Ozan Batigun Sağlık Ekonomisi Farmakoekonomi ilaç sektörü

Transkript

+
Pharmaceuticals
Farmakoekonomi – Sağlık Ekonomisi
Sağlığın değeri ölçülemez ama…

Pharmaceuticals

Yine de bir maliyeti vardır…
2
1.
Ekonomi – FarmakoEkonomi
2.
Maliyet Etkinlik Kavramı & Örnekleri
3.
Akılcı İlaç Kullanımı
4.
Sağlık Ekonomisi
5.
Sağlıkta Maliyet Kısma Yöntemleri
6.
Hakkaniyet Prensibi
7.
Genel Sağlık Sigortası
8.
Türkiye’den Ekonomik Veriler
9.
Türkiye’den Sağlık Verileri
10.
Sonuç
Pharmaceuticals
Ajanda
3
1.
2.
3.
4.
Sağlık Ekonomisi
5.
6.
Hakkaniyet Prensibi
7.
8.
9.
10.
Sonuç
Pharmaceuticals
Ajanda
4

Pharmaceuticals
Ekonomi
Toplumun gereksinimlerini karşılayacak ürün &
hizmetlerin üretimi ve dağıtılmasını sağlamak
amacıyla kısıtlı olan kaynakların kullanımı
sürecindeki, sosyal & kurumsal davranış &
seçimleri inceleyen bilim dalıdır.
Klinik Farmakoloji Derneğ
Derneği
5
100 m Şampiyonu
Justin Gatlin
9:85
Francis Obikwelu
9:86
Maurice Grenee
9:87
Shawn Crawford
9:89
Asafa Powell
9:94
Kim Kollins
10:00
Obadele Thompson
10:10
Pharmaceuticals
Başarı ve Başarızlık Çizgisi
6
İlaç Onayındaki Gereklilikler
Ödenebilirlik
Maliyet Etkinlik
Etkinlik
Güvenilirlik
Klinik Etki
FDA - ABD
Pharmaceuticals
İlaç Geliştirmede Yeni Bir Aşama
7
Bu ürünü geri
ödeme listesine
eklemeli miyim?
Otorite & Toplum
Bu ürünü reçete
etmeli miyim?
Hekim
Bu ürünü kullanmayı/
katılım payı ödemeyi
kabul etmeli miyim?
Pharmaceuticals
Müşterilerin Çeşitliliği
Hasta
Hastalığı
n önemi?
Hastalığın
Klinik dü
düzelme?
Ne kadar cepten ödeyeceğ
deyeceğim?
Tedavinin getirisi?
Hastaya mali yü
yükü?
Yaş
Yaşam kaliteme etkisi?
Bütçeye etkisi?
Hekim ve topluma mali yü
yükü
Kanı
Kanıtları
tların kalitesi?
Sağ
Sağlık Ekonomisine Katkı
Katkısı?
Politik Sü
Süreç
reçler
8
Fiyat
Alma
Rakipler
Ruhsat
Süreci
Hükümet
Bütçeleri
Geri
Ödeme
Kültürel
Düzey
Pharmaceuticals
Sağlık Platformu: Katastrofi…
Klinik
Alış
kanlııklar
Alışkanl
Sağlık
Sistemleri
Ekonomi Gelir
9
Ürün Profilini
Çıkarma
Faz 0
Faz I
Erken Ekonomik
Değ
Değerlendirme
Ekonomik Değ
Değer
– Strateji
Geliş
Geliştirme
Faz II
Klinik Geliş
Geliştirme
Programı
Programı
Ekonomik Destek
Paketi VSP
Fiyat Oluş
Oluşturma
Politikası
Politikası
Faz III
Başvuru
Pharmaceuticals
İlaç Gelişiminde Ekonomik
Yaklaşımın Yeri
Kesin Fiyat
Politikası
Politikası
Lansman
Faz IV
Lokal Fiyat
Baş
Başvurusu
Alı
Alınan Fiyatı
Fiyatı Koruma
& Geliş
Geliştirme
10
Konumlandırma
Endikasyonu
Özellikler
Katma
Değ
Değer
Hedef Populasyonu
Koruyucu yada Terapötik
Pharmaceuticals
Pazara Vereceğimiz Molekül
Referans
Fiyat
İlacı
lacın
algı
algılanan
değ
değeri
Monoterapi yada kombinasyon
11


Kısıtlı kaynaklar dahilinde, toplum sağlığının (eşitlik & hakkaniyet
kavramlarını da göz önünde bulundurarak) olası en iyi düzeye
çıkmasını sağlayacak hizmet kombinasyonunu (tedavi & korunma
hizmetleri, uygun sağlık yatırımları, maliyet etkili tedavi
rehberleri) bulmayı hedefler.
Pharmaceuticals
Sağlık Ekonomisi
Bu hedefi koyarken de sunulacak hizmetlerin topluma sadece
mali olarak değil, hem sağlık & hem de diğer olası (yaşam
kalitesi) sonuçlarının karşılaştırılmasını sağlayacak
farmakoekonomi yöntemlerini kullanır.
Derneği
12



Sağlık alanında sunulacak her türlü hizmetin, teknolojinin,
girişimin veya ilaç tedavilerinin sonuçlarını değerlendirmeyi
ve karşılaştırmayı yapabilmeyi sağlar.
Böylece karar verici
bir değer sıralaması
Pharmaceuticals
FarmakoEkonomi
otorite, elindeki olanaklar içerisinde
yapma imkanına sahip olur.
FarmakoEkonomi, güncel olarak en fazla; ilaç tedavilerinin
maliyetlerini & sonuçlarını oransal olarak bir değer halinde
inceleme amacıyla kullanılmaktadır.
Derneği
13



İlk olarak 1970’li yıllarda ABD’de çalışılmaya başlanmıştır.
Pharmaceuticals
FarmakoEkonomi’nin Tarihi
Avusturalya – Kanada & sonrasında Avrupa’da üzerinde yoğun
durulan bir kavram haline gelmiştir.
Sağlık ekonomisi kılavuzlarının hazırlanıp uygulamaya
konulmasının etik & metodolojik yararları gösterildikten itibaren:


Kanada, Portekiz, Hollanda & Finlandiya’da kullanımı zorunlu
kılavuzlar oluşturulurken
ABD, Danimarka, İrlanda, Yeni Zellanda, İsviçre & İsveç
gibi ülkelerde de kullanımı isteğe bağlı kılavuzlar konmuştur.
Ata Nevzat Yalç
Yalçın, Ankem Der 2005; 19 (ek2
(ek2))
14

Effectiveness

Cost-effectiveness

Cost utility analysisi

Cost containment analysis

Cost benefit analysis

# of Cured Patients

Symptom free days

Event free survival

# of avoided events

QoL

Saved Life Years

Quality Adjusted Life Years
Pharmaceuticals
FarmakoEkonominin Yapabilecekleri
?
15
1.
Hangi ilaçlar “ilaç rehberi”ne girmeli?
2.
Hasta için en uygun tedavi – ilaç hangisidir?
3.
Endüstri için geliştirilmesi gereken ilaçlar nelerdir?
4.
Hastane için hangi ilaç verme sistemi uygundur?
5.
Pharmaceuticals
FarmakoEkonomi Ne İşe Yarar? – I
Belirli bir hastalık için en uygun ilaç yada tedavi yöntemi
hangisidir?
6.
Yaşam kalitesi hangi ilaçlarla daha çok artmaktadır?
7.
Değişik tedavi yöntemlerinin hangisi daha uygundur?
Derneği
16
8.
Karar vericiler için kaynakların akılcı kullanımı nasıl olması
konusunda yön gösterir.
9.
Akılcı İlaç Kullanımını sağlar.
10.
Sigorta sistemlerinin planlamalarını yapmalarını sağlar.
11.
12.
Pharmaceuticals
FarmakoEkonomi Ne İşe Yarar? – II
Sağlık sistemlerinin gelişmelerine yol gösterecek araştırma ve
analizlerin yapılmasına yardım eder.
Sağlık için harcanan kaynakların belirli bir değeri elde etmesini
sağlar. Bunun için 3 tip değer göz önüne alır:
1. Klinik: etkinlik & güvenilirlik
2. Ekonomik: tedavi için harcanan toplam gider
3. Psikolojik: hastanın iyi hissetmesi, fonksiyonlarını kazanması
Derneği
17


8.
İlaç kullanımı ile ilgili tasarruf yapmayı ya da
maliyeti azaltmayı hedeflemez.
Pharmaceuticals
FarmakoEkonomi Ne İşe Yaramaz?
Tedavi bedelinin sağlık sistemi & topluma
maliyeti ile ilgili analizleri yapar.
Bedelin tanımlanmasını, ölçülmesini ve
kıyaslanmasını yapar.
Klinik Farmakoloji Derneği
18




Sağlık harcamalarının kamu bütçesinden karşılanması her geçen
gün daha da zorlaşmaktadır.
Pharmaceuticals
Sağlık Ekonomisi & FarmakoEkonomi
İlaçların devlete maliyet oranını düşürmenin yöntemlerinden
birisi, farmakoekonomik uygulamaların tüm sağlık hizmeti
süreçlerine katılımını sağlamaktan geçmektedir.
FarmakoEkonominin gelişmesi ile “terapötik satınalma ve
kullanımdaki verimliliğin” düzeltilmesi sağlanacaktır.
Tüm bunlar da sağlık hizmet sunum sistemlerine odaklanan
“Sağlık Ekonomisi” alanını iyileştirecektir.
Prof. Dr. Nurettin Abacı
Abacıoğlu,
lu, 2005
19
20
Pharmaceuticals


Sağlık ocağında haftada bir gün aile planlaması
yapan doktor, diyabetli hasta eğitimine daha az
zaman ayırmak zorunda kalır.
Pharmaceuticals
FarmakoEkonomiden Örnekler - I
150 Kanser hastasının tedavisi ile ilgilenirken
50.000 çocuğun aşılanmasından vazgeçmek
gerekebilir. Sonuçta yukarıdakilerden hangisinin
yapılması toplum için daha yararlıdır gibi
soruların cevabını farmakoekonomi verir.
Klinik Farmakoloji Derneği
21


Var olan seçimler arasında karar vermeden önce
farmakoekonomi sayesinde kullanılacak tedavi yöntemlerini
modellemeler üzerine yerleştirerek uzun dönemli
simulasyonlar yapmak mümkündür.
Pharmaceuticals
FarmakoEkonomiden Örnekler - II
600 Hastanın 12 ay izlenmesi ile elde edilen klinik çalışma
sonuçlarının maliyet bilgileri ile entegre edilerek 20 yıl
içerisinde karşılanması gereken gider & sağlık sorunlarının
belirlenmesi gibi…
Derneği
22



Gerçekleştirilecek ameliyatın laparoskopik yöntemle maliyeti
4.000 USD iken cerrahi operasyon ile 2.500 USD’dir.
Pharmaceuticals
FarmakoEkonomiden Örnekler - III
Ancak tüm maliyetler dikkate alındığında laparoskopik yöntem
4.700 USD, cerrahi operasyon ile 4.500 USD iken; laparoskopi
geçiren hasta 2 gün sonra işe gidebilirken cerrahi de bu süre 10
gün olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu durumda sigorta sistemi hekimin laparoskopi yapma seçimini
onaylamaktadır.
Vaka Sunumu
23




Over kanseri tedavisinde carboplatin ve cisplatin;
cisplatin; her ikisinin de sağ
sağlık
sonuç
sonuçları
ları eşit,

450 mg carboplatin maliyeti 400 $,

100 mg cisplatin maliyeti 30 $ (Cisplatin
(Cisplatin iyi bir tercih gibi)
Pharmaceuticals
FarmakoEkonomiden Örnekler - IV
Oysa, carboplatin ayaktan verilirken, cisplatin tedavisinde tedavi öncesi
ve sonrası
sonrası 4 gü
gün hastaneye yatış
yatış gerekmekte.
Hastane maliyetlerinin, carboplatin için 15 $, cisplatin için 650 $ olduğ
olduğu
bulunmuş
bulunmuştur.
Bu durumda hangi ilaç
ilaç tedavisi daha
maliyet-etkilidir?
Vaka Sunumu
24
Klinik Çalışmalar
FarmakoEkonomik Analizler

Kontrollu ortamda

Gerç
Gerçek yaş
yaşam verileri ile

Ruhsat baş
başvurusunda kullanı
kullanılabilir

Geri ödeme amacı
amacına yö
yönelik
Uyulması
Uyulması gereken sıkı bir
protokol var.

Protokola bağ
bağlı kalı
kalındığı
ndığı sürece
kaynak kullanı
kullanımı açık







Plasebo ya da altı
altın standarda
kıyasla

Belirli bir sü
süre içerisinde

“DropDrop-out”
out” vakalar değ
değerlendirme
dışı
Bilimsel değ
değeri yü
yüksek ama gü
günlü
nlük
hayatta uygulama değ
değeri dü
düşük
JJ Zambrowski 2006


Pharmaceuticals
FarmakoEkonomi vs Klinik Çalışmalar
Günlü
nlük hayatta uygulanan
yöntemleri irdeleyen
Gerç
Gerçek uygulamalarla birebir
Komorbid durumları
durumları da
değ
değerlendiren
Belirli bir sü
sürede değ
değil, hastalı
hastalık
ile ilgili tü
tüm maliyet & sü
süreç
reçleri
değ
değerlendiren
“DropDrop-out”
out” vakalar çok önemli
Uygulama değ
değeri çok yü
yüksek ama
bilimsel değ
değeri dü
düşük
25


Bir sağlık işleminin yapılmaya değer olduğuna karar
vermek için, bu aktivite sonucu elde edilecek sağlık
getirilerinin, bu aktivite için harcanacak kaynaklar ile
yapılabilecek herhangi bir alternatif aktivite sonucu elde
edilebilecek sağlık getirilerinden daha fazla olduğunun
kanıtlanması gerekir.
Yani yapılacak
effectiveness)
Pharmaceuticals
Kısacası
işlemin maliyet etkinliğini (costkanıtlamak gerekir.
Derneği
26




İlaç
laçlar, sadece tanı
tanı ve tedavi aracı
aracı değ
değildir.
Pharmaceuticals
FarmakoEkonomi – İktisadi Yaklaşım
Aynı
Aynı zamanda iktisadi faaliyetlerin, iliş
ilişkilerin ve politikaları
politikaların özgü
zgün bir
çalış
ma alanı
alışma
alanıdır.
İlaç
laçlar,
lar, üretiminden tü
tüketimine çok farklı
farklı alanlarda değ
değerlendirilen ve
kendine ait kuralları
kuralları olan çok özgü
zgün değ
değerlerdir.
erlerdir.
“İlaç
laç, fizyolojik sistemleri veya patolojik durumları
durumları alanı
alanın yararı
yararına
değ
değiştirmek ve/veya incelemek amacı
amacıyla kullanı
kullanılan “ onsuz olmaz”
olmaz” özelliğ
zelliği
ile toplumsal bir madde veya üründü
ndür.
Prof. Dr. İhsan Ertenli,
Ertenli, 2005
27

Sağlık: vazgeçilemez ve ertelenemez olması ilacın bir iktisadi
Pharmaceuticals
FarmakoEkonomi
mal özelliği kazanmasına neden olur. Bu özelliğiyle diğer
bütün hizmet ve mallardan ayrıdır.

ACI GERÇEK:
Bir toplumda ilaca ilişkin bütün politikalar (tıbbi ve iktisadi) o
toplumun ekonomik yapısı ile yakından ilişkilidir.
Ertenli, 2005
28

Ekonomide bir malı
malın fiyatı
fiyatının belirlenmesini etkileyen baş
başlıca faktö
faktörler
arası
arasında:




tüketici talebi,
tüketicinin satı
satın alma gü
gücü ve
talep esnekliğ
esnekliği bulunmaktadı
bulunmaktadır.
Pharmaceuticals
FarmakoEkonomi & Taleb Esnekliği – I
Talep esnekliğ
esnekliği, tü
tüketici talebinin farklı
farklı mallarla ve değ
değişik oranlarla
birbirinin yerine geç
geçebilmesidir.
ebilmesidir.

Hastalı
Hastalık nedeniyle ilacı
ilacı tüketmek zorunlu olduğ
olduğunda, hastanı
hastanın alı
alım gü
gücü her
ne olursa olsun malı
malın edinilmesi gerekir. Bu durumda hastanı
hastanın ilaca olan talep
esnekliğ
esnekliği sıfır olmalı
olmalıdır.
Ertenli, 2005
29

İlacın değişim değeri bakımından diğer mallardan
Pharmaceuticals
FarmakoEkonomi & Talep Esnekliği – II
farklılaşmasındaki bu özgün göstergeler onu ekonomik ve
siyaseten, üzerinde çok tartışılan bir ürün yapar.

İlginç olan soru: gerçekten “Sıfır Talep Esnekliği” dünyada
uygulanmakta mıdır?
Ertenli, 2005
30

İlaç
laç giderleri

Hastane masrafları
masrafları

Tetkik masrafları
masrafları

Pharmaceuticals
Değerlendirme Yapılırken
Bakış Açısı Ne Olmalıdır?
Hasta ya da hasta yakı
yakını işini kaybettiğ
kaybettiği iç
için ödenmesi gereken
işsizlik parası
parası

Huzurevinde kalması
kalması gereken hastanı
hastanın bakı
bakım masrafları
masrafları

Ulaşı
m harcaması
Ulaşım
harcaması

Eve gelen özel bakı
bakıcı/hemş
/hemşire parası
parası

Hasta dü
/iş
şe gitmediğ
dükkanı
kkanını açamadığı
amadığı/i
gitmediği iç
için uğ
uğradığı
radığı kayı
kayıp
Ertenli, 2005
31


Pharmaceuticals
Toplumsal Bakış Açısı
Bu ekonomistlerin tercih ettiği bakış açısıdır.
En geniş kapsamlı olanıdır; hizmetleri sunan ve bunlardan
yararlananların (toplum, hastalar ve aileleri ile sağlık kurumları)
kullandıkları tüm kaynaklar hesaba katılır.
Ertenli, 2005
32

Pharmaceuticals
Hizmet Sunanların Bakış Açısı
Sağlık bakanlıkları ya da diğer kurumlar sadece
bütçelerine yüklenecek maliyetleri hesaba katmak
isterler.
Prof. Dr. İhsan Ertenli, 2005
33



İlaçlar endikasyon temelli olarak özel kullanım alanlarına
sahiptirler.
Pharmaceuticals
İlaç Pahalı mıdır? Neden farklıdır? – I
Endikasyonlarının spesifik olması nedeniyle başka bir ürün ile
ikame edilemez; yani talep esneklikleri çok azdır veya
bulunmamaktadır.
Diğer pazarlardan farklı olarak, ilaçlar tercih ve beğeni ürünleri
değildir.
Abacıoğlu,
lu, 2005
34




İlaçlar hastalarca kolayca edinebilecek ürünler olarak bulunmak
durumundadır.
Pharmaceuticals
İlaç Pahalı mıdır?Neden farklıdır? – II
İlaçların hastalık tedavilerindeki kullanımları için seçimleri
sadece uzmanlarca yapılabilmektedir.
İlaçların tüketicisi olan hastalar, ilaçlar hakkında hiç ya da çok
az bilgi sahibidir.
İlaçlar, oluşturabilecekleri yan etkiler veya istenmeyen diğer
etkiler nedeniyle, başka sağlık sorunlarına yol açma potansiyeli
taşımaktadırlar.
Abacıoğlu,
lu, 2005
35

Hızlı nüfus artışı,

Yaşlı nüfusun artışı,

Genel ve sağlığa özgü enflasyonda artış,

Sağlık hizmetleri teknolojisinde hızlı değişim.
Pharmaceuticals
Sağlık Harcamalarındaki Artışın Nedeni
Ertenli, 2005
36

Doğrudan maliyet: Devlet, sigorta, hasta (payer/ödeyen)

Doğrudan tıp-dışı maliyet: Hastalar

İndirek maliyet: Hastalar, çalıştığı kurum/kuruluşlar, toplum

Ölçülemeyen maliyet: Hastalar, hasta yakınları
Pharmaceuticals
Maliyet Türleri & Etkilenenler
37

Doğrudan Tıbbi Maliyet


Pharmaceuticals
Maliyet Türleri & Etkilenenler
Sağlık hizmetine özel, yapılan harcamaların tümü
Doğrudan Tıp-dışı Maliyet

Hastanın sağlık hizmetinden yararlanabilmesi için yapmak
zorunda olduğu harcamaların tümü
Doğ
Doğrudan Tı
Tıbbi Maliyet
Dr/Hemş
Dr/Hemşire ücretleri,
Hastane ücretleri,
Tedavi ücretleri,
İlaç
laç ücretleri
Doğ
Doğrudan Tı
Tıp-dışı Maliyet
Taşı
ma ücretleri,
Taşıma
Otel masrafları
masrafları,
Yiyecek/iç
Yiyecek/içecek masrafları
masrafları,
Sağ
Sağlık personeli dışı
dışı hizmet personeline
yapı
yapılan ödemeler
Ertenli, 2005
38

Sağlık sorunu nedeni ile hastanın ve gönüllü
olarak bakımından sorumlu kişilerin üretim kaybı

Pharmaceuticals
İndirek (Dolaylı) Maliyet
sağ
a bağ
sağlık alanı
alanı dışında
ışında hastalığ
hastalığa
bağlı olarak oluş
oluşan ekonomik kayı
kayıplar.
Örneğ
a bağ
rneğin, hastanı
hastanın ya da ailesinin hastalığ
hastalığa
bağlı olarak iş
işe gidememekten
doğ
doğan parasal kayı
kayıpları
pları ve iş
işgünü kayı
kayıpları
plarının ekonomik yü
yükü.
(hasta, akrabaları, arkadaşları, v.b.)
39

Hastanın sağlık sorunu nedeni ile karşı karşıya kaldığı ağrı
ve yaşam kalitesinde sınırlamalar.
Pharmaceuticals
Ölçülemeyen Maliyet
Ölçülemeyen maliyetin kantitatif
değerini vermek çok zordur.
40
Direkt Med.
• Doktor & hemşire
ücretleri
• Laboratuar
tetkikleri & grafiler
Direkt Non-M.
İndirekt
• Ulaşım
• Ağrı & düşkünlük
• İş zamanından
kayıp
• İyi hal kaybı
Pharmaceuticals
Maliyet Kapsamına Giren
Kalemler: Kısacası Herşey
• Moralsizlik
• Tedavi (ilaç)
• Yakınların zamanını
alma
• Kullanılan hastane
bölümleri & ameliyat
odaları ….
• Sabit hastane
giderleri
Uygulama
Eğitim
•Erken emeklililk
Araştırma
Gisela Kobelt,
Kobelt, 2002
Süreklilik
41
Klinik
• Etkinlik
• Güvenilirlik
Ekonomik
• Maliyet Analizi
• Yaşam Kalitesi
• Hastalık Maliyeti
• Hasta
Memnuniyeti
• Maliyet Azaltma
• Maliyet Yararlılık
• Tedavinin
hastalığın doğal
seyrine etkisi
Sağlık Politikaları
İnsan Faktörü
• Maliyet Etkinlik
• Kaynak Kullanım
Maliyeti
Hizmete Ulaşım
JJ Zambrowski 2006
Pharmaceuticals
Bir Tedaviyi Değerlendirmek
• Bakıcı Maliyeti
• Hasta Tercihi
• Fonksiyonel Durum
Tedavi Hizmetleri
42
1.
2.
3.
4.
Sağlık Ekonomisi
5.
6.
Hakkaniyet Prensibi
7.
8.
9.
10.
Sonuç
Pharmaceuticals
Ajanda
43



Sınırlı kaynaklar ile hastaya & topluma maksimum yararı
sağlayacak kaynakların belirlenmesi aşamasında “maliyet
etkinlik” kavramı devreye girmiştir.
Pharmaceuticals
Neden Maliyet Etkinlik (CE)
Diğer bir nokta da önerilecek tedavi uygulamalarının sınırlı
kaynağı yıpratmayacak şekilde tüm kesimlere dengeli bir
şekilde dağılmasını sağlamaktır.
Kısacası, sağlık sektörüne, üretkenlik ve işlevsellik
anlaşıyı “maliyet etkinlik” kavramı ile gelmiştir.
WHO,
WHO, Genova,
Genova, 2004
44
Diğer Tedavi Maliyetleri
•Hekim vizitleri
Ortalama İlaç
Maliyeti
Pharmaceuticals
Maliyet Değerlendirme – I
•Hastane ücretleri
•Cerrahi
•Lab.
Lab. testleri
+
A
B
A
B
JJ Zambrowski 2006
45
•Hekim vizitleri
Ortalama İlaç
Maliyeti
Toplam Maliyet
Pharmaceuticals
Maliyet Değerlendirme – II
=
•Cerrahi
•Lab.
Lab. testleri
Net
Kazanç
Kazanç
+
A
B
A
B
A
B
46
•Hekim vizitleri
Ortalama İlaç
Maliyeti
Toplam Maliyet
=
•Cerrahi
•Lab.
Lab. testleri
Pharmaceuticals
Maliyet Değerlendirme – III
Net
Kazanç
Kazanç
+
A
B
A
B
A
B
47
Primer Maliyet
Gerçek Maliyet=
A
B
1.000
2.000
1.000+ (0.3 x 10.000)
İlaç m + başarısızlık m.
=4.000
A İlacı
X Hastalığı
Tedavisi
4.000
3.000
Başarısızlık
10.000
Pharmaceuticals
Başarısızlığın Maliyeti
2.000 + (0.1 x 10.000)
=3.000
Şifa
0.700
Yanıt Yok
Şifa
0.300
0.900
B İlacı
Yanıt Yok
0.100
48



Tüm gelişmiş ülkelerde geri ödemelerde esas teşkil eden
“QUALY” (Quality Adjusted Life Year)henüz Türkiye’de tesbit
edilememiştir.
Pharmaceuticals
Quality Adjusted Life Year (QUALY)
Sağlık harcamalarının esasını teşkil eden bu rakam bir az önce
tesbit edilmelidir.
Türkiye için öneri (2006 yılı için) kişi başı GSMH’nin 2 ya da 3
katıdır.
Derneği
49



CE analizleri, bir yada daha fazla tedavi yönteminin maliyet &
etkinliğini karşılaştırmak için kullanılmaktadır.
Pharmaceuticals
Maliyet Etkinlik (CE) Analizi
Günlük pratikte standart olarak kullanılmakta olan konvansiyonel
- klişe bir metoda karşın yenilikçi ilaç & tedavi şemalarının ne
düzeyde iyi yada kötü olduğunu kanıtlayarak karar vericiler &
geri ödeme kurumlarına veri sağlamayı amaçlamaktadır.
Farklı tedavi yöntemlerinin, standart tedavi ile düzgün & doğru
bir şekilde karşılaştırılabilmesi için ABD’de PHS (US Public
Health Service) tarafından bir uzmanlar kurulu oluşturulmuştur.
Gold,
Gold, Siegel,
Siegel, Russel & Weinstein,
Weinstein, 1996
Paul Barnett,
Barnett, 2006
50
+
?
Standart tedavi
Maliyet
Tercih edilen
yöntem
?
-
Etkinlik
+
Pharmaceuticals
CE Nerede Devreye Girer?
+
Pharmaceuticals
Kritik Nokta
?
Standart tedavi
Maliyet
Tercih edilen
yöntem
?
-
Etkinlik
+
CE için belirlenen QALY değeri





Mevcut CE çalışmaları çoğunlukla konvansiyonel yöntemler ile
yapılan karşılaştırmalar üzerinde yoğunlaşmaktadır.
Pharmaceuticals
CE Analizinin Defektleri
Sağlık hizmetlerine yönelik olarak uygulanan farklı “indirim
oranları” da CE analizini olumsuz yönde etkilemektedir.
Ülkelere göre değişen demografik & epidemiyolojik farklılıklar
da yine sonuçlara olumsuz etki etmektedir.
Sağlık sistemindeki yetersizlikler (insan kaynağı, teknoloji vs..)
CE analizi sonuçlarında soru işaretlerini arttırmaktadır.
Hastalıkları & toplumun ihtiyacını kesin olarak belirleyip
önceliklendirmek kolay olmamaktadır.
WHO,
WHO, Genova,
Genova,
2004
53
54
Pharmaceuticals
Yayılma Etkisi:


Pharmaceuticals
CE’nin Hesaba Katması Gereken
Bazı hastalıklarda sadece, tedavi etmekle elde edilen kazanç
sadece bireyle değil tüm topluma yönelik pozitif bir kazanç
olarak geri dönmektedir.

Tüberküloz
Bu gibi durumlarda analizi yaparken “Toplum Üzerindeki Olası
Etkisi” de değerlendirilmelidir.
WHO, Genova, 2004
55


Bazı araştırmalarda, farklı yöntemlerin CE oranları aynı
çıkmaktadır.
Pharmaceuticals
CE’nin Eşit Olması Durumunda
Böyle bir durumda CBA (maliyet yararlılık analizleri) devreye
girer. CBA analizleri ile bir yöntemin işlevsellik & üretkenliğinin
diğerine oranı ölçülebilir.
Garber 2000, Kenkel 1997

Suç oranında azalma (mental hastalıklar)
WHO, Genova, 2004
56


Eklenen maliyetler & klinik etkinlik kavramlarını
açığa kavuşturmak.
Pharmaceuticals
CE Analizinin Altında Yatan
En yüksek “Incremental CE” oranı olan
programları geri ödemek sağlık hizmetlerinde
işlevselliği ve üretkenliği maksimize edecektir.
Menke TJ,
TJ, VA Health Economics Seminar,
Seminar, 2000
57


Incremental Cost-Effectiveness =
 (CostsB - CostsA) / (EffectivenessB - EffectivenessA)
Pharmaceuticals
CE Formülü
Helicobacter pylori test (HP+) olan dispeptik hastalarda
iki alternatif tedavi seçeneği, 1. yöntem de endoskopiye
gereksinim oluyor ve maliyeti 450 USD.


A = yalnızca antisekretuar tedavi
B = antisekretuar + antimikrobiyal tedavi
Menke TJ, VA Health Economics Seminar, 2000
58

İlaçlar (antisekretuar, antimikrobiyal)

GI Sisteme ait ilaçlar & diğer

Poliklinik vizitleri

Pharmaceuticals
Hangi Maliyetler Var
Laboratuar testleri

Endoskopi

Diğer

Hospitalizasyon

Hastaneye gelme masrafları (taksi, otobüs ve diğer)

Hemşire & doktorların iş zamanını alma

Evde yatış

İşe gidememe
Menke TJ,
Seminar, 2000
59
A
B
Maliyet
4.000$
5.000 $
Etkinlik
3 hafta
8 hafta
Pharmaceuticals
CE Hesaplaması
Incremental CE= (5.000 – 4.000) / 8 – 3
= 200 $ / ay endoskopi yapılmadan
Menke TJ,
Seminar, 2000
60


QALY (Quality Adjusted Life Year – Kaliteye Ayarlanmış
Yaşam Yılı), sağlık verilerinin çıktılarını açıklamak için
kullanılan evrensel bir tanımdır.
Pharmaceuticals
QALY’yi Anlamak
QALY, hastanın:

hem miktar - süre (mortalite),

hem de kalite de (morbidite)
kazanım yada kayıplarını tek bir ölçüm üzerinde birleştiren
araçtır.
ISPOR Book of Terms,
Terms, 2003
61


CE analizleri, sonlanım olarak QUALY (quality adjusted life
year) kavramını kullanmaktadır.
QALY,

0=

1=
Pharmaceuticals
QALY Kavramı
0 ile 1 arası değişen bir skaladır.
ölümü
tam şifa-sağlık durumunu ifade eder.
Torrance & Feeny,
Feeny, 1989

Örneğin ABD sağlık sistemi 50.000$ QALY tutarına denk gelen
tedavi yöntemlerini uygulanabilir bulmaktadır.
Owens,
Owens, 1998

QALY kavramı sayesinde geri ödeme mekanizması çok yüksek
maliyetli tedavileri, gerçekten maliyet etkin değil ise geri
ödememektedir.
Paul Barnett,
Barnett, 2006
62
Pharmaceuticals
QALY
Yaşam Kalitesi & diğer parametreler
B İlacı
İlaç Yok
A İlacı
ölüm
Zaman
Yaşam Süresini Uzatma Çabası
63



Tamamen sağlıklı olma 1, ölüm ise 0 olarak bir skala üzerinde
hastalığın şiddetine göre puan verilmektedir. Kısa bir örnekle daha
basite indirmeye çalışalım:
Pharmaceuticals
QALY’nin Derecelendirmesi
Bir kişi 10 yıl boyunca tamamen sağlıklı bir yaşam sürer ve sonraki
10 yılını daha azalmış örneğin 0.5 düzeyinde bir sağlık koşulu ile
geçirirse bu birey için hesaplanan:

QALY = 10x1 + 10x0.5 = 15 olacaktır.
Yeni bir tedavi seçeneği ile 10 yıl boyunca tamamen sağlıklı ancak 6
yıl boyunca 0.8, bir 6 yıl boyunca da 0.5 düzeyinde sağlık şartları
altında yaşaması durumunda hesaplanacak:

QALY = 10x1 + 6x0.8 + 6x0.5 = 17.8 olarak karşımıza
çıkmaktadır.
Terms, 2003
64



Burada QALY’i anlamak için dikkat edilmesi
gereken kritik konu;
Pharmaceuticals
LY – QALY Farkı
Aslında yeni tedavinin 2 yıl fazladan kazanım
(LY – life years) sağlamasına karşın,
Bu sürenin kaliteye ayarlanmış verileri 2.8 yıl
olarak karşımıza çıkmaktadır.
Terms, 2003
65
40 Yaş üzeri erkeklerde:
• Saçlarda dökülme
• İrritabilite
• Unutkanlık
İlerleyen Yaş İle Birlikte:
Pharmaceuticals
40 Yaş Sendromu
• Delirme
• Bunama
• Ölüm
• Libido azalması
66
– Faz III
Fantasy ile ortalama
sağkalım 3.64 yıl
Pharmaceuticals
®
Fantasy


150 mg/gün
Her iki kolda da 2.2 yıl
ilerleme olmayan dönem

Tedavi verilmeyen gözlem
kolunda 2.6 yıl

Belirgin yan etkisi yok,
ancak monitorizasyon
gerekebilir.

67
Fantasy
2.2 yıl
Tedavi
Kesiliyor
Pharmaceuticals
Etkinlik Analizi
1.44 yıl
+ %40
Gözlem
2.2 yıl
İlerleme Yok
0.4 yıl
İlerleme
68

Fantasy’nin Maliyeti:
32 YTL

Ortalama Tedavi Süresi:
2.2 Yıl

Toplam İlaç Maliyeti:
32YTL x 365Gün x 2.2Yıl
= 25.986 YTL

Monitorizasyon Maliyeti:
480 YTL/yıl

Toplam Monitorizasyon:
480 YTL x 2.2 = 1.056 YTL

Tüm Eklenen Maliyetler:
=26.752 YTL
Pharmaceuticals
Maliyet Analizi
69

Eklenen Maliyetler (IC):
26.752 YTL

Yaşam Yılı Kazancı (LYG):
1.44 – 0.4 = 1.04

CE Oranı:
Pharmaceuticals
CE Analizi
Eklenen Maliyet / Eklenen Yarar
= 26.752 – 0 / 1.04 – 0
=25.723 YTL /yaşam yılı kazancı
70

Yaşam Kalitesi Ölçümleri:




Tedavinin Getirisi (UoT):
Tedavisiz Değerlendirme:
İlerlemenin Etkisi:
Pharmaceuticals
QALY Analizi
0.86
0.94
0.52
Hastalığın farklı evrelerinde geçen zaman:




Fantasy ile ilerleme olmayan dönem:
Plasebo ile ilerleme olmayan dönem:
Fantasy ile ilerleme süresi:
Plasebo ile ilerleme süresi:
2.2 yıl
2.2 yıl
3.64 – 2.2= 1.44
2.6 – 2.2 = 0.4
71
0.86
Fantasy
2.2 yıl
0.94
Gözlem
2.2 yıl
İlerleme Yok
Tedavi
Kesiliyor
0.52
Pharmaceuticals
QALY Kazanımı – I
1.44 yıl
0.52
0.4 yıl
İlerleme
72

QALY Fantasy =


(2.2 yıl x 0.86) + (1.44 yıl x 0.52) = 2.641 QALY
QALY Gözlem =


Pharmaceuticals
QALY Kazanımı – II
(2.2 yıl x 0.94) + (0.4 yıl x 0.52) = 2.276 QALY
QALY Kazanımı =

2.641 – 2.276 = 0.365 QALY
73

Eklenen Maliyetler (IC):
26.752 YTL

QALY Kazanımı =
0.365 QALY

CE Oranı =
Pharmaceuticals
QALY Başına Maliyet
Eklenen Maliyet / Eklenen Yarar
= 26.752 – 0 / 2.641 – 2.276
= 72.800 YTL (QALY Başına)
74



Otoritelerin belirlediği yıllık ödenebilirlik eşikleri vardır.
Pharmaceuticals
Bu Rakam Ödenebilir mi?
Ülkeler bu rakamın belirlenmesinde bir yıllık diyaliz
hastasının maliyetleri toplamını baz almaktadır.
Eğer molekülün yararlılığı beklenen maliyet etkinlik
sınırları içerisinde ise geri ödeme kararı olumlu
yansıyacaktır.
75
Klinik Etki:

Uygulanan yöntemin ideal koşullarda (klinik araştırma &
laboratuar) getirdiği iyileştirme.
Pharmaceuticals
Klinik Etki & Etkinlik
Klinik Etkinlik:

Uygulanan yöntemin günlük yaşamda (poliklinik & hastane)
getirdiği iyileştirme.






Kazanı
Kazanılan yı
yıllar (life years saved)
saved)
Kurtarı
Kurtarılan hayatlar (lives
(lives saved,
saved, deaths averted)
averted)
Önlenen vakalar (cases
(cases prevented)
prevented)
Tanı
Tanımlanan vakalar (cases
(cases identifies)
identifies)
Mortalite
Fonksiyonabilite (SFSF-36) (fiziksel – mental)
mental)
Ann M Hendricks,
Hendricks, VA Health Economics Seminar,
Seminar, 2000
76
1.
2.
Maliyet Etkinlik Kavramı
Kavramı &
Örnekleri
3.
Pharmaceuticals
Ajanda
Akılcı İlaç
Kullanımı
4.
Sağ
Sağlık Ekonomisi
5.
Sağ
Sağlıkta Maliyet Kı
Kısma
Yöntemleri
6.
Hakkaniyet Prensibi
7.
Genel Sağ
Sağlık Sigortası
Sigortası
8.
Türkiye’
rkiye’den Ekonomik Veriler
9.
Türkiye’
rkiye’den Sağ
Sağlık Verileri
10.
Sonuç
Sonuç
77
Pharmaceuticals
Kanıta Dayalı Yaşam
78
Tarihçe
Pharmaceuticals
Kanıta Dayalı Tıp -
İlk randomize kontrollü çalışma:

1753 Yı
Yılında James Lind
tarafı
tarafından gerç
gerçekleş
ekleştirilmiş
tirilmiş.
James Linf,
Linf, 1753
79

Hastaya uygulanabilecek en etkin tedavi hangisidir?



Pharmaceuticals
Kanıta Dayalı Tıp - EBM
Tedavinin risk fayda analizi hastaya verilmeden önce yapıldı
mı?
Seçilen tedavinin diğerlerine oranla faydaları nelerdir?
Yapılan tüm uygulamaların doğru olduğu nereden bilinebilir?


Herhangi bir temele dayanmadan klinik gözlem
doğrultusunda mı ilaç tercih ediliyor?
Eğer kanıta dayalı bir uygulama yapılıyorsa bunun standart
sapma payı nedir?
Paul Cornes,
Cornes, 2006
80




ABD’de ilaç harcamalarının artışı değerlendirildiğinde:
$‘da yıllık artış

1999

2000

2001
Pharmaceuticals
Yeni İlaçlar Daha Maliyetli
Olmakta – I
%18
%16
%17
Ünitede yıllık artış:

%5-6
Tedavi giderlerindeki artışı ilaç maliyetleri büyük ölçüde
etkilemektedir.
81


Kanada’daki sağlık harcamaları incelendiğinde

1987 – 1993
Pharmaceuticals
Yeni İlaçlar Daha Maliyetli
Olmakta – II
Maliyetlerin %93 arttığı görülmüştür.




Neden
%
Mevcut ilaçların fiyat artışı
Reçete sayısının artması
Yeni ilaçlar
%33
%15
%55
82

ABD’
ABD’de yapı
yapılan farklı
farklı iki
araş
araştırmada verilen sağ
sağlık hizmeti
kalitesinin oldukç
oldukça değ
değişken olduğ
olduğu
gözlenmiş
zlenmiştir.


Pharmaceuticals
Günlük Pratikte Farklılıklar
HCFA (Health Care Financing
Administration Study),
Study), 4.000
Hastane kaydı
kaydının 22 değ
değişik
parametre ile analiz edildiğ
edildiği
bir çalış
ma
alışma
RAND Cooperation Study,
Study,
345.253 Medicare
faturası
faturasının; akut – kronik &
cerrahi 40 farklı
farklı
parametrede analiz edilmesi
Jenks SF,
SF, HCFA,
HCFA, JAMA 2000
83

Dünya Sağlık örgütü tarafından yapılan tanımlamada:

Kişilerin klinik bulgularına & bireysel özelliklerine göre uygun
süre & dozajda, en düşük fiyata & kolayca sağlanan tedavi
protokolu.”
Pharmaceuticals
Akılcı İlaç Kullanımı – I
Nairobi, 1985

Rasyonel (akılcı) ilaç kullanımı 4 temel ögeyi içerir:

Doğru Tanı

Doğru İlaç Seçimi

Hasta uyuncunun Sağlanması

Maliyet-etkinlik oranının belirlenmesi
Abacıoğlu,
lu, 2005
84

Rasyonel (akılcı) olmayan ilaç kullanımı durumunda toplumsal
açıdan pek çok sorunun ortaya çıkması kaçınılmazdır.






Pharmaceuticals
Akılcı İlaç Kullanımı – II
Tedavi kalitesinin düşmesine bağlı mortalite & morbidite
artışı,
Parasal kaynakların yanlış tüketilmesi sonucunda temel
ilaçlara bile ulaşılabilirliğin azalması,
Tedavi maliyetlerinin yükselmesi,
Acil & temel ilaçlara karşı direnç gelişmesi nedeniyle
tedavinin ekonomik & sosyal maliyetinin artması,
Hastaların çeşitli ilaçlara bağımlısı olması,
İlaçların yan etki riskinin artması sayılabilir.
Abacıoğlu,
lu, 2005
85
Cerrahi & tıbbi bakım hizmetleri
için başvuran hastalarda AO oranı
Önlenebilir AO sayısı= 70.000
%36.9
100,0
90,0
80,0
N=70.000
70,0
Advers Olay
1
Pharmaceuticals
Kanada’da Sağlık Hatalarına
Bağlı Advers Olay Oranı
60,0
Önlenebilir AO
50,0
Önelnemez AO
40,0
30,0
20,0
10,0
1
0
2
4
6
8
%7.5
N=185.000
Eurohealth,
Eurohealth,Vol 12(2); 2006
86
Advers Olay Oranı
Pharmaceuticals
Dünyada Sağlık Hatalarına Bağlı
Advers Olay Oranı
%16.6
İngiltere
%10.8
%3.7
Yeni Zellanda
1
ABD - max
ABD - min
%2.9
0
5
10
15
20
Eurohealth,
Eurohealth,Vol 12(2); 2006
87

Tüm ölüm nedenleri arasında 8. sırada

GSMH’nin 1/6’i
Pharmaceuticals
ABD & Sağlık Hataları
Harward Business Review,
Review, Haziran 2006




Yılda 98.000 kişinin ölümüne yol açıyor.
Sağlık hatası yada enfeksiyon sonucu kaybedilen her 1 kişiye
karşılık 5 – 10 kişide non-fatal enfeksiyon gelişmektedir.
Hastaneye kaldırılan her 1.000 kişiden 88’i tedaviye bağlı bir
sağlık sorunu ile karşılaşmakta ve 6’sıda bu nedenle ölmektedir.
Kan yoluyla bulaş yılda 250.000 kişiyi etkilemekte & tahminen
bu bireylerin %15 yada fazlası kurtarılamamaktadır.
Review, Eylü
Eylül 2006
88

Pharmaceuticals
5 Yıllık kalkınma Planında
Rasyonel İlaç tedavisinden kavramsal, ilkesel & bir sağlık
hizmeti uygulaması olarak başlıca beklenti; tedavi hizmetlerinde
etkinlik & güvenliğin artması & genel sağlık harcamalarında
azalma & tasarruf sağlanmasıdır.
Abacıoğlu,
lu, 2005
89
Hekimin Sorumluluğu:

Pharmaceuticals
DPT 8. 5 Yıllık Kalkınma Planında
“Rasyonel İlaç Kullanımı” – I
Son 50 yıl içinde, eskiden tedavisi mümkün olmayan pek çok
hastalıkta etkili çok sayıda ilacın tıbbi kullanıma girmesi,
kullanıma giren ilaçların daha etkili & güvenli olan yenilerinin
sürekli olarak geliştirilmesi, hastalığın & hastanın durumuna göre
ilacın akılcı & doğru bir şekilde inceleyip tanı koyduktan sonra
mevcut ilaçlar arasından en uygununu seçecek & buna göre
reçete yazacak olan sorumlu kişi hekim olduğundan, hekimin
yükümlülüğü & davranışı rasyonel ilaç kullanımının birincil
önemdeki ögesini oluşturur.
Devlet Planlama Teş
Teşkilatı
kilatı
90
Rasyonel kullanım ucuz ilaç demek değildir:

Pharmaceuticals
“Rasyonel İlaç Kullanımı” – II
Rasyonel ilaç kullanımı, ilaçların akıllıca kullanımı anlamına
gelir.Diğer bir deyişle, bir hastalığın önlenmesi, kontrol altına
alınması veya tedavi edilmesi için, doğru ilacın gereken anda,
gerektiği miktarda ve uygun fiyatla kullanılmasıdır. İlacın hem
kullanana hem de ulusal ekonomiye en yararlı biçimde
kullanılmasıdır. Rasyonel ilaç kullanımı, ucuz yada indirimli ilaç
kullanımı anlamına gelmez.
Teşkilatı
kilatı
91
Hastalık yoktur, hasta vardır!

Pharmaceuticals
“Rasyonel İlaç Kullanımı” – III
Rasyonel ilaç kullanımı, ayrıca, tümüyle standardize edilmiş
hastalıkların aynı biçimde tedavisi için salt teorik kavramların
tartışmasız uygulaması da değildir. Rasyonel tedavinin de önemli
bir parçasını oluşturan rasyonel ilaç kullanımının temelinde,
hastanın birey olarak kabul edilmesi, tıbbi bilgi ve kararlar ile
ekonomik yaklaşımlar bulunur.
Teşkilatı
kilatı
92
1.
2.
3.
4.
Sağlık Ekonomisi
5.
6.
Hakkaniyet Prensibi
7.
8.
9.
10.
Sonuç
Pharmaceuticals
Ajanda
93
Kapital
Pharmaceuticals
Kaynaklar & Talep Artışı
Talep
Kaynaklar
Tedavi Yılları
94


Çeşitli ülkelerdeki sağlık istatistikleri tedavi edici hekimlik
hizmetlerinin bütünü içindeki kamusal ve bireysel ilaç
harcamalarının, yüksek & maliyetli olduğunu işaret
etmektedir.
Pharmaceuticals
İlaç Harcamalarındaki Değer
Bu nedenlerle de ilaç harcamalarının sağlık harcamaları
içerisinde düşürülmesine ilişkin farklı ekonomik önlem
paketleri gündeme gelmektedir.
Abacıoğlu,
lu, 2005
95
Hasta:
Ödeme Mercii:
• Şifa
• Şifa
• Yaş
Yaşam Kalitesi
• Maliyet
•Tedaviden tatmim
• Yapı
Yapılan iş
işin değ
değeri
Pharmaceuticals
Bakış Açısı – Hangi Perspektif?
•Cepten ödememe
İşveren & Toplum:
Hastane:
• Şifa
• İyi tedavi sonuç
sonuçları
ları
• Maliyet
• Tedaviden kazanı
kazanım
• Üretkenlik
• Etik prensipler
JJ Zambrowski 2006
96

Sağ
Sağlık sektö
sektöründeki kamu fonları
fonlarının hem bu alan ve hem de baş
başka
yatı
yatırım alanları
alanlarına yö
yönelik krediler biç
biçiminde kullanı
kullanılarak sabit sermaye
yatı
yatırımına dö
dönüşebilmesi iç
için:




Pharmaceuticals
Sağlık Ekonomisi – I
öncelikle fonları
fonların korunması
korunması
Tedavi maliyetlerinin aş
aşağıya
ğıya çekilmesi gerekmektedir.
Bu yolla; hizmetin biç
biçimi olarak doğ
doğru tanı
tanıyı & maliyetlerin azaltı
azaltılması
lması
bakı
bakımından da tedavide ucuz & doğ
doğru ilacı
ilacın kullanı
kullanılması
lması zorunluluğ
zorunluluğunu
içerir.
Kısacası
sacası, akı
akılcı
lcı ilaç
ilaç kullanı
kullanımı; iktisadi bir zorunluluk olarak tı
tıbbi bir
bilimsel şemsiye altı
altında ortaya çıkar.
Abacıoğlu,
lu, 2005
97


Sabit sermaye yatırımlarının azaldığı üretim aşamalarında,
beşeri sermaye (emek) üretimi ağırlık kazanır. Bu çerçevede de
maliyetlerin sosyalleştirilmesi sermaye açısından kaçınılmaz bir
gereklilik olur.
Pharmaceuticals
Sağlık Ekonomisi – II
İşte bu aşamada da sağlık hizmetleri uygulaması içinde, ilaç
harcama maliyetlerinin beşeri sermaye (emek) açısından
sosyalleştirilmesi için “akılcı ilaç uygulamasına” politika olarak
gereksinim duyulmaktadır.
Abacıoğlu,
lu, 2005
98



Sermayenin olgunlaş
olgunlaştığı & sabit sermaye oranı
oranının yü
yükseldiğ
kseldiği dö
dönemlerde
paradoksal ikinci bir özellik gö
görülür. Bu da; sağ
sağlık, tedavi & ilaç
ilaç
hizmetlerinin beş
beşeri sermaye üretimine yö
yönelik bö
bölümünde gö
görece olarak
ortaya çıkan zayı
zayıflatı
flatılmadı
lmadır.
Pharmaceuticals
Sağlık Ekonomisi – III
Bu sü
süreç
reç bir taraftan sağ
sağlık hizmetlerinin kamusal alandan özel sektö
sektöre
aktarı
aktarılması
lmasını içerirken,
erirken, diğ
diğer yandan da sağ
sağlık ve ilaç
ilaç alanı
alanında sabit
sermayeye katkı
katkı yapan araş
araştırma geliş
geliştirme veya teknoloji üretme
bölümünün yeni bir kamusal alan olarak güç
lendirilmesini kapsar.
güçlendirilmesini
Doğ
Doğal olarak bu aş
aşamada maliyetlerin olabildiğ
olabildiğince topluma yayı
yayılması
lması
yoluna gidilir. Akı
Akılcı
lcı ilaç
ilaç kullanı
kullanımı bu sü
sürecin araç
araçları
larından birisi olarak
gündemde kalma zorunluluğ
zorunluluğu iç
içermektedir.
Abacıoğlu,
lu, 2005
99


Beşeri sermaye üretim
hizmetlerinin, sermaye
fazlası üretmektir.
ağırlıklı sağlık – tedavi & ilaç
açısından bir işlevi de emek
Pharmaceuticals
Sağlık Ekonomisi – IVa
Buradaki emek fazlası; hastalığa dayalı işgücü kayıplarının
minimize edilmesi & hastalık tedavi süreçlerinin en kısa,
en etkin & en düşük maliyetle gerçekleştirilmesini kapsar.
Prof. Dr. Nurettin Abacıoğlu, 2005
100


Sonuçta işgücü kaybının minimuma indirilmesi ile oluşan
avantajlar tüm sermayeye pozitif katkı sağladığından
dolayı, sağlık & ilaçla tedavi hizmetleri üzerinde
sermayenin mutlak sınırlaması her zaman etkili bir
biçimde görülmez.
Pharmaceuticals
Sağlık Ekonomisi – IVb
Resmi sağlık otoritelerinin akılcı ilaç uygulaması söylemi
ile birleştirerek, sosyal güvenlik kurumları katında
gündeme getirdikleri ucuz ve/veya jenerik ilaç uygulaması
bu türden iktisadi davranış ögelerini barındırmaktadır.
Prof. Dr. Nurettin Abacıoğlu, 2005
101



Tedavi hizmetlerinin aracı olan ilacın R&D faaliyetleri sonunda
keşfedilmesi, inovatör sahibi firmaya sabit sermaye oluşumu
açısından hem katkı sağlar hem de doğrudan maliyet kısıcı bir
etken olur.
Pharmaceuticals
Sağlık Ekonomisi – IVc
İnovatör firma elde ettiği bu avantajı, diğer lokal/jenerik
firmaları ile patent hakları yada veri koruma ayrıcalıklarını
elinde bulundurma sureti ile rekabet avantajı oluşturacak şekilde
paylaşır.
Tüm bunlar; güçlü sermaye, R&D faaliyetlerini bir yandan kamu
finansmanına iterken, diğer yandan da söz konusu faaliyetlerin
proje esasına göre yürütülmesi politikasını geliştirerek,
araştırmayı denetlemek & sonucuna hakim olmaya çalışmaktadır.
Abacıoğlu,
lu, 2005
102




Sağlık harcamalarının toplam harcamalar içerisindeki payı
artmakta ve major bir komponent haline gelmektedir.
Pharmaceuticals
FarmakoEkonomi Neden Önem kazanmakta?
İlaç harcamaları, gelişmiş ülkelerde toplam sağlık harcamalarının
küçük bir parçası olsa da, Türkiye’de bunun tam tersi olup,
sağlık harcamalarının büyük bir kısmını teşkil etmektedir.
Yüksek ilaç fiyatları hastanede yatma süresini azaltırsa veya
tedavi maliyetlerini düşürürse göz ardı edilebilir.
FarmakoEkonomi, ilaç & tedavi yöntemi seçiminde & karar
vermede yol göstericidir.
Derneği
103
1.
2.
Kavramı &
Örnekleri
3.
Akı
Akılcı
lcı İlaç
laç Kullanı
Kullanımı
4.
Sağ
Sağlık Ekonomisi
5.
Pharmaceuticals
Ajanda
Sağlıkta Maliyet
Kısma Yöntemleri
6.
Hakkaniyet Prensibi
7.
Genel Sağ
Sağlık Sigortası
Sigortası
8.
Türkiye’
9.
Türkiye’
rkiye’den Sağ
Sağlık Verileri
10.
Sonuç
Sonuç
104



Maliyeti kısmaya çalışırken, başka bir şekilde
harcanmasına yol açan önlemler – hatalar.
Pharmaceuticals
Maliyet Kısıtlamalarında Yapılan
Yanlışlar
Kanıta dayalı & maliyet etkin bir sağlık hizmeti sunulması
gerekliliğinin değerlendirilmemesi.
Maliyetin gerçek nedenlerine yönelmek yerine kısa süreli
kazançlara odaklanmak.
Prof. Dr. Erdal Akalı
Akalın, Ankem Der 2005; 19(ek2
19(ek2))
105



Dünya genelinde sağlık harcamaları için harcanan miktar
GSMH’nin %1’i ila %10’u arasında değişmektedir.
Pharmaceuticals
Sağlığa Ne Kadar Harcamalı?
Peki sağlığa giderlerine ayrılan pay ne olmalı?
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre:
tavsiye ediliyor.
GSMH’nin %5’i olarak
WHO,
WHO, 2003 Genova
106

Ancak önemli ayrıntı, ülkelerin bu harcama oranını



Pharmaceuticals
Beklentiye Göre Ayarlama
Epidemiyolojik profillerine,
Sağlık Hizmetlerinde istenen düzeye,
Mevcut fiyatlarla yapılan tedavide sonuçların
etkinliğinden duyulan tatmin ve memnuniyetsizliğe
Göre ayarlamaları/belirlemeleri gerekmektedir.
WHO, 2003 Genova
107




Otorite ve üretici firma arasında 1 yıl içerisinde ürünün satması
beklenen rakama göre fiyat ve geri ödeme koşulları
belirlenmektedir.
Pharmaceuticals
Ağır Yaptırımlar
Ürünün fiyatı, satış tahminleri doğrultusunda
kararlaştırılmaktadır.
Eğer hedeflenen satış aşılırsa; firma tarafından geri ödeme
yapılması, özel iskonto oranları, fiyat indirimi, otoritenin
kullanımı sınırlandırması gibi yaptırımlar ile karşılaşılabilir.
İspanya, İtalya, Fransa’da kullanılıyor.
108
1.
Eşdüzey Baskısı Yaklaşımı
2.
Politize Ekonomik Yaklaşım
3.
Üretim Fonksiyonu Yaklaşımı
4.
Bütçe Yaklaşımı
Pharmaceuticals
Sağlık Harcamalarına 4 Yaklaşım
WHO, 2003 Genova
109

Benzer gelir düzeyi, kültürel yaklaşım & epidemiyolojik profile
sahip ülkelerin sağlık harcamalarını “benckmark” yapmasıdır.




Pharmaceuticals
1. Eşdüzey Baskısı Yaklaşımı
Örneğin İngiltere’de sağlık harcamalarının olması gerekenin
altında olduğu iddia edilmektedir.
Asya ülkelerinde Sağlık harcamaları oldukça düşüktür.
Latin Amerika ülkelerinde sağlık harcamaları yüksektir.
Ancak bu yöntemin en büyük eksikliği gelir düzeyi & sağlık
harcamalarını ele almasıdır. Oysa sistemin en önemli görevi daha
iyi bir sağlık hizmeti sağlamaktır. Asıl karşılaştırılması gereken
sağlık hizmetlerinin düzeyidir.
WHO,
WHO, 2003 Genova
110



Bu yaklaşımda ne kadar harcamalıyım sorusunun yerini “Ülkem
sağlık hizmetlerine olması gerekenin neden daha azını – fazlasını
harcıyor?” ifadesi almıştır.
Pharmaceuticals
2. Politize Ekonomik Yaklaşım
Ordu, eğitim sendikaları, tıbbi dernekler yada ilaç sektörü
kökenli lobilere bağlı sağlık harcamalarının sunni şişirilmiş ya da
gerekenin çok altında olduğu ülkelerde bu tip bir yaklaşım söz
konusu olmaktadır.
Sosyal bir pencereden bakıldığında aslında en iyi yaklaşım gibi
görünmesine karşın yine de bazı önemli açık noktalara sahiptir.

Politik faktörlerin, sağlık giderlerini ne kadar etkilediğini
kesin olarak dokumante etmek olanaklı değildir.
WHO,
WHO, 2003 Genova
111




Sağ
Sağlık harcamaları
harcamaları, sosyoekonomik özellikler, ülke demografisi gibi
bileş
bileşenleri kö
köken alarak sağ
sağlık üzerine kapsamlı
kapsamlı analizler yapan
yaklaşı
şımd
mdı
ı
r.
yakla
Pharmaceuticals
3. Üretim Fonksiyonu Yaklaşımı
Yapı
Yapılan analizler sonucunda her faktö
faktörün sağ
sağlık & ülke ekonomisine
oranları
oranları belirlenir.
Bu analizler sonucu elde edilen denklemlerle ; ülkenin epidemiyolojik
profili, maliyetler ve tedavi hizmetlerinin etkinliğ
etkinliği hesaplanabilir.
Ancak iki önemli sorunla karşı
laşı
şılmaktad
lmaktadıır:
karşıla

Yapı
Yapılan analizleri anlamak istatistik eğ
eğitimi almamış
almamış kiş
kişiler iç
için
oldukç
oldukça zor olmaktadı
olmaktadır.

Bazı
Bazı alanlarda önerilen değ
değişiklikler gü
günlü
nlük hayatta istenilen
verimliliğ
verimliliği getirmemekte & sistemde yü
yüksek maliyetli değ
değişiklikler
yapı
yapılması
lması sonuç
sonuçları
ları çıkabilmektedir.
WHO,
WHO, 2003 Genova
112



Sağ
Sağlık giderlerinde yer alan kalemlerin belirlenerek alt alta toplandığı
toplandığı ve
sonrada bu hizmetlerin satı
nı
satın alı
alınabilmesi iç
için ne kadar fon ayrı
ayrılacağı
lacağın
belirleyen yaklaşı
mdıır.
yaklaşımd
Pharmaceuticals
4. Bütçe yaklaşımı
Dünya Bankası
Bankası 1993 Raporunda, MakroMakro-ekonomi & Sağ
Sağlık Komisyonu
bildirgelerinde satı
satın alı
alınabilecek hizmetler belirlenmiş
belirlenmiştir.
Bu sistem daha basit & anlaşı
labilir olsa da önemli tatminsizlik
anlaşılabilir
noktaları
noktalarına sebep olmaktadı
olmaktadır:


Günün sonunda kaç
masıı
kaç kalem hizmetin ne kadara alı
alındığı
ndığı tartış
tartışmas
sağ
sağlıktaki bilimsel verileri maskelemektedir.
Uygulanması
Uygulanması sonucunda tedavi hizmetlerinin etkinliğ
etkinliğini ne kadar
iyileş
malııdır.
iyileştirdiğ
tirdiği tartış
tartışmal
WHO,
WHO, 2003 Genova
113


OECD ülkelerinde 1970’
1970’lerden itibaren ekonominin ön plana çıkması
kması ve
populasyonun giderek yaş
yaşlanması
lanması; sağ
sağlık harcamaları
harcamaları üzerine daha önem
verilmesine neden olmuş
olmuştur.
Sağ
Sağlık politikaları
politikalarını yapanlar maliyetleri kı
kısma konusunda pek çok
yönteme baş
başvurmaktadı
vurmaktadır.





Pharmaceuticals
Sağlık Harcamaları Üzerine
Yeni teknolojilerin kontrollü
kontrollü kullanı
kullanımı
Personel sayı
sayısı & dağı
dağıllımı
Pratisyen hekimlerin koruyucu hekimlik rollerini arttı
arttırma
Hastalardan & kurumlardan alı
alınan katkı
katkı payları
payları gibi…
gibi…
Aslı
Aslında bu yolla sağ
harcamaları mı azalmaktadı
azalmaktadır yoksa sağ
sağlık
hizmetlerinin kalitesinden mi ödün verilmektedir?
WHO,
WHO, 2002 Genova
114
1. Hizmeti Sağlayanların Ücret & Yan Ödenekleri



İlk uygulanan yö
nda bu kalemlere dü
yöntemlerin başı
başında
düzenleme yapı
yapılması
lması
gelmektedir. Sağ
Sağlık Hizmetlerini;

Pratisyen Hekimler

Uzman Hekimler

Hastane Yö
Yöneticileri & Personeli sağ
sağlamaktadı
lamaktadır.
Pharmaceuticals
Sağlıkta Giderleri Kısma
Çalış
anlara performans & prim paketleri benzeri uygulamalar getirilmesi
alışanlara
getirilmesi
ile hem verimliliğ
verimliliğin arttı
arttırılması
lması hem de bü
bütçeden yapı
yapılan harcamanı
harcamanın
azalması
azalması hedeflenmektedir.

Uygulama Başı
na Ödeme (Fee
Başına
(Fee For Services)
Services)

Vaka Başı
na Ödeme gibi
Başına
Bu tip dü
düzenlemelerin temel amacı
amacı; direk maliyetleri kı
kısmanı
smanın bir yolu
olsa da indirek bir yolla çalış
anlarıın ürettiğ
alışanlar
rettiği iş
iş miktarı
miktarını da arttı
arttırma
amacı
maktadıır.
amacı taşı
taşımaktad
WHO,
WHO, 2002 Genova
115
2. Hastaların Davranış Modalitelerini Etkileme



Hastaları
Hastaların, sağ
sağlık personeline baş
başvuruları
vurularını azaltarak, bü
bütçeden çıkan
miktarı
miktarı düşürmeyi amaç
amaçlamaktadı
lamaktadır.
Pharmaceuticals
Bu yö
yöntemler arası
arasında:

Sigorta primlerini yükseltmek

Hasta katı
katılım payı
payını arttı
arttırmak

İlaç
laç maliyetlerini dü
düşürmek amacı
amacıyla referans fiyat politikaları
politikaları
getirmek gelmektedir.
Bu yö
yöntemler ayaktan tedavi hizmetlerinde baş
başarı
arı sağ
sağlasa da ne yazı
yazık ki
yatan hastaları
hastaları olumsuz etkileyebilmektedir.
WHO,
WHO, 2002 Genova
116
Pharmaceuticals
WHO,
WHO, 2002 Genova
117



Yürürlüğe konulan tüm uygulamaların ne kadar başarılı olduğu
tartışmalıdır.
Pharmaceuticals
Bu yöntemler bazen tam olarak anlaşılmamakta yada hastalar &
sağlık personeli tarafından bürokratik mekanizmalarla bypass
edilmektedir.
349 Hekimin pratiğinin incelendiği bir çalışmada FFS sonucu
hospitalizasyon oranının %41 arttığı görülmüştür.
WHO,
WHO, 2002 Genova

İngiltere örneği (Public Serve Agreement)
Euro Observer,
Observer, Vol 8(1), 2006

Türkiye’de antihipertansifler
118




Almanya’da bütçe tavan sınırı uygulaması ile sağlık hizmeti
miktarı artsa da giderlerde oransal bir azalma görülmüştür.
Pharmaceuticals
Örnekler
Belçika’da sağlık harcamalarının bütçeyi aşması üzerine bakanlık
tedavi hizmetlerine ayrılan ödeneği %3 kesmiştir.
Kanada’da sağlık giderleri iller bazında değerlendirilerek bölgesel
bütçe değerlendirmeleri modeli getirilmiştir.
Amerika’da başlayan DRG Programı (Diagnosis Related Group)
daha sonra Avusturya, İrlanda, Finlandiya, Portekiz, İspanya &
İsveç’de bu modele geçiş yapmıştır.
WHO, 2002 Genova
119


Amerika’da yatan hastaları en hızlı şekilde poliklinik hastasına
çevirmeyi başarmıştır.
Pharmaceuticals
DRGs – Yöntem Aynı Ama Sonuç?
Oysa Almanya’da, ilk başta hastaların yatış süreleri kısalsa da
ilerleyen dönemde daha sık hastaneye başvurdukları ve sonuçta
bu bireylerin sağlık giderlerinde değişme olmadığı tespit
edilmiştir.
WHO,
WHO, 2002 Genova
120



Sağlık harcamaları için belirli bir bütçe ayrılması pek çok ülkede
uygulanan önemli sınırlamalardan biridir. (İngiltere, İrlanda,
Danimarka….)
Pharmaceuticals
Kesin Çözüm: Bütçe?
Buradaki asıl tartışma konusu:

Kapalı Devre Bütçe Kısıtlaması mı? (Danimarka)

Açık Uçlu Bütçe Kısıtlaması mı getirileceğidir.
Ancak konu insan sağlığı olunca en sıkı yaklaşım bile devre dışı
kalabilmektedir.

Ekonomi Biliminin bir gerçeği: bütçelerin hedef olarak
konduğu ve gerekirse aşılabileceğidir.
WHO,
WHO, 2002 Genova
121


Özellikle, sıkı kapalı devre bütçe uygulamaları sonuç ne
olursa olsun sağlık giderlerinde düşüşüler sağlamıştır.
 İrlanda’da %28
 Almanya’da %25
Pharmaceuticals
Kesin Çözüm: Bütçe !
Ancak; bütçe kısıtlamalarının sıkı bir şekilde uygulanması
uzman hekimlere & hastanelere sevki arttırmış bu yolla da
elde edilmesi planlanan sağlık tasarrufundan sapmalar
gözlenmiştir.
WHO,
WHO, 2002 Genova
122

1980’lerin başında yer bulan bu yaklaşımı ilk:






Yeni Zellanda hükümeti baş
başlatmış
latmış,, daha sonra
Almanya 1989
Hollanda 1991
Danimarka & İsveç
sveç 1993
İtalya 1996
Pharmaceuticals
Referans Fiyat Uygulaması
Dünya genelindeki sonuçlar ile ülkemiz arasında önemli bir fark
ortaya çıkmaktadır:

Diğer ülkelerde referans fiyat uygulaması makro-ekeonomik
açıdan başarı sağlayamamıştır. Çünkü yeni moleküller bu
kapsama girmemekte & ilaç harcamaları da bu yöne
ivmelenerek kaymaktadır.

Oysa ülkemizde yapılan uygulamalarda tedavi kılavuzları…
WHO,
WHO, 2002 Genova
123
OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamalarında Gözlenen İşletim Masrafları
1990
Pharmaceuticals
İşletim Masrafları &
Bürokrasinin Maliyeti
1990 - 1999
8
4,5
7
4
6
3,5
5
Minimum
4
Maximum
3
2,5
2
3
1,5
2
1
1
0,5
0
0
1
1
%0.2 vs %7.1
%2.2 vs %4.2
WHO,
WHO, 2002 Genova
124
125
Pharmaceuticals
1.
2.
Kavramı &
Örnekleri
3.
Akı
Akılcı
lcı İlaç
laç Kullanı
Kullanımı
4.
Sağ
Sağlık Ekonomisi
5.
Sağ
Kısma
Yöntemleri
6.
Pharmaceuticals
Ajanda
Hakkaniyet
Prensibi
7.
Genel Sağ
Sağlık Sigortası
Sigortası
8.
Türkiye’
9.
Türkiye’
rkiye’den Sağ
Sağlık Verileri
10.
Sonuç
Sonuç
126

Tedavi yöntemlerini etkinlik bazında sınıflandırmak tüm toplumun
refahı için iyi bir çözüm yaklaşımı olmayabilir.
Pharmaceuticals
Sağlıkta Hakkaniyet (Equity) – I
Williams & Cookson 2000
Yatay Hakkaniyet:

Benzer ihtiyaçları olan bireylerin aynı sağlık hizmetinden
faydalanabilmesi anlamına gelmektedir.

Örneğin sıtma, kolera hastaları

Kırsal kesimde yaşayan bir kadının doğum & kadın
hastalıkları konusunda hizmet alabilmesi
Wagstaff & van Doorslaer 2000
WHO, Genova, 2004
127
Dikey Hakkaniyet – Ağır Hastalıklar:

Pharmaceuticals
Sağlıkta Hakkaniyet (Equity) – II
Palyatif tedavi, komplikasyonlu vakalar, transplantasyon & kalp
cerrahisi gibi ağır durumlarda bazen maliyet etkin olmasa bile
hastalığın yükü göz önüne alınarak farklı tedavi seçenekleri
denenebilmektedir.
Nord et al, 1999

Uygulanacak yöntemler hastaya şifa getirmeyecek olsa bile bu
tip ağır durumlarda hem hekim hem de ödeme kurumları
sonuçları karşılamak durumundadır.
WHO, Genova, 2004
128
Dikey Hakkaniyet – Yoksul Hastalar:

Yoksul bireyler; yaşam koşullarının toplum şartlarına göre daha
kötü olması & gelir düzeylerindeki düşüklük nedeniyle sağlık
harcamalarına genel populasyona göre daha fazla ihtiyaç
duyarlar.
Pharmaceuticals
Sağlıkta Hakkaniyet (Equity) – III
McIntyre & Gilson 2000

Özellikle gelişmekte olan ülkelerde özenle dikkat edilmesi
gereken bu konuda, yoksulların sağlık hizmetlerinden daha
yüksek oranda yararlanması üzerine politikalar geliştirilmelidir.
WHO, Genova, 2004
129
Maliyet Etkinlik
Tedaviye Dirençli
Maliyet Etkin
Tüberküloz
Komplike Sıtam İçin Maliyet Etkinliği Çok
Kinin Tedavisi
Yüksek
Diyare'de Oral
Maliyet Etkinliği Çok
Rehidratasyon
Yüksek
Şizofrenide Akut
Maliyet Etkinliği
Atak Tedavisi
Düşük
Kırıkların Alçıya
Maliyet Etkinliği Çok
Alınması
Yüksek
Şiddet
Yoksullukta Etkisi
Çok Şiddetli
Olumlu
Çok Şiddetli
Olumlu
Şiddetli Değil
Olumlu
Şiddetli
Nötr
Şiddetli Değil
Nötr
Pharmaceuticals
WHO Örneklemesi
WHO, Genova, 2004
130
131
Pharmaceuticals
132
Pharmaceuticals

Dünya İlerleme Raporu’nda düşük gelir düzeyi olan ülkelerde kişi
başına uygulanacak 12$‘lık sağlık paketi & orta gelir düzeyi olan
ülkelerde kişi başına uygulanacak 22$‘lık sağlık paketleri ile
önemli sağlık hizmetlerinin maliyet etkinliğinde iyileşmeler
sağlanacağı belirtilmiştir.
Pharmaceuticals
Gelişmekte Olan Ülkelerde
WDR 1993

Makroekonomi & Sağlık Komisyonu’nun 2002 tarihli raporunda
da, 2007 yılında kişi başı 38$ ‘lık & 2015 yılında 42$ ‘lık bir
harcama paketi ile hem sağlık hizmetlerinde maliyet etkinliklerin
artacağı hem de yoksul kesimin sağlık düzeyinde iyileşmeler
olacağı öngörülmektedir.
CMH,
CMH, 2002
WHO, Genova, 2004
133
Etkinlik Kriterleri
Sağlık Hizmetleri İle Koordinasyon
Maliyet etkinlik
Uygulanan tedavi yöntemleri ne
kadar maliyet etkin?
Eşitlik Kriterleri
Sağlık Hizmetleri İle Koordinasyon
Yatay eşitlik
Benzer ihtiyacı olan tüm bireyler
aynı tedaviden yararlanabiliyor mu?
Dikey eşitlik
Ağır hastalığı olan bireyler sağlık
hizmetlerinden yeterince
yararlanabiliyor mu?
Dikey eşitlik
Yoksul bireyler sağlık
hizmetlerinden yararlanabiliyor mu?
WHO,
WHO, Genova,
Genova, 2004
Pharmaceuticals
Sağlik Hizmetlerinde Önceliklendirme
134

Sosyal Sağlık Sigortası
Finanse Etme
Gelir Toplama (Revenue Collection)
Havuz oluşturma (Fund Pooling)


Özel Sağlık Sigortası
Bireyin kendi
masraflarını karşılaması
Hizmeti Satın Alma (Purchasing)
Sağlık Hizmetleri
Bireysel Sağlık Hizmetleri
Diğer Sağlık Hizmetleri
European Observatory,
Observatory, No:4 2002
Kaynak Yaratma & Yönlendirme

Vergi yoluyla
Pharmaceuticals
Havuz Oluşturma Yöntemleri
135
Vergilendirme Yöntemi

Direk yada indirek

Genel, teminatlı (hypothecated)

Ulusal yada lokal
Sağlık Sigortası



Bireysel Ödemeler

Resmi & özel ödemeler

Katılım payı şeklinde

Yıllık limite göre

Pharmaceuticals
Yöntemlerin Açılımı
Diğer bir seçeneğin yerini
alabilen yada onu tamamlayan
Kar amaçlı olan & olmayan
Kişisel yada işveren tarafından
satın alınan
Risk bağımlı, toplum bağımlı yada
grup sigortası
European Observatory,
Observatory, No:4 2002
136
1.
2.
Kavramı &
Örnekleri
3.
Akı
Akılcı
lcı İlaç
laç Kullanı
Kullanımı
4.
Sağ
Sağlık Ekonomisi
5.
Sağ
Kısma
Yöntemleri
6.
Hakkaniyet Prensibi
7.
Pharmaceuticals
Ajanda
Genel Sağlık
Sigortası
8.
Türkiye’
9.
Türkiye’
rkiye’den Sağ
Sağlık Verileri
10.
Sonuç
Sonuç
137

GSS, toplumdaki her bireyin;

Bilgilendirme,

Koruyucu Hekimlik,

Tedavi İhtiyacı &

Rehabilitasyon hizmetlerine
Pharmaceuticals
Genel Sağlık Sigortası – I
ihtiyacı olduğu zaman makul bir bedelle erişebilmesi anlamına
gelmektedir.

GSS, iki önemli kavram üzerinde yoğunlaşmaktadır:

Sağlık Hizmetlerine Erişimde Hakkaniyet ve Denge

Sağlık Hizmetlerinde Finansal Risk Koruması
WHO,
WHO, Health Financing Policy,
Policy, 2005
138




GSS’
GSS’nin işleyebilmesi iç
için en önemli nokta, sağ
harcamalarını
karşı
layabilecek bir havuz oluş
karşılayabilecek
oluşturmaktı
turmaktır.
Pharmaceuticals
Genel Sağlık Sigortası – II
Bu havuzu oluş
oluşturmak amacı
amacıyla iki temel yö
yöntem kullanı
kullanılmaktadı
lmaktadır:

Vergilendirilmiş
Vergilendirilmiş Kesintiler

Sosyal Sağ
Sağlık Sigortası
Sigortası Kesintileri (Social Health Insurance)
Insurance)
Vergilendirilmiş
Vergilendirilmiş Kesintiler de bazı
bazı gri alanlar vardı
vardır:

Vergiden kesilen miktarı
miktarın ne kadarı
kadarının sağ
sağlık havuzuna gittiğ
gittiği?
Çoğu ülkeden her iki sistem birlikte işletilmeye çalışı
lmaktadıır.
alışılmaktad
WHO,
Policy, 2005
139
WHO,
Policy, 2005
Pharmaceuticals
Genel Sağlık Sigortası – III
140
Kaynak Ayırma – OECD Ülkeleri
Önceden Ödeme – OECD Ülkeleri
Pharmaceuticals
Genel Sağlık Sigortası – IV
14
16
12
14
Ülke Sayısı
12
10
8
6
4
10
8
6
4
2
2
0
0
SHI
Vergilendirilmiş
Her İkisi
Series1
%40-50
%50-60
%60-70
%70-80
%80-90
%90-+
3
2
4
13
7
1
WHO,
Policy, 2005
141

İşlevsellik & Şeffaflık:


Pharmaceuticals
Genel Sağlık Sigortası – V
Vergilendirilmiş Kesintiler havuz oluşturma aşamasında daha
etkin bir gelir toplama kaynağı oluştururlar. Bu sistemde
kaynaklar maliye bakanlığından sağlık bakanlığına direk
olarak aktarılır.
Ancak SHI kesintileri, bireylerden kesilen miktarı ve
karşılığını daha şeffaf gösterebilme yeteneğine sahiptir.
WHO, Health Financing Policy, 2005
142




Sağlık sistemi için yapılan ön kesintilerin sürekliliğinin sağlanması
Pharmaceuticals
Genel Sağlık Sigortası – VI
Hakkaniyet: Vergilendirme sisteminde daha az gündemde olan
bir konudur ancak, SHI kesintilerinde farklılıklar olması
nedeniyle beklenti & hizmet ödemeleri de farklı olabilir.
Oluşturulan havuzun politik & dış nedenlerle parçalanması.
Her şey tamamlandıktan sonra tedavi hizmetlerinden hangi
kalemlerin satın alınacağına karar verilemesi.
WHO,
Policy, 2005
143

Pharmaceuticals
Genel Sağlık Sigortası – Sonuç
Güçlü politik & ekonomik koşullarda;
vergilendirilmiş kesintiler daha efektif çalışan
bir sistem iken, finansal sıkıntılar ve sık bütçe
açıklarının yaşandığı dönemlerde SHI kesintileri
daha faydalı görünmektedir.
WHO, Health Financing Policy, 2005
144

Pharmaceuticals
Genel Sağlık Sigortası - ABD
Dünyanın en gelişmiş
sağlık sistemine sahip
ABD’de 40 milyon
kişinin sağlık güvencesi
bulunmamaktadır.
Review, Haziran 2005
145
İyi bir yönetimin 8 özelliği:


Pharmaceuticals
İyi Bir Yönetim
Katı
Katılımcı
mcı olması
olması
Uzlaşı
mcıı olması
Uzlaşımc
olması (consensus
oriented)
oriented)

Sorumluluk sahibi olması
olması

Şeffaf olması
olması

Duyarlı
Duyarlı olması
olması (responsive)
responsive)

Etili ve etkin olması
olması

Kapsayı
Kapsayıcı olması
olması (inclusive)
inclusive)

Kanunlara bağ
bağlı olması
olması
Euro Observer,
146




Sağlık sistemini yönetmek oldukça zordur.

Pek çok farklı kurum ve kuruluş şemsiyesi altında toplanması

Tedarikçi zinciri ve sistemin karmaşık yapısı
Pharmaceuticals
Sağlık Hedefleri
Bu nedenle sistemin “SMART” hedefleri olmalıdır.

Specific, Measurable, Accurate, Realistic & Time Bound
WHO tarafından 1980’lerin başından beri “Herkes için Sağlık”
politikası yaygınlaştırılmaya çalışılmaktadır.
Yakın bir zamanda da Birleşmiş Milletler Millenyum Kalkınma
Planı’nda sağlık hizmetlerinde gelişim hedefleri belirlemiştir.
Euro Observer,
147



Sağlık Bakanlıklarının tedavi hizmetlerinde sağlayıcı &
satın alıcı konumunda olduğu ülkelerde “Sağlık İle İlgili
Hedefler” konması son derece büyük önem taşımaktadır.
Pharmaceuticals
Sağlıkta Hedef Aslında
Kanuni Zorunluluk mu?
Bazı ülkelerde bu hedeflerin belirlenmesi kanuni bir
zorunluluk haline gelmiştir.
EU’da 40 ülkeden 27’sinin bu konuda politikaları
bulunmakta.

İspanya – Katalunya, Fransa, Almanya, İngiltere & hatta
Macaristan
Euro Observer,
148

Fransa, Ulusal kanser Planı’nı uygulamaya koyarak 5 yılda
mortaliteyi %20 azaltmayı amaçladığını açıkladı.



Pharmaceuticals
Ülkelerden Örnekler – I
2007 yı
yılına kadar 640 milyon € harcama bütçelendi
3.900 Kiş
Kişiye istihdam yaratı
yaratıldı
ldı
Macaristan, sağlık alanında oturtmaya çalıştığı yeni
politikalarının yavaş ilerlemesinin nedeninin bilgi yetersizliğinden
kaynaklandığını fark edince:

Debrecen Üniversitesi’
anlarıına yö
niversitesi’nde sağ
sağlık çalış
alışanlar
yönelik özel &
kapsamlı
kapsamlı bir eğ
eğitim programı
programı hazı
hazırlanarak ülke genelinde
yaygı
tır.
yaygınlaş
nlaştırılmış
lmışt
Euro Observer,
149



İngiltere, PSA (Public Service Aggreement) programı ile sağlık
hizmetlerinde yeni yaptırımlar koymuş & ilerleme sağlamaya
çalışmıştır.
Pharmaceuticals
Ülkelerden Örnekler – II
Performansa dayalı bu sistemde kurumların yöneticileri &
çalışanları belirli kriterleri sağladıklarında prim almaktadır.
Aynı şekilde birinci basamak tedavi hizmetlerini yönlendiren
pratisyen hekimler için de farklı performans uygulamaları
konmuştur.
Euro Observer,
150

Sağlık Hedeflerinin başarısızlığa uğramasında temel etken;
şekillendirme & uygulama alanlarında devlet mekanizmalarının
etkin bir şekilde kullanılamamasından kaynaklanmaktadır.





Pharmaceuticals
Sağlık Hedeflerinde Sonuç
Hedefleri belirlemekte gözlenen eksikler
Sağlık hizmetlerinde yer alan oyuncular arasında
senkronizasyon olmaması
Değerlendirme için yeterli altyapının kurulmamış olması
Mevcut hizmetlerin kalitesinin & aksayan yönlerinin izlenmesi
Sağlık Hedefleri altın tepside sunulmuş anahtarlar olmasa da,
bu konuda adım atmış ülkeler iyi yolda ilerleme kaydetmiş ve
önemli bir potansiyel (alternetif maliyet) kazanç sağlamışlardır.
Euro Observer,
151
Pharmaceuticals
www.formula1
.com
www.formula1.com
Pharmaceuticals
F1 & İlaç Endüstrisi Benzerliği
153




Hükümetler & sigorta sistemleri sağlık harcamalarını
kısmak için boşuna uğraşmaktadır.
Pharmaceuticals
F1 ile Aynı Sonuç
Sürekli olarak ilaç & tedavi maliyetleri üzerine
hesaplamalar yapmak yeni kısıtlama yöntemleri
geliştirmeye çalışmak sonuç vermemektedir.
Bu durumda:
Daha iyi bir maliyetle daha etkili tedavi alabilmek temel
prensip olmalıdır.
JJ Zambrowski 2006
154
Pharmaceuticals
Teşekkürler

Ozan Batigun Sağlık Ekonomisi Farmakoekonomi ilaç sektörü

Transkript

Benzer belgeler

Sektör Toplantıları Neticesinde Başbakan ve Ekonomi Koordinasyon

Yeni bir iş kolu: Profesyonel kobaylık

add leaflet med. gr/turk/eng - ADD

Prospektüs

Prospektüs

eczacı