sema erdogan.fh11

Yaflamdan Kesitler
Sema Erdo¤an
Tiyatronun
narin, çetin
divas›
Benim için Sally
McMillan’d›
Ifl›k Yenersu.
McMillan ve Kar›s› adl›
dizide Stewart
McMillan’ ›n kar›s› Sally
McMillan’a sesiyle hayat
veriyordu. Kimileri için
tiyatroda canland›rd›¤›
karakterlerden “Anna”,
kimileri için de
“Antigone”. Ve daha
nice karakterler.
O bugün “Tiyatronun
Narin, Çetin Divas›"...
XXX
BD ARALIK 2012
ki erkek kardefl
Anne Frank’›n mektuplar›ndan birini ezberledi,
ve s›nav› en baflar›l›
ö¤rencilerden biri
olarak kazand›.
aras›nda büyüyünce
önce erkek oyunlar›n› ö¤rendi, mahallenin o¤lanlar›
ile futbol oynad›. 13-15 yafllar›ndaki bu narin k›za hep fliirler okutuluyordu ama müzik hocas› flan e¤itimi olmal›”, dedi¤i annesi gizli arzusunu
almas›n› istiyordu. Annesinin ve tey- aç›klad›. Ailesi ‹stanbul’ a tafl›nacak,
zesinin gizli arzusu ise konservatuard›. Ifl›k da Ankara’da yat›l› okuyacakt›.
Ifl›k, ortaokulu bitirmifl ama hiç tiyat- O s›rada okudu¤u "Anne Frank'›n
roya gitmemiflti. Annesinin, kendisine Hat›ra Defteri" kitab›ndan, Anna’n›n
gelen “Çöl Faresi“ adl› oyunun daveti- 3yazd›¤› mektuplardan birini ezberledi,
yesi ile ilk kez tiyatroya gitti ve izleyi- s›nava girdi ve s›nav› en baflar›l› ö¤ciyi aya¤a kald›ran Y›ld›z Kenter’i rencilerden biri olarak kazand›. Büyüizledi. Adeta büyülenmiflti. “insan lendi¤i Y›ld›z Kenter de bir y›l sonra
oyuncu olacaksa Y›ld›z Kenter gibi okula hoca olarak geldi.
‹zledi¤i ilk tiyatro oyunu Çöl Faresi'nde
kendisini büyüleyen Y›ld›z Kenter ile Sen
Ne Dilersen filminde.
XXX
Büyük bir rastlant›d›r ki
ö¤rencilik y›llar›nda, s›nava
haz›rland›¤› "Anna Frank'›n
Hat›ra Defteri"nde Anna'y›
oynayarak dikkat çekecek ve
ilk elefl-tiri yaz›s›n›, bu yaz›y›
okudu¤unuz “Bütün Dünya”
Dergisi’ nin Yay›n Genel Yönetmeni gazeteci Mete Akyol
4
yazacakt›r. Mahallede o¤lanlarla futbol oynayan Ifl›k, sahneye transfer olmufltur.
Konservatuarda okurken
radyo tiyatrosunda küçük
oyunlarda, TRT kurulunca
dizi filmlerde seslendirme
yapmaya bafllasa da seslendirmeyi hiçbir zaman tiyatronun
önüne geçirmedi. Çok da de¤er vermedikleri bir ek ifl olsa
da en az üç kez prova yap›56
yorlard›.
BD ARALIK 2012
“Oyuncular bir rol için belki hayatlar›n› ortaya koyuyorlar. Biz üç prova
ile hayata geçiriyoruz. Acaba seyirci
dizideki o yüzde benim sesimi kabul
ediyor mu diye düflünmüflümdür hep.”
Ifl›k Yenersu, “Seslendirme Sanatç›s›” diye bir mesle¤i anlamland›rmakta da zorlan›yor.
“Sanat bir fleyi üretmektir. Bu
tiyatro örne¤inde yazar›n cümlelerle
anlatt›¤› karakteri yeniden yaratmak
ve ete kemi¤e büründürmektir. Burada
bir yarat›m var ama seslendirmede
yok. Birinin sesini aynen taklit ediyorsunuz.”
Dizilerde baflrol
oyuncular›n› baflkalar›
konufluyor?
“Bir sanatç› kendi sesi ile konuflmuyorsa “oyuncu yar›m oynuyor “
demektir. Oyuncunun bedeni bir enstrümand›r. Sesi de kendi sesidir. Bir
keman, bir kontrbas, bir piyano…
Duyguland›¤›n›z, bir fleye k›zd›¤›n›z, ya da heyecanland›¤›n›z anda
sizin sesinizle benimki aras›nda fark
vard›r. ‹yi bir seslendirme sanatç›s›n›n, sesi uygun olmayan oyuncuyu
ekranda parlatt›¤› durumlar da
oluyor.”
Sinemaya geçifl
Sinemaya geç girifli kendi tercihi.
Hep arkada kalmak istedi. Yak›n arkadafl› Y›lmaz Güney “‹zin” filminde
oynamas› için ›srarc› oldu ama o “Benden sinema sanatç›s› olmaz. Ben asistanl›¤›n› yapay›m.“ diyerek reddetti,
A¤›t ve Zavall›lar filmlerinde ikinci
7
Güneyli Bayan filminden.
asistan olarak görev yapt›. Metin Erksan da “Sevmek Zaman›” filminde
oynamas›n› istedi. O yine asistan olay›m dedi. “Çok fazla fley bekliyordum.
Hem senaryo hem oyuncular çok iyi,
hem de yönetmen çok be¤endi¤im biri
olsun istiyordum.”
Tunç Baflaran’›n gönderdi¤i “Sen
de Gitme” filminin senaryosunu çok
be¤enir. Tunç Baflaran çok iyi yönetmendir. Her fley istedi¤i gibidir, sinema yapmamak delilik, fl›mar›kl›k olur
XXX
BD ARALIK 2012
ney gençlik arkadafl›d›r. Onun, “‹zin” adl›
filminde oynamam›fl
olmak “keflke”leri aras›nda.
“Oynasam ne olurdu sanki. Kötü oyna.
Oynaya oynaya iyiyi
bulacaks›n. Ama bunu
flimdi 70 yafl›na geldi¤imde söylüyorum.”
“gözgöze” oynamay›, “m›fl” gibi yapmamay›,
“yalans›z” oynamay› ö¤rendi¤i büyük ustas›
Y›ld›r›m Önal ile.
der ve Hatay’da çekilen filmde oynar.
Kendisine karfl› en
ac›mas›z elefltirmen
M›s›r’da Alexandria Film Festivali’nde En ‹yi Kad›n Oyuncu ödülü
alm›fl olsa bu rolü iyi oynayamad›¤›
görüflünde.
“Sen ne dilersen“ filmindeki “Rum
diyalekti” için bu kad›n Rum mu dedirtse de o yine be¤enmez. Yap›lan
güzel elefltirilere “görmemifl, anlamam›fl galiba”, ald›¤› ödüller için de ”demek ki ötekiler benden de kötüymüfl.
‹yi oynad›¤›m için ald›m demiyorum.”
diyecek kadar mükemmelliyetçi.
“Evet kendine karfl› çok ac›mas›z›m. Yerim, bitiririm kendimi daha
iyisi olabilir diye.”
Y›lmaz Güney dostlu¤u
Sa¤lam bir
dost olarak tan›mlad›¤› Y›lmaz GüXXX
Ödüller ve
cezalar
Elefltirmenlere f›rsat
vermeden elefltirdi¤i
oyunculu¤unda Türkiye’de tiyatro dal›nda verilen bütün
ödülleri ald›. Baz› ödülleri iki hatta
üç kez ald›. “Söz Veriyorum” adl›
oyun bunlardan biri.
Avni Dilligil, Kültür
Bakanl›¤› ve Ulvi Uraz
Ödülleri.
Kad›n ve erkek ayr›m› yap›lmadan en iyi ‹stanbul oyuncusuna verilen
Avni Dilligil Ödülü’ne bir Ankara
oyuncusu ödül als›n diye ek bir madde
koyduracak kadar baflar›l› bir oyun
sergilemifltir o y›l.
Sezar ve Kleopatra’daki rolü ile
ald›¤› ödülle ad›ndan söz ettirirken
Devlet Tiyatrolar› Genel Müdürü
Cüneyt Gökçer burnu sürtülsün diye 5 dakikal›k
bir rol verir. Repli¤i
”Evet, kendine
bile olmayan sadekarfl› çok ac›mas›z›m. ce el sallayan bir
Yerim, bitiririm kendimi figürasyon roldür
daha iyisi olabilir diye.” sadece.
BD ARALIK 2012
Çevresinin, istifa et sözlerine ald›r›fl
etmeden oynar bu rolde. Gökçer,
ertesi y›l da benzer bir figürasyon rol
verir. Ama bu kez yar›m sayfal›k bir
repli¤i vard›r. Ve bu rol ona “Yard›mc›
Kad›n Oyuncu” ödülü kazand›r›r.
Paris’te okudu¤u bir Naz›m Hikmet fliiriden dolay› hakk›nda dava
aç›l›r, 7 y›lla yarg›lan›r. Yarg› süreci
tamamlanmadan Gökçer taraf›ndan
tiyatrodan at›l›r. Gökçer, 12 Mart
1971’deki ilk askeri darbe eyleminde
ve12 Eylül 1980 darbesinde de atar
onu tiyatrodan.
Kendisine yapt›¤› tüm haks›zl›klara karfl›n Gökçer’i sevgiyle
yad edecek kadar naif.
“Benim 5 y›l hocal›¤›m›
yapt›. Ben içimden k›zar›m
ama baflkas›na laf söyletmem.
Çok iyi bir hoca ama çok kötü
bir yönetici oldu¤unu kendisine de söyledim. Üzerine ›fl›klar ya¤s›n.”
Naz›m Hikmet fliirleri okur. Y›llar
sonra o günleri ölümsüzlefltiren bir
foto¤raf karesi sosyal medyada kendisiyle paylafl›l›nca çok duygulan›r.
Hukuk ö¤rencisi U¤ur Mumcu da o
dönemlerden arkadafl›d›r.
Savc› ile ilk tan›flma
1959 y›l›nda olur. Siyasal Bilimler
okulunda okudu¤u bir Naz›m fliirinden
üç gün sonra yan›nda kald›¤› yak›n
arkadafl›n›n evinden al›n›p savc›n›n
karfl›s›na ç›kar›l›r.
Savc›n›n, ”k›z›m sen Naz›m Hikmet’in vatan haini oldu¤unu bilmiyor
musun?” sorusuna “Vatan Haini” flii-
Siyasette bir Ifl›k
1958’de konservatuara
girer, iki y›l sonra 60 ihtilali
olur. Türkçe’ ye çevrilen Karl
Marx ve Friedrich Engels gibi
yazarlar›n da aralar›nda oldu¤u sosyalizme iliflkin bütün
kitaplar› okur. Tarihe, Demokrat Parti aleyhtar› ö¤rencilerin yapt›¤› protesto 555 K
olarak geçen 5. ay›n 5. günü
saat 5`te K›z›lay'da eyleminde
de oradad›r. Fakülteleri Cebeci’de bulunan hukuk ve siyasal ö¤rencileri ile yak›n arkadaflt›r. Onlar›n amfilerinde
49. Uluslararas› Antalya Alt›n Portakal
Film Festivali kapsam›nda ald›¤›
'Y›ld›r›m Önal An› Ödülü' töreninden.
XXX
BD ARALIK 2012
Anna Frank’›n mektup-
bu hastal›¤›. Tabii
rini okuyarak ve
“Bu insan nas›l lar›ndan birini ezberledi, ki bende olacak.”
vatan haini olur?”
Hastal›¤›n tedavi
ve s›nav› en baflar›l›
sorusu ile cevap
sürecini
ö¤rendiö¤rencilerden biri
verir. Azarlay›p, ce¤inde ise akl›na ilk
olarak kazand›.
zas›n› çekece¤ini söygelen yar›m kalan iflleri
leyen savc›, çalan telefooldu. Sabah 10.00’ da ‹sna cevap verdikten sonra onu
tanbul Radyosu’ndaki seslenminik bir çocuk muamelesi ile u¤urlar. dirmeyi yapt›, sonra gidip ameliyat
Sonradan ö¤renir ki evinde kald›¤› oldu. Sevgi, bütün ilaçlar›n yerin tuttu
arkadafl›, hamisi Do¤an Avc›o¤lu’nu ve o illet hastal›¤› yenmeyi baflard›.
ve akrabas› ‹lhan Selçuk’u aram›flt›r.
Savc› da Do¤an Avc›o¤lu’nun arkada- Tiyatronun ve
sineman›n gelece¤i?
fl› ç›k›nca ucuz atlat›r.
3
“Türkiye’yi yine ayd›nlar› ve saSiyasi durufl ve iflsizlik natç›lar› kurtaracak.” diyor Ifl›k Yener12 Martta, 1980 darbesinde ve su. Sinemada genç yönetmenlerden
Paris’te okudu¤u Naz›m fliiriyle iflsiz çok umutlu. Tiyatro konusunda ise
kal›r. 1980 darbesinde en büyük dar- “Say›lamayacak kadar çok tiyatro
beyi de TRT’den yer. Sesi ve görüntü- var. Apartman dairelerinde dahi alsü yasakt›r ama bir hata olmas›n diye ternatif tiyatrolar yap›l›yor. Sanat
tüm kay›tlar› arflivden de kald›r›l›r. ad›na ilerici ve devrimci ifller yap›yor
‹flte o TRT, y›llar sonra “Tiyatronun genç tiyatrocular. Her gün yaflad›¤›Divas›” n›n bir belgeselini yapacak, m›z olumsuzluklar yan›nda bu yap›kendisini affettirecektir.
lanlar› görünce umutlanmamak müm12 Mart’ta Ali Poyrazo¤lu kendi kün de¤il.” diyor.
kurdu¤u tiyatrosuna, 1980’de de RutIfl›k Yenersu, doktor tavsiyesi ile
kay Aziz, Ankara Sanat Tiyatrosu’na art›k tiyatro yapm›yor. Gençlere de
davet ederek destek olurlar Ifl›k Yener- 4yol aç›lmas› gerekti¤ini savunuyor.
su’ya.
Yapmaya f›rsat bulamad›klar›n› yap›yor. Bol bol okuyor, dinleniyor, sineHastal›¤› ile iyi
maya, tiyatroya gidiyor. Yeni yerler
geçinmenin yollar›n›
keflfediyor. Sinemac› dostu Tar›k Akan’›n çekti¤i belgesellere ses veriyor.
buldu.
Son ödülü “gözgöze” oynamay›,
Gö¤üs kanserine yakaland›¤› dönemde “Sen Ne Dilersen” adl› filmde “m›fl” gibi yapmamay›, “yalans›z” oybir kanser hastas›n› canland›rd›. Bu namay› ö¤rendi¤i büyük ustas› ad›illet hastal›kla savaflmad›, iyi geçinme- na, 49. Uluslararas› Antalya Alt›n
nin yollar›n› budu. “Niye ben tanr›m“ Portakal Film Festivali kapsam›nda
verilen ‘Y›ld›r›m Önal An› Ödülü.’ •
diye isyan da etmedi.
[email protected]
“Ablam, annem, teyzem geçirdiler 5
XXX