2013 - Dunyabulteni

Transkript

2013 - Dunyabulteni

> DÜBAM
DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE
“2013”
> 2014 OCAK
DÜNYA BÜLTENİ ARAŞTIRMA MASASI
DÜBAM
DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE “2013”
Genel Yayın Yönetmeni
Akif EMRE
Yayın Koordinatörü
Aynur ERDOĞAN
DÜBAM Yayınları
Küresel İletişim Merkezi
Barbaros Bulvarı, Balmumcu / Beşiktaş
Tel: (0212) 274 80 21 – 274 80 22
www.dunyabulteni.net
> DÜNYA BÜLTENİ ARAŞTIRMA MASASI
4
<
SUNUŞ
Bu dosya Dünya Bülteni’nin 2013’ün muhasebesine dair yayınladığı yazılardan oluşmaktadır. Dosyanın ilk yazısı Türkiye’de 2013’e damgasını vuran olayları olabildiğince
geniş bir şekilde ele alıyor. Yine bu kapsamda Türkiye’nin yasama kurumu TBMM’de
meydana gelen gelişmeler madde madde bir araya getirilerek takibi kolay bir hale getirildi. Türkiye ekonomisinde yapılan yenilikler, düzenlemeler, gelişmeler vs. ise diğer
yazının konusunu oluşturuyor. Arkadaşımız Çiğdem Aktı’nın yılın her ayında dünyada
olup biteni derlediği yazı da dosyada yer alıyor. Dünya Bülteni’nin Kuala Lumpur’dan
yazan değerli kalemi Mehmet Özay’ın yazısı Güneydoğu Asya’nın 2013’ünde olan biteni
hem derliyor hem de değerlendiriyor. Brüksel’den yazan Sinan Özdemir’in gündeminde
ise Avrupa Birliği’nin 2013 karnesi var. Ve böylece 2013’e dair başvuru kaynağı niteliği
taşıyan bu dosya ortaya çıktı.
5
> 2014 OCAK
DÜBAM
6
<
İÇİNDEKİLER
Türkiye’de 2013’e damgasını vuran olaylar .................................................................... 9
2013’te TBMM............................................................................................................... 29
2013’te Türkiye ekonomisi............................................................................................. 39
Dünyada 2013 yılı böyle geçti........................................................................................67
2013 Biterken Güneydoğu Asya.....................................................................................81
7
> 2014 OCAK
Avrupa için bilanço zamanı............................................................................................89
Türkiye’de ilk kez kuvvet komutanları darbe girişiminden mahkum oldu. Kamuda başörtüsü yasağı
kalktı. Çözüm Süreci hızlandı. Öcalan’la görüşmeler başladı. Gezi’de başlayan olayla uzun sürü ülke
gündemini meşgul etti. Son olarak 17 Aralık operasyonları yıla damgasını vurdu
8
<
Türkiye’de 2013’e damgasını vuran olaylar
2013 yılı Türkiye için çok hareketli bir yıl oldu. Yıllardır devam eden Ergenekon ve
Balyoz davaları karara bağlandı. Birçok sanığa çeşitli oranlarda hapis cezası verildi. 12
Eylül ile ilgili Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya’nın yargılandığı dava ise devam ediyor.
İlk defa eski bir genelkurmay başkanı çok sayıda emekli ve muvazzaf subaylarla birlikte
mahkum oldu.
28 Şubat’ta hükümete yönelik darbe girişimi ile ilgili de dava açıldı. Birçok operasyon
yapıldı ve 103 kişi tutuklandı fakat her duruşmada birkaç kişi tahliye edildi. Geçtiğimiz
günlerde görülen duruşmada ise kalan son sanıklar da tahliye edildi böylece davada tutuklu sanık kalmamış oldu.
2013’teki önemli gelişmelerden birisi ise Danıştay’ın avukatların başı açık olarak
duruşmalara girmesini öngören yönetmeliğin ilgili maddesini iptal etmesiydi. Böylece
avukatlar duruşmalara başörtüleri ile katılmaya başladı.
Öte yandan Türkçe dışında dil konuşan kişilere mahkemede anadilinde savunma hakkı
verildi.
2013’te çözüm süreci sebebiyle çatışmalarda ölen asker haberi gelmedi fakat ülke genelinde çok sayıda bombalı saldırı gerçekleşti. Cilvegözü Sınır Kapısı ve Reyhanlı ilçe
merkezindeki patlamalar ise bunların en önemlileriydi…
Demokratikleşme paketi ile kamuda çalışan kadın memurların başörtülü çalışmasına imkan tanındı ve ilkokullarda her sabah okutulan öğrenci andı kaldırıldı.
Asya ve Avrupa’yı denizaltından birbirine tünelle bağlayan Marmaray projesi tamamlanarak hizmete açıldı.
17 Aralık’ta ise İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca yürütülen 3 ayrı soruşturmada,
aralarında işadamları, bürokrat ve memurların da bulunduğu çok sayıda kişiye yönelik
“kara para aklama”, “altın kaçakçılığı” ve “kamu görevlilerine rüşvet” iddiasıyla operasyon düzenlendi. Hükümet bu operasyonun uluslar arası bir tezgah ve hükümete yönelik
bir komplo olduğunu savunurken Gülen cemaati ile dershane meselesinden sonra yeniden
karşı karşıya geldi. Hükümetin emniyette yaptığı düzenlemeler cemaatin büyük tepkisini
9
> 2014 OCAK
Yılın son ayını ise gündemi dershane tartışmaları ve 17 Aralık’ta yapılan yolsuzluk operasyonu meşgul etti. Hükümetin dershaneleri kapatarak özel okul veya akşam lisesine
dönüştürmek istemesi Fethullah Gülen cemaatinin büyük tepkisini çekti.
çekti.
2013 yılında Türkiye’de meydana gelen önemli olaylar şu şekilde:
Ocak 2013’ün önemli gelişmeleri şöyle:
1 Ocak:
- Malatya Cumhuriyet Başsavcılığı, Suriye tarafından 22 Haziran 2012’de düşürülen
Türk askeri uçağında can veren Hava Pilot Teğmen Hasan Hüseyin Aksoy’un ailesinin
yaptığı suç duyurusu üzerine soruşturma başlattı.
2 Ocak:
- Eğitim-Bir-Sen yurt genelinde düzenlediği ‘’sivil itaatsizlik’’ eylemi kapsamında bazı
öğretmenler serbest kıyafetleriyle derse girdi.
KARADAYI 28 ŞUBAT’TAN SERBEST
3 Ocak:
- Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının yürüttüğü 28 Şubat soruşturması kapsamında,
savcılık sorgusunun ardından tutuklama istemiyle mahkemeye sevk edilen, eski Genelkurmay Başkanı İsmail Hakkı Karadayı, adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
ÖCALAN’LA GÖRÜŞMELER BAŞLADI
- BDP Batman Milletvekili Ayla Akat ile Mardin Bağımsız Milletvekili Ahmet Türk,
İmralı’da hükümlü olan Abdullah Öcalan ile görüştü.
7 Ocak:
- ‘’Balyoz Planı’’ davasına ilişkin kararını 21 Eylül 2012’de açıklayan İstanbul 10. Ağır
Ceza Mahkemesi, gerekçeli kararının yazımını da bitirdi. Mahkemenin bin 435 sayfadan
oluşan gerekçeli kararında, ‘’Tüm dijital belgelerin gerçek olduğu kanaatine varıldığı için
bilirkişi heyeti oluşturulmadığı’’ belirtildi. Kararda, ‘’Çetin Doğan liderliğindeki cunta
yapılanması, darbe harekatını, ellerinde olmayan nedenlerle tamamlayamadı’’ denildi.
- 28 Şubat soruşturması kapsamında tutuklu bulunan emekli Orgeneral Çevik Bir, Ankara
Cumhuriyet Başsavcılığının eski Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Eşref Bitlis’in
ölümüne ilişkin yürüttüğü soruşturma kapsamında ‘’tanık’’ sıfatıyla ifade verdi.
8 Ocak:
- Ege Denizi’nde meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki deprem, Ege ve Marmara’da geniş
10
<
bölgede hissedildi. Vatandaşlar arasında paniğe neden olan depremde, can ve mal kaybı
olmadı.
PARİS CİNAYETLERİ
16 Ocak:
- Paris’te öldürülen Sakine Cansız, Fidan Doğan ve Leyla Söylemez’in cenazeleri,
THY’nin tarifeli seferiyle Diyarbakır’a getirildi.
- Mardin 1. Ağır Ceza Mahkemesi, 2002 yılında 13 yaşındaki N.Ç’nin, iki kadın tarafından
para karşılığı erkeklere pazarlandığı gerekçesiyle aralarında devlet memurlarının da
bulunduğu 26 kişi ve küçük kızı pazarladıkları öne sürülen 2 kadın hakkında açılan davada, Yargıtay’ın ‘’kısmi bozma’’ kararı üzerine yeniden karar verdi. Yerel Mahkeme, 26
sanıktan 25’ini 7 ile 9 yıl arasında değişen oranlarda hapis cezasına çarptırdı.
- Dünyaca ünlü Türk ressam Burhan Doğançay (84), İstanbul’da tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.
MEHMET ALİ BİRAND HAYATINI KAYBETTİ
17 Ocak:
- Usta gazeteci-yazar Mehmet Ali Birand, 72 yaşında tedavi gördüğü hastanede hayatını
kaybetti.
- Anayasa Mahkemesi, MİT mensupları veya bazı kamu görevlileri hakkındaki ceza
soruşturmalarını başbakan izni şartını yeniden düzenleyen 6278 sayılı Devlet İstihbarat
Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair
Kanun’un iptal istemini reddetti.
18 Ocak
- Malatya 3. Ağır Ceza Mahkemesi, Zirve Yayınevinde biri Alman uyruklu 3 kişinin
boğazının kesilerek öldürülmesine ilişkin dava kapsamında, emekli Orgeneral Hurşit
Tolon’un da aralarında bulunduğu 4 kişinin tutuklanmasına karar verdi.
15 AVUKAT ÖRGÜTTEN TUTUKLANDI
- İstanbul, İzmir ve Ankara’nın da aralarında bulunduğu 7 ilde eş zamanlı olarak düzenlenen DHKP-C’ye yönelik operasyonlarda, Halkın Hukuk Bürosu ve Çağdaş Hukukçular
Derneğine bağlı 15’i avukat 85 kişi gözaltına alındı.
11
> 2014 OCAK
19 Ocak:
- Akademisyen Prof. Dr. Toktamış Ateş (69), bir süredir tedavi gördüğü İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinde organ yetmezliği nedeniyle hayatını kaybetti.
21 Ocak:
- Türk Kızılayı Genel Başkan Başdanışmanı Prof. Dr. Ahmet Mete Işıkara (71), İstanbul’da
tedavi gördüğü hastanede vefat etti.
- DHKP-C’ye yönelik operasyonda gözaltına alınan ve tutuklanma istemiyle hakimliğe
sevk edilen şüpheli 9 avukat, ‘’silahlı terör örgütüne üye olma’’ suçundan tutuklandı.
- Ölümü, ‘’Çaresizlik, son duyduğum azap olacak, ecelin parmakları nabzıma
değdiğinde...’’ dizeleriyle anlatan usta yazar İsmet Kür, 96 yaşında İstanbul’da hayatını
kaybetti.
22 Ocak:
- Galatasaray Üniversitesinin Ortaköy’deki 142 yıllık tarihi binasında çıkan yangın itfaiyenin yaklaşık 4,5 saat süren müdahalesinin ardından söndürüldü
24 Ocak:
- Bakanlar Kurulu üyelerinde değişiklik yapıldı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın görüşmesinin ardından yapılan yazılı açıklamayla
duyurulan değişiklikle, İçişleri Bakanlığına AK Parti Mardin Milletvekili Muammer Güler, Kültür ve Turizm Bakanlığına AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve AK Parti Adana
Milletvekili Ömer Çelik, Milli Eğitim Bakanlığına AK Parti Eskişehir Milletvekili Nabi
Avcı, Sağlık Bakanlığına da AK Parti Edirne Milletvekili Mehmet Müezzinoğlu getirildi.
- Mısır Çarşısında 7 kişinin öldüğü, 127 kişinin yaralandığı patlamaya ilişkin davaya
bakan İstanbul 12. Ağır Ceza Mahkemesi, tutuksuz yargılanan sosyolog Pınar Selek’in
ağırlaştırılmış müebbet hapisle cezalandırılmasına karar verdi. Mahkeme, Selek hakkında
yakalama kararı da çıkardı.
- Danıştay 8. Dairesi, Türkiye Barolar Birliğinin meslek kurallarında yer alan avukatların
‘’başları açık’’ görev yapacaklarına ilişkin düzenlemenin yürütmesini durdurdu. Kararın
ardından Avukat Şule Dağlı Gökkılıç, ilk kez başörtülü olarak, 25 Ocak’ta Kadıköy 2.
Asliye Ceza Mahkemesindeki bir davaya görevli avukat olarak katıldı.
31 Ocak:
- Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen, belediye bünyesinde
yapılan bazı ihalelere fesat karıştırıldığı ve kamu zararına neden olunduğu şikayeti üzeri12
<
ne başlatılan soruşturma kapsamında ifade verdi.
Şubat 2013
ABD ELÇİLİĞİNE BOMBALI SALDIRI
1 Şubat:
- ABD’nin Ankara Büyükelçiliği canlı bombanın hedefi oldu.
- Otoyol ve köprü geçişlerinde kullanılan Kartlı Geçiş Sistemi (KGS) yerine Hızlı Geçiş
Sistemi’ne (HGS) geçildi. KGS’ye göre yüzde 20 daha ucuza geçiş yapma imkanı
sağlayan HGS, bugünden itibaren kullanılmaya başlandı.
SARAI SIERRA CİNAYETİ
2 Şubat:
- Türkiye’ye 12 Ocak’ta gelen ve 24 Ocak’ta kayıp başvurusunda bulunulan, amatör
fotoğrafçı ABD’li Sarai Sierra’nın (33), Sarayburnu sur kalıntılarında cesedi bulundu.
5 Şubat:
- Türkiye’nin NATO’dan talep ettiği patriot hava savunma sisteminin bir bölümünün
Gaziantep’e nakli tamamlanarak, sistem devreye girdi.
- 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın oğlu Ahmet Özal, babasına ait saç örneğini, Özal’ın
ölümüne ilişkin soruşturma yürüten Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına tutanak karşılığı
verdiğini bildirdi.
CİLVEGÖZÜ PATLAMALARI
11 Şubat:
- Cilvegözü Sınır Kapısı’nda bomba yüklü araç patlatıldı. Patlamada 3’ü Türk 10’u Suriyeli 13 kişi hayatını kaybetti, 13’ü ağır 28 kişi yaralandı. Ağır yaralı 1 Türk’ün daha sonra
tedavi gördüğü hastanede vefat etmesiyle olayda 4’ü Türk 14 kişi hayatını kaybetmiş
oldu.
12 Şubat:
- Mersin’in Tarsus ilçesinde, sivil eğitim uçağının düşmesi sonucu uçak pilotu Murat Can
öldü, öğrenci pilot adayı yaralandı.
- Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesi, KESK üye ve yöneticisi 72 kişi hakkında, ‘’terör
13
> 2014 OCAK
15 Şubat:
örgütü üyesi olmak’’ suçlamasıyla açılan davada, 28 tutuklu sanıktan 6’sının tahliyelerine
karar verdi.
17 Şubat
- Türkiye’nin ilk yerli araştırma gemisi TÜBİTAK Marmara Araştırma Gemisi denize
indirildi.
18 Şubat:
- Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının, Bitlis’in 1993’teki ölümüne ilişkin yürüttüğü
soruşturmada zaman aşımı süresi bugün doldu. Ancak henüz ‘’zaman aşımı nedeniyle kovuşturmaya yer olmadığına’’ dair bir karar yazmayan savcılık, AİHM’nin bazı
kararları çerçevesinde zaman aşımının uygulanmamasının mümkün olup olmadığını
değerlendiriyor.
21 Şubat:
- Ankara Cumhuriyet Başsavcılığ’nın yürüttüğü 28 Şubat soruşturması kapsamında tutuklama talebiyle mahkemeye sevk edilen emekli Orgeneral Şükrü Sarıışık, tutuklandı,
emekli Korgeneral Doğan Temel, adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
- 13 Eylül 1980’de gözaltında alındıktan sonra kaybolan oğlu Cemil Kırbayır’ın
bulunması için yıllardır mücadele eden ve kayıp yakınlarının sembolü olan ‘’Berfo Ana’’
olarak tanınan Berfo Kırbayır, 105 yaşında İstanbul’daki evinde vefat etti.
- ‘’Ergenekon’’ davasının tutuklu sanıklarından Sedat Peker, aynı davada gizli tanık olarak
yer alan ‘’Poyraz’’ı tehdit ettiği iddiasıyla tutuklu yargılandığı davanın ilk duruşmasında
tahliye edildi.
22 Şubat:
- İhlas Holding Yönetim Kurulu Başkanı Enver Ören (74), bir süredir yoğun bakımda
tedavi gördüğü Şişli Memorial Hastanesinde vefat etti.
İMRALI TUTANAKLARI SIZDIRILDI
28 Şubat:
- Çözüm sürecine ilişkin İmralı adasında Abdullah Öcalan ile yapılan görüşmelerin
tutanakları bir gazetede yer aldı.
Mart 2013’ün önemli gelişmeleri şöyle:
3 Mart:
14
<
- Gerçek adı Müslüm Akbaş olan ve seslendirdiği arabesk müzik eserleriyle hayranlarınca
“Müslüm Baba” diye anılan sanatçı Müslüm Gürses (60), geçirdiği by-pass ameliyatının
ardından 4 aydır yoğun bakımda bulunduğu hastanede hayatını kaybetti.
4 Mart:
- Türk-Yunan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin 2. toplantısı İstanbul’da
yapıldı.
- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan da Samaras ile İstanbul Ofisinde görüştü. Erdoğan,
görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında, ‘’Kıbrıs’taki sıkıntıları da
aşalım ve bu sorunu artık tarihe gömelim istiyoruz’’ dedi.
10 Mart:
- Almanya’da Stuttgart yakınlarında bulunan Backnang kentindeki bir apartmanda sabaha
karşı çıkan yangında 8 Türk vatandaşı öldü.
- Tiyatro ve sinema sanatçısı Metin Serezli, 79 yaşında İstanbul’da hayatını kaybetti.
11 Mart:
- Cilvegözü Sınır Kapısı’ndaki patlamayla ilgili olarak gözaltına alınan 5 zanlı, Adana
Cumhuriyet Başsavcılığında ifadelerinin alınmasından sonra sevk edildikleri mahkemece
tutuklandı.
13 Mart:
- PKK tarafından çeşitli tarihlerde kaçırılan 8 kamu görevlisi, serbest bırakıldı.
16 Mart:
- Adana İl Jandarma Komutanlığı tarafından Adana, Mersin ve Gaziantep’te yapılan operasyonda, PKK’ya ait uyuşturucunun satışı, adam öldürme, haraç, devleti zarara uğratma
ve silahlı saldırı gibi suçları işlediği iddia edilen çetenin liderinin de aralarında bulunduğu
37 kişi gözaltına alındı. Bu operasyonla toplam 17 faili meçhul olayın aydınlatıldığı
bildirildi.
19 Mart:
- AK Parti Genel Merkezine ve Adalet Bakanlığı binasına akşam saatlerinde silahlı saldırı
düzenlendi.
15
> 2014 OCAK
- CHP’den istifa eden Adıyaman milletvekili Salih Fırat, AK Parti’ye katıldı.
ÖCALAN’IN SINIRDIŞINA ÇEKİLİN MESAJI OKUNDU
21 Mart:
- Diyarbakır’da Nevruz kutlamaları kapsamında Abdullah Öcalan’ın mesajı Türkçe ve
Kürtçe okundu. Mesajda, PKK üyelerinin ülkeyi terk etmesi çağrısında bulunuldu.
22 Mart:
- Başbakanlık, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’la yaptığı telefon görüşmesinde Mavi Marmara baskını sebebiyle Türk
halkından özür dilediğini, tazminat ödemeyi ve Gazze dahil Filistin topraklarına sivil
halkın kullanacağı malların girişine ilişkin kısıtlamaları kaldırmayı kabul ettiğini bildirdi.
- İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı Turan Çolakkadı, MİT Müsteşarı Hakan Fidan ve bazı
MİT görevlileri hakkındaki soruşturmada, kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini
bildirdi.
28 Mart:
- Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı, Gökçeada’da Rum azınlık okulunun açılması talebinin
onaylandığını bildirdi.
29 Mart:
- İstanbul 8. Ağır Ceza Mahkemesi, işadamı Cem Uzan’a ‘’nitelikli zimmet’’ suçundan 18
yıl 5 ay 20 gün hapis ve 4 milyar 404 milyon 721 bin lira adli para cezası verdi.
Nisan 2013:
1 Nisan
- 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın ölümüne ilişkin soruşturmayı yürüten Cumhuriyet
Savcısı Kemal Çetin, Özal’ın oğlu Ahmet Özal’ın bilgisine başvurdu. Ahmet Özal, ‘’Bazı
eksik bilgiler var, savcı onu sordu. Bazı şeylerin bilgilerini verdim’’ dedi.
AKİL ADAMLAR HEYETİ KURULDU
3 Nisan:
- Başbakanlık, “çözüm süreci”nde aktif rol üstlenecek 63 kişilik Akil İnsanlar Heyeti’ni
belirledi.
19 Nisan:
- Genelkurmay Askeri Mahkemesi, Hakkari Çukurca’da 2009 yılında el yapımı
16
<
patlayıcının infilakı sonucu 7 askerin şehit olmasına ilişkin davada, Tuğgeneral Zeki Es’i
“bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne ve 2 kişinin yaralanmasına neden olma”
suçundan 6 yıl 8 ay hapis cezasına çarptırdı.
20 Nisan:
- Eski başbakanlardan Adnan Menderes’in de avukatlığını yapan Burhan Apaydın, 89
yaşında İstanbul’da vefat etti.
22 Nisan:
- İsrail’in Mavi Marmara saldırısıyla ilgili Türkiye’den özür dilemesinin ardından, tazminat konusunda görüşmelerde bulunmak üzere İsrail’den bir heyet Ankara’ya geldi.
29 Nisan:
- “Susurluk” davasından hükümlü eski İçişleri Bakanı Mehmet Ağar, tahliye edildi.
Mayıs 2013:
1 Mayıs:
- 1 Mayıs Emek ve Dayanışma gününde İstanbul savaş alanına döndü. Bazı sendika ve
sivil toplum örgütlerinin Taksim Meydanında kutlama yapmasına, meydandaki inşaat
çalışmaları gerekçe gösterilerek izin verilmedi. Taksim’e çıkmaya çalışan gruplara, polis
tazyikli su ve biber gazıyla müdahale etti. Göstericiler polise taş ve şişe atarak karşılık
verdi. 22 bin polisin görev yaptığı olaylarda, aralarında CHP İstanbul Milletvekili Gürsel
Tekin ve bazı polislerin de bulunduğu çok sayıda kişi yaralandı, 72 kişi gözaltına alındı.
REYHANLI PATLAMALARI
11 Mayıs:
- Hatay’ın Reyhanlı ilçesinde belediye ve postane binası önünde bomba yüklü iki araç, 5
dakika arayla patlatıldı. Patlamada 52 kişi hayatını kaybetti, 53 kişi yaralandı. 452 iş yeri,
62 araç, 11 kamu binası ve 293 konutta hasar oluştu.
13 Mayıs:
- 5’inci Ana Jet Üs Komutanlığına ait F-16/C uçağı, Amanos dağları bölgesinde düştü,
pilot üsteğmen Hamza Gümüşsoy can verdi.
15 Mayıs:
17
> 2014 OCAK
- Yargıtay 9. Ceza Dairesi, Hrant Dink cinayeti davasında, sanıkların “silahlı terör örgütü”
değil “suç işlemek amacıyla oluşturulan örgüt” üyesi olduklarına karar verdi.
16 Mayıs:
- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ABD’yi ziyaret etti. Beyaz Saray’da askeri törenle
karşılanan Erdoğan, ABD Başkanı Barack Obama ile basın toplantısı düzenledi.
23 Mayıs:
- Eski Olağanüstü Hal (OHAL) Bölge ve İstanbul Valisi Hayri Kozakçıoğlu, Sarıyer’deki
evinde ölü bulundu.
GEZİ OLAYLARI BAŞLADI
27 Mayıs:
- İstanbul Büyükşehir Belediyesinin Taksim’de yayalaştırma çalışmaları kapsamında
ağaçları sökmesi üzerine bazı kişilerin başlattığı eylem, ülke gündemini uzun süre işgal
edecek olayların başlamasına neden oldu. Gezi olayları başladı.
1 Haziran:
- Eylemcilerden 27 yaşındaki kaynak işçisi Ethem Sarısülük, Kızılay Güvenpark’taki
gösteriler sırasında polisin açtığı ateş sonucu kafasından kurşunla vuruldu. Ağır yaralanan Sarısülük, hastaneye kaldırıldı.
2 Haziran:
- Bezmi Alem Valide Sultan Camisi’nde bulunan gönüllü doktor ve hemşirelerce müdahale edildi. Müdahale sırasında camiye ayakkabıyla girildiği ve içki içildiği iddiaları
ortaya atıldı.
- İçişleri Bakanı Muammer Güler, Taksim Gezi Parkı ile ilgili 28 Mayıs’tan bugüne kadar
67 ilde yapılan 235 eylemde bin 730 kişinin gözaltına alındığını açıkladı.
3 Haziran:
- Türkiye genelinde devam eden gösterilerde ikinci ölüm ise Hatay’da yaşandı.
14 Haziran:
- Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesi, 75’i tutuklu, 103 sanığı bulunan 28 Şubat davasında,
MHP İstanbul Milletvekili Engin Alan ve emekli Orgeneral Erdal Ceylanoğlu’nun da
arasında bulunduğu 37 kişinin tahliyesine karar verdi.
15 Haziran:
18
<
- Taksim Gezi Parkı polisin müdahalesiyle boşaltıldı.
MİLLİ İRADEYE SAYGI MİTİNGLERİ
16 Haziran:
- AK Parti’nin “Milli İdareye Saygı” mitinglerinin ikincisi İstanbul Kazlıçeşme
Meydanı’nda düzenlendi. Uluslararası medyanın Gezi Parkı protestolarını canlı
yayınlamasını eleştiren Başbakan Erdoğan, “Uluslararası medya bunu da gizleyin olur
mu” dedi. Uluslararası yayın kuruluşu CNN’nin, resmi internet sitesinde Kazlıçeşme’deki
“Milli İradeye Saygı” mitinginden yüz binlerin yer aldığı bir kareyi “Türkiye’de hükümet
karşıtı gösteriler” başlıklı fotoğraf galerisinde yer vermesi büyük tepki topladı.
28 Haziran:
- Lice ilçesinde karakol yapımına tepki gösteren çevre köylerden BDP’li grup ile güvenlik güçleri arasında çıkan arbedede 1 kişi öldü, 9 kişi yaralandı.
- Trabzon’un Ayasofya Mahallesi’nde bulunan ve uzun süre müze olarak kullanılan Ayasofya, 52 yıl aradan sonra tekrar cami olarak hizmet vermeye başladı.
Temmuz 2013
3 Temmuz:
-Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı, Seviye Belirleme Sınavı’nın (SBS) kalkacağını, dershanelerin kapatılacağını açıkladı.
19 Temmuz:
- “Devrimci Karargah Örgütü” davasında tutuklu yargılanan eski Emniyet Müdürü Hanefi Avcı, 15 yıl 3 ay 20 gün hapis cezasına çarptırıldı.
22 Temmuz:
-İstanbul 6. İdare Mahkemesinin, Taksim Gezi Parkı’na Topçu Kışlası yapılmasına ilişkin
davada verdiği yürütmeyi durdurma kararı, Kültür ve Turizm Bakanlığının itirazı üzerine
Bölge İdare Mahkemesince oybirliği ile kaldırıldı.
OKULLARDA KIYAFET SERBEST
25 Temmuz:
19
> 2014 OCAK
-MEB, öğrencilerin kılık kıyafet yönetmeliğinde değişiklik yaptı. Milli Eğitim Bakanlığı,
okullardaki serbest kıyafet uygulamasında, velilerin yüzde 50’sinden fazlasının
muvaffakatı alınarak okul kıyafetlerinin belirlenmesini kararlaştırdı.
27 Temmuz:
-Somali’nin başkenti Mogadişu’da Türk Büyükelçiliğinin ek binasına düzenlenen bombalı
saldırıda Amasya Emniyet Müdürlüğünde görevli özel harekat polisi Sinan Yılmaz can
verdi, 3 polis memuru yaralandı.
30 Temmuz:
-Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel’e “Bizim
nazarımızda onbaşısın” diyen BDP Genel Başkanı Demirtaş’ın tazminat ödemesine hükmetti.
31 Temmuz:
-Askeri darbelere zemin hazırladığı iddia edilen Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet
Kanunu’nun 35. maddesindeki değişikliğin de yer aldığı “Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanunu
ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe girdi.
Ağustos 2013
2 Ağustos:
-İngiltere’nin en önemli üniversitelerinden biri olan Cambridge’de yapımına başlanacak
camiye ekonomik destek sağlamak için Türkiye’ye gelen Cambridge Cami Projesi heyeti
ve heyette yer alan İngiliz sanatçı Yusuf İslam, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, TBMM
Başkanı Cemil Çiçek ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile görüştü.
-Yazar, şair ve edebiyatçı Mustafa Miyasoğlu (67) tedavi gördüğü hastanede vefat etti.
ERGENEKON’DA KARAR AÇIKLANDI
5 Ağustos:
-Ergenekon davasında karar açıklandı. Silivri Ceza İnfaz Kurumları Yerleşkesi içerisinde
oluşturulan salonda görülen 321. duruşmada, 6 yıl 2 ay süren Ergenekon Davası’nda
karar çıktı.
-Emekli Büyükelçi İnal Batu (77) öldü.
RABİA GÖSTERİLERİ
14 Ağustos:
20
<
-Yurt genelinde sivil toplum örgütü temsilcileri ve vatandaşlar, Mısır’da darbe karşıtlarına
yönelik katliamı protesto etti.
15 Ağustos:
-Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ, katıldığı “Uluslararası Hacı Bektaş-ı Veli Anma
Kültür ve Sanat Etkinlikleri”ndeki konuşmasının ardından kürsüden inerek protokoldeki
yerine geçerken Hüseyin Satı isimli bir kişinin saldırı girişimine maruz kaldı.
30 Ağustos:
-Zafer Bayramı Resepsiyonu’na ilk kez Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, ev sahipliği
yaptı. Köşk’teki resepsiyona muhalefet liderleri Kemal Kılıçdaroğlu ve Devlet Bahçeli
katılmadı.
Eylül 2013
1 Eylül:
-Anadolu Ajansı Kürtçe haber yayına başladı
9 Eylül:
-Alkollü içkilerin 22.00-06.00 saatleri arasında perakende satışının yapılamayacağına
ilişkin düzenleme yürürlüğe girdi.
-CHP Genel Başkan Yardımcısı Faruk Loğoğlu ve İstanbul Milletvekili Osman Korutürk,
Mısır makamlarının daveti üzerine 2 günlük ziyaret için bu ülkeye gitti.
10 Eylül:
-Hatay’ın Armutlu Mahallesi’nde düzenlenen protestolara katılan Ahmet Atakan (22), bir
binanın çatısından düşerek hayatını kaybetti.
-Diyarbakır’da tarihi Surp Giragos Ermeni Kilisesi’nde “Kilise İsmi” ayini düzenlendi.
13 Eylül:
-Darphanede 8 Temmuz’da başlayan grev sona erdi.
16 Eylül:
-Çanakkale’nin Gökçeada ilçesinde 1951’de kurulan ve 1964’te kurucusunun isteğiyle
kapatılan Özel Gökçeada Rum İlkokulunda, yarım asır sonra yeniden ders zili çaldı.
21
> 2014 OCAK
SURİYE’YE AİT HELİKOPTER DÜŞÜRÜLDÜ
-Suriye’ye yönelik angajman kuralları uygulandı. Sınır ihlali yapan M-17 tipi Suriye helikopteri TSK tarafından düşürüldü.
18 Eylül:
-Yükseköğretime Geçiş Sınavı’nda (YGS) Vahide Yalçın adlı kızdan başörtüsünü
çıkartmasını istedikleri öne sürülen 3 kişinin “görevi kötüye kullanmak” suçundan
yargılanmasına başlandı.
20 Eylül:
-Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığına ortam dinleme cihazı adı verilen ve
kamuoyunda “böcek” olarak tabir edilen cihazların yerleştirildiği iddiası üzerine yapılan
operasyonda bazı bürokratlar ile “böcekleri” yerleştirdiği öne sürülen Fatma A. ve Azime
D.’nin de aralarında bulunduğu 12 kişi gözaltına alındı.
18 PKK’LI FİRAR ETTİ
25 Eylül:
-Bingöl M Tipi Ceza İnfaz Kurumundan aralarında PKK mensuplarının da bulunduğu 18
tutuklu ve hükümlü tünel kazarak firar etti.
27 Eylül:
-28 Şubat davasında mağdur-müşteki sıfatıyla 27 Eylül’de İstanbul’da ifade veren
eski Fazilet Partisi Milletvekili Merve Kavakçı, dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman
Demirel’den şikayetçi oldu.
-Sinema ve tiyatro sanatçısı Tuncel Kurtiz (77), öldü.
28 Eylül:
-”Şu Çılgın Türkler” kitabının yazarı Turgut Özakman (89), tedavi gördüğü hastanede
hayatını kaybetti.
-Ankara’nın Elmadağ ilçesinde bulunan roket fabrikasında atık malzemelerin imhası
sırasında meydana gelen patlamada 2’si ağır 4 kişi yaralandı.
DEMOKRATİKLEŞME PAKETİ AÇIKLANDI
30 Eylül:
-Demokratikleşme Paketi açıklandı
-Maltepe’de protesto eylemi yapan gruptakilere silahla ateş edilmesi sonucu 1 kişi öldü
22
<
4 kişi yaralandı.
Ekim 2013
7 Ekim:
-Vakıflar Genel Müdürü Adnan Ertem, Vakıflar Meclisi’nin oybirliğiyle Mor Gabriel
Manastırına ait arazinin iadesi yönünde karar verdiğini, bundan sonraki süreçte vakfın
tapudan söz konusu 12 parselin tescilini yaptırabileceğini açıkladı.
KAMUDA BAŞÖRTÜSÜ SERBEST
8 Ekim:
-Kamuda başörtüsü serbest oldu, öğrenci andı kalktı.
-Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Hamas Siyasi Büro Şefi Halid Meşal ile görüştü.
9 Ekim:
-ABD’de çeşitli üniversitelerde öğretim üyesi olarak görev yapan ve 27 yaşında
“Türkiye’nin en genç ikinci profesörü” unvanına sahip olan Prof. Nurettin Uzunoğlu (74)
İstanbul’da tedavi gördüğü hastanede vefat etti.
TÜRKİYE’DE DARBE GİRİŞİMİNE İLK CEZALAR
10 Ekim:
- Balyoz Davası’nda Yargıtay kararını verdi. Yargıtay 9. Ceza Dairesi, Balyoz Planı
Davası’nda, aralarında emekli orgeneraller Çetin Doğan, Halil İbrahim Fırtına, Ergin
Saygun, Engin Alan, Bilgin Balanlı ve emekli Oramiral Özden Örnek’in de bulunduğu
237 sanık hakkındaki mahkumiyet hükümlerini onadı.
-MHP’li Fethiye Belediye Başkanı Behçet Saatcı, kesin ihraç istemiyle tedbirli olarak
disiplin kuruluna sevk edildi.
LÜBNAN’DAKİ REHİN TÜRK PİLOTLAR SERBEST
19 Ekim:
-Lübnan’da serbest bırakılan Türk pilotlar Murat Akpınar ile Murat Ağca İstanbul’a geldi
ve sevdikleriyle kucaklaştı. Pilotlar, İstanbul’da Başbakan Erdoğan ile aileleri tarafından
karşılandı.
-TBMM’de başörtülü milletvekiline “yeşil ışık” yakıldı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan,
23
> 2014 OCAK
23 Ekim:
‘’Herhangi bir içtüzük değişikliğine gerek yok. Şartlar buna müsaittir ve başörtülü olarak
milletin seçtiği vekiller parlamentoda görev ifa edebilirler. AK Parti olarak da bu konuda tavrımız çok açıktır, nettir. Başından beri destekliyoruz, desteklemeye de devam
edeceğiz” dedi.
-Hrant Dink cinayeti davasında hakkında yakalama kararı çıkartılan sanıklardan Erhan
Tuncel İstanbul’da yakalandı.
25 Ekim:
-Askerlik süresinin 1 Ocak 2014’ten itibaren geçerli olmak üzere, silah altındaki yükümlüleri de kapsayacak şekilde, erbaş ve erler için 15 aydan 12 aya indirilmesine dair karar
Resmi Gazete’de yayımlandı.
-12 Eylül Davası’nda Cumhuriyet Savcısı, sanıklar Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya’nın,
TCK’nın “devlet kuvvetleri aleyhine cürümler” başlıklı 146. maddesi uyarınca
ağırlaştırılmış müebbet hapisle cezalandırılmalarını istedi.
KÖŞK’TEN AHMET KAYA’YA ÖDÜL
28 Ekim:
-Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü, müzik alanında Ahmet Kaya’ya verildi.
MARMARAY AÇILDI
29 Ekim:
-Marmaray, Pekin ile Londra’yı birleştirdi. Asya ile Avrupa arasında, denizin altından
kesintisiz demiryolu ulaşımını sağlayacak, dünyanın alanındaki önemli projelerinden
Marmaray törenle açıldı.
31 Ekim:
-Türkiye’yi Eurovision’da Kürtçe şarkıyla temsil etmek isteyen Diyarbakır Kültür Turizm ve Musiki Derneği, TRT Genel Müdürlüğüne başvurdu.
4 Kasım:
-Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü, “ceza infaz kurumları ile denetimli serbestlik müdürlüklerinde görev yapan personelden isteyenlerin, başörtüsü takarak çalışabileceğini”, bununla birlikte “resmi üniforma giyen personelin başörtüsünün,
üniformaya uyumlu olacağını ve kapalı ortamlar dışında başörtüsü üzerine kep
24
<
takılacağını” bildirdi.
7 Kasım:
-Diyarbakır’da valilik binası yakınında yer alan “Ne Mutlu Türküm Diyene” yazısı bulunan tabelanın kaldırılması bazı sivil toplum kuruluşları ve vatandaşlarca memnuniyetle
karşılandı.
DİYARBAKIR’DA TARİHİ BULUŞMA
16 Kasım:
-Başbakan Erdoğan, Diyarbakır’a gitti. Başbakan Erdoğan’ın davetiyle Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesud Barzani ve Kürt sanatçı Şivan Perwer Habur Sınır Kapısı
üzerinden Türkiye’ye giriş yaptı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Irak Bölgesel Kürt
Yönetimi Başkanı Mesut Barzani ile bir araya geldi.
18 Kasım:
-Tiyatro sanatçısı Nejat Uygur (86), bir süredir tedavi gördüğü hastanede öldü.
-Gazeteci, yazar ve araştırmacı Aytunç Altındal (68), kanser hastalığı sonucu vefat etti.
KIRMIZI HALI DÖNEMİ BİTTİ
22 Kasım:
Başbakanlık genelgesiyle karşılama ve uğurlama törenleri ile temel atma, açılış ve benzeri törenlerde kırmızı halı serilmesi uygulamasına son verildi.
30 Kasım:
-CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, ABD’ye gitti
Aralık 2013
1 Aralık:
-İçişleri Bakanlığı, günübirlik kiraya verilen evler ve apart dairelerin kayıt altına alınıp
vergiye tabi tutulmasını amaçlayan genelgeyi valiliklere gönderdi.
5 Aralık:
-CHP Milletvekili Balbay tahliye edildi.
-F klavye kullanımına ilişkin Başbakanlık genelgesi Resmi Gazete’de yayımlanarak
25
> 2014 OCAK
10 Aralık:
yürürlüğe girdi. Kamu kurum ve kuruluşlarınca alım süreci başlatılmış olanlar dışında
temin edilecek tüm bilgisayarların F klavyeli olması ve halen kullanımda olanların da
2017 yılı sonuna kadar F klavyeye dönüştürülmesi sağlanacak.
12 Aralık:
-28 Şubat dönemine ilişkin 103 sanığın yargılandığı davanın Ankara 13. Ağır Ceza
Mahkemesindeki 48’inci duruşması yapıldı. Savunmasını yapan dönemin Genelkurmay Başkanı emekli Orgeneral İsmail Hakkı Karadayı, “28 Şubat süreci, bazı çevrelerce
söylendiği gibi bir darbe süreci asla değildir” dedi.
14 Aralık:
-27 Mayıs darbesi döneminde Demokrat Partililerin (DP) yargılandığı Yassıada’nın adı
‘’Demokrasi ve Özgürlükler Adası’’ olarak değiştirildi.
-28 Şubat davası sanığı emekli orgeneral Teoman Koman (77), tedavi gördüğü GATA
Haydarpaşa Eğitim Hastanesinde hayatını kaybetti.
16 Aralık:
-Diyarbakır 5. ve 6. Ağır Ceza Mahkemesi, BDP’li tutuklu milletvekilleri Selma Irmak
(Şırnak), Faysal Sarıyıldız (Şırnak), İbrahim Ayhan (Şanlıurfa), Gülser Yıldırım (Mardin)
ve Kemal Aktaş’ın (Van) tahliye istemini reddetti.
17 ARALIK OPERASYONLARI
17 Aralık:
-İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca yürütülen 3 ayrı soruşturmada, aralarında iş
adamları, bürokrat ve memurların da bulunduğu çok sayıda kişiye yönelik “kara para
aklama”, “altın kaçakçılığı” ve “kamu görevlilerine rüşvet” iddiasıyla operasyon düzenlendi.
-Ankara’nın Gölbaşı ilçesinde görev uçuşu gerçekleştiren askeri helikopter, yüksek gerilim hattı tellerine takılarak düştü. Helikopterde bulunan Kara Pilot Binbaşı Ahmet Duman, Kara Pilot Üsteğmen Emre Acar, Teknisyen Kıdemli Başçavuş Erdinç Salkım ve
Teknisyen Başçavuş Hüseyin Uluçeşme can verdi.
AK PARTİ’DEN İSTİFALAR
- İstanbul Milletvekili Hakan Şükür istifa etti. Şükür’den Ertuğrul Günay, İdris Bal, Erdal
Kalkan, İdris Naim Şahin ve Hami Yıldırım da Ak Parti’den istifa etti.
26
<
27
> 2014 OCAK
-28 Şubat davasında mahkeme, emekli Orgeneral İsmail Hakkı Karadayı ile eski YÖK
Başkanı Kemal Gürüz’ün de aralarında bulunduğu 7 sanığın, duruşmalardan vareste
tutulmasına karar verdi.
2013 Başörtüsünün Meclis’e dönüş yılı oldu.
<
2013’te TBMM
TBMM’de 2013 yılında, çözüm sürecine katkı amacıyla ana dilde savunmaya imkan tanıyan ve terör örgütü propagandası yapanların ‘’terör örgütü üyeliği’’ suçundan
cezalandırılmamasını öngören yasal düzenlemeler yapıldı. Ayrıca, TSK İç Hizmet
Kanunu’nun 35. maddesini de değiştiren yasa kabul edildi, TSK’nın görev tanımı değişti.
Alkollü içkilerin 22.00 ile 06.00 saatleri arasında perakende satılması, reklamı ve tüketicilere yönelik tanıtımının yapılmasını yasaklayan yasa tasarısı kabul edildi
Kamuda başörtüsüne serbestlik getiren yönetmelik değişikliğiyle, milletvekilleri TBMM
Genel Kurulu’na başörtüsüyle katılmaya başladı, kadın milletvekillerinin Genel Kurul’a
pantolonla da girmesine imkan tanıyan İçtüzük değişikliği kabul edildi.
Tutuklu milletvekilleri Mustafa Balbay ve Mehmet Haberal, tahliyeden sonra yemin
ederek göreve başladı.
TBMM’de 2013 yılının önemli olayları şöyle:
2 Ocak
- TBMM Hukuk Hizmetleri Başkanlığı, Dilekçe Komisyonu’nun talebi üzerine, eski
Başbakan Adnan Menderes’in idam kararının iptalinin mümkün olmadığı, ancak
yargılamanın yenilenebileceği yönünde görüş bildirdi.
9 Ocak
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne yapılan bazı başvuruların tazminat ödenmek
suretiyle çözümüne ilişkin esas ve usulleri belirleyen tasarı, TBMM Genel Kurulu’nda
yasalaştı.
10 Ocak
- TBMM Genel Kurulu milletvekilleri, dışarıdan atanan bakanlar ve gazetecilerin fiili
hizmet zammından yararlanmasını öngören, sigortalı lehine düzenlemeler içeren ve 4,5
milyon kişiyi ilgilendiren tasarıyı kabul etti.
22 Ocak
29
> 2014 OCAK
- Haberleşme özgürlüğü ve özel hayatın gizliliğinin ihlalinin nedenlerinin ortaya
çıkarılması ve alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla Meclis Araştırma
Komisyonu kuruldu.
23 Ocak
- Anadilde savunma hakkı getiren Ceza Muhakemesi Kanunu ile Ceza ve Güvenlik
Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapan Kanun Tasarısı’nın TBMM
Genel Kurulu’ndaki görüşmeleri sırasında tartışma yaşandı. CHP İzmir Milletvekili
Birgül Ayman Güler’in, ‘’Kürt milliyetçiliğini bana ilericilik ve bağımsızcılık diye
yutturamazsınız. Türk milleti ile Kürt milliyetini eşit, eşdeğer gördürtemezsiniz. Bundan
sonra biz savunmadayız, bundan sonra meşru müdafaa hakkı için saldırıdayız’’ sözleri
uzun süre tartışıldı.
CHP Adıyaman Milletvekili Salih Fırat, Güler’in bu sözleri nedeniyle 24 Ocak’ta partisinden istifa etti, 19 Mart’ta AK Parti’ye katıldı.
Sanıkların tercih ettikleri dilde savunma yapmasına imkan tanıyan kanun tasarısı, 24
Ocak’ta TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı.
30 Ocak
- TSK Disiplin Kanunu Tasarısı, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. Disiplinsizliğe
karşı oda hapsi verilmesini sona erdiren yasayla, YAŞ terfi işlemleriyle kadrosuzluk
nedeniyle emekliye ayırma hariç, her türlü ilişik kesme kararına ve kanunlarda belirtilen
disiplin cezalarına karşı yargı yolu açıldı.
- 2-B taşınmazların satış bedelinin, 400 metrekareye kadar olan kısmı için rayiç bedelin
yüzde 50’si üzerinden hesaplanmasını öngören kanun teklifi yasalaştı.
5 Şubat
- Aden Körfezi ve Somali açıklarında görev yapan TSK unsurlarının görev süresinin bir
yıl daha uzatılmasını öngören Başbakanlık Tezkeresi, TBMM Genel Kurulu’nda kabul
edildi.
7 Şubat
- TBMM Genel Kurulu’nda, Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Yasa Tasarısı
kabul edildi. Teröre fon sağlayan kişinin 10 yıla kadar hapis cezasına çarptırılmasını
öngören tasarıda; BM Güvenlik Konseyi’nin malvarlığının dondurulması kararlarının
gecikmeden uygulanması düzenlendi.
21 Şubat
30
<
- Sağlık Bakanlığınca Kamu Özel İşbirliği Modeli ile Tesis Yaptırılması, Yenilenmesi ve
Hizmet Alınması Hakkında Kanun Tasarısı, TBMM Genel Kurulu’nda yasalaştı. Yasayla,
Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının, Hazine’nin özel mülkiyetindeki taşınmazlar
üzerinde sağlık tesisi yaptırabilmesi ve bu tesisleri 30 yıla kadar kiralayabilmesine imkan sağlandı. Hastane yerleşkelerinin, sağlık tesisi ve ticari hizmet alanlarından oluşması
öngörüldü.
27 Şubat
- TBMM Genel Kurulu’nda, Mera Kanunu’nda değişiklik öngören kanun tasarısı kabul edildi. Yasayla mera, yaylak ve kışlakları tekrar eski konumuna getirmek amacıyla
yapılan masrafların, bu alanlarda bozulmaya neden olanlardan tahsil edilmesi düzenlendi.
14 Mart
- TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen yasayla, Ordu büyükşehir oldu.
16 Mart
- TBMM Başkanlığı’nın vatandaşların Meclis’i gezmesi amacıyla düzenlediği, ‘’halk
günü’’ uygulaması başladı.
27 Mart
- TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu, Şırnak’ın Uludere ilçesi yakınlarındaki
Irak topraklarında 28 Aralık 2011’de düzenlenen hava operasyonu sonucu 34 vatandaşın
hayatını kaybettiği olaya ilişkin hazırlanan Uludere Raporu’nu, oyçokluğu ile kabul etti.
3 Nisan
- AK Parti, çözüm sürecine ilişkin TBMM’de araştırma komisyonu kurulması için önerge
verdi. CHP ve MHP, komisyona üye vermeyeceklerini açıkladı. Komisyon, çalışmalarını
AK Parti ve BDP’li milletvekillerinin katılımıyla yürüttü.
11 Nisan
31
> 2014 OCAK
- Kamuoyunda ‘’4. Yargı Paketi’’ olarak bilinen insan hakları ve ifade özgürlüğü
bağlamında bazı kanunlarda değişiklik yapan yasa tasarısı, TBMM Genel Kurulu’nda
kabul edildi. Terör örgütünün propagandasını yapanlara, bildiri veya açıklamalarını basıp
yayınlayanlara ceza verilmesinde, ‘’cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemleri meşru
gösterme, övme ve bu yöntemlere başvurmayı teşvik etme’’ şartı getirildi. Terör örgütlerinin bildiri ve açıklamalarını basıp yayınlayanlar, propagandasını yapanlar ve yasa
dışı toplantı ve gösterilere katılanların, ayrıca “terör örgütüne üye olmak” suçundan
cezalandırılmaması hükme bağlandı.
25 Nisan
- CHP Tunceli Milletvekili Kamer Genç, TBMM Genel Kurulu’nda Aile ve Sosyal
Politikalar Bakanı Fatma Şahin’e, ‘’Acaba Atatürk bu Cumhuriyet’i kurmasaydı o
makamda oturacak mıydınız? Otursaydınız hangi tarikat mensubu kitlenin, bilmem
kaçıncı hanımı durumuna düşerdiniz?’’ sorusu gerginliğe neden oldu. Genç’e kınama
cezası verildi.
Genç, 30 Nisan’daki oturumda sözlerini düzeltmek için konuşurken yine tartışma
çıktı. Ak Parti Tokat Milletvekili Zeyid Aslan’a, Genç’e yönelik sözlerinden dolayı
kınama cezası verildi. Aslan, TBMM Yasadışı Dinlemeleri Araştırma Komisyonu
başkanlığı ve üyeliğinden de istifa etti.
7 Mayıs
- AK Parti, CHP, MHP ve BDP grup başkanvekilleri, milletvekillerinin mali, sosyal
hak ve yükümlülükleriyle ilgili yasa teklifine imza attı.
9 Mayıs
- Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş’nin kuruluşu, yapılanması ve faaliyet konularına
ilişkin usul ve esasları düzenleyen Posta Hizmetleri Kanunu Tasarısı, TBMM Genel
Kurulu’nda kabul edilerek, yasalaştı.
- TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, milletvekillerinin mali, sosyal hak ve yükümlülükleriyle ilgili TBMM Üyeliği Kanunu Teklifi’ni kabul etti.
10 Mayıs
- CHP, MHP ve BDP, milletvekillerinin özlük haklarına ilişkin yasa teklifinden
imzalarını çektiklerini açıkladı.
22 Mayıs
- Varlık barışının da içinde yer aldığı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Tasarısı, TBMM Genel
Kurulu’nda kabul edildi.
24 Mayıs
- Alkolle ilgili düzenlemeleri de içeren Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamel32
<
erde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
Alkollü içkilerin, 22.00 ile 06.00 saatleri arasında perakende satılması, alkollü içkilerin
reklamı ve tüketicilere yönelik tanıtımının yapılması yasaklandı. İçkilerin ambalajları
üzerine alkol ürünlerinin zararlarını belirten Türkçe yazılı uyarılar veya mesajlar
konulması zorunlu hale geldi.
Yasayla, televizyonlarda yayınlanan dizi, film ve müzik kliplerinde alkollü içkinin
özendirici görüntülerine yer verilmesi de yasaklandı.
24 Haziran
- TBMM Başkanlığı için adaylık başvuru süreci başladı. İlk adaylık başvurusunu, MHP
Konya Milletvekili Faruk Bal yaptı.
28 Haziran
- AK Parti’li 7 milletvekili, Ankara Milletvekili Cemil Çiçek’i TBMM Başkanlığı için
aday gösterdi. CHP İstanbul Milletvekili Osman Taney Korutürk de TBMM Başkanlığı’na
aday oldu.
-AK Parti grubunda, TBMM Başkanvekilliği için Sadık Yakut ve Ayşe Nur Bahçekapılı’nın
isimleri belirlendi, AK Parti Grup başkanvekilliklerine ise Nurettin Canikli, Mustafa
Elitaş Mahir Ünal, Ahmet Aydın ve Mihrimah Belma Satır seçildi.
2 Temmuz
- AK Parti Ankara Milletvekili Cemil Çiçek, üçüncü turda 299 oy alarak yeniden TBMM
Başkanı seçildi.
4 Temmuz
- TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu, Mısır’daki askeri darbeyi kınayan bir
bildiri yayınladı. AK Parti, CHP, MHP ve BDP’nin imzaladığı bildiride, “Yetkisiz bir
şekilde gasp edilen iktidar derhal halka iade edilmelidir” denildi.
5 Temmuz
33
> 2014 OCAK
- TBMM Dilekçe Komisyonu, Adnan Mederes’in avukatı Apaydın’ın, Menderes ve
arkadaşları için verilen idam kararının yok hükmünde sayılması amacıyla sunduğu dilekçeyi karara bağladı. Kararda, konunun, komisyonun yetki alanı içinde olmadığı, TBMM
Genel Kurulu’nun, Milli Birlik Komitesi tarafından alınan infazların onaylama kararını
yok sayma yetkisine sahip olduğu belirtildi.
- CHP Tunceli Milletvekili Kamer Genç’e, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e yönelik “Bu
kadar bal kabağı gibi bir laf söylenmez” sözleri nedeniyle üç birleşim Genel Kurul’dan
çıkarma cezası verildi.
9 Temmuz
- TBMM Başkanı Cemil Çiçek, yeni anayasa çalışmalarında gelinen son aşamayı iletmek
üzere muhalefet liderleriyle biraraya geldi. Çiçek, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli,
BDP Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ile
görüştü. Cemil Çiçek, 10 Temuz’da da AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile bir araya geldi.
12 Temmuz
- Sürücü belgelerinin yenilenmesinden 100 bin sözleşmeli personelin kadroya alınmasına,
şehit yakını, gazi, muhtar ve köy korucularına yeni haklardan meraların geçici yerleşime
açılmasına kadar 80 kanunda düzenlemeyi içeren “Torba Kanun” teklifi, TBMM Genel
Kurulu’nda kabul edildi.
13 Temmuz
- TBMM Genel Kurulu’nda, darbelere yasal dayanak olarak gösterilen TSK İç Hizmet
Kanunu’nun 35. maddesini de değiştiren yasa kabul edildi. TSK’nın görev tanımı değişti.
İlgili madde; “Silahlı kuvvetlerin vazifesi; yurtdışından gelecek tehdit ve tehlikelere karşı
Türk vatanını savunmak, caydırıcılık sağlayacak şekilde askeri gücün muhafazasını ve
güçlendirilmesini sağlamak, TBMM kararıyla yurtdışında verilen görevleri yapmak ve
uluslararası barışın sağlanmasına yardımcı olmaktır” şeklinde düzenlendi. Değişiklik 31
Temmuz’da Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
6 Ağustos
- Anayasa Yazım Komisyonu, mevcut anayasanın değiştirilemez hükümleri arasında yer
alan “Devletin Şekli” başlıklı birinci maddeyi mevcut haliyle kabul etti.
27 Ağustos
- TBMM Başkanı Cemil Çiçek, Suriye ve Mısır’da yaşanan gelişmelere ilişkin başta
ABD olmak üzere 45 ülkenin parlamento başkanları ile Avrupa Parlamentosu Başkanı ve
8 uluslararası asamble başkanına mektup gönderdi.
12 Eylül
- TBMM Başkanı Cemil Çiçek’in başkanlığında toplanan Anayasa Uzlaşma
34
<
Komisyonu’nda, karşılaşılan usul sorunlar değerlendirildi. Yazım Komisyonu’nun
çalışmalarına devam etmesi kararlaştırıldı.
1 Ekim
- TBMM, 24. Dönem 4. Yasama Yılına başladı.
- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, TBMM’nin 24. Dönem 4. Yasama Yılı’nın açılış
konuşmasını yaptı. Gül’ün konuşmasını, eşi Hayrünnisa Gül ilk kez TBMM Genel
Kurulu’ndaki locadan izledi.
2 Ekim
- Ergenekon Davası’ndan tahliye edilen CHP Zonguldak Milletvekili Mehmet Haberal,
TBMM Genel Kurulu’nda yemin ederek göreve başladı.
3 Ekim
- Suriye’ye ilişkin, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yabancı ülkelere gönderilmesi ve buna
imkan sağlayan gerekli düzenlemelerin Hükümet tarafından belirlenecek esaslara göre
yapılması için hükümete verilen yetkinin süresinin bir yıl daha uzatılmasını öngören
Başbakanlık Tezkeresi, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
10 Ekim
- Irak’ın kuzeyinden Türkiye’ye yönelik terör saldırılarına karşı sınır ötesi harekatla ilgili
Hükümet’e verilen yetkinin süresinin bir yıl daha uzatılmasını öngören Başbakanlık Tezkeresi, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
22 Ekim
- Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2014 yılıı bütçesini TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’na
sundu. Komisyonda bakanın sunuşundan önce, Sayıştay raporlarının Meclis’e gelmemesi
tartışma konusu oldu.
23 Ekim
- BDP İstanbul Milletvekilleri Sırrı Süreyya Önder ve Sebahat Tuncel ile BDP Mersin
Milletvekili Ertuğrul Kürkcü, partilerinden istifa etti.
- TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu bünyesindeki Hozat Alt Komisyonu
Başkanı, AK Parti Adıyaman Milletvekili Mehmet Metiner, Tunceli’nin Hozat İlçesi’ndeki
fişleme iddialarının doğru olduğunu, fişlemeyi sadece polisin değil, jandarmanın da
35
> 2014 OCAK
26 Ekim
yaptığını söyledi.
30 Ekim
- Nevşehir Ünivertisitesi’nin adını “Nevşehir Hacı Bektaş Veli”, Siirt’in Aydınlar ilçesinin adını “Tillo” olarak değiştiren kanun teklifi, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı.
-TBMM Başkanı Cemil Çiçek, Kurtuluş Savaşı’nın kahramanlarından Nezahat Baysel’in
torununa İstiklal Madalyasını, Meclis’te düzenlenen törenle verdi.
31 Ekim
- Başörtüsüne kamuda serbesti getiren Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Personelin
Kılık ve Kıyafetine Dair Yönetmelik’te 8 Ekim’de yapılan değişikliğin ardından AK Parti
Konya Milletvekili Gülay Samancı, Kahramanmaraş Milletvekili Sevde Bayazıt Kaçar,
Denizli Milletvekili Nurcan Dalbudak ve Mardin Milletvekili Gönül Bekin Şahkulubey,
TBMM Genel Kurulu çalışmalarına başörtülü olarak katıldı.
- İstanbul milletvekilleri Sebahat Tuncel, Sırrı Süreyya Önder, Levent Tüzel ve Mersin
Milletvekili Ertuğrul Kürkcü HDP’ye katıldı. Bu katılımlarla, TBMM’de temsil edilen
parti sayısı 5’e yükseldi.
5 Kasım
- TBMM Genel Kurulu’nda, sporda doping sorununun araştırılması için komisyon
kurulması kabul edildi.
7 Kasım
- Tüketicinin korunmasına ilişkin kanun tasarısı, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı.
13 Kasım
- TBMM Genel Kurulu’nda, kadın milletvekillerinin Genel Kurul çalışmalarına pantolonla katılmasına imkan veren TBMM İçtüzük değişikliği teklifi kabul edildi.
18 Kasım
- TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu toplandı. TBMM Başkanı Çiçek, komisyon
çalışmalarının sonuç vermediği ve bundan sonra sürdürülemeyeceği gerekçesiyle, bir
sonraki toplantı tarihini belirlemedi. Çiçek’in bu kararı üzerine AK Parti, sonraki komisyon toplantılarına katılmadı.
36
<
19 Kasım
-Yüksek Seçim Kurulu’nun, seçim dönemlerinde her türlü seçim malzemesini doğrudan
temin usulüyle almasına imkan veren Kamu İhale Kanununda Değişiklik Yapılmasına
Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
21 Kasım
- AK Parti, Kütahya Milletvekili İdris Bal’ı, “basında çıkan ve parti politikalarına aykırı
açıklamaları” nedeniyle kesin ihraç istemiyle tedbirli olarak müşterek disiplin kuruluna
sevk etti.
-TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nun 1 ay süren bütçe maratonu, 2014 Yılı Merkezi
Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı’nın kabul edilmesiyle sona erdi.
27 Kasım
- TBMM Çözüm Sürecini Değerlendirme Komisyonu raporunda, “kafaların
silahsızlandırılmasının, sürecin ilerleyeceği zeminler açısından dikkate değer olduğu”
belirtilerek, “Çözüm sürecinde fiziki mayınlar kadar kafalar ve zihinlerdeki mayınların
temizlenmesi büyük önem taşımaktadır” denildi.
4 Aralık
- Kütahya Milletvekili İdris Bal, AK Parti’den istifasını TBMM Başkanlığı’na sundu.
Bal, siyasete bağımsız milletvekili olarak devam edeceğini açıkladı.
9 Aralık
-TBMM Genel Kurulu’nda, BDP’nin 2014 yılı bütçe tasarısı muhalefet şerhinde “Türkiye
Kürdistanı” ibaresinin kullanılması üzerine açılan usul tartışmasında, BDP ile MHP’liler
arasında kavga çıktı.
Görüşmelerin ardından 2014 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Tasarısı’nda, BDP’nin yazdığı
ve içerisinde “Türkiye Kürdistanı” ifadesinin de bulunduğu muhalefet şerhinin, Anayasaya ve İçtüzüğe aykırı olduğu gerekçesiyle rapordan çıkartılmasına AK Parti, CHP ve
MHP’nin oylarıyla karar verildi.
10 Aralık
- Ergenekon Davası’ndan tutuklu yargılanırken tahliye edilen CHP İzmir Milletvekili
Mustafa Balbay TBMM Genel Kurulu’nda yemin ederek görevine başladı.
37
> 2014 OCAK
12 Aralık
- AK Parti Bursa Milletvekili Canan Candemir Çelik, TODAİE bütçesi üzerinde yaptığı
konuşmayla TBMM Genel Kurulu kürsüsünden başörtüsüyle hitap eden ilk milletvekili
oldu.
16 Aralık
- İstanbul Milletvekili Hakan Şükür, AK Parti’den istifa etti.
17 Aralık
- BDP Kars Milletvekili Mülkiye Birtane ve BDP Van Milletvekili Özdal Üçer, Genel
Kurul’da tutuklu milletvekilleri için “Kürdistan” milletvekili deyince tansiyon yükseldi.
Üçer’e, “PKK’nın terör örgütü olmadığı” ve “Kürdistan İşçi Partisi’nin üyesi olmaktan
gurur duyduğu” yönündeki ifadeleri nedeniyle kınama cezası verildi.
- HDP’li 4 milletvekili, tutuklu milletvekillerinin tahliye taleplerinin reddedilmesi
nedeniyle Meclis’te açlık grevine başladı.
20 Aralık
- 2014 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı, TBMM Genel Kurulu’nda, 121 red
oyuna karşı 318 oyla kabul edildi.
- HDP’li milletvekillerinin açlık grevi sona erdi.
38
<
2013’te Türkiye ekonomisi
Türkiye, IMF ile yollarını ayırdı. Aynı aynı ay içinde milyar dolarlık ihaleler gerçekleştirildi.
İhracatta yeni rekorlar kırıldı. İMKB kaldırıldı, yerine BİST açıldı.
39
> 2014 OCAK
Dünya ekonomisi küresel krizin etkileri ile boğuşurken, Türkiye ekonomisi açısından
2013, önemli gelişmelerin yaşandığı bir yıl oldu. Türkiye, IMF ile yollarını ayırdı. Aynı
aynı ay içinde milyar dolarlık ihaleler gerçekleştirildi. İhracatta yeni rekorlar kırıldı.
İMKB kaldırıldı, yerine BİST açıldı. Yıl sonuna doğru hem dolar hem euro tarihi rekor
kırdı. Altın fiyatları dibe vurdu. Merkez Bankası’nın rezervleri tarihi rekor kırarak 131
milyar dolara ulaştı.
Amerikan Merkez Bankasının (Fed) tahvil alımlarını azaltacağının sinyalini vermesi,
uluslararası piyasalarda hareketlenmelere yol açarken, Ben Bernanke’nin görev süresinin dolmasının ardından Şubat 2014’te Fed’in başına geçecek Janet Yellen’in parasal desteğinin sürmesi gerektiğine yönelik açıklaması piyasaları rahatlattı. Fed, aralıkta
aldığı kararla aylık 85 milyar dolarlık tahvil alım miktarını 10 milyar dolar azaltarak, 75
milyar dolara indirdi.
Küresel ekonomik krizin yaralarını sarmaya çalışan Avro Bölgesi’nde ise ekonomi düzelmeye başlarken, büyüme, hafif ve düzensiz devam etti.
Buna karşılık Türkiye ekonomisi, yıla rekor ihracatla başladı. Ocak ayında, Türkiye’nin
2012 yılında ihracatta 152 milyar 561 milyon dolarla Cumhuriyet tarihinin rekorunu
kırdığı açıklandı.
Türkiye, Uluslararası Para Fonuna (IMF) borcunun son taksidini ödeyerek, IMF ile
ilişkilerde uzun yılların ardından borçsuz döneme girdi.
Uluslararası derecelendirme kuruluşları, Türkiye ekonomisindeki gelişmeleri teyit etti.
Kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor’s (S&P) Türkiye’nin kredi notunu
BB’den yatırım yapılabilir seviyenin bir alt kademesi BB+’ya yükselttirken, mayıs
ayında Moody’s, Kanada kaynaklı Dominion Bond Rating Services ve Japan Credit Rating Agency (JCR) olmak üzere 3 uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu, Türkiye’nin
kredi notunu “yatırım yapılabilir” seviyeye yükseltti. Böylece geçen yıl kasım ayında not
artışı yapan Fitch ile birlikte 4 uluslararası kredi derecelendirme kuruluşunca Türkiye’nin
kredi notu “yatırım yapılabilir” seviyeye yükseltilmiş oldu.
Yine bu yıl içinde İMKB, yerini Borsa İstanbul’a bıraktı. Borsa, arka arkaya kapanış
rekorları kırdı.
Türkiye’nin en önemli projelerinden İstanbul’a yapılacak 3. havalimanın ihalesi gerçekleştirilirken, Sinop’a yapılması planlanan nükleer santrale ilişkin anlaşma
imzalandı.
Türkiye, “asrın projesi” olarak nitelendirilen Marmaray’a kavuştu.
Özelleştirme işlemlerinin tamamlanmasıyla elektrik dağıtımı tümüyle özel sektöre
devredildi.
Fed’in tahvil alımını azaltacağı açıklamalarının ardından 2 liranın üzerine çıkan dolar,
aralık ayının sonlarında ise TL karşısında tarihinin en yüksek seviyesi olan 2,0947 lirayı
gördü.
Rekabet Kurulu, bankalara rekor düzeyde ceza verdi. Kurul, mevduat, kredi ve kredi kartı
hizmetleri alanında rekabeti ihlal ettikleri gerekçesiyle haklarında soruşturma yürüttüğü
12 bankaya toplam 1 milyar 116 milyon 957 bin 468 lira ceza verilmesini kararlaştırdı.
Yılın ekonomik gelişmeleri şöyle:
2 Ocak:
- ABD’de ‘’mali uçurum’’dan kurtulmayı öngören tasarıyı, Senato’dan sonra Temsilciler
Meclisi de onayladı.
- İhracatta Cumhuriyet tarihinin rekoru kırıldı. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, TİM
verilerine göre 2012 yılı ihracatının, 2011 yılına göre yüzde 12,6 artarak 151,9 milyar
dolara ulaştığını bildirdi.
- İMKB 100 Endeksi, 2013 yılının ilk işlem gününü 1.433,64 puanlık yükselişle tarihinin
en yüksek kapanışı olan 79.642,08 puandan kapattı.
- Merkez Bankası, 2012 yılı üçüncü çeyreğinde cari işlemler açığının 8,1 milyar dolara
40
gerilediğini açıkladı.
3 Ocak:
- TÜİK, 2012 yılında TÜFE’nin yüzde 6,16, ÜFE’nin ise yüzde 2,45 arttığını açıkladı.
2012 Aralık ayına ilişkin TÜFE verileri son 25 yılın, ÜFE verileri de son 45 yılın en
düşük oranları oldu.
- Türkiye ile Birleşik Arap Emirlikleri arasında ‘’Afşin-Elbistan Bölgesinde Linyit
Kömürü Madenciliği ve Elektrik Üretimi Alanında İşbirliğine Dair Hükümetlerarası
Anlaşma’’ imzalandı.
- Savunma Sanayii İcra Kurulu Toplantısında, Göktürk 3 Uydu Projesi’nin TÜBİTAK
ve ASELSAN’ın desteğiyle milli olarak geliştirilmesi için TUSAŞ ile sözleşme
görüşmelerine başlanmasına karar verildi.
4 Ocak:
- Türkiye’nin elektrik tüketimi, 2012 yılında bir önceki yıla göre yüzde 5,1 artış göstererek 241 milyar 946,8 milyon kilovatsaate ulaştı.
- DHMİ, havayoluyla taşınan yolcu sayısının, 2012 yılında bir önceki yıla göre yüzde
10,4 artarak 130 milyon 630 bin 154’e yükseldiğini açıkladı.
5 Ocak:
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Cezayir ile devam eden 4 milyar metreküplük LNG kontratının 10 yıl daha uzatılması konusunda mutabakata vardıklarını
açıkladı.
8 Ocak:
- Otomotiv Distribütörleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Bayraktar, Türkiye
otomobil ve hafif ticari araç toplam pazarının 2012 yılında yüzde 10 küçüldüğünü ve 777
bin 761 adet satış gerçekleştiğini belirtti.
- BDDK verilerine göre, Türk bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü Kasım 2012
itibarıyla 1 trilyon 335 milyar 794 milyon liraya ulaştı. Sektörün net dönem karı 21 milyar 786 milyon lira oldu.
- AB istatistik kurumu Eurostat’ın verilerine göre, Avro Bölgesi’nde işsizlik kasım ayında
yüzde 11,8 ile tarihinin en yüksek düzeyine tırmandı.
- Hazine nakit dengesi, 2012 sonu itibariyle 24 milyar 686 milyon lira açık verdi.
- Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, The Banker tarafından ‘’Avrupa’da ve dünyada
Yılın Merkez Bankası Başkanı’’ seçildi.
9 Ocak:
- Karayolları Genel Müdürlüğü, 2012 yılı sonu itibariyle köprü ve otoyollardan 359 milyon 826 bin 776 araç geçtiğini, toplam 803 milyon 424 bin lira gelir elde edildiğini
açıkladı.
41
<
> 2014 OCAK
- BTK, cep telefonu ithalatının, 2012 sonu itibariyle, 2011 yılına göre yüzde 25,9 azalarak
13 milyon 213 bin 366’ya gerilediğini açıkladı.
10 Ocak:
- İstanbul’da üç gün süren kar yağışı nedeniyle THY’nin 150 seferi iptal edildi, 5 bin
yolcu otellere yerleştirildi.
11 Ocak:
- Türkiye’nin cari işlemler hesabı açığı, 2012 Ocak-Kasım döneminde önceki yılın aynı
dönemine göre 25 milyar 135 milyon dolar azalarak 45 milyar 242 milyon dolara geriledi.
- Hazine Müsteşarlığı, 2013 yılı için uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarından
Moody’s ve Fitch ile sözleşme imzaladı.
- FNSS Savunma Sistemleri AŞ tarafından geliştirilen dünyanın ilk ve tek zırhlı ve yüzme
özelliğine istihkam aracı AZMİM, düzenlenen törenle TSK’ya teslim edildi.
14 Ocak:
- TÜİK, 2012 yılında en fazla reel getiriyi, ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 42,28, TÜFE
ile indirgendiğinde yüzde 37,31’le İMKB 100 Endeksi’nin sağladığını açıkladı.
- Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Suriyeli mülteciler için bugüne kadar 360 milyon
dolar yardım yaptıklarını bildirdi.
15 Ocak:
- TÜİK, Türkiye’de işsizlik oranının, 2012’nin ekim ayında yüzde 9,1 olduğunu açıkladı.
- Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2012 yılında merkezi yönetim bütçe giderlerinin 360,5
milyar lira, merkezi yönetim bütçe gelirlerinin 331,7 milyar lira, bütçe açığının 28,8 milyar lira olduğunu bildirdi.
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Uluslararası Yenilenebilir Enerji
Konseyi’ne Güney Kıbrıs Rum Kesimi ve İsrail’in üyeliğini Türkiye’nin engellediğini
bildirdi.
16 Ocak:
- Avro Bölgesi’nde enflasyon aralıkta değişmeyerek yılı yüzde 2,2 seviyesinden
tamamladı.
17 Ocak:
- Dolar bankalar arası piyasada 4 Mayıs 2012’den bu yana gördüğü en düşük seviye olan
1,7568’e geriledi.
- TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanlığına Muharrem Yılmaz seçildi.
21 Ocak:
- Hazine alacakları, 2012 sonu itibariyle 21,8 milyar lira oldu. Merkezi yönetim bütçe gelirleri 2012 yılında 331 milyar 700 bin lira, bütçe harcamaları ise 360 milyar 491 milyon
lira olarak gerçekleşti.
42
22 Ocak:
- Avro Bölgesi maliye bakanları, Yunanistan’a 9,2 milyar avroluk krediye onay verdi.
- Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz
oranını yüzde 5,50’te sabit tuttu. Kurul, gecelik faiz oranlarını borçlanmada yüzde 5’ten
yüzde 4,75’e ve borç vermede yüzde 9’dan yüzde 8,75’e düşürdü.
23 Ocak:
- Bakanlar Kurulu, Türk Telekom’un Hazine mülkiyetinde bulunan toplam yüzde 6,68
oranındaki hissesinin ‘’halka arz’’ yöntemiyle özelleştirilmesine karar verdi.
- Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, İstanbul’a yapılacak yeni
havalimanı için ihale tarihini 3 Mayıs 2013 olarak açıkladı.
- IMF, 2013 yılı küresel büyüme beklentisini yüzde 3,5’e düşürdü.
24 Ocak:
- TUSAŞ tarafından geliştirilen, İnsansız Hava Aracı Sistemi ‘ANKA’’, kabul test sürecini tamamladı.
25 Ocak:
- Başkentgaz’ın özelleştirme ihalesinin nihai pazarlık görüşmelerinde en yüksek teklifi, 1
milyar 162 milyon dolarla Torunlar Gıda Sanayi ve Ticaret AŞ verdi.
28 Ocak:
- TÜİK’e göre, Türkiye nüfusu, 2012 sonu itibariyle bir önceki yıla oranla binde 12 artarak, 75 milyon 627 bin 384 kişiye yükseldi. Nüfusun yüzde 50,2’sini erkekler, yüzde
49,8’ini kadınlar oluşturdu.
29 Ocak:
- Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, 2013 yılı enflasyonun orta noktası yüzde 5,3
olmak üzere yüzde 3,9 ile yüzde 6,7 arasında olacağını tahmin ettiklerini bildirdi.
- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün, Türkiye Elektrik Elektronik Sektörü
Strateji Belgesi’ni açıkladı.
30 Ocak:
- Türkiye’nin turizm geliri, 2012’de bir önceki yıla göre yüzde 1,8 artarak 23 milyar 440
milyon 436 bin dolara yükseldi.
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, 2 ve 3 boyutlu arama yapabilecek sismik
gemi alındığını bildirdi.
31 Ocak:
- TÜİK verilerine göre; 2012 yılı ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 13,1 artarak 152 milyar 561 milyon dolara çıktı, ithalat ise yüzde 1,8 azalarak 236 milyar 537 milyon dolara
geriledi.
- TÜİK’in 2011 yılına ilişkin nüfus ve konut araştırmasına göre, Türkiye’deki hane sayısı
43
<
> 2014 OCAK
19 milyon 481 bin 678, ortalama hanehalkı büyüklüğü ise 3,8 oldu.
1 Şubat:
- TİM, ocak ayında ihracatın geçen yıla göre yüzde 5,6 artışla 11 milyar 25 milyon dolar
gerçekleştiğini açıkladı.
4 Şubat:
- TÜİK, ocakta TÜFE’nin aylık yüzde 1,65 arttığını, ÜFE’nin yüzde 0,18 oranında
azaldığını açıkladı. Ocak ayı itibariyle yıllık enflasyon ise TÜFE’de yüzde 7,31, ÜFE’de
yüzde 1,88 oldu.
7 Şubat:
- Hazine nakit dengesi, ocakta 806 milyon lira fazla verdi, faiz dışı fazla 1 milyar 489
milyon lira oldu.
8 Şubat:
- AB Komisyonu’nun gelecek 7 yıl için 1 trilyon 33 milyar avro düzeyinde olmasını
önerdiği bütçe, kriz gerekçesiyle 960 milyar avroya indirildi.
- Kangal Termik Santrali’nin özelleştirme ihalesinde en yüksek teklifi 985 milyon dolar
ile Konya Şeker Sanayi ve Ticaret AŞ-Siyahkalem Mühendislik İnşaat Sanayi ve Ticaret
Ltd. Şti. Ortak Girişim Grubu verdi.
11 Şubat:
- Reklam Kurulu’nca geçen yıl incelenen 1035 reklamın yüzde 96’sı yasalara aykırı bulundu. Yasaları ihlal eden 218 reklam için toplam 15 milyon 245 bin lira para cezası
verildi.
13 Şubat:
- TCMB verilerine göre, 2012 yılı cari işlemler açığı, bir önceki yıla göre 28 milyar 352
milyon dolar azalarak 48 milyar 867 milyon dolara geriledi.
- Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kamuoyunda 2B olarak bilinen orman vasfını kaybetmiş
arazilerin satışı ve iadesi işlemlerine bugün başlanacağını açıkladı.
- BDDK Başkanı Mukim Öztekin, bankacılık sektörünün 2012 yılında yüzde 12,6
büyüdüğünü ve sektörün toplam aktiflerinin 1 trilyon 371 milyar lira seviyesine ulaştığını
bildirdi.
14 Şubat:
- TÜİK, Türkiye nüfusunun 2023 yılında 84 milyon 247 bin 88 kişi olmasının beklendiğini
açıkladı. TÜİK’e göre 2023 yılında Türkiye nüfusunun yarısı 34 yaşın üzerinde olacak.
Türkiye nüfusu, dünya ülkeleri arasında 2050 yılında 20. sıraya, 2075 yılında 24. sıraya
düşecek.
- TPAO ile Shell arasında ‘’Batı Karadeniz Derin Deniz Arama ve Üretim Anlaşması’’
imzalandı.
44
15 Şubat:
- Maliye Bakanlığı verilerine göre, bütçe ocakta 5,9 milyar lira fazla verdi.
16 Şubat:
- Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun, Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe girdi.
17 Şubat:
- Türkiye’nin ilk yerli araştırma gemisi R/V TÜBİTAK Marmara Araştırma Gemisi
Tuzla’da denize indirildi.
19 Şubat:
- Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale
faiz oranını yüzde 5,50’te sabit tuttu, gecelik faiz oranlarını borçlanmada yüzde 4,75’ten
yüzde 4,50’ye ve borç vermede yüzde 8,75’ten yüzde 8,50’ye düşürdü.
20 Şubat:
- Merkezi yönetim brüt borç stoku 31 Ocak 2013 itibarıyla 532,8 milyar lira oldu.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, Boğaziçi, Gediz ve Akdeniz Elektrik Dağıtım
AŞ’nin özelleştirme işlemi sonrası hisse devrini onayladı.
22 Şubat:
- IMF, hazırladığı raporunda Türkiye ekonomisinin bu yıl yüzde 3,4, 2014’te ise yüzde
4,2 oranında büyüme kaydedeceği tahmininde bulundu.
- AB Komisyonu Türkiye’ye ilişkin büyüme tahminini bu yıl için yüzde 2,9’dan 3’e ve
gelecek yıl için yüzde 3,7’den 3,8’e yükseltti.
- ÖYK, köprü ve otoyolların işletme haklarının verilmesi yöntemi ile yapılan özelleştirme
ihalesini iptal etti.
28 Şubat:
- Dış ticaret verilerine göre; ihracat ocakta, 2012 yılının aynı ayına göre yüzde 11,2 artarak 11 milyar 509 milyon dolar, ithalat yüzde 7,6 artarak 18 milyar 800 milyon dolar
olarak gerçekleşti.
1 Mart:
- TİM verilerine göre, şubat ayı ihracatı yüzde 5,6 artarak 11 milyar 692 milyon dolar
oldu.
4 Mart:
- Şubat ayında TÜFE yüzde 0,30 arttı, ÜFE yüzde 0,13 oranında azaldı. Şubat ayında
yıllık enflasyon TÜFE’de yüzde 7,03, ÜFE’de yüzde 1,84 oldu.
- IMF Türkiye Direktörü Mark Lewis, Türkiye’nin Fon’daki rolünün büyüyeceğini, makroekonomik temellerinin sağlam olduğunu bildirdi.
5 Mart:
45
<
> 2014 OCAK
- Türkiye otomobil ve hafif ticari araç pazarı, 2013 yılının ilk 2 ayında yüzde 18,3 artarak
83 bin 830 adet olarak gerçekleşti.
6 Mart:
- TÜİK verilerine göre, Türkiye’de 2012 yılında işsizlik oranı yüzde 9,2 oldu. Türkiye
genelinde işsiz sayısı 2 milyon 518 bin kişi olarak belirlendi.
- Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret AŞ’nin yüzde 100 oranındaki hissesinin
özelleştirme ihalesinin nihai pazarlık görüşmesinde, en yüksek teklifi 105 milyon dolar
ile Limak Doğalgaz Elektrik Üretim AŞ verdi.
8 Mart:
- Özelleştirme Yüksek Kurulu, Boğaziçi ve Akdeniz Elektrik Dağıtım AŞ’nin Cengiz-Kolin-Limak OGG’ye, Gediz’in Elsan-Tümaş-Karaçay OGG’ye, Aras’ın ise Kiler Alışveriş
Hizmetleri AŞ’ye satışını onayladı.
- TÜİK, sanayi üretiminin Ocak 2013’te bir önceki aya göre yüzde 2,3 arttığını açıkladı.
- Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Türk bankacılık sektörünün aktif büyüklüğünün Ocak 2013 itibarıyla 1 trilyon 367 milyar 300 milyon lira olduğunu
açıkladı. Sektörün karı 2 milyar 530 milyon lira düzeyinde oldu.
- Rekabet Kurulu, mevduat, kredi ve kredi kartı hizmetleri alanında rekabeti ihlal ettikleri
gerekçesiyle haklarında soruşturma yürüttüğü 12 bankaya toplam 1 milyar 116 milyon
957 bin 468,76 lira ceza verdi.
12 Mart:
- Merkez Bankası verilerine göre ocakta cari işlemler açığı 5 milyar 632 milyon dolar
oldu.
- TÜİK’in turizm istatistikleri metodolojisinde yapılan güncellemelere göre 2012 yılı
aralık ayında yıllıklandırılmış bazda 48,9 milyar dolar olan cari açık, 46,9 milyar dolara
revize edildi.
14 Mart:
- Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, internetin bugüne kadar sadece ABD’de dağıtım merkezi bulunduğunu anımsatarak, bir tane de Türkiye’de
kurulacağını bildirdi.
- Özelleştirme Yüksek Kurulu, BAŞKENTGAZ’ın özelleştirme ihalesini onayladı.
15 Mart:
- Merkezi Yönetim Bütçesi, şubatta 1,4 milyar lira açık, ocak-şubat döneminde ise 4,5
milyar lira fazla verdi. Şubat ayında bütçe gelirleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 18,1
oranında artarak 32,5 milyar lira, bütçe giderleri ise yüzde 12,6 oranında artarak 33,9
milyar lira olarak gerçekleşti.
- Toroslar Elektrik Dağıtım AŞ’nin özelleştirme ihalesinde en yüksek teklif 1 milyar 725
46
milyon dolar, İstanbul Anadolu Yakası Elektrik Dağıtım AŞ’nin (AYEDAŞ) özelleştirme
ihalesinde ise en yüksek teklif 1 milyar 227 milyon dolar oldu.
16 Mart:
- Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Kira Beyannamesi Sistemiyle ilgili bu yıl 1 milyon 500
bin kişiye mektup gönderildiğini bildirdi.
18 Mart:
- Kredi kartı işlemlerinde uygulanacak aylık azami akdi faiz oranı Türk lirası için yüzde
2,22’ye, aylık azami gecikme faizi oranı ise yüzde 2,72’ye indirildi.
19 Mart:
- Güney Kıbrıs Rum kesimi parlamentosu, AB’nin mevduatlarda kesinti öngören ‘’kurtarma paketi’ni kabul etmedi.
20 Mart:
- Merkezi yönetim brüt borç stoku, şubat sonu itibariyle 536,4 milyar lira olarak
gerçekleşti.
21 Mart:
- Fransız Ticaret Mahkemesi, gazeteci Gökşin Sipahioğlu’nun 1974 yılında Paris’te
kurduğu fotoğraf ajansı Sipa’nın ‘’Rex Features’’ ve ‘’Isopix’’ ortaklığına devredilmesini
kararlaştırdı.
26 Mart:
- Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale
faiz oranını yüzde 5,50’de sabit tuttu. Kurul, gecelik faiz oranlarını borçlanmada yüzde
4,50’de sabit tutarken, borç vermede yüzde 8,50’den yüzde 7,50’ye düşürdü.
27 Mart:
- Kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor’s (S&P) Türkiye’nin kredi notunu
BB’den yatırım yapılabilir seviyenin bir alt kademesi BB+’ya yükseltti.
28 Mart:
- TÜİK verilerine göre, 2012 yılında evlenen çiftlerin sayısı bir önceki yıla göre yüzde
1,9 artarak 603 bin 751’e yükseldi. Boşanan çiftlerin sayısı ise yüzde 2,7 artarak 123 bin
325 oldu.
29 Mart:
- TÜİK, şubatta ihracatın, 2012 yılının aynı ayına göre yüzde 5,8 artarak 12 milyar 435
milyon dolara, ithalatın ise yüzde 9 yükselişle 19 milyar 394 milyon dolara çıktığını
açıkladı.
- 2012 yılı sonu itibarıyla kamu net borç stoku 240,6 milyar lira, AB tanımlı genel yönetim borç stoku ise 510,9 milyar lira olarak gerçekleşti.
- Vakıfbank Genel Müdürlüğüne Halil Aydoğan getirildi.
47
<
> 2014 OCAK
31 Mart:
- Yaz saati uygulaması kapsamında saatler, 03.00’dan itibaren bir saat ileri alındı.
1 Nisan
-TÜİK, Türkiye’nin 2012 yılında yüzde 2,2 büyüdüğünü açıkladı. Türkiye’nin 2011 yılına
ilişkin ekonomik büyüme verisi de yüzde 8,5’ten yüzde 8,8’e revize edildi. Türkiye’nin
dolar cinsinden gayri safi yurt içi hasılası 786 milyar 293 milyon dolar, kişi başına milli
gelir ise 10 bin 504 dolar oldu.
-TİM verilerine göre, ihracat mart ayında geçen yılın aynı ayına göre binde 3 artış ile 12
milyar 550 milyon dolar oldu. İlk 3 ayda ihracat yüzde 3,3 artarak 36 milyar 484 milyon
dolara yükseldi.
-Merkezi Yönetim Bütçesi 31 Aralık 2012 itibariyle 28,8 milyar lira açık verdi. Bütçe
gelirleri, yüzde 12 artarak 331,7 milyar lira, bütçe giderleri ise yüzde 15 artarak 360,5
milyar lira oldu.
3 Nisan
-Mart ayında TÜFE yüzde 0,66, ÜFE yüzde 0,81 arttı. Mart ayı itibariyle yıllık enflasyon
ise TÜFE’de yüzde 7,29, ÜFE’de yüzde 2,30 oldu.
4 Nisan
-Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Borsa İstanbul AŞ Esas Sözleşmesi’nin 3 Nisan
2013’de tescil edildiğini belirterek, tescille İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın
(İMKB) ve İstanbul Altın Borsası’nın tüzel kişiliklerinin sona erdiğini bildirdi.
5 Nisan
-Borsa İstanbul AŞ, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın çaldığı gong ile işlemlere başladı.
8 Nisan
-Merkez Bankasının hakim rengini mor olarak değiştirdiği 5 liralık banknotlar tedavüle
çıktı.
11 Nisan
-Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, Türkiye’deki çözüm sürecinin
kredi notu açısından pozitif olduğunu belirtti.
12 Nisan
-Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Kanal İstanbul Projesi ile ilgili Yüksek Planlama Kurulu kararının tamamlandığını bildirdi.
-Uluslararası piyasada altının onsu 16 mayıs 2012 tarihinden beri gördüğü en düşük seviye olan 1.527,58 dolara kadar geriledi.
15 Nisan
-TÜİK, işsizlik oranının ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre 0,4 puan artarak yüzde
10,6 olduğunu açıkladı.
48
-Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2013 yılı 1. çeyrek itibarıyla bütçe gelirlerinin, geçen
senenin aynı dönemine oranla yüzde 21,6 artışla 94,1 milyar lira, bütçe giderlerinin ise
yüzde 13,3 artışla 95 milyar lira, bütçe açığının ise 897 milyon lira olarak gerçekleştiğini
bildirdi.
16 Nisan
-Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz
oranını yüzde 5,50’den yüzde 5’e indirdi. Kurul, gecelik borçlanma faiz oranını yüzde
4,50’den yüzde 4’e, borç verme faiz oranını da yüzde 7,50’den yüzde 7’ye çekti.
18 Nisan
-Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanun
ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un yürürlüğe
girdi. Düzenlemeye göre, sigortalıların bireysel emeklilik sistemine aktardığı paraları 3
yıl içinde almak istemesi halinde yüzde 3,75 gelir vergisi kesintisi yapılacak.
19 Nisan
-Merkez Bankası’nın toplam rezervleri 1 milyar 554 milyon dolar artarak tarihin en yüksek seviyesi olan 131 milyar 829 milyon dolara yükseldi.
24 Nisan
-İmalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı, Nisan ayında geçen yılın aynı ayına
göre 1,1 puan azalarak, yüzde 73,6 seviyesinde gerçekleşti.
-Vize işlemlerinin etkin ve kaliteli yapılabilmesine yönelik olarak elektronik vize
uygulaması başlatıldı.
26 Nisan
-Turizm geliri, bu yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 39,6 artarak
4 milyar 918 milyon 553 bin dolar oldu.
-Türkiye’nin ilk yerli mini haberleşme test uydusu “TÜRKSAT-3USAT” Çin’den
fırlatıldı.
30 Nisan
-Türkiye’nin ihracatı 2013 yılı Mart ayında, 2012 yılının aynı ayına göre yüzde 0,3 azalarak 13 milyar 175 milyon dolara geriledi, ithalat ise yüzde 0,6 azalarak 20 milyar 560
milyon dolar olarak gerçekleşti. Aynı dönemde dış ticaret açığı 7 milyar 469 milyon dolardan 7 milyar 385 milyon dolara düştü.
-Hazine’nin mayıs-temmuz döneminde 44,4 milyar liralık iç borç servisine karşılık, 39,3
milyar lira iç borçlanmaya gideceği açıklandı.
-Hazine’nin 2013 yılı ilk çeyreğinde vergi dışı toplam gelirleri 708,6 milyon lira oldu.
3 Mayıs
-Borsa İstanbul endeksi, güne 301,50 puanlık yükselişle tarihinde gördüğü en yüksek
49
<
> 2014 OCAK
seviye olan 88.971,23 puandan başladı.
-TÜİK, nisan ayında TÜFE’nin yüzde 0,42 arttığını, ÜFE’nin yüzde 0,51 oranında
azaldığını açıkladı. Nisan ayı itibariyle yıllık enflasyon ise TÜFE’de yüzde 6,13, ÜFE’de
yüzde 1,70 oldu.
-İstanbul’a yapılacak 3. havalimanı ihalesinin açık artırmasında 25 yıllık kira bedeli için
en yüksek teklifi, 22 milyar 152 milyon avro ile Limak-Kolin-Cengiz-Mapa-Kalyon Ortak Girişim Grubu verdi. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım,
yatırımın bedelinin ortalama 10 milyar avro olacağını belirterek, bunun finans maliyeti,
kira bedeli, KDV’si de dahil edildiği zaman yaklaşık 90 milyar liraya ulaştığını kaydetti.
5 Mayıs
- Semahat Sevim Arsel, 2012 yılı için 26 milyon 876 bin 425 liralık vergi tahakkuku ile
Türkiye’nin vergi rekortmeni oldu.
6 Mayıs
-Borsa İstanbul 100 endeksi, 621,08 puanlık yükselişle tarihi kapanış rekorunu 89.714,78
puana geliştirdi.
8 Mayıs
-Bankacılık sektörünün dönem net karı, geçen yılın aynı dönemine göre 973 milyon lira
artarak Mart 2013’te 6 milyar 953 milyon liraya yükseldi.
-Hazine nakit dengesi, nisan ayında 1 milyar 881 milyon lira fazla, ocak-nisan döneminde
ise 4 milyar 144 milyon lira açık verdi.
9 Mayıs
-Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu, bir ilke imza atarak, 2012 yılında piyasaya
arz edilen sigaralar içerisindeki katkı maddelerini açıkladı.
10 Mayıs
-Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Boğaziçi, Akdeniz ve Gediz elektrik dağıtım anonim şirketlerinin devrini onayladı.
13 Mayıs
-TÜİK, Türkiye’de 2012 yılında hane halkı sayısının 19 milyon 842 bin 850, ortalama
hane halkı büyüklüğünün ise 3,7 olduğunu bildirdi.
-Türkiye’nin mart ayında cari işlemler açığı 5 milyar 396 milyon dolar oldu.
14 Mayıs
-Türkiye’nin IMF’ye olan kredi borcunun son taksitinin transferi, Başbakan Yardımcısı
Ali Babacan ve Hazine Müsteşarı İbrahim Çanakçı’nın katılımıyla Merkez Bankası’nda
gerçekleştirildi.
15 Mayıs
-Türkiye’de işsizlik, şubat ayında geçen yılın aynı ayına göre 0,1 puan artarak yüzde 10,5
50
oldu.
-Katılım bankalarının 2013 yılının ilk çeyreğinde toplam net karı 226 milyon lira olarak
gerçekleşti.
-Borsa İstanbul 100 endeksi, ilk seansta gün içinde gördüğü en yüksek seviye rekorunu
92.234,84 puan ile kırdıktan sonra seansı önceki kapanışa göre 687,82 puanlık yükselişle
91.974,96 puandan tamamladı.
-Merkezi Yönetim Bütçesi geçen ay 595 milyon lira fazla, Ocak-Nisan döneminde ise
302 milyon lira açık verdi.
16 Mayıs
-Moody’s, Türkiye’nin kredi notunu bir basamak artırarak “yatırım yapılabilir” seviye
olan “Baa3”e yükseltti. Moody’s’in Türkiye’nin notunu artırmasıyla, Türkiye 1992’den
beri ilk defa iki uluslararası kredi derecelendirme kuruluşundan uzun dönemli yabancı
para cinsinden “yatırım yapılabilir” kredi notu aldı.
-Merkez Bankası Para Politikası Kurulunun politika faizini 50 baz puan indirmesinin
ardından gösterge tahvilin bileşik faizi tarihi dip seviyesi olan yüzde 4,81’e geriledi.
-Türkiye Denizcilik İşletmeleri AŞ’ye ait Salıpazarı Liman Sahası’nın özelleştirilme
ihalesinde en yüksek teklifi 702 milyon dolar ile Doğuş Holding verdi.
17 Mayıs
-TÜİK, 2012 yılı sonu itibariyle Türkiye nüfusunun yüzde 16,6’sını gençlerin
oluşturduğunu bildirdi.
-Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, Çukurova Grubun’dan olan alacaklarının tahsili
amacıyla Show Tv ve BMC’nin yönetimini devraldığını duyurdu.
20 Mayıs
- İstanbul’a yapılacak 3. havalimanının sözleşmesinin ön imzaları atıldı.
-Hazine alacakları, nisan ayı sonu itibariyle 21,2 milyar lira oldu.
22 Mayıs
-Libananco davasının lehte sonuçlanmasıyla, Türkiye, 23,5 milyar dolarlık dünyanın en
büyük tazminat davalarından birini kazanmış oldu. Bu kararla Türkiye, yaklaşık 15 milyon 602 bin dolarlık dava masraflarını da tahsil edebilecek.
-Varlık barışının da içinde yer aldığı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Tasarısı, TBMM Genel Kurulu’nda kabul
edilerek yasalaştı.
23 Mayıs
-Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Kanada kaynaklı uluslararası kredi derecelendirme
kuruluşu Dominion Bond Rating Services’in, Türkiye’nin uzun vadeli yabancı para birimi cinsinden kredi notunu BBB-”yatırım” seviyesi (investmentgrade) olarak belirlediğini
51
<
> 2014 OCAK
bildirdi.
-Uluslararası Japon kredi derecelendirme kuruluşu Japan Credit Rating Agency (JCR)
Türkiye’nin kredi notunu “BB”den, “BBB-”ye, “yatırım yapılabilir” ülke seviyesine yükseltti.
26 Mayıs
-Garanti Bankası AŞ, 1 milyar 180 milyon lira ile 2012’de en fazla kurumlar vergisi
ödeyen kurum oldu. Gelir İdaresi Başkanlığı, 2012 yılı vergilendirme döneminde 2011
yılına göre tahakkuk eden Kurumlar Vergisi toplamının yüzde 22 artarak, 31 milyar 990
milyon 836 bin 9 lira olduğunu açıkladı.
27 Mayıs
-IMF’ye göre, Türkiye bu yıl 851 milyar dolarlık bir ekonomi olacak. Fonun tahminlerine göre, Türkiye’nin Gayri Safi Yurt İçi Hasılası bu yıl 851 milyar 817 milyon dolara
çıkacak.
28 Mayıs
-Türkiye İhracatçılar Meclisi, 2012 yılında en fazla ihracat yapan firmanın, 5 milyar 42
milyon dolar ile TÜPRAŞ olduğunu açıkladı.
-Boğaziçi ile Akdeniz EDAŞ hisse devir sözleşmesi imzalandı.
31 Mayıs
-Çukurova Grubu, Show Tv hisselerini Ciner Grubu’na 402 milyon dolara satmak için ön
protokol imzaladı.
-Başkentgaz’ın satış sözleşmesi imzalandı.
-Haziran ayındaki gelişmeler
1 Haziran
-Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), Türkiye’nin mayıs ayı ihracatının, geçen yılın aynı
ayına göre, yüzde 8,6 artışla 12 milyar 722 milyon dolar olarak gerçekleştiğini açıkladı.
3 Haziran
-Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2013 yılı mayıs ayında Tüketici Fiyatları Endeksinin
(TÜFE) aylık bazda yüzde 0,15, Üretici Fiyatları Endeksinin (ÜFE) yüzde 1 arttığını
açıkladı. Yıllık enflasyon TÜFE’de yüzde 6,51, ÜFE’de yüzde 2,17 oldu.
-Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün, Reyhanlı’daki terör saldırısında zarar
gören esnafa, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi
Başkanlığı (KOSGEB) tarafından 100 bin lira üst limitli acil destek kredisi verileceğini
bildirdi.
5 Haziran
-Türkiye ile Irak arasında kapsamlı ekonomik ortaklık anlaşmasının kabulü, Resmi
Gazete’de yayımlandı.
52
7 Haziran
-Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, İller Bankası’nın notunu BBB-,
görünümü ise yatırım yapılabilir seviye “durağan” olarak açıkladı.
-ABD’de nisan ayında yüzde 7,5 olan işsizlik oranı ise, mayıs ayında yüzde 7,6’ya yükseldi. ABD’de tarım dışı istihdam mayıs ayında 175 bin kişi arttı.
9 Haziran
-Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), Irak’ın Musul Bölgesine elektrik ihracatı
için başvuru yapan Kartet ve Aksa şirketlerine onay verdi. Böylece Irak’a 2 milyar kilovatsaate (kWh) yakın elektrik ihracatının önü açılmış oldu.
10 Haziran
-Ankara - İstanbul Yüksek Hızlı Tren Projesinin ek finansmanı amacıyla Avrupa Yatırım
Bankasından (AYB) sağlanan 200 milyon avro tutarındaki krediye ilişkin anlaşma
imzalandı.
11 Haziran
-Türkiye’nin nisan ayında cari işlemler açığı 8 milyar 170 milyon dolar olurken,
yıllıklandırılmış bazda cari işlemler açığı 51 milyar 301 milyon dolar oldu.
-Türkiye ekonomisi 2013’ün ilk çeyreğinde yakaladığı yüzde 3’lük büyüme ile üst üste
14 çeyrek büyüdü.
-Türkiye-Mısır arasında demiryolu, denizyolu ve karayolu anlaşmaları imzalandı.
12 Haziran
-Türksat AŞ ile Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü arasında imzalanan protokol
kapsamında, sabıka kaydına ilişkin Adli Sicil Belgeleri, e-Devlet Kapısı’ndan alınmaya
başlandı.
-Dünya Bankası’nın Haziran 2013 ‘’Küresel Ekonomik Beklentiler Raporu’’ nda,
Türkiye’de büyümenin bu yıl yüzde 3,6, 2014 yılında yüzde 4,5, 2015 yılında da yüzde
4,7 oranlarında olacağını öngörüldü.
14 Haziran
-Özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu 2013 Nisan ayı sonunda
bir önceki yıl sonuna göre 5 milyar dolar artarak, 143,3 milyar dolar oldu.
15 Haziran
-AB üyeleri, ABD ile Serbest Ticaret Anlaşması (STA) müzakerelerini yürütmesi için AB
Komisyonu’na yetki verdi.
16 Haziran
-Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Gezi Parkı olaylarının ekonomiye etkisinin sınırlı
olduğunu bildirdi.
17 Haziran
53
<
> 2014 OCAK
-Yılın ilk 5 ayında, 1 Ocak 2013 tarihinde başlatılan “devlet katkısı uygulaması”nın etkisiyle Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) katılım, 500 bini aştı.
19 Haziran
-ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Ben Bernanke, bu yıl varlık alımlarının
azaltılabileceği sinyali verdi. Bernanke, ekonominin gelişme göstermeye devam etmesi
halinde, Fed’in bu yılın ilerleyen dönemlerinde, ayda 85 milyar dolarlık varlık alımlarının
hızını azaltmaya başlayabileceğini bildirdi.
24 Haziran
-Yurt dışı kaynaklı gelişmelerin dolara olan talebi artırması ile dolar/TL paritesi 1,9500
seviyesini aşarak tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 1,9564’ü gördü.
-25 Haziran
-Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 25 Haziran’dan tarihi itibarıyla geçmişe yönelik
görevde bulunan, 657 sayılı kanunun 4-B maddesine göre çalışan sözleşmeli personel,
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 49. maddesine göre çalışan sözleşmeli personel ve
4924 sayılı kanun hükümlerine göre çalışan sözleşmeli sağlık personellerinin, devlet
memuru kadrosuna geçebileceğini açıkladı.
-28 Haziran
-Türkiye’nin brüt dış borç stoku, yılın ilk çeyreği itibariyle 349,9 milyar dolar, net dış
borç stoku ise 199,1 milyar dolar oldu. Aynı dönemde kamu net borç stoku ise 227,7
milyar lira olarak gerçekleşti.
-Ekonomi dergisi Fortune’nin, Türkiye’nin en büyük 500 şirketinin belirlendiği “Fortune
500” listesi açıklandı. Listenin ilk sırasında Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş (TÜPRAŞ)
yer aldı.
-Şah Deniz II Konsorsiyumu, Azerbaycan doğal gazının Avrupa’ya Nabucco yerine Trans
Adriyatik Doğal Gaz Boru Hattı (TAP) üzerinden taşınmasına karar verdi.
1 Temmuz
-TİM verilerine göre, Haziran’da toplam ihracat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 0,6
artarak 11 milyar 832 milyon dolara ulaştı.
2 Temmuz
-Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
3 Temmuz
-TÜİK, 2013 yılı Haziran ayında TÜFE’nin aylık bazda yüzde 0,76, ÜFE’nin yüzde 1,46
oranında arttığını açıkladı.
-Dünya Bankası ve OECD verilerine göre, dış borç stoku en fazla ülke olan ABD’nin
geçen yıl kamu dış borç stoku 15 trilyon 929 milyar dolara ulaştı. ABD’yi, 10 trilyon 92
milyar dolarlık kamu dış borç stokuyla İngiltere, 5 trilyon 718 milyar dolarla Almanya
54
izledi.
8 Temmuz
-Merkez Bankası ek parasal sıkılaştırma önlemleri çerçevesinde 2 milyar 250 milyon
dolarlık döviz satım ihalesi gerçekleştirdi.
9 Temmuz
-IMF’nin 2013 Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’na göre, küresel ekonomi bu yıl yüzde 3,1 büyüyecek. Güncellenen rapora göre, küresel büyüme 2014 yılında da yüzde 3,8
olacak.
10 Temmuz
-Merkez Bankası ek parasal sıkılaştırma önlemleri çerçevesinde gün içinde 6 kez döviz
satım ihalesiyle 1 milyar 350 milyon dolarlık döviz satışı gerçekleştirdi. Böylece ilk kez
11 Haziran’da döviz satım ihalelerine başlayan Merkez Bankası’nın, 11 Haziran – 10
Temmuz arasında sattığı tutar, 6 milyar 200 milyon dolara ulaştı.
15 Temmuz
-TÜİK verilerine göre, 2013 Nisan ayı itibariyle sanayide istihdam edilenlerin sayısı 5
milyon 30 bin kişiyle tarihi zirveyi gördü.
-Türkiye’de işsizlik oranı, nisan ayında 2012 yılının aynı ayına göre 0,3 puan artarak
yüzde 9,3 oldu. 2012 yılı nisan ayında 2 milyon 425 bin olan işsiz sayısı, 2013 yılının
aynı döneminde 2 milyon 641 bine yükseldi.
19 Temmuz
-Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır’a vermeyi planladığı 3 milyar dolarlık yardımı teslim
etti.
22 Temmuz
-Hazine Müsteşarlığı, merkezi yönetim brüt borç stokunun, haziran sonu itibarıyla 552,1
milyar lira olduğunu bildirdi.
23 Temmuz
-Para Politikası Kurulu, gecelik faiz oranları olan borçlanma faiz oranını yüzde 3,50
düzeyinde sabit tutarken, borç verme faiz oranını yüzde 6,50’den yüzde 7,25’e çıkardı.
24 Temmuz
-İstanbul Haliç Yat Limanı ve Kompleksi Projesi’nde en yüksek teklifi 1 milyar 346 milyon dolarla Sembol Uluslararası Yatırım-Ekopark Turizm-Fine Otelcilik Ortak Girişim
Grubu verdi.
30 Temmuz
-Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, enflasyonun 2013 sonunda orta noktası yüzde
6,2 olmak üzere yüzde 5,2 ile yüzde 7,2 aralığında gerçekleşeceğini tahmin ettiklerini
kaydetti.
55
<
> 2014 OCAK
31 Temmuz
-Türkiye’nin ihracatı, haziran ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6 azalarak 12
milyar 438 milyon dolar, ithalatı ise yüzde 2,8 artarak 21 milyar 8 milyon dolar olarak
gerçekleşti.
1 Ağustos
-TİM verilerine göre, temmuzda ihracat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 17,3 artarak 12
milyar 629 milyon dolar oldu.
-Bankacılık sektörü kredi hacmi ilk defa 900 milyar lirayı aştı.
-Rifat Hisarcıklıoğlu, yeniden TOBB başkanı seçildi.
5 Ağustos
-Temmuzda TÜFE yüzde 0,31, ÜFE yüzde 0,99 arttı. Yıllık enflasyon ise TÜFE’de yüzde
8,88, ÜFE’de yüzde 6,61 oldu
6 Ağustos
-Kastamonu’da 25 milyon tonluk yeni bakır rezervi bulundu.
-Amazon’un sahibi ve kurucusu Jeff Bezos dünyaca ünlü Washington Post gazetesini 250
milyon dolara satın aldı.
14 Ağustos
- Avro Bölgesi 2. çeyrekte önceki çeyreğe göre yüzde 0,3 oranında büyüyerek 6 çeyrektir
devam eden durgunluktan çıktı.
15 Ağustos
-Türkiye’de işsizlik oranı, mayısta geçen yılın aynı ayına göre 0,6 puanlık artış ile yüzde
8,8 oldu.
20 Ağustos
-Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, borç verme faiz oranını 50 baz puan artırarak
yüzde 7,75’e yükseltti.
22 Ağustos
-Türkiye’nin yurt dışı varlıkları haziran ayı sonu itibariyle 215,9 milyar dolar, yükümlülükleri ise 636 milyar dolar oldu.
23 Ağustos
-Brezilya Merkez Bankası, döviz piyasasında volatiliteyi azaltmak ve likiditeyi garantilemek için 60 milyar dolarlık dövize müdahale programı başlattı.
27 Ağustos
-9 Ağustos’tan itibaren yükseliş trendini sürdüren dolar/TL paritesi 3 haftalık dönemde
yüzde 4’ün değer kazanarak, 1,9194 seviyesinden tarihi zirve olan 2,0097’ye kadar yükseldi.
-Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, konuk olduğu AA Finans Masası’nda “Dolar yıl
56
<
57
> 2014 OCAK
sonunda 1,92 ve altında olursa şaşırmayın” dedi.
29 Ağustos
-İhracat, temmuzda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2,2 artarak 13 milyar 113 milyon
dolar oldu. İthalat yüzde 10 artarak 22 milyar 918 milyon dolara ulaştı. Dış ticaret açığı
da yüzde 22,5 artarak 8 milyar 5 milyon dolardan 9 milyar 806 milyon dolara yükseldi.
1 Eylül
-Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, 29 Ağustos’ta gerçekleşen 772 milyon
kilovatsaat ile bu yılın elektrik tüketim rekorunun kırıldığını bildirdi.
3 Eylül
-TÜİK’e göre, ağustos ayında TÜFE aylık yüzde 0,10 düşerken, ÜFE yüzde 0,04 oranında
arttı. Ağustos ayı itibariyle yıllık enflasyon ise TÜFE’de yüzde 8,17, ÜFE’de yüzde 6,38
oldu.
-IC İÇTAŞ – Astaldi Konsorsiyumu tarafından hayata geçirilecek Kuzey Marmara
Otoyolu Projesi kapsamında yer alan Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nün proje finansmanı
için, 7 banka katılımı ile 2,3 milyar dolar tutarlı kredi sözleşmesi imzalandı.
-Finlandiyalı cep telefonu üreticisi Nokia, 7,2 milyar dolara Microsoft’a satıldı.
4 Eylül
-Türkiye genelinde geçen yıl hane halklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde
en yüksek payı yüzde 25,8’le konut ve kira harcamaları aldı.
5 Eylül
-Dolar, 2,0839 lirayla tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü.
6 Eylül
-İngiliz tüketici elektroniği zinciri Electro World’ün (EW) Türkiye’deki hisseleri 6 milyon liraya Bimeks’e satıldı.
10 Eylül
-Türkiye ekonomisi yılın ikinci çeyreğinde yüzde 4,4 büyüdü.
-Alkollü içkilerin, 22.00 ile 06.00 saatleri arasında perakende satışını yasaklayan uygulama başladı.
12 Eylül
-Türkiye’nin temmuz ayında cari işlemler açığı 5 milyar 786 milyon dolar olurken,
yıllıklandırılmış bazda cari işlemler açığı 55 milyar 754 milyon dolar oldu.
13 Eylül
-Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, 8 Temmuz’da başlayan darphanedeki
grevin sonlandırıldığını açıkladı.
14 Eylül
- Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Turkcell İletişim Hizmetleri AŞ Yönetim Kurulu’na
Sonera Holding tarafından bildirilen Erik Belfrage ve Jan Erik Rudberg’in atanmalarına
karar verdi.
-16 Eylül
-Larry Summers, ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanlığı adaylığından çekildi.
-Haziran ayında işsizlik oranı geçen yılın aynı ayına göre 0,8 puan artarak yüzde 8,8 oldu.
Geçen yıl haziranda 2 milyon 226 bin olan işsiz sayısı, bu yılın aynı ayında 2 milyon 525
bine yükseldi. İstihdam ise söz konusu dönemde 25 milyon 577 bin kişiden 26 milyon
319 bine çıktı.
-Türkiye bal üretiminde sahte ve kaçakçılığı önlemek için “barkod” sistemine geçti.
-18 Eylül
ABD Merkez Bankası, aylık 85 milyar dolarlık varlık alımlarında indirime gitmedi.
21 Eylül
-Ankara-İzmir YHT Projesi kapsamında Ankara-Afyonkarahisar kesiminin temeli atıldı.
23 Eylül
-TÜİK araştırmasına göre, Türkiye’de en yoksul yüzde 20 ile en zengin yüzde 20
arasındaki gelir farkı, 2012’de 8 kat oldu. Ortalama yıllık hanehalkı kullanılabilir geliri, 26 bin 577 lira olarak hesaplandı. Nüfusun yüzde 16,3’ü yoksulluk sınırının altında
kalırken, sürekli yoksulluk riski altında bulunanların oranı yüzde 16 olarak belirlendi.
24 Eylül
-BDDK, Bank Of Tokyo Mitsubishi UFJ Turkey AŞ’ye faaliyet izni verdi.
25 Eylül
-Boğaziçi ile Fatih Sultan Mehmet köprülerinin büyük onarım ihalesinde en düşük teklifi,
246 milyon 520 bin lira ile Makyol-IHI iş ortaklığı verdi.
26 Eylül
-Savunma Sanayii İcra Komitesinde uzun menzilli füze savunma sistemi ihalesinde, Çin
Halk Cumhuriyeti’nden CPMIEC firması ile sözleşme görüşmelerine başlanmasına karar
verildi.
1 Ekim
58
<
59
> 2014 OCAK
- Küresel piyasalarda ağırlıklı olarak çözüleceği tahmin edilen ABD bütçe sorunu, mali
yılın ilk günü öncesinde çözülemedi ve ABD Hükümeti “kepenk kapattı”. ABD Kongresi, gece yarısına kadar uzlaşmaya varamadığı için ABD hükümeti resmi olarak kapandı.
2 Ekim
- Otomotiv sektörü, yılın 9 ayında yüzde 12,1’lik artış ve 15 milyar 734 milyon dolar
ihracatla, 2006’nın tamamında kaydedilen 15 milyar 482 milyon dolarlık otomotiv dış
satış rakamını geçti.
3 Ekim
-Eylül ayında TÜFE yüzde 0,77, ÜFE yüzde 0,88 arttı. Yıllık enflasyon ise TÜFE’de
yüzde 7,88, ÜFE’de yüzde 6,23 oldu.
- Merkez Bankası altın rezervleri 1 milyar 277 milyon dolarlık artışla tarihin en yüksek
seviyesi olan 22 milyar 177 milyon dolara yükseldi.
8 Ekim
- 2014-2016 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) açıklandı. Plana göre Türkiye
ekonomisinin büyüme oranının yıl sonunda yüzde 3,6, 2014’te yüzde 4, 2015 ve 2016
yıllarında ise yüzde 5 olması öngörülüyor.
9 Ekim
- ABD Başkanı Barack Obama, Merkez Bankası (FED) Başkanlığı için Janet Yellen’ı
aday gösterdi.
10 Ekim
- Bakanlar Kurulu kararıyla, El Kaide ile bağlantılı 219 gerçek, 63 tüzel kişi, kuruluş veya
organizasyonun, Taliban’la bağlantılı 130 gerçek, 4 tüzel kişi, kuruluş veya organizasyonun mal varlıkları donduruldu.
11 Ekim
- 2014 yılı merkezi yönetim bütçesi açıklandı. Buna göre bütçe giderlerinin 436,3 milyar,
bütçe gelirlerinin 403,2 milyar, bütçe açığının 33,2 milyar lira olması öngörüldü.
13 Ekim
- Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, uluslararası ekonomi ve küresel finans piyasaları
hakkında bilgi, haber ve analizler sunan ABD’deki Emerging Markets dergisi tarafından
“Gelişmekte Olan Avrupa Ülkeleri Yılın Maliye Bakanı” seçildi.
17 Ekim
- ABD Kongresi, kapanan hükümetin tekrar açılması ve borç tavanının yükseltilmesi ko-
nusundaki tasarıyı onayladı. Başkan Obama da Kongre’den gelen tasarıyı hemen imzalayarak yürürlüğe girmesini sağladı.
24 Ekim
- ABD’de borç tavanı ve hükümetin kapanması sorununun 2014 yılının ilk aylarına kadar
ertelenmesi sonrasında yükselişi hızlanan avro/dolar paritesi, 9 Kasım 2011 tarihinden bu
yana gördüğü en yüksek seviye olan 1,3822’den işlem gördü.
29 Ekim“Asrın Projesi” olarak da nitelendirilen, Asya ile Avrupa kıtaları arasında denizin
altından kesintisiz demiryolu ulaşımı sağlayan Marmaray, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül
ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile yabancı devlet adamlarının da katıldığı törenle
hizmete açıldı.
30 Ekim
-Türkiye ile Japonya arasında nükleer enerji, bilim ve teknoloji alanında işbirliğine dair
ortak bildirge imzalandı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile Japonya Başbakanı Shinzo
Abe’nin imzaladığı anlaşma ile Sinop’ta yapılacak nükleer güç santraline ilişkin yol
haritası belirlendi.
- Dünya Bankası Başkanı Jim Yong Kim, 5. İzmir İktisat Kongresi’nin açılışındaki
konuşmasında, son 10 yılda Türkiye’nin makroekonomi açısından sıra dışı başarılara
imza attığını söyledi.
31 Ekim
- Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye’nin IMF tanımlı Genel Yönetim Dengesinde
tarihi rekora imza attığını belirterek, “Genel Yönetim Açığının GSYH’ye oranı, 2012
yılında rekor bir performansla yüzde -0,28 olarak gerçekleşti” dedi.
- Avro Bölgesi’nde Ağustosta yüzde 12,2 ile rekor düzeydeki işsizlik oranı eylülde
değişmezken işsizlerin sayısı arttı. Eurostat’ın verilerine göre eylül itibariyle işsizlerin
sayısı Avro Bölgesi’nde 60 bin artışla 19 milyon 447 bine ve AB genelinde 61 bin artışla
26 milyon 872 bine çıktı.
- Merkez Bankası Enflasyon Raporunda enflasyonun, 2013 yılı sonunda yüzde 6,3 ile yüzde 7,3 aralığında, 2014 yılı sonunda ise yüzde 3,8 ile yüzde 6,8 aralığında gerçekleşeceği
tahmininde bulunuldu.
- Türkiye Milli Botanik Bahçesinin temeli atıldı. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı
Mehdi Eker, 2015’te hizmete geçecek bahçenin, Rusya’daki 3 bin 400 dekarlık bahçeden
60
<
61
> 2014 OCAK
sonra Avrupa’nın ikinci büyük botanik bahçesi olacağını bildirdi.
1 Kasım
-TİM verilerine göre ekimde ihracat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1,5 artışla 11 milyar 865 milyon dolar olarak gerçekleşti.
3 Kasım
Milli Piyango İdaresi, yılbaşı özel çekilişinin büyük ikramiyesini 50 milyon lira olarak
belirledi.
4 Kasım
- Ekimde TÜFE aylık yüzde 1,80, ÜFE yüzde 0,69 oranında arttı. Ekim ayı itibarıyla
yıllık enflasyon ise TÜFE’de yüzde 7,71, ÜFE’de yüzde 6,77 oldu.
- Mali krizden kurtulamayan ve eylül ayında Fairfax Financial’a satılan Kanadalı akıllı
telefon üreticisi BlackBerry’nin satışından vazgeçildiği bildirildi.
5 Kasım
- Avrupa Komisyonu, Türkiye’nin bu yıl yüzde 3,5 oranında, gelecek yıl yüzde 3 ve 2015
yılında ise yüzde 4,3 oranında büyüyeceğini öngördü.
6 Kasım
- Dijital teknoloji ve telekom sektör liderlerini aynı çatı altında toplayan, Anadolu
Ajansı’nın (AA) altın medya sponsoru olduğu Webit Kongresi, Haliç Kongre Merkezi’nde
başladı.
7 Kasım
Hazine nakit dengesi, ekim ayında 3,8 milyar lira fazla, ocak-ekim döneminde ise 7,1
milyar lira açık verdi
8 Kasım
- Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor’s (S&P), Fransa’nın kredi notunu “AA+”dan “AA”ya düşürürken, not görünümünü negatiften durağana çevirdi.
- New York Borsasında halka açılan Twitter, ilk işlem gününün sonunda 44.90 dolardan
kapanarak yatırımcısına yüzde 73’lük getiri sağladı.
11 Kasım
- Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, Türkiye’nin bu yıl buğday, mısır, çeltik
ve ayçiçeği üretiminde Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdığını belirtti.
12 Kasım
- AB’nin bütçeden sorumlu bakanları, Brüksel’de 16 saat süren pazarlıkların ardından
2014 bütçesi üzerinde anlaştı.
- BDDK, Türk bankacılık sektörünün aktif büyüklüğünün, eylül ayı itibarıyla geçen yıl
sonuna göre yüzde 20,3 artarak 1 trilyon 649 milyar liraya çıktığını açıkladı.
13 Kasım
- Moody’s’e göre, Türkiye 2013 yılında dünyanın önde gelen 20 ekonomisi arasında en
hızlı büyüyen beşinci ülke olacak.
- Dünya Bankası 2014 Küresel Finansal Kalkınma Raporu’nu açıkladı. Buna göre,
dünyada halen erişkin nüfusun yarısına denk gelen 2.5 milyar kişi bankacılık hizmetinden yararlanamıyor
- Merkez Bankası verilerine göre, cari açık eylül ayında 3 milyar 281 milyon dolar oldu
14 Kasım
- Eurostat verilerine göre, Avro Bölgesi üçüncü çeyrekte yüzde 0,1 büyüdü.
15 Kasım
- Eurostat, Avro Bölgesi’nde enflasyon oranının ekim ayında yüzde 0,7 ile son 4 yılın en
düşük düzeyine indiğini teyit etti.
- Maliye Bakanlığı, Merkezi Yönetim Bütçesinin, ekimde 3,2 milyar lira, ocak-ekim
döneminde ise 7,7 milyar lira açık verdiğini açıkladı.
- Türkiye İstatistik Kurumu, ‘’2013 Ağustos Dönemi Sonuçları’’na göre, işsizlik oranının,
ağustosta geçen yılın aynı ayına göre 1 puan artarak yüzde 9,8 olduğunu bildirdi.
21 Kasım
- İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi’nin
(İSEDAK) 29. Bakanlar Toplantısı, 18-21 Kasım tarihlerinde İstanbul’da gerçekleştirildi.
- ABD Merkez Bankası (Fed) başkanlığı için Janet Yellen’in adaylığı, Senato Bankacılık
Komisyonunda 8’e karşı 14 oyla onaylandı.
23 Kasım
- Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü İbrahim Turhan, İstanbul’un
dünyadaki finans merkezleri içerisinde 2011 yılında 71. sıradayken, şu anda 44. sıraya
yükseldiğini açıkladı.
24 Kasım
- Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Türkiye’nin Nauru ve Mikronezya’yla birlikte dünyada ihracat yapmadığı hiçbir gümrük bölgesinin kalmadığını açıkladı.
- İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya (5+1) arasında, İran’ın
62
<
63
> 2014 OCAK
nükleer programına ilişkin müzakerelerde anlaşmaya varıldı.
26 Kasım
- Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Milli Piyango İdaresine ait şans oyunlarının 10 yıllık
lisans verilmesi suretiyle özelleştirilmesi için ihaleye çıktı.
27 Kasım
- EXPO 2020’nin hangi kentte düzenleneceğini belirlemek üzere toplanan Uluslararası
Sergiler Bürosu (BIE) Genel Kurulu’nda yapılan oylamada İzmir, 36 oy alarak ikinci
turda elendi ve Dubai, 116 oy alarak EXPO’ya ev sahipliği yapmaya hak kazandı.
28 Kasım
- Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, Resmi Gazete’de yayımlandı.
1 Aralık
- Brand Finance tarafından hazırlanan “Nation Brand Index – En Değerli Ülke Markaları”
araştırması sonuçlarına göre, Türkiye 1 yılda marka değerini en fazla artıran 4 ülkeden
biri oldu. Türkiye 688 milyon dolar ile 19. sırada yer aldı.
2 Aralık
- Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre, kasım ayında ihracat, 2012 yılının aynı
ayına göre, yüzde 8,8 artışla 13 milyar 797 milyon dolar oldu ve Cumhuriyet tarihinin en
yüksek aylık ihracat tutarı olarak kayıtlara geçti.
3 Aralık
- TÜİK, kasım ayında TÜFE’nin aylık yüzde 0,01, ÜFE’nin yüzde 0,62 oranında arttığını
açıkladı. Yıllık enflasyon ise TÜFE’de yüzde 7,32, ÜFE’de yüzde 5,67 oldu.
- Otogaz (LPG) satış fiyatlarında litrede ortalama 29 ile 31 kuruş arasında zam yapıldı. Bu
zam, bir seferde LPG’ye yapılan en yüksek zam olarak kayıtlara geçti.
- Yurt içi uçuşlarda ekonomi sınıfı biletin en fazla 299 liraya satılmasına ilişkin tavan fiyat
uygulaması başladı.
4 Aralık
- Türkiye’de otomobil satışları ocak-kasım döneminde geçen yılın aynı dönemine göre
yüzde 18,53 artarken, hafif ticari araç pazarı yüzde 14,33 azaldı.
- Maliye Bakanı Şimşek, Varlık Barışı kapsamında ülkeye 10,5 milyar lira kaynak
geldiğini ve 209 milyon lira vergi tahsil edildiğini bildirdi.
6 Aralık
- Bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü, ekim sonu itibariyle 1 trilyon 636 milyar 94
milyon liraya ulaştı.
8 Aralık
- Türkiye, 2013 yılı ocak-kasım döneminde gerçekleştirdiği 270 ton 669 kilogram altın
ithalatı ile tüm zamanların en yüksek seviyesinde altın ithalatı gerçekleştirdi.
10 Aralık
- Türkiye ekonomisi, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,4
büyüdü. Yılın 9 aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla
gayri safi yurtiçi hasıla yüzde 4,0’lık artışla 91 milyar 219 milyon lira oldu. Milli gelir ise
üçüncü çeyrekte, cari fiyatlarla 414 milyar 459 milyon lira olarak gerçekleşti. Türkiye,
Avrupa Birliği’ne üye 28 ülkenin büyüme oranından daha iyi performans ortaya koydu.
11 Aralık
- Türkiye’nin ekim ayında cari işlemler açığı 2 milyar 890 milyon dolar olurken,
yıllıklandırılmış bazda cari işlemler açığı 60 milyar 855 milyon dolar olarak gerçekleşti.
10 Aralık
- Türkiye ekonomisi, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,4
büyüdü. Yılın 9 aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla
gayri safi yurtiçi hasıla yüzde 4’lük artışla 91 milyar 219 milyon lira oldu. Milli gelir ise
üçüncü çeyrekte, cari fiyatlarla 414 milyar 459 milyon lira olarak gerçekleşti. İkinci çeyrek büyüme rakamı yüzde 4,4’ten yüzde 4,5’e revize edildi. Türkiye, Avrupa Birliği’ne
üye 28 ülkenin büyüme oranından daha iyi performans ortaya koydu.
- Günlük doğal gaz tüketimi 197 milyon metreküp ile rekor seviyeye ulaştı
11 Aralık
- Türkiye’nin ekim ayında cari işlemler açığı 2 milyar 890 milyon dolar olurken,
yıllıklandırılmış bazda cari işlemler açığı 60 milyar 855 milyon dolar olarak gerçekleşti.
16 Aralık
- Türkiye genelinde işsizlik, bu yılın eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre 0,8 puanlık
artışla yüzde 9,9 oldu. İşsiz sayısı 2013 yılı eylül döneminde geçen yılın aynı ayına göre
292 bin kişi artarak 2 milyon 831 bin kişiye yükseldi.
- Merkezi Yönetim Bütçesi, geçen ay 6,4 milyar lira fazla, ocak-kasım döneminde ise 1,2
milyar lira açık verdi.
17 Aralık:
- Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK), ocak-kasım döneminde KDV hariç 228 milyon 990
64
<
65
> 2014 OCAK
bin 406 lira tutarında 1 milyon 179 bin 446 kömür sattı.
- Türkiye ile Azerbaycan arasında, Hazar Denizi’nden çıkarılan doğalgazın işletilmesi ve
Avrupa’ya taşınması amacıyla “Şahdeniz 2 Nihai Yatırım Anlaşması” imzalandı.
18 Aralık:
- BM, gelecek yıl dünya genelinde yüzde 3, 2015’te ise yüzde 3,3 ekonomik büyüme
beklendiğini bildirdi.
- ABD Merkez Bankası, aylık 85 milyar dolarlık tahvil alım miktarını 10 milyar dolar
azaltarak, 75 milyar dolara indirdi.
19 Aralık:
- ABD Kongresi uzun bir aradan sonra ilk kez, iki yıllık bir bütçe geçirdi.
- AB maliye bakanları zordaki bankaların kapatılmasını ve kurtarılmasını tek elden yürütecek mekanizma üzerinde anlaştı.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, görevli tedarik şirketleri, lisanssız elektrik üretimi
yapacaklardan 2 Ekim-31 Aralık 2013 dönemi ve 2014 için işletim bedeli alınmayacağını
açıkladı.
- Türkiye’nin yüksek çözünürlüklü yerli keşif uydusu GÖKTÜRK-2, yörüngede birinci
yılını tamamladı.
- Merkez Bankasının toplam rezervleri 13 Aralık ile biten haftada 326 milyon dolar artarak 135 milyar 964 milyon dolar ile tarihi zirveye ulaştı.
20 Aralık:
- Dolar, TL karşısında tarihinin en yüksek seviyesi olan 2,0947 lirayı gördü.
- ABD’nin en büyük alışveriş mağazalarından biri olan Target’in 40 milyon müşterisine
ait banka bilgilerin çalındığı ortaya çıktı.
- Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poor’s, Avrupa Birliğinin notunu,
üye ülkeler arasında bütçe konusunda yaşanan görüşmelerin zorluğu nedeniyle AAA’dan
AA+’ya düşürdü.
- Rekabet Kurulu, Zirve Holding AŞ’nin, Turkuvaz Grubu şirketlerinin çeşitli oranlardaki hisselerini Çalık Holding, Çalık Turizm Kültür AŞ, Gapyapı İnşaat ve Ahmet Çalık’tan
devralması işlemine izin verdi.
21 Aralık:
- Yunanistan doğalgaz şirketi DEPA’nın dağıtım operatörü DESFA’nın Azerbaycan Devlet Petrol Şirketine (SOCAR) satışıyla ilgili anlaşma Atina’da imzalandı. Anlaşmayla,
400 milyon avro karşılığında DESFA’nın hisselerinin yüzde 66’lık bölümü SOCAR’a
devredildi.
22 Aralık:
- Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, İstanbul merkezli operasyonun etkisiyle son 1 haftada
halka açık şirketlerin değerinin tam 20 milyar dolar düştüğünü, sadece Halk Bankasının
değer kaybının 1 milyar 625 milyon dolar olduğunu bildirdi.
- Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, İstanbul merkezli operasyonla ilgili, “Amacı ve hedefi
çok farklı olan, büyük bir tuzakla karşı karşıyayız. Ne benim, ne evladımın ve ne de onun
kadar değerli çalışma arkadaşlarımın bir yanlışın içinde olması söz konusu olamaz” dedi.
23 Aralık
- Halkbank, İstanbul merkezli operasyonla ilgili, “herhangi bir ülkeyle ilgili olarak mahiyeti belirsiz ve hukuksuz hiçbir ticari işleme taraf olunmadığını, kaynağı ve mahiyeti
belirsiz hiçbir transfer işleminin gerçekleştirilmediğini” bildirdi.
- ASELSAN ile Savunma Sanayii Müsteşarlığı arasında, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK)
Uydu Muhabere Sistemi kapsamındaki X-Band Uydu Muhabere Sistemi Projesi ile ilgili
toplam bedeli 167 milyon 388 bin 58 dolar tutarında sözleşme imzalandı.
- Amerikan Merkez Bankası (Fed) 100 yaşına girdi, FED’in bilançosu, tarihinin en yüksek seviyesi olan 4 trilyon 8 milyar 62 milyon dolara ulaştı.
24 Aralık
- Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) Başkanı Rövnak Abdullayev, Türkiye’nin,
Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi’ndeki (TANAP) payının artırılarak yüzde
30’a çıkarıldığını açıkladı.
25 Aralık
- Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, bakanlık görevinden istifa etti.
66
<
Dünyada 2013 yılı böyle geçti
Çiğdem Aktı
Mısır’da askerin yönetime el koyması, aralıksız süren Suriye’deki iç savaşta kimyasal
silah kullanılması, Filistin ablugasının sürmesi, İsrail’in yerleşim yerlerini artırması,
Mali’ye Fransa’nın askeri müdahalede bulunması, Bangladeş’te Cemaat-i İslami Genel
Sekreter Yardımcısı Abdulkadir Molla’nın idam edilmesi 2013’e damgasını vurdu.
67
> 2014 OCAK
OCAK: REHİNE KRİZİ, MALİ’YE FRANSIZ MÜDAHALESİ, PARİS SUİKASTİ
ABD’nin teknik olarak mali uçuruma düşmesinin ardından ABD Senatosu, ‘’mali
uçurum’’u önleyen tasarıyı onayladı. Türkiye ve Katar’ın ara buluculuğuyla Suriye’nin
başkenti Şam’da esir değişimi yapıldı. Uzun zamandan beri yürütülen temaslar sonucunda 48 İranlı’nın Şam’ın Duma Bölgesi’nden serbest bırakıldı. Bunun karşılığında Suriye
İçişleri Bakanlığı binasında alıkonulan, aralarında 2 Türk ile beraber kadın ve çocukların
da bulunduğu 2 bin 130 kişi salıverildi. Anlaşma Suriye’de gerçekleştirilen ‘en büyük
takas anlaşması’ olarak adlandırıldı.
PKK bağlantılı Sakine Cansız, Fidan Doğan ve Leyla Söylemez Fransa’nın başkenti
Paris’te öldürüldü.
Fransa, Mali’de isyancı silahlı gruplar arasında devam eden çatışmalar nedeniyle ülkenin
kuzeyine askeri müdahalede bulundu.
Pakistan Anayasa Mahkemesi, Başbakan Raja Pervez Eşref hakkında tutuklama kararı
çıkarttı.
ABD, 1991’den bu yana ilk kez Somali Hükümeti’ni resmen tanıdı.
Bulgaristan’da, üyelerinin çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu muhalefet Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH) Lideri Ahmet Doğan’a karşı silahlı saldırı girişiminde bulunuldu.
ABD’de ikinci kez seçilen Başkanı Barack Obama, yemini ederek resmen görevine
başladı.
İsrail’de yapılan genel seçimlerde Knesset’te temsil edilecek sağ ve sol partiler 60’ar
koltukla temsile hak kazanırken, seçim öncesi mecliste 42 sandalye ile temsil edilen
Netanyahu’nun ‘Likud-Beitenu’ ittifakı, seçim sonucunda 32 sandalyeye geriledi.
Mısır’ın Port Said Stadyumu’ndaki futbol karşılaşmasında geçen sene Şubat ayında 74
kişinin ölmesinin ardından açılan davada, 21 sanık hakkındaki idam kararı verildi. Karar
gösterilen tepkiler üzerine çıkan olaylarda 2’si polis 7 kişi öldü, 70 kişi de yaralandı.
Suriye’nin Halep kenti Bustan’ul Kasir bölgesinde elleri arkadan bağlanarak öldürülen
80 kişinin cesedine ulaşıldı.
ŞUBAT: AT ETİ SKANDALI, PAPA’NIN VEDASI, GÖKTAŞI YAĞMURU
ABD’nin Ankara Büyükelçilik binası girişinde canlı bombanın düzenlediği saldırıda
güvenlik görevlisi Mustafa Akarsu hayatını kaybetti, gazeteci Didem Tuncay yaralandı.
ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, 4 yıldır sürdürdüğü Dışişleri Bakanlığı görevini
resmen tamamlayarak veda etti.
Tunus’ta muhalefette bulunan Demokrat Yurtseverler Partisi Genel Sekreteri Şükrü
Belıyd, evinin önünde uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.
Güney Pasifik’te 8 büyüklüğünde deprem oldu, Solomon Adaları’nın batısında yaklaşık
1,5 metre yüksekliğinde tsunamide oluştu.
Ocak ayında İngiltere ve İrlanda’da hamburger köftesine at eti karıştırıldığının ortaya
çıkmasının ardından, köfteler, üretildiği Polonya ile İrlanda arasında gerginliğe yol açtı.
68
<
At eti skandalı ay boyunca İsveç, Polonya, Fransa, Hollanda, Romanya, Güney Kıbrıs,
Norveç, Danimarka, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Portekiz ve Yunanistan’ı
da içine alarak neredeyse tüm Avrupa’yı sarstı.
Katoliklerin ruhani lideri Papa 16. Benediktus’un görevi bırakacağı duyuruldu.
Kuzey Kore Resmi Ajansı, “Ülkenin üçüncü nükleer denemesini başarıyla
gerçekleştirdiklerini” duyurdu.
Rusya’da Ural Dağları’nın güneyinde yer alan Chelyabinsk bölgesine gök taşlarının
düşmesi nedeniyle binden fazla kişi yaralandı.
Ermenistan’da cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı. Katılımın yüzde 60 olduğu seçimin galibi, oyların yüzde 58,64’ünü alan Serj Sarkisyan oldu.
İsveç’te belediye meclisi tarihi bir karara imza atarak, ülkede ilk kez minareden ezan
okunmasına onay verdi.
Güney Kıbrıs Rum kesiminin (GKRK) yeni başkanı Nikos Anastasiadis, görevine resmen
başladı.
69
> 2014 OCAK
MART: CHAVEZ’İN ÖLÜMÜ, FALKLAND ADALARI İÇİN REFERANDUM,
YENİ PAPA, MAVİ MARMARA ÖZRÜ
Çin’de yönetim değişikliğinin yapılacağı ve tüm üst kadroların belirleneceği 12’nci
Ulusal Halk Kongresi başladı. 12 gün süren kongre sırasında Başbakan Yardımcısı Li
Kıçiang, ülkenin yeni başbakanı seçildi.
Baltık ülkelerinden Letonya, borç kriziyle genişlemeye ara veren Avro Bölgesi’nin
18’inci üyesi olmak için resmi başvurusunu yaptı.
Venezuela’nın uzun süredir kanserle mücadele eden Devlet Başkanı Hugo Chavez, 58
yaşında hayatını kaybetti. Chavez’in yardımcılığını yürüten Nicolas Maduro devlet
başkanı oldu.
Kuzey Kore, ABD’ye karşı nükleer saldırı tehdidinde bulundu. BM Güvenlik Konseyi,
yaptığı son nükleer deneme nedeniyle Kuzey Kore’ye yeni sert yaptırımları öngören
kararı oy birliğiyle kabul etti.
Almanya’nın Backnang kentinde çıkan yangında 8 Türk vatandaşı can verdi.
Atlas Okyanusu’nun güneyinde bulunan Falkland Adaları’nın siyasi durumuyla ilgili
referandum yapıldı. “Adaların, Birleşik Krallık’ın deniz aşırı toprağı olarak kalmasını
isteyip istemedikleri” sorulan referandumda halkın yüzde 99,8’i, İngiliz toprağı olarak
kalmak için oy kullandı. Bin 517 katılımcıdan sadece 3’ü “hayır” oyu kullandı.
Vatikan’da papalık seçiminin ikinci gününde Arjantinli Kardinal Bergoglio, Katolik
dünyasının yeni lideri seçildi.
Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (Cern) bilim adamları, parçacıklara kütlelerini verdiği
düşünülen ve “Higgs Bozonu” adı verilen atomaltı parçacığının varlığından artık emin
olduklarını açıkladı.
Zimbabve’de yeni anayasa için referandum yapıldı.Seçim Komisyonu, halkın yüzde
94,5’nin kabul oyunu alan anayasanın kabul edildiğini açıkladı. Yeni anayasayla devlet
başkanının yargıya etkisi sınırlandırılırken, parlamento güçlendirildi.
İkinci dönem başkanlığının ilk yurt dışı gezisini İsrail’e gerçekleştiren ABD Başkanı
Barack Obama, Cumhurbaşkanı Şimon Perez ve Başbakan Binyamin Netanyahu ile
görüşmesinde ülkesinin 65 yıldır İsrail’in en büyük müttefiki olduğunu belirterek, “Yan
yana duruyoruz, çünkü kutsal topraklara barış gelmeli” dedi.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Mavi Marmara saldırısındaki hatalarından ötürü
Türkiye’den özür diledi.
Myanmar’da Müslümanlara yönelik Budist grupların saldırılarında en az 20 kişi hayatını
kaybetti.
Orta Afrika Cumhuriyeti yönetimine karşı savaşan silahlı militanlar, başkent Bangui’yi
işgal etti. Militanlar, Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nı ele geçirdi. Cumhurbaşkanı François
Bozize, yurtdışına kaçtı. militanların lideri Michel Djotodia, kendisini ülkenin fiili devlet
başkanı ilan etti.
Mali krizle mücadele eden Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, AB ve IMF heyetiyle yeni kurtarma paketi üzerinde anlaştı.
Kuzey Kore, Güney Kore ile “savaş durumuna” geldiğini duyurdu. Kuzey Kore Hükümeti tarafından yapılan açıklamada Güney Kore ile ilgili tüm münasebetlerin savaş
yönetmeliğine göre düzenleneceği ve ABD ile Güney Kore tarafından düzenlenen provokasyonlara önceden haber verilmeksizin misillemede bulunulacağı belirtildi.
NİSAN: WİKİLEAKS İFŞAATLARI, BOSTON SALDIRISI, MÜŞERREF’E
SİYASET YASAĞI
Yunanistan’ın Selanik kentinde, 1923 yılından bu yana kapalı bulunan Yeni Cami’de 90
yıllık aradan sonra ilk kez namaz kılındı.
70
<
71
> 2014 OCAK
Birleşmiş Milletler Uluslararası Silah Ticareti Antlaşması, BM Genel Kurulu’nda yapılan
oylamayla kabul edildi.
Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, Afganistan’da bulunan Türk askerlerinin NATO’nun
çekileceği 2014’ten sonra da bu ülkede kalmaya devam edeceğini açıkladı.
Evrenin en gizemli temel taşlarından biri olan karanlık maddenin izi bulundu.
-Yolsuzluk ve sınır ötesi suçlar gibi konularda çalışan bir grup gazeteci, kendilerine
sızdırılan milyonlarca belgeyi inceledi. Bu inceleme sonucunda birçok ülkeden siyasetçilerin, zenginlerin ve dolandırıcıların hesaplarının bulunduğu binlerce offshore şirket
ve fonun sırlarının ortaya çıktığı iddia edildi.
Mısır savcılığı, devlet bütçesinden yaklaşık 157 milyon Amerikan dolarını kendisi ve
ailesi için kullandığı suçlamasıyla devrik lider Hüsnü Mübarek’i 15 gün hapis cezasına
çarptırdı.
İnternet sitesi Wikileaks, ABD’nin 1970’lerde yürüttüğü diplomatik faaliyetlere dair 1,7
milyon gizli doküman yayımladı.
İngiltere’nin “Demir Leydi” lakaplı ilk kadın başbakanı Margaret Thatcher, 87 yaşında
geçirdiği felç sonrası hayatını kaybetti.
ABD’nin Boston kentindeki Boston Maratonu’nun bitiş çizgisine yakın bölgede meydana
gelen iki ayrı patlama sonucu 3 kişi öldü, 260’tan fazla kişi yaralandı.
İnsan Hakları İzleme (HRW) örgütü, Myanmarlı yetkilileri Arakan (Rakhine) eyaletinde
Rohingya Müslümanlarına karşı etnik temizlik yapmakla suçladı.
İsrail’in Mavi Marmara saldırısıyla ilgili Türkiye’den özür dilemesinin ardından, tazminat görüşmeleri başladı.
Bangladeş’te başkent Dakka yakınlarındaki Savar bölgesinde 8 katlı Rana Plaza’nın
binasının çökmesi sonucu bine yakın kişi hayatını kaybetti.
Halep kentindeki tarihi Emevi Camisi’nin büyük bölümü ile minaresi, Esed güçlerince
açılan tank ateşi sonucunda yıkıldı.
Hollanda Kraliçesi Beatrix, 33 yıldır oturduğu tahtı büyük oğlu veliaht Prens Willem
Alexander’a bıraktı.
Pakistan’da yerel mahkeme, eski devlet başkanı Pervez Müşerref’e ömür boyu siyasetten
men cezası verdi.
Tunus’un devrik lideri Zeynel Abidin bin Ali, göstericileri öldürmek suçundan gıyabında
bir kez daha ömür boyu hapse mahkum edildi.
MAYIS: MALEZYA’DA SEÇİM; NSU DAVASI, MÜBAREK MAHKEMEDE
Irak’ta Musul’dan il meclisi seçimlerine aday olan İbrahim Ahmed Salih el-Usafir,
uğradığı suikast sonucu hayatını kaybetti.
İsveç’in başkenti Stockholm’deki Fittja Ulu Cami’de cuma hutbesi Türkçe ve İngilizce
okundu.
ABD’de güneş enerjisiyle çalışan ve San Francisco’dan havalanan Solar Impulse uçağı,
deneme turunun ilk ayağını başarıyla tamamladı ve Arizona’ya indi.
İsrail, Suriye’ye ikinci kez hava saldırısı düzenledi.
Malezya’da tarihi olarak nitelendirilen genel seçim yapıldı. Seçim komisyonu, 56 yıldır
ülkenin başında bulunan Ulusal Cephe’nin seçimi kazandığını açıkladı.
Almanya’da 2000-2007 yılları arasında 8’i Türk 10 kişiyi öldürmekle suçlanan aşırı sağcı
Nasyonalsosyalist Yeraltı (NSU) terör hücresinin davası Münih’te başladı.
ABD’nin Ohio eyaletindeki bir evde 10 yıl önce kaybolan 3 genç kadın bulundu.
İran’ın, Güney Kıbrıs Rum Kesimi’nin bir İranlıyı ABD’ye iade etme kararı üzerine buradaki büyükelçisini geri çağırdı.
Bangladeş’te mahkeme, Cemaat-i İslami Partisi Genel Sekreter Yardımcısı Muhammed
Kamaruzzaman’ı, ülkenin 1971’deki Bağımsızlık Savaşı’nda yaşananları gerekçe göstererek idam cezasına çarptırdı.
Mısır’ın başkenti Kahire’de devrik lider Hüsnü Mübarek hakkındaki devrim sırasında
göstericilere ateş açma ve yolsuzluk suçlamalarıyla ilgili davalar görülmeye başlandı.
Mısır’ın devrik lideri Hüsnü Mübarek ilk kez basına konuştu. Mübarek, Cumhurbaşkanı
Muhammed Mursi’nin zor bir görev üstlendiğini ve hakkında hüküm vermek için erken
olduğunu söyledi.
Avro Bölgesi maliye bakanları (Eurogroup) Yunanistan’a 7,5 milyar avroluk kredi dilimini onayladı.
Rusya, başkent Moskova’da yakalanan CIA ajanını “istenmeyen kişi” ilan etti. ABD
Büyükelçisi Michael McFaul Dışişleri Bakanlığı’na çağırılarak, protesto notası verildi
ABD Donanması, ilk kez Atlas Okyanusu’ndaki bir savaş gemisinden savaş uçağı
büyüklüğünde, insansız uçak kaldırdı.
Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde (Doğu Türkistan), 53 tonluk dev altın rezervi
bulundu.
72
<
Şili’nin başkenti Santiago’da okul harçlarının kaldırılması için öğrenciler dev gösterilere
başladı.
Kolombiya hükümeti ile Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) arasında Küba’nın
başkenti Havana’da devam eden barış görüşmelerinde toprak reformu konusunda uzlaşma
sağlandı.
Afrika Birliği, Afrika kıtasında emniyet ve istikrarı sağlamak amacıyla “Acil Müdahale
Gücü”nün kurulması kararı aldı.
AB’nin silah ambargosu, Suriye’deki muhaliflerin silahlandırılmasından yana tavır alan
İngiltere ve Fransa’nın talebiyle 1 Haziran itibarıyla kaldırıldı.
Amerikan insansız hava araçlarınca Pakistan’ın Kuzey Veziristan bölgesinde düzenlenen
hava saldırısında Pakistan Taliban’ın iki numaralı ismi Vailur Rahman öldürüldü.
73
> 2014 OCAK
HAZİRAN: NSA DİNLEME SKANDALI, İRAN’DA RUHANİ DÖNEMİ
Tayland’ın batı kıyılarında batan teknede 12 Myanmarlı mültecinin cesedi bulundu, 38
kişi kurtarıldı.
Pakistan’da Nevaz Şerif üçüncü kez başbakan seçildi.
İngiltere, ülkenin eski kolonisi Kenya’da 1950’lerdeki Mau Mau isyanı sırasında
işkenceye maruz kalan 5 binden fazla kişiye 20 milyon sterlin ödeyeceğini açıkladı.
İngiliz Guardian gazetesinin, ABD Ulusal Güvenlik Dairesi’nin (NSA), ABD’nin en
büyük telefon operatörlerinden Verizon’u kullanan Amerikalıların arama kayıtlarını
izleyerek kayıt altına alması amacıyla nisanda Dış İstihbarat İzleme Mahkemesi (FISA)
tarafından verilen mahkeme kararını ortaya çıkarması, ülkede yeni bir skandala yol açtı.
ABD Başkanı Barack Obama, Amerikalıların telefon kayıtları ve uluslararası internet
trafiğinin takip edildiği programları savunarak, bu tip uygulamaların ulusal güvenlik için
gerekli ve yasalara uygun olduğunu belirtti.
ABD istihbarat servislerinin telefon ve internet kayıtlarını izlediği yolundaki haberinin
kaynağının 29 yaşındaki Edward Snowden olduğunu açıklandı. ABD’li federal savcılar,
dünya genelinde milyonlarca insanın internet ve telefon kayıtlarını izlediği bilgisini ifşa
eden CIA çalışanı Edward Snowden’in “casusluk” nedeniyle yakalama kararı çıkarttı.
İngiltere’nin, 2009’da Londra’da yapılan G20 Zirvesi’nde Maliye Bakanı Mehmet
Şimşek’i gizli olarak dinlediği ortaya çıktı.
Pakistan’da kızamık salgını nedeniyle 157 kişi öldü.
Rusya Federasyon Konseyi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Mihail Margelov, Rusya’nın
Suriye’ye sadece savunma silahları teslim ettiğini ve saldırı silahı verme gibi bir
düşüncelerinin olmadığını söyledi. ABD Başkanı Barack Obama’nın ilk kez Suriye muhaliflere silah gönderilmesine onay verdiği bildirildi.
Brezilya’da metro ve otobüs ücretlerine yapılan zam, ülkenin en büyük iki kentinde binlerce kişiyi sokaklara döktü. Brezilya hükümeti bir süre sonra yapılan zammı iptal etti.
Ancak olaylar devam etti.
KKTC’nin ilk kadın başbakanı görevine başladı.
İran’da yapılan ve altı adayın yarıştığı 11. Dönem Cumhurbaşkanlığı seçimini,
reformcuların desteklediği ılımlı muhafazakar aday Hasan Ruhani kazandı. Ruhani,
devrimden bu yana seçilen 7. İran cumhurbaşkanı oldu.
Mısır’da Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin istifa etmesi ve erken seçime gidilmesi
talebiyle gösteriler başladı.
TEMMUZ: MISIR’DA DARBE, RABİA KATLİAMI, PAKİSTAN’DA YENİ
CUMHURBAŞKANI
Hırvatistan AB’nin resmen 28. üyesi oldu.
Mısır Genelkurmay Başkanı ve Savunma Bakanı Abdulfettah El Sisi ordunun ülkede
yönetime el koyduğunu açıkladı. Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’yi görevden aldığını
ilan eden Mısır ordusu geçici hükümet başkanlığına Anayasa Mahkemesi Başkanı Adli
Mansuru tayin etti. Cumhurbaşkanı Yardımcılığına Muhammed El Baradei, Geçici Yönetim Başbakanlık görevine Hazım El Beblavi getirildi.
Mısır Başsavcısı Abdulmecid Mahmud, görevden alınan Cumhurbaşkanı Muhammed
Mursi ve Müslüman Kardeşler Teşkilatı (İhvan) liderleri hakkında, ‘yabancı güçlerle
işbirliği yapıp, istihbarat toplama ve firar etme’ suçlamasıyla açılan davanın görülmesine karar verdi. Mursi’ye, “ülkede düşmanca eylemler yürütmek ve Hamas ile casusluk
çalışmalarında bulunmak” suçlamasıyla 15 gün hapis verildi.
ABD’deki izleme skandalında Türkiye’nin de bazı diplomatik temsilciliklerinin dinlendiği
iddiası üzerine ABD’nin Ankara’daki Büyükelçilik Maslahatgüzarı Dışişleri Bakanlığına
çağrıldı. ABD’de Amerikalı insan hakları eylemcileri, kilise liderleri, uyuşturucu ve silah hakları savunucuları, federal hükümetin Ulusal Güvenlik Ajansı’nın (NSA) izleme
programını sona erdirmesi için dava açtı.
74
<
Solar Impulse, hiç yakıt almadan ABD’yi baştan başa geçmeyi başaran ilk güneş enerjisiyle işleyen uçak oldu.
Belçika’da babası 2. Albert’in tahtı kendisine devrettiği Prens Philippe, parlamentoda
krallık yemini ederek ülkenin 7. kralı oldu.
Tunus’taki Halk Hareketi Partisi Başkanı ve Kurucu Meclisi üyesi Muhammed el-Brahmi, evinin önünde kimliği henüz belirlenemeyen kişiler tarafından düzenlenen suikast
sonucu öldü.
Mısır’da güvenlik güçlerinin darbe karşıtı protestoların yapıldığı Rabiatul Adeviyye
Meydanı’ndaki halka müdahalesi sonucu 120 kişi öldü, 4 binden fazla kişi yaralandı.
Somali’nin başkenti Mogadişu’da Türk Büyükelçiliği çalışanlarının kaldığı ek bina
önüne araçla gelen 3 saldırgan tarafından düzenlenen saldırıda 1 polis öldü, biri polis 3
kişi yaralandı.
KKTC’de yapılan erken genel seçimlerden, Özkan Yorgancıoğlu başkanlığındaki Cumhuriyetçi Türk Partisi-Birleşik Güçler (CTP-BG) yüzde 38.37 oy alarak birinci parti çıktı.
İsrail ve Filistin arasındaki barış müzakereleri, 3 yıl aradan sonra ABD’nin başkenti
Washington’da başladı.
Pakistan’da Müslüman Birliği’nin desteklediği aday Memnun Hüseyin, ülkenin 12.
cumhurbaşkanı oldu.
75
> 2014 OCAK
AĞUSTOS: DARBEYE DİRENİŞ, BANGLADEŞ’TE CEMAAT-İ İSLAMİ’YE
YASAK, SURİYE’DE KİMYASAL KATLİAM, MYANMAR’DA BUDİST ZULMÜ
Mısır’da demokrasi yanlıları, ordunun yönetime el koyması ve Mursi’nin görevden
uzaklaştırılmasını protesto amacıyla başta Rabiatul Adeviyye ve Nahda meydanları olmak üzere tüm ülkede eylemlere başladı. Müslüman Kardeşler Teşkilatı’nın (İhvan) liderlerinden Muhammed Biltaci, güvenlik güçlerinin darbe karşıtlarına yönelik katliamları
sonrası Mısırlılardan “sokaklara dökülmelerini” istedi. Biltaci’nin kızı Esma göğsüne ve
sırtına isabet eden mermiler sonucu hayatını kaybetti. 1 ay olağanüstü hal ilan edildi,
darbe sonrasında göreve getirilen Mısır Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Baradai,
görevinden istifa etti
Bangladeş mahkemesi, laiklik karşıtı uygulamaları olduğu gerekçesiyle ülkenin en büyük
İslami partisinin gelecek seçimlerde yer almasını yasakladı.
ABD Ulusal Güvenlik Ajansının telefon ve internet kayıtlarını izleme programını basına
sızdıran Edward Snowden’e, Rusya bir yıllık geçici sığınma hakkı tanıdı.
Yunanistan’ın Sakız Adası açıklarında bir botta mühimmat ele geçirilmesinin ardından,
Atina’da başlatılan operasyonlarda gözaltına alınan Türk vatandaşlarının DHKP-C terör
örgütü üyeleri olduğu açıklandı.
Suriye’de Esad güçleri başkent Şam’ın doğu kesimlerinde yer alan muhaliflerin kontrolündeki bölgelere “kimyasal gaz” attı, yüzlerce insan katledildi.
İngiltere ile İspanya arasında, eski İngiliz sömürgesi Cebelitarık’la ilgili gerginlik başladı.
Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta 2 Türk pilot kaçırıldı, eylemi “İmam Rıza’nın Ziyaretçileri”
adlı grup üstlendi.
İsrail ile Filistin arasında, üç yıl aradan sonra ilk doğrudan görüşmeler yapıldı.
Mısır’da AA muhabiri Hibe Zekeriya ve TRT muhabiri Metin Turan gözaltına alındı ve
Tora Cezaevi’ne nakledildi.
Amerikan Merkezi Haberalma Örgütü (CIA), 60 yıl önce İran’da düzenlenen ve dönemin
başbakanı Muhammed Musaddık’ın devrilmesi ile sonuçlanan darbedeki sorumluluğunu
resmen kabul etti.
Mısır’ın devrik Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek, tutuklu yargılandığı son davadan beraat
etti.
Myanmar’da Müslümanların evleri, Budistler tarafından ateşe verildi.
EYLÜL: SURİYE’NİN KİMYASAL SİLAHLARI, KENYA’DA ALIŞVERİŞ
MERKEZİ BASKINI
İngiltere’nin Suriye’ye bu yılın başına kadar sinir gazında bulunan kimyasal maddelerin
satılmasına izin verdiğini iddia edildi. Suriye’de BM Kimyasal Silah İnceleme Heyeti tarafından toplanan bulgular incelenmek üzere Avrupa’daki çeşitli laboratuvarlara
gönderildi. ABD ve Rusya, Suriye’nin kimyasal silahlarının denetlenmesi konusunda
anlaşmaya vardı.
Almanya Meclis Başkanı Norbert Lammert, NSU cinayetleri nedeniyle ölenlerin ailelerinden özür diledi.
Libya’da eski dış güvenlik ve istihbarat subayı Salim Muhammed el-Urfi, uğradığı suikastta hayatını kaybetti.
Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’de geçen yıl bir kadına tecavüz ederek ölümüne yol
açan 4 sanık idam cezasına çarptırıldı.
76
<
Bangladeş’te Cemaat-i İslami Partisi liderlerinden Abdülkadir Molla, 1971’deki
bağımsızlık savaşı sırasında insanlığa karşı suç işlediği gerekçesiyle idama mahkum
edildi.
Suriye Genelkurmay Başkanlığı, Lazkiye’nin Bidama beldesi yakınlarındaki Türk sınırına
yakın Yunusiye sınır bölgesinde bir askeri helikopterin Türk jetlerince düşürüldüğünü
açıkladı.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Genel Kurulu, “Ortadoğu’nun nükleer silahlardan
arındırılması” tasarısını kabul etti.
Kenya’nın başkenti Nairobi’de bir alışveriş merkezine düzenlenen silahlı saldırıda 68 kişi
öldü, 175 kişi yaralandı. Saldırıyı, Somali’deki Eşşebab Hareketi üstlendi.
Almanya’da seçmenler, 18. dönem Federal Meclis’i (Bundestag) oluşturmak için sandık
başına gitti. Seçimin galibi yüzde 41,5 ile Hristiyan Birlik Partileri oldu. Baraj altında kalan FDP Federal Almanya tarihinde ilk kez Meclis’e giremedi. Seçimde ilk belirlemelere
göre 10 Türk asıllı aday Meclis’e girdi.
İran’ın nükleer programı konusunda P5+1 ülkeleri ve İran arasında 15 Ekim’de
Cenevre’de toplantı yapılmasına karar verildi.
Hindistan’ın ticari başkenti kabul edilen Mumbai’de 5 katlı binanın çökmesi sonucu 60
kişi öldü.
77
> 2014 OCAK
EKİM: ABD HÜKÜMETİ KEPENK KAPATTI, GÖÇMEN FACİALARI ARDARDA GELDİ
ABD’de hükümet, iktidar ile muhalefetin 6 haftalık bütçe çıkarma konusunda uzlaşmaya
varamaması üzerine 17 yıl aradan sonra resmi olarak kapandı. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poor’s, hükümetin kapanmasının ABD ekonomisine
maliyetinin 24 milyar dolar olduğunu açıkladı.
Bangladeş’te muhalefet partisi liderlerinden Selahattin Kader Çovdhuri, 1971’deki
bağımsızlık savaşı sırasında insanlığa karşı suç işlediği gerekçesiyle idama mahkum
edildi.
Myanmar’da Budist saldırıları devam etti, onlarca Müslümanın evi ateşe verildi.
İtalya’nın Lampedusa adası açıklarında içinde 518 kaçak göçmenin bulunduğu teknenin
batması sonucu 312 göçmen hayatını kaybetti.
Lübnan’da İsrail adına casusluk yaptığı suçlamasıyla gıyabında yargılanan ve suçlu bulu-
nan emekli Tuğgeneral Gassan el-Ced hakkında idam cezası verildi.
Azerbaycan’da halk, yeni cumhurbaşkanını belirlemek için sandığa gitti. 9 adayın
yarıştığı seçimi mevcut Cumhurbaşkanı İlham Aliyev kazandı.
Pakistan Yüksek Mahkemesi yaklaşık 6 aydır ev hapsinde tutulan eski Devlet Başkanı
Pervez Müşerref’i kefaletle serbest bırakılmasına karar verdi.
Makedonya’nın başkenti Üsküp’e bağlı Çayır Belediyesi’nde, Türkçe resmi dil olarak
kabul edildi.
BM Genel Kurul’da yapılan oylamada, Nijerya, Çad, Litvanya, Suudi Arabistan ve Şili,
BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2014-2015 dönemi geçici üyeleri olarak seçildi.
Suudi Arabistan, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) “dünya barışı ve
güvenliğini sağlamada yetersiz kaldığı” gerekçesiyle Konsey’in geçici üyeliğini kabul
etmediğini açıkladı. Suudi Arabistan’ın boşalttığı koltuğu Ürdün doldurdu.
Lübnan’da kaçırılan Türk pilot Murat Akpınar ile yardımcısı Murat Ağca serbest bırakıldı.
Bulgaristan hükümeti, artan sığınmacı akınını durdurmak için Türkiye sınırına 30 kilometrelik duvar inşa etme kararı aldı.
ABD Ulusal Güvenlik Ajansı’nın (NSA), Fransa’da milyonlarca telefon görüşmesini
dinlediği ve elektronik postaları izlediği ileri sürüldü. Çin, ABD’nin ülkedeki casusluk
faaliyetleri hakkında açıklama istedi.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu, Küba’ya uygulanan ekonomik ve finansal
ambargoları oy çokluğuyla kaldırdı.
Nijer’de Sahra Çölü’nü geçerek Avrupa’ya gitmek için kamyonlarla yola çıkan 87 göçmen susuzluktan öldü. Göçmenlerin cesetleri çölde bulundu.
KASIM: İNGİLTERE’DE KÖLE SKANDALI, HAİYAN TAYFUNU, İRANLA
NÜKLEER ANLAŞMA
Hindistan, ülkenin güneyindeki Sriharikota’daki Satish Dhawan Uzay Merkezi’nden
Mars’a gidecek insansız uzay aracını fırlattı.
Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahmanov, ülkede yapılan cumhurbaşkanlığı seçimini açık farkla kazanarak bir dönem daha görev yapma hakkı elde etti.
Filipinler’de büyük yıkıma yol açan Haiyan tayfununda bazı şehirler “haritadan silindi.”
Hollanda hükümeti, Suriye’den gelebilecek saldırılara karşı NATO’nun isteği
doğrultusunda Türkiye’ye gönderdiği Patriot füzelerinin görev süresinin uzatılmasına
78
<
onay verdi.
Bulgaristan’da Sosyalist Partisi, 1984-1989 yıllarında ülkedeki Türklere karşı uygulanan
asimilasyon politikası nedeniyle özür diledi.
İngiltere’nin başkenti Londra’nın güneyinde bir evde 30 yıldır köle olarak tutuldukları
iddia edilen 3 kadın kurtarıldı.
İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya (5+1) arasındaki, İran’ın
nükleer programına ilişkin müzakerelerde 6 aylık geçici anlaşmaya varıldı. İran, ekonomik yaptırımların gevşetilmesi karşılığında çeşitli nükleer tesislerini uluslararası
denetçilere açmayı kabul ederken, nükleer faaliyetlerinin bir kısımını da durdurmayı taahhüt etti. Tayland’da hükümetin devrilmesi için gösteriler başladı.
79
> 2014 OCAK
ARALIK: MOLLA ABDULKADİR’İN İDAMI, AB İLE VİZE SERBESTLİĞİ
ANLAŞMASI, ŞAHDENİZ İÇİN İMZA
Türkiye ve AB arasında “Vize Serbestisi Diyaloğu Mutabakat Metni” ve “Geri Kabul
Anlaşması” imzalandı. Mutabakat metni, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile AB
İçişleri Komiseri Cecilia Malmström tarafından imzalandı.
Mısır’da darbenin ardından tutuklanan TRT muhabiri Metin Turan, 115 gün sonra tahliye
edildi.
Bangladeş Yüksek Mahkemesi, Cemaat-i İslami Partisi Genel Sekreter Yardımcısı Abdülkadir Molla’ya verilen idam cezasını onadı. Molla, asılarak idam edildi. Bangladeş
televizyonları, Molla’nın idam cezasının Dakka’daki bir cezaevinde infaz edildiğini duyurdu. Abdulkadir Molla’nın idam edilmesi birçok dünya liderleri tarafından kınandı.
İspanya Başbakanı Mariano Rajoy, Katalonya özerk yönetim başkanı Artur Mas’ın, Katalan parlamentosundaki ayrılıkçı siyasi partilerin liderleri ile anlaşarak, 9 Kasım 2014
tarihinde Katalonya’da bağımsızlık yanlısı bir referandum yapma kararı almasına sert
tepki gösterdi.
Almanya’da ilk kez bir Türk bakan oldu. SPD Genel Başkan Yardımcısı Aydan Özoğuz’un
göç, mülteci ve uyumdan sorumlu devlet bakanı oldu.
Türkmenistan’da ilk defa çok partili seçim yapıldı. 3 milyonun üzerindeki seçmenin
yüzde 91.3’ünün oy kullandığı seçimlerde Demokrat Parti, 125 koltukla parlamentoya
47 milletvekilini gönderirken Sanayiciler ve Girişimciler Partisi ise 14 koltuk elde etti.
Güney Sudan’da darbe girişimi oldu. Ülkede yaşanan çatışmaların iç savaşa evrilebileceği
endişesi yaşanıyor.
Almanya Hristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU) Genel Başkanı Angela Merkel, Federal Meclis’te yapılan seçimde 462 oy alarak 2005 ve 2009 yıllarının ardından üçüncü
kez başbakan seçildi.
Azerbaycan’da Hazar Denizi’nden çıkarılan doğalgazın işletilmesi ve Avrupa’ya
taşınması amacıyla “Şahdeniz 2 Nihai Yatırım Anlaşması” imzalandı.
İngiltere’de bir camiye molotofkokteyli atan iki kişiye 6’şar yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Almanya Merkez Bankası’nın, yurt dışındaki depolarda bulunan 37 ton altını ülkeye geri
getirdi.
80
<
2013 Biterken Güneydoğu Asya
Mehmet Özay
Güneydoğu Asya ya da bir başka ifadeyle ASEAN, çevresindeki güçlü eko-siyasi yapıların yanı
sıra, küresel güçlerin odağı haline de gelmiş durumda.
81
> 2014 OCAK
Bir yılın ardından Güneydoğu Asya’da olan bitene kısaca göz atmakta fayda var. Öncelikle şunu hatırlamak gerekiyor. Güneydoğu Asya artık tek başına değerlendirilen bir
bölge değil. Aşağıda değinileceği üzere Güneydoğu Asya ya da bir başka ifadeyle ASEAN, çevresindeki güçlü eko-siyasi yapıların yanı sıra, küresel güçlerin odağı haline de
gelmiş durumda. Bu süreçte, Batı yönetimlerce başta kendi ülkeleri olmak üzere küresel
ekonomik dar boğazdan çıkışta katalizör işlevi göreceği yolunda değerlendirilmelerde bulunulan bölge, aynı zamanda küresel liderlik sahasının ilgi alanına da girmiş gözüküyor.
Özellikle Güney Çin Denizi’ndeki teritoryal haklar sadece bölgede hak iddia eden ülkelerle sınırlı olmayıp, küresel bir krize doğru evrilmiş durumda. Kimi gözlemciler ‘çatışma
riskine’ rağmen, sıcak gelişmelerin olacağına prim vermese de, bu süreç ASEAN’a üye
ülkelerin ABD ile olan ittifaklarını sıkılaştırırken, bir yandan da ABD’nin de yönlendirmesiyle silahlanmaya doğru bir adım atıldığı gözlemleniyor.
Bu sıcak gelişmeye karşılık ASEAN’ı bağlayıcı önemli gelişme kuşkusuz ki 2015’de
başlatılması öngörülen ekonomik işbirliği projesi. Bir tür Avrupa Birliği ekonomik birlik
projesini andıran bu girişim için alt yapı çalışmaları sürse de, birlik görünümünün sağlıklı
bir yapıya oturması için daha epeyce bir yol alınması gerekiyor. Birlik olgusunun ekonomi ile sınırlandırılmasına karşı çıkan kimi çevrelerse haklı olarak adına ASEANlılık
denilen sürecin yavaş işlemesinden rahatsız. Tabii ASEANlılık derken, sivil toplum
örgütlerinin bölge ülkelerinde devam eden insan hakları ihlalleri bağlamındaki eksikliklerine vurgu yapılıyor. Liderlerin ekonomiye odaklanması, sanki ekonomik faaliyetin insan dışı ilişkileri öngördüğü gibi bir sonuca götürüyor ki, bu ASEAN’da işlerin
karmaşıklaşmasına neden olabilir.
Tüm bunların ötesinde, Güneydoğu Asya’da süreklilik arz eden ekonomik kalkınma
bağlamlarına, kimi küresel güçlerin ulusal güvenlikleri ve ekonomik açılımları başta olmak üzere küresel dengelerle yakından ilintili gelişmeleri de eklediğimizde bölgenin tek
başına bir değer olarak öne çıkmakta olduğu görülür. Bu çerçevede, ASEAN’la stratejik
ortaklıklar geliştiren Avustralya, Çin, Japonya, Kanada, Hindistan ve tabii ki ABD’nin
çabaları dikkat çekicidir. Özellikle ABD’nin ASEAN’la sınırlı kalmayan, eko-stratejik
bağlamı sürekli güncelleyerek yeni alternatiflerle gündemi belirleyen yaklaşımının bir tür
“Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği”ne (APEC) alternatif veya destekçi olacağı varsayılan
“Trans-Pasifik İşbirliği Anlaşması” (TPPA)’nın alt yapısını atmış durumda.
Bölge ülkelerinin siyasi ve ekonomi alanındaki liderleri, uluslararası çevrelerin bölgeye yöneliminden memnuniyet duyduklarını gizlemiyorlar. Örneğin, Çin’deki yönetim
değişikliğinin ardından Çin ile yeni ticari anlaşmalar yapan Malezya, Singapur ve Endonezya bu ülkelerin başında geliyor. Myanmar siyasi eliti ise, kapalı kapılar ardında
gerçekleşen çıkar ilişkilerinden en yüksek payı alma noktasında çaba sarf ettiğine kuşku
yok.
ASEAN özelinde bir çırpıda söylenebilecek bu düşüncelerin yanı sıra, bölgede en
azından bazı ülkeler bazında belli başlı gelişmelere değinilebilir. 2013 yılında bölgede
öne çıkan gelişmeler arasında Malezya’da kırk yıl sonra teritoryal egemenlik sahasına
yönelik dış müdahale gündeme geldi. Şubat ve Mart aylarında Sulu Sultanlığı’na bağlı
olduğunu belirten birkaç yüz kişilik gerilla Borneo Adası’nda Sabah Eyaleti’ne nüfuz etti.
Ülkede şok etkisi yaratan bu gelişme, aslında tarihi referansların yeniden güncellenmesine neden oldu. Öte yanda, bu girişim, Moro-Mindanao ile Filipinler Merkezi hükümeti
arasında süren barış görüşmelerini tehlikeye atma ihtimaliyle de önem taşıyordu. Ordu
birliklerinin sevkine kadar varan çatışma nihayete erse de, ülkenin teritoryal alanlarını
82
<
83
> 2014 OCAK
korumada zaafiyeti ile gündeme gelmesi yeni arayışları da beraberinde getirdi. Bu çerçevede, Sabah Eyaleti’nde özel güvenlik birimi kurulurken, yeni askeri donanımı karşılama
konusunda girişimler başlatıldı.
Malezya’da bir diğer kayda değer gelişme, uzun süredir beklenen genel seçimlerin 5
Mayıs’ta yapılması oldu. Hükümet değişikliği gerçekleşmese de, Başbakan Necib bin
Razak’ın 6 Mayıs’ta yaptığı Çin kökenli Malezyalı seçmenleri hedef alan ‘Çin tsunamisi’
yaşandı şeklindeki açıklaması, belki de son on beş yılda ülke siyasi haritasındaki değişimi
özetliyordu. 2008’in ardından 2013 seçimlerinde de ‘Ulusal İttifak’ oy kaybetsede gene
seçimlerde iktidarın kimin olacağını belirleyen Sabah ve Saravak Eyaletleri’ndeki oylar
oldu.
Bölgenin demografik yapısı ve ekonomik büyüklüğü ile öne çıkan ülkesi Endonezya,
Devlet Başkanı Susilo Bambang Yudhoyono’yu (SBY) ‘kazasız belasız’ emekliye
ayırmaya hazırlanarak geçirdiği söylenebilir. Endonezya siyasal yaşamının bir gerçeği
olarak seçimlerden bir yıl öncesi başlayan aday belirleme süreci bir başka deyişle ‘siyaset
borsası’ gündemi belirliyordu. İki dönem Devlet Başkanlığı görevini yürüten SBY, kurucusu olduğu Demokrat Parti üyeleri arasında halefini henüz bulamamış olması şüphesiz
ki, yıl içerisinde patlak veren ve partinin üst düzey isimlerinin karıştığı yolsuzluk
skandallarıyla ilişkili. Yolsuzluk demişken, ülkenin sadece akut sosyal problemi olmakla
kalmayan, bu olgu, üstüne üstlük ülke ekonomisi ve siyasetini de derinden etkiliyor.
Yolsuzluk süreçlerinde müdahil olmayanlarca nerede başlayıp nerede bittiği kestirilemeyen bu ‘yolsuzluk’ heyulası, Endonezya’nın başını ağrıtan en önemli sorun. Bu
nedenledir ki, sıradan halk, seçimler arefesinde gelenekselleşmiş ümitvar yaklaşımının
bir ifadesi olarak yeni liderlere umut bağlamış gözüküyor. Halk, bunun en açık ifadesi,
bundan birkaç yıl önce Solo (Surakarta) Belediye Başkanlığı yapmış, ardından Cakarta
Valiliği’ne kadar yükselmiş Jokowi olarak tanınan Joko Widodo’yu ülke yönetiminde
görmek istiyor. Bu yöndeki talebi dillendiren sadece halk değil... Jokowi’nin önlenemez -veya kimi gözlemcilere göre dizayn edilen- yükselişi ana akım siyasi partilerin de
‘iştahını’ kabartıyor.
Seçim anketlerinde kökleşmiş parti liderlerini geride bırakan Jokowi’yi kimi partiler
Başkan adayları olarak göstermeye hazırlanırken, kimileri de Başkan Yardımcılığına aday
göstermekle onun sayesinde Başkanlık yarışını ‘kotarmak’ istiyor. Bunların başında da
Endonezya Mücadeleci Demokrat Parti (PDI-P) ile “Büyük Endonezya Hareketi Partisi”
(Gerindra) bulunuyor. PDI-P Genel Başkanı Megawati Soukarnoputri’nin seçilme şansı
bulunmadığından parti başkan adayı olarak Jokowi’yi düşünüyor. Jokowi’nin gündeme
gelmesinden önce, kimi çevrelerce ‘Devlet Başkanlığı’ neredeyse garanti görülen Gerindra Başkanı eski General Prabovo, Başkanlığı Jokowi’ye kaptırmaktansa onunla seçim
ittifakı yapıp seçime birlikte girmeyi ciddi ciddi düşünüyor. Endonezya siyasetinden
bahsedildiğinde elbette ki, Açe’yi dikkatlere sunmak gerekir. 2005’den bu yana, ülke siyasal yaşamında yeniliklere imza atılmasında ‘baş aktör’ konumunda olmuş bir Eyalet’in
özerklik yapısı, yerel siyasi mekanizmaların nasıl işletileceğini ülkeye öğretmeye devam
ediyor.
Tayland’da geleneksel iktidar odakları ile bu yapıya alternatif ve geniş halk kesimlerini
siyaset arenasına taşınmasını sağlayan “Taksinizm” adı verilebilecek idelojinin mücadelesine sahne oldu ve olmaya devam ediyor. İktidarda olan ve Taksinizmi temsil eden
yapı ile muhalefet rolünü üstlenmiş olan Demokrat Parti özelindeki kurulu yapının farklı
renkleri neredeyse gelenekselleşmiş denilebilecek rengi faşizme çalan siyaset yapma
biçimini giderek güçlü bir şekilde ortaya koyuyor. Tıpkı 2006 yılındaki seçimlerin akabinde başgösteren ‘sivil görünümlü’ çıkışta olduğu gibi ordunun açıktan desteğini bekleme
süreci devam ederken, iktidar mevcut siyaset arenasının kuralları üzerinden gelişmeleri
yönlendirmeye çalışıyor. Ancak burada sorun, tıpkı dün olduğu gibi bugün de geniş
kamu kesimlerinin, yani kırsaldaki kitleler ile şehirdeki dar gelirli ve yeni orta sınıflaşma
eğilimi gösteren yapıların ülke siyasetine yön verme eğilimlerine set çekme girişimi
söz konusu. Bu tip siyasi kriz dönemlerinde demokratik olmayan bir yönelim de olsa,
anahtar rol oynayarak ‘krizi’ sonlandıran ordu henüz tavrını net bir şekilde ortaya koymuş
değil. Ordunun bu bekleme süreci kuşkusuz ki, hasta yatağındaki Kral’ın karar sürecine
dahil olup olmamasıyla da ilintili. Bangkok merkezli iktidar mücadelesinin ülkenin
güneyindeki Patani Malay bölgesindeki savaşı sona erdirecek barış görüşmelerine nasıl
yansıyacağı ise gözden kaçırılmamalı. Bu bölge sadece Tayland için değil, kapı komşusu
Malezya’nın güvenliği için de önem arz ediyor. Malezya’nın barış görüşmelerinde aracı
rolü oynamasının nedenlerinden biri de bu olsa gerek.
Myanmar kapılarını dünyaya açarken, siyasi ve ekonomik açılımlarla tezat teşkil edecek şekilde Arakanlı Müslümanlara yönelik baskı ve şiddetle gündeme gelmeye devam ediyor. Özellikle Batılı ülkelerin adına demokratik açılım dedikleri yönelimleri
Arakanlıların yaşadığı Rakin Eyaleti’nde tanık olmak mümkün değil. Devlet Başkanı
84
<
85
> 2014 OCAK
Thein Sein’in ve özgürlük kraliçesi Suu Kyi’nin Batı başkentlerine yaptıkları ziyaretler
ekonomik yatırımlar ve ödül törünleri ile süslenirken, başta Arakanlılar olmak üzere ülkenin diğer Müslüman azınlıklarına yönelik şiddet olaylarını engelleyeme matuf siyasi ve
güvenlik tedbirlerinin alınmamış olması manidar. Aslında ülkedeki sorunu sadece Müslüman azınlıklar noktasında görmemek gerektiğini de samimi bir şekilde dile getirmek gerekir. Haklar noktasında ülkenin etnik çoğunluğu oluşturan Burmalıların siyasi hakimiyetinin bir tür Burma-Budist faşizmine evrilmesi karşısında zarar görenler özellikle sınır
boylarında yaşam süren azınlıkları da kapsıyor. Bu bağlamda, ülkedeki ‘haklar sorununa’
topyekün bakılmasında fayda var. Bununla birlikte, onyıllar boyunca özellikle Arakanlı
Müslümanların mücadele ruhunu yitirmiş olmaları en çok ‘insan hakkı kaybına’ onların
maruz kaldığı gibi bir sonuca bizi ulaştırıyor. Öyle ki, 2012 yılı Haziran ayından itibaren
baş gösteren saldırılar sonucu yerleşim yerlerinden sürülen Arakanlılar hâlâ derme çatma
barakalarda yaşam sürmeye devam ederken, mal ve can güvenlikleri olmaması nedeniyle
ne iş yerlerine ne de okullara gidebiliyorlar. Kaldı ki, başta Eyalet Başkenti Sittwe olmak üzere ana yerleşim yerlerinde Arakanlılara rastlamak güç. Giderek Bangladeş sınırı
ile okyanus arasına sıkıştırılan Arakanlılara alternatif olarak bırakılan ise ‘denizde hayat
bulmak’ oluyor. Aradan geçen süreçte bu insanların kaçış umutlarını bir tür sömürüye
dönüştüren insan kaçakçılarının varlığı Myanmar-Tayland-Malezya üçgeninde ortaya
çıkmaya başladı.
Bölgenin tek Hıristiyan çoğunluğunu oluşturan ülkesi Filipinler’de siyaset akraba
bağlarına endekslenmiş bir görünüm arz ediyor. Sadece merkez yönetimi değil, eyaletlerde valilik ve belediye başkanlıkları dahi bir tür feodal ilişkilerle örülü. Bu
yapılaşma merkezi yönetimin sağlıklı işlerliğine engel teşkil ettiği gibi, ülkenin önemli
sosyal problemlerinden olan yoksullukla mücadele konusunda da kayda değer başarılara
imza atılmasına engel olan bir unsur olarak ortaya çıkıyor. Bununla birlikte, Devlet
Başkanı Benigno Aquino’nun yapıcı liderliğinin son birkaç yıla damga vurduğunu ve
bölgesel ve uluslararası bir açılıma konu olduğunu söylemek mümkün. Bunun en önemli
göstergelerinden biri ülkenin güneyindeki Mindanao ve çevre adalardaki Moro Halkının
(Bangsamoro) barışla buluşması sürecine katkıtı. Kesin anlaşma metnine imzaya daha
süre olmakla birlikte tarafların ‘iyi niyetinin’ bugüne kadar devam etmesi gelecek için
ümit verici. Öyle ki, Eylül ayı başlarında önemli şehirlerden Zamboanga’da birkaç yüz
kişilik gerilla grubunun baskın girişiminin Barış görüşmelerini tehlikeye atacağı ihtima-
line rağmen, böyle bir gelişme olmadı. Taraflar, Barış görüşmelerine ‘kayıpsız’ devam
kararında birleşmeleri önemliydi.
Son dönemdeki gelişmeler dikkate alındığında Güneyodoğu Asya bölgesi ve Türkiye
ilişkileri perspektifinde de değerlendirmek anlamlı olacaktır. Öyle ki, son dönemde
Hükümet’in gündeme getirdiği açılımlar dikkate alındığında, bu coğrafyada ortaya çıkan
gelişmelerin artık ‘bize uzak’ olduğunu düşünmek mümkün değil. Bu girişimler, hiç kuşku
yok ki, bugüne kadar ‘çok uzak’ denilen bu coğrafyaya, artık her boyutu ile dikkatlice
plânlanmış sosyo-ekonomik ve politik yaklaşımları güncelleyerek hayata geçirilmesini
zorunlu kılıyor.
2004 yılında yaşanan tsunami sonrasında Açe’deki şu veya bu bağlamdaki etkileşimlerden
başlayarak bir dizi gelişmeyi takip etmek mümkün. Bunlar arasında, Türkiye’nin 2011
yılında ASEAN’a akredite büyükelçi ataması, gözlemci sıfatıyla da olsa Mindanao
Barış sürecine müdahil olması, Malezya ve Endonezya ile D-8 ‘birlikteliğinin’ ardından
G-20 bünyesinde de ortak bir zeminde buluşmaları, 2012 yılı ortalarında Myanmar’da
Arakanlı Müslümanlara yönelik baskı ve zülumler karşısında tepki gösterilmesi, Yurtdışı
Türkler ve Akraba Topluluklar vasıtasıyla Türkiye Devleti Bursları’nın bölge ülkelerinde
yaygınlaştırılmaya başlanması, Yunus-Emre Kurumu’nun bölgede ofis açma çabaları, bazı
üniversite öğretim görevlilerinin bireysel gayretleriyle özellikle Malezya yüksek öğretim
kurumlarıyla gerçekleştirilen ünivirsetelerarası işbirlikleri çabaları vb. Türkiye’nin bir
siyasi bütün olarak bölgede kendine yer açmakta olduğunun işaretleri olarak okunabilir.
Yukarıda bahsi geçen süreçler ve bu süreçlerle ilintili yatay gelişmeler dikkate alındığında
önümüzdeki dönemin Türkiye için kaçınılmaz bir önemde olduğuna kuşku yok. Tabii
bu noktada Güneydoğu Asya’yı ‘yeniden keşfediyoruz’ diyemeyeceğimiz, ancak özellikle Malay dünyanı noktasında unutulmaya terk edilmişlikle açıklayabileceğimiz bir
geçmişten bahsetmek mümkün. Bu noktada aslında tarihi açılımını Açe ile gerçekleştirdiği
dikkate alındığında, bu sürecin 20. yüzyıldaki devamının 1985-88 yıllarında Türkiye’nin
Endonezya Büyükelçisi Metin İnegöllüoğlu’nun Açe ziyaretinin ve bu ziyaretin akabinde kaleme aldığı Türkçe ve İngilizce makale ve kitaplarıyla ortaya koyduğu çabanın
devam ettirilememiş ve bugün dahi gereğinin yerine getirilememiş olması üzüntü verici...
Bölgede gerçekleştirilen ve kendi çapında bir başka örneğini bulmak en azından bugüne
kadar mümkün olmayan bu ziyaretin önemi ve bağlamı atlanılmış gibi... Kimi çevrelerin öne çıkarak yapıldığını öne sürebileceği girişimlerin ise ‘göstermelik’ ve ‘hedef
86
<
87
> 2014 OCAK
saptırmadan’ ibaret olduğunu her haliyle ortaya koymak da mümkün. Açıkça ifade etmek gerekirse bu ‘göstermelik’ ve ‘hedef saptırmacılıkla’ malul bu girişimler üzerine gitmeden yeni açılımların sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi de pek mümkün gözükmüyor.
Akabinde 1996 yılında başlatılan D-8 birlikteliğinin akameti herkesin malumu... Ancak
bölgesel ve küresel dengeler ve gelişmeler çerçevesinde D-8’in yeni bir formatta belki
de yeni üye ülkelerle varlığına yeniden hayatiyet kazandırmak mümkün. ASEAN sadece
ekonomik vechesiyle ele alınamayacak kadar önemli bir coğrafya. Bu gerçeğin üzerinde
ciddi şekilde durmakta fayda var...
Amerika’nın Avrupa’yı dinlemesinden Doğu sınırlarında giderek artan hareketliklere, kemer sıkan ülkelerin krizden çıkacakları beklentisinden giderek artan göç dalgalarına... Avrupa için bilanço zamanı.
88
<
Avrupa için bilanço zamanı
Sinan Özdemir
Avrupa Birliği için 2013 beklentilerin altında son buldu. Beklenen
büyüme
gerçekleşmediği gibi sosyal ve siyasal saha daralma ve gerileme sinyalleri veriyor.
Yunanitan’ın 1 Ocak tarihinden yılın ilk altı ayı için Birlik dönem başkanlığını üstlenecek
olması ardından siyasal krizin giderek derinleştiği İtalya’nın bu görevi devr alacak olması
dünyaya yansıtmaya çalıştığı imaj ile ters düşüyor. Mayıs ayında gerçekleşecek Avrupa
Parlamentosu seçimlerinin ırkçı-popülist partilerin zaferiyle sonuçlanacağı, rolü giderek
artan parlamentonun esir alınacağı ve çalışamaz hale geleceği korkusu doğrudan dillendirilmese de bir realite olarak ortada duruyor. Amerika’nın Avrupa’yı dinlemesinden
Doğu sınırlarında giderek artan hareketliklere, kemer sıkan ülkelerin krizden çıkacakları
beklentisinden giderek artan göç dalgalarına... Avrupa için bilanço zamanı.
89
> 2014 OCAK
Sınırlarda hareketlik
Avrupa Birliği’nin , iyi günlerinde yürürlülüğe koyduğu, bir dizi ortaklıkla komşuları
üzerinde etkili olma düşüncesi finans kriziyle yara almıştı. Özellikle Kuzey Afrika devletlerine yönelik oynamayı istediği rolü engellediği gibi içeride yükselen itirazlar sebebiyle beklentilerin de çok altında kalmıştı. Doğu ortaklığının öncelenmesi gerektiği fikri
giderek güçlenirken Ukrayna’nın kapıyı kapaması şaşkınlığa sebep oldu. Ukrayna’nın
kapıyı kapaması serbest ticaret antlaşmasını suya düşürmekle kalmadı doğu sınırlarında
Rusya’nın bütün gücüyle varlığını hissettirmeye devam ettiğini göstermesi açısından
da büyük önem taşıyor. Rusya’nın Kaliningrad bölgesini silahlandırdığı bilgisi başta
Baltık cumhuriyetleri olmak üzere Doğu sınırılarında yaşayan halklar üzerinde olumsuz
etkileri oldu. Ukrayna üzerinde beliren bilek güreşi Rusya’nın “ortak evimiz Avrupa”
görüşünden uzaklaşıp uzaklaşmadığı sorusunun sorulmasına sebep oldu.
Göç ve mülteciler sorunu da yeni yıla taşınacak konular arasında yer alıyor. Batı
Akdeniz’den çok Orta ve Doğu Akdeniz’de giderek artan göç dalgasını kontrol altına alma
konusunda kararlı görünen Birlik sınırlarında güvenliği artırıyor. Artırılınan güvenliğin
insani facialara kapı aralaması Vatikan’ın dışında pek kimsenin gündeminde yer almamakta. Göç dalgalarının daha Avrupa’ya ulaşmadan tesis edilen “dalga kıranlarla” yol
üstünde bertaraf edilmesi fikri daha büyük felaketlere sebep olduğu gibi sorunu çözmekten çok sınır boylarında açık hava kampları oluşturmaktadır.
“Big Brother” her yerde
Almanlar için hiç şüphesiz yılın adamı Edward Snowden oldu. Ortaya döktüğü NSA’nin
dinlenme operasyonlarına ilişkin bilgiler Amerika ile uzun yıllara dayanan ortaklığın
sınırlarını ortaya koyduğu gibi 2013’ün hiç şüphesiz en önemli tartışma konularının
başında yer aldı ve de yer alamya devam edecektir. Avrupa’nın bu konuda da tek ağızdan
konuşamaması , ayrıca bazı üye devletlerin destek vermesi köstebeklerin sayısını artırdığı
gibi deşifre edilmelerini de zorlaştırıyor. Ekonomi de ki yüksek performansı Almanya’yı
ilgi odağı haline getirmekte. Angela Merkel’in resmi ve hususi telefonlarının dinlenmesi
bunu doğruluyor. Almanya Avrupa’nın bu tür dinleme operasyonlarına karşı önlemler
alması için çalışmalarını sürdürüyor.
Madalyonun diğer yüzündeyse NSA’nin Avrupa halklarını da dinlediği ve de fişlediği haberi bulunuyor. Demokrasinin erki kabul edilen halkın dinlenmesi siyasi erki hedef alan
telekulak skandalı kadar ciddiye alınmadı. Bu tutum özellikle ekonomik ve finans krizinden sonra halkın karar süreçlerinin dışında tutulması, sesinin yankı bulmaması fikrini
pekiştiriyor. Kuzey Afrika’da yaşanan dönüşüm hareketliliklerinin sekteye uğratılmasına,
görülen müdahalelere tepkisiz kalması da aynı tutum çerçevesinde değerlendirilmesi gerekiyor.
Şoklama operasyonları: tamam mı devam mı ?
“Kemer sıkma” sözü son üç yıldır bütün dillerde. Troykanın finans krizi sebebiyle ekonomisi yara alan devletlere sunduğu sihirli reçetenin adı. Kemer sıkmanın “kesinti”
anlamına geldiği biliniyor. “Kesinti” sözcüğünün kabul edilebilir ve kulğa hoş geldiği
bir gerçek ; ancak gerçekte yapılan kesintiden çok “şoklama” ile hastanın hayatta
tutulmasından başka birşey değildi. Reçetenin ilk uygulandığı ülkelerden İrlanda’nın 15
Aralık’ta şoklama operasyonlarına son verdiğini açıklaması İrlanda için yeni bir dönemin başlangıcı anlamına geliyor. Sessiz sedasız geçen bu haber “şoklamayı” doğrudan
yaşayan İrlandalılar içi herhangi bir anlam ifade etmiyor. İrlanda’nın şoklama tedavisinden çıkması Brüksel’de yüzleri güldürdüyse de gerçekte İrlandalıların yüzünü güldürmedi.
İrlanda gibi Yunanistan’ın da yavaş yavaş piyasalara 2014 içinde döneceği haberi
Yunanlılardan çok piyasaları ilgilendiren bir haber oldu. Şoklama operasyonlarının sonucunda sosyal devletin ortadan kaldırıldığı , ortaya konan yeni ekonomik vizyonun emeği
90
<
sıfır noktasına yaklaştırdığı düşünüldüğünde siyasi cephede yaşanan hareketlilikleri
sonlandırmaktan çok krizi doğrudan yaşayan ülkelerde hızlanacağını düşünmek mümkün.
91
> 2014 OCAK
Irkçı-popülist dalga yolda
Avrupa’nın ilk altı ayını meşgul edecek bir diğer konuda Mayıs ayında gerçekleşecek
Avrupa Parlamentosu seçimleri olacak. Ortaya konan anketler bir ırkçı ve poülist
partleri baharı yaşanacağını gösteriyor. Giderek artan hoşnutsuzluklara cevap vermekte zorlanan merkez partilerin düne kadar başarısızlıklarının sorumluluğunu Brüksel’e
yükledikleri düşünüldüğünde halkaların Brüksel’le baş edebileceğini düşündükleri partilere yönelmesi işleri kolaylaştırmaktan çok içinden çıkılmaz hale getirecektir. Büyük
fotoğrafa bakıldığında ırkçı ve popülist partilerin çok parçalı olduğu görülüyor. Irkçı ve
popülist partilerin grup kurması durumunda seslerinin daha gür çıkacağı , ayrıca Avrupa
Birliği’nin bütün imkanlarından faydalanacak olmaları özellikle fikirlerinin yaygınlık
kazanmasına da yardımcı olacaktır.
Bu çerçevede Avrupa için 2014’ün belirsizliklerin ve hoşnutsuzlukları yılı olacağını
düşünmek mümkün.
92
<
> DÜBAM DOSYALARI
DÜBAM Yayınları
Küresel İletişim Merkezi
Barbaros Bulvarı, Balmumcu / Beşiktaş
Tel: (0212) 274 80 21 – 274 80 22
www.dunyabulteni.net
93
> 2014 OCAK
> 2014 OCAK
DÜNYA BÜLTENİ ARAŞTIRMA MASASI

2013 - Dunyabulteni

Transkript

Benzer belgeler

İsmail ÜNVER - Kalkınma Uzmanı • Özelleştirme İdaresi Başkanlığı

GÜNLÜK BÜLTEN

07.02.2014

İnfografi için TIKLAYINIZ

10.01.2013

Günlük Gelişmeler

AKP`nin İslamcı Ekonomisi: Ahbap Çavuş Kapitalizmi

15.01.2016

Ailem ve Şirketim

25.12.2015