bağlar rüzgâr enerji santrali ornitolojik-ekolojik değerlendirme

Transkript

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ BİYOLOJİ BÖLÜMÜ
ANTALYA SANAYİ TEKNOLOJİLERİ YAZILIMI
AR-GE DANIŞMANLIK ÇEVRE VE ENERJİ, SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
BAĞLAR RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ
ORNİTOLOJİK-EKOLOJİK
DEĞERLENDİRME RAPORU II
HAZIRLAYANLAR
Prof. Dr. Ali ERDOĞAN
(Ornitolog)
Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi
Biyoloji Bölümü Ekoloji Anabilim Dalı
Başkanı
Prof.Dr. Mehmet ÖZ
(Zoolog)
Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi
Biyoloji Bölüm Başkanı
Doç. Dr. İ. Gökhan DENİZ
(Botanik Uzmanı)
Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi
M. Süleyman KAÇAR
(Yaban Hayatı Uzmanı)
Orman Yüksek Mühendisi
(Bu çalışma Es-Yel Elektrik ÜretimiLtd. ŞTİ. tarafından yaptırılmıştır)
ANTALYA
HAZİRAN 2013
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER ........................................................................................................................................ 2
ÇİZELGELER DİZİNİ ............................................................................................................................... 3
ŞEKİLLER DİZİNİ ................................................................................................................................... 4
1.
GİRİŞ .......................................................................................................................................... 6
2.
RES SAHASININ TANIMLAMASI .................................................................................................. 7
2.1 SAHANIN COĞRAFİ KONUMU ............................................................................................................. 7
2.2 SAHANIN JEOLOJİSİ VE JEOMORFOLOJİK YAPISI ...................................................................................... 9
2.3 İKLİM VE HİDROLOJİK ÖZELLİKLER...................................................................................................... 11
2.4 SAHANIN PEYZAJ ÖZELLİKLERİ .......................................................................................................... 12
3.
EKOLOJİK VE BİYOLOJİK KAYNAKLAR ....................................................................................... 15
3.1 BİTKİ ÖRTÜSÜ ............................................................................................................................... 15
3.1.1
Flora ................................................................................................................................ 15
3.1.2
Vejetasyon....................................................................................................................... 24
3.2 FAUNAL YAPI ................................................................................................................................ 33
3.2.1
Amfibi ve sürüngenler ..................................................................................................... 33
3.2.2
Memeliler ........................................................................................................................ 37
3.2.3
Kuşlar .............................................................................................................................. 44
4.
RES SAHASINDA KURULACAK TESİSLER VE İŞLETİM FAALİYETLERİ ........................................... 60
4.1 KURULACAK TÜRBİNLERİN ÖZELLİKLERİ VE ARAZİDE YERLEŞİMİ ............................................................... 60
4.2 ENERJİ BAĞLANTI HATLARI VE ŞALT SAHASI ........................................................................................ 62
4.3 ŞANTİYE VE TÜRBİNLER ARASI BAĞLANTI YOLLARI ................................................................................ 62
5.
DEĞERLENDİRME ..................................................................................................................... 63
5.1 FLORİSTİK AÇIDAN DEĞERLENDİRME:................................................................................................. 63
5.2 FAUNA AÇISINDAN DEĞERLENDİRME ................................................................................................. 65
5.2.1
RES sahası ve yakın çevresinde bulunan yarasalar ve olası tehlikeler ............................. 65
5.3 ORNİTOLOJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRME ............................................................................................. 66
5.3.1
Türkiye Kuşları Red Data Book (RDB- Kırmızı Liste) (Kiziroğlu 2008)’a göre
değerlendirme: 66
5.3.2
Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’ne (IUCN) göre
değerlendirme: 67
5.3.3
Merkez Av Komisyonu Kararına (MAK) göre değerlendirme:.......................................... 67
5.3.4
Göçmen Kuşlar ve Göç Hareketi ...................................................................................... 67
5.4 PEYZAJ AÇISINDAN ......................................................................................................................... 69
5.5 JEOMORFOLOJİK VE HİDROLOJİK AÇIDAN ............................................................................................ 69
5.6 SAHANIN KORUNAN ALANLARLA İLİŞKİSİ............................................................................................. 69
5.7 PROJE SAHASININ ÇEVRESİNDE YER ALAN DİĞER RES PROJELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRME ........................ 71
5.8 GÜRÜLTÜ AÇISINDAN DEĞERLENDİRME ............................................................................................. 72
6.
SONUÇ VE ÖNERİLER ............................................................................................................... 73
6.1 ÖNERİLER .................................................................................................................................... 75
6.2 BÖLGEDE GÜRÜLTÜYLE MÜCADELEDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER ....................................................... 79
6.3 SONUÇ ...................................................................................................................................... 81
7.
KAYNAKLAR ............................................................................................................................. 82
BAĞLAR RES Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu |
[email protected]
2
ÇİZELGELER DİZİNİ
ÇİZELGE 1. KONYA İLİ UZUN YILLAR ORTALAMA METEOROLOJİK VERİLERİ (METEOROLOJİ GENEL
MÜDÜRLÜĞÜ’DEN ALINMIŞTIR) .................................................................................................................... 11
ÇİZELGE 2. BAĞLAR RÜZGAR ENERJİ SANTRAL SAHASINDA TESPİT EDİLEN BİTKİ TÜRLERİ. ............................ 19
ÇİZELGE 3. BAĞLAR RES SAHASI VE YAKIN ÇEVRESİNDE BULUNAN KURBAĞA VE SÜRÜNGEN TÜRLERİ İLE
STATÜLERİ .................................................................................................................................................... 34
ÇİZELGE 4. BAĞLAR RES SAHASI İÇERİSİNDE VE YAKIN ÇEVREDE TESPİT EDİLEN MEMELİ HAYVAN (MAMMALİA)
TÜRLERİ VE KORUMA STATÜLERİ .................................................................................................................. 38
ÇİZELGE 5. BAĞLAR RES SAHASI VE YAKIN ÇEVRESİNDE GÖZLENEN KUŞ TÜRLERİ VE STATÜLERİ ....................... 56
ÇİZELGE 6. RES SAHASINDAKİ TÜRBİNLERİN KOORDİNATLARI ............................................................................. 61
ÇİZELGE 7. KURULMASI PLANLANAN TÜRBİNLERİN ÖZELLİKLERİ (PROJE TANITIM DOSYASINDAN) ...................... 62
ÇİZELGE 8. RES SAHASI KAPSAMINDA YAPILACAK TESİSLER VE ALANSAL KULLANIMI ......................................... 63
[email protected]
3
ŞEKİLLER DİZİNİ
ŞEKİL 1. PROJE EKİBİ, SOLDAN SAĞA YRD. DOÇ. DR. İ.GÖKHAN DENİZ, PROF. DR. ALİ ERDOĞAN, ORMAN
YÜK. MÜH. M. SÜLEYMAN KAÇAR VE ARKADA TÜRBİNLERİN KURULACAĞI SIRT VE TEPELER .................... 6
ŞEKİL 2. BAĞLAR RES SAHASI VE TÜRBİNLERİN YERLERİNİ GÖSTERİR TOPOGRAFİK HARİTA .................................. 7
ŞEKİL 3. BAĞLAR RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİNİN TÜRKİYE’DEKİ YERİ VE KURULACAĞI SAHA ............................... 8
ŞEKİL 4. RES SAHASININ UYDU GÖRÜNTÜSÜ ........................................................................................................... 9
ŞEKİL 5. RES SAHASININ DAĞLIK YAPISININ GÜNEYDOĞUDAN GÖRÜNÜMÜ VE KARAÖMERLER KÖYÜ ................. 10
ŞEKİL 6. RES SAHASININ GÜNEYDOĞUSUNDA YER ALAN SIRT VE TEPELER ........................................................... 10
ŞEKİL 7. RES SAHASI İÇERİSİNDE YER ALAN KÜÇÜK KÜÇÜK KURU DERELERDEN BİRİSİ ........................................ 12
ŞEKİL 8. RES SAHASI VE YAKIN ÇEVRESİNİN GENEL PEYZAJINI OLUŞTURAN DAĞLIK VE STEP VEJATASYON
YANINDA ALT ZONLARDAKİ BOZUK ORMAN VE EKİLİ TARIM ALANLARI ........................................................ 13
ŞEKİL 9. RES SAHASININ GÜNEYİNDE YER ALAN VE KÜLTÜREL PEYZAJI OLUŞTURAN BİR TAŞ OCAĞI İŞLETMESİ VE
KONYA OVASI’NDAN BİR GÖRÜNÜM ............................................................................................................. 14
ŞEKİL 10. RES SAHASININ İÇİNDE YER ALDIĞI BÖLGENİN GENEL GÖRÜNÜMÜ ....................................................... 14
ŞEKİL 11. PEGANUM HARMALA L.. ........................................................................................................................ 16
ŞEKİL 12. CENTAUREA URVİLLEİ DC. SUBSP. URVİLLEİ (PEYGAMBER ÇİÇEĞİ) ......................................................... 16
ŞEKİL 13. CONVOLVULUS COMPACTUS BOİSS. ......................................................................................................... 17
ŞEKİL 14. GLOBULARİA ORİENTALİS L. (KÜREÇİÇEĞİ) ............................................................................................. 17
ŞEKİL 15. CARDUUS NUTANS L................................................................................................................................ 18
ŞEKİL 16. PHLOMİS ARMENİACA WİLLD. ................................................................................................................. 18
ŞEKİL 17. BAĞLAR RÜZGAR ENERJİ SANTRAL SAHASI TOPOGRAFİK YAPISI, TÜRBİN BÖLGELERİ VE VEJETASYON
GÖRSELLERİNE AİT LOKASYONLAR (1/25.000 ÖLÇEKLİ TOPOGRAFYA HARİTASI). ......................................... 26
ŞEKİL 18. BAĞLAR RÜZGAR ENERJI SANTRALI PROJE SAHASI DOĞU BÖLGESINDE YER ALAN ÇAĞA TEPE VE
SARIKAYA TEPE’NIN GENEL VEJETASYON YAPISININ KARAÖMERLER KÖYÜ’NDEN GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKIL
17; 1 NOLU GÖSTERGE).................................................................................................................................. 27
ŞEKİL 19. BAĞLAR RÜZGAR ENERJI SANTRALI TÜRBIN BÖLGELERINDEN FAKRA DAĞI – ÇAĞA TEPE ARASININ
PROJE ALANI GÜNEYINDE YER ALAN TARIM ALANLARINDAN GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKIL 17; 2 NOLU GÖSTERGE).
...................................................................................................................................................................... 27
ŞEKİL 20. PROJE SAHASI TÜRBIN BÖLGELERINDEN FAKRA DAĞI VEJETASYON YAPISININ GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKIL
17; 3 NOLU GÖSTERGE).................................................................................................................................. 28
ŞEKİL 21. FAKRA DAĞI – OBRUK TEPE ARASINDA YER ALAN VADI BÖLGESI VEJETASYON YAPISININ KUZEYDEN
GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKIL 17; 4 NOLU GÖSTERGE). ......................................................................................... 28
ŞEKİL 22. BAĞLAR RÜZGAR ENERJI SANTRALI PROJE SAHASI TÜRBIN BÖLGELERINDEN FAKRADAĞ SIRTLARI
VEJETASYON YAPISININ GENEL GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKIL 17; 5 NOLU GÖSTERGE). ........................................ 29
ŞEKİL 23. PROJE SAHASI TÜRBIN BÖLGELERINDEN FAKRA DAĞI VEJETASYON YAPISININ BATIDAN GÖRÜNÜMÜ
(BKZ. ŞEKIL 17; 6 NOLU GÖSTERGE). ............................................................................................................ 29
ŞEKİL 24. PROJE SAHASI ORTA BÖLÜMÜNDE YER ALAN OBRUK TEPE GENEL VEJETASYON YAPISININ VADI
BÖLGESINDEN GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKIL 17; 7 NOLU GÖSTERGE). .................................................................. 30
ŞEKİL 25. BAĞLAR RÜZGAR ENERJI SANTRALI PROJE SAHASI OBRUK TEPE ÜST BÖLGESI VEJETASYON YAPISININ
GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKIL 17; 8 NOLU GÖSTERGE). ......................................................................................... 30
ŞEKİL 26. PROJE SAHASI TÜRBIN BÖLGELERINDEN KARAAĞIL TEPE GENEL VEJETASYON YAPISININ GÖRÜNÜMÜ
(BKZ. ŞEKIL 17; 9 NOLU GÖSTERGE). ............................................................................................................ 31
ŞEKİL 27. PROJE SAHASI TÜRBIN BÖLGELERINDEN ARKAÇ TEPE VE YAKIN ÇEVRESI VEJETASYON YAPISININ
GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKIL 17; 10 NOLU GÖSTERGE). ....................................................................................... 31
ŞEKİL 28. PROJE SAHASI GENEL VEJETASYON YAPISI KARAKTERINDEN STEP VEJETASYONUNUN GÖRÜNÜMÜ (BKZ.
ŞEKIL 17; 11 NOLU GÖSTERGE). .................................................................................................................... 32
ŞEKİL 29. PROJE SAHASI GENEL VEJETASYON YAPISI KARAKTERINDEN KAYA VEJETASYONUNUN GÖRÜNÜMÜ (BKZ.
ŞEKIL 17; 12 NOLU GÖSTERGE). .................................................................................................................... 32
ŞEKİL 30. BAĞLAR RES SAHASINDA NEMLİ YERLERDE GECELERİ GÖRÜLEBİLEN GECE KURBAĞASI
(PSEUDOPİDALEA VİRİDİS).............................................................................................................................. 35
ŞEKİL 31. BAĞLAR RES SAHASINDA VE ÇEVRESİNDE BULUNAN TARLA KERTENKELESİ (OPHİSOPS ELEGANS) ....... 35
[email protected]
4
ŞEKİL 32. BAĞLAR RES SAHASINDA VE ÇEVRESİNDE BULUNAN VE ZAMAN ZAMAN YAKINLARDA YER ALAN
KARAYOLLARINDAKİ TRAFİK NEDENİYLE EZİLEN HAZER YILANI (DOLİCHOPHİS CASPİUS). .......................... 36
ŞEKİL 33. RES SAHASI VE YAKIN ÇEVRESİNDE SIK RASTLANAN YAŞAYAN GELENGİLERDEN BİR BİREY................. 37
ŞEKİL 34. BAĞLAR RES SAHASINDA VE ÇEVRESİNDE YOĞUN OLARAK BULUNAN TAM TOPRAK TEMASLI
TÜRLERDEN OLAN TARLA FARESİ (MİCROTUS GUENTHERİ) VE YUVA GİRİŞİ. .................................................. 39
ŞEKİL 35. BAĞLAR RES SAHASINDA VE ÇEVRESİNDE BULUNAN TAM TOPRAK TEMASLI TÜRLERDEN OLAN
KÖRFARE (SPALAX LEUCODON) TARAFINDAN YUVA YAPIMI-GALERİ KAZILMASI SIRASINDA OLUŞTURULAN
TOPRAK ÖBEKLERİ......................................................................................................................................... 39
ŞEKİL 36. BAĞLAR RES SAHASINDA VE ÇEVRESİNDE BULUNAN GELENGİ (SPERMOPHİLUS XANTHOPRYMNUS)’YE AİT
YUVA GİRİŞİ. ................................................................................................................................................. 40
ŞEKİL 37. BAĞLAR RES SAHASINDA VE YAKIN ÇEVRESİNDE YAŞAYAN EN ÖNEMLİ OMNİVORLARDAN OLAN DOMUZ
(SUS SCROFA)’A AİT DIŞKI-İZLER. .................................................................................................................. 40
ŞEKİL 38. BAĞLAR RES SAHASINDA VE YAKIN ÇEVRESİNDE YAŞAYAN KARNİVORLARDAN KIZIL TİLKİ (VULPES
VULPES). ........................................................................................................................................................ 41
ŞEKİL 39. BAĞLAR RES SAHASINDA OLUŞMUŞ OLAN KAYA ÇATLAKLARI TİLKİ VE BENZERİ TÜRLER İÇİN İYİ BİR
BARINMA ORTAMI OLUŞTURMAKTADIR. ........................................................................................................ 42
ŞEKİL 40. TÜRKİYE ÜZERİNDEN GERÇEKLEŞEN BÜYÜK KUŞ GÖÇLERİ İLE CEPHE GÖÇLERİNİ GÖSTERİR HARİTA .... 47
ŞEKİL 41. VERİCİLERLE İZLENEN AKLEYLEKLERİN İZLEDİKLERİ ROTALAR (SHAMOUN-BARANES, 2003) ............ 48
ŞEKİL 42. DAĞCABELİ MEVKİİNDE AVCILAR İLE YAPILAN GÖRÜŞMELER VE AVCILARIN VURDUĞU KINALI KEKLİK
...................................................................................................................................................................... 49
ŞEKİL 43. RES SAHASININ BATISINDAKİ ARKAÇ TEPE’NİN YAKININDA AVLANAN AVCILAR ................................. 50
ŞEKİL 44. GÜVENÇ KÖYÜ SAKİNLERİYLE YAPILAN GÖRÜŞMEDEN BİR AN ............................................................. 51
ŞEKİL 45. KARAÖMER KÖYÜ SAKİNLERİYLE YAPILAN GÖRÜŞMELER .................................................................... 51
ŞEKİL 46. EKOLOJİK OLARAK DAHA ÇOK ALÇAK ZONLARI TERCİH EDEN ANCAK AV BASKISINDAN DOLAYI DAHA
YÜKSEK ZONLARA DA ÇIKABİLEN TOY KUŞU ................................................................................................. 53
ŞEKİL 47. BAĞLAR RES SAHASI VE YAKIN ÇEVRESİNDE YAŞAYAN YERLİ KUŞ TÜRLERİNDEN OLAN, KAYALIK
HABİTATLARDA GÖRÜLEN ŞAHİN (BUTEO BUTEO) ......................................................................................... 53
ŞEKİL 48. BAĞLAR RES SAHASI YAKININDAKİ YERLEŞİM ALANLARINDA YAŞAYAN YERLİ KUŞ TÜRLERİNDEN OLAN
KUKUMAV (ATHENE NOCTUA). ....................................................................................................................... 54
ŞEKİL 49. BAĞLAR RES SAHASI VE YAKIN ÇEVRESİNDE YAŞAYAN YERLİ KUŞ TÜRLERİNDEN OLAN, TEPELİ TOYGAR
(GALERİDA CRİSTATA) .................................................................................................................................... 54
ŞEKİL 50. RES SAHASI VE YAKIN ÇEVRESİNDE YAZ GÖÇMENİ OLARAK GÖRÜLEN İBİBİK (UPUPA EPOPS) .............. 55
ŞEKİL 51. RES KAPSAMINDA İNŞA EDİLECEK TÜRBİNLERİN SAHADA DAĞILIMLARI ............................................... 61
ŞEKİL 52. BAĞLAR RES SAHASINDA GÖÇ HAREKETLERİNİN YOĞUNLAŞTIĞI EN YAKIN KUŞ GÖÇ GÜZERGÂHLARI . 68
ŞEKİL 53. RES SAHASININ KORUNAN ALANLARA OLAN UZAKLIĞI GÖSTERİR UYDU GÖRÜNTÜSÜ .......................... 70
ŞEKİL 54. RES SAHASININ KONYA İLİ İÇİNDE KALAN KORUNAN ALANLARLA İLİŞKİSİ .......................................... 71
ŞEKİL 55. RES SAHASININ İÇİNDE YER ALDIĞI 30 KM² (6,1 KM ÇAPINDA) ALAN İÇERİSİNDE KALAN DİĞER RES
PROJELERİ ..................................................................................................................................................... 72
[email protected]
5
1. GİRİŞ
ES-YEL Elektrik Üretimi LTD.ŞTİ ile Antalya Sanayi Teknolojileri Yazılımı Ar-Ge
Danışmanlık Çevre ve Enerji, Sanayi ve Ticaret A.Ş. arasında yapılan protokol çerçevesinde;
“Konya İli Selçuklu İlçesi Bağlar Köyü mevkiinde 50 adet türbin ile kurulması
planlanan Rüzgar Enerji Santrali faaliyetlerinin, yaban hayatı ve kuş göç hareketleri
açısından Ekolojik Değerlendirme Raporu Prof. Dr. Ali ERDOĞAN ve ekibi tarafından
Aralık 2011 tarihinde hazırlanarak Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne
sunularak onaylanmıştır. Henüz kurulma aşamasında bulunmayan proje kapsamında, rüzgar
ölçümleri değerlendirme sonuçlarına göre bazı türbinlerin yerleri değiştirilerek 17 adet daha
türbin ilave edilerek toplam 67 türbinin kurulması planlanmıştır.
Proje kapsamında yapılacak revize ve kapasatite artırımı için Akdeniz Üniversitesi Fen
Fakültesi Biyoloji Bölümü Ekoloji Anabilim Dalı Başkanı Ornitolog Prof. Dr. Ali
ERDOĞAN başkanlığında; alanın faunistik yapısı (Amfibi, sürüngen, memeli-yarasa) ile
ilgiliAkdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mehmet
ÖZ,alanın floristik yapısı ile ilgili olarak Öğr. Üyesi Yrd. Doç. Dr. İ.Gökhan DENİZ, peyzaj,
orman ve yaban hayatı ile ilgili olarak Orman Yük. Müh. M. Süleyman KAÇAR’dan oluşan
proje ekibi tarafından (Şekil 1), Bağlar Rüzgar Enerji Santrali’nin çevreye ve yaban hayatına
olası etkilerini incelemek üzere, Haziran 2013’de yapılan arazi çalışmaları sonucunda genel
bir ekolojik değerlendirme yapılarak bu rapor hazırlanmıştır.
Şekil 1. Proje ekibi, soldan sağa Yrd. Doç. Dr. İ.Gökhan DENİZ, Prof. Dr. Ali ERDOĞAN, Orman Yük.
Müh. M. Süleyman KAÇAR ve arkada türbinlerin kurulacağı sırt ve tepeler
[email protected]
6
2. RES SAHASININ TANIMLAMASI
2.1
Sahanın Coğrafi Konumu
Kurulması planlanan Bağlar Rüzgâr Enerji Santrali, Konya ilinin kuzeydoğusunda,
Selçuklu ilçesiBağlar mevkiindeIlgın L29-d2ve L29-d3 paftaları üzerinde yer almaktaolup
tesisler 8 km uzunluğunda ve 4 km genişliğinde yaklaşık 3.400 hektarlık bir alanı
kapsamaktadır (Şekil 2-4). RES sahasında kurulacak olan türbinlere en yakın yerleşim yeri,
T44-T16-T40 ve T62 nolu türbinin 1,5 km güneyinde yer alan Karaömerler Köyü, T53 nolu
türbinin 3,6 km doğusunda Eğribayat Köyü, T67 nolu türbinin 3,5 m kuzeydoğusunda yer
alan Eğribayat Köyü, T24 nolu türbinin 1,2km batısında yer alan Güvenç Köyü ileT64 nolu
türbinin 6,0 km güneybatısında Çaltı Köyü yer almaktadır (Şekil 3).
RES sahasının 1,0 km güneydoğusundan, T53 nolu türbinin 0,6 km, T49, T66 ve
T67nolu türbinlerin ise yaklaşık 1,0-1,2 km doğusunda Konya-AnkaraKarayolu geçmektedir
(Şekil 2-4). RES sahası Selçuklu ilçesinin 5 km kuzeydoğusunda yer almakta olup kurulacak
türbinler, karayolunun Konya’dan Ankara’ya gidiş yönünde yolun sol tarafında Güvenç ve
Karaömerler Köyleri arasındaki Fakra Dağı, Obruk Tepe, Karaağıl Tepe ve Arkaç Tepe’nin
sırtlarına dizilmesi planlanmaktadır (Şekil 2).
Şekil 2. Bağlar RES sahası ve türbinlerin yerlerini gösterir topografik harita
[email protected]
7
PROJE SAHASI
PROJE SAHASI
Şekil 3. Bağlar Rüzgâr Enerji Santralinin Türkiye’deki yeri ve kurulacağı saha
[email protected]
8
Şekil 4. RES sahasının uydu görüntüsü
2.2
Sahanın Jeolojisi ve Jeomorfolojik Yapısı
Konya çevresinde Mesozoyik Çayırbağı ofiyolitive proje sahasında SilüriyenMesozoyik Ladik metamorfitleri tarafından tektonik olarak üstlenenve çoğunlukla kökende
sığ-denizel özellikli kayaçlardan yapılı Üst Permiyen-Alt Kretase yaşlı Gökçeyurt grubu
masifin otokton topluluğunu oluşturur.
Bağlar RES’in kurulacağı saha, deniz seviyesinden 1200–1446 metre yükseltiler
arasında yer almaktadır. Sahanın büyük bir bölümü dağlık bir yapıya sahiptir. Sahanın bu
dağlık arazi yapısı alanın ortasında yer alan Doğrubel Yolu’nun iki tarafında, doğu-batı
yönünde uzanan sırt ve tepelerden oluşmaktadır. Batıdan başlayarak Obruk Tepe (1338 m),
Arkaç Tepe, Karaağıl Tepe (1302 m), Karnıyarık Tepe (1311 m), Fakra Dağı (1446 m),
Sarıkaya Tepe (1208 m), Çağa tepe (1338 m) en önemli yükseltilerdir. Santralin kurulacağı
saha, homojen bir step-bozkır özelliği göstermekte olup arazinin mülkiyeti T.C. Hazinesine
aittir. RES sahası ve yakın çevresi ile ilgili genel görünümler Şekil 5-6’da, uydu haritasındaki
konumu ise Şekil 4’te verilmiştir.
[email protected]
9
Şekil 5. RES sahasının dağlık yapısının güneydoğudan görünümü ve Karaömerler Köyü
Şekil 6. RES sahasının güneydoğusunda yer alan sırt ve tepeler
[email protected]
10
2.3
İklim ve Hidrolojik Özellikler
RES sahasının içinde yer aldığı Konya İli ve çevresinde karasal iklim hüküm
sürmektedir. Karasal iklimin özelliklerinden olan soğuk ve yağış kış ve ilbahar mevsiminde
etkili olmaktadır. Kış aylarında kar ve yağmur, bahar aylarında ise sağanak yağmur ve gök
gürültülü sağanak yağışlar ve dolu şeklinde kendini göstermektedir. En fazla yağış alan günler
aralık ve mayıs aylarında görülmektedir. Bağıl nemin en az olduğu ay temmuz ve ağustos, en
fazla olduğu ay ise aralık ve ocaktır (Çizelge 1). Bölgede hakim rüzgar yönü kuzey,
kuzeydoğudur. Son 61 yıllık esme sayıları toplamı göz önüne alındığında en fazla esen
rüzgarlar sırasıyla kuzey, kuzey-kuzeydoğu ve kuzeydoğu yönündedir.
Çizelge 1. Konya ili uzun yıllar ortalama meteorolojik verileri (Meteoroloji Genel Müdürlüğü’den
alınmıştır)
KONYA
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler (1970 - 2011)
Ortalama
Sıcaklık (°C)
-0.2
1.2
5.8
11.0
15.7
20.3
23.7
23.1
18.7 12.5
5.8
1.3
Ortalama En
Yüksek Sıcaklık 4.6
(°C)
7.0
12.1
17.4
22.3
26.9
30.3
30.1
26.2 20.0
12.6
6.2
Ortalama En
Düşük Sıcaklık
(°C)
-4.2
-3.4
0.1
4.6
8.7
13.0
16.3
15.8
11.4
6.2
0.5
-2.7
Ortalama
Güneşlenme
Süresi (saat)
3.1
4.4
6.0
7.0
8.4
10.3
11.2
11.0
9.4
7.1
5.1
3.1
Ortalama
Yağışlı Gün
Sayısı
9.2
8.7
8.5
10.2
10.6
6.5
2.5
1.7
3.0
6.5
6.8
9.3
Aylık Toplam
Yağış Miktarı
Ortalaması
(kg/m2)
33.3
25.2
25.8
38.1
41.1
23.9
7.8
5.8
10.4 33.6
33.8
41.4
Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen En Yüksek ve En Düşük Değerler (1970 - 2011)*
En Yüksek
Sıcaklık (°C)
17.6
31.5
33.4
37.2
40.6
39.6
36.1 31.6
25.2
20.4
En Düşük
Sıcaklık (°C)
-25.8 -26.6 -15.8 -8.6
-1.2
3.2
7.5
6.7
1.2
-20.0
-22.4
21.6
28.9
[email protected]
-7.6
11
Şekil 7. RES sahası içerisinde yer alan küçük küçük kuru derelerden birisi
Hidrolojik kaynaklar:RES sahası ve çevresinde az sayıda dere bulunmasına rağmen
bunların hemen hemen hepsi mevsimlik akışı olan derelerdir. Proje sahası ve yakın çevresinde
su kaynağı bulunmamaktadır (Şekil 7).
2.4
Sahanın Peyzaj Özellikleri
Bağlar RES kapsamında kurulması planlanan tesislerin üzerinde yer alacağı saha,
dağlık bir arazi yapısı sergilemektedir. Sahanın doğal ve kültürel peyzaj kaynakları açısından
kayda değer bir önemi bulunmamaktadır. Sahanın doğal peyzajı olan sırtlar, tepeler ve küçük
derelerin yer aldığı jeomorfolojik yapısı, bu bölgede sık rastlanan topografik özelliklerdir.
Alanın peyzaj dokusunu oluşturan bitki örtüsü ise oldukça zayıfdır. Bölge tamamen stepbozkır özelliği taşımaktadır. Saha içinde yalnızca Doğrubel Yolu’nun doğusundaki küçük
kuru dere içlerinde yer alan ve münferit dağılımı bulunan çalı ve ağaççıklar yer almaktadır
(Şekil 8-10).
[email protected]
12
Şekil 8. RES sahası ve yakın çevresinin genel peyzajını oluşturan dağlık ve step vejatasyon yanında alt
zonlardaki bozuk orman ve ekili tarım alanları
[email protected]
13
Şekil 9. RES sahasının güneyinde yer alan ve kültürel peyzajı oluşturan bir taş ocağı işletmesi ve Konya
Ovası’ndan bir görünüm
Şekil 10. RES sahasının içinde yer aldığı bölgenin genel görünümü
[email protected]
14
3. EKOLOJİK VE BİYOLOJİK KAYNAKLAR
3.1
Bitki örtüsü
3.1.1 Flora
BAĞLAR Rüzgar Enerji Santrali proje alanı ve projenin devamı niteliğinde ilave
türbinlerin kurulacağı bölgelerde yayılış gösteren bitki türlerinin saptanması amacıyla 2013
yılı vejetasyon dönemi içerisinde arazi çalışmaları yapılmıştır.Bu bağlamda, öncelikle
alandaki vejetasyon tiplerini belirlemek için notlar alınmış ve baskın olan türler tespit edilerek
fotoğraflanmıştır. Proje alanında yayılış gösteren bitki türlerinin net bir biçimde ortaya
konulması amacıyla, arazi çalışmaları esnasında bitki örnekleri her familya için sistematik
önemi olan toprakaltı ve topraküstü organları, çiçek durumu, meyve gibi kısımları dikkate
alınarak toplanmıştır. Toplanan bitki örnekleri morfolojik görünümleri bozulmayacak şekilde
arazi çalışmaları sırasında preslenmiştir. Çalışmalar sırasında, örnekler toplanırken
teşhislerinde kolaylık sağlaması bakımından toplanan bitki örneğine ait numarası, familyası,
biliniyorsa cinsi, çiçeğinin rengi, kaç yıllık olduğu, stameninin rengi ve tüylülük durumu gibi
özel bilgiler arazi defterine not edilmiştir. Herbaryum kurallarına uygun olarak kurutulan bitki
örnekleri önce familya düzeyinde tasnif edilmiş, daha sonra ayrılan her familyanın cins ve tür
düzeyinde sınıflandırılmasına geçilmiştir. Örneklerin bilimsel olarak teşhis edilmesinde başta
Türkiye Florası(Flora of Turkey and The East Aegean Islands)(Davis 1965-1985, Davis vd.
1988, Güner vd. 2000) olmak üzere yakın bölgelerde yapılan flora çalışmalarından
yararlanılmıştır.
RES alanı, Türkiye Florası’ndaki kareleme sistemine göre B4 karesinde yer
almaktadır. Yapılan arazi çalışması döneminde sahadan toplanan bitki örneklerinin teşhis
edilmesiyle 32 familya’ya ait 105 cins ve 127 tür tespit edilmiştir (Çizelge 2).127 türün,35
tanesi İran-Turan Fitocoğrafik Bölgesi elementi, 9 tanesi Akdeniz Fitocoğrafik Bölgesi
elementi, 2 tanesi Avrupa-Sibirya Fitocoğrafik Bölgesi elementive 81 tanesi ise çok bölgeli
veya fitocoğrafik bölgesi bilinmeyen kategorisinde yer almaktadır. İran-Turan elementlerinin
alanda çok olmasının nedenini, sahanın tümüyle İran-Turan Fitocoğrafik Bölgesi içinde yer
alması ile açıklamak mümkündür. Çalışma alanında tür sayısı açısından en zengin ilk 5
familya ve tür sayıları şu şekildedir; Asteraceae 26 tür, Lamiaceae 14 tür, Fabaceae 12 tür,
Brassicaceae 7 tür ve Poaceae ise 6 tür. Bağlar RES alanında teşhis edilen 127 türün10 tanesi
ülkemize özgüdür. Sahada tespit edilen 127 türün 123 tanesi otsu,2 tanesi çalı ve 2 tanesi ise
ağaç formundadır.Türlerden bazılarına ait fotoğraflar Şekil 11-16’da verilmiştir. RES alanında
BERN ve CITES listelerinde yer alan bitki türü tespit edilmemiştir.
[email protected]
15
Şekil 11. Peganum harmala L. (Üzerlik, Nazarlık otu) (Ülkemizin her bölgesinde 1500 m yüksekliğe kadar
yayılış gösteren bu tür, Mayıs-Temmuz döneminde çiçeklenmektedir. Türe, proje alanı içerisinde alt
kesimlerdeki açıklık arazilerde ve türbinlerin inşa edileceği step bölgelerde rastlanmış olmakla birlikte
ekolojik toleransı geniş ve ülkemizde oldukça yaygın olan tür üzerinde herhangi bir koruma statüsü
bulunmamaktadır.
Şekil 12. Centaurea urvillei DC. subsp. urvillei (Peygamber çiçeği) (Ülkemizin hemen her bölgesinde yayılış
gösteren tür Haziran-Temmuz aylarında çiçeklenmekte, kayalık ve step alanları tercih etmektedir. Türe
planlanan türbin sahalarında rastlanmamıştır.)
[email protected]
16
Şekil 13. Convolvulus compactus Boiss. (Tarlasarmaşığı) (Ülkemizin hemen her bölgesinde 2200 m
yüksekliğe kadar olan makilik ve step bölgelerde yayılış gösteren bitkiye inşaatların planlandığı
bölgelerde rastlanmış olmakla birlikte ekolojik toleransı geniş tür üzerinde herhangi bir koruma statüsü
de bulunmamaktadır.)
Şekil 14. Globularia orientalis L. (Küreçiçeği) (Ülkemizde Akdeniz, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu
Bölgeleri’nde, ülkemiz dışında ise Suriye’de yetişen bu tür, meşe çalılıkları, kayalık yerler ve step
bölgeleri tercih etmektedir. Bitkiye, türbinlerin kurulması planlanan bölgelerde rastlanmamıştır.)
[email protected]
17
Şekil 15. Carduus nutans L.(Ülkemizin her bölgesinde 2200 m yüksekliğe kadar olan kayalık ve step
alanları tercih eden bu türe, proje sahası üst kesimlerinde kurulması planlanan türbin bölgelerinde
rastlanmış olmakla birlikte, ülkemizde oldukça geniş yayılış gösteren ekolojik toleransı yüksek tür
üzerinde herhangi bir koruma statüsü bulunmamaktadır.)
Şekil 16. Phlomis armeniaca Willd. (Çalba, Ayı kulağı, Çoban çırası) (Ülkemizin hemen her bölgesinde
yayılış gösteren ve ülkemize özgü olan bu tür 800-2350 m yükseklik aralığında yer alan step karakterli
bölgelerde yetişmektedir. Proje alanı içerisindeki vadi bölgelerinde saptanan türe, türbin ayaklarının inşa
edileceği alanlarda rastlanmamıştır.)
[email protected]
18
Çizelge 2. BAĞLAR Rüzgar Enerji Santral Sahasında Tespit Edilen Bitki Türleri (Kısaltmalar: Ir.Tur.El.: İran-Turan Elementi, Akd. El.: Akdeniz Elementi, Avr-Sib. El.: Avrupa-Sibirya Elementi, Öksin
El.: Öksin Elementi, ÇBFCB: Çok Bölgeli veya Fitocoğrafik Bölgesi Bilinmeyen, E: Endemik, VU:
Vulnerable (Zarar görebilir), NT: Near Threatened (Tehdit altına girebilir), LC: Least Concern (En az
endişe verici).
Familya/Bitkiler
APIACEAE
Bupleurum gerardii All.
Ferula rigidula DC.
Echinophora tenuifolia L. subp.
sibthorpiana (Guss.) Tutin
Echinophora tournefortii Jaub.&
Spach
Eryngium campestre L.var.
campestre
Turgenia latifolia (L.) Hoffm.
ASTERACEAE
Achillea wilhelmsii K. Koch
Anthemis tinctoria L.var.
tinctoria
Bidens tripartita L.
Carduus nutans L.
Carlina oligocephala Boiss. &
Kotschy subsp. oligocephala
Carthamus dentatus Vahl
Centaurea urvillei DC. subsp.
urvillei
Centaurea virgata Lam.
Centaurea solstitialis L. subsp.
solstitialis
Centaurea triumfetti All.
Cichorium intybus L.
Cirsium arvense L. (Scop.) subsp.
vestitumum (Wimmer & Grab.)
Petrak
Cosunia halysensis Hub.-Mor.
Echinops ritro L.
Filago pyramidata L.
Gundelia tournefortii L. var.
tournefortii
Hieracium pannosum Boiss.
Inula anatolica Boiss.
Jurinea consanguinea DC.
Picnomon acarna (L.) Cass.
Scolymus hispanicus L.
Scorzonera laciniata L.subsp.
laciniata
Scorzonera mollis Bieb. subsp.
szowitzi (DC.) Chamberlain
Xanthium spinosum L.
Tükçe Adı
Endemizm
IUCN
Kategorisi
Bern (B)
Cites (C)
Fitocoğrafik
Bölge
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
Ir.-Tur.El.
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
ÇBFCB
Kedi çırnağı
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
Peygamber
çiçeği
Peygamber
çiçeği
Peygamber
çiçeği
Akd. El.
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
Hindiba
ÇBFCB
E
VU
Kengerotu,
Çakır dikeni
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
Akd. El.
Kaya
anduzotu
E
LC
ÇBFCB
Akd. El.
Akd. El.
Şevketibostan
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
[email protected]
19
Familya/Bitkiler
Tükçe Adı
Taraxacum montanum
(C.A.Mey.) DC.
Taraxacum officinale Weber
BORAGINACEAE
Arnebia densiflora (Nordm.)
Ledeb.
Cerinthe minor L. subsp.
auriculata (Ten.) Domac
Echium italicum L.
Engerekotu
Onosma sericeum Willd.
Emzikotu
BRASSICACEAE
Alyssum desertorum Stapf. var.
desertorum
Alyssum strigosum Banks & Sol.
subsp. strigosum
Boreova orientalis Jaub.& Spach
Descurainia sophia (L.) Webb.ex
Prantl
Erysimum crassipes Fisch. &
Mey.
Isatis floribunda Boiss. ex
Bornm.
Thlaspi perfoliatum L.
CARYOPHYLLACEAE
Dianthus crinitus Sm. var.
Yabani
crinitus
karanfil
Gypsophila sphaerocephala
Fenzl ex Tchihat. var.
cappadocica Boiss.
Minuartia juniperina (L.) Maire
& Petitm.
Petrorhagia cretica (L.) Ball &
Heywood
Silene italica (L.) Pers.
Velezia rigida L.
CHENOPODIACEAE
Chenopodium album L.
Salsola ruthenica Iljin
CISTACEAE
Helianthemum salicifolium
CRASSULACEAE
Sedum album L.
CONVOLVULACEAE
Convolvulus arvensis L.
Tarlasarmaşığı
Convolvulus compactus Boiss. Tarlasarmaşığı
DIPSACACEAE
Pterocephalus plumosus (L.)
Coult.
Scabiosa argentea L.
Uyuz otu
Scabiosa columbaria L. subsp.
Uyuz otu
ochroleuca (L.) Celak var.
Endemizm
IUCN
Kategorisi
Bern (B)
Cites (C)
Fitocoğrafik
Bölge
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
E
VU
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
Akd. El.
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
[email protected]
20
Familya/Bitkiler
ochroleuca
ELAEGNACEAE
Elaeagnus angustifolia L.
EUPHORBIACEAE
Euphorbia macroclada Boiss.
FABACEAE
Alhagi pseudalhagi (Bieb.) Desv.
Astragalus angustifolius
Lam.subsp. angustifolius var.
angustifolius
Astragalus hamosus L.
Astragalus microcephalus Willd.
Astragalus tmoleus Boiss.var.
bounacanthus (Boiss.) Chamb.
Ebenus hirsuta Jaub. & Spach
Tükçe Adı
Endemizm
IUCN
Kategorisi
Bern (B)
Cites (C)
Fitocoğrafik
Bölge
İğde
ÇBFCB
Sütleğen
Ir.-Tur.El.
Ir.-Tur.El
Geven
ÇBFCB
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
Geven
Geven
Bodur
morgeven
Lotononis genistoides
(Fenzl)Benth
Medicago minima (L.) Bart. var.
minima
Onobrychis cornuta (L.) Desv.
Onobrychis oxydonta Boiss.
Trifolium campestre Scherb.
Trigonella spruneriana Boiss.
var. spruneriana
GERANIACEAE
Erodium cicutarium (L.) L’Herit
Dönbaba
subsp. cicutarium
Geranium tuberosum L.
Turnagagası
subsp.tuberosum
GLOBULARIACEAE
Globularia orientalis L.
Küreçiçeği
Globularia trichosantha Fisch. & Küreçiçeği
Mey.
HYPERICACEAE
Hypericum scabrum L.
Binbirdelikotu
LAMIACEAE
Ajuga bombycina Boiss.
Marrubium vulgare L.
Nepeta italica L.
Phlomis armeniaca Willd.
Çalba, Ayı
kulağı, Çoban
çırası
Phlomis linearis Boiss.& Balansa
Salvia microstegia Boiss. & Bal.
Adaçayı
Salvia verticillata L. subsp.
Adaçayı
amasiaca (Freyn & Bornm.)
Bornm.
Salvia virgata Jacq.
Adaçayı
Scutellaria orientalis L. subsp.
pinnatifida Edm.
ÇBFCB
E
LC
Ir.-Tur.El.
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
Ir.-Tur.El.
Ir.-Tur.El.
E
NT
Akd. El.
ÇBFCB
ÇBFCB
E
LC
Ir.-Tur.El.
E
LC
Ir.-Tur.El.
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
[email protected]
21
Familya/Bitkiler
Tükçe Adı
Endemizm
IUCN
Kategorisi
Sideritis phrygia Bornm.
Sideritis montana L. subsp.
montana
Stachys lavandulifolia Vahl var.
lavandulifolia
Teucrium polium L.
Thymus leucostomus Hausskn. &
Velen var. leucostomus
LILIACEAE
Allium scorodoprasum L. subsp.
rotondum (L.) Stearn
Asphodeline damascena (Boiss.)
Baker subsp. damascena
Muscari armeniacum Leichtlin ex
Baker
Ornithogalum orthophyllum Ten.
MALVACEAE
Alcea pallida Waldst & Kit.
Malva neglecta Wallr.
MORINACEAE
Morina persica L.
OROBANCHACEAE
Orobanche caryophyllacea Smith
PAPAVERACEAE
Hypecoum imberbe Sibth. & Sm.
Glaucium corniculatum (L.) Rud.
subsp. reflactum Náb.
Papaver rhoeas L.
PLUMBAGINACEAE
Plumbago europaea L.
Acantholimon acerosum (Willd.)
Boiss. var. acerosum
Acantholimon ulicinum (Willd. ex
Schult.) Boiss. subsp. ulicinum
var. ulicinum
POACEAE
Aegilops biuncialis Vis.
Hordeum marinum Hudson
Bromus tectorum L.
Festuca valesiaca Schleicher ex
Gaudin
Poa bulbosa L.
Stipa holosericea Trin.
PRIMULACEAE
Androsace maxima L.
RANUNCULACEAE
Consolida orientalis (Gay)
Schröd
Nigella arvensis L. var. glauca
Boiss.
RESEDACEAE
Dağ çayı
Dağ çayı
E
VU
Bern (B)
Cites (C)
Fitocoğrafik
Bölge
Ir.-Tur.El.
Akd. El.
Ir.-Tur.El.
Mayasıl otu
Kekik
ÇBFCB
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
ÇBFCB
Hatmi
ÇBFCB
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
Canavarotu
ÇBFCB
Akd. El.
Boynuz otu
ÇBFCB
Gelincik
ÇBFCB
Kurşunotu
Kardikeni
Avr-Sib. El.
Ir.-Tur.El.
Kardikeni
Akd. El.
ÇBFCB
Akd. El.
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
Çörek otu
ÇBFCB
[email protected]
22
Familya/Bitkiler
Tükçe Adı
Reseda lutea L. var. lutea
ROSACEAE
Amygdalus communis L.
Badem
Amygdalus orientalis Miller
Yabani badem
Potentilla recta L.
Rosa canina L.
Kuşburnu
Sanguisorba minor Scop. subsp. Çayır düğmesi
muricata (Spach) Briq.
RUBIACEAE
Galium verum L. subsp. verum
SANTALACEAE
Thesium procumbens C.A.Meyer
SCROPHULARIACEAE
Verbascum cheiranthifolium
Sığırkuyruğu,
Boiss. var. asperulum (Boiss.)
Burunca otu
Murb.
Verbascum glomeratum Boiss.
Veronica cuneifolia D.Don
subsp. cuneifolia
Veronica praecox All.
ZYGOPHYLLACEAE
Peganum harmala L.
Üzerlik,
Nazarlık otu
Endemizm
IUCN
Kategorisi
Bern (B)
Cites (C)
Fitocoğrafik
Bölge
ÇBFCB
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
Avr-Sib. El.
ÇBFCB
E
LC
ÇBFCB
Ir.-Tur.El.
E
LC
ÇBFCB
ÇBFCB
ÇBFCB
[email protected]
23
3.1.2 Vejetasyon
Vejetasyon, bir coğrafik bölgenin bir kesiminin üzerinde, yaşama şartları birbirine
benzeyen bitkilerin bir arada toplanma şeklidir. Bu bitkilerin birbirleriyle ve çevreleriyle
etkileşimleri sonucunda belirli vejetasyon zonları oluşmaktadır. Proje alanında yayılış
gösteren bitki türlerinin net bir biçimde ortaya konulması amacıyla yapılan arazi
çalışmalarında öncelikle alandaki vejetasyon tipini belirlemek için notlar alınmış ve baskın
olan türler tespit edilerek fotoğraflanmıştır. Proje sahasının farklı bölgelerindeki genel
vejetasyon yapısı bilhassa ilave türbinlerin yerleştirileceği alanlara yoğunlaşılarak görseller
eşliğinde Şekil 17’de sunulmuştur. Bu bağlamda arazi çalışmaları sırasında çekilen resimler
topoğrafik harita üzerinde numaralanarak gösterilmiştir. Topoğrafik harita üzerinde yer alan
okların yönleri ve numaraları, yanlarında gösterilen vejetasyon fotoğraflarının çekilme yerleri
ve yönlerini simgelemektedir. Vejetasyon yapısı görselleri Şekil 18-29’da sunulmuştur.
BAĞLAR Rüzgar Enerji Santrali proje alanı, ilave türbinlerin kurulacağı bölgeler ve
yakın çevresinde yayılış gösteren bitki türleri değerlendirildiğinde proje alanında genel ve
baskın olarak hemen her bölgesinde görülen step vejetasyonu ve proje alanı tepe bölgelerinde
yoğunlaşmakla birlikte küçük kayalık alanların oluşturduğu kaya vejetasyon yapısının hakim
olduğu görülmüştür.
Proje alanı ve yakın çevresi genel olarak değerlendirildiğinde alanda baskın durumda
olan vejetasyon karakterinin step vejetasyonu olduğu görülmektedir. Araştırma alanı tümüyle
step vejetasyonu ile kaplıdır (Şekil 18-28). Alanın bazı kesimlerinde ise küçük kayalık
vejetasyon tipi görülmüştür. Bu nedenle alanda step vejetasyonuna ait bitki türleri baskın
olarak bulunmaktadır.
Bu vejetasyon tipinde görülen bitki türleri arasında geven (Astragalus angustifolius
Lam. subsp. angustifolius var. angustifolius), kardikeni (Acantholimon acerosum (Willd.)
Boiss. var. acerosum), kardikeni (Acantholimon ulicinum (Willd. ex Schult.) Boiss. subsp.
ulicinum var. ulicinum),
Rosa canina L. (Kuşburnu), çoban çırası (Phlomis armeniaca
Willd.) (Şekil 16), değişik peygamber çiçekleri (Centaurea triumfetti All.,Centaurea virgata
Lam, Centaurea urvillei DC. subsp. urvillei (Şekil 12) ve engerekotu (Echium italicum L.),
Centaurea solstitialis L. subsp. solstitialis), yabani badem (Amygdalus orientalis Miller),
kengerotu (Gundelia tournefortii L. var. tournefortii), mayasılotu (Teucrium polium L.),
üzerlik (Peganum harmala L.) (Şekil 11), bodur morgeven (Ebenus hirsuta Jaub. & Spach),
Thesium procumbens C.A.Meyer gibi bitkiler yaygın olarak bulunmaktadır.
[email protected]
24
Proje sahasında yaygın bir diğer vejetasyon karakteri olan kaya vejetasyonu ise
bilhassa proje alanı üst bölgelerinde, tepelik alanlarda ve küçük kayalıklar üzerinde
rastlanılmaktadır (Şekil 29).
Bu vejetasyon tipinde rastlanılan bitki üyelerinden bazıları
şunlardır; küre çiçeği(Globularia trichosantha Fisch. & Mey.) (Şekil 16), emzikotu (Onosma
sericeum Willd.), Hieracium pannosum Boiss.,Sedum album L.,Convolvulus compactus
Boiss. (Şekil 13) ve kaya anduzotu (Inula anatolica Boiss.).
[email protected]
25
Şekil 17. BAĞLAR Rüzgar Enerji Santral sahası topografik yapısı, türbin bölgeleri ve vejetasyon
görsellerine ait lokasyonlar (1/25.000 ölçekli topografya haritası).
[email protected]
26
Şekil 18. BAĞLAR Rüzgar Enerji Santrali proje sahası doğu bölgesinde yer alan Çağa Tepe ve Sarıkaya
Tepe’nin genel vejetasyon yapısının Karaömerler Köyü’nden görünümü (Bkz. Şekil 17; 1 nolu gösterge).
Şekil 19. BAĞLAR Rüzgar Enerji Santrali türbin bölgelerinden Fakra Dağı – Çağa Tepe arasının proje
alanı güneyinde yer alan tarım alanlarından görünümü (Bkz. Şekil 17; 2 nolu gösterge).
[email protected]
27
Şekil 20. Proje sahası türbin bölgelerinden Fakra Dağı vejetasyon yapısının görünümü (Bkz. Şekil 17; 3
nolu gösterge).
Şekil 21. Fakra Dağı – Obruk Tepe arasında yer alan vadi bölgesi vejetasyon yapısının kuzeyden
görünümü (Bkz. Şekil 17; 4 nolu gösterge).
[email protected]
28
Şekil 22. BAĞLAR Rüzgar Enerji Santrali proje sahası türbin bölgelerinden Fakradağ Sırtları vejetasyon
yapısının genel görünümü (Bkz. Şekil 17; 5 nolu gösterge).
Şekil 23. Proje sahası türbin bölgelerinden Fakra Dağı vejetasyon yapısının batıdan görünümü (Bkz. Şekil
17; 6 nolu gösterge).
[email protected]
29
Şekil 24. Proje sahası orta bölümünde yer alan Obruk Tepe genel vejetasyon yapısının vadi bölgesinden
Şekil 25. BAĞLAR Rüzgar Enerji Santrali proje sahası Obruk Tepe üst bölgesi vejetasyon yapısının
[email protected]
30
Şekil 26. Proje sahası türbin bölgelerinden Karaağıl Tepe genel vejetasyon yapısının görünümü (Bkz.
Şekil 17; 9 nolu gösterge).
Şekil 27. Proje sahası türbin bölgelerinden Arkaç Tepe ve yakın çevresi vejetasyon yapısının görünümü
(Bkz. Şekil 17; 10 nolu gösterge).
[email protected]
31
Şekil 28. Proje sahası genel vejetasyon yapısı karakterinden step vejetasyonunun görünümü (Bkz. Şekil
Şekil 29. Proje sahası genel vejetasyon yapısı karakterinden kaya vejetasyonunun görünümü (Bkz. Şekil
[email protected]
32
3.2
Faunal Yapı
Bir bölgenin floral ve faunal yapısı çevresel faktörlerin etkisi altında şekillenir, sürekli
ve düzenli olarak değişir. Bu durum akıcı bir dinamiği ve bunun en önemli parçası olan vahşi
yaşamı sürdürmeyi zorunlu kılar. Bu da bu dinamiği anlamakla mümkündür.
Proje alanı ve yakın çevresinde yapılan arazi çalışmalarında saptanan omurgalıların tür
tespitleri yapılmış; bu türlerin familya ve bilimsel isimleri, Türkçe adları, biyotop (habitat),
varsa tehlike kategorisi, tehlike sınıfı açısından değerlendirmesi, statüleri ile ilgili veriler
değerlendirilmiştir. Bu amaçla IUCN; Bern Sözleşmesi kriterleri ve koruma listelerinin en
son güncellenmiş halleri; CITES (Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin
Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme);Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli
Parklar Genel Müdürlüğü Merkez Av Komisyonu (MAK) tarafından 2013-2014 dönemi
Kararları’ndan da yararlanılmıştır. Ayrıca yörede kaydedilen yabanıl formlar arasında
endemik türler bulunup bulunmadığı da değerlendirilmiştir. Yapılan çalışmada öncelikle
gözlem ve fotoğraflamaya dayalı fauna kayıtları ile habitat verileri toplanmış, örnek
alınmamıştır. Böylece toplanan tüm veriler birlikte değerlendirilerek proje alanının omurgalı
fauna elemanlarının tespiti yapılmıştır. Diğer taraftan, işletmenin faunal karakterlere yol
açması muhtemel etkileri ve bunlara karşı anılacak önlemlerin neler olacağı üzerinde
durulacaktır. Eğer olumsuzluklar söz konusu olacaksa bunların engellenmesinin hangi
koşullarda olması gerektiği vurgulanacaktır.
3.2.1 Amfibi ve sürüngenler
Türkiye’de yayılış gösteren yaklaşık 165 kurbağa ve sürüngen türünün 25’inin Bağlar
RES’in kurulacağı saha ve yakın çevresinde de yaşadığı tespit edilmiştir. Bu türlerden 4’ü
kurbağa, 2’si kaplumbağa, 10’u kertenkele, 9’u da yılanlara aittir. Bunlardan Tosbağa
(Testudo graeca)IUCN listesinde VU “zarar görebilir” kategorisinde yer alırken, Benekli
Kaplumbağa (Emys orbicularis) NT “tehdit altında” kategorisinde yer almaktadır.
Kurbağalardan Ağaç kurbağası, Ova kurbağası, Gece Kurbağası ve Kara Kurbağası ise IUCN
nin LC“düşük risk” kategorisinde yer almaktadır. Yörenin herpetofaunası dikkate alındığında;
8 türün IUCN statüsü belli değilken, 15 tür LC kategorisindedir. BERN sözleşmesi Kesin
Koruma Altında Olan Türler (EK II) kategorisinde 11 tür, Koruma Altında Olan Türler
kategorisinde (EK III) ise 12 tür yer almaktadır. Bu türler geniş yayılımlı olup, bölgeye özgü
endemik bulunmamaktadır. Bu türler ve statüleri Çizelge 4’te, bazılarına ait fotoğraflar Şekil
30-32’de verilmiştir.
[email protected]
33
Çizelge 3. Bağlar RES sahası ve yakın çevresinde bulunan kurbağa ve sürüngen türleri ile statüleri
Türlerin Türkçe ve bilimsel isimleri
KURBAĞALAR
Kara Kurbağası
Gece Kurbağası
Ağaç Kurbağası
Ova Kurbağası
SÜRÜNGENLER
Tosbağa
Benekli Kaplumbağa
İnce Parmaklı Keler
Yarım Parmaklı Keler
İnce Kertenkele
Kaya Kertenkelesi
Cüce Kertenkele
Yeşil Kertenkele
Tıknaz Kertenkele
Bozkır Keleri
Dikenli Keler
Tarla Kertenkelesi
Kör Yılan
Mahmuzlu Yılan
Hazer Yılanı
Uysal Yılan
Ev Yılanı
Yarı Sucul Yılan
Sarı yılan
Sikkeli Yılan
Şeritli Engerek
IUCN
Tehlike Durumu
BERN
CITES
EK2
EK3
HABİTAT
Bufo bufo
Pseudopidalea viridis
Hyla arborea
Pelophylax ridibundus
LC
LC
LC
LC
X
X
-
X
X
-
B,T,M
Ç,B,T,M
Ç,M
S
Testudo graeca
Emys orbicularis
Cyrtopodion kotschyi
Hemidactylus turcicus
Ablepharus kitaibelii
Darevskia saxicola
Lacerta parva
Lacerta trilineata
Trachylepis aurata
Trapelus ruderatus
Laudakia stellio
Ophisops elegans
Typhlops vermicularis
Eryx jaculus
Dolichophis caspius
Eirenis modestus
Zamenis situla
Natrix natrix
Elaphe quatuorlineata
Hemorrhois nummifer
Montivipera xanthina
VU
NT
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
X
X
X
X
X
X
X
X
X
-
X
X
X
X
X
X
X
X
-
Ç,B,T,M
S
Ç,B
Ç,B,T,K
Ç,B
K
B,T
Ç,B,M
B,M,T
B,T,K
K,Ç
B,T,M
Ç,B,M
M,T,K
Ç,M,T
Ç,M,T
Ç,M,T
S
Ç,M
Ç,M
Ç,K
X
X
X
-
KISALTMALAR:Ç: Çalılık, B: Bozkır-Step, T: Tarım arazileri, M: Mera, S: Su ve suya yakın yerler, K: Kayalık
[email protected]
34
Şekil 30. Bağlar RES sahasında nemli yerlerde geceleri görülebilen Gece Kurbağası (Pseudopidalea viridis)
Şekil 31. Bağlar RES sahasında ve çevresinde bulunan tarla kertenkelesi (Ophisops elegans)
[email protected]
35
Şekil 32. Bağlar RES sahasında ve çevresinde bulunan ve zaman zaman yakınlarda yer alan
karayollarındaki trafik nedeniyle ezilen Hazer Yılanı (Dolichophis caspius).
Amfibiler genel olarak proje sahasında bulunmamakla birlikte, alanın yakın
çevresindeki nemli yerler ile meralarda bulunmaktadır. Türbinlerin kurulacağı alanlar
incelendiğinde, çoğunlukla açık ve çıplak alanlarda yer alan tepelerin üzerine tesis edileceği
görülmekte olup bu tepeler çok yüksek rüzgar faaliyetinin etkisi altındadır. Bu durum canlı
vücudundan hızlı su buharlaşmasını, dolayısıyla hızlı su kaybını beraberinde getirecektir. Bu
nedenle yaşamı doğrudan veya dolaylı olarak suya bağımlı türler tarafından bu tepelerin pek
tercih edilmemesi beklenen bir durumdur. Bu alanların benzer nedenlerden dolayı biyolojik
çeşitlilik bakımından fakir olduğu da düşünüldüğünde, projenin özellikle inşaat ve işletme
aşamasında amfibi ve sürüngenler açısından herhangi bir olumsuz etkisinin olmayacağı
beklenmektedir. Bağlar RES sahası ve yakın çevresindeki amfibilerin geniş yayılışlı türler
olması ve özellikle türbinlerin kule ayaklarının yer alacağı sahada sadece gece kurbağası ve
kara kurbağasının bulunma olasılığının olması nedeniyle bu geniş yayılışlı ve endemik
olmayan türlerin olumsuz etkilenmeyeceği düşünülmektedir.
[email protected]
36
3.2.2 Memeliler
Ülkemizde 170 civarında memeli türü yaşamakta olup, bunlardan 30 tanesi Bağlar
RES sahası ve yakın çevresinde yayılış göstermektedir. Sahada memelilerden kurt (Canis
lupus), tilki (Vulpes vulpes), porsuk (Meles meles), tavşan (Lepus europaeus) en dikkat çeken
türlerdendir (Çizelge 5). Bunların dışında yapılan arazi çalışmaları esnasında kirpi, körefare
ile gelinciğin de yaşadığı da tespit edilmiştir. Saha ve yakın çevresinde memeli türlerin
yaşadığı iz, dışkı ve bizzat gözlemlerin yanında çevre halkı ile yapılan görüşmelerden de
anlaşılmıştır. RES sahasında en sık rastlanılan memelilerden olan ve yırtıcı kuşların önemli
bir besin kaynağı konumundaki tarla farelerini, bunlara ait yuva deliklerini ve körfarelerin
yuva yapımı sırasında oluşturdukları toprak öbeklerini, sahada yaygın olarak bulunan gelengi
yuvaları, sahadaki önemli omnivorlardan olan domuzun iz-dışkıları ve yakın çevredeki tarım
alanlarında gözlenmiş tilki ile barındığı geniş kaya çatlaklarını gösteren fotoğraflar Şekil 3339’da verilmiştir.
Şekil 33. RES sahası ve yakın çevresinde sık rastlanan yaşayan gelengilerden bir birey
[email protected]
37
Çizelge 4. Bağlar RES sahası içerisinde ve yakın çevrede tespit edilen memeli hayvan (Mammalia)
türleri ve koruma statüleri
Tehlike Durumu
B
I
E
U
R
C
N
N
EK II EKIII
Türlerin Türkçe ve bilimsel isimleri
MEMELİLER
Kirpi
Bataklık Sivrifaresi
Sivriburunlu Tarlafaresi
Su Sıçanı
Büyük Nalburunlu Yarasa
Küçük Nalburunlu Yarasa
Akdeniz Nalburunlu Yarasası
Nalburunlu Yarasa
Uzunayaklı Yarasa
Cüce Yarasa
Savi Cüce Yarasası
Yabani Tavşan
Anadolu Sincabı
Türk Hamsteri
Cüce Avurtlak
Gelengi
Tarla Faresi
Ev Faresi
Ev Sıçanı
Körfare
Orman Faresi
Bahçe Yediuyuru
Kayalık Orman Faresi
Araptavşanı
Kızıl Tilki
Gelincik
Ağaç Sansarı
Kaya Sansarı
Porsuk
Yaban Domuzu
Erinaceus concolor
Neomys anomalus
Crocidura leucodon
Arvicola terrestris
Rhinolophus ferrumequinum
Rhinolophus hipposideros
Rhinolophus euryale
Rhinolophus mehelyi
Myotis capaccinii
Pipistrellus pipistrellus
Pipistrellus savii
Lepus europaeus
Sciurus anomalus
Mesocricetus brandti
Cricetulus migratorius
Spermophilus xanthoprymnus
Microtus guentheri
Mus musculus
Rattus rattus
Spalax leucodon
Dryomys nitedula
Eliomys quercinus
Apodemus mystacinus
Allactaga williamsi
Vulpes vulpes
Mustela nivalis
Martes martes
Martes foina
Meles meles
Sus scrofa
LC
LC
LC
LC
LC
LC
NT
VU
LC
LC
LC
LC
LC
NT
LC
NT
LC
LC
LC
DD
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
X
X
X
X
X
X
X
X
X
-
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
C
I
T
E
S
X
-
H
A
B
İ
T
A
T
B, Ç
S
B, Ç, S
S, Ç
O, M
O, M
O, M
M
O,M
O,M
O,M
B, Ç
O
B
B, Ç
B,Ç,T
KH
KH
B,Ç,T
O
O
O, K
B, K
O,B,K
O, B,K
O,B
B,K
O,B,Ç
O,B,Ç
KISALTMALAR: B: Bozkır-Step, O: Yakınlardaki Ormanlar, T: Tarım arazileri, Ç: Çayır-Mera, K: Kayalık,
M: Yakınlardaki Oyuk ve Mağaralar, S: Su ve suya yakın yerler KH: Karasal Habitatların Tamamı
[email protected]
38
Şekil 34. Bağlar RES sahasında ve çevresinde yoğun olarak bulunan tam toprak temaslı türlerden
olan tarla faresi (Microtus guentheri) ve yuva girişi.
Şekil 35. Bağlar RES sahasında ve çevresinde bulunan tam toprak temaslı türlerden olan Körfare (Spalax
leucodon) tarafından yuva yapımı-galeri kazılması sırasında oluşturulan toprak öbekleri.
[email protected]
39
Şekil 36. Bağlar RES sahasında ve çevresinde bulunan Gelengi (Spermophilus
xanthoprymnus)’ye ait yuva girişi.
Şekil 37. Bağlar RES sahasında ve yakın çevresinde yaşayan en önemli omnivorlardan
olan domuz (Sus scrofa)’a ait dışkı-izler.
[email protected]
40
Şekil 38. Bağlar RES sahasında ve yakın çevresinde yaşayan karnivorlardan kızıl tilki (Vulpes vulpes).
[email protected]
41
Sahada doğal olarak oluşmuş, kayalık
açıklıkları ve geniş çatlaklar tilki vb.
yırtıcılar için iyi bir in-barınma ortamı
oluşturmaktadır
Şekil 39. Bağlar RES sahasında oluşmuş olan kaya çatlakları tilki ve benzeri türler için iyi bir barınma
ortamı oluşturmaktadır.
[email protected]
42
Sahada ve yakın çevresindeki memeli türlerinden nesli tükenmekte tilkinin Türkiye'nin
de taraf olduğu CITES = Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin
Uluslararası Ticareti'ne ilişkin sözleşmeye göre avlanmaları, öldürülmeleri, iç ve dış ticareti
kesinlikle yasaktır. Bu durum cezai müeyyidelerle güvence altına alınmıştır. Yine sahada
bulunabilen memelilerden olan Türk hamsteri (Mesocricetus brandti), Gelengi (Spermophilus
xanthoprymnus)ve Akdeniz Nalburunlu Yarasası (Rhinolophus euryale) (NT): yakın zamanda
tehdit altına girebilir kategorisinde yer alırken, körfare ile ilgili yeterli bilgi bulunmamaktadır
(DD). Ayrıca, IUCN Kırmızı Listesi’ne göre bu bölgede yaşayan memelilerden; 25’i (LC):
Asgari endişe altındaki türler kategorilerinde, 1’i (VU): Hassas- zarar görebilir kategorilerinde
yer alırken, 1 türün durumu belli değildir (DD) (Çizelge 5). Diğer taraftan, bu türlerden 9
tanesi BERN Sözleşmesi listelerinde Ek II (kesin olarak koruma altına alınan türler)’de, 14
tanesi de Ek III (Korunan türler)’de yer almaktadır.
Merkez Av Komisyonu (MAK) Kararlarına göre; Kirpi, yabani tavşan ve Anadolu
sincabı Ek-I (Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca koruma altına alınan yaban hayvanları)’de,
gelincik EK-II (Merkez Av Komisyonunca koruma altına alınan av hayvanları)’de, Kızıl tilki,
ağaç sansarı, kaya sansarı ve yaban domuzu EK-III (Merkez Av Komisyonunca avına belli
edilen sürelerde izin verilen av hayvanları) kapsamında bulunmaktadır.
Türbinlerin kurulacağı alanlar değerlendirildiğinde; aktif memelilerin çoğunluğunun
beslenme ve barınma habitatlarından çok uzakta yer almaktadır. Bu alanlarda en yaygın
memeli türleri olarak göze çarpan tarla faresi ve körfare tam toprak temaslı subterran türler
olup, kurulacak olan tesislerin kule ve rotor alanlarından olumsuz etkilenmeleri söz konusu
değildir. Bu türler ekolojik toleransı ve üreme potansiyeli yüksek, buna bağlı olarak da
populasyon yoğunlukları fazla olan türlerdir. İnşaat aşamasında bu türlerin az da olsa
etkilenme olasılığı bulunmasına rağmen bu etkinin çok kolaylıkla tolere edilebileceği
düşünülmektedir.
Diğer taraftan, Bağlar RES sahası ve yakın çevresinde kendiliğinden oluşmuş olan
geniş kaya boşluğu ve çatlakları, bu tip yerleri yuva-barınma alanı olarak kullanan kızıl tilki,
kaya sansarı vb. karnivorlar için büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle projenin her
aşamasında sahadaki bu yapıların korunmasına azami özen gösterilmelidir.
[email protected]
43
3.2.2.1 RES sahası ve yakın çevresinde bulunan yarasalar ve olası tehlikeler
Rüzgar enerji santrallerinin kurulduğu alanlarda en fazla etkilenen memeli
türlerdenbirisi de yarasalardır. Özellikle yurt içi ve yurt dışında kurulmuş olan RES türbinleri
rotor alanı yakınlarında barotravma nedeniyle ölümlerin gerçekleştiği bilinmektedir. Ancak
Bağlar RES türbinlerinin kurulacağı saha ve yakın çevrelerinde yarasaların barınabileceği
uygun ortamlar (nemli, derin mağara ve oyuklar) bulunmamaktadır.
Proje sahasının
bulunduğu bölgede Türkiye’de yaşayan yaklaşık otuz yarasa türünden sadece 7 tür yarasaya
rastlanması da bölgedeki yarasa çeşitliliğinin ne derece zayıf olduğunu da göstermektedir. Bu
yarasalar daha çok yakınlarda yer alan Güvenç, Karaömer, Yazılıbelen ve Eğribayat
Köylerindeki yerleşim alanlarında barınmakta olup, sahayı zaman zaman beslenme
aktiviteleri sırasında kullanmakta ve çoğunlukla konaklamadan uzaklaşmaktadırlar. Tür
çeşitliliğinin yanında populasyon yoğunluğu az olan yarasaların sürekli ve sert esen rüzgârlar
nedeniyle çok yoğun gruplar oluşturmadıkları, yükseklerden uçmadıkları ve özellikle rüzgar
hızının azaldığı akşam saatlerinde nadiren de olsa özellikle yerleşim alanları yakınlarında
uçtukları bilinmektedir. Tüm bu faktörler dikkate alındığında sahada yarasalar açısından
herhangi bir olumsuz durum yaşanması pek de olası gözükmemektedir.
3.2.3 Kuşlar
Avrupa Birliği Komisyonunun Kasım2010 yılında hazırladığı “Avrupa Birliği Doğa
Mevzuatına Göre Rüzgâr Enerji Santrallerinin Geliştirilmesi” raporunda kuşların RES’lerden
nasıl etkilendikleri ve bunların en aza indirgenmesi için nelerin yapılabileceği ayrıntılı olarak
anlatılmıştır. Buna göre RES’lerin kuşlara potansiyel etkileri şu başlıklar altında
incelenmiştir.
3.2.3.1 Yaşam Alanı Kaybı ve Bozulması
RES sahası kurulmasının ardından türbinler önemli habitatları bazen enine, bazen
boyuna olarak sahayı bölebilmektedir. Bazen de küme şeklinden habitatın büyük bir bölümü
yok edilmektedir.
Bu konuda bahsedilen durum rüzgâr santralinin kurulması için kuşların yaşam
alanlarının yani habitatlarının yok edilmesidir. Bu kayıp inşa edilen santralin büyüklüğüne
göre değişmektedir. Kayıpların temel nedeni vejetasyon kaybıdır . Yani yuvalama ve
beslenme amaçlı kullanılan bölgenin vejetasyonun tahrip edilmesi ya da rahatsızlıktan dolayı
terk edilmesi olarak ele alınabilir. Örneğin; Wiskonsin, ABD’de yapılan bir çalışmada inşaat
öncesine göre bölgedeki yırtıcı sayısı %47 oranında azalmıştır.Pearce-Higgins ve ark 2009’a
[email protected]
44
göre araştırma bölgesindeki 12 yırtıcı kuş türünden 7’ sinin türbinlerin etrafında 500 metre
yarı çaplı bir alanda görülme sıklıkları %15 ile 53 arasında düşmüştür.
3.2.3.2 Çarpma Etkisi
Yırtıcılar üzerine yapılan çalışmalarda elde edilen sonuçlara göre kuş-türbin
çarpışmalarının olasılığı ve miktarı bölgedeki kuş popülasyonundan bağımsız olarak türe,
türbin yüksekliğine, rakıma ve diğer topografik faktörlere bağlıdır. Özellikle akbabalar,
kendilerini yükseltecek yeterli hava akımı olmadığı zamanlarda, yüksek türbinlerle daha fazla
çarpışmaktadırlar(de Lucas vd. 2008). Kızıl akbabaların yaşadığı bölgelerde inşa edilecek
yeni
rüzgâr
türbinlerinin
hafif
eğimli
yükseltilerin
tepelerine
yapılmaması
gerekmektedir.Navarre/İspanya’da yapılan gözlemlerde kızıl akbabaların üreme sahasına
yakın bir bölgede kurulan RES’in etkileri türün bireyleri üzerinde oldukça ölümcül olmuştur
(Farfan vd. 2009). Doğu Avrupa’da yayımlanan bir veterinerlik dergisinde ortaya konulan
derleme verilerde de birçok farklı çalışmada görülen ölümlerin tür bazında bir listesi ortaya
konulmuştur (Jana ve Pogacnik 2008).
3.2.3.3 Rahatsız Olma ve Yer Değiştirme
Kuşlarda rahatsız olma türbinlerin görüntüsünden, titreşiminden, gürültüsünden ve
çevresindeki vasıta trafiğinden olabilmektedir. Bu yüzden de bu tür veya türler, beslenme ve
yuvalama alanlarını kaybedebilmektedirler. Örneğin, yakın gelecekte sığ sulak alanlarda da
türbinler kurulmaya başlandığında birçok su kuşu ya tehlikeye girecek -çarpışma riski- ya da
yerinden olacaktır.İngiltereden yapılan çalışma sonucunda ortaya çıkan veriler, türbin
sahasındaki türlerde (özellikle yırtıcılar başta olmak üzere) büyük oranda azalma olduğunu
ortaya koymaktadır.Yapılan çalışmalar, pufla gibi su kuşlarının sesten ziyade, insan yapımı bu
bariyerlerin, görüntülerine tepki verdiği gözlenmiştir. Bu tepki sonucunda kuşların, santral
bölgelerine uzak durdukları, dolayısıyla beslenme alanlarından uzak kalabilecekleri
görülmüştür. Ancak, kuşların dışında bu türbin sahalarını kullanan balıkların, türbinlerin
çalışması sırasında ortaya çıkan gürültü nedeniyle bölgeden kaçtığı da görülmüştür(Larsen ve
Guillemette 2007). Ayrıca, santral bölgelerindeki türbinlerin yanısıra yolların ve iletim
hatlarının da bazı türlerin kaçmasına yol açtıkları gözlenmiş ve istatistiksel olarak ortaya
konulmuştur(Pearce-Higgins vd. 2009).
[email protected]
45
3.2.3.4 Bariyer Etkisi
Türbin pervanelerine ve aynı çevredeki elektrik hatlarına olan çarpmalar genellikle
ölümle sonuçlanmaktadır. Özellikle nadir türler ve yırtıcılar açısından bakıldığında, zaten
azalmakta olan birey sayıları, bu tür etkilere karşı oldukça hassastırlar. Çarpma riskleri, kuş
hareketlerinin oldukça yoğun olduğu, topoğrafik darboğazlarda özellikle dağ geçitlerinde ve
büyük sulak alanlar arasındaki kara köprülerinde çok önemlidir. Ayrıca birçok kuş türünün
dinlenme ve beslenme alanı olan sazlık-sulak alanlar gibi bölgelerde çok önemlidir. Yapılan
birçok araştırmada kuşlarda türbinlerden aktif kaçınma-sakınma davranışlarından da
bahsedilmektedir (Hötker (2005, 2006), Petersen vd. (2006), Masden vd. (2009)).
Bariyer etkisi daha sık göçmen kuşlarda ya da teritoryal olmayan kuşlarda
gözlenmektedir. Burada bariyer etkisinden kasıt kuşun göç yolunu yani uçuş yolunu
değiştirmesidir. Nisted adlı rüzgâr enerji santralinden elde edilen verilere göre kuşların inşaat
sonrasında
işletme
sırasında-
göç
rotalarını,
inşaat
öncesine
göre
değiştirdikleri
gözlenmiştir(Masden vd. 2009).Rüzgâra, kuş türüne, uçma stratejisine, uçuş yüksekliği ve
türbine olan mesafesine bağlıdır. Ayrıca, bariyer etkisi, göçmen kuşların, göç sırasında
harcadıkları toplam enerjiyi artırması ve üreme alanlarına gidişi geciktirmesi açısından
önemlidir(Drewitt ve Langston 2006). Özellikle Yelkovan kuşlarının (Puffinus puffinus)inşaat
öncesinde Doğu-Batı doğrultusunda olan göçleri, inşaat sonrasında Kuzeybatı-Güneydoğu
doğrultusuna geçtiği saptanmıştır. Türlerin türbinleri gördüklerinde yaptıkları kaçınma
manevralarında da farklılıklar gözlenmektedir; kimisi birkaç kilometre öteden yön
değiştirirken, diğerleri yakın mesafeden yönlerini değiştirmektedir. Bu çeşitlilik, türün
bireylerinin uçuş stratejilerine bağlıdır(Drewitt ve Langston 2006, Larsen ve Guillemette
2007).
3.2.3.5 Türkiye ve Kuş Göçleri
Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle sınırları içerisinde yoğun kuş hareketliliğinin
gerçekleştiği güzergahlara sahiptir. İlkbahar ve sonbahar mevsimlerinde ülkenin farklı
kesimlerinde farklı içerik ve yoğunlukta gerçekleşen göç hareketlerine ek olarak kış
mevsiminde de kuzey enlemlerinden ülkemizdeki sulak alanlara yönelik yoğun bir kuş
hareketliliği yaşanmaktadır. Bu durumun en başta gelen nedeni içerisinde bulunduğumuz Batı
Palearktik Bölge’nin kuzey enlemlerinde, özellikle de Türkiye’nin kuzeyindeki coğrafyalarda
yaşanan ekstrem kış koşullarına rağmen Türkiye’de hüküm süren nispeten ılıman iklimsel
şartlardır. Kuzey enlemlerinde olumsuz meteorolojik koşulların zorlaması neticesinde önemli
bir kısmı su kuşu olarak tanımlanan türlere ait gruplar Türkiye’ye yönelmektedirler. Bu
[email protected]
46
gruplar arasında kaz ve ördek türlerini içinde barındıran Anseriformes takımı öne
çıkmaktadır. Kuzey enlemlerinde olumsuz koşulların zorlaması sonucunda bu kesimlerden
ayrılan kuş sürüleri güneyde, daha ılıman koşullara sahip enlemlere ulaşabilmek için güneye
doğru inişler yaparlar. Bu süreçte güneyde tercih edilen ve kuzey enlemlerindeki iklim
koşullarına göre çok daha ılıman koşulların hüküm sürdüğü, doğal ve yapay, durgun veya
akarsu konumundaki birçok sulak alanın söz konusu olduğu Türkiye’yi tercih ederler.
Türkiye üzerinden gerçekleşen kuzey-güney yönlü kuş göçü hareketlerinin ana
güzergahı ülkemizin kuzeyde Doğu Karadeniz ve Trakya Bölgeleri ile güneyde Akdeniz
Bölgesi arasında uzanmaktadır. İlkbaharda güneyden ülkemiz sınırlarına giren göçmen
kuşların küçük bir kısmı Türkiye’de kalırken önemli bir kısmı kuzeye doğru olan
yolculuklarına devam ederler (Şekil 40). Bu esnada ya kuzeybatıda, Trakya Bölgesi üzerinden
geçerek, ya da kuzeydoğuda, Artvin civarından Karadeniz’e ulaşarak Türkiye sınırlarını terk
ederler. Bu süreçte bazı su kuşları ile bazı ötücü grupları ise batı kıyıları boyunca göç
yolculukları sergilemektedirler.
Şekil 40. Türkiye üzerinden gerçekleşen büyük kuş göçleri ile cephe göçlerini gösterir harita (Kiziroğlu vd
2011)
[email protected]
47
Sonbahar döneminde ise tam tersi yönde bir göç hareketliliği yaşanmaktadır. Ülke
genelinde sürüler halinde göç eden formlar arasında Leylekler (Ciconia spp; Şekil 41) göze
çarpan en büyük sürüleri oluşturan ve geçiş yapan birey sayıları en yüksek türler arasındadır.
Bu grubu gündüz yırtıcıları (Accipitriformes) takımı takip etmektedir. Birey sayıları yüksek
olan bir diğer grup olan ötücüler ise düzensiz, dağınık ve genellikle bireysel hareket eden
formlardan oluşmaktadır.
Şekil 41. Vericilerle İzlenen Akleyleklerin izledikleri Rotalar (Shamoun-Baranes, 2003)
3.2.3.6 Kuş Türleri ve Statüleri
Rüzgâr enerji santrali ve türbinlerin kurulacağı saha, step-bozkır özelliğinde yaşam
alanlarını barındırmaktadır. Bu bakımdan yerli ve göçmen kuş türlerinin çok büyük bir
kısmının ekolojik ihtiyaçlarına cevap vermekten uzaktır. RES sahasında daha çok
kuyrukkakan, bozkır toygarı, örümcek kuşları, kırlangıçlar, ibibik, kargagiller, incir kuşları ve
kerkenezler, şahin türleri gibi yaygın ve ekolojik tolerans derecesi yüksek olan az sayıda kuş
türleri barınmaktadır. Küçük ötücü kuşlar RES sahası ve yakın çevresini genellikle ilkbahar
ve sonbahar göç dönemlerinde dinlenmek ve beslenmek amacıyla kullanmaktadırlar. Bunun
dışında herhangi bir nedenle bu kesimlere geldiklerinde hem yerli olmalarıhem de ani
[email protected]
48
manevra yapabilme gibi uçuş yeteneklerinden dolayı proje bileşenlerinden olumsuz
etkilenmeleri beklenmemektedir.
Diğer taraftan alanda populasyon yoğunlukları oldukça yüksek olan tarla faresi ve
tarla kertenkelesinin yaygın olarak bulunması, bunlarla beslenen yırtıcı kuşlardan özelikle
şahin ve kerkenez türleri için önemli beslenme alanıdır. Arazi çalışmalarımız sırasında pek
çok avcının RES sahası ve yakın çevresinde daha çok kınalı keklik, bıldırcın ve güvercinleri
avladıkları görülmüştür (Şekil 42-43)
Şekil 42. Dağcabeli Mevkiinde avcılar ile yapılan görüşmeler ve avcıların vurduğu kınalı keklik
[email protected]
49
Şekil 43. RES Sahasının batısındaki Arkaç Tepe’nin yakınında avlanan avcılar
Çalışma alanındaki kuşların çoğu görsel yolla, gözle görülemeyen az bir bölümü de
çıkardıkları özel sesleri ve ötüş şekilleri dinlenerek tanınıp isimlendirilmiştir. Bu anlamda kuş
türlerinin tespiti için, havza bazında bölge değerlendirilmiş, dürbün, teleobjektifli fotoğraf
makinesi ve videokamera kullanılarak kuş türleri belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca yöre halkı,
çobanlar ve Karaömerler ve Güvenç Köyü halkı ile görüşmeler yapılarak alanı kullanan kuş
türleri ve göç hareketleri ile ilgili bilgi alışverişi yapılmıştır (Şekil 44-45).
[email protected]
50
Şekil 44. Güvenç Köyü sakinleriyle yapılan görüşmeden bir an
Şekil 45. Karaömer Köyü sakinleriyle yapılan görüşmeler
[email protected]
51
Bu çalışmalarda Bağlar RES sahası ve yakın çevresinde 2011 Kasım sonu-Aralık
ayları ile 2013 Haziran ayı içerisinde yapılan arazideki gözlemlerimiz ve araştırmalarda elde
edilen bilimsel verilerden de yararlanılmıştır. Saha gözlemlerini destekleyici olarak proje
alanı içerisinde yaşayan yöre sakinleri ile yüz yüze görüşmeler yapılmış, kapsamlı literatür
taramaları da gerçekleştirilmiştir. Gözlem, inceleme ve değerlendirme çalışmaları sonuçlarına
göre, araştırma alanı ve yakın çevresinde 94 kuş türü saptanmıştır. Bu türlerden 42’si yerli
(Y), 31’i yaz ziyaretçisi (YZ), 12’si kış ziyaretçisi (KZ) ve 9’u da transit göçer (T)’dir
(Çizelge 6). Bu türlerin tamamı önceki yıllarda yapılan çalışmalar ile Kasım, Aralık ve
Haziran aylarında yapılan arazi çalışmaları esnasında tarafımızdan gözlenmiştir. Diğer
taraftan Bağlar RES sahasının kuzeyinde yer alan Güvenç Köyü ve Acıgöl sazlıkları su
kuşları ve ötücü kuşlar açısından önemli yaşam alanlarını oluşturmaktadır. Güvenç
Köylüleriyle yapılan görüşmede geçen yıl bu sazlıklara dört toy kuşunun görüldüğü ifade
edilmiştir. Zira IUCN redlist kateglorilerine göre bu tür VU (Vulnerable): Nadir-Hassas
“Vahşi Yaşamda Soyu Tükenme Tehlikesi Büyük Olan Türler” kategorisinde yer almaktadır.
Söz konusu tür batıda Kütahya Altıntaş YHGS’dan başlayarak, Konya Yunak ilçesi ve Bağlar
RES sahasının kuzey batısında zaman zaman görülebilen bir türdür. 27 Kasım 2011 tarihinde
yaptığımız arazi çalışması esnasında bir adet toy Arkaç Tepe Mevkiinde yer alan rüzgar
ölçüm direğinin kuzeyinde gözlenmiştir. Ekolojik olarak daha çok alçak zonları tercih eden bu
türün av baskısından dolayı daha yüksek zonlara da çıkabildiği bilinmektedir (Şekil 46).
Dolayısıyla zaman zaman RES sahasında görülme olasılığı olsa da daha çok yere yakın
uçmaları ya da koşarak hareket etmesi nedeniyle, türbinlerden olumsuz etkilenmesi
beklenmemektedir. Bunun yanında önceki çalışmalardan da saptanmış olan kuş türlerinin
alandan çekilmiş fotografları Şekil 46 ile 50 arasında verilmiştir.
[email protected]
52
Şekil 46. Ekolojik olarak daha çok alçak zonları tercih eden ancak av baskısından dolayı daha yüksek
zonlara da çıkabilen toy kuşu
Şekil 47. Bağlar RES sahası ve yakın çevresinde yaşayan yerli kuş türlerinden olan, kayalık habitatlarda
görülen Şahin (Buteo buteo)
[email protected]
53
Şekil 48. Bağlar RES sahası yakınındaki yerleşim alanlarında yaşayan yerli kuş türlerinden olan
kukumav (Athene noctua).
Şekil 49. Bağlar RES sahası ve yakın çevresinde yaşayan yerli kuş türlerinden olan, tepeli toygar (Galerida
cristata)
[email protected]
54
Şekil 50. RES sahası ve yakın çevresinde yaz göçmeni olarak görülen İbibik (Upupa epops)
Arazide tespit edilen her bir kuş türünün koruma statüleri; Kiziroğlu (2008)’na göre
Türkiye Kuşları Red Data Book (RDB- Kırmızı Liste)- Uluslar arası Doğal Hayatı ve Doğal
Kaynakları Koruma Birliği (IUCN)- Birdlife International (BIE) Kriterleri, Bern sözleşmesi
(BERN) ve Merkez Av Komisyonu Kararına (MAK) göre değerlendirilerek Çizelge 6’da
verilmiştir.
[email protected]
55
Çizelge 5. Bağlar RES sahası ve yakın çevresinde gözlenen kuş türleri ve statüleri
TÜR ADI
Bilimsel Adı
Türkçe Adı
Ciconiiformes
Ciconiidae
Ciconia nigra
Kara leylek
Ciconia ciconia
Ak leylek
Falconiformes
Accipitridae
Milvus migrans
Kara çaylak
Circaetus gallicus
Yılan kartalı
Circus macrourus
Bozkır delicesi
Circus pygargus
Çayır delicesi
Accipiter nisus
Atmaca
Buteo buteo
Şahin
Buteo rufinus
Kızıl şahin
Küçük orman
Aquila pomarina
kartalı
Aquila chrysaetos
Kaya kartalı
Falconidae
Falco naumanni
Küçük kerkenez
Falco tinnunculus
Kerkenez
Falco vespertinus
Aladoğan
Falco cherrug
Ulu doğan
Falco peregrinus
Gök doğan
Galliformes
Phasianidae
Alectoris chukar
Kınalı keklik
Coturnix coturnix
Bıldırcın
Gruidae
Grus grus
Turna
Otididae
Otis tarda
Toy
Charadriiformes
Charadriidae
Pluvialis apricaria
Altın yağmurcun
Vanellus vanellus
Kız kuşu
Columbiformes
Columbidae
Columba livia
Kaya güvercini
Columba palumbus
Tahtalı güvercin
Streptopelia decaocto
Kumru
Strigiformes
Strigidae
Otus scops
İshak kuşu
Athene noctua
Kukumav
Kulaklı orman
Asio otus
baykuşu
Apodiformes
Apodidae
Apus apus
Ebabil
Tachymarptis melba
Akkarınlı ebabil
RDB
IUCN
BERN
MAK
CITES
BOLGE
STATU
A.3
A.3.1
LC
LC
Ek II
Ek II
Ek liste I
Ek liste I
Ek-II
--
T
T
A.3
A.4
A.1.2
A.1.2
A.3
A.3
A.3
LC
LC
NT
LC
LC
LC
LC
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek-II
Ek-II
Ek-II
Ek-II
Ek-II
Ek-II
Ek-II
T
Y
KZ
YZ
Y
Y
Y
A.3
LC
Ek II
Ek liste I
Ek-II
T
A.1.2
LC
Ek II
Ek liste I
Ek-II
Y
A.2
A.2
B.3
A.1.2
A.1.2
LC
LC
NT
EN
LC
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek-II
Ek-II
Ek-II
Ek-II
Ek-I
YZ
Y
T
Y
KZ
A.2
A.3
LC
LC
Ek III
Ek III
Ek liste III
Ek liste III
---
Y
YZ
A.3
LC
Ek II
Ek liste I
Ek-II
T
A.2
VU
Ek II
Ek liste I
Ek-II
KZ
B.4
A.5
LC
LC
Ek III
Ek III
Ek liste II
Ek liste II
---
KZ
KZ
A.5
A.4
A.5
LC
LC
LC
Ek III
Ek III
Ek III
Ek liste III
Ek liste III
Ek liste II
----
Y
Y
Y
A.2
A.2
LC
LC
Ek II
Ek II
Ek liste I
Ek liste I
Ek-II
Ek-II
YZ
Y
A.2
LC
Ek II
Ek liste I
Ek-II
Y
A.3.1
A.3.1
LC
LC
Ek III
Ek II
Ek liste I
Ek liste I
---
YZ
YZ
[email protected]
56
TÜR ADI
Bilimsel Adı
Türkçe Adı
Coraciiformes
Meropidae
Merops apiaster
Arıkuşu
Coraciidae
Coracias garrulus
Gök Kuzgun
Upupidae
Upupa epops
İbibik
Piciformes
Picidae
Dendrocopos syriacus Alaca ağaçkakan
Dendrocopos minor
Küçük ağaçkakan
Passeriformes
Alaudidae
Calandrella
Bozkır toygarı
brachydactyla
Calandrella rufescens
Çorak Toygarı
Galerida cristata
Tepeli toygar
Lullula arborea
Orman toygarı
Alauda arvensis
Tarlakuşu
Eremophila alpestris
Kulaklı Toygar
Hirundinidae
Riparia riparia
Kum kırlangıcı
Hirundo rupestris
Kaya kırlangıcı
Hirundo rustica
Kır kırlangıcı
Hirundo daurica
Kızıl kırlangıç
Delichon urbicum
Ev kırlangıcı
Motacillidae
Anthus campestris
Kır incirkuşu
Anthus trivialis
Ağaç incirkuşu
Anthus pratensis
Çayır incirkuşu
Anthus spinoletta
Dağ incirkuşu
Motacilla flava
Sarı kuyruksallayan
Dağ
Motacilla cinerea
kuyruksallayanı
Motacilla alba
Akkuyruksallayan
Muscicapidae
Muscicapa striata
Benekli sinekkapan
Ficedula semitorquata Alaca sinekkapan
Ficedula hypoleuca
Kara sinekkapan
Erithacus rubecula
Kızılgerdan
Irania gutturalis
Taş bülbülü
Phoenicurus ochruros Kara kızılkuyruk
Saxicola rubetra
Çayır taşkuşu
Saxicola torquatus
Taşkuşu
Oenanthe isabellina
Boz kuyrukkakan
Oenanthe oenanthe
Kuyrukkakan
Karakulaklı
Oenanthe hispanica
kuyrukkakan
Monticola saxatilis
Taşkızılı
Monticola solitarius
Gökardıç
Turdidae
RDB
IUCN
BERN
MAK
CITES
BOLGE
STATU
A.3.1
LC
Ek II
Ek liste I
--
YZ
A.2
NT
Ek II
Ek liste I
--
YZ
A.2
LC
Ek II
Ek liste I
--
YZ
A.2
A.1.2
LC
LC
Ek II
Ek II
Ek liste I
Ek liste I
---
Y
Y
A.3
LC
Ek II
Ek liste I
--
YZ
A.3
A.3
A.3
A.4
A.3.1
LC
LC
LC
LC
LC
Ek II
Ek III
Ek III
Ek III
Ek III
Ek liste I
Ek liste II
Ek liste II
Ek liste II
Ek liste I
------
Y
Y
Y
KZ
Y
A.5
A.5
A.5
A.3
A.3
LC
LC
LC
LC
LC
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
------
YZ
YZ
YZ
YZ
YZ
A.2
A.3
A.3
A.3
A.3.1
LC
LC
LC
LC
LC
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
------
YZ
YZ
KZ
Y
YZ
A.2
LC
Ek II
Ek liste I
--
Y
A.3.1
LC
Ek II
Ek liste I
--
Y
A.3
A.3
A.1.2
A.3
A.1.2
A.2
A.3
A.3
A.3
A.3
LC
NT
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
-----------
YZ
T
T
KZ
YZ
KZ
T
Y
YZ
YZ
A.2
LC
Ek II
Ek liste I
--
YZ
A.1.2
A.1.2
LC
LC
Ek II
Ek II
Ek liste I
Ek liste I
---
YZ
Y
[email protected]
57
TÜR ADI
Bilimsel Adı
Türkçe Adı
Turdus torquatus
Boğmaklı ardıç
Turdus iliacus
Kızılardıç
Turdus viscivorus
Ökseotu ardıcı
Sylviidae
Phylloscopus collybita Çıvgın
Paridae
Parus major
Büyük baştankara
Sittidae
Sitta neumayer
Kaya sıvacısı
Laniidae
Kızıl sırtlı örümcek
Lanius collurio
kuşu
Kara alınlı örümcek
Lanius minor
kuşu
Kızıl başlı örümcek
Lanius senator
kuşu
Maskeli örümcek
Lanius nubicus
kuşu
Corvidae
Pica pica
Saksağan
Sarıgagalı dağ
Pyrrhocorax graculus
kargası
Corvus frugilegus
Ekin kargası
Corvus corone
Leş kargası
Corvus corax
Kuzgun
Sturnidae
Sturnus vulgaris
Sığırcık
Passeridae
Passer domesticus
Ev serçesi
Petronia petronia
Kaya serçesi
Fringillidae
Fringilla coelebs
İspinoz
Serinus pusillus
Kara İskete
Carduelis chloris
Florya
Carduelis carduelis
Saka
Carduelis cannabina
Keten kuşu
Emberizidae
Emberiza citrinella
Sarı kirazkuşu
Emberiza cia
Kaya kirazkuşu
Emberiza hortulana
Kirazkuşu
Emberiza
Karabaşlı kirazkuşu
melanocephala
Miliaria calandra
Tarla kirazkuşu
RDB
IUCN
BERN
MAK
CITES
BOLGE
STATU
A.1.2
B.2
A.2
LC
LC
LC
Ek II
Ek III
Ek III
Ek liste I
Ek liste II
Ek liste II
----
KZ
KZ
Y
A.3.1
LC
Ek II
Ek liste I
--
Y
A.3.1
LC
Ek II
Ek liste I
--
Y
A.2
LC
Ek II
Ek liste I
--
Y
A.3
LC
Ek II
Ek liste I
--
YZ
A.3
LC
Ek II
Ek liste I
--
YZ
A.2
LC
Ek II
Ek liste I
--
YZ
A.2
LC
Ek II
Ek liste I
--
YZ
A.5
LC
Ek III
Ek liste III
--
Y
A.3
LC
Ek II
Ek liste I
--
Y
A.5
A.5
A.5
LC
LC
LC
Ek III
Ek III
Ek III
Ek liste III
Ek liste III
Ek liste II
----
Y
Y
Y
A.5
LC
Ek III
Ek liste II
--
Y
A.5
A.3
LC
LC
Ek III
Ek II
Ek liste III
Ek liste I
---
Y
Y
A.4
A.3
A.3
A.3.1
A.3
LC
LC
LC
LC
LC
Ek III
Ek II
Ek II
Ek II
Ek II
Ek liste II
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste I
------
KZ
Y
Y
Y
Y
A.2
A.2
A.3
LC
LC
LC
Ek II
Ek II
Ek III
Ek liste I
Ek liste I
Ek liste II
----
YZ
Y
YZ
A.4
LC
Ek II
Ek liste I
--
YZ
A.4
LC
Ek III
Ek liste II
--
Y
TABLODA KULLANILAN KISALTMALARIN AÇIKLAMASI ve
DEĞERLENDİRME
RDB:Red Data Book (Kırmızı Bülten, Kiziroğlu 2008)
A.1.2: Bu türlerin nüfusları Türkiye genelinde çok azalmış olup izlendikleri bölgelerde
1-10 çift ile temsil edilmektedir. Bu türlerin soyu büyük tükenme tehdidi altında olduğu için
[email protected]
58
mutlaka Türkiye genelinde korunmaları gereken türlerdir. Proje alanı ve yakın çevresinde
yaşayan kuşlardan 11’i bu gruba girmektedir.
A.2 ve B.2: Bu türlerin ayıları gözlendikleri bölgelerde 11-25 çift arasında
değişmektedir. Bu türler de önemli ölçüde tükenme tehdidi altındadır ve tükenme baskısı
günümüzdeki gibi sürerse mutlaka tükenmeyle karşı karşıya kalacak olan türlerdir. 21 tür
dahildir.
A.3 ve B.3: Bu türlerin de Türkiye genelindeki nüfusları gözlendikleri bölgelerde
genel olarak 26-250 çift arasında değişmektedir. Bu türler de tükenebilecek duyarlıkta olup
vahşi yaşamda soyu tükenme riski yüksek olan türlerdir. Bu tehlike statüsüne 33 tür
girmektedir.
A.3.1: Burada yer alan türlerin populasyonlarında gözlendikleri bölgelerde azalma
vardır.Bu türlerin nüfusu da 251-500 çift arasında değişmekte olup gözlendikleri bölgelerde
eski kayıtlara göre azalma olan türleri içermektedir.Bu tehlike statüsüne 10 tür girmektedir.
A.4 ve B.4: Bu türlerin populasyon yoğunlukları gözlendikleri bölgelerde henüz
tükenme tehdidi altına girmemiş olmakla birlikte populasyonlarında lokal bir azalma
görülmekte ve zamanla tükenme tehdidi altına girmeye aday olarak nitelenmektedirler. Bu
statüye 7 tür dahildir.
A.5: Bu türlerin gözlenen populasyonlarında henüz bir azalma ve tükenme tehdidi gibi
bir durum söz konusu değildir. Bu statüye 12 tür girmektedir.
IUCN:Uluslar arası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği
EN (endangered):Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan türler. 1 tür
(Ulu Doğan)
VU (vulnerable) (Hassas, zarar görebilir):Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi
büyük olan türler. 1 tür (Toy)
NT (near threatened):Şuanda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya
CR kategorisine girmeye aday olan türler. 4 tür (Bozkır delicesi, Gök kuzgun, Aladoğan,
Alaca sinekkapan)
LC (least concern) (En düşük derecede tehdit altında):Yaygın bulunan türler 88 tür.
BERN: Bern sözleşmesine göre:
Ek II: Mutlak koruma altında olan türlerdir ve buna 71 tür dahildir.
EK III: koruma altında olan türlerdir ve bu gruba 23 tür girmektedir.
[email protected]
59
Bölgede statüsü
Y:Yerli türler: 42 tür
YZ:Yaz ziyaretçisi: 31 tür
KZ:Kış ziyaretçisi: 12 tür
T:Transit göçer: 9 tür
MAK:Merkez Av Komisyonu Kararı (2012-2013 Av Dönemi)
Ek liste I: Çevre ve Orman Bakanlığınca koruma altına alınan yaban hayvanlar: 73 tür
Ek liste II: Merkez Av Komisyonunca koruma altına alınan av hayvanları: 13 tür
Ek Liste III: Merkez Av Komisyonunca Avına belli edilen sürelerde izin verilen av
hayvanları: 8 tür
4. RES SAHASINDA KURULACAK TESİSLER VE İŞLETİM
FAALİYETLERİ
Kurulması planlanan rüzgar enerji santrali, her biri 2,85 MW gücünde 32 adet, her biri
1,70 MW gücünde 35 adet olmak üzere toplamda 100 MW Kurulu güç ile elektrik üretimi
sağlayacak67 adet rüzgar türbininden oluşmaktadır. Bu bağlamda yaklaşık 3.400 hektar
büyüklüğündeki RES sahasında;





4.1
Her birinde 67 adet türbin inşası ve işletimi
Bütün türbinlerin ürettiği enerjinin toplandığı şalt sahası inşası,
En yakın enterkonnekte ulusal iletim şebekesi birimine bağlantı için havai
iletim hattı inşası ve işletimi,
Şantiye ve türbinler arası bağlantı yolları
İdare binası ve sosyal tesislerin inşası olarak gerçekleşecektir.
Kurulacak Türbinlerin Özellikleri ve Arazide Yerleşimi
RES sahasında, santralinin kurulacağı alanın büyüklüğü, rüzgâr parametreleri,
minimum çevre etkisi vb. gibi özellikler göz önüne alınarak
67 adet türbin
yapılmasıplanlanmıştır (Proje Tanıtım Dosyası 2008). Bu tercihin, türbin temini veya kredi
temini aşamalarından herhangi birinde değiştirilebileceği de ifade edilmektedir. Her türbin
için boyutları 10x10 m (100m2) ve derinliği yaklaşık 1,5m olan çukurlar açılarak türbin
yerleşimleri için yaklaşık olarak toplam 6.700 m2 alan kullanılması planlanmaktadır.Bu
türbinlerin kurulacağı yerlerin koordinatları ve yerleşim noktaları Çizelge 1’de detaylı olarak,
Şekil 51’te verilmiştir.
[email protected]
60
Şekil 51. RES kapsamında inşa edilecek türbinlerin sahada dağılımları
Çizelge 6. RES sahasındaki türbinlerin koordinatları
Türbin
No
T1
T2
T3
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
T11
T12
T13
T14
T15
T16
T17
T18
T19
T20
T21
T22
T23
ED-50-UTM
Koordinatlar 6º
468554
4221875
468889
4222155
468429
4220723
468854
4220900
468070
4221591
468705
4222038
468907
4219141
469229
4221197
468420
4219183
468338
4221751
469354
4219612
473069
4217812
469026
4221064
470035
4220220
473398
4220404
475111
4219882
468115
4220778
468660
4220781
473650
4217491
475194
4219309
470691
4220670
473927
4219801
467813
4221438
Türbin
No
T24
T25
T26
T27
T28
T29
T30
T31
T32
T33
T34
T35
T36
T37
T38
T39
T40
T41
T42
T43
T44
T45
T46
ED-50-UTM
Koordinatlar 6º
470482
4220516
469241
4222441
470275
4220356
474642
4219653
469462
4218933
469445
4222548
469670
4219915
473170
4219790
469504
4219764
473761
4219588
473570
4219415
473265
4220000
473400
4219268
469846
4220075
469185
4219485
474422
4219494
474812
4219769
475534
4219387
469080
4222302
473023
4218938
474209
4219231
468730
4218978
472369
4219126
Türbin
No
T47
T48
T49
T50
T51
T52
T53
T54
T55
T56
T57
T58
T59
T60
T61
T62
T63
T64
T65
T66
T67
ED-50-UTM
Koordinatlar 6º
469051
4219303
473958
4219125
472984
4218308
472155
4218946
473970
4217485
471911
4218847
471652
4218785
473237
4220239
471357
4218894
473228
4219116
472822
4218758
473309
4217704
472790
4219654
472682
4219479
472557
4219293
474315
4217358
467601
4221164
467320
4221021
468044
4220384
474523
4220399
474279
4220979
[email protected]
61
RES sahası kapsamında planlanan 67 adet türbinin tamamı Konya İli Selçuklu İlçesi
sınırları içindeki Hazine’ye ait araziler üzerinde yer almaktadır. Kurulması planlanan bu
türbinler sırt ve tepeler üzerinde genel olarak kuzey-güney yönünde sıralanım gösterecektir
(Şekil 51). Kurulması planlanan türbinlerin özellikleri Çizelge 8’de verilmiştir.
Çizelge 7. Kurulması planlanan türbinlerin özellikleri (Proje tanıtım dosyasından)
Model
Kapasite
Pervane çapı
Kule yüksekliği
Pervane alanı
Pervane hızı
Yönelme
Göbek yüksekliği
Dönüş yönü
Kanat sayısı
Kanat malzemesi
4.2
TÜRBİNLER
GE 2.85 103 HH 85
2850 kW
103 m
85 m
5,281m²
8,5-17,1 r.p.m
Rüzgara karşı
59 m, 69 m, 80 m, 100m
Saat yönünde
3
Epoksi reçine ile
güçlendirilmiş kompozite
malzeme
GE 1.70 103 HH 80
1700 kW
103
80 m
5,281m²
8,5-17,1 r.p.m
Rüzgara karşı
59 m, 69 m, 80 m, 100m
Saat yönünde
3
Epoksi reçine ile
güçlendirilmiş kompozite
malzeme
Enerji Bağlantı Hatları ve Şalt Sahası
Bilindiği üzere; rüzgar türbinleri diğer türbinler gibi lineer olarak hareket eden
akışkanın (hava) hareketini rotasyonel (tekrarlanan döngü) harekete dönüştürürler. Yani
rüzgarın kinetik enerjisini rotasyonel mekanik enerjiye çevirirler. Elde edilen bu mekanik
enerji türbin içindeki alternatör vasıtası ile elektrik enerjisine çevrilir. Kurulu gücü toplam
100 MW olacak BağlarRüzgar Enerji Santrali'nde 67 adet türbin kullanılması sonucu elde
edilecek elektrik enerjisi, AC (alternatif akım) elektrik olarak trofalara (0,69/34,5 kV)
aktarılır. Her bir türbin için bir adet trafo bulunmakta olup tek tek trafolarda toplanan elektrik
türbinler arasında ve yeraltında döşenecek iletim kanalı ile şalt sahasına gelecek ve buradan
ulusal enterkonnekte sistemine verilecektir.
4.3
Şantiye ve Türbinler Arası Bağlantı Yolları
RES sahasına bağlantı, Konya İli Selçuk İlçesi üzerinden Karaömer Köyü yolu ile
sağlanabilmektedir. Alanda kurulacak türbinlere bağlantı ise, proje sahasının ortasından geçen
Dağcabel Yolu ile gerçekleştirlecektir. Dağcabel Yolu’nun sırtlara giden devamında yolun
ıslahı yanında yeni yollar açılarak bağlantı sağlanacaktır. Bu bağlamda yaklaşık 20 km
uzunluğunda yeni yol açılması gerekebilecektir.
[email protected]
62
5. DEĞERLENDİRME
Konya İli Selçuk İlçesi sınırları içinde ilçenin 5,0 km, ilin ise 34 km kuzeydoğusunda
yer alan,kuzeyinde Güvenç Köyü, Dağarası mevkii, Tatlıkuyuhöyüğü mevkii, Yazıbelen
Köyü, doğusunda Kayısı Tepe, Bozuktepe Çukuru, güneyinde Karaömerler Köyü, Fakra
Düzü, Sarıçalar Köyü, batısında ise Çandır Köyü, Düz Tepe arasında yaklaşık 3.400 hektarlık
bir alanı kaplayan BağlarRES sahası ve yakın çevresinin flora, fauna, peyzaj, jeomorfolojik ve
hidrolojik kaynak değerleri arazi gözlemleri ve incelemeleri ile literatür verileri doğrultusunda
ortaya konmuştur. RES sahasında tesis edilmek istenen türbinler, yer altı ve yerüstü enerji
nakil hatları, şalt sahası, yeni yol inşası ile bakım-onarım çalışmalarının alansal dağılımları da
dikkate alınarak doğal kaynak değerleri üzerine olası etkileri irdelenmiştir (Çizelge 9).
Çizelge 8. RES sahası kapsamında yapılacak tesisler ve alansal kullanımı
Tesis edilecek üniteler
Türbinler (67 adet)
Yeraltı iletim kablosu
Şalt sahası
İdari ve sosyal binalar
Yeni inşa edilecek yollar
TOPLAM
5.1
Açıklama
Her biri 10X10 m (100 m²) çıplak platform üzerinde
tesis edilecektir.
Yaklaşık 20.000 m uzunluğunda ve 0,5 m eninde
(20.000 mx 0,5 m) yer altından geçecektir.
Yaklaşık 400 m² bir alanda kurulacaktır.
Yaklaşık 250 m² bir alanı kaplayacaktır
Yaklaşık olarak 20.000 mX6.00 m
Alan (m²)
6700
10.000
400
250
120.000
137.350
Floristik Açıdan Değerlendirme:
BAĞLARRüzgar Enerji Santrali proje alanı ve mevcut projenin devamı niteliğinde
ilave türbinlerin kurulacağı bölgelerde yayılış gösteren bitki türleri CITES (Convention on
International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) tarafından hazırlanan
tehlike altındaki türler listesinde ve BERN Sözleşmesi Ek I (Strictly protected flora speciesKesinlikle korunan bitki türleri listesi) listesinde taranmıştır ve türlerin hiçbiri koruma önlemi
gerektiren türlerin işaret edildiği bu listelerde yer almamaktadır. Bağlar RES alanında teşhis
edilen 127 bitki türünün10 tanesi endemiktir. IUCN (International Union for Conservation of
Nature, 2006) tarafından hazırlanankriterlere göre bu endemik türlerden 3 tanesi VU (Zarar
Görebilir), 6 tanesi LC (En az endişe verici) ve 1 tanesi ise NT (Tehdit altına girebilir)
kategorisinde yer almaktadır (IUCN 2006). Tespit edilen endemik türlerin tamamı yapılan
gözlemler sonucunda ve Türkiye Florası kayıtlarına göre çalışma alanının dışında da
yetişmektedir. Yapılan arazi çalışmaları sırasında, endemik olan ve VU (Vulnerable: Hassas,
[email protected]
63
Zarar
Görebilir)
kategorisinde
bulunan
Cosunia
halysensis
Hub.-Mor.,Gypsophila
sphaerocephala Fenzl ex Tchihat. var. cappadocica Boiss. veSideritis phrygia Bornm.
bitkilerine türbin ayaklarının kurulacağı alanda rastlanılmamıştır. Bu türlerin RES alanındaki
tribünlerin kurulmayacağı vadi içlerinde yetiştiği görülmüştür. Ayrıca alandan tespit edilen
endemik türler arasında BERN ve CITES listesinde bitki bulunmadığı ve nesli tehlike (CR
veya EN) altında endemik türün de bulunmadığı tespit edilmiştir. Alanda yapılması planlanan
faaliyet sonucu meydana gelebilecek tahribatın, ülkemize özgü türler yanında, yayılış
bakımından toleransı çok yüksek veya kozmopolit olan türlerin varlığını tehdit edecek
nitelikte olmayacağı düşünülmektedir.
BAĞLARRüzgar Enerji Santrali proje alanı, ilave türbinlerin kurulacağı bölgeler ve
yakın çevresibir bütün olarak değerlendirildiğinde özel bir bitki birlikteliğine(vejetasyon
tipine) rastlanmamıştır. Proje alanında genel ve baskın olarak hemen her bölgesinde
görülenstep vejetasyonu ve proje alanı tepe bölgelerinde yoğunlaşmakla birlikte küçük
kayalık alanların oluşturduğu kaya vejetasyon yapısının hakim olduğu görülmüştür. Proje
alanı ve yakın çevresi genel olarak değerlendirildiğinde alanda baskın durumda olan
vejetasyon karakteri step vejetasyonudur. Alanın bazı kesimlerinde ise küçük kayalık
vejetasyon tipi görülmüştür.Bu nedenle alanda step vejetasyonuna ait bitki türleri baskın
olarak bulunmaktadır. Proje sahasında yaygın bir diğer vejetasyon karakteri olan kaya
vejetasyonuna ise bilhassa proje alanı üst bölgelerinde, tepelik alanlarda ve küçük kayalıklar
üzerinde rastlanılmaktadır.
Proje alanının sahip olduğu vejetasyon karakteri genel olarak değerlendirildiğinde
ülkemizin bilhassa İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde sıkça görülen bu
vejetasyon yapılarının geniş bir yayılış alanına sahip olduğu görülmüştür. Bu nedenle
halihazırda mevcut olan projenin devamı niteliğindeki onyedi adet (T51-67) ilave türbin
kurulumunun gerçekleşmesi durumunda genel vejetasyon yapısına zarar vermeyeceği
saptanmıştır.
Alandaki Ekosistem çeşitliliği ve özellikleri:
Alandaki ekosistemler: Karasal (step, kaya) ekosistemler.
Ekosistemlerin Hassaslık ve Nadirlik durumu: Ekosistemler geniş yayılışlıdır ve
hassaslık veya nadirlik durumları yoktur.
Koruma önceliği: Vejetasyon ve alanda yayılış gösteren bitki türleri bakımından
herhangi bir koruma önceliği bulunmamaktadır.
[email protected]
64
5.2
Fauna Açısından değerlendirme
Proje kapsamında türbinlerin kurulacağı alanlar incelendiğinde, çoğunlukla yoğun ve
etkin yüksek rüzgar faaliyetinin etkisi altındadır. Bu durum canlı vücudundan hızlı su
buharlaşmasını, dolayısıyla hızlı su kaybını beraberinde getirecektir. Bu nedenle yaşamı
doğrudan veya dolaylı olarak suya bağımlı türler tarafından bu alanların pek tercih
edilmemesi beklenen bir durumdur. Bu alanların benzer nedenlerden dolayı biyolojik çeşitlilik
bakımından fakir olduğu da düşünüldüğünde, projenin özellikle inşaat ve işletme aşamasında
amfibi ve sürüngenler açısından herhangi bir olumsuz etkisinin olması beklenmemektedir.
Bağlar RES sahası ve yakın çevresindeki amfibilerin geniş yayılışlı türler olması ve özellikle
türbinlerin kule ayaklarının yer alacağı sahada gece kurbağası ve kara kurbağasının bulunma
olasılığının olmaması nedeniyle bu geniş yayılışlı ve endemik olmayan türlerin olumsuz
etkilenmeyeceği düşünülmektedir.
Türbinlerin kurulacağı alanlar değerlendirildiğinde; aktif memelilerin çoğunluğunun
beslenme ve barınma habitatlarından uzakta yer almaktadır. Bu alanlarda en yaygın memeli
türlerinden fareler ve körfareler tam toprak temaslı subterran türler olup, kurulacak olan
tesislerin kule ve rotor alanlarından olumsuz etkilenmeleri söz konusu değildir. Bu türler ve
havzadaki küçük memeliler ekolojik toleransı ve üreme potansiyeli yüksek, buna bağlı olarak
da populasyon yoğunlukları fazla olan türlerdir. İnşaat aşamasında bu türlerin az da olsa
etkilenme olasılığı bulunmasına rağmen bu etkinin çok kolaylıkla tolere edilebileceği
düşünülmektedir.
5.2.1 RES sahası ve yakın çevresinde bulunan yarasalar ve olası tehlikeler
Bilindiği üzere; RES sahalarında en fazla etkilenen memeli türleri yarasalardır. Zira
yurt içi ve yurt dışında kurulmuş olan RES türbinleri rotor alanı yakınlarında barotravma
nedeniyle ölümlerin gerçekleştiği bilinmektedir. Ancak Bağlar RES türbinlerinin kurulacağı
saha ve yakın çevrelerinde yarasaların barınabileceği uygun ortamlar (nemli, derin mağara ve
oyuklar) bulunmamaktadır.
Bu bağlamda saha ve yakın çevresinde Türkiye’de yaşayan
yaklaşık otuz yarasa türünden sadece 7 tür yarasaya rastlanması da bölgedeki yarasa
çeşitliliğinin ne derece zayıf olduğunu da göstermektedir. Bu yarasaların sahada daha çok
yakınlarda yer alan Karaömerler, Güvenç,Yazılıbelen, Sarıçalar ve Çandır Köyü gibi yerleşim
yerlerindeki ağıl-ahır ve çatı altlarında barındıkları bilinmektedir. Dolayısıyla, yarasalar
civardaki yerleşim alanlarında barınmakta olup, sahayı zaman zaman beslenme aktiviteleri
sırasında kullanmakta ve çoğunlukla konaklamadan uzaklaşmaktadırlar. Nadiren de olsa
özellikle türbinlerin konumlandırılacağı alanlara gelebilen, populasyon yoğunluğu az olan
[email protected]
65
yarasaların sürekli ve sert esen Rüzgarlar nedeniyle çok yoğun gruplar oluşturmadıkları,
yükseklerden uçmadıkları ve özellikle rüzgar hızının azaldığı akşam saatlerinde nadiren de
olsa özellikle yerleşim alanları yakınlarında uçtukları bilinmektedir. Tüm bu faktörler dikkate
alındığında sahada yarasalar açısından herhangi bir olumsuz durum yaşanması olası
gözükmemektedir.
Saha ve yakın çevresinde av hayvanı kapsamında tilki, sansar, tavşan, porsuk vb.
memeliler de yaşamaktadır. Sahanın yaban hayatını oluşturan bu türlerin populasyon
büyüklüğü ve yoğunluğu hakkında yapılmış herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. RES
sahası içerisinde özellikle inşaat çalışmaları esnasında alanda ve yakın çevresinde yaşayan
türler habitatlarını terk edebilirler. Ancak bu türlerin yakın çevrede benzer özellikler taşıyan
alternatif başka yaşama alanları mevcuttur. Sahada kurulacak tesislerin alansal olarak çok
fazla yer kaplamaması, tür zenginliği ve kullanım açısından zayıf olan bölgeyi çok fazla
olumsuz etkilemeyecektir.
5.3
Ornitolojik Açıdan Değerlendirme
Bağlar RES sahası ve yakın çevresi, özellikle Türkiye’nin bozkır olarak tarif edilen
Konya ili Selçuk ilçesi sınırlarıdahilindedir. Sahada çok yoğun bir kuş göçü olmamasına
karşın, göçmen kuş türlerinin alanı transit veya üreme amaçlı olarak kullandıkları tespit
edilmiştir. Bu geçişlerin çok büyük birey grupları halinde olmadığı yapılan araştırmalar
sonucunda belirlenmiştir. RES sahasının yer aldığı alan genel olarak bozkır ve ağaçsız
tepelerden oluşmaktadır. Türbinlerin kurulması planlanan kısımlarda yayılış gösteren ötücü
kuş türlerinin yayılışı geniş ve Türkiye genelinde risk altında olmayan türlerdir. RES sahası
ve yakın çevresinde yayılış gösteren kuş türlerinin koruma statülerine göre değerlendirmesi
aşağıda verilmiştir:
5.3.1 Türkiye Kuşları Red Data Book (RDB- Kırmızı Liste) (Kiziroğlu 2008)’a
göre değerlendirme:
Türlerin nüfusları Türkiye genelinde çok azalmış olup izlendikleri bölgelerde 1-10 çift
ile temsil edilmekte olan ve A.1.2 kategorisinde 11 tür varken, A.2 ve B.2 kategorisinde 21
tür, A.3/B.3 kategorisinde 33 tür, A.3.1 kategorisinde 10 tür, A.4 ve B.4 kategorisinde 7 tür ve
A.5 kategorilerinde de 12 tür yer almaktadır (Çizelge 5).
[email protected]
66
5.3.2 Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’ne (IUCN)
göre değerlendirme:
Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan türler olan EN kategorisinde
vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan türlerden ulu doğan (Falco cherrug), VU
(vulnerable; Hassas, zarar görebilir) kategorisinde ve şu anda tehlikede olmayan fakat yakın
gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday olan türler olarak tanımlananlardan
sadece toy (Otis tarda) ve Near Threatened (NT) olarak adlandırılan kategoride ise 4 tür
(bozkır delicesi, aladoğan, gökkuzgun, alaca sinekkapan) proje sahası ve yakın çevresinde
bulunmaktadır. Diğer taraftan yaygın bulunan türlerden ve Least Concern (LC) kategorisinde
yer alan 88 tür proje sahası ve yakın çevresinde yayılış göstermektedir.
Bern
Sözleşmesi
(BERN)’ne göre değerlendirme:
Türkiye’de yayılış gösteren ya da göç esnasında görülen türlerin büyük bir kısmı
BERN sözleşmesi kapsamında koruma altına alınmış türlerdir. Bu anlamda RES sahası ve
yakın çevresinde tespit edilen 94 kuş türünden 71’i Ek II, yani mutlak koruma altında ve 23’ü
de Ek III kategorisinde, yani koruma altında olan türlerdir.
5.3.3 Merkez Av Komisyonu Kararına (MAK) göre değerlendirme:
RES sahası ve yakın çevresinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca koruma altına
alınan yaban hayvanları (Ek Liste I) kategorisinde 48 tür tespit edilmiş olup avlanılmayan
türlerdir. Merkez Av Komisyonunca koruma altına alınan türleri içeren Ek Liste II’den ise 9
tür, sahada ve yakın çevresinde gözlenmiştir. Son olarak belirli zamanlarda avlanılmasına için
verilen türleri içeren Ek liste III’ ten 10 tür, saha ve yakın çevresinde gözlenmiştir.
5.3.4 Göçmen Kuşlar ve Göç Hareketi
Rüzgâr enerji santralinin kurulacağı alan süzülen göçmen kuşların ana göç rotalarının
yakınında bulunmakla birlikte kuyrukkakan, bozkır toygarı, örümcek kuşları, kırlangıçlar,
ebabiller, ibibik, kargagiller, incir kuşları ve kerkenezler, şahin türleri gibi özellikle ilkbahar
ve sonbahar dönemlerinde türbin sahası ve yakın çevresinde büyük gruplar halinde geçiş
yaptıkları bilinmekte olup, bu durum yöre halkı ve avcılar tarafından da ifade edilmiştir.
Sonbahar göç döneminde özellikle leylekler ve turnalar Akşehir Gölü üzerinden gelip, RES
sahasının 8-10 km kuzeyinden ve 4-5 km güneyinden geçerek, RES sahasının yaklaşık 30 km
kadar güney doğusunda Çengelti Köyü istikametinde yoğunlaşarak güneye göç etmektedirler
(Şekil 52). Ayrıca, RES sahasının yakın çevresinde yılan kartalı, kerkenez, çaylak vb. yırtıcı
kuşlar yanında leyleklerin zaman zaman geçişler yaptıkları bilinmektedir. Bu durum her
zaman için söz konusu olacaktır. Çünkü göç hareketleri klimatolojik ve meteorolojik
[email protected]
67
koşullardan doğrudan ve önemli ölçülerde etkilenmektedir. “Göç Kayması” denilen olgu da
bilinen klasik göç güzergâhlarından sapmaları ifade etmek amacıyla kullanılmakta olan bir
tanımlamadır. Bu anlamda RES sahasında özellikle Dağcabeli Boğazı kısmından geçişler az
sayıda beklenmekle birlikte bunların daha yüksek sırtlara kurulacak türbinlerden olumsuz
etkilenmesi beklenmemektedir.
Şekil 52. Bağlar RES sahasında göç hareketlerinin yoğunlaştığı en yakın kuş göç güzergâhları
[email protected]
68
5.4
Peyzaj Açısından
Bağlar RES sahasının peyzaj dokusunu oluşturan doğal kaynaklar, alanın dağlık
yapısından, kültürel kaynaklar ise alanın yakın çevresinde bulunan yerleşim birimleri ve tarım
alanlarından oluşmaktadır. Kurulması planlanan tesislerin üzerinde yer alacağı saha, dağlık ve
step özelliği olan bir araziden oluşmaktadır. Sahanın doğal peyzajı olan sırtlar, tepeler ve
küçük derelerin yer aldığı jeomorfolojik yapısı, bu bölgede sık rastlanan topografik
özelliklerdir. Alanın peyzaj dokusunu oluşturan bitki örtüsü ise genellikle step vejatasyonuna
özgü otsu bitkiler ile kısmen kuru dere içlerinde yer alan ağaççık ve çalılardır. Bölge genel
olarak step-bozkır özelliği taşımaktadır. Dolayısıyla proje kapsamında inşa edilecek türbinler,
türbinler arası bağlantı yolları, şalt merkezi ve iletim kanalları sahanın doğal peyzaj dokusunu
bozmayacaktır.
5.5
Jeomorfolojik ve Hidrolojik açıdan
RES sahasının da içinde bulunduğu bölgenin topografik yapısı dağlık bir arazi
içermektedir.Bu dağlık yapı içinde mevsimsel akışı olan kuru dereler arasında yükselen sırt ve
tepeler yer almaktadır. Proje kapsamında tesis edilecek türbinler, Doğrubel Yolu’nun
batısında kuzeydoğu-güneybatı yönünde, yolunda doğusunda ise kuzeybatı-güneydoğu
yönünde uzanım gösteren sırtlar ve tepeler üzerinde konumlandırılacaktır. İnşa edilecek 67
adet türbinler,10 mx10 m genişliğinde ve 1,5 m derinliği olan çukurlara yerleştirilecektir. Şalt
sahası için 20 m X 20 m genişliğinde ve 1,0 m derinliğinde bir alan kullanılacaktır. Türbinler
ve şalt arasında bağlantı sağlanması için yaklaşık 5-6 m genişliğinde yaklaşık 20 km
uzunluğunda yeni yol inşa edilecektir. RES sahasında yapılacak bu inşaat ve tesislerin sahanın
jeomorfolojik yapısını kısmen etkilecekve değiştirebilecektir, ancak yaban hayatı açısından
gerçekleşebilebilecek bu değişimin yapılacak peyzaj onarım projesi ile birlikte telafi edilmesi
beklenmektedir. Ayrıca saha içerisinde devamlı akan su kaynaklarının olmaması da, yapılacak
tesis ve türbinlerin hidrolojik kaynaklara olabilecek olumsuz etkilerini ortadan kaldırmaktadır.
5.6
Sahanın Korunan Alanlarla İlişkisi
Bağlar RES sahasının içinde yer aldığı Konya il sınırları içerisinde;
2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu kapsamınca koruma alatında olan Beyşehir Gölü
Milli Park(Proje sahasının 94 km güneybatısında), Ereğli Akgöl Sazlığı Tabiatı Koruma Alanı
(Proje sahasının 104 km güneydoğusunda), Seydişehir/Kocakoru Ormanı Tabiat Parkı (Proje
sahasının 110 km güneybatısında), Selçuk/Akyokuş Tabiat Parkı (Proje sahasının 32 km
[email protected]
69
güneybatısında) ve Beyşehir/Yakamanastır
Tabiat Parkı (Proje sahasının 99 km
güneybatısında) bulunmaktadır.
4915 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu’na göre Konya Bozdağlar Yaban Hayatı Geliştirme
sahası bulunmaktadır. Proje sahasının 13 km doğu ve güneydoğusunda yer alan YHGS’nda
yabankoyunu (Ovis orientalis) bu bölgede korunan hedef türdür. Yaban hayatı geliştirme
sahası, planlanan Bağlar RES sahasına yeterince uzak olup, proje sahası ile korunan alan
arasında tarım alanları, karayolu ve yerleşim birimleri bulunması nedeniyle geçiş
olmadığından sahanın proje ile etkileşimi mümkün değildir.
25818 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Sulak Alanların
Korunması Yönetmeliği” ne göre il sınırlarında 13 adetsulak alanı (Akşehir Gölü, Bolluk
Gölü, Çavuşlu Gölü, Çıralı Obruğu, Kızılören Obruğu, Konya Acıgöl, Kozaklı Gökgöl, Kulu
Gökü, Meke Gölü, meyil Obruğu, Samsam Gölü, Terkasan Gölü ve Uyuz Gölü)
bulunmaktadır. Bu alanlar içerisinde RES sahasının 94 km güneydoğusunda yer alan Meke
Gölü Sulak Alanı aynı zamanda “Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslara Arası Öneme
Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR SÖZLEŞMESİ)” kapsamınca da
koruma altındadır (Şekil 53-54).
Ulusal yasalarla koruma altına alınan bu alanlar, RES sahasının içinde bulunduğu
Selçuk ilçesi sınırları içerisinde kalmamaktadır. Dolayısıyla bu sahaların proje alanına olan
uzaklığı nedeniyle herhangi bir olumsuz etkileşimi söz konusu değildir.
Şekil 53. RES sahasının korunan alanlara olan uzaklığı gösterir uydu görüntüsü
[email protected]
70
Şekil 54. RES sahasının Konya ili içinde kalan korunan alanlarla ilişkisi
5.7 Proje sahasının çevresinde yer alan diğer RES projeleri açısından
değerlendirme
Bağlar RES sahasının içinde yer aldığı 6,2 km çapında ve 30 km² büyüklüğündeki bir
alan içerisinde başka bir RES projesi bulunmamaktadır. AncakTürkiye Rüzgar enerjisi Birliği
(TUREB)’in yayınladığı “Türkiye Rüzgar Santralleri Atlasi 2013”ndaProje alanının
kuzeyindeMutluer Enerji Üretim Yatırım İnşaat Madencilik San. ve Tic. A.Ş.ait Mutlu RES
projesi gözükmekte ise (Şekil 55) Birliğin Rüzgar Enerji Santralleri Listesi’nde adı geçen
proje görülmemektedir.
[email protected]
71
Şekil 55. RES sahasının içinde yer aldığı 30 km² (6,1 km çapında) alan içerisinde kalan diğer RES
projeleri
5.8
Gürültü Açısından Değerlendirme
Bağlar RES projesinin içinde bulunduğu saha, bölgenin omurgalı faunasını
oluşturan türlerden herhangi birinin hedef tür olarak seçilip korunduğu yaban hayatı
geliştirme ve koruma sahası içerisinde ve yakınında bulunmamaktadır. RES bünyesinde
kurulacak türbinler, rüzgar şiddetinin fazla olduğu sırt ve tepelere konumlandırılacak olup
bu sahalar gerek topografik, gerekse rüzgar açısından, bölgede yaşayan memeliler,
özellikle yarasalar ve kuş türleri için barınmak, üremek ve yavrularını saklamak amacıyla
tercih edebileceği habitatları içermemektedir. Bu bağlamda türbinlerin çıkaracağı
gürültünün, memeli ve kuş faunasını oluşturan türlerin üreme ve barınma davranışlarını
etkilemesi beklenmemektedir. Kaldı ki bu tür projelerin gerçekleştirildiği sahalarda özel
güvenlik önlemlerinin alınmasıyla birlikte av ve avcı baskısının ortadan kalkmasıyla
birlikte gerek evcil hayvanların, gerekse yaban hayvanlarının beslenmek için bu bölgeleri
tercih ettikleri gözlenmiştir.
Proje kapsamında kurulacak rüzgâr türbinlerinden kaynaklanacak gürültü, türbin
yerleşimleri dikkate alınarak dBA cinsinden dağılımları, topoğrafik harita üzerinde etki
alanı ve mesafesi ile faaliyet alanı çevresinde yaşayanların gürültüden etkilenme
düzeyleri Hidrotek Mimarlık Mühendislik Tic. Ltd. Şti tarafından hazırlanan ve EK-I’de
verilen raporda sunulmuştur. Türbinlerin çevreye yaydığı gürültü düzeyinin belirlenmesi
[email protected]
72
ve mevcut yönetmeliklere göre değerlendirilmesi amacıyla; SoundPLAN 7.2 gürültü
modelleme programı kullanılmıştır. Bu programla, gürültü haritaları hazırlanmış ve arazi
üzerinde gürültü düzeyinin yayılımı gösterilmiştir. Kullanılan türbinlerin üretici firma
tarafından belirlenmiş gürültü üretme düzeyleri verilmiştir. Eşik değerler olarak
yürürlükte olan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi (ÇGDY)
yönetmeliğinde de önerildiği gibi, Endüstri Gürültüsü Modellemesi için ISO 9613-2
kullanılmıştır.
6. SONUÇ VE ÖNERİLER
ES-YEL ELEKTRİK ÜRETİM LTD.ŞTİ tarafındankurulması planlanan RES, Konya
iİi Selçuklu İlçesi sınırları içerisinde, deniz seviyesinden 1200–1446metre yükseltiler arasında
yer almaktadır. Sahanın tamamı dağlık bozkır-step vasfında olup mülkiyeti T.C. Hazinesine
aittir.
Saha, ulusal yasalarımızca ilan edilmiş korunan alanlar içerisinde değildir. Yakın
çevresinde korunan alanlar bulunmamaktadır.
Türbinlerin kurulacağı alanların çok büyük bir kısmı bozkır-step alan içinde
kalmaktadır. Bu alanda değişik bitki türleri yetişmektedir. RES alanında teşhis edilen 127
taksonun 10 tanesi endemiktir. Bu endemik türlerden 3 tanesi VU (Zarar Görebilir), 1 tanesi
ise NT (Tehdit altına girebilir) ve 6 tanesi ise LC (En az endişe verici) kategorisinde yer
almaktadır (IUCN 2006). Tespit edilen gerek endemik gerekse endemik olmayan türlerin
tamamı yapılan gözlemler sonucunda ve Türkiye Florası kayıtlarına göre çalışma alanının
dışında da yaygın olan türlerdir. Bunların önemli bir bölümü türbinlerin kurulacağı sahaların
dışında olup, genellikle kayalık habitatlarında gözlenmiştir. Ayrıca alandan tespit edilen
endemik türler arasında BERN ve CITES listesinde bitki bulunmadığı ve nesli tehlike (CR
veya EN) altında endemik türün de bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu bağlamda RES sahası
içerisinde gerek türbinlerin kurulacağı noktalar ve inşaat sahaları, gerekse türbinlerin
çalışması esnasında yörenin floristik yapısı için herhangi bir tehdit oluşturması
beklenmemektedir.
Rüzgar Enerji Santralinin alandaki bitki türleri üzerindeki etkilerinin, sadece inşaat
faaliyetlerinin yapılacağı alanda olması beklenmektedir. Bu etkiler, ilave türbinlerin
kurulacağı ve yolların yapılacağı alanlarla sınırlı olacaktır. Ayrıca, alanda nesli tükenmekte
olan herhangi bir tür olmadığından, etkiler, hiçbir bitki türünün kaybına yol açmayacaktır.
[email protected]
73
Santralin İşletim safhasında ise, bitki türleri üzerinde hiçbir etki olmayacaktır. Yer üstü iletim
hatlarının altında yer alan bitki örtüsü, işletim için tehlike oluşturmayacak bir dereceye kadar
yenilenebileceğinden, bu hatlar, kalıcı bir habitat tahribatına neden olmayacaktır. Yeraltı
iletim hatlarının geçtiği yerlerde ise bir süre sonra vejetasyonun kendini doğal olarak
yenilemesi beklenmektedir.
Bilindiği gibi ötücü kuş türlerinin çok büyük kısmı genellikle küçük vücutludur. Bu
özellikleri nedeniyle sınırlı büyüklükteki alanlarda hızla uçarken ani manevralar yapabilme
yeteneğine sahiptirler. Proje sahasında hakim olan rüzgar koşulları ve besin olanakları bu
türler açısından sınırlayıcı özelliktedir. Bu nedenle ekolojik toleransı yüksek olan karga,
sığırcık, incir kuşları gibi ötücü kuşların alçak kesimlere göre yukarıdaki yükseltilerde tesis
edilecek rüzgar türbinlerinin bulunduğu kesimleri tercih etmeleri beklenmemektedir.
Herhangi bir nedenle bu kesimlere geldiklerinde ise hem yerli olmaları, hem de seri uçuş
yeteneklerinden dolayı türbinlerden olumsuz etkilenmeleri beklenmemektedir.
RES kurulması planlanan saha, süzülerek göç eden göçmen kuşların ana göç rotaları
üzerinde bulunmamaktadır.Buna karşın, kuşgöç hareketleri klimatolojik ve ekolojik
koşullardan doğrudan ve önemli ölçülerde etkilenebilmektedir. Bu açıdan yöredeki avcıların
da ifade ettikleri üzere özellikle turna ve yırtıcı türleri için, zaman zaman klasik göç
güzergahlarından sapmalar olabilmektedir (Göç Kayması). Bu durum RES sahası ve yakın
çevresinde tarafımızdan yapılan gözlem ve literatür bilgilerinden de anlaşılmaktadır. Ancak,
türbinlerin konumu ve sahadaki dizilişi göz önüne alındığında az sayıda olabilecek bu tarz
geçişlere olumsuz bir etkisinin olmayacağı düşünülmektedir.
Memeliler açısından bakıldığında; RES sahalarında en fazla etkilenen ve etkilenmesi
muhtemel türler yarasalardır. Zira yurt içi ve yurt dışında kurulmuş olan RES türbinleri rotor
alanı yakınlarında barotravma nedeniyle ölümlerin gerçekleştiği bilinmektedir. Ancak Bağlar
RES türbinlerinin kurulacağı saha ve yakın çevrelerinde, sahanın jeomorfolojik ve topoğrafik
yapısının mağara oluşumuna fırsat vermemesi nedeniyle, yarasaların barınabileceği uygun
ortamlar (nemli, derin mağara ve oyuklar) bulunmamaktadır. Alanda Türkiye’de yaşayan
yaklaşık otuz yarasa türünden sadece 7 tür yarasaya rastlanması da bölgedeki yarasa
çeşitliliğinin ne derece zayıf olduğunu da göstermektedir. Bu yarasalar daha çok yakınlarda
yer alan köylerindeki yerleşim alanlarında barınmakta olup, sahayı zaman zaman beslenme
aktiviteleri sırasında kullanmakta ve çoğunlukla konaklamadan uzaklaşmaktadırlar. Bağlar
RES sahasında tür çeşitliliğinin yanında populasyon yoğunluğu az olan yarasaların sürekli ve
sert esen rüzgarlar nedeniyle çok yoğun gruplar oluşturmadıkları, yükseklerden uçmadıkları
[email protected]
74
bilinmektedir. Tüm bu faktörler dikkate alındığında sahada yarasalar açısından herhangi bir
olumsuz durum yaşanması pek de olası gözükmemektedir.
Diğer taraftan, Bağlar RES sahası ve yakın çevresindeki doğal topoğrafya içinde
kendiliğinden oluşmuş olan geniş kaya boşluğu ve çatlakları, bu tip yerleri yuva-barınma alanı
olarak kullanan kızıl tilki, kaya sansarı vb. karnivorlar için büyük önem taşımaktadır. Bu
nedenle projenin gerek inşaat, gerekse işletme aşamalarında sahadaki bu yapıların
korunmasına azami özen gösterilmelidir.
6.1
Öneriler
İnsan eliyle doğada oluşturulan her çeşit yapı, yerli türler ve eğer göç yolu üzerinde
bulunuyorsa göçmen formları olumsuz etkileyebilme potansiyeline sahiptir. Ülkemizin
enerjiye olan gereksinimi göz önünde bulundurulduğunda, olası riskler yüzünden bu
kaynakları kullanmaktan vazgeçmek yerine, riskleri ortadan kaldırmaya veya en aza
indirmeye yönelik olarak bazı önlemler alınması daha akılcı bir yol olarak görülmektedir. Bu
nedenle Kangal-RES projesiyle ilgili olarak meydana gelebilecek riskler ve buna yönelik
olarak alınması gereken tedbirler ile dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda verilmiştir.
Özellikle çok sayıda türbinin yer alacağı RES projelerinde türbinlerin proje
alanlarındaki dizilimleri de büyük önem taşımaktadır. Aralarında çok kısa mesafeler
bırakılarak yan yana kurulan türbinlerin yaban hayatı bileşenlerinin, özellikle de kuşların
günlük ve mevsimsel hareketlerini sınırlayabildiği ve riskler yarattığı bilinmektedir. Özellikle
göç güzergahları üzerinde veya yakınlarında tesis edilecek rüzgar enerjisi santrali projelerinde
bu risk çok daha büyük olabilmektedir. Bu bağlamda; Türbinlerin arasında yeteri kadar
mesafe bırakılmalıdır.BağlarRES Projesi kapsamında tesis edilmesi planlanan türbin sayısı
sadece 21tanedir ve toplam 1900 hektarlık oldukça geniş bir alanda yer almaktadır.
Projenin hayata geçirilme aşamasında temel sondajları, zemin etütleri ve mikro
konumlandırma çalışmaları doğrultusunda, ihtiyaç halinde türbin yerleşimintürbinlerin
konumları,RES sahasında inşa edilecek türbinlerin arasındaki mesafe, olası kuş göç hareketini
engellemeyecek açıklıkta ve sahanın topoğrafik yapısı da dikkate alınarak en az 300–400 m
olmalıdır.
Karasal omurgalı türleri arasında RES uygulamalarından en çok etkilenmesi muhtemel
türler kuş ve yarasalardır. Rüzgar türbinleri projelerinden kaynaklanabilecek risklerin ortadan
kaldırılabilmesi, ya da ortaya çıkabilecek olumsuz etkilerin en aza indirilebilmesi, öncelikle
türbinlerin ve pervanelerin onlardan en çok etkilenebilecek canlılar olan kuş ve yarasalar için
[email protected]
75
görülebilir, fark edilebilir hatta uyarıcı özellikte olmasıyla sağlanabilecektir.
Bu amaçla
türbin direklerinin ve pervanelerin boyanması aşamasında dikkat edilmesi gereken bazı
noktalar söz konusudur. Rüzgar türbinlerinin kuleleri genel olarak beyaz, gri veya gümüşi
renge boyanmaktadır. Bu uygulama dünya ölçeğinde yaygındır. Kullanılan açık tondaki
renkler türbinlerin karasal ortamda kolayca seçilebilmesini sağlamaktadır. Türbinlerin uzaktan
seçilebilmesi uçuş güvenliği ve göçmen kuşlar açısından oldukça önemlidir. Seçilebilirliği
daha da artırabilmek için pervane uçlarının beyazla kontrast oluşturacak bir renkte boyanması
önem taşımaktadır. Bu amaçla kontrastın en yüksek seviyesi siyah veya ona yakın koyu tonlar
kullanılabilmektedir. Diğer taraftan sisli havalarda ise sarı veya turuncu renk daha kolay
seçilmektedir. En son üzerinde durulması gereken ve önemli olan nokta ise kuşların turuncu
renge olan duyarlılıklarıdır. Kuşlar bu rengi çok daha kolay ve uzak mesafelerden
algılayabilmektedirler. Tüm bu nedenlerden dolayı türbinlerin hareketli parçası olan
pervanelerin fark edilebilir olması için ucundan itibaren, pervane kanadının 1/3’i kadar
kısmının göz alıcı ve kuşlar tarafından uzaktan fark edilecek bir şekilde boyanması
gerekmektedir. Bu amaçla öncelikle turuncu rengin tercih edilmesi önerilmektedir. Bilindiği
gibi, su kuşları başta olmak üzere göçmen kuş türlerinin 2/3’si gece saatlerinde, yani hava
karardıktan sonra göç etmektedirler. Bu durumda türbinlerin, özellikle gece göç eden kuş
türlerine bağlı bireyler açısından “fark edilebilir” olması büyük önem taşımaktadır. Karanlıkta
gerçekleşen uçuşlarda renk, herhangi bir şekilde önem taşımayacağından dolayı bu durumda
hem
türbinlerin
dizilişleri
hem
de
ışıklandırmanın
önemi
artacaktır.
Türbinlerin
ışıklandırılması ifadesi türbinin tamamının aydınlatılması anlamına gelmemektedir. Aksine
geçmiş dönemlerde bazı ülkelerde gece boyunca aydınlatılmış olan bazı türbinlerin kuşlar
açısından görülmesi kolaylaştırılmış, cazibe noktaları haline geldiği, kuşları çektiği ve daha
fazla çarpmaya neden olduğu görülmüştür. Bu nedenle aydınlatma tüm türbine yönelik
olmamalıdır. Sadece kulenin en üst noktasına, yani jeneratörün bulunduğu kısmın ucuna,
mümkünse jeneratörün altına yerleştirilecek ışık kaynakları bu amaç için uygun olacaktır.
Belli aralıklarla yanıp sönecek bu lambanın gündüz beyaz, gece kırmızı veya hem gece hem
gündüz dönüşümlü ve fasılalı şekilde yanıp sönecek beyaz-kırmızı ikili ışık sistemine sahip
olması ve bu ışığın yeterince kuvvetli olması kuşlar açısından gündüz ve özellikle de gece
saatlerinde türbinlerin çok daha fark edilebilir olmasını sağlayacaktır (Erickson vd. 2001
Gehring vd. 2009, Howe vd. 2002).
Ana unsuru hava olan ve bu ana unsurun yapısında ve biyolojisinde kalıcı hiçbir
değişikliğe neden olmayacak olan Bağlar RES projesi, sucul hayvanlar ve suya yakın yerlerde
[email protected]
76
yaşayan omurgalılar ile karasal sürüngenler açısından hiçbir risk taşımamaktadır. Zira saha ve
yakın çevresinde geniş yayılışlı kurbağa ve sürüngen türlerinden 25’ini bulmak mümkündür.
Bu türlerin rüzgar alan yüksek rakımlı alanlar yerine, nispeten daha durgun ve kapalı alanları
tercih ettikleri de düşünüldüğünde, inşaat aşamasında yaşanacak ufak tefek olumsuzluklar
(hafriyat ve iş makineleinden kaynaklanabilecek) dışında herhangi bir problemle
karşılaşılması beklenmemektedir. Zira bu durumlarda yapılması gerekenler ile ilgili
önerilerimiz aşağıdaki bölümlerde verilmiştir. Kaplumbağa, kertenkele ve yılan türlerinin
populasyon yoğunlukları yeterli düzeyde olup, sadece sahada değil yakın çevresinde de
yayılışlarını sürdürmektedirler ve sahaya bağımlılıkları da bulunmamaktadır. Dolayısıyla
Bağlar RES projesinin bu türler üzerine olumsuz bir etkisinin olmasını beklemek pek de
mümkün değildir. Kaplumbağalardan, Tosbağa (Testudo graeca)IUCN listesinde “zarar
görebilir” kategorisinde yer almakta ise de, bu türün yayılışının karasal-tam toprak temaslı ve
geniş olması nedeniyle projenin inşaat aşaması haricinde bir olumsuzluğun olması
beklenmemektedir. Ancak, bu derece geniş yayılışlı olan bir türün, inşaat aşamasında
karşılaşılması muhtemel olumsuzluklardan da ciddi derecede etkilenmeyeceği de kolaylıkla
düşünülebilir. Diğer taraftan, IUCN listesinde “tehdit altına girebilir” kategorisinde yer alan
benekli kaplumbağa sahada bulunmamasıyla birlikte yakın çevredeki (Emys orbicularis)
tamamen su içi ve suya yakın yerlerde yer alması nedeniyle projeden etkilenmesi olasılığı
bulunmamaktadır. Zira sahadaki bu tip habitatlar türbinlerin kurulacağı alanlardan da oldukça
uzakta yer almaktadır.
Yine saha ve yakın çevresinde populasyon yoğunluğu yüksek kemirici türleri her tipte
karasal habitatı kullanmakta, yarasalar ise yakın alanlarda uygun mağaralar ve oyuklar
bulunmaması nedeniyle zaman zaman beslenme amaçlı olarak sahada bulunmaktadırlar. Bu
durumda bile sert rüzgarların hakim olduğu sırtlardan uzak durdukları da bilinmektedir.
Sahada Akdeniz Nalburunlu Yarasası (Rhinolophus euryale),Türk hamsteri (Mesocricetus
brandti), Gelengi (Spermophilus xanthoprymnus) Near Treatment (NT): yakın zamanda tehdit
altına girebilir kategorilerinde yer alırken,Nalburunlu Yarasa(Rhinolophusmehelyi) (VU):
Hassas- zarar görebilir kategorilerinde yer almaktadır. Ancak planlanan Bağlar RES
projesinin bu türlerin habitatlarına ve yaşam alanlarına olumsuz bir etkisi beklenmemektedir.
Tüm bu bilgiler ışığında; karasal fauna elemanları genel olarak dikkate alındığında
genel yayılışı olan türler olup, Bağlar RES Projesinin; Birleşmiş Milletlerin çevre sorunlarına
yaklaşımı net bir şekilde tanımlayan UNEP‟in (United Nation Enviromental Programme)
çevresel konulara bakışında “ekonomik gelişmeyi ve kalkınmayı engellemeyecek şekilde
[email protected]
77
doğa koruma stratejilerinin geliştirilmesi” prensibini dikkate alınarak uygulanmasıyla karasal
ekosistemler üzerine kalıcı ve bertaraf edilemez etkilerinin olması aşağıdaki önerilerin dikkate
alınması koşuluyla, beklenmemektedir.
Projenin inşaat aşamalarında doğal yapının korunmasına azami özen gösterilmelidir.
Yol ve şantiye sahaları haricinde doğal doku üzerinde kalıcı işlem yapılmamalıdır. Şantiye ve
araç parkı sahaları ormanın yoğun dokusundan uzak açık bir alanda yer almalı ve birden fazla
saha şantiye alanı olarak kullanılmamalıdır.
Kazılacak alanlarda çıkan hafriyat tekrar kazım alanlarının kapatılmasında
kullanılmalı, başka bir dolgu maddesi kullanılmamalıdır.
İnşaat ve hafriyat aşamalarından, nakliyat aşamalarına kadar projenin her aşamasında
proje dahilinde çalışacak olan personele sahanın doğal önemi hakkında brifingler verilerek
bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları yapılmalıdır. Özellikle projedeki temel unsurun
doğal yapının korunması olduğu muhakkak hatırlatılmalıdır.
Diğer taraftan, çalışma yapılacak toprak içerisinde, yüzeye yakın kesimlerde kurbağa,
kertenkele, yılan veya diğer memeli formların bulunması olasılığı her zaman için söz
konusudur. Bu kesimlerde gerçekleştirilecek çalışmalarda dikkatli olunmalıdır. Yabanıl
formların habitatları civarında iş makinelerinin veya çalışanların müdahalesi sonucunda bu
bireyler ortaya çıkabilecek, hatta bu esnada çeşitli derecelerde zarara uğrayabilecekleri göz
önünde bulundurularak yabanıl formların iş makinelerinden etkilenmesinin önüne geçebilmek
için, kendiliklerinden kaçmalarına müsaade edilmelidir.
İnşaat faaliyeti öncesinde ve inşaat aşamasında çok daha yoğun olmak üzere alanda
çalışacak araçlardan kaynaklanacak yoğun bir trafik söz konusu olacaktır. Faaliyetle bağlantılı
olarak mevcut yolların kenarlarındaki alanlarda sürekli olarak yaşayan veya geçici süreler için
buralarda bulunan yabanıl formlar araç kaynaklı değişik risklerle karşı karşıya kalacaklardır.
Araçların çarpması veya ezilme gibi riskler dışında söz konusu olabilecek risklerin en
önemlileri kontaminasyon ve eksoz ürünlerinin meydana getirebileceği zehirlenme riskidir.
Bilindiği gibi araç lastiklerinin kaplama maddeleri, motorun hareketli parçaları, gövdenin
diğer bileşenleri, fren izleri ve yağlama yağlarının yanma ürünleri kontaminasyona yol açan
bileşenlerdir. Bu bakımdan, araçların bakımı ve onarımı sırasında ortaya çıkabilecek atıkların
sahadan uzaklaştırılması büyük önem arz etmektedir.
RES sahasında inşaat yapılacak yer ile yakın çevresinde yeraltı ve yer üstü su
kaynakları bulunmamaktadır. Proje kapsamında tesis edilecek türbinin su kaynaklarını
[email protected]
78
olumsuz etkilemesi söz konusu değildir. Ancak işletmecinin olası tehlikelere karşın su
kaynaklarını koruyacağını taahhüt etmesi sağlanmalıdır.
Projenin inşaat hazırlıkları ve inşaatı sırasında ortaya çıkabilecek diğer sorunlar
(kirletici gazlar ve tozlar ile gürültü) ve olası etkileri şunlardır;
6.2
Bölgede gürültüyle mücadelede alınması gereken önlemler
Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 2008 yılı Antalya İl Çevre Durum Raporu’na göre;
insan ve çevresini ciddi bir şekilde tehdit eden önemli bir problemde “gürültü”dür. Gürültüyü
arzu edilmeyen seslerin atmosfere yayılması şeklinde ele almak uygundur. Gürültü;
gelişigüzel yapısı olan bir ses spektrumudur.
Planlanan projenin özellikle inşaat aşamasında, inşaat ekipmanlarından kaynaklanan
gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. İnşaat trafiği ve faaliyetleri gürültüye sebep olarak
çevredeki yerleşimleri rahatsız edebilir. Gürültü seviyelerinin değerlendirilmesi için inşaat
faaliyetlerinin
kümülatif
gürültü
seviyeleri,
gürültü
eşik
değerleri
ile
birlikte
değerlendirilmelidir (bkz. T. C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Türkiye Çevre Atlası).
Bölgede üreyen türler de bu gürültülerden etkilenecektir. Üreme; eş seçimi, kur
davranışları, yuva yapımı, yumurtlama, kuluçkaya yatma, yavru çıkışları, yavru beslenmesi,
yavru uçuşları olayları dizinidir ve uzun bir süreçte gerçekleşmektedir. Her bir aşaması aşırı
enerji gerektiren ve stres içerisinde gerçekleşen davranışlardır. Bu süreçte karşılaşacakları
aşırı gürültü üreme başarısını düşürebilir. Üreme başarısının düşmesi, populasyonun
azalmasına neden olabilir ve belirli süre sonra ise populasyonu tehdit altına sokabilir, hatta
tamamen ortadan kaldırabilir.
Diğer taraftan böcekler ile biyolojik mücadele ve tohumların yayılmasında önemli
rolleri bulunan yarasaların (Familia: Vespertilionidae) yaşam tarzı da gürültülerden büyük
oranda etkilenmektedir. Yarasalar bizlerden ve birçok memeliden daha hassas olan
kulaklarıyla 10-250.000 hertz arasındaki sesleri çok rahat duyabilmektedirler (insan 20 ila
20.000 hertz arasındaki sesleri işitebilmektedir). Ancak bu durum onların yüksek dB’ deki
gürültülere karşı daha hassas olmalarına neden olmaktadır. Onlar da diğer hassas türler gibi
bu durumdan olumsuz etkilenmektedirler. Çoğunlukla yüksek gürültü seviyesi nedeniyle
birkaç kez uzaklaştıkları ortama bir daha çok uzun süreler sonra döndükleri ya da hiç
dönmedikleri saptanmıştır. Yine yüksek gürültülü ortamlarda yavru gelişimlerinin olumsuz
etkilendiği bilinen bir gerçektir. Maalesef, yavru gelişimi olumsuz etkilenen populasyonların
devamlılığı tehlikeye düşmektedir.
[email protected]
79
Her ne kadar projenin inşaatı sırasında gürültü oluşacak olsa dahi, sahada yoğun
orman alanın yer alması da oluşacak gürültünün soğurulmasına katkı sağlayacaktır.
İster tesisin hafriyatı, hafriyat artığı malzemenin taşınması, boşaltımı ve yüklenmesi,
sırasında ve sonrasında 07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”
hükümlerine uygun davranılmalıdır. Nokturnal fauna türleri rahatsız etmeyecek düzeye
indirmek için saat 22.00-06.00 arasında çalışmaya ara vermek suretiyle zararsız düzeye
indirilebilir. İş makineleri ve ekipmanların bakımları zamanında yapılmalı ve uygun olması
durumunda susturucular kullanılması gürültü kirliliğini önleyecek diğer bir önlemdir. Diğer
taraftan, çoğu türlerin gürültü kaynağından uzak kalma imkanı bulunduğu ve ayrıca türe göre
değişmekle birlikte yaban hayvanlarının aynı yerde devam eden insan faaliyetlerine nispeten
kısa bir sürede alıştığı bilinmektedir.
[email protected]
80
6.3
SONUÇ
Sonuç olarak, Konya İli Selçuklu ilçesi Bağlar Köyü sınırları içinde yaklaşık 3.400
hektarlık bir alanda kurulması planlanan Bağlar Rüzgar Enerji Santrali 67 adet türbinden
oluşmaktadır. Yılda yaklaşık 284 MW elektrik üretmesi beklenen Bağlar Rüzgar Enerji
Santrali aynı zamanda 155.000 ton karbondioksit emisyonu azaltımında bulunacaktır.
Tüm bu değerlendirmeler ışığında; ES-YEL ELEKTRİK ÜRETİMİ LTD. ŞTİ.
tarafından
gerçekleştirilmesi
planlanan
Bağlar
RES
Projesi
havza
bazında
değerlendirildiğinde, gerek tesis edilme sürecinde, gerekse de işletilme sürecinde bu raporda
vurgulanmış olan noktalara dikkat edilmesi, önerilen tedbirlerin alınması koşuluyla yerel veya
göçmen kuş türlerini olumsuz etkilemesi beklenmemektedir.
Bu anlamda söz konusu
projenin gerçekleştirilmesinin, doğal ekosistemin denge ve işleyişi üzerinde özellikle kuşların
ve yaban hayatın devamına zarar verebilecek ölçüde etkide bulunmayacağı kanaatine
varılmıştır.
Bu rapor tarafımızdan tanzim edilmiştir. (20.06.2013)
Prof. Dr. Ali ERDOĞAN
(Ornitolog)
Prof. Dr. Mehmet ÖZ
(Zoolog)
Yrd. Doç. Dr. İ. Gökhan DENİZ
(Botanik Uzmanı)
Orman Yük. Müh. M. Süleyman KAÇAR
(Yaban Hayatı Uzmanı)
[email protected]
81
7. KAYNAKLAR
ACHA, A. 1997. Negative impact of wind generators on Eurasion Griffon Gyps fulvus in
Tarifa, Spain. Vulture News 38: 10-18.
AHLÉN, I. 2002. Fladdermöss och fåglar dödade av vindkraftverk. Fauna och Flora 97, 1421.
ARUP, 2002. Bird Collision With Manmade Structures, Report No. 3 On Ecological Survey
Results (Ref. 076). Agreement No. CE 39/2001, Shenzhen Western Corridor Investigation
And Planning. Ove Arup & Partners Hong Kong Limited, February 2002, 26pp+App. AZ.
BirdLife International. 2004. Birds in Europe: population estimates, trends and conservation
status. BirdLife Conservation Series No. 12.
BENNER, JHB, BERKHUİZEN JC, DE GRAAFF RJ, POSTMA AD. 1993. Impacts of wind
turbines on birdlife. Final report No: 9247. Consultants on Energy and the Environment,
Rotterdam, The Nedherlands.
BERGEN, F. 2001. Untersuchungen zum Einfluss der Errichtung und des Betriebs von
Windenergieanlagen auf Vögel im Binnenland. Dissertation, Ruhr Universität Bochum.
BERTHOLD, P., VAN DEN BOSSCHE, W., LESHEM, Y., KAATZ, C., KAATZ, M.,
NOWAK, E., QUERNER, U. 1997. Satellite Tracking of the annual migration of a white
stork Ciconia ciconia and discussion of the orientation machanism of homeward
migration, Journal of Ornithology. 138: 229 – 233.
BÖTTGER, M., CLEMENS, T., GROTE, G., HARTMANN,G., HARTWIG, E., LAMMEN,
C., VAUKHENTZELT, E., VAUK, G. 1990. Biologisch - Ökologische
Begleituntersuchungen zum Bau und Betrieb von Windkraftanalgen. In NNABerichte 3,
Sonderheft. NNA.
CROCKFORD, NJ. 1992. A review of the possible impacts of wind farms on birds and other
wildlife. In JNCC Report, vol. 27, pp. 60, Peterborough.
ÇOLAKOĞLU, G. 2010. Kuş Gribi (Avian İnfluenza) ve Korunma Önlemleri. Türk Bilimsel
Derlemeler Dergisi 3(2): 1-9.
DAHL, E. L., K. BEVANGER, T. NYGÅRD, E. RØSKAFT, STOKKE, B.. G. 2012.
Reduced breeding success in white-tailed eagles at Smøla windfarm, western Norway, is
caused by mortality and displacement. – Biological Conservation 145: 79-85.
DAULTON M. 2007 Congressional Testimony on Benefits of Wind Power Before the
Committee on Natural Resources Subcommittee on Fisheries, Wildlife and Oceans
Impacts of Wind Turbines on Birds and Bats May 1, 2007
DE LUCAS M, JANSS GFE, WHITFIELD DP & FERRER M. 2008. Collision fatality of
raptors in wind farms does not depend on raptor abundance. Journal of Applied Ecology
45: 1695-1703.
DREWİTT AL & LANGSTON RHW. 2006. Assessing the impacts of wind farms on birds.
Ibis 148: 29-42.
DÜRR, T. 2001. Verluste von Vögeln und Fledermäusen durch Windkraftanlagen in
Brandenburg. Otis 9, 123-125.
[email protected]
82
DURR, T., BACH, L. 2004. Fledermäuse als Schlagopfer von Windenergieanlagen - Stand
der Erfahrungen mit Einblick in die bundesweite Fundkartei. Bremer Beiträge für
Naturkunde und Naturschutz im Druck.
EKEN, G., M. BOZDOĞAN, S. İSFENDIYAROĞLU, D. KILIÇ & Y. LISE. 2006.
Türkiye'nin önemli doğa alanları. Doğa Derneği. Ankara.
EVERAERT, J. 2003. Collision victims on 3 wind farms in Flanders (Belgium) in 2002.
Instituut voor Naturbeheer, Brussel.
ERICKSON, W.P., JOHNSON G. D., STRICKLAND, M. D., YOUNG D. P. JR., SERNKA
K. J., GOOD R. E. Avian Collisions with Wind Turbines: A Summary of Existing Studies
and Comparisons to Other Sources of Avian Collision Mortality in the United States;
National Wind Coordinating Committee; West, Inc.; August, 2001
ERDOĞDU, A. 2009. On the wind energy in Turkey. Renewable and Sustainable Energy
Reviews. 13: 1361-1371
FARFAN MA, VARGAS JM, DUARTE J & REAL R. 2009. What is the impact of wind
farms on birds? A case study in southern Spain. Biodiversity and Conservation 18: 37433758.
FİZİBİLİTE RAPORU 2010.Dinar Rüzgar Enerji Santrali (RES) 50 MW Kaynak
Değerlendirme ve Enerji Üretim Raporu. Resel Etüt Proje Enerji Danışmanlık Ltd. Şti,
Ankara.
IUCN. 2012. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.2. www.iucnredlist.org.
IUCN Species Survival Commission. 2006. Guidelines for using the IUCN Red List
Categories and Criteria. Ver. 6.2. Prepared by the Standards and Petitions Working Group
of the IUCN SSC Biodiversity Assessment Sub-Committee in December 2006.
GARVIN, J. C., JENNELLE, C. S., DRAKE, D., GRODSKY, S., M. 2011. Response of
raptors to a windfarm. – Journal of Applied Ecology 48: 199-209.
GREEN, R. E. 1999. Survival and dispersal of male Corncrakes Crex crex in a threatened
population. Bird Study 46 (supplement), 218-229.
GEHRING, J., KERLINGER, P., MANVILLE, A. M. Communication towers, lights, and
birds: successful methods of reducing the frequency of avian collisions. Ecological
Applications, Ecological Society of America, 19(2), 2009, pp. 505–514.
HOTKER, H., THOMSEN, K.M. & KOSTER, H. 2005. İmpacts on biodiversity of
exploitation of renewable energy sources: the example of birds and bats-facts, gaps in
knowledge, demands for further research, and ornithological guidelines for the
development of renewable energy exploitation. Michael Otto Institut im NABU,
Bergenhusen.
HOOVER, S. 2002. The response of Red-tailed Hawks and Golden Eagles to topographical
features, weather, and abundance of a dominant prey species at the Altamont Pass Wind
Ressource Area, California. NREL/SR-500-30868.
HOWE, R. W., EVANS, W., WOLF, A. T. Effects of Wind Turbines on Birds and Bats in
Northeast Wisconsin; November 2002.
JANA S & POGACNİK M. 2008. The Impacts of Wind Farms on Animal Species. Acta
Veterinaria-Beograd 58: 615-632.
[email protected]
83
JOHNSON, GD., YOUNG, DP., ERICKSON, WP., DERBY, CE., STRICKLAND, MD.,
GOOD, RE. 2000. Wildlife monitoring studies Sea West Windpower Project, Carbon
County, Wyoming. Western EcoSystems Technology, Inc., Cheyenne.
KARLSSON, J. 1983. Birds and windpower, pp.12.
KIZIROĞLU, İ. 2008: Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi. – Desen Yayıncılık., Ankara
KİZİROĞLU, İ., Erdoğan, A., Turan, L., 2011. Türkiye’de Biyolojik Çeşitlilik ve Tehdit
Eden Faktörler, VI. Uluslar arası Ekoloji ve Çevre Sorunları Sempozyumu, 17-20 Kasım
2011, Antalya.
KİZİROĞLU, İ., TURAN, L. & ERDOĞAN, A. 2013. Biological Diversity and its threats in
Turkey. Fresenius Environmental Bulletin Vol. 21; No. 3:770-778.
LANGSTON, RHW AND PULLAN JD. 2003. Windfarms and Birds: An analysis of the
effects of windfarms on birds, and guidance on environmental assessment criteria and site
selection issue. Report by Birdlife International on behalf of Bern Convention Council of
Europe T-PVS/inf(2003) 12.
LARSEN JK & GUILLEMETTE M. 2007. Effects of wind turbines on flight behaviour of
wintering common eiders: implications for habitat use and collision risk. Journal of
Applied Ecology 44: 516-522.
LEKUONA, JM. 2001. Uso del espacio por la avifauna y control de la mortalidad de aves y
murciélagos en los parques eólicos de Navarra durante un ciclo anual. Direccion General
de Medio Ambiente, Gobierno de Navarra, Pamplona.
MASDEN EA, HAYDON DT, FOX AD, FURNESS RW, BULLMAN R & DeSHOLM M.
2009. Barriers to movement: impacts of wind farms on migrating birds. Ices Journal of
Marine Science 66: 746-753.
MEYBURG, B.-U., SCHELLER, W., MEYBURG, C. 2000. Migration and wintering of the
Lesser Spotted Eagle Aquila pomarina: A study by means of satellite telemetry. Global
Environ. Res.4: 183-193.
ORLOFF, S., FLANNERY, A. 1992. Wind turbine effects on avian activity, habitat use and
mortality in Altamont Pass and Solano County wind resources areas 1989-1991.
California Energy Commission, Bio-Systems Analysis, Tiburon, Califonia.
ORLOFF, S., FLANNERY, A. 1996. A continued examination of avian mortality in the
Altamont Pass Wind Ressource Area. California Energy Commission, Sacramento; BioSystems Analysis, Inc., Santa Cruz, California.
ÖZYURT, M., DÖNMEZ, G. 2005. Alternatif Enerji Kaynaklarının Çevresel Etkilerinin
Değerlendirilmesi, Yeksem 2005 III.Yenilenebilir Enerji Kaynakları Semp., 19-21 Ekim
2005. Mersin, s.39-42.
PEARCE-HIGGINS, J. W., L. STEPHEN, R. H. W. LANGSTON, I. P. BAINBRIDGE,
BULLMAN, R. 2009: The distribution of breeding birds around upland wind farms. –
Journal of Applied Ecology 46: 1323-1331.
PHILLIPS, J. F. 1994. The effects of a windfarm on the upland breeding bird communities of
Bryn Titli, Mid Wales:1993-1994. RSPB, The Welsh Office, Newtown.
PEDERSEN, M.B., POULSEN., E. 1991. Avian responses to the implementation of the
Tjaereborg Wind Turbine at the Danish Wadden Sea . Dan. Wildtundersogelser 47:1-44.
[email protected]
84
RATZBOR, G. 2001. Grundlagenarbeit für eine Informationskampagne "Umwelt- und
naturverträgliche Windenergienutzung in Deutschland (onshore) Dachverband der
deutschen Natur- und Umweltschutzverbände (DNR) e. V. Förd.Nr. UBA / I 1.3, Kap.
1602 / Tit. 68504 / 90381-14/24
REICHENBACH, M. 2003. Auswirkungen von Windenergieanlagen auf Vögel - Ausmaß und
planerische Bewältigung, Technische Universität, Berlin.
SOKOLOV, L. V. 2011. Modern Telemetry: New Possibillities in Ornithology. Biology
Bulletin, 38 (9): 885–904.
ŞENKÖY RES ÇED, 2008. ŞenKöy Rüzgar Enerji Santrali, Proje Tanıtım Dosyası, Çınar
mühendislik, Ankara.
SHAMOUN‐BARANES, J., BAHARAD, A., ALPERT, P., BERTHOLD, P., YOM‐TOV, Y.,
DVIR, Y., & LESHEM, Y. 2003. The effect of wind, season and latitude on the migration
speed of white storks Ciconia ciconia, along the eastern migration route. Journal of Avian
Biology, 34(1), 97-104.
TELLERIA, JL. 2009. Potential impacts of wind farms on migratory birds crossing Spain
Bird Conservation International 19:131-136.VAN DER WINDEN, J., SPAANS, A. L. &
DIRKSEN, S. 1999. Nocturnal collision risks of local wintering birds with wind turbines
in wetlands. Bremer Beiträge für Naturkunde und Naturschutz 4, 33-38.
WIND FORCE 12 2005. A Blueprint To Achieve 12% Of The World's Electricity From Wind
Power By 2020. Wınd Power And Energy Polıcy Reform The Global Wind Energy
Council (GWEC).
VARINCA, K., VARAN, G. 2005. “Rüzgâr Kaynaklı Enerji Üretim Sistemlerinde Çevresel
Etkilerin Değerlendirilmesi ve Çözüm Önerileri”, Yeni ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları
Enerji Yönetimi Sempozyumu, Kayseri, 2005, p. 367-376.)
YILDIZTUGAY, E. 2006. Başarakavak, Tatköy ve Altınapa Barajı (Konya) Arasında Kalan
Bölgenin Florası. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Biyoloji Anabilim Dalı. Konya. 162 sayfa.
Yararlanılan Web Sayfaları:
http://www.cwsscf.ec.gc.ca/publications/eval/index_e.cfm-Wind Turbines and Birds. A
Guidance Document for Environmental Assessment
http://eie.gov.tr
www.eea.europa.eu/help/infocentre/enquiries
http://ruzgarenerjisibirligi.org.tr/04.02.2009-Turkiyedeki-ruzgar-santralleri
http://www.soleaenerji.com/ruzgar_enerjisi.asp
Not: Raporun hazırlanmasında aşağıdaki kaynaklardan da yararlanılmıştır;
T. C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Türkiye Çevre Atlası 2004
T. C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Çevresel Göstergeler Kitapçığı 2006
T. C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Konya İl Çevre Durum Raporu 2009
Bağlar Rüzgar Enerji Santrali Proje Tanıtım Dosyası 2008
[email protected]
85

bağlar rüzgâr enerji santrali ornitolojik-ekolojik değerlendirme

Transkript

Benzer belgeler

65. Bağlantılı sözcükler

indir

Ayrıntılı bilgi için tıklayınız - Kültür ve Sanat Araştırmaları Merkezi

Siemens Miyabi sistemini kullanarak hepatoselüler karsinomanın

Fizik-1 Uygulama-5

çeşitli yöntemlerle kurutulmuş hünnaptan bisküvi ve kurabiyeler için

Motorun rektifiye edilmesinde silindir pahları

İNTERNET ÜZERİNDEN EĞİTİM`DE EĞİTİM PLATFORMU

GOT-It 2.0.1 ile Elektromanyetik Sistemlerin