Derginin PDF formatını okumak için tıklayın... - MAVİ-NOTA

MuziK VE SANAT DERGiSi
BU SAYIDA
• mahmut san
• nergiz sakirzade
• c mer alper erdoqan
• emil a. I"oOll
• roger e. jacobi
• ismail bozkaya
• setal acay
• heuce sa ra~
• a. gursan sarac
• k. bulent birol
• aytekin albuz
• ete akbutut
[
I
•
YlL: 5
•
OCAK 1997
•
200.000 TL•
. - - -SAYI
23
Mavi Nota
ya"nda
Be~
Ylldlr miizik
dunyasrna hizmet
etmenin egitim muzigine,
katkrda bulunmarun
krvanci ve coskusuyla
tum rnuzlk dostlanna,
okurlarumza ve
muzisyenlere saygl ve
sevgilerimizi sunuyoruz.
"Mavi Nota miizik:
dii.nyamlZda masmavi
parddamaya devam
edecektir"
W~ JSJ ~ "J J[1. 0~ 0z ~~ [)JJ lY [1.l]JJ
Q) 1, ®l]JJ ~
metronom
•
1996 ynrm geride biraktrk.
Genye baktl{Jlm lzda, tam 12 aydrr dOnya kOltOrOnden TUrkiye kOltUr'Une dogru uzanan 0 muazzam
dalga boyunda bir krprrdan ma anyorum .
Bu kiprrdan mamn doQal ritmind e kOltOrumuzu yonetenlerden bir -A ray .,· umuyorum ...
Brr ses ya da bir alkl~ ...
Oysa Ali Czgenll1rk - Mekt u p· adh filmi cekiyor.
Ankara t nustararasr Muzik Fesbva li yap.hyor.
Ahmet Kanneci - A nato lian Pieces " plag lnl t;lkanyor.
Ankara Film Festival i yapillyor .
Istanbul Caz Festlvan geliyor .
Edip Oanse ver Isyan denlzterlne bir kitap dana atryor.
James Joyce 'un Ul ys ess'j TOrk~ 'ye cevriliyor.
Ve Ulysess, en ~ satari cevin krtaplar listesinde. yrl sonuna kadar hep nstebasr oIuyor.
Abdullah Ibrahim TOrkiye'ye gel iyor .
Zeki MOren OliiyoL
Can VOce/'in 70. YIII kunamyor.
v aser Kema t insan haklan ~ n sokaqa ~Ik lyor.
Antonio Suara'mn serg isi aClhyor.
Yekta Kara . ltatyan KUltOr Bakanllgl Liyakat N i ~am 'nt ehycr.
Mehmet Ulusoy, Fransa'da yeni bir oyun sergiliyor.
JOlide Kural ici mdeki C;:lgh k'ia basensma yeni basenla r ekJemeye devam ediyor.
Kerem Gorsev yeni bir plak Clkanyor.
Sevda -Cenap And MOzik Vakil Onur Maoalyasr ldil Biret'e venliyor.
Tlyatroler sahnelenndeki 0 "A h , ap sessizligiyle " perd e aeryor.
Rengin Gokme n sonbahara senlo nik bir · Merhaba· diyor.
[zmir Devlet Senf oni Orkestrasr ~k niteli kli bir yllil k progr am bulten i yayl mhyor.
Ve yaz gOne~in i n temmizcekl slcakhgl iyice azahyor.
Bir yap rak dO~Gyo r yas annrmzm arka plamn a...
Evet tam 12 aydl r bOyle bir " dalgalanm an ln e,iginde " bekliyorum .
Bir ses , bella de bir • Al kl'· bekliyorum .
Ama kOltOrOmuzu yonete nlerden hi¢ir " Esteti k arayl,· goremiyorum .
DQnya kOllOrOnOn doruklannda bir nefes, bir aray l~ yak.
KOltOrOmGzO yonetenle nn bOyle bir kayg lsl oldugunu sanrtuyou m.
En azmdan sonbahara yayuan bir Vivaldi ya da bir Mozart belki de bir Dede Efendi ya da Mo ments
Mus lcaux uzerine blr kaygl ta ~ ld l g lm zannetmiyorum.
Bir mevstmin du yarlJllglnl , bir yapraqm estenqin i hissedemeyen bir anraY I~ olabilir mi?
Merak ediyorum.su saydrglmlz " Esteti k aray l,"lardan hangi birine yOzOnQ dOnOyor kOltOrumOzO
yonetenler.
Yank ki htcblrine ...
Iste bug On TOr1<iye'nin ya,adl gl srkmtr budur .
TOr1<iye'nin ortasma yerlesen " Gericili k" batakhgl bu yOzden kurumuyor.
Giderek yaylllyor.
Yaylhyor ~n kO TOr1<iye'deki bazl gruplar herseyi " Inanca" gOre ayln yorlar .
MOzigi. sanan. diplomasiyi, ekonomiyi, kOltOn.), ktsaca her~eyi inanca gOre aymyor.
Ve bu yUzden bu toplum. yOzlerce Ylldlr rcnesansun yas ayanuyc r.
Kend i resmin i yaparmyor.
Aynetenna kara bOyfifer yaplp, kar inanca dayah " Korkutuc u Y8s8kl8r· Clkartlyor.
Ve cok daha kOtOsQ. bir " Esteti k kaygl" ta'lyamlyor.
KaptSlm aClp. dOnyaya Clkamlyor.
Trpkl kOItOn.)muzu yOnetenler gibi. 0 hep kendi dOnyaslna kapamyor.
•
Muffl Semlh BA YLAN
Ge ne l YaYln Yonetme nl
_
"":0.
Anadolu Guzel Sanatlar Liseleri'ndeki
Bazl Sorunlar*
Mahmut SARI
Doy. D.E.O. Buca Egitim Fakultesi Muzik Egitimi B610mOCgretim Oyesi
Olkemizde son Yillardan beri, gene! liselerin yanni
meslek liseleri alma ya ba ~ladl . Basma "Anadolu· soz eugu geti rilerek Tunzm. Tlce ret vb. dallarda nseler.,
at;lldL. Bunlardan son olarak Anado'u Gazel Sanaliar
Useleri, resim ve rniizik dallannda oImak uzere (Once
Istanbul 'dan ba ~lanarak • 1989) siraslyla Ankara, lzmir. Adana. Bolu ve Diyarbaklr'da faaliyete g~ti .
1994·1 995 yllma kada r bu liselerin sayls, 11 iken bu
YII 15'8 ; ogrenci saY'Sl 1.5OO'e; 6Qrelmen saylS' ise
178'e ~lkml~tlr . Birara oers g~mede kredi sistemi 1J'f'
gulanan bu okul1arda . 1995- 1996 ogretim y,lIndan iIibaren yer aden Sin" g~me sistemine d6nUJmO~tUr
(1).
Anadolu Gazel Sanatlar U seleri, utkemizde sanat
egilimin in gel i!iliriJmesi acrsmden iyi bir ba!ilangly 01mU!itur. zaten yurdumuzda "Sanal L iseleri" kurulma
coso rcest da ha eski Yillara dayaom aktedrr. a ecen
dcnemm Milli Egitim Bakam Sn . Avni Akyol, bu y6nde
~ok olumlu bir i~i ba, latml, tlr.
Muzik ya da res'm. ~ok k~uk yaslarda bastanma sr
gereken dallardlr. COCuga okuma -yazma ogrelil meye
bestemr ken , yasma uyg un bir ~alg l da (orff c;:algllan ,
piyano vb.) 6Or~tilmeye bastanmatunr. B6y1ece ondaki
oyun ve ya ralrClhk yele negi aym anda gel i,l irilebi lir.
Insa nlanmlzda bu yOnde buyuk bir iste k mevcuttur.
Ornegin her yll ilkok ullardan soma Devle t Konserval uvarlarl'na girmek isteyen ada y saYISlOda sure kli
bir artl' olmaktadlr. Smlrh bir konlen ja m olan bu
okullann buyuk ve heve sli 60renci kitles ini okul dl'l
bl rakmaktad rr. Bu nedenle olumlu bir adlm olan Anadolu Guze l Sanall ar Useleri'ni, ileriki ylliarda orta
hafta ilkokul duzeyine (Omeg in mUzikli itkokullar gibl)
yaymak, bOylece daha geni, bir labam kucaldamak
mumku n olacakll r.
Her yil belli bir kon lenjanla orta ~ncO Slmftan
som a ¢grenci alan Anadolu GOzel Sanatl ar Useleri'nde ilk yll " h azl rl l k~ slmfldlr. Bu SlOlfta yabancl dil
(Ingilizce) aglrllkh olup temel sanal (muZik ve resim)
dersleri de gOrulmektedir. U se l. ve II. slOiflardan sonra son slmfta universite smavl an na haz lrhk ve yOnlend irme aglrllk kaza nmahdl r, Omegin muZik okullanOin giri, yetenek smavlanna girecek adaylan aVo;
muzigi me slek olarak s~meyip d~er dallara (bp, mohendislik, iktisa l vb.) yOnelecek olanlara ise ayn bir
¢grenim programl uygulamak ye rinde Olacaktlf.
ograndlerin diger sorunlanndan baz llan da ba-
2
nnma ve ula,lm sorun udu r. Ders dl,1 zaman larda
pralik becenlenoi geh,tirmek zorunda oIan MUzik BOo
IUmu ogrencileri ~in zaman bOyUk onem kazanma ktadu. Dersten 6nceki ve sonraki zam am iyi
degerlendirmek gerekm ektedir. Bunun ~in de yal akhane ve yemekha neni n okul it;:erisinde bulu nmasl
¢grenci 8qISlndan ~ok bUyUk zaman tasarrufu sagtayacakflr. Yapllacak planlamalarda bu nokta gOzden
uzak tutulmamahdlr.
SOz konusu liw erin Muzik B6lumleri'nde ses egitiminden ~ok ~algl egitimi agl rllk kazanmahdn. Bunun
nedeni yocukl ann (Ozellilde eri<eklerin) bu yasta ses
degi,imi (mulasyon) ~ag lnda olmalandu. 6grenci ~I­
glslOOa ¢grendilderini "Birlikte Calma" (Oda muzigi,
piyano e,likli solola r vb.) gibi derslerle peki,tirmeli, birlikte muzik yapma zevkini tannehdrr.
Okuldaki ~alg l dersleri ~i n yeterli saytda ve kalilede
¢grelmen saglanmasl , ~u zaman sorun olmaktadu.
Ofl:ul kampus unun ege r versa Egitim Fakultelerinin
Muzik ve Resim B6lumlerine yekm bir Verde secilmes!
yerinde oiu r. B6ytece ogrelmen a~ l gr bu bOllim elemeota nnce kar, llanabihr.
Muzik Egitimi BOIOmleri'nden iyi de rece jle mezun
olup ~alglsl nl ~ok iyi kulla nabilen muz ik og relmenleri,
dogu illeri hizmet suresine bak llmaks lzm bir yllilk stajIanni tamaml adlktan soma bu okullara slOav sonucu
atanabilmeJidir.
MiJli E ~ i t i m Bakanll gr bunyesinde, bu okullann
bagh oldugu bir Oaire Ba, kanllgl va rdlf. Bu kurum, her
Ylr yaz aytannda belli meri<ezlerde Anadolu Guzel Sa·
nall ar U seleri'nin muz ik Ogrelmen lerini, yelkin bran,
6grelmenleri gOzetiminde ....e dene timinde hizmet i~i
kurs lardan g~irmeli dir. B6y1ece surekli olarak kendini
yenileyen ¢grelmenler 6g rencilerine hem iyi bir Omek.
hem de iy ibir rehOOr olacaktl r.
Sonuy olarak bu okullan n kurulmas l ulkemi.zdeki
sanat egiti minin yay glOla,masl ve yerle, mesi a~I SIO'
dan iyi bir ba,langl ~ olmu,tur. Kurulan her yeni kurum,
surekl i baklm ve Ozen istemekte ve surekli geri, im it;:1n
aksayan yOnlerin dUzeltimesi gerekme kfedir. •
" "OUzel Sanatla" sOzcOgu resim ve pla stik sanatlan ifade etme lde birlikte U1kemizde SO'li yllia rdan
itibaren bu kavram ln ~ine muzik de eklenmi, tir.
(1) M.E.B.'hgl verileri, A.G.S. Usele ri Semineri , Ar·
sil k· 1995, Bursa
Karl Czerny Etutleri
Nergiz ~AKiRZADE
Do9.Dr. D.E.O. Buca Egilim Fakultesi Muzik Egrtimi SOlumu Ogretim Oyesi
Herkesce malumd ur ki, ge~ ku$3!)ln muzik tabsilinin problemlerini inceleyen ara~tlr lCl bir mOzikolog. nereye giderse gitsin ve nerede ~h ;;l rsa
cahssrn. 0 her zaman mOzik 5i5teminin ve OOrenim
metodlanmn ~e;;itlj tarzlanyla kar;;lla$3caktlr. Bu
mesele uzerinde. gene! anlamda ~e;;itli Olkelerdeki
mOzik okuuannda ya da ozel anlamda bir ulkenin
tre~t1 i mUzik kurumrarmm uzennde durunca . bellidir
ki, piy anc ~Ima ve 6{Jretim sistemi esash bir ;;ekilde
tardrhk g6steriyor. Piyano ~retim ybntemteri Cok
Ce;;itlidir. batta bir mOzik kurumunda bulunan ya da
cahsan her ogretmenin 6!}reti m yonlemleri farklldlr.
sonccta ise herhangi bir profesyonel ogretmen tek
bir bOtOne. genel bir noktaya utasmaya cah;;IYOf.
(Tabii ki, bu konuda maalesef bazen yanh;; yOntemterin yanmda daha ~k doQru egitim metcdlan
hakkmd a bahsedilmektedir.)
MOzik ogrenimi kendi geli ~me si ni ce ~it1i mOzik
okuuann den ayn degil, bu okunar arasmda ki slkl temasla sa glayac akt lr. Bunun iCin en uygun destek tao
bil olarak dOnyaca OnlO bircok piyanistin konser taaliyeti , bircok muzik kurumtenn mO~tere k cah ~masl ,
p1Aklarda, disklerde. kasetlerdeki kayrtlar 'ole elbetteki, ulustararast mOsabakalardlr. Fakat suphesiz
ki, ge li~i~ mOzik kOltOrO clan Olkeler kadar ce~itli
piyano ck unan da me vcutt ur. Ama bir katr gercegi
unutmamak gerekir: herh an gi bir piyano egiti mi cok
onemli bir probleme dayanlyor; bu problem olmadan
mOzik tahsilinin geli ~ me si mOmkOn degildir. Bu da
piyano calma te knigi problemidir, zira malOmdur ki,
piyanistin ge li~ iminde Onemli yer tutan, belki de ilk
rolO oynayan ~ey tekniktir. Her ciddi piyano okulu on
plana icra tekn igini koyuyor, zira yOksek iera tekniCi
a1du{lu zaman en zor dOzeyde olan herhangi bir e·
serin -;allnmasl mOmkOndOr. Bu amac iCin, yani pi~
yano teknigin in gel i ~me si i~n c e~itli zorlukta saYISIZ
egzersizler be stel enmi~tir . Fakat makalemizde eg.
zersiz lerin 1artl~ma slz alan degeri hakklOda deQil,
prensibe gOre ah~t lrmalarla klyaslanan 'ole OslOp kurallanna gOre al l~t lrmalardan deQi~ik alan eserler •
etOtler- hakklOda bahsedilece ktir.
"EtiW kelimesi (Fran sl zca· "etUde1 "O{jrenim"
manaslOa geliyOf. Oaha geni ~ anlamda ise elUtherhangi ~ bir iera OslObu nun hlzh ve sl k ku~
laOilmaSlOa dayanan ve k:rac lOln teknigini mQ-
kemrrenesnrmesi M;jn nazutanan enstrOmanta l par-
cala rdn.
M e ~hu r be stecil erin besteled igi etiitler aym zamanda bOyOk sanat deQeri te ~kil ediyor.
Etutler -ontan teknik al l~tl rmalar sayarak ve teknik
mod eli o larek - icraell ikta gayer 10zumludur. Aym zamanda colen bile~i k bicimde alan
eser1er gibi cah~ak gerekir.
cah ~maraml
XIX. yOZYlhn ba~ lOda yasayan Kart Cze my'nin
(1791· 1857) etOtler grubunun teknik iera yatk lOhklan
ogrenim sisteminde Onemli bir yer tutuyor. K
Czerny'nin piyano etUtleri ge ~kten dUnya mOzik
eoebiya trna fevketade bOyOk bir katk ldlr. Cz erny'nin
etOtleri-ezgisine gOre ilgi cekid ve olaoandl ~ l oIan
tam bir grup ah~t lnnalardtr . Zor1uk dereces ine gOre
enmerin belirli grubu , serilere veya opusl ara be>lunmektedir, OrneQin, opu s N 599 , N 299 , N 740 vs.
Tabii, sadece bu numaraler hiCbir ~ey dade etm iyor.
Her opusun birbirinin arkasmdan gelen devarm vardrr. zanmmea, piyano'da calmailk OOrenimi K.
Czerny'nin etCrtlerinden baslamak gerekir. Pratik tahlil
gOsteriyor ki,
Ka~
Czem1 (179 1-1857)
3
. .... .
~~iofJ~:
II'
-
~=~~
-- --- -- --M
- c -
P1E crJ :
-
-
-
r n·.··" .
I I
T
lJ
I~
--
,
Jj ---,_J J
-
-
•
,
'.
--;"
~
-.-
-
'fi=
:o"J:; :Of = C"fo.<_ ;=
'.
sr:-, ,
__. : $=S-=rS=
::.1=
og renci 1. ve 2. c ktavla nn not atan m dogr u bir se kilde
bulduktan sonra ilk asamada en uygun opus N. 599
dan (ilk birk ac seytaten. ya ni etutrer NN 1, 2, 5, 8-10)
~ a h ~ may a
baslayat nnr.
Kaide otarak . bu etutle r vavas tempoda cahsmaya
bastanrtme hd.r . 1, ve 2. etutrer icrecrya birlik ve ikilik
notaranru dogru saymavr bg retiyor. 5,9 nolu etutlerde
bu nctetara d6rt lDkier ekle r uyor. Qalmaya yeni bas layan icracr. zorunlu otarak yuksek sesle saymah,
dog ru seymas tm kendis ! duymahdtr. 8, 10, 11 nolu
etutleroe lse akur sisterni mev cuttu r. Bu halo e. terser,
ekcrlan dogru pa rmakl arla catarak ak c run butun notalan esit seslend irilme si iein nrstara der in ve saglam ca ba smahcrr.
Opus N599 12 Nolu etutten ve opus 777 1, 3, 5,
6 nolu etunerden baslayarek K. Czerny'nin etutleri
aym amacr gOduyor: burada sag ve sol eflerde sekizlik nctatann hafif geci~leri gorOnuyor. Eger ilk
erut ter yav as lempoda cahmyorsa , sekizlikleri kullanan etu tle nn arnk orta bleCilU te mpoda caltnmas r
gerek ir. Tabii, ba~ lang l e asamasmda etutler afW, cok
yeves ternp oda. yuksek sesle ve saglam parmak larla
og reniliyor. terser eserte genellikle tarns old ukta n
som a, tempoyu asamau olarak artrrmalrdrr . Ve dog al
ofarak, onaltmk notalardan olusan etutlerle katsuasan ogrenci, cabuk ve hiebir zorluk cekmeden bu
eserteri t uzh l empoda calmaya ahsryor. Bu acrdan
4
opus 777'd en 7, 10, 14 Nolu ve opus 599 'dan 16, 18,
22 , 26 Notu enltler ilgi eekiyo r. 18 Nolu etOt cok mu·
him . Bu ese r sag elin onaltnrktanm pnruz scz, uyu mlu, Legato'ya, yani bag h cehnm asr ge rekt iginden
6nemli sayihrken, sol elde akorlann ke sik kestk . yani
staccato ile catmmasrtalep ediliyor, bu ise icracuerm
kanstrrmasma stk srk yo l ac ryor. Fakat etUdu itina ile
bg rendi kten soma lcracr kolayca ona hektm olu yor.
K. Czerny'nin opus 777 No'lu etune ri besteci taraundan beslt (kvinla) kateg oriye gore bolm esl dik-
It
0
Q
I 1
0
0
d
tl
0
0
6
0
J
(fit
0
~
I
I
0
a
-e-
.a:
===
J
2
-,•
Q
0
~
,
kale de{ler. Su ilk bastayan icracr i~in parmaklann
birbirinin erkasmden gelmesi, nctatann birbirinin arkasmdan qelmeslne gOre te~e kkOI enil')inden muayyen derecede cok rahatnr.
SOyielilde, bu opusta etOtler C (do ), G (sol), D (re)
ve F (fa) majOr1erde yaz . lm . ~, bu gamlar ise malum
oldu!)u uzere. tontann kavranmasmda binnciter erasmoaon. Fakat zanmmca. bu tUna parmak stratamalannrn slk, k resr. sonralardan mOzik edebiyanrun baska eser1erinde de ah ~kanh k yaratabilir. Bu
ise bOyOk hatadlr. Ondandotayr, opus N rrt emtterm ¢ zOmlenmesinde haddinden faZia uzun sure
durmak gerekmez.
EtUtlerin genellikle inceden inceye 6{lrenilmesi
gereklidir. Ontara sadece parmaklar ~i n can slk'CI
ahstutna olarak bakrlmamandn. lcinde melodileri
enteresan ve ilgi~ oIan aynntrlann. nOanslann ;
bagh ve kesik keatk calmamn larkl lhl') l ve OstUnlOgO
olan etOtlere rastlayabiliriz. Ancak herhangi bir eredOn ana gOrevini bilmek gerekir. Ornel')in, icracr taratmdan opus
20 Nolu etOtdikkatle incelenmeli.
Zira bu etOtilk once diger parmaldann bagh, yani legato catarken. her OI~nOn ba~lnda be~nci parmaglnl tutmaYI basaran sol elin tekni{l'i ~jndir; ikincist, 618 sayrsmda icraCI dOrtlOk, sekizlik ve onamhk
nctetan acrk olarak aynmatr; O~nCOsO , burada nOanslar ve nctalann Ozerinde vurgular mevcuttur;
d6rdOncCJsU, sa!) elde legato ve staccato, bunun dr~mda suslar ve carpmaler hakimdir.
Her ne kacar, bu etUt sol et ~n bestelersraseede,
saO' eun de degerinin az o lmamasr, eserin Ozelliklerinden birlclir. EtfldO · A1legro· temposunda calarak, sol eun bilSOini lamamiyle serbest blrak;mehdrr.
rrt
-
'\ I I~..
~ .-,
cWo
-
-=
,
------:-
~.
..... . .....~
:=::==1._
._
~
JI ('re_', -.
-~
e..~
.
.
L-.
_
s
•
"
I"
"
.
.
-~
I
f
i~
••
-
. r:: .
/-;.
1
.
1
_
•• •
~-l'f' -
-
r
0"
nuyor: tuslara derin basarak, aym zamanda el, notadan nctaya serbest hareket etmeyi basarmah: aym
sey sol elin akorlannda da gecerlidir. EtOdOn ikinei
kremmda sag eli n kO«tOk legatolanm da ihmal et-
6
R
.. =,=q
c==. , .,
•
Allegro· lemposunda cahnen bu etOdOn ikili notalanr un tam, daklk ve muntazan catmmasr talep olu -
2:J.
..
~~. . . :~
•
K. Czerny'nin OpU S TTl etGllerinden birislnln (23
nolu etol) Ozerinde durmaya gerek buruyorum. "Motto
me mek gerekir.
t
~:
_~"'~'_~ .J,~~~.~~
• • 1• • _
' • • • 1-
.
-
:J ......
-'
~ ~r
..
..
.
-~
..
.
... i i
,.reM:.
J'
.-- : .I .. ·
.'
r _~
. ~~
..~f
•
i!=:rt=
, .
,
-
-
r
..
,,-,..........
• ...... .J~lc
~'F .
;;
,
G,.Fr.'" ~
•. _____;.,.
.
~I rl ~
Parmaklann teknik qetismestnde yardmu scenesjz alan Karl Czern y'in op.599 kltabmdan baz r etOtle r
Ozerinde durmak istiyorum. Diyez-bemol sistemin srk
slk deg i~me si ile ve t uzn te mpoda ca rman 36 , 56 , 64
Nolu etutler, yOkselen ve alcalan kromatik hareketle riyle dikkat cekmektedir. Ilk bakrsta 36 Nolu etOt
cok zor gorOnmeyeb ilir, fakal bu kitapda diyez ve
bekar yenilikleriyle Do major gammda beste tenen ilk
etOt (bu arada N 37, 38 etutle r gibi). Burada lcracr, bir
t
~.::
:::::
.,
~I
'
. .. .
,.,,~
•
.- - -.---
,. ,
; .. - .. • •
~ .~
•
•
-----~_
!
.._
- -_._--
•
SIr8 yOkselen ve etceren yanm seslerte kar§: l laj lyor~
Geneltikte, nctelenn her dortlOsOnde her ilk nota
sol elin dordOncO ve besincl parmaklanyla gayri ihtiyari otarak ve yanhshkla tutuluyor. D6rtlUnOn her ilk
notasr aynca isaretleniyorsa, 0 zaman legato cetarak, her parmagl srrayla t nrakmak gerek ir ve bona
6zellikle dikkat edilmelidir. Bu turlQ etodlere sol majOr
qammda yaatan 39 ve 41 Nolu 2 elm de aittir.
Kcydefmek gereklr ki, K. Czerny'oin op.599 NOOl
etOllen gam srrasryla yerlesfyor: evvela gamlarda eir
j ~r~ti oIan (omegin, So l major. Fa major) eicuer.
sonra iki isereffl v.s. ve oylece be~ i ~aretl j gamlara
kadar takip edlyor (99, 100 Nolu etener).
Yukanda kaydolundugu gibi, kromank hareketli
etutler yaktn parmak hareketlerinin geli~mesi i~in eok
yararhdrr. Kromatik hareketin a{::Jlr-ag lr ogrenilmesi
ve parmaklann suatanmn dogru bellenmesi- (O~On­
cu parmak siyah lu~la ra)- parmaldan hissedilir cere-
cede kuwetledirebilir. Bu anlamda 56 Nolu etol ~k
uygundur. Sol eln melronom dOzenindeki hareketi,
her o l ~O n O n birinci notasrm vu rguru calmeya imkan
venyor. Genelde ogrenciler bu etUdO zevk alarakcahyonar. zira seslenis acrdan da enteresan:
'Yakm Parmak' hareketi, tekniOin ge li~ mesi ~in,
bu opusta ~ahnmasl ereken bir sua etut mevcuttur:
sag eun teknik geli~mesi i~in - NN.58, 63, 64, 65, 66;
sol el ~i n • NN.59, 62, 67,· 69; birtikte lki ef i~ir. NN.60, 61, 70 vs.
68 Nolu etutte 6zellikle durmayr hJzumlu buluyorum. Bu etQdOn aymc r vasrrlanndan bin, tekrarlanan bir IU~ uzerinde parmaklarm degismesldlr.Bu IOriO elOtlere ~ok nadir rastlamyc r, bunun
i~in 0, ezenle ogrenilmelidir. Sol elin e~lig i h i~bir zorluk tasmuyo r, yalmz staccato hafifliginde ~ah n mas l
gerekir. Sag elde ise her parmak, eym nota uzerinde
dOzenli olarak kaldmlmahdtr. DordOncO parmalcta n
7
•
"!! "~~~~¥~~9~~
4
" •
4
;:
• •
.,-.c.
,
• ,•
••
4
..•
•
.'
oastayarak. her parmaqm a{JIf ve rnuntazam ~­
renilmesi, etOdOn dog ru ca tmmasma yardtmcr 01acaknr. ' Presto" temposunda cetmmasr ~ art degildir.
Arpej hareketli teknigin gelj ~me s inde opus 599
No'lu enrtler Ozel yer tutuyor. Bu etCidlerin bir grubu
vine.de Do major, Sol major, Fa major ve Re major
gamlannda bestele nmis. b megin 00 major qammda
yazuan 84 nolu etctte iki elin apre]! pasallannm
doQru parm aklarla 8{JIr 8{JIf ogrenilmesi, sonratan iyi
sonuctar gel irebilir. Aym
~ey
87, 89, 90 hem de kink
arpej hareketi olan 96 noiu enltlerde de qecerlidir. Fa-
kat maalesel, yukanda ad. gacen etutler sadece sag
elin arpej teknigin gel i ~mesine tah sis edilmistir. Bununla UgHi, bu etutleri yevas temp oda iki elin parale l
t tareketi ile cahsmastm. soma temp oyu arnrarek. en
tuzu icraya kadar vardnmastm tavsiye ediyorum . Bu
8
tUrlu cansrna sol el icin buyfJk bir destek olacaknr.
~u halde, yuka nda s6ytendi~i gibi, piyan oda r;:al.
ma tekinginin qeftsmesmde enltlenn rolU bOyfJktUr ve
yerine bir baska i ey konulamaz. B6ylelikle kendi
cidd i cahsmala nnda herhangi bir protesyonel piyantst onlan g6rmeme zlikten gelm iyor; onu, butun
hayatr boyunca en kolayla rdan baslayarak ciddi ve
zorlu etOtlere kadar bunu gunluk ihtiya sayarak, bu
onemll vaziteyi yerine getiriyor .
v
Karl Czerny'nin etunenni. herhangi bir mOzik kurumunda , piyano egili mi sisle minde her programa
alm masr gereg ine kesin likle inantycrum. Zira gercekten profesyonel piyanist olmay r arzu eden muzisye n, her sabah Hanan ahsnrmalan ve gamlarla
parrnaktanm ar;:tlg l gibi, Ozemynin etutie nni de bir
dana tekrar tekrar catmahdrr . Bir baktm dan bu bir
kurat otarak da kabul edilebilir.
•
Milli Mar~ Kavrami ve
lstlklal Mar~lmlz
Orner Alper ERDOGAN
D .E.O . Bu ca Egitim Fakultesi M uzik Egitimi BOIOmO Ogrencisi
19. yUZYII. turn Avrupa UIkelennde ulusal bilincin uyandlgl
bir cagdlf. Hemen tum utkeler bu
yuzyllda ulusalcmk ocsencesincen
etkilenmi!i ve milletler keno! bayragl altmda birle~mi!?tir. Boyle
olunca da mOzigi, sozlen ve motifleri ile Olkeyi ifade eoecek. resmi
torenterde kullamlaca k. vatansevertigi one getiren "Milli Mars"
kavrarm ortaya crkrt usnr. BOlUn
utkeler zaman lcinde bu a n l aY I ~ 1
benimseyerek milli
marstanm
olusturmus, ancak Oemann lmparetcrlugu'nd a bu a nl aY I~ maefesel yerini bulamarmstu . Bunda Osmanh'nm bin;ok mil1eti ictnde
barmdrrmast. uluaalcthk akrmlanndan uzak durmak ic;:in milli mars
yaarlmarnasr olduqu fikri d u ~ un u­
lebilir. Ancak , tam tersi yapnarak
Osmanh toplumunu bir arada toplayan bir mars da yazllabilirdi. Fakal Osmanh lmparatorluqu'n da
padlsantann lahla er lk l~ l an ierin yaprlan. ya da pedisahtann kendileri
lerin yaptlrdlklan Qzel mar~l ar bulundugunu gQrUy oruz. l~t e bu m ar~­
rarla halkm milli ma r~a duydugu
Qzlem giderilmeye ya l l~l l m l ~t l r .
Dogal olarak her pa di ~a h degi~tig;n d e m a r~ da deg i~ti gi n den
aynca halkm ust tabakaya olan
uzakllglndan dolaYI ma r~ lar akllda
kalmamakla ydl. Bundan dolayt
resmi t6renlerde bin; ok kez gue
durumlarda kalmrmsnr. Croe gin ulusal marsmuzm bir Onemli OzelBesaotye Zlrhllsl ingiltere'den tes- ligi daha ortaya elkmaktadlr. Bu
lim ahrurken mars arras! bize gel- onemli ozeulk: ISliklAI Manil'mn bir
marsnmz
01- mecns taretmdan halkr lein hadiginde
milli
madlgmdan
Turk
dentzcilert nrtanan 'ilk mars olmasrdrr. C'OnkO
"Enlarisi Ala Benziyor"u soy- diger Otkelerde milli marslar halkm
temtsterdir. Sir baska clay da I. iyinden, halkm gayretleri Ue ortaya
Ounya Savasrnm son yrllannda e l kml~t l r. C>megin FranSIZ Milli
Brets-Litowsk'ta bulunan bir TOrk. M ar~ l "Marsellies· , bOyle olusbirligi ayru durum karersmda tekbir mustur. Bizde ise yukanda da begetirerek bu am geer l~ti rmi~ti r . lirtildigi gibi ilk defa T.B.M.M. taraBenzer bir olayda da "Hamsi Koy- tmdan yaprlrmstrr.
Mill1 Egilim Bakanllgl (Maarif
dum Tavaya'mn s6ylendigi bile 01muster. Bu durumlar icin asker- Vekaleti) 18 Eylill 1920'de iIlere
lenmlzi suclamak anlamsudtr. gOnderdigi bir genelge i1e ulusal
Cunku, ontar sadece bildikleri bir marsrrmz iein bir yans ma ayml ~tl .
melodi ite bu durumu gey i~ti rmeye Birincilik OdOIO SOD lira otan bu yayah~ lyor l a rd l . MiHi marsrmrz olu- ' n ~ maya 724 adet ~ii r ge1rriittir,
suncaya kadar benzer durumlar Zamanm bakam Hamdullah Suphi
tekranandt, durdu (OngOr, 1965: Bey (Tennovet) ~ iirle r arasmda
69-70).
Mehmet Akif Bey'in (Ersoy) ~ii rinin
1920 yrhnda Anadolu her ya- bulunmad lglm 'gOrunce ona mekmndan cnsman i~gali ne ugradJ- tup yazml~ ve yansmaya kagmda geny TUrk.iye Cumhuriyeti tnmasnu lstemistlr. Hamdutlah
yeni anayasast ile kurulmusfu, Bey'in bu mektubu yezmasmm seBayragl, meclisi, anayasasr lle ku- bebi M. Akif Bey'i yaklOdan tamrulan devletin bir miHi marsr da 01- maSI ve yan ~maya katllan ~ii rle r
mallydl. Bu ihtiyacm halk tar- araslda dikkati yeken bir ~iir buafmdan da hissedildigini meclise tunmamasldlr, (Daha once Akif
verilen dilekyelerden de anlamak Bey'in bir ~i i r kitabmrn eevirisini
mumkundur.
Hamdutlah Suphi ya p m l~tl . BirBu amayla T.B.M.M. hOkOmeti birlerini yaklOdan tan.dl kJarrnl ve
milli mOcadele ruhunu dile ge- ikisinin de aruz vezni ile yaztirecek ve IstiklAI Sava~ l'nm yOce- dlktan m bilmekteyiz. M. Emin En·
Iigini koruyacak bir mar~ yazll- ~lrgi1 1956lstiklAI M ar~ l maddesi.)
masrna karar ve rmi ~ti. 1~le burada Para M OItObir yan~ma otdugu iein
•
katrlmayan
Ersoy,
gelen
mek-
tuptan sonra fikrini degi ~t i rm i ~lir.
Bakanll k bOnyesinde kurulan
komisycn
~iir
seclmlru yapa r. Ara -
smda Mehmet Akif'in siirtnin de bulundugu 6 ~ ii r 1.3.1921 tarihinde
meclise sunulur.
Meclis'e sunulan
~i irlerden
ba z-
Gurtesfn gokler
Sarsusm Yunan
de aralarmda oldugu bir grup
edebi bir komis yon kunnmasrm
Kurtul sun rrzler.
istediler. Edebi kurulun ~ii r sedmt yapmasr tle ilgili bazr onergeler oya konularek ayn ayn red-
Kurtulsun vatan
Yolunda ya Alla h
Bu millet kurban.'
dedildi.
Sonucta Mehmet Akif Bey'in ~ii ri
(Bolu Milletvekili Tunali Hilm i
Bey.)
12.3.1921 taritunde Milli
Marsmuzm gOflesi olarak kabul edildi.
Mehmet Akif Bey yansmarun OdOlO
· Ya istiklal Ya OIOm
clan bes yOz lirayl kadm ve cocuklara orme i~i ogreten bir kuruma
nan
' Besbin vuoan bert yana r bu ocak
Kryamete kadar boyte yanacak
Tannmtzoan ates aldtk en evvet
Onun sonmez de vidir bu sancak.
Ya istiklal ya
oram
vatar um. mill etim
sanceqrm. evim
istiklalsiz yoklu r yerim
"Dar-CII Mesai· bag l ~ladl. Akif sagIlgmda yay mlanan hicb ir kitabm a
Istikllli Mar!;l elmarms ve yay-
Zincir vurdurur mu
mtasmarmstrr. COnkO ona gore er-
lcrmrzden nefer, haka n sectmez
Harnyete esir olan ezilmez
TOrkler boy nuna
Varllg l teoadtr
trk lstiklal Mar;u nalkm mahydl.
Hic;:bir TUrkun bast ulu Tann ire
lstiklalo en baskas ma egilmez .
Vatan yoluna.
Biz tarlhln Turk dedigi
Co~kun
Yrlmaz milJetiz
HOr yasar, hOr alOr
Milli marsmuzm gOftesi kabu l
besteedildikten sonra sua
Nurlu ummetiz"
lenme sine
seller gibi aksa yerde kan
And i~ti k , biz anlmz korkmadan
Tann bizim . tore blztm. ll bizim
Bu ugurda can vertriz her zaman."
(v azan bilinme mektedir . Natbantoglu. 1964).
' Yuru Mehmetcik
Aslanca davran
Mustafa Kema l'i bil
Baskuman dan
DURRO TURANI
'0
(Kllzlm Karabekir Pasa)
12.3.1921 tarih inde rnarsm resmen kabulu asamasma g elin mi~ti.
Ancak bazr mllletvekilen ~ii r secminin edebi encOmen i~i mi? Yoksa
meclisln i~i mi? oldugu konusunda
kararsrzliga dO~mu~lerdi. can km
mlletvekili HaCI Tevl ik ve Bursa
milletvekili Muhinin Baha Bey'in
ZATI ARCA
MAR~ IN BESTELENMESI
qelmisti. Ancak beste-
lenmesi lcin gere ldi caba gOsterilmemisti. Soller kabul edilince
sanki ulu sal rnarsa duyulan ihtiyaC
gideri lm i~ oldu. Bir mOddet hicbir
censrne clmacr, Daha sonra Milli
Egitim bakanllg l bir beste yans-
mast acnmasrm ve merkezirun
Paris oimast m ka rartastu dt. Bu karan nasu verebildiklerini bilememekteyiz, takat 0 zamanlada da
halk ve besteciler arasmda bOyOk
MEHMETTAHA PARS
ISMAil HAKKI HOCA
hir uzuntuye yo! acn. Ka rara ilk te pki Sark cecnest Komutam otan Ka-
ztm Karabekir Pasa'dan geld!.
Pasa. donemin basbakam Raut
Bey'e (Orbay) yazd lQI mektupta
enorse ve lepkilerini ~6y le dire geti rmi~ li r .
' isl iklfll i ugruna carprsan bir mil -
letin ecnebi bir edema veya mernlekete kendi marsnu secttrmesi
mucibi teessurdur . isliklal Marsr'm
mnetimizin 89Z1 ve ruhu soylemelidir. Kelimelerin kuwetiru ve
gOfte besle ara smd akt mu nas ebeti
ve bunlann Turk'u n ruhuna ve vic-
damna yapacagl tesiri Franstzca'ya tercOmesinden c kuyacak
FranSIZ ve musfkismaslan ne antar? Ontar Fransrzca gQlleye uya -
,
•
•
cak ve kendi miHi zevklenne ho~
gelecek bir beste arayacaklardrr."
Kanm Karabekir'in kendi siirinln
bestelenmesi loin ricada bulundugu
da soylentiter arasmdadn. (Sabah.
15.3.1996).
Tepkilerin bOyOmesi Ozerine bakanltk ilk kerannden done rek ulke
iyinde bes yOz lira MO llu bir beste
yans mast acn. Bunu milli bir qorev
kabul eden donemin OnlO bestecileri yall§marara ba~ lad ll ar . Besle
yarr§masl gOfte kadar ilgi gorrnedi.
Yarr§maya sadece 24 besleci katl lm l ~tlr. SaylOm azhgl OIkemizin 0
A. CEMAlETTlN CINKI UC
yll iardaki mOzik durumunu sergifemesi bakmundan da ilginyli r.
Bunlardan tespit edllenlet: Ahmel
Cem ale ttin Cinkrlre, Ahmet Yekta
Madran, Ali Rlfal Cagalay , Asim
Giriftzen , Bedri Zabac, Hasan Basri
cantay, H. Saadettln Arel, Ismail
Hakkr Bey, ismail ZOhtO K u~ ·
yuoglu . Kazlm Uz, Lemi AlII , Mehmel Bane Pars, Mustafa Sunar,
Osman Zeki Ongor, Rauf Yekta,
Saadetti n Kaynak, Zati Arca'drr. Bu
lslmte oen ba~ka . Ahmet Muhtar
Ataman, Bimen Sen, ismail Fenni
Ertugruf, lzzetnn HOmayi Elyioglu,
Kazun Karabekir, Leyla Saz, Muhlis
Sabahattin, Musa SOreyya Bey,
Muslafa Nezihi Albayrak, O. ~evki
Uludag , Santuri Ethem Efendi, Sedat Oztoprak. Suphi Ezgi gibi tsimlerin de bulundugu yedi kisinin yansmaya kall ldlgi tahmin edumektedir (Ongor, 1965: 71).
vansme devam ederken oestecnenn herbiri bulunduklan bolqede
besteterinl yaymaya yall§ml§lardlr.
Ornegin, Edirne'de bulunan A.
Yekta Madran marsnu 0 bOlgede,
Izmir'de mOzik ogretmenligi yapan
Ismail ZOhlO Ku§yuoglu Izmir ve
Esk i§ehir~de bu yall§maYl sOrdurdOier. Zeki Ongor ise mar§lnl
.Ankara'da yaymak istedi. islanbul'da Zati Area, Ali Rlfat Cagatay
ZEKI UNGOR
marslanru s6ylettiler. . Bu
ea-
hsmalann amacr bestecilerin ken-
dilerine kamuoyu olus fu rmak islemeleridir. Bu yrlla rda istikllll
Mar§l bested sayrsmca scyle nir
olmustu.
Mitli Egitim Bakanllgl birligi
saglamak ve beste secirntni yapmak amacryla bir komisyon kurdu.
Aralannda A. Rlfal Cagalay ve O.
Zeki Ong6r'un de besleleri nin bulundugu dc rt besleyi secerek bunlardan birinin kabulune karar verdi.
Komisyon 1924 yrltn da A. Rlfat
Cagalay'm beslesini ISliklal Marbestesl olarak secmtsttr. Ancak komisyonda A. Rlfal Bey'ln
kardesi Samih Hrtat Bey'in de yer
almasr ye§itli iddialarm ortaya ant-
smm
ma sma sebep otdu .
Ali Httat Cagatay 'lO bestest
1924 ile 1930 yillarr arasmda seslendinlmis . fakal 1930 yrhnda yrkantan bir kanunla Riyaset-i Cumhur Orkest rasr §efi O. Zeki
Ongor'On bestesi isliklal Marbestesi ctarak kabul edilmistir. Bestenin deg i ~me nedenleri: t-Smav komisyonunda
Samih Brtat bey'in bulunmasl ile
ortaya alllan iddialarm etkisi, 2AtatO rk'On 11.3.1924 gecesi dinledigi O. Zeki Bey'in besle sini benimsemesi olabilir.
srmmn
ALI RIFAT CA(;ATAY' m
O. ZEKI UNGOR" "
Bestesinin KapoSI
Bestesinin KapoSI
11
2
tt:t...
IzzmlN HOMA YI El~IOClU
KAzIM UZ
RAUF YEKTA
ist ikhil Mar ~ I ' m IZI
Nlcln Soy leyemiyoruz ?
[stlkla l Marsr'rt uzm tam
"$i ~ l i 'de
ve
dog ru olarak soylenemediqtne ili ~­
kin baz t iddiatar butunma kta drr. Bu
iddialard an basuurmz da ye r alan
bazrlan suntardrr: Perihan caxu-
oglu, marsm SQZSUZ rnukem melfakat soz i!e soylenemeyecek bozuklukta oldugunu belirtmekte
Ugurlu
Han'm
4
nu-
lEYtA SAl
~O ru l m el id i r.
marasrda oturuyo rduk. Birden kapr
3. Sessiz ve ktsa beceter, zayrt
calmdt, ilkokul ogretmeni Hasan
zamanlarda .;al l~l l ma lld lr .
4. Sondan bir oncekl heceye
Merhum geldi. BOyOk bir heyecan
He suvarilerin Izmir'e gi ri ~l erini anlatmaya basla dr. Hepimiz cosmusnrk. Hemen piyanonun basma
daha bOyOk bir deger verilir veya
birk ac nol a dO ~ O rOl Orse , zaylf bir
heee kuw etli bir nol a ile denk-
qectim ve derhal lcimden doqan
parcayr calmaya koyuldum. Boy-
lestirile bilir .
Ieee marsm ilk (Ii) yerine kadar ola n
ile uzatrhrsa zayrt bir notaya
iurOlebilir.
akcru '; Iktl. Ert esi gOn de cahsnm
5. Kuw etJi bir hece. birkac nola
co-
"Neden soyleyemlyoruz" ba§lIgl
lki gun som a beste bitti g6tUrup ar-
6 . MOzikeumlesindeki son nota,
ad! altmda rse ma rsm me lodi lerin in
kadaslanma g6slerdim. Cok begendiler bunun uzerlne bu muzigi
rnilti mars otarak takdime karar ver-
rr usra veya cumtenin son hecesine
uyum suzfuktartnr acrklarn aktadrr .
(Milliyet Gazetesi: 15-12-1986).
Yavuzer, marsm soylenemeyis nedenlerinin
arastmlm asrm
bir
okuyucu istegi olarak dile qetirmistrr. (Dr. Muzaffer Yavuzer,
26-12-1986 Milliyet). Soysa l marsm bDW n prcz cdl natalanr u dile
qettrmekte, bu hatatan marsm soytenememe nedeni olarak qostermektedir. (Mumtaz Soysal, Milliyet, 7-3-1987).
Basm trmzda bu konu ile ilgili
tartrsmatar ,;ok.;a gorOlmektedi r.
Aneak tartrsmacr yazarla nn kenunun uameru olmamalanndan dolayr bu
ug ra~ lI a r
sonucsez kal-
dim ."
7. Bir s6zcugun ilk hecesmin
son notaya dO~ (jrOlm esinde n ka-
Bestecinin sozierinden. marsr
yazarken sczle nni du~On m ed i g i
cm mak gerekir.
kahpla nyla mOzik 018.
antasumaktadn. lete bu olay, uzerinde en yak temsuan hatayr. yani
prozodl hatasuu meydana ge-
.;OsOarasmda uyum b~l unm aJ l d l r.
9. Rilm dureklamala n ve sus-
tirm l~li r.
venn
malar, s6zeOgOn scylerusmden gelen duraklamalara rasnemanou.
(Say . 1994 1069).
Pr ozodi ne di r?
istiklal Ma r~ l ' ndaki
Yunanea kokenh bir terimdir.
MOzigin soztere veya sozlenn rnu-
Prozo di Hat atan:
zige uyqula nmasr anlamm a gelir .
Dogru bir mOzik prozc dlst yara-
1. sol minor tonun da olusu ve liz
sol 'e '; l k l ~ 1 nedeniyte ektaruarak
labilmek i.;in
~u
kurallara uyulur:
maktadrr . Marsm bestetemsmden
baslayarak bu konu ya a'; lkflk getirmeye cahsahm . M. Akit Bey mar-
1. Prozodi bakrmmdan 61';Glerin
ve vuruslann ilk notasr kuvvetlidir.
2- KuwetJi ve vurgufu becele r,
~m bes le le ni~ i ni ~ oyle an'atml~t l r:
61.;u ve zam anlarm ilk notasma dO-
12
dO ~me l idir .
soyJenmelidir. (Mi min6r 'e aktanm r
uygundur.) Eduard Zuekmayer ve
Saip EgOz, lstikla l Mari l'nl cck
sesli hale qetirmlsle r ve degii ik
tonlarda .;alml ~l ard lr .
•
ISMAil HAKKl BEY
2. Okullarda ogrencilerin ses
genligine uygun degildir. yak pes
sesten cok tize degin uzanan g e nj~
bir ses genliginde bestetenmistir
(Do diyezden 50/'8 11'li arahk] .
DR. SUPHI EZGI
d) Ezgi bu yapts tyla esflk eden
bir lialglya da ihliya.; gastermekle,
ancak bu olanak liogunlukla sag-
tanamamaxtadtr.
istiklal Ma r~ l'mlzd a soyteme
zorluquna yol acan teknik sorunlar
bu gibi seylen icermektedir. Ancak
marsta ilgili olarak ortaya atnanlar
kolayca bellekte kalm am aktadrr.
bununla kalmamakta. marsm "Car4. BOyOk otasurlda ezgisi ayn men Silva" adll operaya gerebestelenip sOzleri bu ezgiye uy- ginden fazla benzedigi lleri sudururmaya ~h~ l[ d lgmdan ' prozodi rOl mO~tO r. Bu benzerligin ne derecede oldugunu bilmemek-teyen .
yeryer hatahdn .
a) Omegi n: Karkma sOlcOgOn- ancak flklrtenne daOl ~t lglm muztk
de kork yUksek, rna alcak seslerde otorileleri bunun c nemsiz ve rnuyeralmahydr. Yani sesJerin [llil zikte her zaman rastlanabilecek
hecesln e geleni korIs. hecesine ga- tarde bir benzerlik oldugunu ifade
leninden kalln olmasr gerekirken ettiter.
Yukanda belirtilen hatalanna
tersl geryekle~m i9ti r.
b) Ezginin dogs l bolu nme yer- ka r~ llI k degi ~tiri l m esi veya onatenne hece bOlOnmeleri gelmekte nlmas r yanunde ilk defa 1963 ylve sozcukle nn bOIOnlUgu ve vur- hnda Hikmet ~ im~ek taratmdan
gusal yaprst bozulmaktadir. Or- onenler qetinlmis ; fakat bu fikir sidnegio; 0 be-e-ru m milletimin I soz· delle tepki bulmustur . Bu ugra~ lar
lerinde be-nlm baglanl lsl craqeo- 1981 yrlmda yaprlan "MOzik ve
uslu soyleme zorluquna yolali- Sahne Sananan ~u ra s l " na kadar
maktadrr.
snrmos takat Anayasaya ~
c) Nok tah ritmler, cctemerer. ck- gistirilemez hOkmO konmustur
tav srcremerar. eksik olli a bas- (T.C. Anayasasr madde: 3-4).
M ar~ hakkmdaki benim gOlamalar, sczierdeki enceuer emeyen b610nmeler, ezgisel diger rO ~ O m Ongar'On de belirtligi gibi ar90lilOkler, ezgideki diger uzatma nk tarihe mal olmus bu bestenin bivertert vb. ogrencilere olaganOslO raz onanmla korunmastdtr. Beszor gelmekledir.
teye yapllacak mOdahele besteciye
3. Ezgisel yapt cok deg i ~ken ve
s6y1enmesi liak gOr; oiup srcrama
sesferln pes! sirs gel i ~le ri ite azgi
HUSEYIN SADffilN AREl
bir nakaret demektir ancak yasasaydr bunu kendisinin yapacaqma
eminim. Beslecinin bu yondeki
beyam 2.12.1953 tarihli Cumhuriyet gazele sinde yer almaktedtr . _
KAYNAKCA
C;:AKAR , HOseyin, 1987, Istiklal
M ar~ l ~ ai rimiz .
GaC;:MENOGLU, Kasim, 1992,
isliklal M a r~ 1 vaarnvcr.
MEYDAN Lauresse, 1992, Cilt
16, Sabah Gazete si Yaymien, istanbul
NALBANTOGl U,
Muhittin,
1964, istiklal Marsrmtzm Tarihi
SABAH, Es in, 1993, ' Batl MuGeli ~imi
sikisinin TOrkiye'deki
SOrecinde Bandc ve M a r~ Turunun
(YaY l ml an m am l ~
YOkVeri".
seknsans Tezi).
SAY, Ahmet, 1994 a, Muzik
Tarihi, 1994 b, Muzik Ansiklopedisi
~ i M ~ EK, Hikm et, 'oaer Gorusme Norlan, Ankara, 1996
TOrkiye Cumhuriyeti Anayasasl, 1992
ONAl , Ert an, "[stiklal M ar~ 1 75
Yasmda". Sabah Gazetesi, 13,14.
15, Mart 1996
ONGaR, Eth em Ruhi , 1965,
Turk Mar!llafl
13
Amerikan Devlet Okullannda
<;algl Muzigi
Emil A. HOLZ' Roger E. JACOBL"
~eviren : ismail BOZKAYA
Dec.
Birle~ik
u.O. Egitim FakOltesi Muzik
Devletler 20. yUzylhn uyiincu yeyregine bUyiik
klilturel etkinlikler ~inde girdi . KO!i'ullar, guzar sanatlar il;:in hil;
bu kadar uygun olmam '~I' . Kentlerde ve kolej kampOslerinc1e
sana! merkenen il;:in bOyiik pa ralar ha rcendr. AmatOr ve pro-
lesyonel crkestrarar ve ses topluluklannln saYlsl cnceve gOre
arm. BOyiik kenUerde gOsterilen onemumuzik, dans ve liyatro
eserrert Olkenin her yerinde sahnelendi. Tablotarm yeni kopyalan ve uetata-m heykelleri dager kazandl.
YOZyllin ilk altrm~ yillik d6neminde devlel okullarmdaki
ba~an,
k~i
gOzal sanatla ra bOyOk jlgi duyu lmasml sagla dl ve ~
taralmdan yocuklafln genel kOllurOnde gOzal sananarm
cn eml kabul OOildi.
A meri kan
zisye nler
Ok u llarmdan
Yetifen
A me rikah
MO·
19 . yOz}'llda Birle$ik Devletler'd e ya h$<ln portesyo ne l mezisyenle tin yo9U Avrup a'da egitim gOrmu$lerdi. 1960'larlO
prolesyon el ve ametoe mOzisyenlerinin yog u ise dev let ok ullennca egitimlerine besremar: ortaok ut ve nseee slntf ogreti mi
ve ye$itti topluluklara kahla rak og relimteri ne devam ertner.
Ozel ilgisi ve yatenegi otanlar yogun Ozel dersler Uekend iterini
gel~tirdiler. Amerika 'ya ozgO ve elli yllilk g~i$j olan bu kusursuz smlfta yalgl ogrelimi sistemi , mo zigi meslek edinenleri n
ve mOzigi tOkelenlerin saYlca yogalmalarml sag ladl. Uygu!anan siste m etkili, ekonomik ve demokratik idl.
Ozel de rs veren 60 retmenler Amerikan okutlarmda yalgl
mOziginin geli$mesi nde Onemli rol oyna dl lar . Onlann yabalanyla sl nlfta yalgl ogretimine ba $layan og reneiler mOzikset
geli$imlerini olab ildiginee Ost dOzeye Ylkardllar. Ozet og retmenler yOksek dozeyli bireysel dersterde gorev alarak Ozel
yatgl muzigi programlan na katlldllar. Giderek devlel okulu
yalgl m ozigi s lOiflanndan yeti$enler Ogretmen old ular.
C;alg l Mi zig l Ogre t menlerin in
Du rumu nd a Geli,me
<;:atgl mu zigi ogratmenleri yaptl klarl iiiin Onemli oldugunu
ve bu 6nem in giderek artbgl Oi gOrduter. Ok ultarda ilk yatgt
Ogretitmeye ba$landtg lnda 6{l retmenter ya dl $anda n ge Iiyorlard l ya da de rs dt$1 zamantarda ve eumartesi gOnteri
• yalgt muzigi smlflarma glren diger derslerin og retmeniyd iter.
GOnOmuz yatgt muzigi ogretmenlerinin ~g u diger akademik
dersteri n ogretmenletininki ne uyg un ayn eahklan , ayll klan va
sorumluluklan olan kadrot u eleman lard lr . I;ok az saylda ok ul,
yslgl muzigi ogret meni iyin fazladan w et Odiiyor ve kimi eyaletler vasa Ueyalgl muzigi s lOiflanndan ahnan Oeretlerden
vergilendirmeyi kaldlrd tlar.
Okullardaki banda yah$malanmn ilk Yillannda, b ir bando
yOneticisi kimi zaman oku lun olanaklan ndan Clcretsiz yararlanmak kO$UIU lie, Ogrencil erin kendi giderlerini kar $llayarak
banda kurmaYI va og rencileri yeti$tirmeyi ustlendi. BOyle bir
yOnetiei, Ogrencil ere yalgl satl$lndan aldlgl y uzdetik ile ge lir
• The University of Michi gan
•• The Univers ity of Michigan The Ann Arbor Publi c Sch ool s.
14
Egitimi SalOmO6 gretim Oyesi
saglad l. Geryek anlamda bir meslek sahibinin ogrencilerin
nercamatannd an kAr elmesi du~un Ctlemezdi ve olmasr gerekUgi gibi bu tur uygulamalar keldrrrldr.
Ilk bandolar program dl~l ~ahil rlardl . Prov arar ve ba$langly dersleri nadiren ceresaanen iyinde olurdu . Bugun ezelIikle ortaokullarda yalgl mOzigi en az d iger de rslere veril en
enern kadar ders programlan nda yer almakladlr. Fakat hAIA
programlann uygulanmasl nda gOru$ birtigi olmadlgl iyin ~alg l
mqziginin programa ehnmasr, ckuuenn gorCt$ ve gereksinim larine bagltdlr . II. Ounya savesmoen. Ozellikle 195Tden sonra
ilkokul programl bOyOk CiIyOde ge li$li rildi. Eldeki programlar
gOylendirildi ve ek kadrolar saglandl.
Bir zamanlar c sunara dl $andan yalmzsa resim , muzik
ogretme ni ve kimi zaman ok ul hem~iresi geliyorken ~imdi
okulla r konusmaf yabanc l d il, becen egitimi ve matematik
ogretmenlerine yer ve zam an bulmak zorundad lrlar. Psikologla r, psikiyatristler, guzel konuljffiacl lar ve diger leri yer ve
zaman gerektiren dCtzeyli Ozel yah$malar. yaplyorla r. Muzik
10m bu t;ah ~a ve hizmellerla yarl $tlgl iyin yalg l mo zigi
ogre tmeni program uygulamalanm izlem ede veya bulmada
eaba gOstermek zorundadlr.
$imditerde ok ularda t;algl moziginin kred isi yuks ektir. Fakat
10m ok ular yalgl mu zigi derslerine diger de rsler ~in OngOrO len
kadar e$it kredi varmezle r. Varenle r da bu dert yllllk krediyi
bitirme kredisinden saymazlar. au yUzden kim! ortao kullarda
yslgl mozigi program dl$ldlr .
cralg l Muzigl Onermelerinde F. rthllkl.r
<;:algl muziginin geti~mesi 8$amasmda m Ctzik program·
larm ln iyeriQi 'Ie ders saali saYlslnda eyalellen eya lete, kentten kente , dah asl kimi kentlerde ok utar araslnda ~i$en bij.
11yOk larkllltkiar ortaya ytktl. Bu farkhlt klar Amerikan Egitim
Sistemi 'nde n kaynaldanmaktaydl.
$ imdi Birle~iK Devtetler'd e ya kl~lk 29.000 baglmslz ok ul
b61gesi var. Bu bOlgele rin yOnetim kUnJlu ijyeleri torlO yollarta
sayilir. Kimileri seyi lmlf gOrevliler tarahndan atanlt, di\)erleri
pam yoluyla sayilir, ~ da pa rti yotuyla degil ya sa rbes! ku·
rum temsilciteri y a bOlge temsilcileri ya eta politik alt bOtum
temsilcileri otarak sec;ilir\er. Okul YOrlatim Kurulu Oyeleri'nin
kan $lml, sonu~ olarak bCtyOk olyOde ~e$itlilik gOSterir ve kurumdan kuruma degi$ir. Kimi yOnetim kurullan tOmO ile halk
hizmetleri ile ilgilenan meslek sahibi ki$Ilerden olu$ur. Kimilerinde ise az saylda Ozel va be lli sl nlrll gOrO!j1 sahibi olanlar
varcll r. Okul Y6net im KUnJiu yasal va gelenekse l olarak yocu klann egitimi ilj:in okul, yOnetici, 6g tetmen va ders arayla n
saglamakl a gOreviidir.
Okut YOnetim Kuru lu bir Ost yOnetici" gOrevleod irir, kimi y6netim kurullan bu durumda, yOnetim ad lna gOrevi ustlenen ve
egitirncileri destekleyen bu ki$ilere tum sorumlulu{lu verirler.
Kimi y6rl etim kurullan ise bir straleji Olu$lurup de rs Orle riterini,
kimi zaman da ders iyeriklerini duzenlayerek t;ah$anlann va
ders arat;lanntn sayiminde etkili olurlar, gO rO~le ri dogrultusunda uyg ulama tar iyin gOrevl iler ii zarinde elk in rol oyn arlar.
Bir ok ulda Okul YOneli m Kurulu tarall nd an na tOr denetim
yepuusa yapilsm, z nemn degi ldir. Egit im ve ders prog ramlan
Ozerinde okularm kur ulu,larmdaki larkllh klar , ilkelerin yorumlaomasrve IOriO kolaybklar elk ili olmaktadrr. 0 hald e bir okulda
<;algl mOzigine yef ve rilmesi, de rs sayrsr ve i<;erigi deg i~ik elmenlerl e ilgilidir. Halkm gereksinimlerinin katlllanmaSI, yo.
neuer-seneum kurulu ve i~veren a rastn dakl ilel~imin sag.
tanmasr dOOrull usunda bir <;algl mu zigi programmln b asansr
bUyiik OIyOde muzik ~retm enlerlflln olu~turdugu mesleki kadronun yErtenegine bagbdl r. Amerikan sisleminde oldugu gibi
egilimin demokralik denelimi , 'rOCUklan egitilen yu rtta~arm 0
egilimin denelimde sOz sahibi olmalarml oIanakll krtar. 08 gi¥'leyen ~y OQretim prog ramla nndaki geli¥Mler ya da en
azlndan deg~klik isleyen g6rU$lerin onaya <;rkmaSldlt. 1960'11
)'lilann orl alannda oldugu gibi bu iSleklerin bir bO!umu da ha
<;ok ve dah a nitelik~ dersler ~ ; malemali k, fen ve yab anct dil
il;indi. Sislemin sonu<;lan kim i zaman mutsu zluga ve korkuya
neden oIdugunda ama<;lar gOlden ge9rildi ve bu da egitimin
ba~ nya ula¥'l aSIOI saglad1.
C;algl muzigi 6geliminde nilelik ve niCelik larkllllklan 01masma katl1n <;algi mt1zigi ~retmenteri ~ f8y\er ba~rdl lar.
Bi~ okulun bandosu ve orkestrSSI usia muzisyen lere yalu ~Ir bil;imde iyi muzik yap hlar. $adece ilk )'lilardaki 6zverili <;a1l¥Jl8 lan
de{lil, munglfl deOerini ve mt1zik OOretimin i yu rt
<;aplnda geli~irdikle ri t<;in bS$sn nin bOyUk pa)'l m t1zik 6grelmenlerinindir.
1. DOnys Savql'ndan son rs <;algi muzij)i OOretmenleri
mesleki bakl mdan gelq;tiler. Ill. kurulu$l an oIan Ulusa l QkuI
Bandalan Birli(;, Cryelerinin indirimli demityOlu Ucretlerinden
yararlanmalan ve ulusal yarl$"laJara kal lmalan i<;in kuruldu.
Gunumuztjn ku ru tu~lan du$iinCe ve yOnlemler1e ilgilenm ekte,
diQer egitim gruplan araSlndaki bagl an gUgendirmekted ir. Bir
, zamanlar baodo yOnelicileri O{jrenci lerinin egitimine bakmaks lzln daha ooyiik ve da ha iyi baodolar kunnakla ilgilendiIer. 196O'JI yllia nn OOretmenleri <;algl muziQlni eg itimin 6nem~
bir bOlOmu olarak dO$unduler. Eskid en okul bandolanmn d l~
gOrUnu~u va eglenditicl yOnu Onemliydi. BugOn, insan hk tarihinin kutlurel bapnsl muzikte gOrOlmektedir. Oncele ri bir
<;ocul')a <;algi OOretme k yelerli gOrOlOyordu, $imdi literatii r ve
kuram bilgisi O{jrenme p nSI var.
*'
Ek Geli$meler
Eyalel ve Ulusal Muzik OOrelmenleri Birlikleri, daha etkili
oldugu i<;in k~Ok grupla n geli~li rmeye ve uygulamall egilime
y6neldiler. Bu ku<;Ok gruplar; <;a191 muzil')i derslerinde kullanll an muzik kuram ve ah~ll rma kil aplannm yaralllmaSl nda,
bOlOn dOnemleri ve slilieri i<;eren temel dal')arcigm <;all~llmasl
ve seslendirU mesi ite muzik lileralilrO nu OI')retmek i<;in plan ve
yeni likleti n geli~mesinde , solo yan~ma ko,ul1arl dl~lnda yelerli lik smavlarOidaki solo icranm Ozendirilmesinde, Ogtenci
i<;in Onemli olan <;algl m Ozigine kall lmanlO diger y6n lerini
ara~llrmada ilk harekel edenlet oldular,
lleriyi dat'la iyi gOren okullar piyano, p n, muzik kuramlan ,
mllzik l arihi, muziOi dege rlendirme , Ozel kred i dersleri, gene l
muzik , orkesl ta yOnelimi, oda miizigi ve yeniden muzik yaralma dersleri Onerdiler. O(,rencisi az olan daha kCH;:uk okullar btl
hizmellerin bir bO!umOnu 6fp'encilerine sal')ladilar. Biryok l ise
prog ramlna; IngilizC8 grup OOrelimine, sosy al <;ah$ffi8lara. rasim ve muzi08 ya rarb oIan edebiyal dersleri koydu .
Muzik Egitimci sl WI Protesyonet MUzis yen
Yalun zamana kadar prolesyonel milzik ile okuI mUzigi araslnda bOyUk lark vattli. Sanloni otkestralannda <;alanlar;
slUdyo, konservaluar O(jretmen leri ve soIistIerin neredeyse ta
mam t Avrupa 'da do{Jmu$, e{jitim~, Avrupall bestecierin
eser1erini seslendirmit ve Avrupa mt1zik geJenegni sOr4
durmO~lerdi. Okullardaki miizik OO'relmenlerinin <;ol')u ise Av-
rupa muzil')i ne el')ilil melerine kar~ ln Amerika'da · dognu~ ve
Bu ikl dOnya birniri ile hep i<; I<;e oIdu.
20 . yiizytlda profe syone l mOzik<;i kazancuu, Eastman
Scholl 01 Music, Julliard School 01 Music, Curtis Institute 01
Music gibi koneervatu er tar ve benzeri okull arda Amerikall
ogrencil ere ders vererek saO'ladl. Diger prolesyonet muzikyiler
bUyiik kolejl erde ve universile lerin milzik bOllimlerilde ogre!menlik yaplilar ve orada Amerikah O(jrencileri taOldilar. Bunun
sonucu , sonra da prolesyone l muzik ya da ~zjk OI')tetimi iIe
ul')ra~k oten koleJ OOrencileri i<;in yararll oIdu. Davlet okullannda OI')retmen otmaYJ segenler daha duzeyli bit egitim uygUlayarak egitimin kaUlesini yiikselttiler.
Son zamanlarda muzik OOretmenleri, rneslek kuru l~lan
aracrhl')lyla ve muzik enduslrisinin c6mert yard lmlan Ue prolesyon el miizik<;ilerin yapllOl <;algI O{jrelimi , kurslat vb. caII$I'Oalan ele g&<;irdiler, Fikir all fV8ri1inde btJlundular. M~ik
e!1fimcisi, prolesyonel muZikyiden ~ Jey ogrendi: prole$yonel mt1zik<;i de okul mOzlCline yak ml1kd uydu .
Amerikalt poriesyonel mUz~lerin ~ fimdi cIeviel
okulJanndan yefi¥ni$ OImalanna kafim ha lk, orkestra yOnetidlemi va beslecieri yeni tanl maya ba~ladl . Ford Vakh AInerikall orXestra yOneticileri ve bestecilerin e?timleri it;in 6nem1i
cleslek saOladl. Ancak bestecilef hAli! <;ah$IM ZOI1uldan i e
kaJllIa$,yorIar ve orltestra yOneticileri Avrupa 'ya gitmed iI\Ve
yOnelecek orXestra bulmakta zoriuk <;ekiyorlar.
1960-1962 )'llan araslnda kongr e ba$kanl 0Ian Alle n P.
BriIlon, muzik e{jiUn inin fimdiki durumunu Iusaca fOYIe ozelIedi: herkesin bikli rJj gibi ulkemizde mt1zik egitimi yani degildir;
lersine, egit im sisl emimizin da ima Onemli bir pan;asJ oImLlilur.
So Onemli bir ge~ektir. Muziksel mira5lmiZ old uk<;a zengindir.
So nedenle muzik egil iminin geleceQi haldi"nda end~lenmemize gerek yoktu r ve muUl, egitimde Onemli yet
!utma ya devam edec ek!it , Biz bunda ISfarl, Olaca Qll . Amerikablafln muzik sevgisini unutabileceklerl, ~ukalnn eQilminden muziQi kdld lracaklan yolunda korku ya kapr lmak i<;in
neden yoktu r.
Teknolojik bap.nlar ve loplumsal degi$ ikbkler OOrelim
progr amlar lmlzda deO'i~ikJik gerek sinimi yatatabilir ve tUrlO yo.
resel ve eyalellere ail yasa koyan birimlerin OO'relim prog ramlanm yOnlendiren kararlar almalan gerekebilir. Otta gelecekte
muzik OI')teli mini okul lardan kaklltacak Onemll herha ngi bir
olaYJ n olmasl olan akslzdlr, Ger<;ekte sanatlll gelecel')i hk; umit
verici olmam l~IIf, aneak gOnOmuzOn gen<; 6gretmeni gelecege
umulla bakabilir, Yolu 90910kJerle doludur laka! amaCI Amerikan <;ocuklariOl i<;lenlikle el')ilmek olan durOsl biri i<;in bu angelle r ku<;Ok ~eylerd i r .
yeli~m~'e rdL
Dogru Hedetlerle A ydlnhk Sir Gel ec ek
Muzik, Amerikan Devlel Okutla nnda gO<;h1 va e~iz bir yer
sagladl. Geli, im daha t;Ok soo Yillarda old u. Muzik eQiliminde
~imdjki ama<;lar nelerdir? Okul muziginin amaCI nedir? OQrelmenler neVi ba$armaya <;ah'l yorlar? Aslmda ama<;lar, )'l1zylb
a~km zaman Once lovell Mason'In prlu okulunu Boston'a ta~ld ll') l slral ard aki gibi muzi{le sevgi ve an la)'l~m geli¥'lesidir.
1964 - 1966 YJ lIan araslflda Ulusal Muzik EQili mcileri
Kongre si Ba~an, olan Paul van Bodergravan OI')rel imin ap.m alannda mOzlk el')i1iminin ama ylannl ¢yIe Ozetledi: 1) MOzige ilgiyi ler~ik etmek , 2) Muzik arac lllOI lie be{Jeni dvygusunu
gel~lirmek. Bu amaylar kesin va aydrur ve ml14t OOrelim
prog ram ln,n tum ap.malannda yap ma oec irilebifir. •
KA YNAK
EMIL A. HOLZ. ROG ER E. JA COBI : Teaching Band Instruments to Begmers,
1966 by Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, New Jerse y,
s.lOS-l11 .
15
Muzik Egitiminde Ses AralJklan Ogesi vee
.
Ogretme ~ Ogrenme Dururnlan
Setai ACAY
Yrd. Doc, s.o. Egit. Fak. MOzik Egit. BI. Ogr. O. - YOK-DOnya Bankaat MEGP Muzik Darusmam
Muzik egitiminde ge reksinim alan yazmm
(nota), iki temel agesi bulunmaktadrr. Bunlar,
Rlr iM (tartrm) ve ses olarak belirlenmektedir,
bilinmektedir.
Ulkemlzde evrensel mOzik egitiminin yay9 m la~may a bailadlQI ytllardan bu yana, kuramsat olarak soyut ozellikler tasiyan bu iki
egenin somutlastml mast konusunda, d egi~ik
kaynaklarda d e gi ~ ik tarum/anlatrm bicirnleri
kullamlaqelmistir. Her iki agenin ogretimi konusunda olusturulan terminoloji, 6zellikle temel
mOzik egitimindeki karqas ayt qiderememistir.
Bu scnuc, standartlann ofus mas uu enqellemistir.
Yaztrmzm konusu alan SES ARALlKLARJ'na qec rnede n once, ses farklrhklanm tamma gereksinimi vardtr. Temel mOzik egitiminde ses farkhhklan nm ogretimi. cok kolay
bazr uygulamala rla qerceklestlrilebiltr.
Ornegin
-Ince tel-kahn tel titreslmlerinin farklJllg l,
-Uzun tel-kisa tel tltreslrnlerinin farkhllgl ,
- D eg i ~ i k cisimlerin (tas-tahta v.b.) birbirine
vurulmastyla ct usan ses farkhhklan,
- Deg i ~ i k oranlarda su doldurulmue bardak ya
da slselerden duyulan ses tarkhhklan v.b.
Temel egitimde ogretmenin, ban ses farkhhklartru (mOziksel ad belirtmeden) gen i ~ arahkh seslerle ve d eg i ~ik ~a lg lla r kullanarak yapacagl uygulamalar. ogretmedeki basansuu
artrracakttr. Uygufamalar strasmda alqrlamanm
o l~ O mO icin ogrencilerden, isittikleri sesleri grafiksel isaretlerle belirlemeleri istenebilir. Once,
ve PES ses kavramlan, daha sonra
sadece
ORTA ses kavrammm degerlendiri lmesi yaptlabilir. (VOKtDOnya Bankast, M.E.G.P. Muzik
Ogretimi. Deneme Basktst, 1996, Ank.).
Omekler: A) Belirqin noktalarla
B) Qizgilerle
nz
"
...
•
;.
f'~.
•
·•
~ ;~
- _._--.,;.
-~
o ,", ~
0 .......
PC'
~,
-
PH
C) Renklerle
. p~
· SES ARALlGI, iki ses arasmdaki incelikkalmuk (tiz-pes) aynm rdrr" biciminde oz oIarak
lanrmlanmaktadlT (SUN, Solfej 1, 5.81 ). Bir,ok
kaynakta buna benzer tammlamalar yapllmakta,
ancak seslerin incelik-kah nhk (tiz-pes) farklarmm sadece kuramsal acrklarnalan, bilinlj:li
ogrenmeyi saglayamamaktadlr. Kuramsal ogretimde ban kavram karga~a lan da bulunuyorsa, ogretme ve Ogrenme daha lj:ok zonas-
maktadrr.
Uluslararast ses sistemindeki (tampere)
arallklar ve bu arahklann porte (dizek) uzerindeki konumlanlbaglamlannln ogretimi-ogrenimi, temel mOzik egitimindeki kavramlardan
sonra ulasuacak asemedrr. A rd l~uk iki ses (ard
arda yazuan ya da duyulan)
ayn~ lk (blrbirinden uzak) ikises arahgl ilj:in deg i~ik tammlamalar yaprlmaktadtr, Ornegin: DO-RE
sesleri arasi 'TAM PERDE, BOYOK (Kill, MI-FA
ne
sesle rinin arasr ise -YARIM PERDE, KOyO K
iKILl aralrgrd rr" sekllnd eki tanrmlama, ogretmeJogrenmede geyici de olsa gUyluk yaratmaktadt r.
Ses arahkla n iyin kullanrlan -TAM, YARIMtanrmlan, ulkemizde rnuzik egitimi konusunda
1970'1i yrllardan bu yana yayrmtanan blrcok
kaynalda RITIM OG ES I'nde kultamla n "TAM
VURU$ , VARIM VURU$ " kuramlanyla ,efismekt edir. Bu t;:e l i~ki , ses arahklan ogretiminde say rsal tantmlamlan n (birli, ikili, uylu
v.b.) kulla nrlmasi ile giderilebilir. En kolay omek
dizi DO dizisindeki ses arahkla n ve seslerin
birbirleriyle alan ardtsrk baqfamlannm IKiLl lerden olu~tu9.u belirtilebilir . Daha sonra BOYUK ve KUyUK kavramtan nm acrkla mas t y aprlabllir. Crkrc t-inici dizi kavrammdan soma
ylklCI dizideki arahk srrala ma sm m. "iki tam bir
yanm, .Ot;: tam bir yan m" bicimind e degil; "iki
bOyuk ikili, bir kOyOk ikil i - Oy bOyuk ikili bir kOyOk
ikili" olarak aoland mlmas r, ay nsrk ses arahklann m kavrarr umd a kolaylasttrabilir.
J
.
II
.'
Ses arahkla rrnda sayrsal baglamlan n kuramsal 6g retiminde oldugu gibi uygulamal r i~ it­
sel og retimde de bazt so runlarla kar~ l la~r l makt ad l r. Ornegin DO sesinden soma
isitile n RE sesinin kulakta/beyinde olusturduqu
farkllJlgr acrkla mak gerekmektedir. Bu nedenle
ve 6nce likle ard arda duyu lan aynr ses in (UNISON-BIRLI) oldugu (bile nle re gore kolay 01dugu dU~O n u l s e bile) onemse nerek uygulamasr
yapitm ahdrr. UNi s ON kavram r pekistirilmeden ,
diger ses arahkla nrun 6gretimi zorlasabilir. Bu
aciklarnatar t~ l g l n da , bazt diatonik diz ilerd e
temel konum da alan sesin ve temel konumdaki
sese gore dige r seslerin say rsal baglamlan
~oyle belirtilebilinir.
A) DO diatonik (yalrn) dizide , temel sese
gore ses aralrklan
~"
..
'
Q . "
" . 'i
8 ) LA diatonik (yahn) dizid e, temel sese gore
ses arahklan
C) RE diatonik (yalln) dizide, temel sese gore
ses arahklan
$j ,...o,,,, ."" ''' ·
.......-
, ~;.; u~w
........ '"",... .."'....
.
..-
" ••
.....,._
~.i
.....
Bu ve buna benze r omekle rln ardmdan,
BUVUK-KUQUK-TAM-A RTM I$ EKSIK arahk
kav ramlarrnm lsitsel ogretimi, iLGI -y OK YiN ELEME-SORE ur;:geninde saglanabilir. Ozellikle
erken ve cabuk tanrma icin Buyuk OyIO- KOr;:uk
Oy rO- Dort IO - B e~l i (ya da diger) arahklann kullanrld rgl okul i r;:i1dl ~. ezgileri dO ~ On m e l eri ,
ogrencileri eneruebnrr.
Ses arahklan nm kurarnsal'lsitsel og retimi ile
birlikte, bir oktavlrk d eg i~ik diziler icindeki sayrsal baglamlan , EK MATERVALLERin uygulamasr ile pekistirilebilir. Ek materyallerin bos
omekleri Iotokcpi yoluyla r;:ogaltrlarak, bOtOn
major ve minor diziler icin kahp cla rak kullamlabtleceqi qibi, modal diziler iyin de yeni ses
merdivenleri otusturula bilir. Kromatik ses arahklannrn d egi ~i k temel sesle re gore ogretimil
ogrenimi. bu kc nuda son a~ama olarak dO~O nO lebi l i r.
EKLE R
SES ARA LlKLARI MERDivENi
1) "DO" (Major) dizisind e, r;lkrcr ve inici seslerin sayrsal baglaml arr
17
.. ",,
D. 0
.,
.,
'"
••.
•• 5 ;
s;
~
,~
K,
"
• T,
T.
,. , 1M T,
K, T" I"
"'
~ !OI B,, ! K3 T. T<; 16 J ll.l
~;
,
,
.
"
..(
-- 1s.·-!::;A
-",fT" TO; J&~ ;= ; il~
1(. .
e, LA
e, SOc
", & IFA
•
!"!"
I~-; I ~
T, : 6 ~ ~"' !
p he1
K, K .
I-~ ;
, T~ :1<:1" ',;;:1 :': "
,~
,~
'
., . "
••
... "- s,i 3 ,1DC
i de1
"
" I1<:.3
L-#I.Ie...
u
.. ,.w....
A.
A.
., " , •• -r , •
e;
, A. k,"' s,
"' -rk. AA. " T
"'
e , A, '. e ,
I""
,
A
K"
"'To 8.••
Ir.. " K' "'
"
'" " •
.,
~
0,
'.
; . hco
T
.. .,
00
k .. IJ:!"
i.l.."
i .. ie l
B: Buyuk
K : K u ~u k
T :Tam
A : Artml ~
SES ARALlKLARI MEROlvENi
A ~ lklama:
4) · 00· (Kromatik) Dizislnde , trlklCI ve inlet
seslerin sayrset bagla mlan
Yatay ve dikey ~izgjle rl e olusan kareler, ilgili
ses arasmdaki say rsal baglam l belirlemektedir.
b rnegi n: y lkl CI konumda DO-LA araltgmm kesi ~ti g i kare B6, inicl konumda 51-FA arahgl ise
A4 sayisal baglaml belirlemektedir.
•• •
"'
Yukandakl tablonun kuramsa l ogrenimi ge-
reklidir. Ancak, ses arahklannm aynstk ya da
c;:a k l~ l k
ozellikle rini og renebilmek lcln iyi ako rdIannus piyano veya elektronik piyano, elektronik
org gibi yalgllarda stk arahklarla uygu lama yapmak ko sulu va rorr.
· i lt l!l " ~
.
.ll~~ID -J
,
{
~~ .. :t" "' lIj
2) NLA" (Minor-dog al) dizisinde. ClklCI ve inicl
seslerin sayrsat bag lamIan
r-r-
.>oc B,
., "" "'" '."
-, '.
"
"'
"'
.,
ec
B.
u
.' u ••
15.. I ~J .,
•
p h co
.. "'
T.
T,
K~
~
"
'.
-r. "'
K K.
"
.~
-r
T.
K.
.,.,
"'
00
KL I"'' '." •• ~~fl :
" 'r e •• K. ie"i " .. eO. LA
B.
.
•• -r
n,
8•
~
i ..
E ,;,
~"
-t :51
4 (ll
..
-c
,
;:
01
.~ -
J
-III 'J
,
~
~ ' I ~ 1-
3) NLA" (Min6r-armonik) dizisinde, trlklCI ve
inici seslerin sayts al baqlam lan
18
MAJOR o lzlLEROE SES ARALlKLARI
MEROlvENI
(Uygulama j~i n )
.
MAJOR olzlLEOE (ooGAL) SES ARALlKLARI
MEROlv ENI
(Uygulama l>in)
19
SiR OKTAVLlK olzio E
Kromatik (K O~Ok ikili) seslerden olusan
C;IKICI-INICI SES ARALlKLARI MEROlv ENI
(Uygulama I ~i n )
-
I
, ,
I
I
20
I'-
•
Ses Egitiminde Sesin FizikselOzellikleri, Turlerl
ve Anadal Ses Egitiminin Unite ve Konulan
Hatlce SARAC
A.O. K.K.E.F. Muzik Egitimi B610mOOgretim Elemam
1.1. Ses Nedir?
"See bir ener jidi r. Tit resen molekUllerin ortam
mclekutleri harekete ge~ire rek yayilmasl sonucu
ort aya Ij: lkan b iT har eket enerji sidir·1
· Ses; kulagm iletme si i1e beyne uy arici etkl
sagl ayan fi zik se l bir o layd 'f . M 2 Ses. lnsa n kulaglna
16 Hz He 20.000 Hz aras mda dalgalar hafmoe gelen
titrestmle rtnr. Sesin i1elildigi ortam havadrr. Kulak,
mekanik tttreslmle rt have yolu ile alqrla r yani duyar .
Bununla birli kte katr cisi mlerle SIVl qazlarda sest iletlci ortam otarak (arac olarak) kullandabilirle r.
lnsan kulaglnln ses lsitme haemi ortalarna 16 Hz
ile 20.000 Hz arasmdadn. Sesin b ir~ok trek ans t vardlr. D~ada tek frekansh seslere cok az rasuar ur.s
Baska bir tamma gore "See kulagm i, iteb ild igi tl treelm enurlan i~ i nd e havada clusan ba sln~ degi ,mes idir.-.
Muzikte sesler -selen otarak adlandmhr. Ses del'galarlfl m, akustik sedan insan kulagma i1 elilmesini
bir orkestra omegi ire acrkleyabilinz . Forte calan bir
orkest ramn kulaktaki ends! 80·90 desibel (dB) o1dugu
halde aku stik gueG aneak (75) vathk bir 1 ~ lk ampulUnGn kG kadardtr. Bir orkestrada en yuksek voIOmQ kahn sesf enstrumanlar saglamak ladlr. Vokal
rnuzikte insan sesini kullamrken neva saglaylc l, ses
uretici ve ses duzenteytci bOlumleti g6zOnune atmahdrr. Sesin kalite sini belirleyen kurallar, ilkeler
~Ig da rdaki llketere cok benzerler. Ses tetlennin dogal yaptsr ve olusumu onun kaliles ini gosterir. Ses
tellerinin hareketleri ve yensrmala n ststemli. dOzenli
ve kontrollO ses egitimi sured ile ge li ~ti rilebi li r.
1) Belgin Erol , "Sesin Geli~imi -Kullanllmas l Egitim lie Korunmasl"
, 1
2) ((evik Suna , Ses Topluluklanmn EQitimi lie YOIlelim Teknikleri.
3) Akyolcu Mehmel Can, GOlyazar. Tevlik. Sesin Fiziksel Ozel"IikJeri,
Panel 1. s.2
4) Say Ahmet. M'-17;~ 4n!,;~IO~"'':'; 5: , ~ . :;:::, s.1125
5) Cellan~ir, Behbul, GOrel, GQzin, Fooial ri. s 41.
1.2. Sesin FizikselOzellikleti
1.2.1. Sesin $ id deti (Vio lence of soun d )
Ses dalgatann m: sesin yaytlma dog tultusunda dik
duzlem iCinde , 1 em2'Iik yOzeye bit saniyede venlen
bit ses enerflsi yani ses gOcudur. Ses siddetine ses
volOmu de denit. Ses stcoet i bitimi watVcm2'dir. insan kula qmm en yOksek voiumde i~ ite bi l ecegi ses
~i ddeti 10-4 watVcm2'dir.
Baska bir de yi ~ le ses ~id d et l i , insan kulagmm algllayabildigi petiyodik tttreslmle rdtr.
1,2,2. Sesin Yu ks eklig i (Pitch of so und)
Sesm yiiksekligi denilince fizyolojik olarak bir sesin tiz veya pes tonda olup olmadlgml anlanz . lnsan
kulagl ezgilerd eki d eg i~ j k tonla n ayrrt edebilme go,
cundeclr. Insan kulagl He bir sesin b i rka~ misli fizyolojik yGksekligi sesln trekansr He dogrudan Hgilidir.
Yuksekllk birimi: -mel- olarak ahnrr. Sesin yGksekligi
ve frekansr arasmda lam bir baqmtr yoktur. Yuksek
frekansla rda ses sidde ti sesin perdesimin i (yGk·
sekligini) etkilemekted ir.
1.2.3. Sesin Tuusr (T im bte of sound)
Sesterin kendilerine OzgO bir trmsr varcrr. insan
lsttsel duyu organI cla n kulak ue dogadaki sesle n
duyar. Insan ku la~ l duydu gu sesleri arunda ~o·
zGmleyebilir ve seslerin kayna glmn kime att 01dugunu anlayabilir . Ttm slrah (periodik) unesimrenn
bir araya gelmesidir. Tlnl iyinde frekansla r teme l veya
van olmak Gzere iki kl slmda slnlflanabilir . Temel fre·
kanslara temel ton da diyebiliriz.
-To n: Basi l, pe tiodik sin usaI bit titre ~imd ir.
Muz ikal a~l dan bit ton, m uz ik sel olatak tlnlya
e~;j"ir. · 5
Kulagl mlzln duyabi ldi ~ i her t im bir teme l tonla
ifade edilebilir. Temel tonlar Hz (Hertz) ile ifade edilen
birim frekans degerine sahipt ir. Frekans " Her bir za·
21
man birim inde ses te llerin in tltre slm saYIsldlr.',6
C- Sofuk Ahp-Verme Teknikleri
UNiTE 111: Temel Ses Teknikleri
1.3. Ses Eg itimi
KONULAR:
A- Soluk-Ses Baglantl sl
$arkl s6yleme beceriat diger bir deytste sesi muzikal kuttanma becerlsi. dinleyen ve soyleyen iein
zevkli bir u gra~ ldl r. Dogru ve guzel ~ a rk l soytemek
iein ilk once sagllk tJ bir vucut ve saghkh bir ses orqamna gereksinim vardu. Bunlann yarusrra. kumast
iyi bir ses tonu , saglam bir muzik bilgisi. saqla m bir
muzik kulagl ile dtnleyenle n el kileyebilecek saglam
bir teknige sahip olmak gerekir. Sesin en dogru kullamrm egitimle mum kundur.
MEgit ilm em iJ se sle ,ark I scylemeler, b lr~ok
u lusl ard a dillerine, gel enek ve g oreneklerine g or e
deg i,ik ozetlik ler gosterir,N l Bundan dotayr dogu
ve bal l ~uzigi halk sarktla n birbirinden aynurla r. Ornegin ; Turklerin ve ltatyantann sesf harften telaffuzu
actkttr. Prans rztar seste rtn baz uanm genizden soyler. Almanlar ise ban sesleri glrtlakta n konusurlar. Bu
vuzden ~ ar kl scylemele rt farkh tarkhdrr.
lnsan ses! uzennoe iklim, Irk. dil, ulusal karakterfer ve l oplumlarm yesam ~e kl i onemli rot oynayan
ogelerdi r. Ornegin; Akde niz iklimindeki insan sesleri
tirik. yum u~ ak , dolgun ve tath iken , kuzey belqeleroe ki sert iklimlerde insan sesleri dramatik ve
sert karaktertidtr . Bu yOzden ses egitiminde her ulkenin insan tipin in dikkate etmmas. gerekir. Ses egitimcisi ana prensjplenn yamnda ses egilimi cla n ldsinin enatomt ve fizyonom isine en uygun yolu secmelidir.8
C;: agda~ egitimde , sistemli ve programh egitim
muzik ogreliminde de uyqulan mahdtr. Ses egitimine
g i ri ~l e unitelenmts c mek bir denencel program
modeli lcertk olarak a~ag l d a verilmistir.
ANA DOL SES EGiTiMiNiN UNiTE VE KONULA RI
UNiT E I : insan Sesinin Ol u ~umu
KONULAR
A- Ses Uretim O rganlan
B- insan Sesinin Meydana Gel i~ i
C- Sesin Korunmasl ve Sagllgl
UNiTE II : Teme! Solunum Teknikleri
KONULAR:
A- Solunumu Saglayan Organlar
B- Solunumda Kunur-Fizik Hareketleri
6) Ce van~ir. Behbul , GOrel, GOzin, A.g.s. $.41
7) Burad Emin, <;: agiarYurdaer, Sesiniz, s.5
8)lkesus. Saadet. Ses Egilimi ve Korunm asl , s.l
9) Thema Lorousse Temal ik Ansiklopedi, 5.387
10) Egiiz Saip. Toplu Ses Egihm, s. l
22
B- Ses Tekniklerinin Kulla mnu
c . Ses Tekniginde imajlar, Y6ntemler
UNiTE IV : Dil ve Konusma
KONULAR :
A- Vokal va Konsonlar
B· Diksiyon ve ArtikOlasyon
c . Ses ve SOZ Baglantlh Uygulamalar
UNITE V : $arkl Soyleme
KONULAR:
A- $ arkl Soy!emeye il i ~ ki n Temel Kurallar
B~
Muzikal SOyieme
Anadal Ses Egitimi ($an) I. II. yanyl l Onite ve konulan ses egitimine genet bir bakl~ saglamaktad lr.
Ses egitimcilerinin bu asamelan dikkate efmasr ve
ge li~ti re rek daha kapsamh bir program olusturmasr
gerekmektedir.
1.4. Ses Turlerl
Sesle n suuflandtrmarun gerekliligi XVIII. yOZYlirn
ikinci yansm da ortaya C lkm l ~t l r. Ses sanatcuan tiz
ve pes ses lere g6re suunandmhyordu . Mozart,
dramatik ve psikoloj ik lnandmcrhk kayglslyl a opera
kahramanlanm ses bakrmmdan tiplere ayrran ilk
bestecilerde n biridir. Sestenn suuftencmtmasr farkh
teknik parametreleri esas ahr . bunlarm besncaren
muzikal acrdan kullamlabitir, SIOlr notalarla belirlenen
ses ge ni ~lig i , ses sanatcrsuun kolayllkla Clkarabildigi
seslenn tumOnOkapsayan ses alam; sesin rengi, yani
11m ve gO~ur. Ses tOrlerinin ayrlO tlh olara k slnl flan mas l 23. sayfada ld tabloda goruldOgO gibidir.
Mlnsan ses l, mOzik yapmaya yarayan ara li1arm
en soylusudur. OUin sozleriyle birlef en insen
sesi , eri,nmez bir anlatlm gOeO kazamr ve bOYIeee de dinleyeni etkiler v e bOyOler.Ml0
Bu noktadan hareketle ses egitimi ayrlcahkll bir
onem ta~ l r. Muzik egitiminde yetif tirilecek ogrelm en
adaylan mn sist ematik, kapsamll ve ~k bOyutlu bir
ogretim ~ercevesi nde yeti ~ti ri lme si zorunludur. Qag·
da ~ mOzik anl aY I~lOda egitim muzigi daganmlzlO
ge l i~tire bi leceg i t>gretim basamagl, muzik egitimcisi
yeti~ti ri le n Egitim FakuNeleri Muzik B6IOmleridir.
Genel Muzik Egitimi'nden gelen ogrencilerimizin
Mesleki Muzik Egitimi BasamaglOda en iyi ~ekilde
yeti~ti ri l m e l e ri mOzik egitiminde program ge1i~ti rme
l(a l r~ ma l arr yl a mumkOn olacaktlr.
Seslerin SlOifiand lnJmas l9
Karcaorner
Haute-centre
(te nor-sop ra no
arasr ses\
~"'hdar_
Tiz tenor
du,-do.
Ha[iftenor
Erkek
Gcnichk
KOkelllnd cki
gOgfis sesine
Link tenor
Scs leri
Dramatilc tenor
-
du,-do.
dordu.
Scs Ala m
Tun
Kuvvet
GCllcll ikle zaylf
ve dii!il1k
velumlu
Gerekli De~i1
Genellikle dar.
Sicak. yuvarlak
Pes sesl er
a" kullamhr.
End er ol:u ak liz
du
T iz do da rah at
Cok net opera
buffa\':! uvmm
T ath Yumugak
Berra k
B=,k: uzler
. c euclu
O ncekinden
biraz datu pes
Dal la kapah
daha 3Z
Buyuk; pc:sler
On,
~Iu
vumusak
Kahrama u
(ero ik) tenor
dordu.
Geni S: nadr ren
ti z do
Bazcn ka ra nhk
ama u n er gO~l u
Cok buvuk:
rolle r genet
Manin bamouu
si b, · si bJ
Ortaaz
Ha fiC. zar if
Verdi bantcnu
Ia b l·Ja
kullamhr
daha lOOk tiz
otaral.. ullin
0 ""
Berrak ve
Cok bih-uk
~
na rlak
Bas baritou
soh -sol,
Pcslere
;J~Jr hk
verih r
Bassamanr butra
fa_-Ia,
1m.
Pesler. uzl erd en
daha cok
kullanrhr
Pester gilt;hi:
bazcn ka ra nh k
Opera bnffaya
ozgO ses
renklerine yer
Cok
bi~1ik
Old ll k~
bUyuk
(Ozelhklc baS
santant)
vermez
SoyJu veya derin
bas
Cok gents
Hafif kcl cra tu r
soprano
Cok genis
Demi k arak ter
h;llif soprano
Lirik soprano
do,-si ~
dO I -r.1 ~
de-Ja -
Genis
"(iiksek uzlerdc
ruhathk. pester
nad iren
kullamhr
Onn li z pesle r
az ku lla m hr
Genis
fal-re ,
Ona ve liz
Her zaman
karanhk de ti l
narlak olabilir
BU)'iik
lnce clabili r
Sa n degil
HafiC. ince
Genet clarak
zavrf
Gucfu. volumfu
Genellikle
berr ak a nlamh
scs gerckf
ve homoicn
Kadm
Seslert
Dramatik
Genis
soerauo
Dramatik aji htc
so pra nosu
Jardo,
Cok genis
Jar-mi .
Mezza soprono
ta-ta,
Gcn eJliklc Dna
Dra mat ik
kom raho
Koloralii r
komraho
Cok gcni$
mi-l a,
(ok genis
rer si,
Pcslcr cok
crt a \'C pes
ses rer
ka ra nhk olabili r
Co k buvnk
Genis: pester
Dramatik
ifadcyi vermeti
GU~ l iJ
Sopra nola n nnkiu dcn daha az
berra k
Nadiren berrak
Kul lanuna go re
degi sir
dolgun \ 'Ctizl er
rah at
kull amln
Peslcr cck
kullamhr
Nadn cn berrak
Dram.-1tik e:tkiJer
kill ecrck u
Dram:Jlik etki ler
icin eerekir.
23
Muzik Egitimi Bolumlerinde «;algl Ogretim
Programlarmm Veri ve ·Onemi
A. Giirsan SARA!;:
.'
Dr. A.O. K.K.E.F. Muzik Egitm j SolOma Baskan Yardimcis.
Muzik eg i timc iti~ i nitelikleri, belli ortamlada -d Ozenli·p lan h-y6ntemli- etklleslmlerte kazandrnlabilir.
Bonun ieti" de hie;:
~ Q ph esiz,
belli kurumlarda belli nl-
telikleri olan elemanlarca yunitOlen belli programlar
gerekmektedir (Ucan, 1988).
O~retme n yatistiren yUksekOQretim kurumlanmn
karakteristikvasiftan genel otarak, kurulu$ sistemleri,
OOretim programlan , kurumun toplurr aa etkilesimi ,
OOretmen yetisfirme ve mezun 6Oretme"nlerin rneslek
anlayrslan do~ru ltu su ndad l r (Celkan, 1987).
. E~itim kurumlan lclnde O{Jretmen yenstlren kurumlar beJirleyici bir konumdadrr. O{jretmenin e{litim
sistemi
i~ ndeki
yennln onemIiHl')i,
~retmen
yetiS-
tirma proqramlannm da onemml armrmektadu (TarkO\llu. 1987).
O~ retme n yetlstirmeye d6nOk her tQrlO program
ve plan lsfenecek malzemeye gOre hazmanecaknr.
Boyle olmadlg r durumlarda plan ve programlar ka~ lt
Ozerinde veya masa basmd a kalmaya mahkum dur
(Aktaf. 1987).
MuZik ~itimcili~ i nin - dOzenll-plan h-y ontemW·
Iigi yuksekogretim kurumlanrun 6Qretim proqranu
kapsammda islenecek vesntann ozenle secllmesine
bag lrdrr.
Muzik e~itimcis i n in en 'temel vasmarmdan birl
'- ~a lg l eg ltimcillSW dir. O{jretmen yeti~ti ren yOksekOgretim kurumlanndak i planh ve programh yakla~ r m da , diger programlan n yamsna - ~a l g l egitim·
ogretim p rogramlan -Oln olusfurulmasr gerekmektedir.
MOzik egitimcisinin gereksinimleri i~in ~o zO m yolIan yen; teknikler in, yontemlerin ara~t l rll mas l ve
bunlann yardrml ile egitimin verimini arttrrm aya yonerik ugra~ r alanlarrnrn meydana getirilmesi gerekir
(Pocztor, 19n . 5.121)
Egitimin verimini arttrrmaya yOnelik u{jra ~ l atanlan
.i~ i nde ~Ig l egitiminin asamalr suuffam elarla sistem
bOtOnlQ{jO i~:nde ele ahnmasr muzik egiti mcisinin uygulayacag l ogretim proqrarmmn kontrolOnu ve geIi ~t irilmesi n i
kolaylastrracaktir.
Muzik Egitimi BolOmlerinde ogretim programlan
duzenlenirken dikkat edilmesi gereke n noktalan su
ba~h kla rda
tcptayabilinz.
• Etkili bir Ogretim i1 e baglantryl saglayan oavgeli~ i mi ni gozonOnde
bulundurmak,
rants. ilgi ve farkh yeteneklerin
• Akademik disiplin l~rig i Ozerinde odaklasan kritik dO~Once ve davrams yeteneginin ge l i ~imi ve
problemleri n ~OzQ mO geli~tiri lebi lmeli .
• MOzige olan duyarlrlrgm artmasr ve mOzik sanatmm anlas umas r saglanabilmeli,
• Niteliklt bir egrenim ve Ogretimi etkileyen taktMerl belirle yen kuramsal bir temel Ozerinde clueturulan uygulamah ogretim yeteneklerinln qeli ~tirilebj lmesi dikkale ahnmahdrr (Olson, 1988. s.15-
18).
Ogretim programlannrn hazutanmasmda ~a lgr
egitimindek; yOntem ve tekniklerin tsrevrerr temel
ahnmalrd rr. Iyi eatan bir mOzik egitimcisi, ogretim
yontemlerlnl de ogrendiyse iyi ogretir (Onal, 1988).
Egitim , bireye bilgi, becen. al r ~kan h k ve tavrrlar
kezandirma surecl (Onder, 1986, s.20) olduguna
gOre ogrenme , tekrar ya da yasantr sonucu davrarusta meydana gelen dev amhhk gesteren degi~i ktj kl er olarak tarumlan abilir (Morgan, 1981. s.n )
8 ilgi, becen, ah ~kanl r k ve tav rrlarrn ka zandm lacagr egitim a ma~la r r gen;ekl e ~liri ld igi n de
mOzik egitiminde de el~ O l ebili r davranr~larr i~e ri r
nilelikle dOzenlenmeli ve egilirn arnaCI; kazanrlan bil-
gi, beceri. davrams gibi degerlerin neler oldugunu
kapsamahdrr (Ercan, 1996. s.12)
Beceri egitimi, temelde aerkca belimteyici, goslermeyi ve uyqulamayr icerir. (Steven, s.1) Birey belli
bir beceriyi sureldi olarak yerine getirebilmek yani
kazanmak iyin devamh yal l ~ m a k ve tekrarlayarak
ahskannklar haline getirmek zorundadtr.
Becerilerin birey acrsmdan kazamlarak qelistirilebflmesinde yeterf yaprm gOcunun bulunmasr
gerekir. Ancak ooytece beceriter zihin ve koordinasyon nettcesinde isleme donusurter.
A. Binet'e gore, blreyln yapim gOcOnO yansrtan
davramsla n:
KAYNAK9A
u ean, Ali . 'Turkiye'de Muzik Egitimcisi Yeli~hren Yuksekogretim Kurumlanndaki Egitim Sistemin inzcmrenmesr. Birinci Muzik Kongresi Bildiriler , KullUr ve
Tunzm Bakanhgl Guzel Sanatlar Genel MOdurlugO , Evren
Ofset, Ankara 1988, s.470.
-ce-:
Celka n, Hikmet. ' Ogretmen Yetistirmenin Toplumsal
Ayldan Tetkiki", G.O. Gazi Egitim ·Mesleki Egitim- Teknik
Egitim Fakulteleri, Ogretmen veusuren YOksekogretim Kurumfa nrr uzm Dunu - Bugunu - Getecegi Sempozyumu,
Tebligler, Ankara, 1987, s.85.
Turkoglu , Adi l, "Egitim Yuksek Okurlanno a Programa
Sorunla r". G.O. Gazi Egitim -Meslek i Egitim- Teknik
Egitim Fakultelen, Ogretmen Yetistiren Yuksekogretim Kuru: .mrnn Dunu ·BugO nu - Gelecegi Sempozyumu, Tebligler, Ankara, 1987, s.185.
lliskin
2. Davramstan, islenen belirli sonuclan saglayabilecek bicimde duzenleyerek yoneltebtlmefi,
Akta " ~erlf. "Ogretmen v ensurme Pclitika sr Turkiye'nin Ger~eginden Ayn Du~ un Uleb i l ir mi?' G.O. Gazi Egitim
-Mestekl Egitim- Teknik Egilim Fakultelen, Ogretmen Yet i~t iren Yuksekogretim Kurumtanrun Dunu - Bugul'lu - Gelecegi Sempozyumu, Tebligler, Ankara, 1987, s.75.
3. Davraruslanm elesffrip durumun gereklerine
gore deg i~tirebi lmelid i r (Eny, 1979. s.77).
Poeztor, Jerry . Programh Ogretim, cev.: Ali~a n Htzal.
Ankara Oniversites! Egitim FakOltesi Yaymlan, No: 66. Ankara, 1977.
1. Verilen uyancryt kavrama ve onu izleme yetertitiginde oimah,
Genet antamda rnuzik egitiminde beceri kazanma,
czel anlamda yalgl egitiminde kasl th devrams deg i~meteri orarak karsmuza Ylkar . Kaslt ll davrarus
degiimeteri, czel olarak olusturulan ve lcinde program ge l i~tirme uzmaru, rehber (kuavuz), ogretmen
gibi oavrams mOhendisle rinin elkinliklerde bulundugu egilim kurumtarmdakt ortamlarda qerceklesir
(Kaya, 1933. s.11). Burada sozOedilen mOzik egitimi
c rtamrdrr. Muzik egitimcisi, bu ortamda ktlavuz. uzman ve program qeflstirmeci islevtenni de usnenm i ~t i r.
Muzik egilimi ortammda dikkat edilecek noklatardan en onemlisi, klfavuzun tutarll bir ornek otay
sergilemesidir. Diger bir deyj~te , ogrencilerin hedeflere ulaimaslna, ogretmenin ozel orneklerle genet iikelerini pekiili rmesine ve ogrencinin gen;:ek ya ~ a m·
daki role yakm bir ortamdan gec;erek yaiantl kazanmasma olanak saglamall dlr. (Sonmez. 1994.
5.207).
Muzik performansml etkileyen faktorler arasmda
en ba~la bireyin c;a191 c;alabilmedeki yetenegi gelir.
(Hoffer, 1989, s.80).
9algl egitiminde, ogrencinin mOziksel yaianiliafl,
kazanma ve kazanllan davra nl~1 sergllemede bireyin bilii se1, duyui sal ozelliklerinin yanlSlra
devi ni~sel alandaki yetenek1e:ri ile performansl dik·
kate ahnmali ve yalgl ogretirn programlan buna gore
davran l~
olu ~t u r u l m a l l d l r .
Ols on, Chair, Gerald B., Music Teacher Education.
Partnership and Process, Music Educations National c onference, University of Miami and Linda Rutladge, 1988.
Ul'lal, Saade tt in. 'TOrkiye'de Muzik Egitimcisi v euefirmenin DunO ve Bugunu·, Birinci Muzik Kongresi Bildiriler.
KOltOr ve Turizm Bakanligl, Guzel Saneuer Genel MudOriOgu, Evren Ofset, Ankara, 1988, sA83:
Onder, Narmk Kemal. Ogretimde Program hke ve
Yontemleri, Dizqi-Baskt-Oilt An Bastmevi, Konya, 1986.
Morgan, Cli fford T. Psikolojiye G iri~ Ders Kitabr, c ev.:
Hacettepe Oniversitesi Psikoloji 8 61umu Ogrelim Dye ve
YardlmCllan , H.O. Psikoloji SolOmu YaYlnlan, No: 1, Ankara, 1989.
Ercan Rahml. <;ocuklar Nas ll Ogre nir, Al k:l m K it a p~ I I I ~.
Yaymclhk , Ankara, 1996.
Stave n, J , Danlsth, Anth ony A.D., Augelli and Allen.
L. Haver. Yardlm Becerileri Temel Egitim Programl , Yev .:
Fusun Akkoyun , Haman Sciences Press, New York - London.
En(:, Mithat, OstOn Beyin Gucu, Ge l i~im ve Egitimleri,
Ankara Universitesi Egitim Fakultesi Yaymlan , No: 83, Ankara, 1979.
Kaya, Yahya Kemal.lnsan Yeti~ti rme Duzenimize Yeni
Bir Bakl~ , Egitimde Model A raYI~ I , 2. Baskl, Set Olse t
Matbaaclhk Ltd. $ti. Ankara, 1993.
Sonmez, Vey sel . Sosy al bilgiler Ogretimi, Pegem,
Personel Geli~ti rme Merkezl Yaymlan, No: 11, ~afak Matbaaclhk lid. $ti. Ankara, 1994.
Ho ff er, Charles R. The Understanding 01Music, Sixth
Edition, Nadsworth Puplishing Company, Belmont, California, A Division 01 Wadsworth, Inc. 1989.
25
TOrkiye'de MOzigin Toplumda Tanttrlmasi
~aklmmdan Basmm Etkinligi ve sorumtuluklan
K. BOlen! BiROl
Do~.
s.o.O. Burdur Egitirn FakOltesi MOzik Egitimi S610ma Baskanr
Muzik, insanoglunun tarih boyunca yasamma
ortak ettigi anlatrm blclmlerinden biridir. Etkilesim, insanla mOzik arasmda sO reklidir.
SOz yazan, bestsci, icraci (yalan, s6yleyen)
toplum un mOzik yasarmm olusturur. Top lum iss
bireylerden olusan bir bOtOndOr.
Muzik. kOltOrierin clu sup . bil;:imlenmesi ve
ye nl kusa klara aktanlmastnda da aracrdir. lc-
racr ve besteci, toplumda tamttlmayr, etkinliklerini ve yalr§malannl toplum a duyurmayt
isler. Onlarm bu aktivitelerini haber konusu
yapmak basr mn g6revidir.
Ornegi n, bir konse r oncesi, basin konuyu
gOndeme getirip tarutmahdtr. Bu durum, toplumun m Ozik sanen bakrmmdan aydmlatrlmasma ve bilinclendirilmeslne yarar. Aynca,
konseri izfeyemeyenler bi l gi l endirilm i ~ de olur.
Basmm islevlne bakaca k olursak, gOnOmOzde iki tDrtO bas in varc rr.
t-venn Basin : G azete, dergi, vb,
2·86zI0 , g6rOntOl0 basin: TV, radyo.
Evrensel mOzik llkelerine yeni ahsm akta clan
insan kitlelerinin bulunduqu ortamlarda basmm
aydlOlatlc l ve yol g6sterici rotO oldukca etkilidir.
Basm , ken di oku yucu kitleslni ken di yetletlren bir
kurumdur, Kamu oyu nda tutulduqu takdirde bnyOk okuyucu kitle sinin destegini ahr. MOzik konusunda belirti bi r kamuoyu da olusturabilir,
Aynca TOrk basm . mOzigin Turk toplumunda
tarutrlmast ve TOrk topl umunun mOzik zevkin in
ge ti ~tirilme sindeki
etkinligini ve sorumlulu qunu
yerine getiri rken mOzikle i1g ili egitim kurumlan ndan bilgi, haber ve g 6rO~ kaynagl olarak
da yarartanmahdrr.
GQnOmOzde, sanslan d O ~en bOyOk gazetelertn m Ozige Ozel bi r ilgi g6stermesi bekleoe mez. yOnkO, tiraj arttrlCI y6 nO ile daha asw
basan konulardan spor, moda , so syete de 26 . '
dikod ulan ve sinema encenk u olarak yer al maktadtr.
Basmm . top lumu egitic i ve kOltOr ba krmmdan
yo l g6sterici cahs melenmn destekl enm est ge rekmektedir. Batt Olkelerind e gOnlOk basin m Ozik olaylanna her gO n yer verirken yurdumuzda
mOzik haberi ve elestirel mOzik yazrlan co k seyrek ye r almaktadtr.
Elektronige bagh iletisim ku ruml annm yayrrnlann da mOzik daima 6ncelikli yer alrm strr . 0
nedenledir kl, radyo-TV yc neticile rinin So·
rumluluklan cok onemlidir.
SONUy
M uzik konu sunda belirli bir kamuoyu olusturu tmast sa rtnr . Sansas yon yaratacak ca balar
yaym yasarrumn ammnO krsaltt r.
Mazik, yoz seslerden ve eetu kula mmdan
mOmkOn oldugu nca annd inlmahdrr. Halk yaranna ya h~ l rke n, kolay eg lence mOzikJerine aglrIlk verilmemelidir.
Yapl1aca k uyu mlu prog ramlarda halkm kultOrel ve ruhsa l geli§im sag llg l deng elenmelidir .
Kend i yaymlan nuz a dah a cok baskahk, cekicilik ve zeng inlik kazandtrmakla insanlanrmza
etkilenebilecekleri ortak bir muzik zevki yolu
acablliriz.
Yaym kurumlaorruzca, belirli bir pr ogram ve
sisteme bag ll kOlt Or ve muzik pclttikast ile toplumun mOzik ya~am l oluml u yo nde geli ~ecektir.
KAYNAKLAR
Ali, Fil iz. "Muzik ve Muzigin Sorunlan" Cem veymten.
Istanbul,1987.
MClzik Ansiklopedisi, Say Yaymeshk, Ankara, 1985.
U~an . Ali "TClrkiye'de Muzik Egitimcisi veuetlren y uk·
sek Ogretim Kurumlarlndaki Egitim Sisteminin C6zumlenmesi, 1. Muzik Kongresi, KOltur ve Turizm Bakanhgl
Yaymlarl, Ankara, 1988.
Ut;an, All. "MOzik Egiliminin Niteligi, O~ Ana Turn ve
BaZI Temel Sorunlan" Orkestra: Ayllk Muzik Dergisi, Sayl,
207.
Egitim ve Sanat Egitiminde Gudiilenme,
(Motivasyon) ve Ogretimdeki Onemi
Aytekin ALBUZ
A.A.G.SL Muzlksellsttrne Ogrt.·G .O. G.E.F. Fen Bil. Enst. Egrt. BI. Doktor. Ogrenc;s;
EQ;itim , bireyde davrar us degj~lirme; og relim lse
bireyde meydana gelen kahcr izli davrarus deg i ~ ikligidjr . Dolayrsr ile ogrenmeyi etkileyen taktorlerde n birisi ve onemlisi de gGdOlenmedir. GOdulenmerun sozluklerde degi~ik sekilde terumten
yapurmstr r.
GOdCr: tel, Histen degi l, akuda n gelen sebep.
Kayna gl duygularda clan se beplere dOrtO(muharrikmobile) den ildigi gibi zekadan qelen sebeplere de
"gOdO· denir.(l )
Motivation (moliv asyo n): "fel. 1. GGdOlenme, go·
dulemm.
Dilb.
2.
Nedenlilik.
Huk.
3.
Ge-
rekceten dirme " gibi anlamlara gelmektedir. (2).
GOdOlenmenin egitim terimi olarak degi{li k kaynaklardaki temmlan lse lioyle yapllmlli l lr:
t -Gudelenme: " Herhanq l sekilde eylemde bulunma hali, gQdQ ise bu egilime neden olan belli
bi r ihti ya ~ ya da istektir. - (3)
2·GOdO ; " Bell i durumlarda belli am aelere ulesmak ve gerekli davramslenn yeprlebirmesl i~ i n
organizmayl harekete ge~iren, enerji veren, duyussat bir yOkselime (eo,ku, istek) neden alan ve
davremslan yonlendlren bir 'ltlcl gQ~ 'tQr. GOdOlenme, belli emaelara ulasmak i ~jn bir gQ~ kazanma hali d ir. - (4)
3-GOdu; "Bireyin davramsnu ya da hareketini
bas latan ve sQrdQren bili n~1i ya da bitlneslz 'gu9'
o larak temmlanrnektadrr. Ki§lde guda uyandlrmaya ya da yaratmaya da 'g QdUlen me' denir." (5)
Psikolog Edvard L Thomdike'm sapladlgma gore
bashca dort ogrenme i1kesi varcnr. Bunlar suntardrr:
a) "GOdOlenme, ilg; uyanou.ne ya da g en i ~ kavrami lte 'hazu olma '
b) Smama -yanl lma veya ((e~it l i lepki
c) Etki, yahut pekilitirme
d) AII,tlrma ilkesi"(6)
Yukanda ifade edilen terimterin birincileri daha
((ok psikolojik, ikinciler ise daha ((ok yontemsel teo
rimlerdir.
Ogrenmeyi etkileyen etkenle r ((ok ((e~itli ve kar·
malilktlr. Bunlann birini digerind en aylrarak incelemek ((ok zordur . Burada onemli olanlardan sa·
dece gOdO kavramr ele ahmp lncele neceknr .
Gudulerin kaynagl, bireyin gereksinimleridir. "Gereksinme" bedende herhangi bir maddenin eksilmeslne ya da yokluguna dayamr. Gereksinme
kendini giderilmesi gereken fizyolojik bir "gO((- ya da
"gerilim" otarak orta ya koydugu zaman "dOrto" (drive)
olusur . DOrtOnOn organizmada belli bir davramsa yOnelmesine de "gOdO· (motive) denir. Boylece dortO
daha eok fizyolojik, gOdO ise daha cok psikolojiktir.
GGdOlerin ger((ekle temasmda "davraOl'- (behavior)
ortaya ((ikar. Davramsm o rtaya ((lkmas lyla da
"Ogrenme" oluelur. Bunlar §oyle simgeler bir formOne
gosler ilebilir:
Gerekslnme -. (Durta - gOdQ) -+ Davram, = Ogrenme (7).
GOdOlenmenin mahiyetini acrklama konusunda
psikologlar genellikle §u sorulara cevap aramaktadnlar:
1) ' fnsam bir harekete ge((iren nedir?
2) lnsanm belli bir hedefe doQru ilerlemesini saglayan nedir?
3) lnsanm belli bir hedefe utasmak ic;:in Israrla
ugra§masmtn sebebi nedir?"(4)
GQdOlenmi§ Ogrenci ile gOdUienmemi§ ~ renci
arasmda bOyOk farkla r vardtr. Fidan'a gore gOdOlenmi§ dav arustann bashca o.zelliklerini §unlar
olusturmaktadm
a) "Ilgi duyma ve dikkat elmede sOreklilik
b) Davrar usm yapumaer ic;:in caba gostermeye ve
gereldi zaman harcamaya lstekhlik
c) Konu uzerlnde ccaklasma ve sonuca gitmede
rsrartr olma." (3)
[~te bu nedenledir kit bilim adamlan egitim ve ogretimde bu kadar Onemlj rol oynayan gOdolenme
Ozerinde onemle durmu§lar ve c;:e§itli kuramlana
aC;:lklama yoluna gitmi§lerdir.
Davranl§91 yakla§lm
Peki§tirec;:ler yoluyla bireyin davran l§lartnlO bj·
c;:imlendirilmesi mOmkundOr. Ogrenc i bir davraOl,,1
gerektigi gibi yaptlgl zaman odullendirilirse (pe·
kilitire(( altrsa). dige r davrantlitan da gostermesi
27
beklenir. Ba~Ka bir deyiljle OOrenci istendik davraOl~g6sle nneye karljl gDdDlenir.
Omekle de gorOldOOU gibi dav ranl§91 yaldalj lm,
OOrencilerin crst en verilen uye ncuer i1e gOdUlenmesini 6ng<)nnekledir. Bu tOr gudDlenmeye drstan
gUdelenme denir. Anca k drstan gOdUlenmenin baz r
olumsuz yanlan vardrr. Og renci her davranlljl bir
OdDI ic;in yapmay a baljlayabilir veya sOreldi OOJ'et·
mene bagl mh kalabilir. au nedenle bireyin M;seI olerak kendisini peki~linnesi ve kendisini yanlendinnesi
daha ~k istenen bir durumdur. {3}
Humanist vak1aljlm
GudD ile ilgili en kapsamh yaldaljlmlardan birini
hUmanist kuramcrlann oneuterinden cla n Maslov
yapmrsnr. Maslov'a gOre bireyin gudulenmesinin
temelinde gerek sinimler va rdir. Birey bu gereksinimlerini karsuamak amacryla dogal olarak
harekete gelier. Maslov insanlann gereksinimlerini
cne m strasma koyara k bir heyerarsl olu sfurmusfur.
Temel gerek sinimler; -Fizyolojik - beden sel",
"GCrventikte olma", "Sir gruba ail alma , sevm esevilme", "Statu kazan ma, kendine saygr duyma".
Ost dCrzey gereksinimler; "Kendini ' gerliekleljtirme",
"Merakrnr qlderm e", "Estetik, varaucr '. (3)
Maslov'a gOre insanlar 6ncelild e hiyerarljinin
basamaldannda yer alan temel gereksinimlerini ka tljllamaya, bu tem el gereksinimlerini belli OIltUde kerljlladlktan sonra lse bir ust basamaktaki gereksinimlerini gide rmeye y6nel ik oIarak sDreldi gUdOlenirier .
en
B iIi , sel yakla'lm
Bih$sel yaldaljl m, davraOlljlil yaklalj rma bir tepki
ola rak dogmu ljtur. Oaha' Once de anlatrl dr~l uzere
da vraOl ~ t · ya kl a lj lmlO daha liOk d rlj gOdUlenmeyi
one msedi ~i ve onu odak a ld l~ 1 ifade edilmi$ti. Oysa
bililjsel yaklalj lm, dl ljtan gudOlenmenin tam tersine,
ilt\en gOdOlenmeyi mer1l:e z alm akl adlr.
Bililj set kuramCllarlO Ozerinde Onemle durduldan
gereksinimlerden birisi, lievreyi anlama ve yeterli 01·
rnadrr. Bu kurama gOre insan lar ~hljmaktan hOljlandl~l iltin ya da bir ljeyieri anlamak ~i n ~hljrrlar.
OmeQin, bir mOzik 6j}rencisinin lialgrslnda bir davr8nllj l doOru oIarak gOstennes i - yapmasl onun iliin
en gOzel OdOldOr. Toplu derslerde va da grup derslerinde de ogrencilerin merakJanOi uyand rracak
SON ve davranlljlara yer vennek, hili kUljkusuz 10,
6j}renmeyi daha e{llenceli kllacak ve COk daha cazip
hale geti recekti r. (3)
tIleden bulma kuraml
Bu kurama gOre, insa nlar SOrekli baljan ve ba·
~an sl zl rkl8 rln ln sebe plerini bulmaya lial llj lriar. iljle
28
neden bulma kerarru. bireyin kendi basan ya da baljanSrzhglO1 ali lkla ma bilii minin gOdOlerini nasu etkiledi~ i ni incelemekledir.
We iner, 6grencilerin basan ve basansrznjdanm
aClldama ~mlerin.i fJc; grupta toplarmsnr:
da kend isinde 01·
a) Nedenin bireyin dlljlnda
va
mas,
va
b) Nedenin duragan
cia de{li ljken oImasl
c) Sorumlulugun kontr ol edilip edilememesi
"Neden bulma kuramma gOre, basan ve ba$8nslzlrgrOi ~sel ve kont rol edilebihr deQiljkenlere
baQlayan OQrencilerin gCIduleri daha yQksektir. Bu
OQrenciler, basanlanru gosterdikleri caba ile anlatmar. a asansu olduk lan zaman da daha liOk ltBh·
smarsa mul taka basanh olacakla nna inar ur tar. Buna
kers m basa n ve basansrzhktanru dlljsal ve kontrol
edilemeye n de~iljkenl ere baQlayan ogrenciler ise
'rogu zaman akadem ik yasamda basens .z oturtar.'
Baljarlll olmak icin de aynca pek tazia ~ba sarfetmezler." (3)
OOrenmede gudOler Of; y6n den 6nemlidir.
a) GudD. davrarust olu sturan en Onemli kcsuldur.
Orneain, belli konuda daha usl bir hedefe urasrrns
6j}rencide , daha alt bir hedef ili in istek uyanmasrveya
uya ndmlmasr du ~ u nOl emez .
b) Gudu , 'pekisnrme' ~in gereldidir. Bu necenre
gOdO, 6j}renmeni n temet kosuluder. Omegin, piyano
~ lmaY I eokseven bir muzik OQrencisi ~in piyano
derslerine gelmek bir OduldOr. COnkO arzu ettigi pi·
yano dersinde, yeni ~eyle r 6gJeneeek ve bu konudaki
alihQml bir dahaki derse kadar gidermilj oIacaklrr.
c) GOdO, davranllj m degiljkenliQinj dene tler . Yani,
davraOllj rn lju ya da bu yOnde olmaslOl saglar. BOyIeee de organizmanm istenen yOnde tepk ide bulanabilme ola s l h~r artar . (7)
Ogrenmeyi etkileyen takt6rler genel olarak dOrt
M IOmde ele ahnabilir:
1· Fizyolojik etkenler
2· Psikolojik etkenler
3- cevresel etkenler
4· Cahljma yOntemi eksikliQi
Yukanda bilgilerin llj lgmda da gOrQldugO gibi gQ.
dOler, fizyolojik , psikolojik ve toplumsal oluljlanna
gOre Olt bOyOk OOekte toplanabi lirle r.
GOdOlenmede, kazaOllacak davraOlljlann ilerdeki
ya$8mda ogrencinin ne gibi iljine yarayacaglnl bil·
mesi de ogrenme ve motivasyon alil slOdan aynca
6nemlidir. COnkO ogrenci, bOyIece iljine yarayan
davran rljlanliok daha ~buk ve kolay ogrenecektir.
Iljte yukanda da ifade edilen loplumsa t psikoloji
agrrlri<lr kurama gor e, 6Qrelme ilkeleri de lju ~k i lde
olu~tu rulm uljlur :
1- "Hedef davraOlljlar, OO rencinin yetenegine gore
olmaudrr. Ogretme durumtan ogreneinin kavrama
t uzma gore dOzenlenmelidir.
2- Ogrencinin fiziksel ve kOltOrel . g efj ~ im i bifinmeJidir.
3· Dgrenme, 6grencinin lcinde ya~ad l g l kOltUrel
gen,ege gore olur. Bu kOlturel igerik onun neleri nasu
~ re necegi n i de etkiler.
4-D grelme ottammda kuUamlan yOreklendirme ve
destekleme, ogreneinin ogrenmesini kolaytastmr.
Burada ogrencinin kaygl duzeyi de OQrenmeyi yok
etkiler. Yuksek kayglll 6greneilerde, davramsr ne
dereee iyi veya kol O yapnklan hatrttanlmamahdtr.
Ou ~O k kayglltlarda ise, geli~ i m hakkmda bilgi verlebitir. Bu tutum, dO~Ok kayglh ogreneilerin ba ~a~
ruanru arttna caktn".
5--Dgrenci , ilgi duydugu alanda daha basanh olur.
<;:OnkO onun sahip oldugu simge ve deger yargllan,
ogrenmeyi etkiler.
6- Dgrelme crtarmmn yaprsr ve havasr (yans ma.
i~birlig i, bireysel ya da grupla ya h~ma) 6grenmeyi
etkileyen deg i~kenlerdir . (8)
GOdOlenmede ve dclayrsryla ogrenmede yok
onemli yer tutan, yastara gore cccuk ilgileri de ~oyl e­
dir;
1·3 yaf: Bu ya~ eccuktan. duygulanna gore hareket ederler-' , Doygunluk veren nesnelerden noslamr. ona yonelirler. Kendisine yakm olan nesnelere
dogru hareket ederler.
4-6 va,: Bu yastar, cc cuoar iyin oyun yagld lr.
Zilun g e l i~me k ensindedtr. Bu yOzden cevresiyle ilgili
sOrekli soru sorartar. Bu sorular uygun biyimde yanillanmalldlr."
7-9 va,: Bu ya~ yocuklann da ogrenmeye kar~1
ilgi artar. Geryek, van geryek olgun ya da olaylan
okumaktan veya dinlemekten ho~ la nlriar.
10-12 va, : Bu ya~ yocuklarmm ilgileri dagmlkll r.
Biryok konuya birden Hgi goslerirler. Aneak ilgilerinin
belli alanlara dogru yogu n la ~l lg l gorOIOr. Eski iIgilerden bazllan unululur, yenileri behrir.
13· 15 Va, : Bu donem ergenlik yaglanna ras1lamakladlr. Bir ba ~ka d eyi~le yocuklar bu donemdeyocukluk yagmdan ylkl p, genylik yagma adlm atmakladlrtar. Vine bu donemde genein zeka ge l i~ im i
son ~ekli ni almak Ozeredir.
16-18 va,: Bu yagda geny, gezmek, dol a~mak ve
yevresiyle ilgilenmek isler. Soyul konulara ka r~ 1 ilgisi
artar. Onemli olarak bu donemde genein dOnya gOnJ ~O yava~ yava~ ol u~ may a ba~rar . (6)
Yukanda da deginildigi Ozere , her ya~ grubundaki
ogrenmede yok etkili rof oynayan ve ogrenmeyi hlzlandlran gOdO konusu.Ozerinde, ogretmenlere dO ~en
gorevler de klsaea ~ u n la rd l r:
1- Dgretmen, og-relme sOreeine ba~l amada n once
ogreneilerin dersle ilgili gereksinimleri gidermelidir.
2- Ogreneilerin ortaya koyduQ'u basanf cehsmerer
pekj~tiri lmeHdi r.
3- Dgretme ortammda ogreneilerin ilgisini uyancrrecek. onlan erasnrmaya sevk edecek etkinlikfere
yer verilmelidir.
4- Egitim ortatm dOzenlenirken, ogrencilerin beklentileri de dikkate ahnmahdrr.
5- Dgreneilerin cebaten OdOllendirilmeli. caba
gostermeleri tesvik edilmelidir.
6- Ogrenme ortammda, basanh olabileeek cceuga zor (seviyenin biraz OslO), basarma oramd O~O k
olan ogrenciye ise biraz daha kolay calrsmalarproblemler verilmelidir. (Bu madde toplu derslerden
yak, bireysel dersterde etkili olur. <;:OnkO grup leerisinde veya SlOl' ortammda bu maddeyi uygulama
saner ne leknik olarak ne de pratik olarak yoktur.)
7- Dersin hedefleri belirlenmeli, basan ve basartsrztrklar ifgili hedefler 61yOt atmerak tesptt edilmelidtr. (Ogretim program I degerlendirme
hsmalan 1 ~ lg l altmda) s onuc dogrultusunda da bir
hOkmelyarglya vanlmahdtr. (3)
Egilimda var alan gOdu olgusunun, egitimin bir alt
koru alan gOzel sanallar egilimindeki veri va 6nemi de
hiy kuskusuz ki yadsmamayaeak kadar bOyuktOr.
BHindigi gibi guzer sanatlar egitimi, yensmekte
olanlara ve yetisklnlere. gOzel sanatlarm yasamdaki
yennl ve onemlni yasatarak kavratacak bi~ imde duzenlenrras. belli programlarla gOzel sananann tarlenni, tarihsel g e li ~i mini, ifade gueOnO , insamn temel
ihliyaylanndan biri oldugunu Omekrerle gOslererek ve
aym zamanda ~e ~ itl i tUr ve dallannda beeeri de kazandlrabilecek uygulamall yal l~ mala rl a, sanalsal yaratma olgusunu tamtmaya yOnelik bir egitim sOrecidir.
era-
(9)
<;:agda~ anlamdaki egilim ise; bilim, teknik ve
sanatln her OyOnO de kapsayan bir iyerikle dO~
zenlenerek, bireyleri ve toplumlan biyimrendirme,
yonlendirme, deg i~ti rme , gel i~t i rme ve yetki n l e ~ l i rm e
en etkili sOr~ti r. 1 ~l a sanat egilimi, egitim surecinin
Oy ana boyutundan biridir. MOzik egitlmi ise, ~e~itli
kQllara aynlan sanat egitiminin ba~llca dallann dan
birini ol u~tu ru . (10)
"Bu baklmdan gerek urOn, gerekse sOrey oIarak
"bilim, leknik ve sanat", modern insan ya~aml m n
vazg ~i1 me z ogeleridir. Bu bilgi alanlarmdan birinin
yokrugu ya da eksikligi durumunda, insan ya ~am md a
anlamh yarplkllk, bozukJuk, eksiklik ve yelersizlikler
gorOlur. ~ (11)
Yukanda da ifade edildigi gibi egilim , Qzde bir butOndOr. Aneak egilimin tOru na olursa olsun; sonuyta
ortaya ylkaeak ba~an nl n bOyOklOgO, d eg i ~i k laktorlare baglld lr. Bu fakt6rter iyerisinde de en onemli
2•
gOrUlen etmenlerden bin, bi r~k eQitimcinin de uzerinde Onemle durduQu gOdCllgOdOlenme oIgusudur.
GCtdOlenme olgusunun kendini en kolay ve en
~bu k gOslerebileceQi alanlardan biri de, gO·
dOlenmenin OzOkabul edilen, duygu yogunluQu - i~
elle~i potansiyelinin doQrudan d l~a vuru ld u~u ' saelamdtr. Bu sebeple.diqer eQitim alantannda da
olduQu gibi, hana zaman zaman a alanlara gOre ~k
daha yogun bir sekilde, gOdOlenme olgusu, sanat
eQitimcisi taratmdan en tutarh ve en geryekyi bir bi~imde kullamlmah: hersevden once bireyin yaptlQI i ~ i
sevmesi emacianmeuorr. Bu amaca ulasrknktan
sonra ise diQer amaclar zaten belli bir sua dahilinde
kendiliQinden qercekleseceknr.
Sanat egitiminin bir dall clan mOzik egitimi ve
onun bir alt kofu olen ~alg l eQitiminde de durum ay·
mdir. Konuyla ilgili Avusturya egilim sisteminden bir
Omek v erilecek olursa, gOdelenmenin ~renci eQili·
rninde, hatta cevrenin bile egitiminde ne derece elkili
oIdugu gOrulecektir.
Kendisi de mOzik egitimcisi oIan Wolfgang Stem,
10-14 ya~ arasmdaki yetenekti OQrencilere mOzik
aQlr11kh egitim veren okullann acrlmasuu saQ laml ~
ve 1979 yrlmda i1ki Graz'da acuan bu okullar, krsa
zamanda Olke capma yay ll m l ~t l r , . Bu okullarda
okuyan OQrenciler, normal okullarda okuyan ogren·
cilere oranla daha aQlr bir programm altma girmektedirler. Orta birinci smrtta 36, ikinci snufta 37,
O~nCO suufta 38, dOrdOneO snutta ise 39 saat ders
gOren cccuda r. birden tazta l(8fgl l(8lmaYI da 6{Jrenmekte (flOt, kernan, gilar, piyano vs.) ve aynca koro
egitimi de alarak, basit fakat ~k sesH eserler seslendirmektedirfer.
OQrenciferin ba~a n durumuna gelince; mOzik
aQlrlikl1 orta okul1arda okuyan oQrencilerin dersleri
yak yOklOoImak1a birlikte, genel ba~an dOzeyleri di·
Qer okutlardaki OQrencilere oranla daha yOksek 01·
maktadlr. Bu ornekte, alflkya sanat egitiminin kendisinin doga1 bir gOdOleyici oldugu da hemen gaze
l(arpmaktadlr.
.
, Avusturya'da egitimegetirilen bu yenilik, aileleri de
ister istemez etkil emi~tir , CocuQunun doQru bir gOdulenme sonucu kendi istegiyle belli bir disiplin iyerisine girdiQini, her gOn birkay saat lfalglslfll, ~a r­
klSlnl ~ah~tl~ l m konserleri ka y l rmad l~ l m gOzteyen
ana·baba, lfocugu lie aynl degerleri payla~ma k i~ n
bir lfaba g6stennek durumunda kal m l~tlr , Muzik 0kuluna giden OQrencHer, egitimcileri ve dolaylsl ile
yevresi tarafmdan Oyle gOdulenm i~lerdir ki; bu 6{Jreneilerin, okula kar~ l tutumlannm olumlu oldugu,
okula severek gittikleri, birlikte mOzik yapmalart so·
nucu loplumsalyanlartOln geti~tigi , daha baglmslz ve
kendine guvenen ki~ i1ikli bireyler olma yolunda adlm
attlklan, birbj'rleriyle dayanl~ma ve ya rd lmla~maya
ner
Ozen gOsterdikleri izlenmi~tir. Birlikte toplu olarak yasanan deneyimlerinin getirdiQi cosku ve rnutluluk lse:
onlan diger alanlarda da basanh knmtsnr. (10)
[ste yukanda anlatllan ve bir sanat egitimcisinin
her zaman arzufildlgl davramslar OruntOsOnOn kaynaglO1, beJki de en temelde; sanat egiumi, mOzik egitimi ve ana bagli olarak da yalgl egilimi gOdusO
olust utmaktadrr.
Verilen Ornekte de gOrOldOgO gibi, OQrencilerin
gOdOlerini; eevre faktoneri. ogretmen davrarustan vs.
gib! etkenler sOrekli ama mutlaka etkilemektedir. Anoak eQitimde Onemli olan; bireyde beklenen Vande bir
gOdOlenmeyi olusturabllmektir. Bu baknndan gO·
dUienmeyi armrma amaciyla hazu t anan ve etkisi
septenen yetisnrme proqramtannm da gOvenilirligi ve
kullamlabuirlik derecesi oldukca yOksektir. (12)
sonuc olarak; e~itj m i n hangi dahnda olursa olsun
gOdO olqusu, e~iti mcin in kendini ge rlfekte~lirece~i ,
hatta egitimcitigini ortaya koyacagl, engin bir deniz
gibidir. Egitimci, deneyimleri art nkca bu olguyu daha
iyi kultanacak, bu olgudan daha fazla yararlanacak ve
6{Jrencileriyle bir bO!unO olusturarak. istenilen ve beklenen ~agda~ egitimci modelini ortaya koyacaktrr.
KAYNAKLA R
1) GOvsa, Alaeni n. Resimli Yeni LOgaI ve Ansk., Iskil Yayln lan,
Tan Malb aasl.
ce 2. 5y: 992.
2) Saraif , Tahsin. BliyUk Fransrzca • TOr1l.1f9 SOzluk, Adam
Yaymlan, lsl anbul , 1986. 1.92 1
3) Erden. Moore. Akman. Yasemi n. Egilim Psikolojlsi , Geh·
fim~renme-Ogrelme. Al1l.ada, Yaylnla n, ArKa ra. 1995. s. 232,
233.234.237,238. 240.
4) Flll an. Nurenin, Okulda Ogrenme. Alklm Yaylnevi. Ankara,
1993. s. 129, 130, 131.
5) Binbafloglu Cavil, Egilime Girif ' , Egilimde Kavramlar ,
11-
keler, YOnlernler, Kuramlar ve Getifmeler, Binbaf loglu Yaylflevi ,
Ankara. 1988. s.l00.
6) Binbaf 1oglu, Cavil, Gene l Ogreli m Bjlgisi". Binbafloglu
Yaylnevi . Ankara, 1988, s. 5. 6. 7
7) Binbllf,oglu, cavil. Egitim Psikolojisi· ··. Bioba, loglu YaylfIevi. Ankara, 1987. 5.315, 3 16.
8) $Onmez, Veysel, OCretmen EI Kilab l, Gen el..ozel Ogretme
Yonlemleri , Adlm Yaylnclllk, Ankara, 1991, s. 106.
9) San, lnci, Guz el Sanallar Egilimi , A.O, Aiflk Ogrelim Fa·
kOilesi . On Usans Programl. II. Onile, Meleksa n ltd. ~Ii. les isleri,
Anka ra, 1987, s.5.
10) Tannverdi, Ayler , Anado lu GQzel Sanaltar liselerinin Muzik BOtCimlernide Uyg ulanan calgl EOilimi ve Viyolanm C;:algl Eg.
ilimi IIf9ri5indeki Veri , 28-30 Kaslm 1996 tarihleri aras n'lda Bursa'da dUlenlenen
t.
Ulusal ' Guzel Sanatlar Useleri MUZik
B61Cimleri' Sempozyumunda sunulmUf Bildiri. 5.1, 2.
11) Ulf3n, Ali, Insan ve Muzik, tnsan ve Sanal Egilimi. Muzik
Ansk. Yaylnla'l . Ankara, 1994. s.67.
12) AiflkgOz, Kamile On. El kiti Ogrenme 'Ie Ogrelme, KanYllmaz Mal baasl, Izmir, 1996, s.237, 238 .
insan ve Muzik Egitimi
EfeAKBULUT
Dr. A.V. K.K.E.F. MQzik Egitimi B610mO Ogretim Elemaru
BilindiOi gibi, insa nla ilgili ~e~itli ideoloj iler. dinler,
fs tlth gOrO~te r One sQrse de, gQnOmtizde insan,
biyo-psiko. sosyal ve kOltOrel bit can h oIatak ge...
rillmektedir . lnsam bu certyevede ele aldl{Jlm lzda .
insanm •... bilen. yapl p eden , deOerlerin sesi ni du-
yan, tarihsel oIan, t;ID1$8n. eoiten ve egmlen yarancr
otan. konuljan.... bit yaprya sahip oId~u anlaljll tr.1
CUnkO. t;e~i uyancllar crtarmnda yasayan insan,
i9nden ve d lljUldan gelen uy ancnarta. 0 gUdOter1e
hareket eden bit organizma dlt.
lste. biyo-psiko, sosyat ve kOttUrel oIarak ele allnan lnsamn tam yaplp ettndert, bu ~ boyutl u ihtiyacJanm karsuamaya dOnOk faaliyetler olarak ele
ahnabilir . Bu anlamda, ekonom ik, uretimler, jnserun
ryo{junlukla biyolojik iht iyaclanm karsnamaya dOnOkken,sanatsal atandekl Orettikleri, kOltOrel yaprdan
da kayna ~ 101 bularak, bireyin psikotojik ihtiyaylanm
ka r~ llamaya y6neliktir. Bu ihtiyayla nn tatmin edilme
c ram. bireyin ieinde ya~d l ~ 1 toplumun 0 ana kadar
bu alanda bi riktird i ~i tOm kOltUrel deoerlerle doQru
orannhdtr.
Va rol du~u gOnden bugOne kadar toplumsal bir
cevrece yas ayan lnsan. gerek ihtiy aclanm kar~ l l ayabi l mek, gerek se do{JaYI kon trol altma alabilmek it;in surekli oIarak, hem mevcut kultOrel de.~erlede n yara rl anm l ~ , hem de yeni kOltOrel de~erle r
ya ralm l ~ l l r.
Bireyin, diQer tOm alanlarda ol d u~ u gibi, sanatsal
alandaki urettikl eri de. bu sOre.; i.;erisinde surekli bi·
n i ~i k bir teme lde g e li ~m i~tir. Ilk insamn sanalsal
alandaki Orelimle rine baktl Qlmlzda, sanatln insamn
duyum sal deneyimlerini OrgOtieme bicrimi olarak kar~lm lza '; I ktl ~ l nl gorOrO z. Asl lnda bu durum, gOnOmOz sanatl ~i n de g~erlj olmakla birlikte, gOntimOzde bu oIgu, daha karma~ l k ihtiyaylan
ka'lilamaya y6nelik bir ' aaliyel alam bit;imine dOnO~m ti~ lOr . GOnOmOzde insanm karma~ lk ihtiyayla rlna cevap vermeye -rah~ n bir u~ra~ alanl
olan sanalln, g~mi~le bu ka rma~l kh ktan uza k oIu~,
Onceki insam n iht iyayla rmdaki yahn h ~ l ndan kaynaklanma ktadlr . GOnOmOzde. sanatm, insamn karma~lk ihtiyaylanm kar~lla ma i~levi n i Ostlenmesi, sanat alanlanmn tre~i tl e nmes ine ve bu karma~lkllktan
nasibini alan her bir sanat alan lmn daha spesifik
tonksiyonlar yOklenmesine yol acrrusur. Sanatm estlendiQi bu spesitik fonks iyonlan yerine getire bilmesi,
sanat alanlarrnda, SOitimin giderek daha fazia Onem
kazanmasuu gOndeme getirmi~tir.
GOnOrnUzde e(Jitim. sanat alenrannda oIdUOu gibi,
bUtUn alanlarda de bireyin yel enekierini geli~tirebil mesi ve potansiyenerini a';IOS ,,:Ika rabilmesi
il;jn. oImazsa oImaz bir ko~ul haline gelmi ~r. Tarihse l
olarak bakliQlmlzda, eQitimin, tOm toplum bit;imlerinde 6neml i gOrOlen bir faal iyet alam cl masma rai}
men. OzeUikle uzmanla~rTll O i ~OcU ne dayah, gOnOmuz tra ~da~ toplumlannda bu 6nemin daha de arttlQlOt gOrebilmekteyi z. Artan bu Oneme paralel erarak, eQitim 'aaliyetlerinin de gidere k daha bilimsei bir
lemele ctormesr ve her alandaki OOrenmelerin bilimset esas'are dayah olmasl zorunluluQuyla kar~t la ~maktaYlz. Bu zorunluluOu gOz6nOne aldl~lmlz­
cia, sanat alanlanyla ilgili oIara k gecmi ~te sOrdOrOlen
·usta-(:Irak· ili ~ki le ri araclhQlyla O!)'renmel erin , gOntimOzde bilimsel esestare dayah blr ~itim faaliyeti
olarak algllanmasl gerektiOini dana aClk gOrOrO z.
di~er
ROnesans' a birlikte sanal eoitimini bilimset temell ere oturtma ce teran zama n zaman sekteye
uQrasa da gOnOmOze uta~mr~ ve halihaz lrda sanat
e~ilimi yoluyla, bilim sel kriterler. sadec e teknolojik
geli~men in de~i l , sanalsal alandaki gel i~melerin de
hizm etine su n u lm u~ ve hatta, sanat eOitimi, bu alanda
kendi terminolojisini ol u~tu rmutotu r. Sanat alaOindaki
bu geti~mele re paralel bl.;imde g e li ~mi to , her biri kendi
i.;inde ce~itli dallara ayrJlan DC ana koldan olu~­
mu~tur. 1} Fonetik sanaUar eOilimi, 2) Plastik sanatlar
egitimi ve 3) Dramatik sanatlar e~itimi .
Yuka nda bahsedilen bilimsel kriter1eri, 'onetik sanatlar eQitiminin ba tohca dallanndan biri olan mOzik
e!)itimine uyarlama ~balan. mOzik ~itiminin , planh.
program h bir faaliyet alam haline dOn~~mesine ve
Ozellikl. Cumhuriyef le birlikte OrgOn eQltim kurumlan
programlannda daha Onemli bir ~ekilde yer almas lna
Vol atrrn t~tlr.
Ozellikle Cumhuriyet dOneminde. mOzik eQitimine
verilen One'min artmasl. bu dOnemle birlikte. insan lO
estetik gereksinimlerini, yaratma gOdusOnO. begeni
duygusunu geli~tirmeye ve it;inde ya~dl g l ge~kli­
OS daha duyarh hale gelme sine yOnelik -rabalann
31
oneminin artmas tyla yakmdan ilgilidi r. lnser un, sadece mekanik olarak birtakim faali yetler yapan degil,
ayru zamanda, duyu~ sal birtaktm ozeltikle ri ve qereksinimle rl oren bir canh olarak ele ahnmast, genelde sanat egitimin in, ozelde ise muzik egitiminin
daha onemli gorOlmesine neden otmust ur. Bu onemin farkedi lmesiyle birlikte , turn Cumhuriyet tarihi
boyunca rnuztk egilimiyle i1gili olarak eesltli duzenlemele re gidilmi ~ , qerek orgun, gerekse yay qm
egitim araclhglyla muzik set faaliyetler yayg ml a~·
tmlmaya cansunusnr.
Bir bOtOn clarak lnsanm tum yonleriyle gelisebllmesi, onun, yalruzca biJi~sel ve pslko-motor
alandaki becerilerini geli~tirmes iyle ilgili olmayip.
eym zamanda, du yussal alandaki becerilerinin de
gel i~l iril me s in e , dana aClk bir ifadeyle , lnsantn bilissel, duyus sal ve psiko-rnotor becerilerinin bir butOn
olarak geli ~tirilme si ni deslekleyen en onemn sanat
kol1anndan biridir.
lnsan edimlerlnde psiko-motor, bilissel ve duyussal davramstar. kendini sadece muzik alamnda degil,
performansa dayaf g e n i ~ da vrarus reoertc ertenm
kapsayan faaliyetle rde de kendlm gostermekledir. Bu
itibarla, biyo-pstko. sosy al ve kulturel bir canh otarak
insem ele alan tOm butOncul yaklasunlann. muztk
egitimine c nem vermesi kacuutmaz bir hal almakta drr. Bu nedenledtr ki, c agda~ toplumlarda muztk. bos
zaman degerlendiren bir u gra~ olmakta n yok, egitim
kural ve yontemleri uze rinde surekli yeni geli~me le ri n
ortaya ylktlgl, profesyonel bir meslek alam halin e
gelm i ~tir. Bir profes yonel meslek alam olarak muzik,
insan y a~a m l alanmda onemli i~ levlere sahipli r.
Ucan, bu i~levleri , "bireyset, toplumsal , kultUrel,
ekonomik ve egitimsel" olmak Dzere b e ~ grup altlnda
toplamaktadlr.2
Insanm davra n l~ tUrlerinde n biri de muziksel
davranl~ l ardl r . Muzik egiliminin, hem kuramsal, hem
de kendine ozgu beceriler gerekliren bir alan olmasl
nedeniyle, bu egil im fa aliyet i bircok alt boyutta bireye
yeni davram ~lar kazand lrmay l hedefler. Bu boyulla r
Ucan, "muzik dinleme , ~ a r kl soyleme, Calgl ((alma,
mOzik topluluklarlnl yonelme, mu z ikse H ~jtme­
okuma-yazma, muzik eserlerini seslendirme, mOzik
yaratma, mOzikten zevk alma, mOziksel faaliyetleri iigiyle izleme , muziksel faaliyetlere kal ilma, tutarh bir
mOzik g orO~ O ne veya a n l aYI ~lO a sahip olma, yeterli
duzeyde bir mOzik bilgisi ne sahip olma, mOzige deger
verme, ya~am l n da muzige yer verme" (Ucan 1994,
s.85) gibi davran l~lan kapsayacak bi((imde ele aimaktadl r.
Yukarld a S1ralanan bu d a vran l ~ boyull arl, aslmda
birbirlerinden baglm slz olmay lp, birbir leriyle ili ~k il i bir
ozelilk ta~lm a ktad lr. Ornegin, ca1g1calma, mOziksel
faaliyetlere katllma ya da yele rli dOzeyde mOzik bilgisine sahip olmayla yakmdan i li ~kilid ir.
32
MOzik egitimiyle bir eye kazandmlmas t ousnncten
davrar uslar, muzfkle ilg ili olup , belli bir surect gerekliren, kendi yasantrlannm OrOnO clan , kasrff ve
istendiktir. Bir sOrece giren bireyin mOziksel davraruslannda. cnce oen belirlenen hedefler dogrultusunda deg i~i k li k l e r olmas r beklemr .
' Muzik egitimi, l emelde, belli mOziksel etkinlik ve
etkilesimle r yoluyla bireyin, giderek loplumun estelik
qerekstnlmlert karsuamay., sanats al yar atma gOdus OnO doyvrm ayr. begenisini gel i~ti rmeyi , mOziksel
yasa rmm daha sagllkh ve daha etkili ve veri mli kullanmayr, boylece bireysel ve toplum sal ouzeyde oze!
ve genel yasa rnm daha mutlu olmasma katktda bulunmayr arnaclar. Bireyin , giderek toplumun icinde
ya~a dlg l kOltOrel gerce kligi atquama, kavram a, betimleme , acrklama. yoru mlama , dege rlendirme , denetleme, de gi ~tirm e ve gel i~ti rmede daha duyarll ve
yararh olmasma katkt saqla r. Aynca bireyin icind e
ya~ ad l gl doq al, toplumsal ve kulturel cev renin yaprc r,
yarancr, uretici, payla~l c l ve tuketicl bir ogesi olarak
bilinclenm esind e ve bilincli dav ranmasmd a rol oynar.
Muzik ogrelimi yoluyla, birey ile cev resi. czellikle
mOziksel cev rest aras mdaki iletisim ve etklleslmln
deha bllin cll. daha sagltkh, daha dOzenli, daha elkili
ve verlmll olm asr beklen ir."3
MOzige i1i ~kjn yukanda ki acrklamalard an sonra
mOzik egilimini ~oyle tar umiamak mumkundur .
Yalln ve ozlO anlam lyla mOzik egilimi, "bireye
kendi ya~antls l yaluyla beJi rli muzik sel al l~ ka n li k la r
kazandl rma veya bireyin davranl ~l arind a kendi ya~ant l sl yaluyla belirti mOziksel a h~ ka n l l k l ar kazand lrma veya bireyin da vranl ~l annd a kendi ya~an­
tiSI yoluyla belirli mOziksel d egi ~iklikl er olu~lu r ma
sOred" dive la nlm lanabilir.4
Bireyde istenile n d avranl ~ deg i~me leri veya kazandl rllmasl dO~On ul e n da vranl ~ l ar , egitimi-6g retim
program lan rren;:evesinde alu~ makta dl r . Dolaylslyla
bireye kazandlrl lmasl istenilen mOziksel davran f~la r
da bu cerrrevede veya bu kavraml ar dog rultusunda
almaktadlr.
KAYNAKLAR
1-Taki yettin Mengufo9lu, insan Felsefesi, istanbu l, Remzi Kitabe vi, 1988, s.13.
2-AIi Uryan, Insan ve Muzik, insan ve Sanal Egitimi, Ankara, Muzik Ansiklopedisi Yayl nlan , 1994,
s.18
3-A ll Uryan, · Olkemizde MOzik Ogretimine Genel
Sir Bakl ~ " , Ortabgretim Kurum lan nda MOzik Ogretimi
ve Sorunlarl, Anka ra, TED Yay lolarl, 1989, s.4-5.
4-AIi Uryan . ' TOrkiye'de Cumh uriyetin ilk Altml~
Ylhnda MOzik Egitiminde Program G e1i~ti rm e", Gazi
Unive rsitesi Egitim Fakultesi Dergisi, Ank ara, Cill 4,
Say l 1, 1988, s.313.
r
• •
~
MAYIIILYI
EZGi YUMAGI
sefai AcalJ
sefai AcalJ
I1Avi GilYE
ElGi YUI1A(;1
(Kasvtll)
Scrfa; flcay
(Kasvtll)
Svfal flcay
Eg'tJrnti·B.!sIK,lenmildm Srla;
Ac~ill\
ydlard" okuI-
larda , Tvde ve Radyolarda iOyImen ~rlula~m iIlI demeli.
Hem SOl • mlIl:ik uyumuM 1prorodiyt'l hem de ~tw1 oIrnao$lM
oun !JO'$ltrilm lumii bes lecinin kendiSIflf' ail 23 ytni ~rkJ _
Ozenle h~lflbnrmt kasedr\M bul .kle olwI Oncesi dtinemde. ilk I:lgrrl m oIwllancb vt omokullarda hem kulakla hem de not ayla
koIayca w zMle kuIlamiabilectk bir Jolrlu !lilah!. 14 8 sayfal
Sefai AatoJ. MoWi Bilye ill! ba$layan yoIclWguna a~ll giJzeIIik \II!
nllelikte Ezgi YISl"ll9' ile drvarn ed"JOr0I<ul oocni. i/kbfIrel1m oloJbn ce ortaolo.dlu l;(lC\JkIanrruzIa,. ~
w yel~lenmize bfgenerek w secerek 56y1eyecekJeri yeTI; 22
~rkrl;1Il1 5l.a"l1JYOf ,
\
ColI ~ec eksin iz
(48~a.l
iSTEME ADRESI : P.K. 58 2 " KONYA
iSTEME ADRESI : P.K 58 2 KONYA
Bu ,Ian M. ,,; Nolt O" gisinin ka tk,lanllla lIay,mlanm'~I "
•
Sahibi
MAVI NOTA
Mu zik v e Sanat Dergi si
I
,
: Yllhk 1.200.CXXl . • TL.
Y u rt d r~
: 50 DM
: P.K. 205 - 61004 - TRABZON
: 20(J.(XXl. - Tl. (KDV Dahil)
: (0.462) 224 26 30
Abone
A d re sl
Eden
Iele to x
Uoe&k.1'I. ... tt.........,.,..._ l[kla.Arahk IO)"-n_
.
.
_e-._..
y.,.,. .......
n MSI.CU lllMlZ.
~o.-_ "'QlI · r..
..........' 6'ec' ' (02I..
.)olI,l ll ·31620 2I
n.1lI. ... . 0 f u Ilueo fO! ,.. _
............. ton2l Q0 4II52 r' haf)
~_DlCU
..... . _
_ l_ ~
(02111 _
...u ... €' _
""' tlI__ . .IllI.............
..... U EO'
....._ tJilI!;1 "I " ' ~ U
_
, ...... 1OlIl ..., . ..
~f'
lQ3ll1 JIJ .. l'll
kit _
.......... ,.. «l22<IJ
l6ll'll ~
eo. ..OA.. _ ~ IT . S '" E'6t ~ .. _ ..... "'(Cl)2)32lS2Jl(2haf)
JOItde ""'.. ....~ d · '" U. lOt
foOl _
.......... r.. (mN)2l2 60 6'
1....... ee.. ................ . .... U . .. f '. ....... .......... !.. ~21. I3SO
IU ~
,.,. _
....... ' .. lOQ2j),01 1XI 'O t2291
. ... . . c o ................... .
O'-'.... _~ '.. (03U)21 .66~
___ e - - .... . IOU, 10 ' Jot
................... lC2~ 2ll 13 e
_
_..""'''OI
. U ,''' u E'6t """
"-' _
_
. .. · ...
let (One) Zll
~ 21 . UI5
uoo
Sana! Damsmanlan
: Eta AKBUl UT
O(uplt i
, """" YAGIl
I,
,
,
Kenan SAAlAlloGlU
Abone Kosulkm
Y a z l~
: Sevilay BAYLAN
Genel Yaym YOnelmeni : M. Semih BAYLAN
Kapak • It;: Duzenteme : M. Rei st SOMERKAN
Oagillm
Film· Monl aj
Oizgi
: Dilek OZG EN
Cihal CIHAN
: Aydin OLe AY
: SELVA Masa uslu YaYlnc lll k
Tel.: (0.462) 326 23 33
Abone edelinin, MOfit Se mi h 8AYLAN adrna 731986 i
no lu posta r;eki hesabma yannknktan som a, de rgi I
,
adresin e bilgi veli lm esi rica oIunur.
GMderilen iJrCJnlerin dakti/o i/e yut/mas, rica olunUT_
OriJnleTyaylmlansm. yaYlm/anmasm geri veriJmez.
BlSlm Yerl: Kar.denlz Gaze1e$l etset Tesisleri
Tel.: (0.462) 325 39 00 (3 hat) Fax: 325 39 04 · mABZON