ACILIM TURKCE DERS KITABI 4-poster.qxd

Kültür Köþesi
ÇAY
Türk Çayý
Türkiye’de çayýn içinde olmadýðý bir kahvaltýyý, sohbeti, iþ toplantýsýný, Kapalýçarþý’da yapýlan halý pazarlýðýný ve Boðaz’ý karþýdan karþýya geçen vapur yolculuðunu hayal etmek çok zordur. Sokaklarda, alýþveriþ yerlerinde ve parklarda
“Çay, çay!” diye seslenen satýcýlarla bu içecek size her zaman iþitme
mesafesindedir. Çay, sosyal hayatta önemli bir yere sahiptir ve ekonomik
olarak iç piyasada etkin bir rolü vardýr.
Turkish Tea
In Turkey, it is hard to imagine breakfasts, social
gatherings, business meetings, carpet bargains in
the Grand Bazaar, and even ferry rides across the
Bosphorus without tea. With tea servers in the
streets, shopping malls, and parks shouting
“ÇAY!” (chai), the beverage is always within a
shouting distance. Tea is fundamental to
Turkish social life and plays a significant role
in Turkey’s domestic economy.
Sosyal Hayat ve Çay
Çay bin beþ yüzlü yýllarda Ýpek Yolu ticaretinin bir parcasý olarak
Anadolu’ya da girmiþtir. Ancak çayýn günlük hayatta yaygýnlaþmasý
dört asýrý bulmuþtur. Adana valisi Mehmet Ýzzet Bey, 1878 yýlýnda çay
içmenin saðlýða yararlarýný anlatan bir Çay Risalesi yazdý. O dönemde
sýcak içecek olarak kahve tercih edilse de, Ýstanbul’da Sultanahmet
bölgesinde çayhanelerin açýlmasý ile çay tüketimi yayýlmaya baþladý.
Böylece, çay kahveye göre daha ucuz bir alternatif hâline geldi.
Çünkü, bir fincan kahve ücretiyle dört bardak çay içilebiliyordu.
Tea in Turkish Social Life
Although tea passed through Turkey as part of the Silk Road
trade in the 1500s, it did not become a part of the daily life until the
end of 19th century. In 1878, Mehmet Izzet, then the governor of
Adana, published the Çay Risalesi (Tea Pamphlet), touting the health
benefits of drinking tea. Although coffee was still the favorite beverage in this period, tea consumption began to spread as tea houses
opened in Sultanahmet, Istanbul. Tea gradually became a cheaper
alternative to coffee; four glasses of tea could be purchased for the
price of one cup of Turkish coffee.
Bugün Türkler, kiþi baþýna yýllýk ortalama
1000 bardak çay tüketimi ile dünya sýralamasýnda en üst sýradadýr. Bu yüksek tüketim,
çay içilebilecek mekânlarýn her yerde
olmasý, sosyal hayattaki örf ve âdetler ile Doðu Karadeniz kýyýlarýnda
üretimin yerel olarak yapýlmasý ile yakýndan iliþkilidir.
Türkiye’de herhangi bir þehre gittiðinizde orada bir çay ocaðý ya
da çay bahçesi bulacaðýnýzdan emin olabilirsiniz. Küçük þehirlerde ve
kasabalarda çay ocaklarý insanlarýn birbirleriyle sohbet etmek için tercih ettikleri mekânlardýr. Büyük þehirlerde ve tatil beldelerinde, insanlar çay bahçelerinde bir arada oturabilirler. Yeni bir sosyal mekân
olarak çay bahçeleri, özellikle 1950’li yýllarda Ýstanbul’da halk arasýnda sosyal faaliyet alaný olarak yaygýnlaþmaya baþladý.
Türk çay bahçelerinin Japon çay bahçelerinden çok farklý
olduðunu söylemek gerekir. Japon çay bahçeleri, Japon usulü çay
seramonisi ile birlikte geliþmiþ sessiz ve sakin yerlerdir. Türk çay
bahçeleri ise, öðrencilerin, esnaflarýn, emeklilerin ve hatta turistlerin
heyecanla sohbet ettikleri ayný anda çocuklarýn etrafta koþuþturup
oynadýðý ve müzik dinlenilebilen sosyal etkinlik merkezleri gibidir.
1.
2.
3.
4.
Türk Çayý Nasýl Yapýlýr?
Büyük çaydanlýðý suyla doldurun. Suyu iyice kaynayana kadar
ýsýtýn.
Küçük demliðe biraz siyah çay yapraðý koyun. Alttaki büyük çaydanlýktan küçük olana kaynamýþ sudan dökün, ancak alt kýsýmda
biraz su kalmasýna dikkat edin. Büyük çaydanlýðý tekrar ateþe
koyarken ateþi kýsýn. Küçük çaydanlýðý da büyüðün üzerine yerleþtirin. Çayýn çökmesi için 15 dakika bekleyin. Ateþi kapalý konuma getirin ve çaydanlýklarý ocaktan alýn.
Çayý süzgeç yardýmýyla küçük demlikten lale þeklinde olan bardaklara dökün. Çay bardaðýnýn ¼ oranýnda dolu olmasýna dikkat
edin. Açýk çayý tercih edenler için bardaða çokca sýcak su ilave
edin. Koyu (demli) çay sevenler için az miktarda sýcak su koyun.
Çay bardaðýnýn altýna tabak koyun.Tabaðýn kenarýna çay kaþýðý ve
þeker yerleþtirin. Çayý tazeyken hemen servis edin.
Travel to any town in Turkey and you are sure to find
a tea house or a tea garden. In smaller towns and rural
areas, tea houses are the preferred social hub
where people meet. In larger cities and touristic
regions, tea houses welcome the young and the elderly as well as
many foreigners. Tea gardens, another social venue to drink tea,
gained popularity in the 1950s, especially in Istanbul, and became
the places where families went for recreation. It is important to note
that the Turkish tea garden is very different from a Japanese tea garden
(roji). While the latter is quiet and serene and was developed in
conjunction with the Japanese tea ceremony, Turkish tea gardens are
the hubs of social activity where kids running around, music playing,
and lively conversation among various people ranging from students,
to businessmen to retirees and foreigners take place.
Today, Turks have one of the highest per capita consumption
rates of tea, averaging about 1,000 cups per year. This high rate
owes itself to the availability of places to consume tea, social customs
and traditions, and domestic production along the Eastern Black Sea
coast.
1.
2.
3.
4.
How to Make Turkish Tea
Fill the bottom part of the tea kettle with water and heat it until the
boiling point.
Put some black Turkish tea in the top kettle. Pour some boiling
water from the bottom kettle into the top kettle, and add some
cold water to the remaining water left at the bottom kettle. Place
the bottom tea kettle back on the burner, but turn the burner
down to low heat. Place the top kettle on top of the bottom kettle.
Wait 15-20 minutes for the tea leaves to be infused. Turn off the
heat and remove both kettles from the burner.
Pour the Turkish tea from the top kettle into traditional tulip-shaped
tea glasses using a tea strainer. Pour tea for the quarter of the
glass and fill the rest with hot water from the bottom kettle.
Depending on the preference for strong or light tea, you can add
more tea or more hot water.
Place a saucer under the glass so that you may hold the glass.
Put a spoon and some sugar cubes on the saucer. Serve the
Turkish tea hot.