Saha Ziyareti Raporu

Transkript

Gösterilere Katılmaları Sebebi ile
Terör Suçlusu Sayılan Çocuklar Hakkında
Gösterilere Katılmaları Sebebi ile
Terör Suçlusu Sayılan Çocuklar Hakkında
GİRİŞ
[3]
Bu rapor, çocukların bazı gösterilere katılmaları ile ilgili
olarak yargılanmaları ve cezaya maruz kalmaları nedeniyle, sorunun nedenleri ve çözüm önerilerini saptamak üzere 9-11 Mart 2009 tarihlerinde Adana ve Diyarbakır, 23-24
Mart tarihlerinde Hakkari illerinde yapılan saha ziyaretleri
sonrasında hazırlanmıştır.
Çalışma ziyaretleri, UNICEF Türkiye Temsilciliği ve Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı işbirliğinde gerçekleştirilmiş, gidilen illerde kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşlarının yetkilileri ile görüşülmüştür.
Raporun ilk bölümünde konunun geri planı açıklanmaya
çalışılmış, ikinci bölümünde ise sorunlar ve çözüm önerileri ortaya konulmuştur.
1. KISIM
.............................................................................................
[1] Genel Bakış
Çocukların gösterilere katılmalarının bir sorun olarak görülmeye başlanması ve gösterilere katılan çocukların tâbi
olacakları yasal düzenlemelerin belirlenmesinde 2006 yılında Diyarbakır’da gerçekleştirilen gösteriler önemli bir
yer tutmaktadır.
28 Mart 2006 günü Diyarbakır’da, PKK’ya mensup olduğu
iddia edilen ve Muş’ta öldürülmüş olan 4 kişinin cenaze
törenleri sırasında başlayan gösteriler 29 Mart günü de
devam etmiş ve gösteriler sırasında 6’sı 18 yaşının altında
10 kişi hayatını kaybetmiştir.1
Başbakan Sayın Recep Tayip Erdoğan 1 Nisan 2006 tarihinde olaylarla ilgili olarak bir açıklama yaparak, şunları
söylemiştir: “Annelere babalara sesleniyorum. Çocuklarını
sokaklara dökenler, terör örgütleri tarafından kullanılmasına
fırsat verenler, yarın ağlamanız boş yere olacak. Güvenlik
güçlerimiz çocuk da olsa, kadın da olsa kim olursa olsun
eğer terörün maşası haline gelmişse, gerekli müdahale ne
ise bunu yapacak. Hiçbir demokrasi standardı bu tür şiddet olaylarına müsaade etmez.”2
1
Barolar Çocuk Hakları Komisyonları 28.3.2006 Tarihlerinde
Diyarbakır’da Gerçekleşen Gösteriler Hakkında Çocuk Merkezli İnceleme Ve Tespitlere İlişkin Rapor
2
Radikal Gazetesi 1.4.2006 http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=183107
[5]
Bu olayları takip eden günlerde, çocukların özel yetkili ağır ceza mahkemelerinde yargılanmalarını sağlamak
üzere Terörle Mücadele Kanunu’nda değişiklik yapılmasını öngören bir Kanun Tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi
gündemine getirilmiş ve Tasarı 29.6.2006 tarihinde kabul
edilerek, yürürlüğe girmiştir.
2006 yılında Türkiye’de 27 ilde 18 yaşının altında 295’i erkek, 9’u kız, 304 çocuk “terör suçları”3 sebebiyle gözaltına alınmıştır.4 Bu gözaltına alma işlemlerinden, 13 tanesi
Adana’da, 198 tanesi ise Diyarbakır’da gerçekleşmiştir.5
2007 ve 2008 istatistikleri henüz yayınlanmamıştır.
Aynı yıl içerisinde “terör suçları”6 kapsamında 18 yaşından
[6]
küçük 719 çocuk hakkında özel yetkili ağır ceza mahkemelerinde dava açılmıştır. 2007 yılında ise bu sayı Türkiye
genelinde 869’a yükselmiştir.7
3
Güvenlik Birimlerine Gelen Getirilen Çocuk İstatistikleri’nde yasa
dışı gösterilere katılmak bazen 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Hakkında Kanuna muhalefet, bazen de TCK 220 ve 314.
maddelerinin ihlali anlamında terör suçu olarak sınıflandırılmaktadır.
Güvenlik Birimlerine Gelen Getirilen Çocuk İstatistiklerinde 2911 sayılı Kanuna muhalefet hiç yer almamaktadır. Türk Ceza Kanunu’nda
düzenlenen suç tipleri ise yasal tanımları ya da madde numaraları ile
değil, güvenlik birimlerinin yapmış olduğu sınıflandırmaya göre yer
almaktadır. Bu nedenle burada sadece güvenlik birimlerince terör
suçu olarak sınıflandırılmış eylemler dolayısıyla gözaltına alınmış çocuk sayıları yer almaktadır.
4
Güvenlik Birimlerine Gelen Getirilen Çocuk İstatistikleri – 2006 TUİK
5
Bu istatistikler 27 ili kapsamakta ve Hakkari ili bunlar içerisinde yer
almamaktadır.
6
Bu sayıların yer aldığı kaynakta “terör suçları”; Terörle Mücadele
Kanunu’na muhalefet suçları, TCK 301, 220 ve 314. maddeleri kapsamındaki eylemleri içerecek biçimde kullanılmaktadır.
7
Adalet Bakanı Mehmet Ali Şahin tarafından bir soru önergesine verilen 06.02.2009 tarihli yanıt.
2006 – 2008 arasında gerçekleştirilen çok sayıda gösterilerden biri Şırnak’ın Cizre İlçesi’nde 15 Şubat 2008’de
gerçekleşmiş ve gösteride 15 yaşındaki Yahya Menekşe
isimli bir çocuğun polis panzeri tarafından ezilerek hayatını kaybettiği iddia edilmiştir.
Son olarak, 2009 yılında Nisan ayında Hakkari’de gösteriler sırasında 14 yaşındaki S.T.’nin polis tarafından beyin
kanaması tehlikesi oluşturacak biçimde dövüldüğü, 14 yaşındaki Abdulsamet Erip’in dereye düşerek hayatını kaybettiği, 8 yaşındaki Maziye Aslan’ın ise Van’da polis panzeri altında kalarak hayatını kaybettiği iddia olunmuştur.
2006 yılından bu yana özellikle 21 Mart Nevruz Bayramı,
15 Şubat Abdullah Öcalan’ın yakalanmasının yıl dönümü
gibi belirli günlerde veya çeşitli basın açıklamaları ve mitingler sonrasında çok sayıda çocuğun gözaltına alınmalarına, tutuklanmalarına ve hapis cezasına mahkum edilmelerine tanık olunmaktadır.
Bu süreçte zarar gören çocukların durumu hakkında duyarlılık yaratmak ve kanun değişikliği konusunda bir kamuoyu oluşturmak üzere çeşitli sivil toplum kuruluşlarınca
çalışmalar yürütülmektedir. İnsan hakları alanında çalışan
sivil toplum kuruluşları davaları izlemekte ve raporlandırmaktadır. Ayrıca, pek çok sivil toplum kuruluşunun katılımı
ile Çocuklar İçin Adalet Girişimi oluşturulmuştur.8
8
Çocuklar İçin Adalet Girişimi’ni oluşturan kuruluşlar: Ankara Barosu
Çocuk Hakları Merkezi, Başak Kültür ve Sanat Vakfı, Çocuklar Aynı
Çatı Altında Derneği (ÇAÇA), Çocuk Çalışmaları Birimi (ÇOCA), Diyarbakır Barosu, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Çocuk Müd., Eğitim Sen Genel Merkezi, Gündem Çocuk: Çocuk Haklarını Tanıtma,
Yaygınlaştırma, Uygulama ve Uygulamaları İzleme Derneği, Irkçılığa
ve Milliyetçiliğe Dur De Girişimi, İnsan Hakları Derneği, İstanbul Çocuk Hakları Aktivistleri Grubu, MAZLUMDER, Özgürlüğünden Yok-
[7]
................................................
[2] Sorunun Yasal Arka Planı
Sorun çocukların şiddet içeren gösterilere katılmaları ve
sonrasında gözaltına alınmaları, tutuklanmaları ve hapis
cezalarına maruz kalmaları olarak tarif edildiğinde, sorunun geri planındaki hukuki düzenlemeleri ikiye ayırarak
incelemek gerekir.
Bunlardan ilki çocukların kendilerine özgü mahkemeler
yerine, özel yetkili ağır ceza mahkemelerinde yargılanmasını öngören düzenlemeleri içerir. İkinci başlıkta ise çocukların eylemlerine uyan suç tipinin tasnifinde kullanılan
yasal düzenlemeler ele alınmaktadır.
[2.1] Çocuklara özgü mahkeme kuralı ve özel yetkili
mahkemelerde yargılanma
[8]
Türkiye’de çocukların kendilerine özgü mahkemelerde
yargılanması prensibi ilk olarak 1979 yılında kabul edilen
2253 sayılı “Çocuk Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve
Yargılama Usulleri Hakkında Kanun” ile kabul edilmiştir.
Ancak bu Kanun, çocuk mahkemelerinin görev alanını 15
yaşından küçük çocuklar ve genel mahkemelerin görev
alanına giren suçlar ile sınırlandırmıştır. Buna göre 15 yaşından büyük çocuklar, genel mahkemelerde, Devlet Güvenlik Mahkemeleri’nin görev alanına giren suçlar ile itham
edilen çocuklar ise Devlet Güvenlik Mahkemeleri’nde yargılanmaktaydı (madde 6). 30.07.2003 tarihinde yapılan bir
Kanun değişikliği ile bu istisna kaldırılmış ve suç ve yaşa
sun Gençlerle Dayanışma Derneği, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Genel Merkezi, Travma Çalışmaları Enstitüsü, TUHAD-DER, TİHV,
Türkiye Tabipler Birliği (TTB), Vakit Geldi Girişimi www.cocukadalet.
com
dayalı herhangi bir ayrım olmaksızın bütün çocukların çocuk mahkemelerinde yargılanması esası benimsenmiştir.
Aynı tarihlerde Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürlüğü tarafından bir Çocuk Koruma Kanunu tasarısı hazırlamak üzere çalışmalar başlatılmış, hazırlanan Kanun Tasarısı 3.7.2005 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde
kabul edilmiş, 15.7.2005 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kanun da, suç ve yaş ayrımı yapmaksızın bütün çocukların çocuk mahkemelerinde
yargılanması esasını benimsemiştir.
Ancak 29.6.2006 tarihinde Terörle Mücadele Kanunu
9. maddesine getirilen bir ek fıkra ile Çocuk Koruma
Kanunu’nda benimsenen ve çocukların kendilerine özgü
mahkemelerde yargılanmasını öngören yaklaşımdan
vazgeçilmiştir. Bu değişiklik; 15 yaşın üzerindeki çocuklar hakkında Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki
eylemler nedeniyle açılan davaların, Ceza Muhakemesi
Kanunu’nun 250. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen
ağır ceza mahkemelerinde görülmesi kuralını içermektedir.
Aynı Kanun değişikliğinde, Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarla ilgili olarak hükmün açıklanmasının
geri bırakılması kararı verilmesi, verilen hapis cezasının
seçenek yaptırımlara çevrilmesi ve ertelenmesi yasaklanmıştır. Kanun, bu yasağın 15 yaşını doldurmuş bulunan
çocuklar için de uygulanması esasını benimsemiştir.
Yasa değişikliği öncesi ve sonrasında ceza mahkemelerinde yargılanan çocukların yaş grupları ve mahkeme türlerine göre dağılımı Tablo 1’de yer almaktadır.
[9]
[Tablo 1] Yıllara göre çocuk mahkemeleri ve özel yetkili
ağır ceza mahkemelerinde yargılanan çocuk sayıları9
Çocuk
mahkemesi
Yaş
[10]
Çocuk
ağır ceza
mahkemesi
Diğer
mahkemeler
CMK 250.
maddesi
gereğince
özel
yetkili ağır
ceza
mahkemesi
Genel
ağır ceza
mahkemesi
12-15 16-18 12-15 16-18 12-15 16-18 12-15 16-18 12-15 16-18
2005
12146 20036 6600 31302 17107 66429
9
141
816
4331
2006
18483 48962 2494
9266
9398 46812
38
436
791
4422
2007
13412 30412
3482 11464 46218
11
889
753
4061
576
Türkiye genelinde 2005 yılında toplam yargılanan çocuk sayısı 158,917 iken, 2006’da 141,102, 2007’de ise
111,278 olmuştur. Bu istatistiklere göre 2007 yılında kendilerine özgü mahkemelerde yargılanmayan çocuk sayısı
63,396’dır. Bu da 2007 yılında yargılanan çocuklardan %
56’97 sinin kendilerine özgü mahkemede yargılanmadığı
anlamına gelmektedir. Bu çocuklardan 900’ü özel yetkili
ağır ceza mahkemelerinde yargılanmıştır. Bu da yargılanan çocukların % 0,8’nin özel yetkili ağır ceza mahkemelerinde yargılandığını göstermektedir.
2005 yılında CMK 250. maddesinde öngörülen özel yetkili
ağır ceza mahkemelerinde yargılanan çocukların 100,000
çocuk nüfusundaki sanık sayısı 1 iken, bu oran 2006 yılında 5’e, 2007 yılında ise 12’ye yükselmiştir.10 Çocuk Ağır
Ceza Mahkemeleri’nde ise düşüş söz konusu olmuştur.
2005 yılında çocuk ağır ceza mahkemelerinde yargılanan
9
Bu veriler Adalet İstatistikleri kullanılarak hazırlanmıştır. http://www.
adli-sicil.gov.tr/istatistik_2007/çocuk/çocuk1c-2007.pdf
10 http://www.adli-sicil.gov.tr/istatistik_2007/çocuk/çocuk1c-2007.pdf
çocukların 100,000 çocuk nüfusundaki sayısı 365, 2006
yılında 130, 2007 yılında ise 56’dır. Çocuk mahkemelerinde ise bu oran 2005 yılında 310, 2006 yılında 747, 2007
yılında ise 600 olarak tespit edilmiştir.
[2.2] Eyleme uyan suç tipinin belirlenmesi
Gösterilere katılan çocuklar hakkında açılan davalar
TCK’nın 152/1-a, 220, 314/2, TMK 7/2 maddelerine ve
2911 Sayılı Yasa’ya muhalefetten açılmaktadır.
Türk Ceza Kanunun 220. maddesi “suç işlemek amacıyla örgüt kurma” suçunu düzenlemektedir. Buna göre:
a. Örgüte üye olma eylemi bir yıldan üç yıla kadar hapis
cezası ile cezalandırılacaktır. Kanun, örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişilerin de, örgüte üye olmak suçundan cezalandırılmasını öngörmektedir.
b. Örgütün silahlı olması halinde, verilecek ceza dörtte
birinden yarısına kadar artırılacaktır.
c. Örgütün veya amacının propagandasını yapmak ise,
bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2007/9-282 sayı ile
04.03.2008 tarihinde verdiği karar dayanak gösterilerek
Türk Ceza Kanunu 314. maddesinin gösterilere katılan
bütün çocuklar hakkında uygulandığı iddia edilmektedir.
Bu kararda Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 314. maddede
“örgütün faaliyetleri doğrultusunda işlenen suçlarda ayrıca bir sorumluluk esasının kabul edildiği” görüşünden hareketle, bir gösteri ile ilgili olarak örgütün genel çağrısının
[11]
bulunmasını, bu gösteriye katılanlar bakımından örgüt adına hareket etme eylemi için yeterli delil olarak nitelemiştir.
Bu karar hukukçuların itiraz noktalarından bir diğerini
oluşturmaktadır. Görüşme yapılan hukukçular bir çocuğun gösteriye hangi saikle katıldığını ispat etmenin mümkün olmadığını belirtilmektedirler. Yapılan görüşmelerde
çocukların da katıldığı gösterilerin hepsinin aynı nitelikte
olmadığı, farklı biçimlerdeki bütün gösterilerin tek tip bir
yasadışı gösteri gibi gösterildiği ve algılandığı belirtilmiştir.
Sözü edilen gösteri biçimleri:
• Mahalle arasında gelişen protesto eylemleri,
• DTP, İHD gibi yasal örgütlerin basın açıklamasına izin
verilmemesi veya basın açıklaması sonrasında yürümeye izin verilmemesini protesto,
[12]
• Abdullah Öcalan’ın yakalanması, cenazelerin verilmemesi gibi bazı olayları protesto gösterileri,
• Nevruz benzeri kutlama gösterileri,
• Parti mitingleridir.
Yapılan görüşmelerde bu gösterilere çocukların katılma
biçimlerinin tek kaynaktan yönlendirme gibi algılanmasının doğru bir tespit olmadığına dikkat çekilmiş ve çocukların çok farklı sebeplerle gösterilerin içinde bulunabileceği
vurgulanmıştır:
• Bazı çocuklar zaten sokaktalar, gösteriler sırasında da
kendiliğinden orada oluyorlar,
• Çocuklar için bu tür etkinlikler neredeyse tek eğlence
biçimi,
• Çocuklar için taş atma vb. hareketler görüşlerini ifade
etmenin ve bir şeyi protesto etmenin bilinen tek biçimi ve onlara tanınan başka bir görüş ifade etme yolu
yok,
• Çocuklar içinde bulundukları koşullar nedeniyle tepkilerini böyle dile getiriyorlar,
• Çocuklar örgüt tarafından bu gösterilere çağrılıyor,
• Çocuklar aileleri tarafından yönlendiriliyorlar.
Konunun tarafları arasında bu görüşler değişiklik göstermekle birlikte, herkesin istisnasız üzerinde birleştiği görüş,
çocukların hiç yoksa bir kısmının tamamen oyun saiki ile
hareket ettikleridir. Bu tezi doğrulayan şu gerekçeler gösterilmektedir:
• Çocukların bazılarının babaları korucu veya polis,
• İfadelerinde okuyup polis, öğretmen ve benzeri kamu
görevlerinde görev almak isteyen çocuklar bulunmaktadır,
• Aynı çocuklar gösteri sonrasında polisle birlikte konser
vermekte veya top oynamaktadır.
2006 yılında Türk Ceza Kanunu’nun 220. maddesine muhalefetten açılan toplam 1,237 davanın 215’i 18 yaşının altındaki çocuklara yöneliktir. Bunlardan 20 çocuk 12-15 yaş
grubunda, 195 çocuk ise 16-18 yaş grubundadır. 2007 yılında açılan toplam 1,232 davanın ise 207 tanesi 18 yaşın
altındaki çocuklara yöneliktir. 12-15 yaş grubu çocuklar
hakkında bu maddenin ihlali sebebiyle 17 dava açılmıştır.
16-18 yaş grubu içinse 190 dava açılmıştır.11
11 http://www2.tbmm.gov.tr/d23/7/7-6037c.pdf
[13]
Kaynak: Polis Gazetesi - 06.02.2009
[14]
2006 yılında TCK 220. maddesi ile ilgili 12-15 yaş grubunda hiç mahkûmiyet veya beraat kararı verilmemişken, 1618 yaş grubunda 6 mahkumiyet, 9 beraat kararı verilmiştir.
2007 yılında 12-15 yaş grubunda 1 mahkumiyet, 5 beraat kararı bulunmaktadır. Aynı yıl 16-18 yaş grubunda 14
mahkûmiyet, 42 beraat kararı bulunmaktadır.
Türk Ceza Kanunun 314. maddesi; devletin güvenliğine
ve anayasal düzene karşı suç işlemek amacıyla silahlı örgüt kurulması ve yönetilmesi suçunu düzenlemektedir. Bu
suç için öngörülen ceza 10 yıldan 15 yıla kadar hapis cezasıdır. Bu örgüte üye olanlara verilecek ceza ise 5 yıldan
10 yıla kadar hapis cezasıdır.
2006 yılında Türk Ceza Kanunu’nun 314. maddesine muhalefetten açılan toplam 1,145 davanın 198’i 18 yaşının
altındaki çocuklara yöneliktir. Bunlardan 19’u 12-15 yaş
grubuna 179 tanesi ise 16-18 yaş grubuna yöneliktir. 2007
yılında açılan 1,094 davanın 215 tanesi 18 yaşının altındaki
çocuklara yöneliktir. 12-15 yaş grubu çocuklar hakkında
bu maddenin ihlali sebebiyle hiç dava açılmamıştır. 16-18
yaş grubu içinse 215 dava açılmıştır.
2006 yılında TCK 314. maddesi ile ilgili 12-15 yaş grubunda hiç mahkûmiyet veya beraat kararı verilmemişken,
16-18 yaş grubunda 3 mahkumiyet, 22 beraat kararı verilmiştir. 2007 yılında 12-15 yaş grubunda 1 beraat; 16-18
yaş grubunda ise 31 mahkumiyet, 50 beraat kararı bulunmaktadır.
Türk Ceza Kanunu 152/1a maddesi kamu malına zarar
vermeyi düzenlemekte ve bu fiili gerçekleştirenler için 1 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası verilmesini öngörmektedir.
2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Hakkında
Kanun’a muhalefet ise, izinsiz gösteri ve yürüyüş yapmayı
ifade etmektedir. Bu eylemler için öngörülen ceza ise 1 yıl
6 aydan 3 yıla kadar hapis cezasıdır.
Terörle Mücadele Kanunu 7/2 maddesi ise, terör örgütünün propagandasını yapma suçunu düzenlemekte ve bu
suçu işleyenler hakkında 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası
verilmesini öngörmektedir.
Çocuklar yukarıda açıklanan suçların bir veya birkaç tanesinden, çok yüksek ceza talepleri ile yargılanabilmektedir.
Aşağıda bunu açıklamak üzere bir örnek yer almaktadır.
Sayın Başbakan’ın kente geldiği gün, gerçekleştirilen eylemlere katıldığı iddia edilen çocuklar (Ş.B. (13), E.B. (13),
V.D. (13), Ö.S. (14), M.A. (14) ve Ş.A.(14)); kentin farklı
bölgelerindeki yasadışı gösterilere katılmak, güvenlik güçlerine taş atmak, lastik yakmak, yasadışı poster ve döviz
açmak, lastik yakanlara gözcülük yapmak, polis araçlarının camlarını kırmak, yolu trafiğe kapatmak, Öcalan lehine
slogan atmak ile suçlanmakta ve bu suçların iddianamede
şu şekilde yer aldığı belirtilmektedir:
[15]
• Kurulan silahlı örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemiş olmak nedeniyle “örgüt üyesi gibi” cezalandırılma (5 yıldan 10 yıla kadar hapis),
• Suçun terör örgütünün eylemi kapsamında işlenmesi
nedeniyle cezanın yarı oranında artırılması,
• Terör örgütünün propagandasını yapmak (1 yıldan 5
yıla kadar hapis),
• Yasadışı toplantının dağılması sırasında mukavemet etmek (5 yıldan 8 yıla kadar hapis).
[16]
Böylece çocukların toplam 13 yıldan 28 yıla kadar hapisle
cezalandırılmaları istenmiş olmaktadır. Çocukların yaş durumlarına göre bu cezada indirim yapılacak olmakla birlikte 12-15 yaş grubunda indirim oranı olan ½ uygulandığında 6 yıl 6 aydan 14 yıla kadar; 16-18 yaş grubunda indirim
oranı olan 1/3 uygulandığında ise yaklaşık 9 yıldan 18 yıla
kadar hapis cezası söz konusu olabilecektir.
Çocukların yetişkinler gibi yargılanması ve verilecek cezaların ertelenmesinin veya seçenek yaptırımlara çevrilmesinin yasaklanması, caydırıcı olma niyeti ile açıklanmaktadır.
Oysa, aşağıda yer alan örnekler ve verilerden de görüleceği üzere, terör suçları ile ilgili olarak 2005 – 2007 arasında çocuklar hakkında açılan dava sayılarında bir artış
meydana gelmiştir.
Çocukların yaşları ve eylemleri ile verilen cezalara ilişkin
örnekler şöyledir;12
1. A.T. (17), terör örgütü PKK’nın kuruluş yıldönümü dolayısıyla düzenlenen gösterilere katılması sebebiyle,
örgüt üyeliği suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün,
12 Sivil toplum kuruluşlarınca hazırlanan raporlardan alınmıştır.
2. B.Y. (16), terör örgütü PKK’nın kuruluş yıldönümü dolayısıyla düzenlenen gösterilere katılması sebebiyle örgüt propagandası yapmak suçundan 1 yıl,
3. T.T. (16), M.M. (14), A.B. (16), ve S.T. (13), Özgür Yurttaş Derneği’nin açılış töreninin ardından yapılan gösteriye katılmaları sebebiyle örgüt üyeliği suçundan 3 yıl 1
ay 15 gün,
4. M.G. (16), H.D. (17), ve A.T. (17), Abdullah Öcalan’ın
yakalanışının
yıldönümü
dolayısıyla
Şakirpaşa
Mahallesi’nde yapılan gösteriye katıldıkları gerekçesiyle örgüt üyeliği suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün,
5. A.T. (16), ve S.T. (17), Mimar Sinan Açık Hava
Tiyatrosu’nda yapılan Nevruz mitinginde yasadışı slogan attıkları, Öcalan’ın resmini taşıyarak örgüt propagandası yaptıkları gerekçesiyle örgüt propagandası
yapmak suçundan 1 yıl,
6. V.Ç. (17), ve Ö.Ç. (17), Barbaros Mahallesi’nde lastik
yakıp, slogan atıp, polislere taş atıkları gerekçesiyle örgüt üyeliğinden 4 yıl 2 ay,
7. M.A.A. (17), örgüt propagandası yapmak suçundan 1
yıl,
8. M.M. (15), ve M.K. (16), DTP’nin, Bağımsız Milletvekili
Nazmi Gür’e destek amaçlı düzenlediği mitinge katılarak yasa dışı slogan atmak ve örgüt propagandası
yapmak suçundan 1 yıl hapis.
Belirtilen karar örneklerinde en düşük ceza 6 ay hapis cezası, en yüksek ceza ise 8 yıl olarak görülmektedir. Ayrıca, farklı zamanlarda birden fazla gösteriye katılmış olan
çocukların toplam cezalarının, bu miktarların çok daha
üstünde olma ihtimali de bulunmaktadır. Raporlarda çocukların adları kısaltma biçiminde yer aldığı için, takibi
[17]
mümkün olamamaktadır. Örneğin Adana’da 2008 yılında
verilen kararlara ilişkin sivil toplum kuruluşlarının raporunda yer alan Ö.Ç. ve V.Ç. gibi kısaltmaların aynı çocukların
isimleri olması durumunda bu çocuklar hakkında 2008
yılı içinde en az iki ayrı gösteriye katılmak sebebiyle dava
görülmüş ve karar verilmiş olma ihtimali bulunmaktadır.
Rapora göre 28.12.2007 tarihinde katıldıkları gösteriler ile
ilgili kovuşturma sonucunda 4 yıl 2 ay, 23.3.2008 tarihinde katıldıkları gösteriler ile ilgili kovuşturma sonucunda
ise 1 yıl hapis cezası almış olma ihtimalleri bulunmaktadır.
Bahsedilen dönem yaklaşık 3 aylık bir dönemdir. Gösterilerin 2006 yılından bu yana devam ettiği düşünülürse, çok
daha yüksek ceza miktarları ile karşı karşıya kalan çocukların bulunduğu düşünülebilir. Bu riskle karşı karşıya olan
çocukların da araştırılması gerektirmektedir.
Çocukların ağır cezalar ile karşılaşmasına neden olan 4
temel ceza düzenlemesine göre 2006 – 2007 yıllarında yapılan yargılamalar ve verilen kararların sayıları Tablo 2’de
yer almaktadır.
16-18
12-15
16-18
TCK 220.
madde
12-15
6
7
TCK 314.
madde
16-18
719
869
TCK 301.
madde
12-15
2005
2006
2007
TMK’ya
muhalefet
16-18
Toplam
[Tablo 2] TMK, TCK 301, 314. maddesi ve 220. maddesinden açılan dava sayısı13
Yıllar
[18]
293
431
1
0
0
20
7
9
2
19
0
105
179
215
8
20
17
109
195
190
13 Bu veriler, Adalet İstatistiklerinden yararlanılarak hazırlanmıştır.
...............................................
[3] Sorunun Uygulamalardan
Kaynaklanan Yönleri
[3.1] Gözaltına almanın son çare olarak kullanılmaması
Görüşülen hukukçular ve sivil toplum kuruluşu temsilcileri, gösterilere katılan çocuklar bakımından gözaltına almanın tek çare olarak ve yaygın biçimde kullanıldığını ileri
sürmektedirler. Kolluk kuvvetleri ise, olaylara karışan pek
çok çocuk bulunduğunu, bunlardan çok azı hakkında soruşturma başlatıldığı görüşündeler.
İnsan Hakları Derneği Adana Şubesi verilerine göre;14
Adana’da son 11 ayda 264 çocuk gözaltına alındı, 69’u
tutuklandı; 105 çocuk savcılıktan, 95 çocuk ise gözaltı biriminden serbest bırakıldı.
2006 yılında Adana ilinde suç işlediği iddiası ile emniyet
birimlerine gelen ve getirilen çocuk sayısı 2,729 olup; bu
çocuklardan 2,648’i erkek, 121’i kız çocuktur. Bu çocukların ilk üç sırada yer alan suç tiplerine göre dağılımı 2006
yılı içerisinde şöyledir: 832 çocuk hırsızlık suçlaması ile,
666 çocuk yaralama iddiası ile, 241 çocuk oto hırsızlığı
ve otodan hırsızlık suçlaması ile gözaltına alınmıştır. Bu
istatistiklerde 27 ayrı suç tasnifi yapılmış ve bir de diğer
kategorisi oluşturulmuştur. Bu suçlama ile gözaltına alınan
çocuk sayısı itibariyle “terör suçu” 2006 yılında Adana ilinde 23. sırada yer almaktadır.
14 İnsan Hakları Derneği Adana Şubesi’nin 29.11.2008 tarihli basın
açıklaması
[19]
2007 ve 2008 yıllarına ait resmi istatistikler yayınlanmadığı için tam bir karşılaştırma yapılamamaktadır. Ancak
Adana ilinde Emniyet Genel Müdürlüğü Çocuk Şube
Müdürlüğü’ne gelen ve getirilen çocuklara ait istatistikler
üzerinde değerlendirme olanağı bulunmaktadır. Buna göre
2008 yılında emniyet birimlerince suç işledikleri iddiası ile
yakalanarak gözaltına alınmış olan 1,106 çocuktan, 173’ü
terör eylemleri ve izinsiz gösteri düzenlemek suçlaması ile
gözaltına alınmıştır, ayrıca yakalama sebebi savcılıkça verilen yakalama emri olarak bildirilmiş olan dolayısıyla yöneltilen suçlama bilinmeyen 69 çocuk bulunmaktadır. Adana
ilinde suç işlediği iddiası ile emniyet birimlerine gelen ve
getirilen çocukların ilk üç sırada yer alan suç tiplerine göre
dağılımı 2008 yılı içerisinde şöyledir: 414 çocuk hırsızlık
[20]
suçlaması ile, 173 çocuk terör eylemleri ve izinsiz gösteri
düzenlemek iddiası ile, 137 çocuk uyuşturucu bulundurmak iddiası ile gözaltına alınmıştır. Adana ilinde 2006 yılı
ile 2008 yılı arasında emniyet birimlerince gözaltına alınan
çocuk sayılarında düşüş görülürken, terör suçlaması ile
gözaltına alınan çocuk sayısında ciddi bir artış bulunmaktadır.
2006 yılında Adana’da emniyet birimlerince terör suçlaması ile gözaltına alınan çocukların toplam emniyet birimlerince gözaltına alınan çocuklara oranı % 0,4 iken; 2008
yılında bu oran % 15,6’ya yükselmiştir.
Güvenlik Birimlerine Gelen ve Getirilen Çocuk İstatistikleri
2006 verilerine göre 27 ilde “terör suçları” iddiası ile gözaltına alınan 304 çocuğun yaş gruplarına göre dağılımı
Tablo 3’de yer almaktadır.
[Tablo 3] 2006 yılında “terör suçları” iddiası ile gözaltına
alınan çocukların yaşlarına göre dağılımı15
Yaş
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18
Gözaltına alınan çocuk sayısı
1
1
3
2
7
33 43 90 79 45
Güvenlik birimleri, çocuk yaştakilerin gözaltına alınmaları
ile ilgili eleştirileri, şiddet içeren gösteriler sırasında gözaltına alınan kişinin yaşının her zaman kolay tespit edilememesi ve gösterilere katılan çocuklara oranla gözaltına alınan çocuk sayısının azlığı ile yanıtlamaktadırlar. Güvenlik
birimleri, ancak çok fazla olaya karışmış olanların gözaltına
alındıklarını belirtirken, konu ile ilgili diğer taraflar gözaltına
almaların her zaman sabit bir suçlamaya dayanmadığını
ileri sürmektedir. Bazen olay sonrası eylemciler dağılırken
yolda görülen çocukların da gözaltına alınabildikleri, son
olaylardan sonra mahallelere gelen polisin çocukların ellerine bakarak elinde taş izi olanları gözaltına aldığı ve polis tarafından tutulan yakalama tutanağının da suçluluğa
karine teşkil edecek biçimde kullanıldığı bazı görüşülenler
tarafından iddia edilmektedir.
[3.2] Yaşam hakkı ihlalleri, işkence ve kötü muamele
iddiaları
Gösteriler sırasında veya sonrasında yapılan gözaltı işlemleri sırasında kolluk güçlerinin kötü muamele ve keyfi
uygulamalarına ilişkin çeşitli şikayetler bulunmaktadır. Öte
yandan gösterilere müdahale sırasında hayatını kaybeden
veya yaralanan pek çok çocuk bulunmaktadır. Çocuklar
15 Güvelik Birimlerine Gelen ve Getirilen Çocuk İstatistikleri 2006 TUİK
[21]
İçin Adalet Çağrıcıları Grubu tarafından temin edilen bilgiye göre 2000 – 2009 yılları arasında güvenlik güçlerinin
müdahalesi sonucu hayatını kaybeden çocuklar:
2000
Serdar Günerci
(17)
Diyarbakır
Welat Şedal
(10)
Yüksekova
İsmail Şedal
(8)
Yüksekova
2004
Uğur Kaymaz
(12)
Mardin (21 Kasım)
2006
Abdullah Duran
(9)
Diyarbakır (29 Mart)
Enes Ata
(8)
Erkek
(8)
Fatih Tekin
(3)
Batman (Mart)
Ahmet Araç
(17)
Mardin (Mart)
Mahsum Mızrak
(17)
Diyarbakır (3 Nisan)
Emrah Fidan
(17)
Diyarbakır (3 Nisan)
Mizgin Özbek
(10)
Batman (5 Eylül)
2008
Yahya Menekşe
(12)
Şırnak (15 Şubat)
2009
Abdülsamet Erip
(14)
Hakkari (23 Nisan)
[22]
Adana’da son 11 ayda gözaltına alınan 40 çocuğa gözaltına alınma esnasında ve polis otosunda dayak atıldığı iddiası ile İnsan Hakları Derneği’ne başvuruda bulunulurken,
20 çocuğun da adliyeye getirilirken kollarına kelepçe vurulduğu anlatılmaktadır.16
Avukat Çemşit Tabak’ın İHD Adana Şubesi’ne yaptığı
başvuruda, müvekkili olan çocuklara gözaltına alınma esnasında dayak atıldığını, bu dayak ve işkenceden dolayı
16 İnsan Hakları Derneği Adana Şubesi’nin 29.11.2008 tarihli basın
açıklaması
müvekkillerinin vücutlarının çeşitli yerlerinde morluklar ve
darp izlerinin olduğunu, müvekkillerinin bu durumu savcılık ifadeleri esnasında da dile getirdiğini bildirdiği ileri
sürülmektedir.17 Bu başvuruya konu çocukların yaşları ve
tutukluluk hallerine ilişkin bilgiler şöyledir: Ü.B. (16 yaşında tutuklandı), R.S. (16 yaşında tutuklandı), V.Y. (16 yaşında tutuklandı), M.Ö. (16 yaşında tutuklandı), O.S. (16
yaşında), B.Ö. (15 yaşında tutuklandı), SK (16 yaşında
tutuklandı), İ.G. (15 yaşında tutuklandı), M.O. (16 yaşında
tutuklandı), Ö.Ö. (15 yaşında tutuklandı), M.K. (16 yaşında tutuklandı), İ.D. (16 yaşında tutuklandı), Ş.A. (16 yaşında tutuklandı), L.Ö. (14 yaşında), Mahir Özdemir (13
yaşında), D.Ç. (13 yaşında), E.A. (13 Yaşında), Ö.D. (14
yaşında), C.K. (14 yaşında), İ.S. (13 yaşında), S.Ö. (13 yaşında).
[23]
Aynı raporda, L.Ö., Ş.Ö. ve Ş.A.’ya ilişkin bireysel başvurulara dayalı verilen bilgide, yakalama anında saçlarından
sürüklendiği, copla vurulduğu ve küfür ve hakaret edildiği iddia edilmektedir. Bir başka başvuruya dayalı olarak
ise Seyhan Belediyesi İlkokulu 7. Sınıf öğrencisi B.E.’nin
(14) 12.11.2008 günü sabah saat 10.00 sularında derste bulunduğu sırada sınıfından gözaltına alındığını ileri
sürülmektedir.18
Mazlum-Der
Diyarbakır
Şubesi’nin
Çocuk
Hakları
Raporu’nda yer alan 3.2.2009 tarihli bir haberde Van ilin17 Kaynak: İHD Adana Şubesinin Adana’da Ekim Ayında Yapılan Gösterilerde Gözaltına Alınanlara İşkence ve Kötü Muamele Yapıldığına
İlişkin Araştırma ve İnceleme Raporu
18 İHD Adana Şubesi 13.11.2008 tarihli açıklama
de gözaltına alınan M.B.’nin (13 yaşında) kaba dayak ve
tacize maruz kaldığı iddiası ile İHD Van Şubesi’ne başvurduğu bildirilmektedir.
Sağlık mazeretlerinin dikkate alınmadığına ilişkin iddialara da örnekler verilmektedir.19 Diyarbakır’daki gösterilerde gözaltına alınıp tutuklanan ve halen Diyarbakır E Tipi
Cezaevi’nde tutulan 15 yaşındaki Ş.A.’nın epilepsi hastası
olduğu, bunun bildirilmesi ve doktor raporlarının sunulmasına rağmen, adli tıp uzmanınca “ilaçlarını kullanmaya devam etmesi halinde gözetim altında tutulmasında sakınca
yoktur” raporu verildiği ve bu rapora dayalı olarak da Mahkemenin tahliye taleplerini reddettiği ileri sürülmektedir.
Uzun süren duruşmalar da çoğu kez, kötü muamele ya[24]
sağını ihlal edici nitelikte olabilmektedir. Görüşmeler sırasında tanık olunan davada, çocuklar adliyeye sabah getirilmiş, duruşma ise ancak akşamüzeri başlayabilmişti. Bu
sırada çocuklar, kendilerine yeterli yiyecek verilmediğini
bildirmektedirler.20
[3.3] Mahkemelerin tutuklama ve hapis cezasına son
çare olarak başvurmadığı iddiası
Gözaltına alma konusunda olduğu gibi tutuklama ve hapis
cezasına hükmetme konusunda da ÇHS 37. maddesi ve
Çocuk Koruma Kanunu’nun 4. maddesinde yer alan “son
çare” kuralına uyulmadığı iddia olunmaktadır. Aşağıda
yer alan istatistiksel veriler, güvenlik birimlerine gelen ve
19 http://www.polisgazetesi.com/yazdir.asp?ID=586
20 Radikal Gazetesi 20.4.2009
getirilen çocuklar sayısında ve oranındaki artışların, hakkında dava açılan veya karar verilen çocuklar bakımından
söz konusu olmadığını göstermektedir. Bu da, gözaltıların
son çare olarak kullanılmadığını düşündürtmektedir. Aynı
zamanda bu sayılar özellikle Türk Ceza Kanunu’nun 314.
maddesinin ihlal edilmesi sebebiyle açılan davalarda da
ciddi bir artış olduğunu da ortaya koymaktadır.
Resmi olmayan bir kaynakta21 Ağustos 2008 – Şubat 2009
arasında Diyarbakır, Adana, Gaziantep ve Şırnak’ta 251
çocuk hakkında, “örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt
adına suç işlemek”ten dava açıldığı ve bu çocuklardan
198’inin halen Diyarbakır ve Adana başta olmak üzere
farklı illerdeki cezaevlerinde tutuklu olarak bulundurulduğu ileri sürülmektedir. Baro kayıtlarına göre, son bir yıl içinde Diyarbakır’daki olaylarda “Terörle Mücadele Yasası’na
muhalefet” suçundan gözaltına alınan 497 çocuk için avukat talep edildiği bildirilmektedir.
Adli istatistiklerde suç türlerine göre tutukluluk durumuna
ilişkin veri bulunmadığından bu konuda bir değerlendirme
yapılamamıştır. Ancak ziyaret edilen illerde, tutukevlerinin
kapasitesinin üzerinde dolu olduğu, Diyarbakır E Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda tutuklu bulunan çocukların
bir koğuşta 30-35 kişi kaldıkları, “terör suçları” sebebiyle
tutuklanan çocukların koğuşlarında mevcudun 17-24 arasında değiştiği hem çocuklar hem de avukatlar tarafından
dile getirilmiştir.
Haklarındaki davalar 2008 yılı içerisinde karara bağlanmış
çocukların tutukluluk sürelerine ilişkin örnekler:
21 Sabah Gazetesi 6.2.2009
[25]
1. M.Y. (16 yaşında) 9.3.2008 tarihinde gösterilere katılmak, molotof kokteyl ve taş atmak suçlaması ile tutuklandı. 6 ay örgüt propagandası yapmaktan, 3 yıl 9 ay da
örgüt üyeliğinden toplam 4 yıl 3 ay hapis cezası verildi.
(Tutuklanma tarihi 19.3.2008; tutukluluk süresi 2.5 ay)
2. A.B. (15 yaşında) 9.3.2008 tarihinde gösterilere katılmak, molotof kokteyl ve taş atmak suçlaması ile tutuklandı. 6 ay örgüt propagandası yapmaktan, 3 yıl 9 ay da
örgüt üyeliğinden toplam 4 yıl 3 ay hapis cezası verildi.
(Tutuklanma tarihi 19.3.2008; tutukluluk süresi 6 ay)
3. F.S. (17 yaşında) 22.2.2008 tarihinde Gaziantep’te düzenlenen eylemlere katılmak, slogan ve taş atmak iddiası ile 5 yıl hapis verildi. (Tutuklanma tarihi 23.2.2008;
tutukluluk süresi: İHD Adana Şubesi tarafından hazırlanan rapor anında (Ocak 2009) halen tutuklu)
[26]
4. A.B. (17 yaşında) 22.2.2008 tarihinde Gaziantep’te düzenlenen eylemlere katılmak, slogan ve taş atmak iddiası ile 5 yıl hapis verildi. (Tutuklanma tarihi 23.2.2008;
tutukluluk süresi: İHD Adana Şubesi tarafından hazırlanan rapor anında (Ocak 2009) halen tutuklu)
5. U.E. (14 yaşında) 21.3.2008 tarihli Nevruz gösterilerine
katılmak, slogan atmak ve Jandarma’ya taş atmak gerekçesi ile 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası verildi. (Tutuklanma tarihi: 28.3.2008; tutukluluk süresi 4 ay 20 gün)
6. E.T. (16 yaşında) 21.3.2008 tarihli Nevruz gösterilerine
katılmak, slogan atmak ve Jandarma’ya taş atmak gerekçesi ile 4 yıl 2 ay hapis cezası verildi. (Tutuklanma
tarihi: 28.3.2008; tutukluluk süresi 4 ay 20 gün)
7. C.D. (16 yaşında) 21.3.2008 tarihli Nevruz gösterilerine
katılmak, slogan atmak ve Jandarma’ya taş atmak gerekçesi ile 4 yıl 2 ay hapis cezası verildi. (Tutuklanma
tarihi: 28.3.2008; tutukluluk süresi 4 ay 20 gün)
Örneğin F.A. toplam cezası olan 8 ayın 6’sını tutuklu geçirmiş bulunmaktadır. Kısa süreli hürriyeti bağlayıcı bir
ceza nedeniyle 6 ay tutuklu kalmak, özgürlüğü kısıtlayıcı
tedbirlerin son çare olması ve mümkün olan en kısa sürede sona erdirilmesi prensibi ile çelişkilidir. Bu sürelerde
çocuklar okula devam edememektedirler. Yapılan görüşmelerde, tutukluluk öncesi okula giden çocukların uzun
süren tutukluluktan sonra tahliye olduklarında okul ile
bağlarının zayıfladığına ve bazen de tamamen koptuğuna
ilişkin gözlemler aktarılmıştır.
Bazen de mahkemelerin iddianameleri, disiplin soruşturması yapılması talebi ile okula gönderdikleri bildirilmiştir.
Bir başka raporda S.K., A.Y., M.K. ve F.E. isimli 4 çocuğun
29.10.2008 tarihinde Tarsus’ta yapılan gösterilerde gözaltına alındığı Mart 2009’da Rapor düzenlendiğinde hala tutuklu oldukları ve 6 aydır mahkeme önüne çıkarılmadıkları
iddia edilmektedir.
Ceza İnfaz Kurumu İstatistikleri çocuklarla ilgili olarak, suç
türü ve yaş ayrımına göre tutuklu ve hükümlü sayılarını
içermediğinden, bu suçlar sebebiyle hakkında tutuklama
kararı verilmiş olan çocuklarla ilgili bir değerlendirme yapma olanağı bulunmamaktadır.
Ancak açılan dava sayıları ve mahkemelerin verdikleri karar sayıları üzerinden cezalandırma eğilimi hakkında bir
değerlendirme yapma olanağı bulunmaktadır.
Gözaltına alınan çocukların yetişkinlere oranında yükselme varken, açılan davalar bakımından aynı eğilimin bulunmadığı görülmektedir.
2006 yılında Terörle Mücadele Kanunu’na muhalefet iddiası ile hakkında dava açılan yetişkin sayısı 3,708, çocuk
[27]
sayısı ise 299’dur. Bu yıl hakkında TMK’ya muhalefet nedeniyle dava açılan çocukların yetişkinlere oranı % 8.6’dır.
2007 yılında ise, aynı suçlama ile hakkında dava açılan
yetişkin sayısı 7,275, çocuk sayısı 438, hakkında dava açılan çocukların yetişkinlere oranı ise % 6’dır. Diğer suçlarda
yetişkinlere oranda büyük bir değişiklik gözlenmemektedir. TCK 314. maddesi gereğince 2006 yılında 2,860 yetişkin ve 198 çocuk hakkında dava açılmış olup, çocukların
yetişkinlere oranı % 6.9’dur; 2007 yılında ise bu oran %
6.5 olmuştur. TCK 220. maddesine göre 2006 yılında hakkında dava açılan yetişkin sayısı 8,167 iken, çocuk sayısı
215’tir ve çocukların yetişkinlere oranı % 2.6’dır. 2007 yılında ise sayılar 8,921/207 olarak değişmiş ve oran % 2.3’e
düşmüştür.
[28]
2006 – 2007 yıllarında hakkında dava açılan çocuk sayısı
yükselirken, hakkındaki dava karara bağlanan çocuk sayısında düşüş görülmektedir. Kararlar incelendiğinde ise,
erteleme vb. mahkûmiyet ve beraat dışındaki karar türlerinde düşüş, beraat ve mahkûmiyet karar oranlarında ise
yükselme söz konusudur. Örneğin 2006 yılında TMK’ya
muhalefet suçundan yargılanan 335 çocuktan % 2.99’u
hakkında mahkûmiyet, % 4.3’ü hakkında beraat, % 89.85’i
hakkında diğer kararlar verilirken; 2007 yılında bu oran %
47 mahkûmiyet, % 18.53 beraat, % 33.3 diğer karalar şeklinde değişmiştir.
Mahkemelerin karar eğilimindeki değişikliği anlamak için
yetişkin sanıklar hakkında aynı yıllarda verilen kararlara
bakılabilir. 2006 yılında Terörle Mücadele Kanunu’na muhalefet sebebiyle yetişkinler hakkında verilen toplam karar
sayısı 3,683 olup, bunlardan 599’u mahkûmiyet, 317’si
beraat, 2,767’si diğer kategorisinde yer almaktadır. 2007
yılında toplam karar sayısı 4,536 olmuş, bunlardan 1,505’i
mahkûmiyet, 600’ü beraat, 2,431’i diğer kategorisinde yer
almıştır. Yetişkinler hakkındaki kararların yıllar içerisinde
toplam karara oranı ise şöyle bir değişiklik göstermiştir:
2006 yılında TMK’ya muhalefetten verilen toplam kararın
% 16.2’si mahkûmiyet, % 8.6’sı beraat, % 75’i diğer iken;
2007 yılında bu oran % 33 mahkûmiyet, % 13.2’si beraat,
% 53 diğer olarak değişmiştir.
Bu yıllar içerisinde karara bağlanan dava sayısı ve karar
türlerine göre dağılımı ise Tablo 4’te yer almaktadır. Burada
da görüleceği üzere dava açılan çocuk oranında yetişkinlere göre düşüş yer alırken mahkûmiyet oranlarında artış
söz konusudur. Yetişkinlerde TMK’ya muhalefet suçundan
verilen mahkûmiyet oranı % 16.2’den % 33’e çıkmış, yaklaşık iki kat bir artış olmuştur. Çocuklarda ise % 4.7’den %
47’ye yükselmiş, yaklaşık 10 kat artmıştır.
[Tablo 4] Yıllara, karar bağlanan dava sayısına ve karar türlerine göre dağılım22
Beraat
Diğer
14
301
3
10
32
3
22
40
6
9
101
43
79
3
2
4
31
50
17
15
47
86
Diğer
10
110
Beraat
551
487
Toplam
2006
2007
Yıllar
Mahkûmiyet
madde
Mahkûmiyet
madde
Diğer
madde
Beraat
muhalefet
Mahkûmiyet
TCK 220.
Diğer
TCK 314.
Beraat
TCK 301.
Mahkûmiyet
TMK’ya
Davaların daha iyi hazırlanması gibi faktörler göz önünde bulundurulabilecekse de, çocuklar hakkında verilen
beraat kararı oranındaki artış, mahkûmiyet kararlarındaki
22 Bu veriler Adalet İstatistikleri esas alınarak hazırlanmıştır.
[29]
artışın sadece bu sebebe dayandırılamayacağını göstermektedir.
[30]
Çocukların, gösterilere katılmaları ve bazı olayları protesto
etmelerini, yasa uygulayıcıların Devlet’e ve onunla özdeşleşerek kendilerine yönelik bir saldırı gibi algıladıkları ve
bu nedenle de hoşgörüsüz davrandıkları düşüncesi iddia
edilmektedir. Bu görüşü desteklemek üzere, çocuklara
karşı suç işleyen kamu görevlilerinin cezasız kalması örnek gösterilmektedir. Aynı zamanda da TESEV tarafından
2007 yılında yapılan araştırma sonucunda yayınlanan Yargıda Algı ve Zihniyet Kalıpları Raporu görüşü destekler bir
referans olarak kullanılmaktadır. Derinlemesine görüşme
tekniği kullanılan ve 51 hakim ve savcı ile gerçekleştirilen
bu araştırmada “insan hakları devletin güvenliği açısından
tehdit oluşturabilir mi” sorusunu “evet” diye yanıtlayanların oranı % 51’e ulaşırken; “hayır” diye yanıt verenlerin
oranının ise, % 28’de kaldığı rapor edilmektedir. “Devlete
karşı işlenmiş suçlar ile devlet görevlileri tarafından işlenmiş suçlara yargının yaklaşımında bir farklılaşma eğilimden söz edilebilir mi”, sorusuna ise % 45, “evet, maalesef
var”; % 24 ise “evet, olması da lazım” yanıtı verildiği belirtilmektedir.
Ayrıca, Diyarbakır ve Adana gibi birkaç il dışında çocukların tutuldukları kurumlarda yetişkinlerle temaslarının önlenemediği, bazı illerde ise yetişkin koğuşlarında kaldıkları
iddia olunmaktadır.
2. KISIM
Bu kısım, yapılan
görüşmelerde ifade edilen görüşler ve sivil toplum
kuruluşlarının
yazılı önerileri
dikkate alınarak
hazırlanmıştır.
ÖNERİ 1 Öncelik çocukların yaşama hakkının güvence
altına alınmasına verilmeli ve çocuğa karşı işkence ve kötü
muamelenin önlenmesin için bu tür eylemlere karşı “0” tolerans prensibi ile hareket edilmelidir.
Gösteriler ve sonrasında yapılan müdahalelerin çocukların yaşam haklarına yönelik ciddi bir tehlike oluşturduğu
görülmektedir. Bu üzerinde durulması ve önlenmesine yönelik tedbirler bakımından zaman kaybedilmeden harekete geçilmesi gereken bir durumdur. Gösteriler ve bunların
yarattığı tehdit her ne olursa olsun, kamu gücünü kullananlar tarafından çocukların kötü muameleye maruz bırakılmaları, dövülmeleri ve ölümlerine sebebiyet verecek
müdahaleler ile karşı karşıya bırakılmaları kabul edilemez.
Bu ilke, bu alanda çalışan herkesin görevini yerine getirirken dikkate alacağı birinci prensip olarak kabul edilmelidir. Bu raporda yer alan bütün diğer öneriler de bu sonucu
[31]
sağlamaya yönelik olmakla birlikte, diğer önerilerin tam
olarak hayata geçirilmesine kadar beklenemeyeceğinden, çocuk ölümleri ve yaralanmalarını engelleyecek kısa
vadeli bir eylem planı bulunmalıdır. Kısa vadede çözüm
sağlayacak tedbirlerden biri kamu otoritelerinin bu konuda net bir tavır almalarıdır.
Sorumlu kurumların yetkilileri ile bir toplantı yapılarak konu
değerlendirilmeli ve bu konuda kendileri ile sürekli bir işbirliği yapılmalıdır.
ÖNERİ 2 Çocukların kendilerine özgü mahkemelerde,
kendilerine özgü usullerle yargılanmalarının sağlanması
için gerekli yasal değişiklik yapılmalı ve çocuk mahkemeleri yaygınlaştırılmalıdır.
[32]
Hem uygulamacılar hem de konu ile ilgili uzmanlar, gösterilere katılan çocukların yetişkinler gibi yargılanması ve
cezalandırılmasını ikinci kez çocuğun mağdur edilmesi
olarak görmekte ve çocukların kendilerine özgü mahkemelerde yargılanmaları için gerekli yasal değişikliklerin yapılmasını önermektedir. Bu amaca ulaşılabilmesi için hem
birden fazla yasal değişiklik yapılması hem de çocuk mahkemelerinin yaygınlaştırılması ve gerek personel gerekse
alt yapı eksikliklerinin giderilmesi gerekmektedir.
Terörle Mücadele Kanunu 9. ve 13. maddeleri değiştirilmelidir.
B.M. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi’nin 40. maddesi,
çocukların kendilerine özgü kanunlar ile kendilerine özgü
mahkemelerde yargılanmalarını adil yargılanma hakkının
bir unsuru olarak kabul etmektedir. Anayasa’nın 90. mad-
desi gereğince, Türkiye tarafından imzalanmış ve onaylanarak yürürlüğe girmiş bulunan Sözleşme, iç hukuk hükmü niteliğindedir. Bu nedenle, çocukların kendilerine özgü
mahkemelerde yargılanma hakkı, İnsan Hakları Avrupa
Sözleşmesi’nin 6. maddesinde yer alan adil yargılanma
hakkının bir unsuru olan “kanunla kurulmuş, tarafsız ve
bağımsız yargı yerinde yargılanma” hakkının da koruması
altındadır. T.C. Anayasası’nın 141. maddesi de “küçüklerin
yargılanması hakkında kanunla özel hükümler konulmasını” öngörmektedir. Bu düzenlemeler çerçevesinde, Terörle Mücadele Kanunu’nun 9 ve 13. maddeleri, çocukların
yetişkinler ile aynı mahkemelerde ve aynı usuller ile yargılanmalarını öngörmesi sebebiyle B.M. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve
Anayasa’nın 141. maddesine aykırıdır.
Terörle Mücadele Kanunu’nun 9 ve 13. maddeleri aynı zamanda ayrımcılık yasağı (ÇHS md. 2), eşitlik ilkesi (Anayasa md.10), çocuğun yararına önceliğin verilmesi ilkesi
(ÇHS md. 6, ÇKK md.4), hukuk devleti ilkesi (Anayasa
md.2) ve hiç kimsenin kanunen tâbi olduğu mahkemeden
başka yerde yargılanamayacağı ilkesine (Anayasa md.37)
de aykırılıkla eleştirilmektedir.1
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de 2008 yılında Güveç
v. Türkiye davasında, 15 yaşında bir çocuğun Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde yargılanmasını incelemiş ve İHAS
6. maddesine aykırılık tespit etmiştir.
1
Terörle Mücadele Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un
Çocuk Hakları Bağlamında Değerlendirilmesine Dair Rapor, İstanbul
Barosu Yayınları Mart - 2007
[33]
Terörle Mücadele Kanunu’nun 13. maddesi ise, hapis cezasının bir başka yaptırıma çevrilmesini ve ertelenmesini yasakladığından, B.M. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi’nin
37. maddesinde yer alan özgürlüğü kısıtlayıcı tedbir ve cezalara son çare olarak başvurulması ilkesi ile çelişkili olup,
uygulamada çocukları ceza hukuku müdahalesi karşısında alternatifsiz bırakmaktadır.
[34]
Ayrıca bazı uygulamacılar, çocukların gösterilere katılmalarının örgüt üyeliği gibi cezalandırılmasına neden olan
Türk Ceza Kanunu’nun 220 ve 314. maddeleri ile Terörle
Mücadele Kanunu’nun 5 ve 7. maddelerinin de değiştirilmesini talep etmektedirler. Bu maddelerin uygulamasında
çocuklar aleyhine doğan sonuç dikkate alınarak, çocuklara uygulanmaları bakımından bir istisna getirilmesi veya
bu maddelerin değiştirilmesi seçenekleri tartışılmalıdır
Çocukla ilgili suçlar bakımından “çok suçta tek sorumluluk ilkesi” kabul edilmelidir.
Diğer yandan, aynı nitelikteki eylemi birden fazla kez tekrarlayan çocuklar, çok ağır cezalara maruz kalma riski
altındadır. Bunun önlenmesi de, çocuk adalet sisteminin
önemli ilkelerinden biri olan çok suçta tek sorumluluk ilkesinin yasa ile kabul edilmesiyle mümkün olabilecektir.
Özetle çocukların kendilerine özgü mahkemelerde yargılanabilmeleri ve özgürlüğün kısıtlanmasının son çare olması
ve mümkün olan en kısa süre ile sınırlı olmasını sağlamak
için aşağıdaki yasal düzenlemelerin yapılması gerekir;
a. Bütün çocukların çocuk mahkemelerinde yargılanabilmesi için Terörle Mücadele Kanunu değiştirilmeli
ve bütün illerde çocuk mahkemelerinin ve çocuk ağır
ceza mahkemelerinin kuruluşu tamamlanmalıdır.
b. Çocuklar için hapis cezasının son çare olması ve önceliğin çocuğun yararına verilebilmesi için, Türk Ceza Kanunun cezaya alternatiflerin uygulanmasını engelleyen
hükmü (31.md.) değişmeli ve çok suçta tek sorumluluk
ilesi benimsenmelidir.
Çocuk mahkemeleri yaygınlaştırılmalı / yaygınlaştırma
planı kamuoyu ile paylaşılmalıdır.
[2.1] no.lu başlıkta ve Tablo 1’de verilen sayılar göstermektedir ki, yargılanan çocuklardan %0,8’i özel yetkili ağır
ceza mahkemesinde yargılanmaktadır. Ancak %45 gibi
önemli bir kısmı ise genel mahkemelerde yargılanmaktadır. Bu da göstermektedir ki, Terörle Mücadele Kanunu’nda
değişiklik yapılsa ve çocukların çocuk mahkemelerinde
yargılanmaları kuralı benimsenmiş olsa bile, bütün illerde
çocuk mahkemesi ve çocuk ağır ceza mahkemesi kurulmadıkça çocukların çocuk mahkemelerinde yargılanması
sonucuna ulaşılamayacaktır. Örneğin, çok sayıda çocuğun
bu tür davalara maruz kaldığı illerden biri olan Adana’da
çocuk ağır ceza mahkemesi bulunmamaktadır.
Bu nedenle aynı zamanda bütün illerde çocuk mahkemeleri ve çocuk ağır ceza mahkemelerinin kuruluşu da talep
edilmelidir.
Bunun yanı sıra hükümet, çocuk mahkemelerinin yaygınlaştırma stratejisi ve bir eylem planı hazırlama konusunda
desteklenmelidir.
[35]
ÖNERİ 3 Uygulamaların çocuğun ihtiyaçları ve çocuk
adalet sisteminin temel prensiplerine uygun olarak yapılması sağlanmalı ve çocuklarla ilgili işlemlerde hukuka aykırılıklarla mücadele edilebilmelidir.
[36]
Yapılan görüşmelerde sorunun çözümünde, kamu görevlilerinin yasalara uygun hareket etmesinin çok önemli bir
rol oynayacağı dile getirilmiştir. Çocuklara özgü usullerin
uygulanmasının, çocukların bu gösterilere katılma sebeplerini anlamaya çalışan bir yaklaşım ve şefkatli bir tutumun
önemi sıklıkla vurgulanmıştır. Pek çok kişi kanunların ve
uygulamaların çocuğa özgü olmasının onları suça teşvik
etmeyeceği, aksine kurallara uygun hareket etmeye teşvik edici olacağı görüşündedir. Bu görüşe örnek olarak da
polisle top oynayan çocukların daha sonra gösterdikleri
tutum gösterilmektedir. Kamu gücü kullananların yasaya
uygun hareket etmesi, bütün bunlardan bağımsız olarak
insan haklarının ve çocuk haklarının korunmasının asli
unsurlarından biri olduğu için de vazgeçilemeyecek bir
taleptir.
Uygulamada, kolluk tarafından aile ziyaretleri ve okullarda bilgilendirme yapılması, çocukların RAM’lara yönlendirilmesi gibi bu amaca yönelik çabaların da bulunduğu
görülmekte ancak bunların güçlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Bazı uygulamaların bireysel tutumlardan kaynaklandığı
dikkate alınarak, hassas noktalarda görev verilecek insanların, toplum psikolojisini ve sorunları bilen, çözüm
üretebilen, şefkatle yaklaşabilecek kişilerden seçilmesi de
öneriler arasında yer almaktadır.
Gerek olaylar sonrasında gözaltına alma aşamasında kolluk kuvvetlerine ait araçlarda, gerekse gözaltı birimlerinde,
nakil araçlarında, tutukevinde işkence ve kötü muamele
yapıldığına ilişkin iddialar ile kelepçe takma uygulamalarına ilişkin iddiaların ciddiyetle incelenmesi ve faillerine yaptırım uygulanması, bu sorunla mücadele açısından önemli
bir unsur olarak kabul edilmektedir. Duruşma nakil araçlarında çocukların yetişkinlerle birlikte bulunmaları, uzun
süre duruşma beklemeleri, bu süre zarfında aç kalmaları,
havalandırma ve diğer ihtiyaçları bakımından uygun olmayan ortamlarda bekletilmeleri ciddi olarak incelenmesi gereken hak ihlalleri iddiaları arasında yer almaktadır.
Bu çerçevede uygulamada aşağıdaki kurallara uygun
davranılmasının sağlanması talep edilmektedir;
• Çocuklara müdahale edecek polisler çocuk şube müdürlüğüne bağlı birimlerden seçilmeli,
• Çocukların yakalamadan sonra önce TEM veya genel
kolluk birimlerine götürülmeden çocuk şube müdürlüğüne götürülmesi ve derhal cumhuriyet savcısı önüne
çıkarılmaları sağlanmalı,
• Gözaltına alınan çocukların ailelerine derhal haber verilmesi, uzmanlardan destek almaları ve avukatlarıyla
derhal görüştürülmeleri sağlanmalı,
• Avukatlara soruşturma aşamasında dosya inceleme
yetkisi verilmeli,
• Tutuklama yerine adli kontrol uygulamalarına öncelik
verilmeli ve bunun için uygun adli kontrol hizmetleri
sağlanmalı,
• İddianamelerin okula gönderilmesi gibi eğitim hakkına
zarar verici uygulamalar izlenmeli,
[37]
• Çocukların tutukevinde yetişkinlerle birlikte tutulmaları
ve duruşmalara yetişkinlerle birlikte sevk edilmeleri engellenmeli,
• Duruşma bekleyen çocuklar için uygun bekleme yerleri
tahsis edilmeli ve bu süre içerisinde temel ihtiyaçlarının
karşılanması sağlanmalı,
• Bu süreçte yasaya uygun hareket edildiğinden emin
olunmasını sağlamak üzere etkili bir izleme ve denetim
mekanizması geliştirilmelidir.
[38]
Kamu gücü kullananların yasalara uygun hareket etmelerini sağlamak üzere yapılacak izleme değerlendirmeye sivil
toplumun katılımını sağlamak üzere il ve ilçe insan hakları
kurulları ile ortak bir çalışma yapılması düşünülebilir. Bu
çerçevede, izleme için temel oluşturacak göstergeleri belirlemek üzere bir çalışma yapılması da yararlı olacaktır.
ÖNERİ 4 Çocukların eğlenme, dinlenme, boş zamanlarını değerlendirme, spor yapma gibi ihtiyaçlarını karşılayacak hizmetler sunulmalıdır.
Çocukların bu eylemlere katılma biçimleri konuşulurken,
sıklıkla çocukların bunu bir oyun gibi algıladıkları ve zaten
başkaca bir oyun oynama veya boş zaman değerlendirme
olanaklarının bulunmadığı dile getirilmiştir. Buna ek olarak
da çocukların genellikle zamanlarını sokakta geçirdikleri,
bu nedenle de sokakta gerçekleşen eylemin içinde olmalarının kaçınılmaz olduğu da sıklıkla ileri sürülen görüşler
arasındadır.
Yerel yönetimler, merkezi yönetimin il müdürlükleri ve sivil
toplum örgütleri arasında sağlanacak işbirlikleri ile çocuk-
lar için spor ve kültürel faaliyet alanlarının yapılmasının
önemi herkes tarafından vurgulanmaktadır. GAP Eylem
Planı’nın, genel olarak bölgesel kalkınma odaklı olması
bakımından özellikle Diyarbakır’da kamu kurumlarında bu
alanda yeni projeler yapılmasını teşvik ettiği gözlenmektedir.
Proje kapsamında yürütülecek çalışmaların başlıca hedefleri şöyle belirlenmiştir:
1. Okulöncesi eğitimde %50, zorunlu eğitimde %100, ortaöğretimde %90 okullaşma oranına ulaşılacaktır,
2. Yükseköğretimde beşeri ve fiziki kalitenin artırılması,
öğretim elemanı başına düşen öğrenci sayısının ülke
ortalamasına yaklaştırılması, öğretim elemanı sayısının
ve yurt kapasitesinin arttırılması,
3. İşgücü eğitim programları ve mesleki danışmanlık ve
rehberlik hizmetlerinin yaygınlaştırılması, valiliklerin bu
hizmetlerdeki rolünün arttırılması ve il özel idarelerinin
bütçelerine ek kaynak sağlanması,
4. Sağlık hizmetlerinde beşeri ve fiziki alt yapının güçlendirilmesi (örn. 10,000 kişiye düşen yatak sayısının
20’ye yükseltilmesi), aile hekimliği uygulamasının yaygınlaştırılması.
Projede her ilde, Çocuk ve Gençlik Merkezi, Sevgi Evleri
ve Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezi kurulması öngörülmüştür. Çocuk Okuma Odaları ve Gençlik ve Kültür
Evlerinin güçlendirilmesi ve kurumsallaştırılması ve her
ilde Gençlik Merkezi kurulması planlanmaktadır. Özellikle göçle gelen kesimler olmak üzere kentlerin az gelişmiş
bölgelerinde yaşayanların kente entegrasyonu ve toplumsal uyumunu sağlamaya yönelik olarak Toplum Merkezleri
[39]
(TM) ve Aile Danışma Merkezlerinin (ADM) yeni bir yapılanmayla daha etkin ve nitelikli hizmet sunan bir yapıya
kavuşturulması hedeflenmektedir. TM ve ADM’lerin nüfus
oranları ve göç durumu dikkate alınarak sayılarının arttırılması ve faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi, burada çalışan
personel sayısı ve niteliğinin artırılması planlanmaktadır.
[40]
Ancak eylem planının; kültürel ve sportif faaliyetlerin il ve
ilçelerde birer tesis kurma biçiminde öngörülmesi, toplum
merkezlerinin çok sınırlı sayıda planlanmış olması, kısacası bu faaliyetlerin çocuklar ve dezavantajlı durumdaki
kadınlar bakımından kolay ulaşılabilir nitelikte olmaması,
tam anlamıyla ilde duyulan ihtiyaca yanıt verilebileceğine
yönelik kaygı duyulmasına neden olmaktadır. Öte yandan
GAP Eylem Planı, Hakkari gibi pek çok ili de kapsamamaktadır.
Bu nedenle bu alanda yapılacak çalışmaların başında, ildeki ilgili kuruluşlar arasında işbirliklerinin güçlendirilmesi
ve il yöneticilerinin çocuklar ve gençlerin yararlanabilecekleri sosyal ve kültürel hizmetleri yaygınlaştırmak konusunda desteklenmeleri gelmelidir. Bunun için il düzeyinde
çalıştaylar ve yerel projeler yapılması düşünülebilir.
Bu sorunun çözümünde önemli bir katkı sağlayacak olan
bu tür hizmetlerin bütün çocukların yararlanabilecekleri
biçimde sunulması, sorunu çözmenin bir aracı olmasının
ötesinde çocuklar için çok önemli bir hakkın gereğinin yerine getirilmesidir. Bu nedenle de, bu konunun üzerinde
ciddiyetle durulması gerekir.
Bir görüşmecinin ifadesi bu yaklaşımı açıklar niteliktedir:
“Göç edenlerin yerleştikleri mahallelere, çocuklar için al-
ternatif hizmetler götürülmeli, onların bazı hizmetlerden
yararlanmak için bir yerlere gelmesi beklenmemeli. Bu
yöntem denendi ve işlemediği görüldü. Kamu kurumlarının halkın bulunduğu yerde hizmet sunuyor olması gerekir.”
Bu yaklaşım hem bölgede yaşayan herkes tarafından
hem de merkezi yönetimde yer alan kişiler tarafından da
desteklenmektedir.2 Aynı zamanda da çocukların ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik faaliyetlere yatırım yapılması, bu
sorunun çözümüne ilişkin talepler arasında yer almaktadır: Eğitimin kaliteli ve parasız olması, çocuk ihtiyaçlarına
yönelik hizmetler için bütçenin ve uzman sayısının arttırılması gibi.
ÖNERİ 5 Sorunun siyasi, sosyal ve ekonomik boyutu
fark edilmeli ve siyasi, sosyal ve ekonomik çözümler üzerinde çalışılmalıdır.
Bütün bu söylenenler ile birlikte konunun siyasal, sosyal
ve ekonomik yönünün de ihmal edilmemesi gerekir. Çocukların sürekli şiddet uygulanan bir ortamda büyümeleri
ve bu durumda da tepkilerini şiddet içeren bir biçimde dile
getirmesini önlemenin zorluğuna dikkat çekilmektedir.
Görüşülenlerin üzerinde birleştikleri tespitlerden biri, çocukların yaşadıkları sosyal çevrenin ekonomik ve sosyal
yönden yoksunlukları olmuştur. Örneğin, Adana’da 20,000
tuvaleti olmayan ev bulunduğu, 90,000 evin tuvaletinin ise
bahçede olduğu bildirilmiştir.
2
TBMM İnsan Hakları Komisyonu Başkanı Zafer Üskül’ün açıklaması,
Radikal Gazetesi 4.12.2008
[41]
2008 Mayıs ayında yayınlanan GAP Eylem Planı’nın,
Diyarbakır’da bu bakış açısı ile hazırlanan çalışmalara hem motivasyon hem de kaynak sağlamakta olduğu
görülmektedir. Gerek Diyarbakır Valiliği, gerekse Sosyal
Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, yapılması planlanan aktivitelerin GAP Eylem Planı çerçevesinde desteklenmesini beklemektedir. Eylem Planı, Türkiye nüfusunun
%10’unu içeren 9 ili kapsamaktadır (Adıyaman, Diyarbakır, Mardin, Batman, Gaziantep, Kilis, Şırnak, Siirt, Şanlıurfa). Planın hedefi, bölge ortalamalarını yıllık gelir, istihdam,
eğitim gibi alanlarda Türkiye ortalamasına yükseltmek
olarak ifade edilmektedir. 2008 – 2012 yıllarını kapsayan
Planda, sosyal gelişimin desteklenmesine yönelik faaliyetlere 2,698,152,000 TL ayrılmış bulunmaktadır.
[42]
Ancak, TESEV tarafından hazırlanan “Kürt Sorununun Çözümüne Dair Bir Yol Haritası: Bölgeden Hükümete Öneriler” (2008) başlıklı raporda GAP Eylem Planı’nın gerek
kapsamı gerekse hazırlık yöntemi nedeniyle, bölge halkı
tarafından Kürt Sorunu’nun çözümüne dönük bir politika
olarak algılanmadığı ileri sürülmektedir. Plan, bölge halkının açlık, barınma gibi günlük ve ertelenemez sorunlarına
ilişkin bir çözüm önermemesi, bölgedeki adaletsiz toprak
dağılımı, zorunlu göç, koruculuk, mevsimlik göç, köye
geri dönüş konularına hemen hiç değinmemesi nedeniyle
eleştirilmektedir. Raporda, GAP Eylem Planı’nın olağanüstü hal uygulanmış bulunan bütün illeri kapsaması önerilmektedir. Bu nedenlerle, raporun GAP İdaresi ile paylaşılması ve İdarenin bundan sonra yapılacak çalışmalara
katılımının sağlanması da yararlı olabilir.
Kaynak: Radikal Gazetesi 07.04.2009
Çocukların bu tür olayların içinde bulunmalarının nedenleri ve bu sebeple zarar görmelerini engellemek üzere
kullanılabilecek yöntemler tartışılırken bölgede yaşanan
siyasi, sosyal ve ekonomik sorunların çocuklar üzerindeki
olumsuz etkisini görünür kılmaya ihtiyaç bulunmaktadır.
Bölgede yaşanan sorunların çocukları nasıl etkilediğini
görmek ve bunu engellemenin yollarını araştırmak üzere bir çalışma başlatılması, örneğin bir arama konferansı
düzenlenmesi kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları
tarafından önerilmektedir.
Çocuğun toplantı ve gösteri düzenleme ve
ÖNERİ 6
katılma hakkı ve risklerden korunmasına yönelik önlemler
konusunda duyarlılık arttırılmalıdır.
Bu konu çalışılırken sorunun arka planını oluşturan bazı
farklı bakış açılarını da dikkate almak gerekmektedir. Çocukların bir gösteriye katılıyor olma halinin bizzat kendisi,
bu eylemin nedeni ve niteliğine bakılmaksızın tehlike olarak algılanmaktadır. Buna bir de terörle mücadele bakış
açısı eklendiğinde çocuklar kolaylıkla terör suçlusu olarak
[43]
adlandırılabilmektedir. Bu nedenle, bakış açıları ve tutumlar üzerinde çalışmadan, sadece yasa değiştirmekle sorunu çözmek mümkün görünmemektedir.
Yapılan görüşmelerde uygulamacıların genellikle kendileri ile ilgili işlemlerden sonra, çocukların başına gelenden
haberdar olmadıkları gözlemlenmiştir. Bazıları hiç ceza
verilmediğini düşünürken, bazıları yüksek cezalar verildiğini basından okuduklarını, ancak bunun gerçeği yansıtmadığını belirtmişlerdir. Bu nedenle çocukların bu süreçte
yaşadıklarının ve bunların çocuklar üzerindeki etkisini görünür kılacak bir çalışma yapılması yararlı olacaktır.
[44]
Çocukların görüşlerini ifade etme, toplantıya veya gösteriye
katılma hakları B.M. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi’nin
14. maddesi ile güvence altına alınmıştır. Çocukların içinde bulunduğu toplumun yaşam koşullarından etkilenmemesi de düşünülemez. Bu nedenle çocukların bu sorunları şiddet içermeyen bir biçimde ifade etme ve tepki
göstermelerinin bir hakkın kullanılması olduğunun kabulü
de gerekmektedir. Öte yandan gösterilerin şiddet içerir
hale gelmesi durumunda, çocukların zarar görme ihtimaline karşı korunmaları da onların hakları gereğidir. Ancak
toplumun önemli bir kesimi, protesto, tepki gösterme gibi
eylemleri hiçbir biçimde çocuklara özgü davranışlar arasında görmezken, bir diğer kesim ise tehlike altında olma
riskine rağmen çocuğun sorunun çözümü mücadelesinin
bir parçası olmasını kaçınılmaz kabul etmektedir.
Çocuğun her iki tutuma karşı korunmasını ifade eden şu
görüş, toplumda bu konuda geliştirilmesi gereken anlayışı da özetlemektedir: “Çocukların ön planda kullanılması
da yanlış, bazı kamu görevlilerinin kendilerini devletle öz-
deşleştirerek verdiği aşırı tepki de. Çocuklar örgütle devlet
arasına sıkışmış ve bunların siyasetinin malzemesi olmuş
durumda. Çocukların her iki yaklaşımdan da korunması
gerekir.”
Özellikle kanun uygulayıcılar, çocukların gösteri yapma
hakkı konusunda oldukça kısıtlayıcı bir tutum sergilemekte, örneğin kabul edilebilir nitelikte protesto eylemi örneği
verememektedirler. Bu nedenle üzerinde çalışılması gereken önemli konulardan biri; çocukların ifade, gösteri ve
yürüyüş haklarının toplumca kabul edilir hale gelmesi ve
çocuklara bu haklarını kullanmalarını sağlayacak elverişli
yolların gösterilmesidir.
Aynı zamanda ve bununla bağlantılı olarak, çocukların
güvenliklerinin tehlike altında olduğu durumlarda, gösteri
alanından çocuğun uzaklaştırılması ve çocuğun güvenliğini sağlayacak önlemlerin alınması konusunda da bir toplumsal duyarlılık yaratılmasına, bütün yetişkinlerin üzerinde hem fikir oldukları bir tutumun benimsenmesine ihtiyaç
bulunmaktadır. Benzer bir biçimde bu konuda da çalışma
yapılması gerekmektedir. Görüşmecilerden bir kısmı sivil
toplum kuruluşları ve DTP’nin bu konudaki tutumunun etkili olacağı görüşündedir. Aynı zamanda toplumdaki kanaat önderleri ve aileler ziyaret edilerek gençlerin şiddet
içeren gösterilerden korunmalarını sağlamak konusunda
desteklerinin alınmasının da yararlı olacağı belirtilmiştir.
Bu konu üzerinde çalışılması, çocukluk kavramının toplum nezdinde tamamen anlamını kaybetmesini önlemek
bakımından da önemlidir. Çünkü 2008 yılı sonlarından bu
yana, polisin yanına durarak karşı taraftaki çocuklara taş
atan çocuk görüntüleri de basında yayınlanmaya başlamıştır. Bu da, çocukların bir kavga içerisine sürüklenmesi
[45]
Kaynak: Radikal Gazetesi 20.04.2009
ve onları korumakla görevli kimselerin bunu teşvik etmeleri veya seyirci kalmaları gibi çok riskli bir durum yaratmaktadır. Aynı zamanda olaylara katılan çocukların yaşlarının
çok küçülmekte olduğu görülmektedir.
[46]
Tutum değişikliğinde merkezi otoritenin tavrının çok önemli olduğu da hem ifade edilmiş hem de gözlenmiştir. Örneğin 21 Mart’ın bayram ilan edilmesi ve kutlamalara izin
verilmesi sonrasında müdahalenin yumuşadığı dile getirilmiştir. Kanun değişikliği ve gerekli alt yapının hazırlanması
zaman alacak olmakla birlikte, bu konudaki irade değişikliğini gösterecek politikacı ve yönetici tutumları, diğer ihtiyaçlar karşılanıncaya kadar çocukların bu olaylar sonucu
zarar görmesini engellemekte etkili olacaktır. Bu nedenle
çocuğun ifade özgürlüğü ve korunma hakkı çerçevesinde
konuya yaklaşılmasını sağlayacak yeni politikaların geliştirilmesi ve yöneticilerin bunu destekleyecek tutum ve davranışları üzerinde çalışılmasına ihtiyaç bulunmaktadır.
Basının bu konuyu ele alış biçimi de önemli bir sorun alanı
olarak görülmekte ve medyada haberlerin yer alış biçiminin kanunun uygulayıcıların tavrını sertleştirdiği iddia olun-
maktadır. Bu nedenle, yapılacak çalışmalarda bir hedef
grup da medya olmalıdır.
ÖNERİ 7 Uygulamaların izlenebilmesi ve gerekli politikaların zamanında oluşturulabilmesi için veri toplama ve
değerlendirme sistemi güçlendirilmelidir.
Gerek görüşmelerde, gerekse raporun hazırlanması sırasında incelenen resmi istatistiklerde, çocukların durumunu anlamaya yarayacak güncel ve yeterli sayısal verinin
bulunmadığı görülmüştür. Örneğin, tutuklu çocukların suç
tiplerine göre sınıflandırmaları ve tutukluluk süreleri gibi
veriler yayınlanan istatistiklerde yer almamaktadır. Bu da
sorunun boyutunu güncel veriler ile anlamayı, dolayısıyla
çocukların ihtiyaçlarına uygun biçimde ve zamanda doğru
politikalar ile hizmet sunmayı güçleştirmektedir. Çocuklar
için adaletin iyi ve doğru işleyebilmesi, verilerin ihtiyaca
uygun biçimde toplanmasına bağlı bulunduğundan bu
çerçevede yapılması gerekenlerden biri de; İçişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı ve TUİK ile ortak bir çalışma başlatmaktır.
[47]
[50]
of politicians and administrators that will demonstrate the
change of will on this matter will be effective in preventing
children from being harmed as a result of such events, until other needs and requirements are met. Hence, there is a
need to develop new policies that will ensure an approach
that is in line with the rights of the child to expression and
protection, and to work on the supportive attitudes and
behaviour to be adopted by administrators.
The way this matter is handled in the media is also seen as
a problem area, and it is claimed that the manner in which
these events appear in the media hardens the attitude
of the law enforcement authorities. Therefore, the media
should be one of the target groups in future activities.
SUGGESTION 7
The data collection and evaluation
system must be strengthened for timely monitoring of the
implementation and development of necessary policies.
Both during the interviews and in the examination of official statistics during the drafting of the report, it was seen
that there are not enough up-to-date quantitative data to
help in understanding the situation of the children. The
published statistics do not, for example, classify arrested children by crime, duration of arrest etc. This in turn
makes it difficult to understand the scale of the problem
via up-to-date data and hence to promptly provide services and policies appropriate for the needs of the child.
Since good and accurate administration of justice for children is dependent on data collected in accordance with
requirements, one thing that needs to be done in this
framework is to launch a joint study with the Ministry of
Interior, Ministry of Justice and TURKSTAT.
support in protecting young people from violent demonstrations would be beneficial.
Source: Police Gazette 20.04.2009
Working on this matter is also of major importance in
terms of preventing the concept of “childhood” from losing its meaning entirely in the eyes of the society. As such,
since late 2008, images of children standing by police officers and throwing stones at the children on the other side
have also started to appear in the media. This creates a
highly risky situation where children can be dragged into
a fight and where people tasked with protecting them can
encourage such a fight or simply chose to stand by and
watch. Furthermore, it is seen that the children participating in demonstrations are gradually getting younger.
[49]
It was also expressed and observed that the attitude of
the central government is very important in achieving a
change in attitudes. For example, it was expressed that
the interventions softened with the declaration of 21 March
as a national holiday and the authorization of celebrations. Although the law amendments and the preparation
of the necessary infrastructure will take time, the attitudes
[48]
utable to children, another segment inevitably acknowledges these acts as a part of the child’s struggle to solve
his/her problems despite the risk of danger.
The following view which advocates the protection of the
child against both attitudes also sums up the understanding that needs to be developed in society: “It is wrong to
use children in the front line, and the way in which some
public officials excessively react, identifying themselves
with the State, is also wrong. Children are stuck between
the terrorist organization and the State and have already
become a tool in their politics. Children should be protected from both sides.”
Law enforcers in particular demonstrate a somewhat restrictive attitude towards the right of the child to demonstrate; for example, these people cannot give even one
example of a protest that they think is acceptable in nature. Therefore, one issue that requires due attention is
to ensure that the right of the child to express his or her
views and to take part in demonstrations and marches
becomes acceptable in society, and to show children appropriate and convenient ways through which they can
exercise these rights.
At the same time and in connection with the above, there
is a need to raise social awareness on the measures to
be taken to remove the child from the demonstration area
and ensure his/her safety when the safety of children is in
danger, and to adopt an attitude on which all adults can
reach a consensus. Similarly, there is a need to work on
this issue too. Some of the interviewees are of the opinion
that the attitudes of NGOs and the DTP on this matter are
likely to be effective. Also, it was indicated that visiting the
communities’ opinion leaders and families to secure their
When working on this issue, it is necessary to take into
account some distinctive viewpoints that form the background of the problem. On its own, the participation of
children in demonstrations is perceived as a danger without considering the nature and cause of this act. When an
anti-terrorist viewpoint is added to this perception, children can easily be identified as terrorist criminals. Hence,
it does not seem possible to solve the problem merely
with law amendments, without working on perspectives
and attitudes.
In the interviews, it was observed that law enforcement
personnel were generally not aware of what happened
to the children after the procedures which involved them.
Some thought the children did not receive any punishments, while some stated that they had heard from the
media that the children were sentenced to heavy penalties
but that this did not reflect the truth. Therefore, it would be
useful to launch an activity to increase the visibility of what
these children go through during the process and the impact of these experiences on them.
[47]
The right of the child to express his views and take part in
assemblies and demonstrations is guaranteed under Article 14 of the UN Convention on the Rights of the Child. It
cannot be conceived that children will remain unaffected
by the living conditions of the community in which they
live. Hence, it should be acknowledged that for children to
express these problems and react to them in a non-violent
way is an exercise of their rights. On the other hand, it
is also the right of the child to be protected from potential harm in cases where demonstrations become violent.
However, while a significant segment of the society does
not see acts of protesting or reacting as behaviour attrib-
[46]
seasonal emigration, and the return to villages. The report suggests that the GAP Action Plan should cover all
the provinces which were under the state of emergency.
Therefore, it might be useful to share the report with the
GAP Administration and ensure the Administration’s participation in future activities.
There is a need to ensure visibility of the adverse effects of
the political, social and economic problems of the region
on children when discussing the reasons why children are
involved in such events and ways of protecting them from
any damage. Public agencies and NGOs suggest launching a scheme to see how the problems between adults
affect children and investigating ways of preventing this
effect on children, for instance by organizing an exploration conference.
SUGGESTION 6 Sensitivity and awareness should be
raised with regard to the right of the child to organize and
take part in meetings and demonstrations and to be protected from risks.
One point on which all interviewees agreed was the economic and social deprivation of the social environment in
which children live. For example, it was reported that in
Adana there are 20,000 residences with no toilet facilities,
and 90,000 residences with toilets outside in their yards.
It is seen that the GAP Action Plan published in May 2008
acts as both a source of motivation and as a resource for
activities designed from this viewpoint in Diyarbakir. Both
the Provincial Governorate of Diyarbakir and the Social
Services and Child Protection Agency (SHÇEK) expect
that the planned activities will be supported within the
framework of the GAP Action Plan. The Action Plan covers 9 provinces which accommodate 10% of the Turkish
population (Adıyaman, Diyarbakır, Mardin, Batman, Gaziantep, Kilis, Şırnak, Siirt, Şanlıurfa). The aim of the plan
is identified as increasing the regional averages to Turkish
averages in areas such as annual income, employment
and education. The Plan for the 2008–2012 period sets
aside TL2,698,152,000 for activities that support social
development.
[45]
However, in the report “A Roadmap for the Solution of the
Kurdish Question: Suggestions to the Government from
the Region” (2008) prepared by TESEV it is suggested that
the GAP Action Plan is not perceived as a policy oriented
to solve the Kurdish Question by the people of the region
either in terms of its scope or in terms of the manner of its
preparation. The Plan is criticized for not providing any
solution to the daily and unpostponable problems of the
local people such as hunger and shelter, and for making
almost no mention of issues such as the unfair land distribution in the region, forced emigration, village guards,
[44]
A statement by one of the interviewees is quite clarifying
with regard to this approach: “Alternative services oriented
to children should be brought to neighbourhoods where
immigrants live; authorities should not wait for these people to go somewhere else to be able to make use of such
services. This was tried before and it was seen that the
method just doesn’t work. Public agencies should be providing their services where the people are located.”
This approach is supported not only by all residents of the
region but also by those working in central government2.
At the same time, demands made for the solution of the
problem include investment in activities oriented to meet
the needs of children such as quality and free education,
and an increase in the number of experts and the budget
for services oriented to the needs of children etc.
SUGGESTION 5 Political, social and economic dimensions of the problem should be recognized, and efforts
should be focused on political, social and economic solutions.
In addition to all that has been said thus far, the political, social and economic aspects of the matter should not
be overlooked. It is pointed out that it will be very difficult to prevent children who grow up in an environment
of constant violence from expressing their reactions with
violence.
2
Statement by Zafer Üskül, Chairman of the Parliamentary Human
Rights Commission of the TGNA, Radikal, 4.12.2008
tres (TM) and Family Consultation Centres (ADM) so as to
render their services more effective and higher in quality. It
is also planned to increase the number of TMs and ADMs
in view of the population and migration status, and to diversify their activities as well as to boost the number and
quality of the personnel working in these centres.
However, there is concern that the action plan will not be
able to fully meet the needs of the provinces, since the
cultural and sports-related activities foreseen are limited
to establishing one facility per province and district, and
community centres are also planned in a very limited
number and hence are not easily accessible by children
and disadvantaged women. Moreover, the GAP Action
Plan does not cover many of the provinces in the region,
such as Hakkari.
[43]
Therefore, the first thing to be done in this area should be
to strengthen cooperation between the relevant agencies
in the provinces, and to support provincial administrators
in making social and cultural services widely available for
children and young people. The possibility of carrying out
local projects and workshops to this end at the provincial
level may be considered.
Offering these services, which are likely to make a huge
contribution in the solution of this problem, in a way that
will enable all children to benefit from them will not only
serve as a means of solving the problem but will also
mean the fulfilment of a very important requirement with
regard to the rights of the child. Therefore, serious emphasis should be given to this matter.
[42]
The main objectives of the activities to be carried out under the Project are identified as follows:
1. Achieving a schooling rate of 50% in preschool
education, 100% in compulsory education and
90% in secondary education,
2. Increasing the human and physical quality in
higher education, approximating the number of
instructors per student to national average, increasing the number of instructors and the capacity of dormitories,
3. Spreading labour training programs and vocational consultation and guidance services, increasing
the role of provincial governorates in these services and securing additional resources for the
budgets of provincial private administrations,
4. Strengthening the human resources and physical
infrastructure in health services (e.g. increasing
the number of beds per 10,000 people to 20) and
expansion of the family medicine system.
The Project foresees the establishment of Child and Youth
Centres, Child Homes and Care and Social Rehabilitation
Centres in all project provinces. It is also planned to reinforce and institutionalize Child Reading Halls and Youth
and Culture Homes, and to set up Youth Centres in all
project provinces. In order to ensure urban integration and
social cohesion and adaptation of those living in underdeveloped sections of the city, especially of immigrants, it is
aimed to introduce a new structure for Community Cen-
In order to make sure that civil society takes part in the
monitoring and assessment activities to be carried out to
ensure adherence to the law by those exercising public
authority, the possibility of working jointly with provincial
and district human rights committees can be considered.
In this framework, it would be useful to do a preliminary
study to identify the indicators that will form the basis for
such monitoring.
Services that will fulfil the entertainSUGGESTION 4
ment, leisure, rest and sports requirements of children
should be provided.
When talking about the manner in which children participate in these demonstrations, it was expressed that children frequently perceive such demonstrations as a game
and that in any case they do not have any other opportunities to play or spend their leisure time. In addition, it was
also pointed out frequently that children generally spend
their time on the streets, and therefore their involvement in
the demonstrations that take place on the streets is somewhat inevitable.
[41]
The importance of setting up venues and facilities for culture and sports activities oriented to children via cooperation between local governments, provincial directorates of
central government and non-governmental organizations
is emphasized by all.
It is observed that the GAP (South-eastern Anatolia Project) Action Plan encourages new projects by public agencies in this area, especially in Diyarbakir, since it is focused
in general on regional development.
[40]
• The members of the police who are to deal with children should be selected from units attached to the
child division,
• It should be ensured that children are brought straight
to the child division following their apprehension, without being taken to TEM or general law enforcement
units, and immediately brought before a public prosecutor,
• Families of children taken into custody should be informed immediately, and it should be ensured that the
family gets support from experts and secures the services of an attorney immediately,
• Attorneys should be authorized to examine the files
during the investigation phase,
• Judicial control practices should have priority over arrests, and appropriate judicial control services should
be provided to this end,
• Practices that compromise the right to education, such
as sending indictments to the child’s school, should
be monitored,
• It should be ensured that children are not held together with adults in prisons and are not transferred with
adults when being taken to their hearings,
• Appropriate waiting areas should be assigned to children waiting for their hearings, and it should be ensured that their basic needs are met during the waiting
period,
• An effective monitoring and supervision mechanism
should be developed to make sure that everything is in
accordance with the laws during this process.
In practice, it is seen that there are efforts to this end,
such as visits by law enforcement authorities to families
and information seminars at schools or steering children
to counselling centers, yet it is thought that these efforts
should be strengthened.
Keeping in mind that some practices stem from individual
attitudes, it is suggested that those who are to be appointed to sensitive posts are selected from among individuals
who have a good understanding of social psychology and
knowledge of social problems, and who are able to produce solutions and adopt a compassionate approach.
Claims of torture and ill-treatment by law enforcers during
events or during the detention phase following the events,
in law enforcement vehicles, at detention centres, in transfer vehicles or in prisons, and claims regarding the prac-
[39]
tice of using handcuffs should be seriously investigated,
and sanctions should be imposed on the perpetrators.
All of these are considered to be an important element in
combating the problem at hand.
Other allegations of serious rights violations which require
full investigation include cases of children being held in
transfer vehicles together with adults, children having to
wait for long hours for their hearings and children being
left hungry while waiting in the courthouse under conditions that are not favourable in terms of their fresh air and
other needs.
In this framework, it is demanded that the following rules
are adhered to in implementation:
[38]
For these reasons, the establishment of juvenile courts
and juvenile heavy penal courts in all provinces should
also be demanded.
At the same time, the government should be supported
with regard to preparing a strategy for spreading juvenile
courts in all provinces and developing an action plan.
SUGGESTION 3 It should be ensured that implementation is always in conformity with the needs of the child and
the fundamental principles of the juvenile justice system,
and all breaches of law in procedures related to children
should be addressed.
Those interviewed stated that if public employees abided
by the law, this would go a long way towards solving the
problem. The importance of implementing procedures
specifically applicable to children, adopting an approach
which endeavours to understand the reasons why children participate in these demonstrations and having a
compassionate attitude was frequently emphasized. A
lot of people think that having laws and procedures specifically applicable to children will not provoke them into
committing a crime, and in contrast will encourage them
to behave in line with applicable rules. One example given
to support this opinion is the attitude subsequently observed in the attitudes of children who played football with
the police. It is indispensable to demand that those exercising public authority should abide the law, as this is,
regardless of all else, one of the essential elements in the
protection of human rights and the rights of the child.
specifically applicable to them and that deprivation of liberty is used only as a measure of last resort and limited
to the shortest time possible, it will be necessary to introduce the following legal arrangements:
a. In order to ensure that all children are tried in juvenile
courts, the Anti Terror Law should be amended and
the establishment of juvenile courts and juvenile heavy
penal courts should be completed in all provinces.
b. In order to ensure that the penalty of imprisonment for
children is a last resort and priority is given to the best
interests of the child, the provision of the Turkish Penal
Code that inhibits the application of alternative measures (Art. 31) should be amended and the principle
of single responsibility for multiple crimes should be
adopted.
[37]
Juvenile courts should be made widespread / the dissemination plan should be shared with the public.
The figures given under Section 2.1 and in Table 1 show
that 0.8% of all children put to trial are tried in specifically
designated heavy penal courts. However, a major portion,
45%, is still tried in general courts. This shows that even
if amendments are made in the Anti Terror Law and even
if ensuring that children are tried in juvenile courts is adopted as a rule, it will not be possible to reach an outcome
where all children are tried in juvenile courts, unless juvenile courts and juvenile heavy penal courts are established in every province. For example, Adana, one of the
provinces where a large number of children are exposed
to such lawsuits, has no juvenile heavy penal courts.
[36]
Article 13 of the Anti Terror Law prohibits conversion of
a prison penalty into another sanction or the postponement thereof, and is therefore in contradiction with the
principle of using measures and penalties that constitute
a deprivation of liberty only as a measure of last resort,
as enshrined in Article 37 of the UN Convention on the
Rights of the Child, and in practice leaves children with no
alternative in the face of penal law interventions.
Some practitioners also demand amendments to Articles
220 and 314 of the Turkish Penal Code, which cause the
participation of children in demonstrations to be penalized as membership of an organization, as well as amendments to Articles 5 and 7 of the Anti Terror Law. In the
implementation of these articles, the consequences for
the children should be taken into consideration and the
alternatives of either introducing an exception lifting their
applicability for children or completely redrafting the articles should be discussed.
The principle of “single responsibility for multiple offenses” should be adopted for offenses involving children.
Meanwhile, children who repeat an act of the same nature more than once are at risk of exposure to very heavy
penalties. Preventing this will be possible by adopting the
principle of “single responsibility for multiple offenses”,
which is one of the most important principles of the juvenile justice system.
In sum, in order to ensure that children are tried in courts
effect by Turkey, constitutes a part of domestic law. Thus,
the right of the child to be tried in courts specifically applicable to them is also protected by the right to “a fair and
public hearing within a reasonable time by an independent and impartial tribunal established by law” included
in Article 6 of the European Convention on Human Rights
(ECHR). Article 141 of the Constitution of the Republic of
Turkey also stipulates that “special provisions shall be provided in the law with respect to the trial of minors”. Within
the framework of these arrangements, articles 9 and 13
of the Anti Terror Law is in violation of the UN Convention
on the Rights of the Child, the European Convention on
Human Rights and Article 141 of the Constitution, as they
foresee the same courts and same procedures for the trial
of children and adults.
Articles 9 and 13 of the Anti Terror Law are also under criticism for being in violation of the rule of non-discrimination
(CRC Article 2), the principle of equality (Constitution Art.
10), the principle of prioritizing the best interests of the
child (CRC Art. 6, CPL Art. 4), the principle of being a state
governed by the rule of law (Constitution, Article 2) and
the principle that no one may be tried by any judicial authority other than the legally designated court (Constitution Article 37)1.
[35]
In Guvec vs Turkey, the European Court of Human Rights
examined the trial of a 15 year old juvenile by the State
Security Court, and determined a violation of Article 6 of
the ECHR.
1
Evaluation Report of the Amendment to the Anti-Terror Law in views
of Child Rights, Istanbul Bar Association, March – 2007
[34]
dren should be put in place since this cannot wait until
the other suggestions herein are put into practice fully.
One measure that will provide a solution in the short run
is to ensure that public authorities adopt a clear attitude
on this issue.
A meeting should be held with the representatives of responsible institutions, so as to assess the situation, and
constant cooperation with the same should be ensured.
SUGGESTION 2
Necessary amendments should be
made in the laws to ensure that children are tried in juvenile courts with juvenile-specific procedures, and juvenile
courts should be made widespread.
Both practitioners and relevant experts see the trial and
punishment of children participating in demonstrations
as if they were adults as a secondary victimization of the
child and suggest that necessary legal changes should be
made to ensure that children are tried in juvenile courts.
To this end, it is necessary to make more than one law
amendment, and also to increase the number of juvenile
courts and fill the gaps in human resources and infrastructure.
Articles 9 and 13 of the Anti-Terror Law should be
amended.
Article 40 of the Convention on the Rights of the Child
accepts it as an element of the right to fair trial to have
courts and procedures specifically applicable to children.
In accordance with Article 90 of the Constitution, the Convention, which is signed and ratified and thereby put into
PART 2
RECOMMENDATIONS
This section was prepared
taking into consideration
the views expressed during
the interviews and the written comments and suggestions of non-governmental
organizations.
SUGGESTION 1 Priority should be on assuring the right
of the child to life, and the principle of “zero tolerance”
should be adopted to prevent torture and ill-treatment of
children.
[33]
It is seen that interventions during and after demonstrations pose a serious danger to the right of the child to life.
This is something which requires attention and measures
to be taken without delay. Whatever the demonstrations
and the threat they pose may be, the exposure of children
to ill-treatment and beatings and to interventions that can
cause their death by those exercising the power of the
public is unacceptable. This should be the first principle
to be adopted by everyone working in this field when carrying out their duties. Although all the other suggestions
included in this report are oriented to ensure this result, a
short-term action plan to prevent death and injury of chil-
[32]
One claim is that the participation of children in demonstrations and their engagement in protesting certain events is
perceived by law enforcement authorities as an assault on
the State and, by identification, on the law enforcement
authority itself, which leads law enforcement authorities
to show no tolerance towards such acts. The impunity of
public employees who commit crimes against children is
cited as evidence for this view. Also the Report on Perception and Mentality Patterns in the Judiciary prepared by
TESEV as a result of a survey carried out in 2007 is used
to support this viewpoint. In this survey conducted on 51
judges and prosecutors using the in-depth interview technique, the question “Can human rights pose a threat to
state security?” received an affirmative reply (“yes”) from
51% of the respondents, while only 28% of the respondents replied “No”. The question “Can we say there is a
tendency to differentiate in the approach of the judiciary to
offenses committed against the state and offences committed by civil servants?” was replied as “unfortunately,
yes” by 45% of the respondents, and “yes, and there
should be” by 24% of the respondents.
Moreover, it is claimed that barring a few provinces including Diyarbakir and Adana, authorities cannot prevent children staying in custodial institutions from being in contact
with adults, and that in some provinces juveniles even
stay in the same wards as adults.
on violation of TCC, 16.2% were convictions, 8.6% were
acquittals and 75% were in the “other” category; while in
2007 33% were convictions, 13.2% were acquittals and
53% were under the “other” category.
The disaggregated data as per the number of cases decided and the types of decisions ruled is given in Table
4. As can be seen here, while there is a decrease in
the number of suits filed against juveniles compared to
adults, there is an increase in the number of suits resulting
in conviction. The percentage of convictions ruled for the
offence of violating the TCC rose from 16.2% to 33% for
adults, translating into a two-fold increase. For children,
the percentage rose from 4.7% to 47%, corresponding to
a tenfold increase.
[Tablo 4] Distribution as per years, number of decided
files and type of decision22
Acquittal
Conviction
Other
Acquittal
Conviction
Other
Acquittal
Conviction
Total
Years
110
43
79
3
2
4
31
50
17
[31]
TPC art. 220
Other
TPC Art. 314
Conviction
TPC Art. 301
101
9
6
40
22
3
32
10
3
301
14
10
551
2006
Acquittal
Violation of
TCC
487
2007
Other
15
47
86
Although it can be assumed that factors such as better
preparation of the files might have played a role, the increase in the acquittals ruled with regard to children
shows that the increase in the convictions ruled cannot
be based solely on this reason.
22 These figures retrieved from Judicial Statistics
[30]
is 438, with a juvenile/adult ratio of 6%. With regard to
other crimes, no big difference is observed in the juvenile/
adult ratio. Suits were filed under TPC Art. 314 against
2,860 adults and 198 juveniles in 2006, with a juvenile/
adult ratio of 6.9%; in 2007, this ratio was 6.5%. In 2006,
suits were filed under TPC Art. 220 against 8,167 adults
and 215 juveniles, with a juvenile/adult ratio of 2.6%. In
2007, these figures were 8,921/207 respectively, with the
juvenile/adult ratio down to 2.3%.
While the number of children against whom action was
brought increased in 2006 – 2007, there is a decrease in
the number of children whose files were decided. When
the court rulings are examined, it is seen that there is a
decrease in the number of decisions other than conviction
and acquittal, such as postponement etc, whereas there
is an increase in the number of conviction and acquittal
decisions. For example, of the 335 children put to trial in
2006 on charges of violation of the TCC, 2.99% received
convictions, 4.3% acquittals and 89.85% other rulings;
whereas for 2007 these figures are as follows: 47% convictions, 18.53% acquittals, 33.3% other rulings.
In order to understand the change in the decision trends
of the courts, it may be fruitful to look at the decisions
ruled for adults in the same years. In 2006, a total of 3,683
court decisions were ruled against adults for violation of
the Anti-Terror Law, 599 of which were convictions, 317 of
which were acquittals and 2,767 of which were under the
“other” category. In 2007, the total number of court rulings
was 4,536; and 1,505 of them were convictions, 600 acquittals, and 2,431 in the “other” category. The ratio of rulings concerning adults within the years to the total number
of rulings varied as follows: of the overall rulings in cases
who attended school prior to their arrest find their ties with
their schools weakened or altogether broken after their
release following a long period in custody.
It was also reported that sometimes the courts send the
indictments to schools with a request for disciplinary inquiry.
Separately, it is reported that 4 juveniles named S.K., A.Y.,
M.K. and F.E. were taken into custody during demonstrations taking place in Tarsus on 29.10.2008 and were still
under arrest as of March 2009 when the report was being
drafted, and had not been brought before a judge in the
last 6 months.
Since Prison Statistics do not include data on children disaggregated by crime, age and status as detainee or convict, it is not possible to make an assessment on children
placed under arrest due to these crimes.
[29]
However, it is possible to make an assessment of the penalization trend based on the number of actions filed and
decisions ruled by courts.
It is seen that although there is an increase, compared to
adults, in the number of children taken into custody, the
same tendency is not observed with regard to the number
of actions filed.
For the year of 2006, the number of adults concerning
whom action was filed on claims of violation of the Anti-Terror Law is 3,708 whereas the same for juveniles is
299. For the same year, the ratio of children against whom
a suit was filed on violation of TCC to adults is 8.6%.
In 2007, the number of adults prosecuted on the same
charges is 7,275, and the number of children for the same
[28]
4. A.B. (age 17) was arrested on 22.2.2008 on accusations of participating in demonstrations organized in
Gaziantep and throwing Molotov cocktails and stones;
was sentenced to a prison term of 5 years. (Date of arrest 23.2.2008; duration of arrest: still under arrest at
the time the report of the İHD Adana Branch was being
prepared (January 2009)
5. U.E. (age 14) was arrested on 21.3.2008 on charges
of participating in Nowruz demonstrations, shouting
slogans and throwing stones at the gendarmerie; sentenced to a prison term of 3 years 1 month and 15 days.
(Date of arrest: 28.3.2008; duration of arrest 4 months
20 days)
6. E.T. (age 16) was arrested on 21.3.2008 on charges
slogans and throwing stones at the gendarmerie; sentenced to a prison term of 4 years 2 months. (Date of
arrest: 28.3.2008; duration of arrest 4 months 20 days)
7. C.D. (age 16) was arrested on 21.3.2008 on charges
slogans and throwing stones at the gendarmerie; sentenced to a prison term of 4 years 2 months. (Date of
arrest: 28.3.2008; duration of arrest 4 months 20 days)
For example, F.A. served 6 of the 8 months he was sentenced to while under arrest. Remaining under arrest for
6 months for a penalty of short-term deprivation of liberty
contradicts the principle of using deprivation of liberty as
a measure of last resort and limiting it to the shortest time
possible. For the duration they are deprived of their liberty,
children cannot attend school. In the interviews, one of
the observations shared by interviewees was that children
children and their attorneys that the prisons were full in
excess of their capacities, that juveniles held under arrest
in the Diyarbakir E Type Closed Prison stay in one ward
with 30-35 juveniles, and the population of wards where
juveniles arrested for “terrorist crimes” are held varies between 17 and 24.
Some arrest durations regarding children the lawsuits
concerning whom have been decided within 2008:
1. M.Y. (age 16) was arrested on 9.3.2008 on charges
of participating in demonstrations and throwing Molotov cocktails and stones. Subject was sentenced to
6 months for propaganda of an organization, 3 years
and 9 months for being a member of an organization,
amounting to a total prison sentence of 4 years and 3
months. (Date of arrest 19.3.2008; duration of arrest 2.5
months)
[27]
2. A.B. (age 15) was arrested on 9.3.2008 on charges
of participating in demonstrations and throwing Molotov cocktails and stones. Subject was sentenced to
6 months for propaganda of an organization, 3 years
and 9 months for being a member of an organization,
amounting to a total prison sentence of 4 years and 3
months. (Date of arrest 19.3.2008; duration of arrest 6
months)
3. F.S. (age 17) was arrested on 22.2.2008 on accusations of participating in demonstrations organized in
Gaziantep and throwing Molotov cocktails and stones;
was sentenced to a prison term of 5 years. (Date of arrest 23.2.2008; duration of arrest: still under arrest at
the time the report of the İHD Adana Branch was being
prepared (January 2009)
[26]
[3.3] Courts not using arrest and imprisonment as a
measure of last resort
As with the practice of taking into custody, it is claimed
that the rule of “last resort” included in Article 4 of the
Child Protection Law and Article 37 of the CRC is not adhered to when it comes to rulings on arrest and prison
sentences. The statistical data given below show that the
increase in the number and ratio of children received into
security units does not extend to the number of children
concerning whom an action is filed or court decision is
ruled. This makes one think that detention is not used as
a measure of last resort. These figures also suggest that
there is a serious increase in the number of lawsuits filed
on the grounds of violation of TPC Art. 314.
In an unofficial source21 it is claimed that suits have been
filed for “committing a crime on behalf of an organization
although not being a member of the organization” against
251 children in Diyarbakir, Adana, Gaziantep and Şırnak
between August 2008 and February 2009, and that 198 of
these children are still under arrest in prisons located in
different provinces, mainly in Adana and Diyarbakir. According to records of the Bar Association, within the last
1 year, defence attorneys have been requested for 497
juveniles taken into custody on charges of “violation of the
Anti-Terror Law” in the events taking place in Diyarbakir.
Since judicial statistics do not include disaggregated data
on the status of custody according to crime types, it was
not possible to make an evaluation in that regard. However, in the provinces visited, it was expressed both by
21 Sabah Newspaper 6.2.2009
is stated that M.B. (age 13) who was taken into custody
in the province of Van, has applied to the Van Branch of
İHD on claims that he/she was exposed to rough beating
and abuse.
There are also examples claiming that health conditions
are largely ignored.19 It is claimed that 15 year-old Ş.A.,
who was taken into custody during the demonstrations in
Diyarbakir and afterwards arrested, and is currently held
at the Diyarbakir Type E Prison, is epileptic and although
his/her state of health was notified and relevant medical
reports were submitted, the forensic medicine practitioner
has issued a report that “the subject’s health condition is
not a drawback for detention provided that he/she continues to use his/her prescribed medication”, and that the
Court has refused the demands for release based on such
report.
[25]
Often, prolonged hearings can also become a violation
of the right not to be subject to ill-treatment. In one of the
cases witnessed during the interviews, the children were
brought to the courthouse in the morning, yet the hearing
did not start until late afternoon. Children reported that
they were not provided with sufficient food during this
waiting period20.
19 http://www.polisgazetesi.com/yazdir.asp?ID=586
20 Radikal Newspaper 20.4.2009
[24]
during the detention process and demonstrated bruises
and traces of battery in various parts of their bodies due
to this beating and torture, and that his clients had notified this situation in the statements they gave to the prosecutor.17 The ages and custody status of the children who
are the subject of this application are as follows: Ü.B. (arrested at age 16), R.S. (arrested at age 16), V.Y. (arrested
at age 16), M.Ö. (arrested at age 16), O.S. (16 years old),
B.Ö. (arrested at age 15), SK (arrested at age 16), İ.G.
(arrested at age 15), M.O. (arrested at age 16), Ö.Ö. (arrested at age 15), M.K. (arrested at age 16), İ.D. (arrested
at age 16), Ş.A. (arrested at age 16), L.Ö. (14 years old),
Mahir Özdemir (13 years old), D.Ç. (13 years old), E.A. (13
years old), Ö.D. (14 years old), C.K. (14 years old), İ.S. (13
years old), S.Ö. (13 years old).
The same report contains information on individual applications made by L.Ö., Ş.Ö. and Ş.A. claiming that the
police dragged these children grabbing them by their hair,
beat them with batons and verbally assaulted them with
insults and blasphemies. And the report claims that in
another application, B.E. (14), a grade 7 student at the
Primary School of the Seyhan Municipality, was taken
into custody on 12.11.2008 10.00 a.m. from his/her classroom18.
In a news story dated 3.2.2009 appearing in the Child
Rights Report of the Diyarbakir Branch of Mazlum-Der, it
17 Source: Assessment Report by İHD Adana Branch on Torture and
Ill-Treatment to Detainees after the Demonstrations in October
18 İHD Adana Branch, press release dated 13.11.2008
demonstrations. According to the information provided by
the Activists’ Group for Justice for Children, children who
lost their lives as a result of interventions of security forces
between 2000 and 2009 are as follows:
2000
Serdar Günerci
(17)
Abdullah Duran
2006
(12)
Uğur Kaymaz
2004
(8)
İsmail Şedal
(10)
Welat Şedal
(9)
(17)
Mahsum Mızrak
(17)
Ahmet Araç
(3)
Fatih Tekin
(8)
Erkek
(8)
Enes Ata
Abdülsamet Erip
2009
(12)
Yahya Menekşe
2008
(10)
Mizgin Özbek
(17)
Emrah Fidan
(14)
Diyarbakr
Yüksekova
Yüksekova
Mardin (21 November)
Diyarbakır (29 March)
Batman (March)
Mardin (March)
Diyarbakır (3 April)
Diyarbakır (3 April)
[23]
Batman (5 September)
Şırnak (15 February)
Hakkari (23 April)
40 children taken into custody in Adana in the last 11
months have applied to the Human Rights Association
claiming that they were beaten during detention procedures and in the police car; and 20 children were brought
to the courthouse in handcuffs.16
Attorney Çemşit Tabak applied to the Adana Branch of
İHD, claiming that the children he represents were beaten
16 Press release by the Adana Branch of Human Rights Association,
dated 29.11.2008
[22]
[Table 3] Children detained on claims of “terrorist crimes”
in 2006, by age15
1
Number of children detained
9
Age
10 11 12 13 14 15 16 17 18
1
3
2
7
33 43 90 79 45
The response given by security units to criticisms related
to detention of juveniles is that it is not always easy to
identify the age of an individual taken into custody during
violent demonstrations and that the number of children
taken into custody is very low compared to the number of
children actually participating in demonstrations. Security
units state that only those who are involved in too many
events/activities are taken under custody, while other parties claim that detentions are not always based on a fixed
charge. It is claimed by some interviewed that sometimes
children seen on the streets during the dispersion of the
demonstrators can be taken into custody, that after the recent events police now come and take into custody those
children who have stone marks/traces on their hands, and
that the apprehension warrant prepared by the police is
used as if it is a presumption of delinquency.
[3.2] Violations of the right to life and allegations of
torture and ill-treatment
There are various complaints about ill-treatment and arbitrary practices by law enforcement during detention procedures taking place during or after demonstrations. On
the other hand, there are also many children who have
lost their lives or suffered injuries during the break-up of
15 Statistics for Children Received into Security Units, 2006, TurkStat
Since official statistics for the years 2007 and 2008 have
not yet been published, it is not possible to make an accurate comparison. However, it is possible to make an
evaluation of the statistics concerning children received
into the Child Division of the General Directorate of Security (TNP) in Adana. According to these statistics, 1106
juveniles were apprehended and detained on claims of offending in 2008 by security (law enforcement) forces; 173
of them were detained on charges of organizing unauthorized demonstrations and terrorist actions; also, there
are 69 children the charges against whom are unknown
since the reason for their apprehension was stated as the
apprehension order issued by the prosecutor’s office. The
top 3 offense types for 2008 with regard to children received into security units with claims of offending in Adana
are as follows: 414 juveniles were detained on charges of
theft, 173 juveniles on charges of organizing unauthorized
demonstrations and terrorist acts, and 137 juveniles on
claims of possession of drugs. Although a reduction is
seen in the number of children detained by security units
between 2006 and 2008, there is a serious increase in the
number of children detained on terror charges.
[21]
The ratio of the overall number of children detained on
terror charges by security units in Adana in 2006 to the
overall number of children detained by security units is
0.4%, whereas this ratio rose up to 15.6% in 2008.
The age breakdown of 304 juveniles taken into custody on
claims of “terrorist crimes” in 27 provinces in accordance
with 2006 Statistics on Juveniles Received into Security
Units are given in Table 3.
[20]
................................................... [3] Implementation Aspects
of the Problem
[3.1] Detention not used as a measure of last resort
Legal practitioners and NGO representatives interviewed
claim that detention is used widely and as a measure of
first resort for children participating in demonstrations,
whereas law enforcement forces are of the opinion that
there are many children involved in the events and that
investigation is launched only for a handful of them.
According to the data of the Adana branch of the Human
Rights Association14; in the last 11 months 264 children
were detained and 69 were arrested; 105 children were
released from Public Prosecutor’s Offices and 95 children
were released from detention units.
In 2006, the number of children received into security
units on claims of offending in the province of Adana is
2,729; 2,648 of them are boys and 121 are girls. Distribution of top three offence types for these children in 2006 is
as follows: 832 children on theft charges, 666 children on
injury charges, and 241 children on vehicle theft and theft
from vehicles. In these statistics, 27 separate offences are
categorized, with one category of “other” as well. “Terrorist crimes” is in 23rd place on the list of charges brought
against children detained in Adana in 2006.
14 Press release by the Adana Branch of Human Rights Association,
dated 29.11.2008
times is likely to be way above these sentences. Since the
names of the children are abbreviated to only their initials
in the reports, it is not possible to keep track of them. For
example, if the names Ö.Ç. and V.Ç. included in the NGO
reports regarding decisions ruled in Adana in 2008 refer
to the same individuals, then it is probable these children
were judged for participation in two separate demonstrations in 2008. According to the report, it is probable that
these children were sentenced to a prison term of 4 years
and 2 months as a result of the prosecution regarding the
demonstrations they participated on 28.12.2007, and a
prison term of 1 year as a result of the prosecution regarding the demonstrations they participated on 23.3.2008.
The time period involving both demonstrations is around
3 months. Considering that the demonstrations have been
continuing since 2006, it can be assumed that there are
children who face even longer prison terms. The question
of children who face this risk should also be investigated.
[19]
The adjudications and final decisions ruled in 2006-2007 in
accordance with 4 fundamental penal provisions that result
in children facing heavy penalties are given in Table 2.
[Table 2] Number of suits filed on the grounds of TCC,
TPC Art. 301, 314 and Art. 22013
TPC Art. 314
TPC Art. 220
16-18
Violation of TCC TPC Art. 301
109
195
190
8
20
17
105
179
215
2
19
0
20
7
9
1
0
0
293
431
12-15
6
7
16-18
719
869
12-15
2005
2006
2007
16-18
Year
12-15
Total
16-18
13 These figures retrieved from Judicial Statistics
[18]
to 3 years 1 month 15 days for the offense of being a
member of an illegal organization due to having participated in the demonstrations taking place following the
opening ceremony of the Free Citizen Association.
4. M.G. (16), H.D. (17), and A.T. (17), sentenced to 3 years
1 month 15 days for the offense of being a member of
an illegal organization due to having participated in the
demonstrations taking place in the Şakirpaşa Neighbourhood for the anniversary of the apprehension of
Abdullah Öcalan,
5. A.T. (16), and S.T. (17), sentenced to 1 year for the offence of propaganda of an illegal organization due to
having engaged in the propaganda of the organization
by carrying an image of Öcalan and shouting illegal
slogans at the Nowruz meeting held at the Mimar Sinan Open Air Theatre,
6. V.Ç. (17), and Ö.Ç. (17), sentenced to 4 years and 2
months for the offence of being a member of an illegal
organization due to having thrown stones at the police,
shouted slogans and burned tyres in the Neighbourhood of Barbaros,
7. M.A.A. (17), sentenced to 1 year for the offense of propaganda of an illegal organization,
8. M.M. (15), and M.K. (16), sentenced to 1 year for the
offence of propaganda of an illegal organization and
shouting illegal slogans and participating in a meeting
organized by DTP for the purpose of supporting Nazmi
Gür, an independent MP.
In the court decisions mentioned, the lowest penalty is
6 months of prison and the highest penalty is 8 years
of prison. Moreover, the total penalties of children who
participated in more than one demonstration at different
• Resisting the police during the dispersion of the illegal
assembly (imprisonment for 5 to 8 years).
Hence, the indictments asked for a total of 13 to 28 years
of imprisonment for the children. Although these penalties
are subject to reduction in accordance with the ages of
the children, the reduction by ½ applicable for the 12-15
age group results in 6 years 6 months to 14 years; and the
applicable reduction of 1/3 for the 16-18 age group results
in around 9 to 18 years of imprisonment as penalty.
The reason why children are tried as adults and why it is
prohibited to postpone the sentences or convert them into
alternative sanctions is explained on the grounds of deterrence. However, as can be seen from the examples given
below, there is an increase in the number of lawsuits filed
against children for terrorist crimes between 2005 and
2007.
[17]
Examples of the sentences given to juveniles in 2008,
their ages and the actions in which they engaged are as
follows12:
1. A.T. (17), sentenced to 3 years 1 month 15 days for the
offense of being a member of an illegal organization
due to having participated in the demonstrations taking place to celebrate the anniversary of PKK,
2. B.Y. (16), sentenced to 1 year for the offence of propaganda of an illegal organization due to having participated in the demonstrations taking place to celebrate
the anniversary of PKK,
3. T.T. (16), M.M. (14), A.B. (16), and S.T. (13), sentenced
12 Retrieved from NGO reports
[16]
Violation of Law no. 2911 on Assemblies and Demonstration Marches implies unauthorized demonstration
and marching. The penalty foreseen for these acts is imprisonment for 1 year 6 months to 3 years.
Anti-Terror Law Article 7/2 regulates the offense of engaging in the propaganda of a terrorist organization and
provides for punishment of offenders with an imprisonment term of 1 to 5 years.
Children can be tried and very heavy penalties can be demanded for one or more of the offenses described above.
An example is given below for clarification.
Children (Ş.B. (13), E.B. (13), V.D. (13), Ö.S. (14), M.A.
(14) and Ş.A.(14)), who are alleged to have attended the
demonstrations taking place on the day of the Prime Minister’s visit, are accused of participating in illegal demonstrations in varying areas in the city, throwing stones at security forces, burning tyres, displaying illegal posters and
placards, acting as look-out for those burning the tyres,
breaking the windows of police vehicles, closing the road
to traffic and shouting slogans in favour of Öcalan; and
the offenses charged in the indictment are as follows:
• Punishment as a “member of the organization” due to
having committed a crime on behalf of the organization although not a member of the established armed
organization (imprisonment for 5 to 10 years),
• Increase of the punishment by half due to the crime
having been committed within the framework of the activities of the terrorist organization,
• Making the propaganda of the terrorist organization
(imprisonment for 1 to 5 years),
In 2006, no convictions or acquittals were ruled for the
12-15 age group with regard to TPC Art 220, whereas 6
convictions and 9 acquittals were ruled in the 16-18 age
group. In 2007, there were 1 conviction and 5 acquittal
decisions for the 12-15 age group. In the same year, there
were 14 convictions and 42 acquittals ruled for the 16-18
age group.
Article 314 of the Turkish Penal Code regulates the
crime of establishing or directing armed organizations for
the purpose of committing crimes against state security
and constitutional order. The punishment foreseen for this
offense is prison for 10 to 15 years. The punishment foreseen for members of this organization is prison for 5 to 10
years.
In 2006, 198 of a total of 1,145 suits filed for violation of
TPC Art. 314 were against children under 18. 19 of these
were against children in the 12-15 age group and 179
against children in the 16-18 age group. In 2007, 215 of a
total of 1,094 suits filed were against children under 18. No
suits were filed against juveniles in the 12-15 age group
for violation of said article. Number of suits filed against
the 16-18 age group was 215.
[15]
In 2006, no acquittals or convictions were ruled in the 1215 age group with regard to TPC Art. 314, while 3 convictions and 22 acquittals were ruled in the 16-18 age group.
In 2007, 1 acquittal was ruled in the 12-15 age group, and
31 convictions and 50 acquittals were ruled in the 16-18
age group.
Turkish Penal Code Article 152/1a regulates the offense
of harming public property and foresees prison sentence
for 1 to 6 years for those engaging in this act.
[14]
is purely play. The following are pointed as justifications
confirming this thesis:
• Fathers of some of the children are either village guards
or police officers,
• According to their statements, some of them are children who aspire to go through their education and
take up a job in the public domain as a teacher, police
officer etc,
• The same children give concerts or play ball with the
police during the same demonstrations.
215 out of 1237 actions filed for violation of Article 220 of
the Turkish Penal Code in 2006 were against children under 18. 20 of them were in the 12-15 age group, and 195
were in the 16-18 age group. Of a total of 1,232 suits filed
in 2007, 207 were against children under 18 years of age.
17 suits were filed against children in the 12-15 age group
for violation of the aforementioned article. The number of
suits filed against children in the 16-18 age bracket was
190.11
11 http://www2.tbmm.gov.tr/d23/7/7-6037c.pdf
• Protesting the authorities for not permitting press conferences by legal organizations such as DTP or İHD or
for not permitting marches after press releases,
• Demonstrations to protest the apprehension of Abdullah Öcalan or authorities not releasing corpses,
• Demonstrations to celebrate Nowruz etc,
• Political party meetings.
Similarly, in the interviews it was pointed out that the perception of the way children participated in these demonstrations as a manipulation from a single source is not a
correct evaluation, and it was emphasized that the children may get involved in demonstrations for widely varying reasons:
• Some children are already on the streets and are automatically there during demonstrations,
[13]
• Such activities are almost the only form of entertainment for children,
• For children, acts such as throwing stones etc. are the
only known way of expressing their views and protesting something, and there are no other means offered
to them for expressing their views,
• Children voice their reactions in this manner because
of the conditions surrounding them,
• Children are invited or summoned to these demonstrations by the organization,
• Children are steered by their families.
Although these views vary between the parties involved
in the issue, there is one view everybody agrees on without exception: the motive of at least some of the children
[12]
crime on behalf of the organization, even if they are not
a member of that organization, shall also be punished
for being a member of the organization.
b. If the organization is armed, the sentences stated
above shall be increased from one fourth to one half.
c. Anyone who makes propaganda for the organization
or its objectives shall be punished by imprisonment
from one to three years.
It is claimed that Article 314 of the TPC is applied to all children participating in demonstrations on the grounds of the
resolution of the General Penal Chamber of the Supreme
Court of Appeals no. 2007/9-282 and dated 04.03.2008.
In the said resolution, the General Penal Chamber considered that the fact that the organization (PKK) has issued a general summons to a demonstration constitutes
sufficient evidence that the individuals participating in the
demonstration have acted on behalf of the organization,
based on the view that the principle of “separate responsibility is adopted for any offence committed within the
framework of the organization’s activities”.
This resolution constitutes the basis for one of the objections of the legal practitioners. The legal practitioners interviewed say that it is not possible to prove the motive of
a child participating in demonstrations. In the interviews,
it was stated that not all the demonstrations in which children participated were of the same nature, and that all
demonstrations, each of which was different in form, are
shown and perceived as if they are a uniform illegal demonstration. The demonstration formats in question include
the following:
• Protests developing in the neighbourhood,
dren in 2007 is 63,396. This means that 45% of all children tried in 2007 did not have their trials administered
by courts specifically applicable to them. 900 of these
children were tried in specifically-designated heavy penal
courts. This shows that 0.8% of all children tried had their
trials administered by specifically-designated heavy penal
courts.
In 2005, 1 out of 100,000 children were tried in the specifically-designated heavy penal courts envisaged in CCP
Article 250, while this ratio increased to 5 in 2006 and 12
in 2007.10 Conversely, there has been a decrease in the
number of children tried in Juvenile Heavy Penal Courts.
In 2005, 365 out of 100,000 children were tried in juvenile heavy penal courts, 130 in 2006, and 56 in 2007. The
same figure for juvenile courts is 310 in 2005, 747 in 2006,
and 600 in 2007.
[11]
[2.2] Determining the type of offence corresponding
to the act
Actions against children participating in demonstrations
are often filed on the grounds of violation of TPC Art.
152/1-a, 220, 314/2, TCC Art. 7/2 and Law no. 2911.
Article 220 of the Turkish Penal Code regulates the
crime of “establishing organizations for the purpose of
criminal activity”. According to the article:
a. Anyone who becomes a member of an organization
established for the purpose of criminal activity shall be
sentenced to imprisonment of from one to three years.
The law also stipulates that anyone who commits a
10 http://www.adli-sicil.gov.tr/istatistik_2007/çocuk/çocuk1c-2007.pdf
[10]
of the Anti-Terror Law will be considered by the heavy
penalty courts specified in paragraph one of Article 250 of
the Code of Criminal Procedures (CCP).
The same law amendment also prohibited putting off announcement of the verdict, converting ruled prison sentences into alternative sanctions and postponing the sentences with regard to offenses included under the scope
of the Anti-Terror Law. The Law adopted the principle of
applying this prohibition also for children who have completed 15 years of age.
The distribution of children tried in penal courts before
and after the law amendment is given in Table 1 according to their age groups and court types.
[Table 1] Number of children tried in juvenile courts and
specifically-designated heavy penal courts, by years9
Juvenile
courts
Age
Juvenile
heavy penal
courts
Other
courts
Specificallydesignated
heavy penal
courts per
CCP Art
250
General
heavy penal
court
12-15 16-18 12-15 16-18 12-15 16-18 12-15 16-18 12-15 16-18
13412 30412
2007
18483 48962 2494
2006
12146 20036 6600 31302 17107 66429
2005
576
9266
9398 46812
3482 11464 46218
9
38
11
141
436
889
816
791
753
4331
4422
4061
Nationwide, the number of children tried is 158,917 in
2005, 141,102 in 2006 and 111,278 in 2007. According to
these statistics, the number of children whose trials were
not administered in courts specifically applicable to chil9
These figures retrieved from Judicial Statistics - http://www.adli-sicil.
gov.tr/istatistik_2007/çocuk/çocuk1c-2007.pdf
[2.1] The child specific courts rule and trial at specifically designated courts
In Turkey, the principle of having children tried in courts
specifically established for them was first adopted in
1979 with the “Law no.2253 on the Establishment, Duties
and Trial Procedures of Juvenile Courts”. However, this
law limited the jurisdiction of juvenile courts to children
younger than 15 years old and to offenses falling under
the jurisdiction of general courts. According to the said
law, children older than 15 years old were being tried in
general courts, while children accused of offenses falling
under the jurisdiction of the State Security Courts were
being tried at State Security Courts (article 6). With the
Law amendment of 30.07.2003, this exception was lifted,
and the principle that the trials of all children, with no discrimination based on offence or age, should be administered by juvenile courts was adopted.
[9]
Around the same date, the Ministry of Justice (MoJ) Directorate General for Laws started working on drafting a
Child Protection Law, and the prepared Bill was adopted
by the Turkish Grand National Assembly on 3.7.2005 and
became effective upon its publication in the Official Gazette dated 15.7.2005. This law also adopts the principle
that all children regardless of their ages or offences shall
be tried by juvenile courts.
However, with an additional paragraph introduced on
29.6.2006 to Article 9 of the Anti-Terror Law, the principle
of having children tried in juvenile courts, which was adopted with the Child Protection Law, was abandoned. This
amendment foresees that actions filed against children
older than 15 years old for acts included under the scope
[8]
reporting the cases. In addition, the Justice for Children
Initiative8 was formed with the participation of many nongovernmental organizations.
....................
[2] Legal Background of the Problem
When the problem is described as participation of children in violence-containing demonstrations and their
subsequent detention, arrest and sentence to prison, it
becomes necessary to examine the legal arrangements
forming the background of the issue in two categories.
The first category involves the legal arrangements that allow children to be put on trial at specifically designated
heavy penal courts instead of juvenile courts. And the
second category includes the legal arrangements used in
classifying the type of crime corresponding to the actions
of the children.
8
Organizations forming the Justice for Children Initiative: Ankara Bar
Association’s Children’s Rights Centre, Başak Culture and Art Foundation, Children Under the Same Roof Association (ÇAÇA), Child
Studies Unit (ÇOCA), Diyarbakir Bar Association, Child Directorate
of the Greater Municipality of Diyarbakir, Eğitim Sen (Education and
Science Employees Union), Gündem Çocuk: Association for Promoting, Spreading and Implementing Children’s Rights and Monitoring,
Say Stop Initiative to Racism and Nationalism, Human Rights Association, Istanbul Activists’ Group for the Rights of the Child, MAZLUMDER, Association of Solidarity with Children Deprived of Freedom (ÖZGE-DER), Social Workers Association (SHUDER), Trauma
Studies Institute, TUHAD-DER, Human Rights Foundation of Turkey
(TİHV), Turkish Medical Association (TTB), Time’s Up! Initiative www.
cocukadalet.com
ignated heavy penal courts against 719 juveniles under 18
within the scope of “terrorist crimes”6. In 2007, this number was up to 869 throughout Turkey.7
One of the many demonstrations taking place between
2006 and 2008 was in the Cizre District of Şırnak on 15
February 2008, during which 15 year-old Yahya Menekşe
was allegedly crushed under a police armoured vehicle
and lost his life.
Finally, during the demonstrations taking place in Hakkari
in the April of 2009, 14-year old S.T. was allegedly beaten
by a police officer resulting in injuries with potential danger
of cerebral haemorrhage, 14 year-old Abdulsamet Erip fell
down in a creek and lost his life, and 8 year-old Maziye
Aslan was allegedly crushed under a police armoured vehicle in Van and lost her life.
[7]
Since 2006, we witness a large number of children being
detained, arrested and sentenced to prison, especially on
special days such as the Nowruz on 21 March and the anniversary of Abdullah Öcalan’s capture on February 15th
or following various press releases and meetings.
Some non-governmental organizations are carrying out
activities to create public opinion on the law amendments
and raise awareness on the state of children harmed in
this process. Human rights NGOs are monitoring and
Response dated 06.02.2009 to a written question by the Minister of
Justice, Mehmet Ali Şahin.
7
In the source from which these numbers are retrieved, the term “terrorist crimes” is used to indicate offenses of violation of the AntiTerror Law and the acts covered under the scope of Article 301, 220
and 314 of the TPC.
6
[6]
children to be used by terrorist organizations, your tears
will not avail you tomorrow. Our security forces will make
whatever intervention is necessary to stop those who have
become the tools of terrorism, be it children or women. No
standard of democracy permits such violent events.”2
In the days following these events, a Bill proposing
amendments to the Anti-Terror Law to allow children to be
put on trial at specifically designated heavy penal courts
was brought before the Turkish Grand National Assembly
(TGNA) and on 29.06.2006 the Bill was passed and the
law came into force.
In 2006, a total of 304 juveniles under age 18, of whom
205 were boys and 9 were girls, were detained due to “terror crimes”3 in 27 provinces of Turkey.4 13 of these detentions took place in Adana and 198 in Diyarbakir.5 Statistics
for 2007 and 2008 have not yet been published.
During the same year, suits were filed at specifically des-
These statistics cover 27 provinces and do not include the province
of Hakkari.
5
Statistics for Children Received / Brought in Security Units – 2006
TURKSTAT
4
In the Statistics for Children Received/Brought in Security, participation in illegal demonstrations is sometimes categorized as violation
of the Law no 2911 on Assemblies and Demonstration Marches, and
sometimes as a terror crime based on violation of Articles 220 and
314 of the Turkish Penal Code (TPC). In the Statistics for Children
Received / Brought in Security Units, breach of Law no 2911 is not
included. Crime types concerning TPC are included not with their legal definitions and the relevant article numbers, but according to the
categorization made by security units. Hence, only the number of
children detained for acts categorized as terrorist crimes by security
units is included here.
3
Radikal Newspaper 1.4.2006
php?haberno=183107
2
http://www.radikal.com.tr/haber.
......................................................................................................
PART 1
[1] Overview
The demonstrations that took place in Diyarbakir in 2006
are a major factor in explaining why children participating
in demonstrations started to be seen as a problem and
in the subsequent changes made in the legislation which
applies to children participating in demonstrations.
[5]
The demonstrations that started on 28 March 2006 in Diyarbakir during the funerals of 4 alleged members of the
PKK killed in Muş continued on 29 March, and during the
demonstrations 10 people died, 6 of whom were under 18
years of age.1
Prime Minister Mr. Recep Tayip Erdoğan gave a statement
on 1 April 2006 regarding the events, to the following effect: “I call out to mothers and fathers. Those who pour
their children out into the streets, those who allow their
1
Child Centered Analysis Report of Demonstrations in Diyarbakir on
28.03.2006 by Bar Associations Child Rights Commissions
INTRODUCTION
[3]
This report has been prepared following the study visits
to Adana and Diyarbakir on 9-11 March and to Hakkari on
23-24 March 2009 to identify the causes of the problem
regarding the prosecution and punishment of some children for participating in demonstrations, and to develop
suggestions for the solution of the problem.
The study visits were done in cooperation with UNICEF
Turkey and the Turkish Prime Ministry’s Human Rights
Presidency; officials of public agencies and non-governmental organizations (NGO) were interviewed in the provinces visited.
The first section of the report attempts to set out the background of the issue, and section two focuses on problems
and suggestions for solution.
Field Visit Report
on Children Deemed to be Terrorist Offenders
for Participating in Demonstrations
Field Visit Report
on Children Deemed to be Terrorist Offenders
for Participating in Demonstrations

Saha Ziyareti Raporu

Transkript

Benzer belgeler

2. Çeviri metnini indirmek için tıklayınız.

hikmet23_mahmut_celik

6 ekim dünya çocuk günü

Our plan for Women`s and Children`s Hospital

EK-3 4-6 YAŞ GRUBU SINIFI FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Fiziksel

Telefonun İcadı Alexander Graham Bell

The Principal`s Email - THE ENGLISH SCHOOL OF KYRENIA

gelişim oyunları seti