tam metin / full text

Transkript

II.Ulusal Tarımda Bilgisayar Uygulamaları Sempozyumu 28-30 Eylül Konya
Verilerin Standardizasyonuna Yönelik
Bir Bilgisayar Yazılımı: Standart
Yavuz AKBAŞ
Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Bornova-İZMİR
Özet: Çevre etkileri için fenotipik değerin standartlaştırılması, genotipi tahminlemedeki doğruluk düzeyi
artırması bakımından önemlidir. Bu çalışma, sistematik çevre etkilerini düzeltmede kullanılan bazı
yöntemleri uygulayan bir bilgisayar yazılımını tanıtmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. STANDART isimli bu
programın gerçekleştirdiği standartlaştırma yöntemleri sırasıyla (1) Alt Grup Ortalamalarından Ayrılışlar
(FARK), (2) Standart Normal Değişkene Çevirme (SND), (3) Tartılı Ortalama Fark (TOF), (4) Tartılı
Ortalama Oran (TOR), En Küçük Kareler katsayılarından yararlanarak (5) ortalamaya göre toplamalı
(EP1); (6) standart gruba göre toplamalı (EP2); (7) standart gruba göre çarpımsal (EP3) düzeltme
katsayıları ile standartlaştırma ve (8) regresyon yaklaşımıdır.
Anahtar Kelimeler: Seleksiyon, standartlaştırma, sabit etkiler, yazılım, standart normal değişken, etki
payı, regresyon katsayısı
A Computer Program for Adjusting Data: Standart
Abstract: Adjusting the phenotypic values for known environmental effects is important tool to increase
the accuracy of breeding value prediction. This study was conducted to build up a software for adjusting
systematic environmental effects using several methods. The methods considered in the software called
STANDART are (1) Means Differences (FARK), (2) Converting to Standard Normal Distribution (SND), (3)
Weighted Differences of Subgroup Means (TOF), (4) Weighted Ratio of Subgroup Means (TOR), (5)
Additive correction factors according to population mean based on Least Square Constants (EP1), (6)
Additive correction factors according to a standard group mean based on Least Square Constants (EP2),
(7) Multiplicative correction factors according to a standard group mean based on Least Square Constants
(EP3), (8) Regression Approach (REG).
Key words: Adjustment, selection, fixed effects, software, standard normal variable, fitting constant,
regression
Giriş
Fenotipik değer, genetik mekanizma ile çevresel faktörlerin bileşimi ile şekillenir.
Fenotipik değerlerden genetik potansiyelin tahminindeki isabet derecesi, ıslah başarısını
doğrudan etkileyen bir faktördür. Genotipi tahminlemedeki doğruluk düzeyi, incelenen
özellik bakımından çevresel farklılıkların güvenilir bir şekilde belirlenmesine dayanır. Bu
amaçla bireylerin olabildiğince benzer bakım, besleme ve yönetim koşullarda
202
yetiştirilmesine çalışılır. Bununla birlikte kaçınılmaz bir şekilde oluşan bazı sistematik
çevre etkileri (sürü, yıl ve mevsim) istatistiksel yöntemlerle düzeltilmesi yani
standartlaştırılması gerekir.
Sistematik
çevre
etkilerinin
standartlaştırılmasında
farklı
yöntemler
kullanılmaktadır (5). Uygulama kolaylığı, kullandığı varsayım ve algoritmalar bakımından
farklılık gösteren yöntemler Alt Grup Ortalamalarından Ayrılışlar (FARK), Standart
Normal Değişkene Çevirme (SND), Tartılı Ortalama Fark (TOF), Tartılı Ortalama Oran
(TOR), En Küçük Kareler katsayılarından yararlanarak ortalamaya göre toplamalı (EP1),
standart gruba göre toplamalı (EP2); standart gruba göre çarpımsal (EP3) ve En İyi
Doğrusal Sapmasız Tahminleme (BLUP) şeklinde sıralanabilir.
Literatürde standartlaştırma yöntemlerin tanıtıldığı çalışmalar (1, 4, 5, 8, 9; 11)
yanı sıra, yöntemlerin karşılaştırıldığı, avantaj ve dezavantajlarının vurgulandığı
çalışmalar da (2, 3, 6, 7) vardır.
Bu çalışma, sistematik çevre etkilerinin standartlaştırılmasında kullanılmak
amacıyla geliştirilen STANDART adlı bilgisayar yazılımının tanıtılması amacıyla
gerçekleştirilmiştir.
Programın Tanıtımı
Program BASIC programlama dili kullanılarak yazılmıştır. STANDART ismi verilen
program öncelikle hayvan ıslahı dersi uygulamalarına yönelik olarak hazırlanmış, daha
sonra sahadan elde edilen verilere uygun hale getirilmiştir. Program aşağıda isimleri
sıralanan yöntemleri gerçekleştirmektedir.
(1) Alt Grup Ortalamalarından Ayrılışlar (FARK),
(2) Standart Normal Değişkene Çevirme (SND),
(3) Tartılı Ortalama Fark (TOF),
(4) Tartılı Ortalama Oran (TOR),
En Küçük Kareler katsayılarından yararlanarak
(5) ortalamaya göre toplamalı (EP1);
(6) standart gruba göre toplamalı (EP2);
(7) standart gruba göre çarpımsal (EP3) düzeltme kaysayılarını kullanan ve,
203
(8) sadece sürekli etkilerin olduğu durumda regresyon yaklaşımı ile düzeltme
işlemleridir.
Program kesikli sistematik çevre etkilerinin standartlaştırılmasına yönelik olarak
yazılmış olmakla birlikte, sürekli etkiler veya kesikli ile sürekli etki kombinasyonu için de
düzeltme işlemi uygulayabilmektedir. Sürekli etkiler için düzeltmede bu etkilerin
incelenen özellik üzerine kısmi regresyon katsayılarının bilinmesi gerekir.
Yöntemlerin Tanıtımı
Aşağıda yöntemlerin kısa tanıtımları verilmiştir. Yöntemlere ait ayrıntılı literatürde
Gönül (5) mevcuttur.
Alt Grup Ortalamalarından Ayrılışlar (FARK)
Bu yöntemde alt grup içindeki bütün bireylerin sistematik çevre etkilerinden eşit
şekilde etkilendiği kabul edilir. Bireylerin verim değerinin alt grup ortalamasından
farklılığında sistematik çevre etkilerine ait bir pay bulunmamaktadır. Aradaki fark
sistematik
çevre
etkileri
dışında
kalan
etkileri
kapsamaktadır.
Yöntem
göre
standartlaştırma aşağıdaki şekilde uygulanmıştır.
Ydik = Yik - Yi
Eşitlikte Ydik i’nci gruptaki k’ncı bireyin çevre etkileri bakımından düzeltilmiş, Yik ise
düzeltilmemiş fenotipik değerini, Yi. bireyin bulunduğu alt grubun ortalamasını
göstermektedir.
Standart Normal Değişkene Çevirme (SND)
Yöntem, alt grup ortalamalarından ayrılışların o alt gruba ait standart sapma
cinsinden hesaplanmasını gerçekleştirir. Bu durumda elde edilen değerler ortalaması
sıfır, varyansı bir olan standart normal dağılış gösterir. Yöntem yaklaşım olarak FARK
yöntemine dayanmakla birlikte alt gruplar arası varyansların homojen olmamasından
kaynaklanabilecek hataları giderir.
Ydik = (Yik - Yi) / Si
Eşitlikte Si alt gruba ait standart sapma değeridir.
204
Tartılı Ortalama Fark (TOF)
Bu yöntem, düzeltmede ele alınan her bir çevre faktörü için standart kabul edilen
düzey ile diğer düzeyler arasındaki farkın gözlem sayıları ile tartılı tahminine dayanır.
Hesaplanan tartılı farklılıklara göre düzeltme katsayıları hesaplanıp gözlem değerleri
standardize edilir.
Örneğin A çevre etkisinin A1 ve A2 şeklinde iki düzeyinin ortalamaları X1 ve X2,
gözlem sayıları n1 ve n2 olsun. Buna göre TOF(A1-A2) değeri
TOF(A1-A2) = Σ {(X1j. - X2j.) wj }/ Σ wj
w = (n1j *n2j) / (n1j + n2j)
şeklinde hesaplanır. Σ işareti, işlemin A1 ve A2 düzeyleri arasındaki farka ait bilgiyi veren
tüm alt gruplarda yapılacağını ifade etmektedir. W, gözlem sayılarına göre hesaplanan
tartı değeridir. Açılımı
Y= m + a2 + e olan bir gözlem değeri, a1 düzeyi standart
alındığında düzeltme işlemleri sonucu Y + TOF(a1-a2) + e işlemi ile standardize edilerek
Y = m + a1 + e şekline dönüşür. Böylece tüm bireylerin standart kabul edilen çevrede yer
aldıkları kabul edilir.
Tartılı Ortalama Oranlar (TOR)
Bu yöntemde kullanılan algoritma TOF yöntemi ile benzerdir. Aralarındaki tek
farklılık TOF yönteminde ortalamalar arası farklar alınırken, TOR yönteminde
ortalamaların birbirine oranı üzerinden işlemler gerçekleştirilir. Dolayısıyla düzeltme
sırasında düzeltme katsayıları ile verimler arası toplama/çıkarma işlemi yerine çarpma
işlemi uygulanır.
En Küçük Kareler Katsayılarını Kullanarak (EP)
Bu yöntemde önce çevre etkilerinin her düzeyine ait etki payı tahminlenir. Daha
sonra etki payları kullanılarak düzeltme katsayıları hesaplanıp düzeltme işlemine geçilir.
Bu yöntemde etki payları kullanılarak a) Ortalamaya göre toplamalı düzeltme katsayıları
(EP1), b) Standart çevreye göre toplamalı düzeltme katsayıları (EP2) veya c) Standart
çevreye
göre
çarpımsal
düzeltme
katsayıları
(EP3)
hesaplanıp
üç
şekilde
standartlaştırma uygulanabilir.
Y = m + ai + bj + e modelinde ai ve bj, sırasıyla A ve B etkilerinin i ve j düzeylerine
ait etki paylarını göstermektedir. Bu etkilerin as ve bs düzeyleri standart düzeyler olsun.
205
Ortalamaya göre düzeltilmiş değerler, -(ai + bj) şeklinde hesaplanan düzeltme katsayıları
kullanılarak Yijk - (ai + bj) = m + eijk şeklinde hesaplanır. EP2 durumunda ise (as-ai)+(bsbj) şeklinde hesaplanan düzeltme katsayıları kullanılır. Düzeltme Yijk + (as - ai) + (bs - bj)
= m + as + bs + eijk yapısında uygulanır. EP3 yönteminde faktörlerin her düzeyine ait etki
payları populasyon ortalaması ile toplanıp ilgili düzeylere ait düzeltilmiş ortalama
değerleri hesaplanır. Her faktöre ait standart düzeyin düzeltilmiş ortalaması ile diğer
düzeyin düzeltilmiş ortalaması oranlanarak faktörün o düzeyine ait çarpımsal düzeltme
katsayısı bulunur. Daha sonra bireyin verim değerini etkileyen her faktörün ilgili düzeyine
ait çarpımsal düzeltme katsayılarını birbirleriyle ve sonuçta elde edilen değeri verim
değeri ile çarparak düzeltilmiş verim değerlerine ulaşılır.
Programın Çalıştırılması
Program farklı yöntemlerin kullanımı için oluşturulmuş beş farklı dosyadan
(STANDART.EXE, SND.EXE, TO.EXE, EPAYI.EXE, REGRES.EXE) oluşmaktadır.
STANDART isimli dosya programın ana menusunun yer aldığı başlangıç dosyasıdır.
Diğer dosyalarla ilgili gerekli bağlantılar STANDART dosyası ile
sağlanmaktadır.
Program doğrudan çalıştırılabilir bir yapıdadır. STANDART yazıp ENTER tuşuna
basılarak program çalıştırıldığında ekrana Şekil 1’de verilen programı tanıtıcı bir logo
gelmektedir. Herhangi bir tuşa basılması sonucu Şekil 2’deki programın ana menüsüne
ulaşılır.
STANDARTLAŞTIRMA
PROGRAMINA HOŞ GELDİNİZ
HAZIRLAYAN : Doç. Dr. YAVUZ AKBAŞ
EGE ÜNİVERSİTESİ
ZİRAAT FAKÜLTESİ, ZOOTEKNİ BÖLÜMÜ
BİYOMETRİ VE GENETİK ANABİLİM DALI
BORNOVA, İZMİR
DEVAM ETMEK İÇİN HERHANGİ BİR TUŞA BASINIZ
Şekil 1. Programın Logosu
Ana menüden yöntem seçimi sonrasında program, düzeltilmiş ve düzeltilmemiş
verimler arası Spearman’ın sıra (rank) korelasyon analizinin (10) istenip istenmediğini
sorar. Kullanıcı bu analizi istemediğini (=0), sadece sıra korelasyonu istediğini (=1) veya
206
hem sıra korelasyonu hem de sıra değerlerini görmek istediğini (=2) belirtebilir. Daha
sonra yöntemlerle ilgili diğer sorulara geçilir. Programın ekrandan ve dosyadan
cevaplanması istediği sorular FARK, SND, TOF ve TOR yöntemleri için Çizelge 1’de,
etki payını kullanan yöntemler için Çizelge 2'de verilmiştir.
STANDARTLAŞTIRMA PROGRAMI
Doç.Dr.YAVUZ AKBAŞ
E.Ü.Z.F. BORNOVA,İZMİR
===========================================
ANA MENÜ
===========================================
ALT GRUP ORTALAMALARINDAN AYRILIŞLAR ==> 1
STANDART NORMAL DEĞİŞKENE ÇEVİRME
==> 2
TARTILI ORTALAMA FARK
(TOF)
==> 3
TARTILI ORTALAMA ORAN
(TOR)
==> 4
ETKİ PAYLARINI KULLANARAK
==> 5
SADECE SÜREKLİ ETKİ DURUMUNDA
==> 6
PROGRAMDAN ÇIKIŞ
==> 7
===========================================
SEÇİMİNİZ.........................................................==>
Şekil 2. Programın Ana Menüsü
FARK, SND, TOF ve TOR yöntemleri elimizde çevre etkilerine ait özet bilgilerin
bulunması durumunda da kullanılabilir. Özet bilgiler daha geniş bir veri setinden veya
önceki yıllara ait veri setlerinden veya uygun literatürlerden elde edilmiş olabilir. Bu
bilgiler kullanılarak elimizdeki veri seti standartlaştırılabilir. Bu yaklaşım, elimizdeki veri
setinin küçük, özet bilgilerin daha geniş bir veri setinden elde edildiği durumlarda daha
doğru bir seçim olabilir. Program, bu seçenekte özet bilgilerin bulunduğu dosya dışında,
düzeltilecek verilerin bulunduğu dosyayı da soracaktır.
Etki paylarının kullanımında standartlaştırma işlemi yapmadan sadece düzeltme
katsayılarını hesaplanabilir. Program, düzeltilecek veri olup olmadığı sorusuna “Evet (E)”
cevabının verilmesi durumunda, verilere düzeltme işlemini de gerçekleştirmektedir.
Program ayrıca verilerin etki paylarına ait bilgilerle aynı dosyada olup olmadığını sorar.
Veriler farklı bir dosyada ise dosya adı sorgulanır.
Bütün yöntemlere ait veri dosyalarında düzeltilecek verilerin yapısı “Birey no,
sabit etkilere ait kodlar, sürekli etki düzeyleri ve verim düzeyi” sırasında olmalıdır.
207
Sabit etki düzeyleri 1’den n’e kadar kodlanmış olarak yazılmalıdır. Program için gerekli
dosyalar EDIT veya XEDIT gibi ASCII yapıdaki herhangi bir editör ile oluşturulabilir.
FARK, SND, TOF ve TOR yöntemlerinde veri dosyasının ilk satırlarına yazılacak
etkileri ait tanımlayıcı bilgilerin yapısı genel olarak benzer hale getirilmiştir (Çizelge 1).
Tanımlayıcı bilgiler sırasıyla kesikli ve sürekli etki sayısı, veri formu (özet veya veri
setinden), kesikli etkilere ait bilgiler, sürekli etkilere ait bilgiler şeklindedir. Kesikli etkilere
ait sorulan bilgiler FARK ve SND yöntemlerinde özet formda “etki adı, maksimum
düzey, 0”,
veri setinden hesaplamada
“etki adı, 0, 0” şeklinde, TOF ve TOR
yöntemlerinde ise her iki veri formunda da “etki adı, maksimum düzey, standart
düzey” bilgileri istenmektedir. Sürekli etkilere ait istenen bilgiler “etki adı, kısmi
regresyon katsayısı, standart düzey” sırasında olup bütün yöntemlerde aynıdır.
FARK ve SND yöntemleri, düzeltilmiş verimleri ortalaması sıfır olacak şekilde,
farklı bir skalada vermektedir. SND yöntemi varyansı da değiştirmektedir. Bu nedenle
program, bu yöntemlerde düzeltilmiş verimlerin belirli bir ortalama ve standart sapmaya
göre kodlanmasına izin vermektedir.
Program, standartlaştırmanın da doğası gereği bazı kısıtlamalara sahiptir. Gönül
(9), düzeltme işleminin etkinliği açısından standartlaştırmanın mümkün olduğunca az
sayıda çevre etkisi için uygulanmasını önermekte ve üçten fazla sayıda çevre etkileri için
yapılacak düzeltmelerden olumlu sonuçlar alınması ihtimalinin düşük olduğunu
bildirmektedir. Fakat Akbaş (2), yöntemlerin bu konuda aynı tepkiyi vermediğini ortaya
koymuştur. Bu sınırlama TOR yönteminde daha kritiktir. TOR yöntemi ikiden fazla kesikli
etki olması durumunda önerilmemektedir (2). Programda FARK, SND, TOF ve TOR
yöntemlerinde kesikli etki sayısı beşi geçmemelidir. Etki paylarının kullanımında ise on
adet kesikli etkiye izin verilmiştir. Program sürekli etki sayısında bir kısıtlama
getirmemektedir.
208
Uygulama
Koyunlarda sütten kesim ağırlığının işletme, yıl ve bireyin doğum ağırlığına göre
önemli değişim gösterdiği bilinmektedir. Bu durumda özelliği etkileyen iki kesikli, bir adet
sürekli etkimiz vardır. Amaç sütten kesim ağırlığı bakımından genetik potansiyellerine
göre bireyleri seçmektir. Bu nedenle fenotipik değerler üzerine işletme, yıl ve doğum
ağırlıklarının etkisinin giderilmesi gerekir.
Seleksiyon uygulanacak bireylerin sütten kesim ağırlıkları üç farklı işletme ve iki
farklı yılda elde edilmiş olsun. FARK ve SND dışındaki yöntemler için kesikli etkilerin ilk
düzeyleri standart alınsın. Yani bütün bireyler ilk yıl ve ilk işletmede bulunuyormuşcasına
standartlaştırılsın. Örnek veri girişinde sıra korelasyon analizi istenmezken, FARK ve
SND yöntemlerinde düzeltilmiş verimlerin ortalamaları 100, standart sapmaları 5 olacak
şekilde
kodlanmaları
istenmiştir.
Örneğimize
uygun
olarak
oluşturulacak
veri
dosyalarının yapısı hesaplamaların özet tanımlamalar veya veri setinden yapılmasına
göre değişmektedir. Standartlaştırma özet bilgiler kullanılarak yapılacaksa veri özetleri
ÖZET.DAT, veri seti ise VERI.DAT dosyalarında yer alsın. VERI.DAT dosyası bütün
bireylere ait No, kesikli etki kodları, sürekli etki düzeyleri ve verim bilgilerinden
oluşmaktadır. Bu durumda örneğimiz için yöntemlere göre veri giriş şekli Çizelge 1 ve
2’de verilmiştir.
FARK ve SND yöntemlerinin uygulaması sonrasında sonuç dosyasına alt
gruplara ait özet bilgiler ile düzeltilmiş veriler yazdırılır. TOR ve TOF yöntemlerinde her
bir TOR/TOF değeri hesaplanmasına ait tablo, her kombinasyona ait düzeltme
katsayılarını içeren tablo, düzeltilmiş verimler ve kesikli etkilere ait etki payları
yazdırılmaktadır. Etki paylarının kullanıldığı yöntemlerde ise etki payları, düzeltme
katsayıları ve düzeltilmiş verim değerleri sonuç dosyasına yazdırılmaktadır. Rank
korelasyon analizi istenmesi durumunda, bu analiz sonuçları da sonuç dosyasına ilave
edilmektedir. Çıktı bilgilerinin benzerliği nedeniyle örneğimize ait sadece TOF yöntemi
çıktıları EK 1‘ de verilmiştir.
209
Çizelge 1. FARK, SND, TOF ve TOR yöntemlerinin uygulanmasında istenen bilgiler
FARK veya SND
TOF veya TOR
EKRANDAN SORULAN SORULAR
Yöntem seçimi (1, 2, 3, 4, 5, 6)
Rank analiz tercihi (0, 1, 2)
Özet bilgilerin bulunduğu dosya adı?
Sonuçların yazdırılacağı dosya adı?
Kodlama tercihi (E/H) ? (FARK ve SND için)
Ortalam değeri giriniz ? (FARK ve SND için)
Standart sapmayı giriniz ? (FARK ve SND için)
Veriler düzeltilecek mi (E/H)? (TOR ve TOF için)
Verilerin bulunduğu dosya adı ? (özet formda)
DOSYADAN ISTENEN BILGILER
Kesikli etki sayısı (maksimum 5)
Sürekli etki sayısı
Veri giriş şekli (özet=1, geniş=2)
Kesikli etkilere ait bilgiler
(adı, maksimum düzey, standart)
Sürekli etkilere ait bilgiler
(adı, reg. kaysayısı, std.düzey)
Özet bilgiler (Veri giriş şekli=1 ise)
(kesikli etki kodları, ortalama, std.sapma)
Veri seti (Veri giriş şekli=2 ise)
(No, kesikli etki kodları, sürekli etki düzeyi, verim)
1 veya 2
0
OZET.DAT
SONUC.SON
E
100
5
VERI.DAT
3 veya 4
0
OZET.DAT
SONUC.SON
E
VERI.DAT
2
1
1
“işletme”,3,0
“yıl”,2,0
“doğum”,1,15
2
1
1
“işletme”,3,1
“yıl,”2,1
“doğum”,1,15
1, 1, 3.5, 0.8
1, 2, 4.5,1.2
diğer kombinasyonlar
1, 3, 1, 2.98, 19.18
2, 3, 2, 3.09, 18.91
diğer bireyler
1, 1, 3.5,0.8
1, 2, 4.5,1.2
diğer kombinasyonlar
1, 3, 1, 2.98, 19.18
2, 3, 2, 3.09, 18.91
diğer bireyler
Çizelge 2. Etki paylarına göre yapılacak standartlaştırmada istenen bilgiler
EKRANDAN SORULAN SORULAR
Yöntem seçimi (1, 2, 3, 4, 5, 6)
Rank analiz tercihi (0, 1, 2)
Etki payına göre yöntem seçimi (1, 2, 3)
Veriler nereden okunacak (1=ekrandan, 2=dosyadan)
Etki paylarının bulunduğu dosya adı?
Sonuçların yazdırılacağı dosya adı?
Düzeltilecek veri var mı (E/H) ?
Veriler ayrı dosyada mı (E/H)?
Verilerin bulunduğu dosya adı ?(Veriler ayrı dosyada ise)
DOSYADAN ISTENEN BILGILER
Özelliğe ait genel ortalamayı giriniz
Kesikli etki sayısı (maksimum 10)
Sürekli etki sayısı
Kesikli etkilere ait bilgiler(adı, maksimum düzey, standart)
1.kesikli etki düzeylerine ait etki payları
2.kesikli etkiye ait bilgiler
2.kesikli etki düzeylerine ait etki payları
Sürekli etkilere ait bilgiler (adı, reg. kaysayısı, std.düzey)
Veri seti (Veri giriş şekli=2 ise)
(No, kesikli etki kodları, sürekli etki düzeyi, verim)
210
5
0
1
2
EPAYI.DAT
EPAYI.SON
E
E
VERI.DAT
15
2
1
“işletme”,3,1
-0.04
1.81
-1.77
“yıl”,2,1
0.499
-0.499
“doğum”,1,15
1, 3, 1, 2.98, 19.18
2, 3, 2, 3.09, 18.91
diğer bireyler
Sonuç
Standartlaştırma yönteminin seçimi veri setimizin yapısına ve elimizde veri setini
tanımlayıcı ne tür bir bilgi bulunduğuna bağlı olarak değişir. Bu nedenle tanıtımı yapılan
yazılım, farklı yöntemleri uygulayabilecek şekilde geliştirilmiştir.
En basit olarak FARK yöntemi uygulanabileceği gibi, alt gruplardaki gözlem
sayıları arasında büyük farklılıklar olması durumunda ortalama bilgilerini gözlem sayıları
ile tartılandırarak kullanan TOF veya TOR yöntemi seçilmelidir. Alt gruplar arası
varyansların homojen olmadığı durumlarda ise bu durumu dikkate alan SND yöntemi
üzerinde durulmalıdır. Sistematik çevre etkilerine ait etki paylarının bilinmesi durumunda
EP1, EP2 veya EP3 yöntemleri kullanılabilir. Yöntem seçiminde diğer önemli nokta,
toplamalı düzeltme uygulayan yöntemlerin seçilmesine çalışılmalıdır. Çünkü düzeltilecek
faktör sayısı arttıkça çarpımsal düzeltme yapan yöntemler sapmalı sonuçlar vermekte ve
grup içi varyansları değiştirmektedir (2).
Kaynaklar
1. Akar, M.; Pekel, E. Hayvan Islahı Uygulaması. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders
kitabı no:7 Adana, 1990.
2. Akbaş, Y. 1998. Hayvan ıslahinda verilerin standardizasyonunda kullanılan yöntemlerin
karşılaştırılması. II.Ulusal Zootekni Bilim Kongresi. 22-25 Eylül 1998, Bursa.
3. Cundiff,L.V., William, R.L.,Pratt, C.A. Additive Versus Multiplicative Correction Factors for
Weaning Weight in Beef Cattle. J. Anim.Sci. 1966; 25:983-987.
4. Düzgüneş, O; Akman, N. Varyasyon Kaynakları. Ankara Üniversitesi Ziraat fakültesi
Yayınları: 954. Ankara. 1985.
5. Gönül, T. Hayvan Islahında Standardizasyon. Tavukçuluk Araştırma Enstitüsü. Yayın No:15,
Ankara. 1974a
6. Gönül, T. Tartılı Ortalama Farklardan (TOF) Çevre Etki Paylarının Saptanması Ve Düzeltme
Üzerine Araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 1974b; 11(2):391-406.
7. Gönül, T. En Küçük Karelere Katsayıları (Least Squares Constans) ve Tartılı Oranlardan
Çarpımsal Düzeltme Faktörleri Hesaplanması üzerinde araştırmalar. E.Ü.Ziraat Fakültesi
Dergisi 1976; 1-10.
8. Henderson, C.R. Sire Evaluation and Genetic Trends. Proc. Anim.Breed.Genet.Symp.
Virginia Polytechnic Institute and State University, VA,pp. 10-41, 1973
9. Henderson, C.R. Aplication of Linear Models in Model in Animal Breeding. University of
Guelph, Guelph, Ontario, Canada, 1984.
10. Ott, L. An Inroduction to Statistical Methods and Data Analysis. Chapman & Hall London,
1988.
11. Yalçın, B.C. Çevre Tesirlerinin İstatistiki Eliminasyonu. Kurs notları (Teksir). T.B.T.A.K.
Ankara, 1966.
211
EK 1. STANDART programında TOF yöntemi kullanılarak elde eldilen çıktı örneği
S T A N D A R T (V 1.0)
İSTATİSTİKSEL VERİ DÜZELTME PROGRAMI (Doç.Dr.YAVUZ AKBAŞ)
E.Ü.Z.F.ZOOTEKNİ BÖLÜMÜ, BİYOMETRİ VE GENETİK A.B.D.(İZMİR,1998)
STANDARTLAŞTIRMA TOF (Tartılı Ortalama Fark) YAKLAŞIMI İLE GERÇEKLEŞTİRİLMİŞTİR. BİLGİLER
ornekto.dat DOSYASINDAN OKUNMUŞTUR. SONUÇLAR VERI SETINDEN DOGRUDAN HESAPLANMIŞTIR.
KESİKLİ ETKİ SAYISI =
2
SÜREKLİ ETKİ SAYISI=
1
isletme yıl
1
1
1
2
2
1
2
2
3
1
3
2
N
16
12
21
16
11
24
ORTALAMA
22.26937
21.4025
24.52524
22.7225
20.14727
19.99917
işletme
ETKİSİNİN TOF DEĞERİNİN HESAPLANMASI
ORTALAMALAR NSAYILARI (D) TARTI(W) W*D
22.27 24.53
16 21
-2
9.08
-20.49
21.40 22.72
12 16
-1
6.86
-9.05
TOPLAM W*D=-29.5371 TOPLAM W= 15.93822 ve TOF DEĞERİ (isletme1-2)= -1.853224
22.27 20.15
16 11
2
6.52
13.83
21.40 20.00
12 24
1
8.00
11.23
TOPLAM W*D= 25.0596 TOPLAM W= 14.51852 ve TOF DEĞERİ (isletme1-3) = 1.726044
yil
ETKİSİ İÇİN TOF DEĞERİNİN HESAPLANMASI
ORTALAMALAR NSAYILARI FARK(D) TARTI(W) W*D
22.27 21.40
16 12
1
6.86
5.94
24.53 22.72
21 16
2
9.08
16.37
20.15 20.00
11 24
0
7.54
1.12
TOPLAM W*D= 23.43221 TOPLAM W= 23.48108 ve TOF DEĞERİ (yil1-2) = .9979188
DUZELTME KATSAYILARI TABLOSU
isletme yıl
KATSAYI
1
1
0
1
2
.9979188
2
1
-1.853224
2
2
-.8553051
3
1
1.726044
3
2
2.723963
DÜZELTİLMİŞ VERİMLER
NO işletme yıl Doğum VERİM DÜZELTİLMIŞ VERİM
1 3
1 2.98
19.18
32.92604
2 3
2 3.09
18.91
33.54396
3 2
1 3.40
22.01
31.75678
...........diğer veriler .......
98 2
1
4.10
22.54
31.58678
99 1
1
2.68
19.86
32.18
100 3
2
2.75
18.16
33.13396
ETKİ PAYLARI
============================
isletme
1
-4.239325E-02
isletme
2
1.810831
isletme
3
-1.768437
yıl
1
.4989594
yıl
2
-.4989594
============================
212

tam metin / full text

Transkript

Benzer belgeler

Meltem Yalınay Çırak

NÖROMUSKÜLER MONİTÖRİZASYON

Güneş Saati 1

İSTATİSTİKSEL ANALİZ

Özgeçmiş Dosyası İndir

TEKNİK RESİMDE ÇİZGİLER

metabolik sendrom sempozyumu

ÖZGEÇMİŞ - Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği

Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik

Ev Tozlarının Ağır Metal Derişimlerinin Belirlenmesi

linkten - Fen Bilimleri Enstitüsü