BÖCEKLERDE BACAK YAPISI Ergin böceklerin hemen hepsi, her

BÖCEKLERDE BACAK YAPISI
Ergin böceklerin hemen hepsi, her toraks segmentinde bir çift olmak üzere üç çift
bacağa sahiptir. Larva ve nimflerde ise bu sayı değişebilir.
Yapısal olarak böcek bacakları 5 kısımdan oluşur:
Koksa (Bacağın toraks segmentine bağlanan kısmı)
Trochanter (Koksa ile femurun kolay hareket etmesini sağlayan bir bilye görevi
görür)
Femur (bacağın uzun ve kuvvetli kısmıdır)
Tibia (ince ve uzun yapıda olup çoğunluk diken çıkıntılara sahiptir)
Tarsus (1-5 segmentten yapılmıştır, son segmenti ucun-da “pretarsus” adını alan
uzantı bulunur)
Genel bir böcek bacağının yapısı
Böcek bacaklarının genel yapıları bu şekilde olmakla birlikte, yaşayış tarzlarına ve
gördükleri görevlerine göre şeklen değişikliğe uğramışlardır. Bu değişimler özellikle I. ve
III. çift bacaklarda görülür.
Çift Bacakların Değişmesi Sonucu Oluşan Bacak Tipleri
Kazıcı Bacak
Koksadan itibaren bütün segmentler kalın ve kuvvetli yapıdadır.
Genişlemiş olan tibia bir kürek gibi hizmet görür. Ventralinde bulunan dört büyük diş,
sert zeminin kazılmasında kullanılır.
/ Gryllotalpa gryllotalpa (Danaburnu)
Yakalayıcı Bacak
Koksanın uzamış olması, böceğe ön bacağını ileriye doğru uzatma yeteneği
kazandırmıştır.
Femur ile tibia'nın birbirine karşı olan yüzeyleri diken çıkıntıları ile donatılmış
olduğundan av bu iki kısım arasında sıkıştırılarak yakalanır.
/ Mantis spp. (Peygamberdevesi türleri)
Temizleyici Bacak
Antenleri üzerindeki polen ve tozları temizlemek için ön bacaklarını kullanan
Hymenoptera (arılar) takımına ait böceklerde ve ön bacaklarını yürümede değil başlarının
temizlenmesinde kullanan Nymphalidae familyasına ait bazı kelebeklerde görülür.
Çift Bacakların Değişmesi Sonucu Oluşan Bacak Tipleri
Sıçrayıcı Bacak
Femur çok kuvvetli kaslarla donatılmış olup, tibia oldukça uzundur. Sıçrama için
tibia'nın femur altına çekilmesi ve yere doğru bir itme hareketinin yapılması gerekir.
Orthoptera (çekirgeler) ve Siphonaptera (pireler) takımlarına ait böceklerde görülür.
Yüzücü Bacak
Tibia ve özellikle segmentsiz tarsus, plaka şeklinde gelişerek bir kürek görevi görür.
Genişlemiş bu plakların ventral tarafı, çok sık kıllarla donatılmış ve yüzeyin büyü-mesi
sağlanmıştır.
Coleoptera takımından Dytiscidae ve Hydrophilidae, Hemiptera takımından da
Notonectidae ve Belostomatidae familyalarında görülür.
Toplayıcı Bacak
Tibia’ nın dış kısmı uzun kıllarla çevrilerek, bacakta bir polen sepetçiği meydana
gelmiştir.
Polen toplayan arılarda görülür (Apis mellifera – bal
arısı)
BÖCEKLERDE KANAT YAPISI
Böceklerin II. ve III. toraks segmentlerinden çıkmış olan kanatlar, iki membran ve
bunların arasında damarlara destek fibrillerden ibaret olup, vücut duvarının levhe şeklindeki uzantılarıdır.
Böceklerde kanat damarlarının sayı ve durumları takımlara hatta familyalara göre
büyük değişiklikler göstermektedir (boyuna ve enine damarlar).
BÖCEK TAKIMLARININ KANAT ÖZELLİKLERİ
Coleoptera (Kınkanatlılar)
Üst kanatlar tamamen kitinleşmiştir (Elitra). Alt kanatlar ise membran yapıda ve az
damarlıdır. Elitra olan ön kanatlar yüzeyinde damarlar görülmez.
Odonata (Yusufçuklar)
Her iki çift kanat da membran yapıda olup (Zarsı Kanat), çok sayıda damar, kanat
yüzeyini ufak hücrelere bölmüştür.
Hemiptera (Yarımkanatlılar)
Üst kanadın basal yarısı kitinleşmiş olup (Hemi Elitra), alt kanatlar tamamen
membran yapıdadır.
Diptera (Sinekler, İkikanatlılar)
Bir çift Zarsı kanatları vardır, ikinci çift kanat halter adı verilen denge organına
dönüşmüştür.
Orthoptera (Çekirgeler)
Üst kanatlar hafifçe kitinleşerek parşömenimsi bir durum almıştır (Tegmina), alt
kanatlar membran yapıda ve çok damarlıdır. Tegmina olan ön kanatlar üzerinden kanat
damarları görülebilir.
Lepidoptera (Kelebekler)
Membran yapıdaki kanatların her iki yüzü de çok sayıda pullarla örtülüdür (Pullu
kanat). Kanat üzerindeki renkler ve desenler çok önemlidir.
Ephemeroptera (Bir gün sinekleri)
Her iki kanat çifti de membran yapıda olup (Zarsı Kanat), kanatlar üçgen şeklindedir.
Büyüklük bakımından; ön kanatlar > arka kanatlar
Dermaptera (Kulağakaçanlar)
Derimsi yapıda olan üst kanatlar çok kısalmıştır. Alt kanatlar yelpaze şeklindedir.