Bilgi - NHS Greater Glasgow and Clyde

Ölen Birinin Ardından
Akraba ve Yakınları için
Bilgi ve Destek
Bereavement - Turkish
İçindekiler Sayfası
Giriş
Bilgi
•
Sağlık-Bakım’da Görevli Din İşleri Memuru (Healthcare Chaplains)
•
Ölüm ve Kremasyon (Ölünün Yakılması) Raporları
•
Post Mortemler (Ölüm Sonrası İncelemeler)
•
Hasta’nın Özel Para ve Mal Varlığına Sahip Çıkmak
•
Ölümün Kaydı
•
Sicil Memurunun Talep Edeceği Bilgiler
•
Hangi Belgeler Gereklidir?
•
Ölüm Raporunun Suretleri
•
Cenaze için Gerekli Düzenlemelerin Yapılması
•
Cenaze Masraflarının Ödenmesi
•
Parasal Konularda Tavsiye
•
Diğer Kuruluşlarla Temasa Geçmek İçin
Destek
•
Başlangıçta
•
Aniden Meydana Gelen Ölüm Olayları
•
Veda Etmek
•
Yas tutmak normaldir
•
Keder
•
Çocuklar ve küçük yaştakiler de yas tutar
•
Günleriniz sessiz sakin geçsin
•
Artık yaşam farklıdır
Yararlı Olabilecek İletişim Bilgileri
Giriş
İnsanın bir akrabası veya yakını öldüğünde, güç ve sıkıntı dolu bir
süreç yaşanabilir. Hayatınızda ilk defa bir cenaze ile ilgili
düzenlemeleri yapmanız bekleniyorsa, işe nereden başlamanız
gerektiğini ilk anda kestiremeyebilirsiniz.
Bu kitapçıkta cenaze ile ilgili düzenlemelerin yapılması hakkında bilgi,
peşinden de destek ve iletişimle ilgili ayrıntılar sunulmaktadır.
Ümidimiz, bunların üstünüze düşenlerin bir kısmını yapmanızda bir
kılavuz görevi görmesi.
Bilgi
Bir ölüm meydana geldiğinde, birçok kişi kiminle, ne zaman temasa
geçmeleri gerektiğini pek bilmez. Vakit geçirmeden yapmanız gereken
üç şey vardır:
• uygun türdeki ölüm raporunu (death certificate) elde etmek;
• 8 gün içerisinde ölümü kaydettirmek; ve
• cenaze ile ilgili düzenlemelerin yapılabilmesi için bir cenaze
kaldırma yöneticisi ile temasa geçmek.
Sağlık-Bakım’da Görevli Din İşleri Memuru (Healthcare
Chaplains)
Dininiz ve inancınız ne olursa olsun, NHS hastanelerinde bulunan,
sağlık-bakım alanında görevli din işleri memurları (healthcare
chaplains) size desteğe hazırdır. Birini kaybettiğinizde hissedeceğiniz
yoklukta size destek olabilir; sizinle konuşmaya, endişelerinizi
dinlemeye zaman ayırabilir ve cenaze töreni konusunda size bilgi
verebilirler.
Bu görevliler aynı zamanda farklı dini ve inanç toplulukları hakkında
bilgi sahibi olup, onlarla temasa geçmenize yardımcı olabilirler.
Ölüm ve Kremasyon (Ölünün Yakılması) Raporları
Evde ölen bir kişi için ölüm ve kremasyon raporları kişinin kayıtlı
olduğu Aile Doktoru’nun (GP) muayenehanesinden elde edilebilir.
Belgenin/belgelerin hazır olup olmadığını öğrenmek için lütfen GP’ye
önceden telefon edin.
Ölüm hastanede meydana gelirse, durumla Kıdemli Görevli Hemşire
(Senior Charge Nurse) veya koğuştan sorumlu Hemşire (Nurse in
charge of the ward) ilgilenir. Ücretsiz olan ölüm raporunun Doktor
tarafından düzenlenmesi için gerekli işlemleri bu görevlilerden biri
yapar.
Dini sebeplerden dolayı ölüm raporunun çabuk verilmesine gerek
duyuyorsanız, lütfen bu durumu koğuştaki görevlilere bildirin.
Ölüm raporunu sonraki gün gelip almanız söylendiyse, sabah saat
11.00 gibi koğuşu arayıp, belgenin hazır olup olmadığını sorun – bu
şekilde vaktinizin boşa geçmesi ve koğuşta beklemek zorunda
kalmanız engellenebilir. (Konuyla ilgilenenler arasında İskoçya
Savcısı (Procurator Fiscal) bulunuyorsa, bundan farklı bir yol
izlemeniz söylenebilir.)
Kremasyon yapılmasına karar verdiyseniz, bunu Kıdemli Görevli
Hemşire’ye, koğuştan sorumlu Hemşire’ye veya Doktor’a
söylemelisiniz. Bu durumda iki doktor tarafından hazırlanması
gereken ek belgeler olduğundan, bu şekilde herhangi bir gecikme
meydana gelmesini engelleyebilirsiniz.
Ölümü kaydettirmek için önce kremasyon raporunu almanız gerekli
değildir. Cenaze Kaldırma Yönetmeni olarak belirlediğiniz kişi bu
raporu sizin adınıza elde edebilir.
Bulaşıcı Hastalık Bulunmadığını Tasdik Eden Mektup (Free from
Infection Letter) – Ölen kişi Birleşik Krallık (United Kingdom) dışında
bir ülkeye iade edilecekse, cenaze kaldırma yönetmenine doktor’un
hazırlayacağı, müteveffa’da bulaşıcı hastalık bulunmadığını tasdik
eden bir mektup verilmesi gerekecektir. Bu işlem karşılığında ufak bir
ücret talep edilmesi söz konusu olabilir.
Bu bağlamda herhangi bir güçlükle karşılaşılması halinde, cenaze
kaldırma yönetmeni bunların ne olduğunu açıklayacaktır.
Post-Mortemler (Ölüm Sonrası İncelemeler)
Ansızın ve beklenmedik bir şekilde meydana gelen ölüm olaylarında
aile doktoru (GP) veya hastane doktorunun ölüm raporu düzenlemesi
mümkün olmayabilir, bu durumlarda Savcılık Dairesine (Procurator
Fiscal’s Office) haber gönderilir. Bazı ölüm türlerinde (örneğin
endüstri kazaları, intiharlar, v.b.) bu kanuni bir yükümlülüktür. Savcı
(Procurator Fiscal), bir post mortem yapılması gerektiğine karar
verebilir. Bu işleme ‘Fiskal Post Mortem’ (Fiscal Post Mortem) adı
verilir. Post mortem işlemlerinin olabildiğince çabuk yapılabilmesi için
gerekenler yapılacaktır.
Post mortem yapıldıktan sonra, bir patoloji uzmanı ölüm raporunu
hazırlayacaktır. Bunların normal usul itibariyle izlenen adımlar olduğu,
hiçbir şekilde ölümün suç bağlamında şüpheli görüldüğü anlamına
gelmediği dikkate değer noktalardır.
tamamlanıp hastane’nin Muhasebe Bölümüne veya Hastalarla İlişkiler
Dairesine gönderilmesi gereken bir form sağlayacaktır. Böylelikle
eşya ve özel fonlar söz konusu yakın akrabaya güvenli posta yoluyla
gönderilecektir.
Savcılık Dairesine (Procurator Fiscal’s Office) bildirilen ölümlerde
resmi bir kremasyon raporuna gerek yoktur. Savcı (Procurator Fiscal),
E1 adı verilen bir form sağlayacaktır.
Hastane’nin Muhasebe Bölümünün veya Hastalarla İlişkiler Dairesinin
telefon numarasını koğuşta çalışanlardan elde edebilirsiniz. Bu
daireler hafta sonları ve Resmi Tatillerde kapalıdır.
Bazı durumlarda ise bir ‘hastane’ post-mortemi yapılması için yazılı
olarak ve konuyla ilgili bilgilendirilmiş olduğunuzu tasdik ederek yetki
vermeniz istenebilir. Bu post-mortemin neden yapılması istendiğini
öğrenmek ve talebi reddetmek hakkınızdır. Bir post-mortem
yapılmasının başlıca sebepleri şunlardır:
• Eğer halihazırda bilinmiyorsa, hastalığın türünü tespit etmek
• Ölüm sebebi hakkında ek bilgi verebilmek
• Tedavi biçimlerinin veya ilaçların meydana getirdiği
komplikasyonları ve yan etkileri tespit etmek için
• Ailenin diğer üyelerini etkilemesi olası durumları teşhis etmek
için.
Hasta’nın Özel Para ve Mal Varlığına Sahip Çıkmak
(yalnızca hastaneler için geçerlidir)
Hasta’nın Özel Para ve Mal Varlığı giyim eşyaları, değerli eşyalar, cep
harçlığı, v.b. olabilir.
Giyim eşyalarını uygun bir vaktinizde koğuştan gidip alabilirsiniz.
Mümkünse yanınızda uygun bir çanta getirin.
Koğuştaki görevliler, emniyetli bir şekilde saklanması için eşya veya
özel fon depozito edilip edilmediğini bildirirler.
Sadece kişinin en yakın akrabaları hastane’nin Muhasebe Bölümüne
(Cashier's Office) veya Hastalarla İlişkiler Dairesine (Patient Affairs
Office) teslim edilmiş eşya veya özel fonlara sahip çıkabilir. Yakın
akrabaların eşya veya özel fonları gelip alması mümkün değilse,
veznedar ile görüşülmelidir. Bu görevli, yakın akraba tarafından
Ölümün kaydı
İskoçya’daki bütün ölümlerin 8 gün içerisinde ‘Doğum, Evlenme ve
Ölümler Sicil Dairesine’ (‘Registrar of Births, Marriages and Deaths’)
kaydedilmesi kanuni bir zorunluluktur. 2007 yılının Ocak ayından
başlayarak, ölümün İskoçya’daki kayıt bölgelerinin (registration
district) herhangi birinde yapılması mümkün hale gelmiştir. Adresleri
telefon rehberinde 'Registrar of Births, Marriages and Deaths' adı
altında bulunabilir, ayrıca bu kitapçığın arkasında da verilmiştir.
Ölümün kaydını şahsen yapmanız şart değildir; bir diğer aile üyesi
veya bir arkadaşınız da yapabilir bunu. Ancak bir ölümün kaydı 16
yaşından küçük biri tarafından yapılamaz.
Dikkat: Sicil Daireleri Resmi Tatillerde ve normal durumlarda hafta
sonları kapalıdır. Gitmeden önce lütfen açılış saatlerini kontrol edin.
Sicil Memurunun Talep Edeceği Bilgiler
Ölümü kaydedecek kişinin müteveffa hakkında aşağıdaki bilgileri
vermesi gereklidir:
• İsim ve soyisim, adres, meslek, doğum yeri ve tarihi.
• Varsa geçmişte kullandıkları herhangi farklı bir isim veya soyisim.
• Varsa dul bayın, bayanın, veya hayatı süren sivil hemcins eş (civil
partner) ile ilgili bilgiler. (İsim ve soyisim, doğum tarihi ve adres
dahil olmak üzere).
• Müteveffanın bir dul bay, bayan, veya hayatta kalan sivil hemcins
eş (civil partner) olması halinde, eşi veya sivil hemcins eşiyle ilgili
bilgiler.
• Müteveffanın boşanmış, evliliği iptal edilmiş veya sivil hemcins
birlikteliği sona erdirilmiş bir kişi olması halinde, lütfen eski eşi veya
sivil hemcins eşiyle ilgili bilgileri verin.
• Müteveffanın babasının ismi, soyismi ve mesleği.
• Müteveffanın annesinin ismi, soyismi, kızlık soyismi ve mesleği.
• Müteveffanın aile doktorunun (GP) ismi, soyismi ve adresi.
Hangi Belgeler Gereklidir?
Ölüm Raporu (Death Certificate - ayrıca Form 11 olarak bilinir).
Doğum Raporu (Birth Certificate - faydası görülür, ancak şart
değildir).
• Evlilik veya Sivil Hemcins Birliktelik (Civil Partnership) Belgesi
(geçerli durumlarda).
• Milli Sağlık Servisi Tıp Kardı (National Health Service Medical
Card) (mümkünse).
Kayıtların tamamlanması için gereken bilgileri almasına takiben, sicil
memuru Form 14 adı verilen bir rapor düzenleyip size verecektir.
Mezarlık veya Krematoryum’a (ölülerin yakıldığı yer) gönderebilmesi
için bunun cenaze kaldırma yönetmenine verilmesi gereklidir.
•
•
Kanunlar ölümün kaydı yaptırılmadan önce de ölünün toprağa
verilmesine izin vermektedir; ancak kremasyon yapılmadan önce bu
formun elde edilmesi şarttır.
Size aynı zamanda bir yeşil belge de (green certificate) verilecektir
(334 S1). İş ve Emekli Maaşları Devlet Dairesiyle (Department of
Work and Pensions) olan iletişimlerinizde bundan yararlanabilirsiniz
(mevcut sosyal güvenlik devlet ödenekleri {social security benefits}
için).
Ölüm Raporunun Suretleri (Extract copies)
Sigorta, banka, avukatlar için veya devlet ödenekleri konularında
yararlanmak üzere suretlere gerek duyulabilir. Fotokopiler, yasal
değeri olan belge sayılmaz. Peşin ödenmesi gereken bir ücret
karşılığında kayıt yapılırken sicil memurundan ek kopyalar elde
edilebilir. İleride kaç adet kopyaya gerek duyacağınızı bir düşünmeniz
yararlı olabilir. Sonradan ölümün kaydının ek kopyalarına gerek
duymanız halinde ek bir ücret söz konusu olabilir.
Ek bilgi için şu internet adresini ziyaret edin: www.gro-scotland.gov.uk
Cenaze için gerekli düzenlemelerin yapılması
Bir Cenaze Kaldırma Yönetmeniyle (Funeral Director) temasa
geçmeden önce, aşağıda verilen noktaları göz önünde bulundurmanız
yararlı olabilir:
• Kişi, ne tür bir cenaze töreni istedikleri konusunda herhangi bir
talimat vermiş miydi? Örneğin, toprağa verilmeyi mi, yoksa
kremasyonu mu tercih ederlerdi?
• Cenazeye sevdiğiniz kişiye uygun, özel bir anlam kazandırmak için
neler yapabileceğinizi düşünün. Onun için en güzelini istiyorsunuz,
ve bunun her zaman en pahalı tercih anlamına gelmediğini
unutmayın.
Cenaze Kaldırma Yönetmeni (Funeral Director)
Cenaze Kaldırma Yönetmeni aşağıda verilen bilgilere gerek
duyacaktır: • Ölümle ilgili bilgiler;
• Ölümün meydana geldiği yer;
• Ölüm raporu (death certificate); ve
• Varsa hazır ödenmiş bir cenaze planı ile ilgili bilgiler veya
müteveffanın özel arzuları.
Bu bilgilerden yararlanarak cenaze kaldırma yönetmeni sizinle
aşağıdaki konuları görüşecektir:
• Cenaze törenini kimin yöneteceğine karar verdiniz mi? Eğer
cevabınız hayırsa, size bu konuda yardımcı olacaklardır. Bu
konuda görevlendirmek istediğiniz biri varsa, törene gelip
gelemeyeceklerini öğrenmek amacıyla cenaze kaldırma yönetmeni
bu kişinin iletişim bilgilerini talep edebilir.
• Törenin yapılması için uygun bir gün ve saat.
Dilerseniz cenaze kaldırma yönetmeni şu hizmetleri de verebilir:
• Gazetelerde yayınlanmak üzere bir bildiri taslağını onayınıza
sunabilir; ve
• Uygun olacak şekilde çelenk veya çiçek hazırlanmasını
sağlayabilir.
Lütfen şu noktaya dikkat edin: günümüzde, cenaze kaldırma
yönetmenleri yukarıda belirtilen şeylerin ücretini cenaze
düzenlemelerinin yapıldığı esnada talep etmektedir.
Cenaze Masraflarının Ödenmesi
Ne tür bir cenaze yapılmasını istediğinizde karar kıldıktan sonra,
cenaze kaldırma yönetmeni çeşitli hizmet ve masrafları görüşüp, yazılı
olarak bir fiyat teklifi sunacaktır. Gereken düzenlemeleri yapmaya
başlamadan önce, cenaze kaldırma yönetmenleri çoğunlukla bir
depozito yatırılmasını talep eder. Kendinizi bir araştırma yapmak için
yeterince güçlü hissediyorsanız, farklı ücret ve hizmetleri
karşılaştırabilmek üzere birden fazla fiyat teklifi almaya çalışın.
Cenaze masraflarının farklı yollarla karşılanması mümkündür; örneğin
aşağıda sıralanan yerlerden bu amaçla fon temin edilebilir:
• Müteveffa’nın mal ve mülk varlığından
• Bir cenaze programı (funeral scheme) veya önceden ödenmiş
bir cenaze planından (pre-paid funeral plan)
• Bir hayat sigortası poliçesi veya emekli maaşı programından.
Bazı gerekli yasal işlemlerin tamamlanmasına kadar genellikle
müteveffa’ya ait banka veya yapı kooperatifi (building society) hesabı
dondurulur, ortak hesap olmadığı sürece. Bir miktar para verebilirler,
ancak bunu yapmaya mecbur değildirler.
Cenaze Masraflarının Ödenmesinde Destek
Cenaze masraflarını ödeyemeyecekseniz, hiçbir belgeye imza
atmayın.
Durumunuz cenaze masraflarının tamamını ödemeye uygun değilse,
konuyu cenaze kaldırma yönetmeni ile görüşün. Size düşük masraflı
bir cenaze önermeleri mümkün olabilir.
Bazı koşulların karşılanması halinde, cenaze masraflarının bir
kısmının sağlanması için Sosyal Fon’dan (Social Fund) cenaze
ödemesi (funeral payment) almaya hakkınız olabilir (form SF200).
Uygun görülmek için halihazırda devlet ödeneği alıyor olmanız
gerekmektedir. Bundan yararlanabilmek için sağlanması gereken
koşulları cenaze kaldırma yönetmeni açıklayacaktır. Başvurunuzu
ölümden 3 ay sonrasına kadar yapmanız mümkündür.
Hiçbir fon mevcut değilse, cenaze masrafları yerel idare (local
authority) tarafından karşılanacaktır. Herhangi bir düzenleme
yapmadan önce onlarla temasa geçmeniz gereklidir. Cenaze
kaldırma yönetmeni bu konuda yardımcı olacaktır.
Parasal Konularda Tavsiye
Talep edebileceğiniz devlet ödenekleri (benefits)
Dul kaldıysanız veya sivil hemcins eşiniz ölürse, aşağıda sıralanan ve
Birleşik Krallık’ta geçerli, ölüm nedeniyle kayıp durumlarına tabi devlet
ödeneklerinin (UK bereavement benefits) bir veya birkaçını almanız
mümkün olabilir:
•
•
•
Ölüm Nedeniyle Kayıp Ödemesi (Bereavement Payment) – bir
defaya mahsus, vergiden muaf bir ödeme
Ölüm Nedeniyle Kayıp Ödeneği (Bereavement Allowance) – en
çok 52 hafta boyunca devam eden haftalık devlet ödeneği
Dul Kalmış Ebeveyn Ödeneği (Widowed Parent's Allowance) –
çocuk sahibi kişilere verilen haftalık devlet ödeneği.
Bu belirtilen ölüm nedeniyle kayıp ödeneklerinden alabilmeniz için
kocanızın, karınızın veya sivil hemcins eşinizin Milli Sigorta
ödemelerini (National Insurance contributions - NI) yapmış olması
gereklidir. Kendi yaptığınız NI ödemeleri bu ödenekleri
etkilememektedir.
Kocanız, karınız veya sivil hemcins eşiniz bir iş kazası sonucunda
veya resmi yetkililerce saptanmış endüstriyel kaynaklı bir hastalıktan
dolayı öldüyse, NI ödemeleri eksiksiz olmasa bile, her halukarda bu
ödeneklerden en yüksek seviyede yararlanmanız mümkün olabilir.
Ek bilgi için şu internet adresini ziyaret edin: www.dwp.gov.uk
Destek olabilecek kişi ve kurumlar
Money Advice Scotland (İskoçya Parasal Konularda Tavsiye
Kuruluşu), geniş bir yelpazedeki parasal konularda, örneğin
borçlanma, paranızı idare etmek, devlet ödenekleri, konut sorunları ve
yasal konularda bilgi edinmek hakkında, bulunduğunuz bölgeye özel
bilgi veren, ücretsiz ve kişinin gizliliğine sadık bir kuruluştur.
Parasal herhangi bir konuda destek için 0141 572 0237 numaralı
telefonu arayarak veya www.moneyadvicescotland.org.uk internet
adresine giderek Money Advice Scotland ile temasa geçin ve en yakın
şubenin nerede olduğunu öğrenin.
Ailenizin bir avukatı varsa, ona danışmak yararlı olabilir.
Sigorta
Müteveffa’nın hayat sigortası varsa, durum Sigorta Şirketi’ne en yakın
zamanda bildirilmelidir.
Poliçeyi ve ölümün kaydının bir suretini vermeniz istenecektir. Sigorta
şirketleri bu belgelerin fotokopisini kabul etmez.
Diğer Kuruluşlarla Temasa Geçmek İçin
Kendinizi hazır hissettiğinizde, aşağıda göreceğiniz basit kontrol
listesi, kaybınızı bildirmek zorunda olduğunuz, veya bildirmek
isteyeceğiniz hizmet veya kuruluşların bazılarını hatırlatmak açısından
yararlı olabilir.
Listeyi okurken bir yandan da aşağıdaki kutucukları işaretleyin
Bildirilmesi
Temasa Geçme Sebebi
İşaretle
Gerekenler
Banka, Yapı
Kooperatifi
(Building Society),
Sigorta Şirketleri.
Avukat
Ev Sahibi veya
Eğer kişi kiralık bir konutta yaşıyor
Konutu Tedarik
idiyse.
Eden Kurum
(Housing
Provider)
Su, gaz ve elektrik
şirketleri
Telefon şirketi
İş, Emekli Maaşı, Temasa Geçme Sebebi
İşaretle
Devlet
Ödenekleri
(Benefits)
İş ve Emekli
Lütfen sicil memurunun verdiği
Maaşları Devlet
334 S1 adlı formu doldurup, İş ve
Dairesi (The
Emekli Maaşı Devlet Dairesi
Department of
(DWP) tarafından verilmiş emekli
Work and
maaşı talep formu (pension order
Pensions - DWP) book), ödenecek havaleler
(payable orders) veya giro çekleri
(giro cheques) ile birlikte sicil
memuru tarafından belirtilen
uygun adrese gönderin.
Varsa işveren
veya İşçi
Sendikası (Trade
Union)
Varsa bir şirket
veya şahsi emekli
maaşı tedarikçisi
(personal pension
provider)
Evle ilgili
konular ve
faturalar
Postane
Sağlık Hizmetleri
Temasa Geçme Sebebi
Kişinin göründüğü
aile doktoru (GP),
hastane veya
klinik
Kişinin göründüğü
dişçi
Müteveffa’nın adresine mektup
veya yeni randevu gönderilmesini
durdurmak için.
İlaçlar
Diğer sağlık ve
sosyal hizmetler
(social work
services)
Gözlükçüler
Yerel İdare
(Local Authority)
Evde Bakım
Hizmetleri
(Homecare
Service)
Müteveffa’nın adresine mektup
veya yeni randevu gönderilmesini
durdurmak için.
Güvenli bir şekilde yok edilmesi
için ilaçlar Topluluk Eczacısına
(Community Pharmacist) iade
edilmelidir.
Artık ihtiyaç duyulmayan
teçhizatın alınması veya
hizmetlerin durdurulması için.
Örneğin, tekerlekli koltuğun iadesi
gibi.
Müteveffa’nın adresine mektup
veya yeni randevu gönderilmesini
durdurmak için.
Temasa Geçme Sebebi
Varsa, kişinin yararlandığı evde
bakım hizmetlerini iptal etmek için.
İşaretle
Ölüm Nedeniyle
Kayıp Kütüğü
(The
Bereavement
Register)
Konut Kuruluşu
(The Housing
Association)
Eğitim Hizmetleri
Çocuk veya küçük
yaştaki kişinin
devam ettiği
kurum
Kişisel Eşyalar
Kütüphaneler
İşaretle
Kulüp ve
dernekler
Ulaşım ve
Seyahat
Temasa Geçme Sebebi
İşaretle
Müteveffa’ya gelen mektupların
geriye kalan mal ve mülkten
sorumlu yetkiliye yönlendirilmesi
için.
İstenmeyen ve reklam amaçlı
posta gelmesini engellemek için
01732 460000 numaralı telefonu
arayın veya ‘Ölüm Nedeniyle
Kayıp Kütüğü’ anlamına gelen şu
internet adresini ziyaret edin:
www.bereavementregister.org.uk
Kişi bir konut kuruluşuna (housing
association) ait bir yerde yaşıyor
idiyse.
Temasa Geçme Sebebi
Gereken uygun destek
hizmetlerinin başlatılabilmesi
doğrultusunda, ilgili kurumu ölüm
nedeniyle ailede meydana gelen
kayıptan haberdar edin.
Temasa Geçme Sebebi
Varsa, kütüphaneden ödünç
alınmış kitapları ve biletleri iade
edin, kütüphaneye üyeliği iptal
edin.
Üyelik kartlarını iade edin ve
varsa geri ödenmesi gereken
paranın ödenmesini isteyin.
Temasa Geçme Sebebi
İşaretle
İşaretle
İşaretle
Sürücü ve Araç
Ruhsatları Yetkili
Dairesi (The
Driver and Vehicle
Licensing
Authority)
Blue Badge
(Engelli kişilere
verilen rozet)
Sezonluk Bilet
(Season Ticket)
Otobüs ve Tren
ulaşım şirketleri
Pasaport dairesi
Sürücü ruhsatını, müteveffa’ya ait
araç varsa ilgili kayıt belgeleriyle
beraber şu adresteki Sürücü ve
Araç Ruhsatları Acentesine
(Driver and Vehicle Licensing
Agency) gönderin: DVLA
Longview Road, Swansea SA6
7JL.
Blue badge, bunu vermiş olan
Sosyal Hizmetler Dairesine
(Social Work Department) iade
edilmelidir.
Varsa, sezonluk biletleri iade edin,
geçerli olan durumlarda iade
edilmesi gereken paranın
ödenmesi için başvurun.
Otobüs veya seyahat pasolarını
iptal edin.
Sağ üst köşesini kestikten sonra
kişinin pasaportunu iade edin.
ölüm, geçmişte yaşadığınız farklı kayıplarla ilgili hislerin tekrar
uyanmasına sebep olabilir.
Aniden meydana gelen ölüm olayları
Sevdiğiniz, yakınlık duyduğunuz birinin aniden öldüğü haberinin insanı
etkilememesi mümkün değildir. Aynı aile içinde bile insanlar farklı
şekillerde tepki gösterir ve bunun doğrusu yanlışı yoktur. En önemli
olan şey, bu zorlu süreci tek başınıza yaşamak zorunda olduğunuzu
hissetmemenizdir. Konuşabileceğiniz yakın akrabalarınız veya
yakınlarınız olabilir, ya da aynı inancı paylaştığınız bir topluluk size
destek olabilir. Bazı durumlarda akraba veya yakınınız olmayan
kişilerle konuşmak daha rahat olabilir; bu kitapçığın sonunda bu
doğrultuda bazı önerilere yer verilmiştir.
Sevdiğiniz kişiye veda etmeye fırsat bulamamış olabilirsiniz,
dolayısıyla kağıt kalem alıp, ona söylemek istediğiniz herşeyi bir
mektup halinde yazmak faydalı olabilir. Bu yaklaşım, karşılaştığınız
ani kaybın getirdiği duyguların üstesinden gelmenize yardımcı olabilir.
Destek
Unutmayın, bu süreçteki güçlükleri tek başınıza yüklenmek zorunda
değilsiniz.
Sevdiğiniz birinin ölümü çok büyük bir şok yaratabilir ve hayat
bambaşka bir görünüm alabilir. Bir ölümden sonra içinizden geçenleri
ifade etmek güç olabilir. Aşağıda verilenleri yararlı bulabilirsiniz.
Veda etmek …
Başlangıçta …
Ölüm birdenbire veya beklenmedik bir şekilde meydana gelince, ya da
uzun bir hastalık süreci ölümle sonuçlanınca, insanın şoke olma
olasılığı yüksektir. Sanki hislerinizi kaybetmişsiniz gibi gelebilir; veya
üzüntü duyabilir, bir türlü olanlara inanamadığınızı, kendinizi rüyada
gibi hissedebilirsiniz. Bütün bunlar normaldir.
Yas tutma sürecini nasıl yaşayacağınız, kişiyle ilişkinizin türüne,
onlara karşı duyduğunuz duygulara, veya kişinin nasıl öldüğüne bağlı
olarak değişecektir. Bazı durumlarda, bugün karşı karşıya olduğunuz
Yaşamınızın yolculuğunda size eşlik etmiş bir kişi, artık bu dünyadan
ayrılmış durumda. Veda etmek her zaman için güçtür; yine de bir
yolunu bulup bunu yapmak önem taşır. Hastane morgunun
çalışanları ile veya diğer hallerde cenaze kaldırma yöneticisiyle bir
anlaşmaya vararak birkaç dakika için sevgi duydukları insanın
bedeninin yanında bulunmak, bazı insanlara faydalı gelir. Her ne
kadar sonradan aklınızda tören hakkında pek bir şey hatırlamadığınızı
farketseniz de, geçmişi yad etmek, veda edebilmek için cenaze töreni
önemli bir zamandır. Bunlar dışındaki gelenekleri izlemek veya
sevdiğiniz kişi için özel bir önem veya anlam taşımış yerleri ziyaret
etmek, veda edebilmeye yardımcı olabilir.
Yas tutmak normaldir …
Günleriniz sessiz sakin geçsin …
Yas tutarken en kuvvetle etkileneceğiniz duygu, büyük bir ihtimalle
üzüntü olacaktır. Bazen kendinizi ağlayacak gibi hissedebilir, bazen
de birden ağlamaya başlayabilirsiniz. Öfke veya pişmanlık
duyabilirsiniz. Canınız sıkkınsa, kendinizi rahatsız hissederseniz
endişe etmeyin, zira bunlar normaldir.
Günlerinizi sessiz sakin geçirmek, dinlenmeye ve iyi beslenmeye
gayret etmek önem taşır. Önemli kararlar vermek için uygun bir
dönem değildir bu – o tür şeyler, enerjiniz yerine geldiğinde, ileride bir
noktada yapılabilir.
Kendinizi yorgun hissedebilir, buna rağmen uyuyamayabilirsiniz. Pek
iştahınız olmayabilir. Konsantre olmakta güçlük çekebilirsiniz. Bütün
bunlar, meydana gelmesi beklenen oluşumlardır.
Yakın bir arkadaş veya akraba gibi birisiyle duygu ve düşüncelerinizi
paylaşabilmek faydalı olabilir.
Keder …
Ölen kişiyle ilgili anılar ve onu hatırlatan şeyler bir yandan huzur
verebileceği gibi, diğer bir taraftan acıya da yol açabilir. Sevdiğiniz kişi
ile beraber yaşıyorduysanız, evin içi artık bir başkaymış, hatta o kişi
halen evdeymiş gibi gelebilir. Güç gelse de, sevdiğiniz kişi hakkında
konuşmanın yararı dokunacaktır. İnsan acıdan kaçmak istese de, bu
yas tutmanın doğal bir parçasıdır.
Çocuklar ve küçük yaştakiler de yas tutar …
Bir ölümden sonra çocuklar ve küçük yaştakilerin kendilerine özgü
ihtiyaçları olacaktır. Onlarla konuşun, cenaze törenine katılmak
isteyip istemediklerini sorun. Bir cenaze töreninde neler olduğunu
bilmeyebilirler. Böyle bir kaybı hayatlarında ilk defa yaşıyor olabilirler.
Onlara ağlamalarında bir sakınca olmadığını söylemek gerekir (nasıl
yetişkinlerin ağlamasında da bir sakınca yoksa). Soracakları sorulara
dürüstçe ve basit bir dille cevap vererek, onları olup bitenlerden
dışlamayarak yardımcı olabilirsiniz. (Lütfen yararlı olabilecek iletişim
bilgileri bölümlerine bakınız).
Yas tutma sürecinizde size destek olacaklar, çoğunlukla akrabalarınız
dışındaki kişilerdir. Cenaze törenini yürüten kişi veya sevdiğiniz kişiye
bakmış olanlar nerelere başvurabileceğiniz konusunda bilgi
verebilirler. Bu kitapçıkta size yardımcı olabilecek bazı kuruluşlar
içerilmiştir.
Artık Yaşam Farklıdır …
Artık hayatınız hiçbir zaman eskisi gibi olmayacaktır. Şimdi inanması
güç olsa da, bir gün gelecek, normal günlük yaşamınıza tekrar
dönebileceksiniz.
Yas tutmak, farklı bir yaşam izlemeyi öğrenme sürecidir.
Ve daha sonra……
Yas dönemi, birkaç aydan yıllara kadar, farklı uzunluklarda olabilir.
Yaşadığınız kederin fazlasıyla çok olduğunu, üstesinden
gelemediğinizi hissederseniz, destek alabileceğiniz birçok yol
mevcuttur. İlk esnada aile doktorunuzla (GP) veya Muayenehanenin
Hemşiresiyle (Practice Nurse) temasa geçmelisiniz. Kişisel
ihtiyaçlarınızı sizinle görüşüp, gereken desteği verebilir, veya bu
desteği alabileceğiniz yere havale edebilirler.
Yararlı olabilecek bazı şeyler var.
Aşağıda sıralananlara gereken zamanı ayırmaya özen gösterin:
• karar vermek
• kaybı kabullenmek
• paylaşmak
• inanç duymak
• affetmek
• kendiniz hakkında iyi duygular beslemek
• eski - yeni dostlarla bir araya gelmek
• gülmek
• vermek
• düşünmek, hatırlamak, matem tutmak veya dua etmek
• egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmek
• sağlığınıza dikkat etmek
• okumak, olan bitenden haberdar olmak
• gerektiğinde yardım istemek
• fotoğraflar, özel hediyeler, hatıralarınızı sakladığınız bir
kutucuk gibi ‘hazinelerinize’ göz atmak
• başınızdan geçenleri anlatmak
(Mater Sağlık Hizmetleri, Brisbane Şirketinden - Mater Health Services
Brisbane ltd)
Yararlı Olabilecek İletişim Bilgileri
‘Bir Ölüm Sonrasında İskoçya’da Yapılması Gerekenler’
Ek bilgi için, daha ayrıntılı açıklamalar içeren “Bir Ölüm Sonrasında
İskoçya’da Yapılması Gerekenler... ölüm nedeniyle birini kaybedenler
için pratik tavsiyeler” (“What to do after a death in
Scotland…..practical advice for times of bereavement”) adlı kitapçığı
okuyun. (Bu kitapçıktan alabilmek için 0131 244 3581 numaralı
telefondan Scottish Executive Justice Department {İskoçya İdari
Adalet Dairesi} ile, veya 0844 848 9600 numaralı telefondan Citizens
Advice Direct {Vatandaş Danışma Hizmetleri Direkt} ile temasa geçin.)
Breathing Space [‘Rahat Bir Nefes Almak için Fırsat’]
Telefon No: 0800 838 587
www.breathingspace.com
Childhood Bereavement Network [‘Çocuk Yaştakilere Özel, Ölüm
Nedeniyle Meydana Gelen Kayıp Olaylarına Yardım Ağı’]
The Childhood Bereavement Network (CBN), çocuklar ve küçük
yaştakiler üzerinde yoğunlaşan, ulusal çapta kurulu, çeşitli türde
profesyonellerin rol oynadığı, birçok örgüt ve bireyin yer aldığı bir
federasyondur. Birleşik Krallık’ta (UK) yer alan, ölüm nedeniyle birini
kaybedenlere bakım sağlayan başlıca kuruluşların hepsini kapsamı
altına almakta ve bunlar tarafından etkin bir şekilde
desteklenmektedir.
Telefon No: 020 7843 6309
www.childhoodbereavementnetwork.org.uk
Choose Life [‘Yaşamayı Seçin’]
Choose Life, yürüttüğü mücâdele ile toplum genelinde intihar ile ilgili
bilinci ve bilgiyi arttırmaya, özellikle de tehlikedeki insanları erken bir
aşamada yardım istemeye teşvik etmeye gayret etmektedir.
Telefon No: 0141 354 2900
www.chooselife.net
Citizens Advice Direct [‘Vatandaş Danışma Hizmetleri Direkt’]
Citizens Advice hizmeti, isteyen herkese hakları ve sorumlulukları
konusunda ücretsiz, bağımsız, gizli ve tarafsız bilgi sağlar.
Telefon No: 0844 848 9600
www.citizensadvicedirect.orgu.uk
Compassionate Friends (for bereaved parents) [‘Şefkatli Dostlar’
(çocuklarını kaybetmiş ebeveynler için)]
Yardım Hattı (Helpline): 0845 123 2304
www.tcf.org.uk
E-posta: [email protected]
Cruse Bereavement Care [‘Cruse Ölüm Nedeniyle Kayıp
Yaşayanlara Bakım Merkezi’]
Ulusal çapta kurulu, gönüllülerce yürütülen, birini ölümle kaybetmiş
kişilere destek sağlayan bir danışma hizmeti.
Ülkenin Her Yanından Tek Numara: 0845 600 2227
www.crusescotland.org.uk
Petal (People Experiencing Trauma and Loss) [‘Travma ve Yokluk
Yaşayanlar İçin’]
Cinayet veya intihar olayından etkilenmiş kişilere pratik boyutta destek
sağlar.
Telefon No: 01698 324502
www.petalsupport.com
Samaritans
Yaşamlarında bir kriz yaşayan herkese destek sağlar.
Yardım Hattı (Helpline): 08457 909090 (yılın her günü, günde 24
saat)
www.samaritans.co.uk
Scottish Cot Death Trust [‘İskoçya Bebeklerde Uykuda Ölüm
Olayları Vakfı’]
Scottish Cot Death Trust, İskoçya’da Bebeklerin Uykuda Ölümü
olaylarının (Cot Death) sebebini bulmaya çalışan, bu trajik olayı
yaşayan ailelere destek veren ve hem kamuya, hem de sağlık ve
bakım alanında çalışan yetkililere eğitim veren tek vakıftır.
Telefon No: 0141 357 3946
www.sidscotland.org.uk
Senior Scotland [‘İskoçya Yaşça Büyük Kişiler Kuruluşu’]
İskoçya Yaşça Büyükler Yardım Hattı (The Scottish Helpline for Older
People - SHOP), İskoçya’da yaşayan ve 50 yaşın üzerindekilere ve
bunlarla bağlantılı, bakıcılar ve akraba gibi kişilere bağımsız, gizli ve
telefonda görüşmeye dayalı bir bilgi hizmeti sunar.
Telefon No: 0845 1259732
www.seniorscotland
SOBS (Survivors of Bereavement by Suicide) [‘Bir İntihar Olayı
Nedeniyle Birini Kaybetmiş Kişiler İçin’]
Bir intihar olayı sonucunda birini kaybetmiş kişilere destek ve bilgi
sağlar.
Yardım Hattı (Helpline): 0844 561 6855
www.uk-sobs.org.uk
Stillbirth and Neonatal Death Charity (SANDS) [‘Ölü Doğum ve
Yeni Doğan Bebeklerin Ölümü Hayır Kuruluşu’]
Çocuğunuz hamilelik döneminde veya doğumdan sonra öldüyse,
SANDS kuruluşu size destek olabilir.
Telefon No: 020 7436 5881 (Ulusal Yardım Hattı - National Helpline)
www.uk-sands.org
Winston’s Wish [‘Winston’un Arzusu’]
Ölümle birini kaybetmiş çocuklar için çalışan bir hayır kurumudur - bu
alanda Birleşik Kralllık’ta (UK) yer alan en eski ve en büyük kuruluş
olup, en geniş yelpazede hizmet sunmaktadır. Sunduğu hizmetler
arasında ulusal yardım hattı, intihar veya cinayet sonucunda birini
kaybetmiş aileler için uzmanlar yönetiminde yürütülen grup
toplantıları, etkileşimli web sitesi, kaynaklar, danışmanlık, eğitim ve
araştırma programları bulunmaktadır.
Telefon No: 08452 030405 (İngilizce)
www.winstonswish.org.uk
Yorkhill Family Bereavement Service [‘Yorkhill Ölüm Nedeniyle
Kayıp Yaşayan Ailelere Hizmet Kurumu’]
Royal Hospital for Sick Children’da [Kraliyet Hasta Çocuklar
Hastanesi] kurulu olan Yorkhill Family Bereavement Services, bir
çocuğun ölümünden etkilenmiş, veya birini ölümle kaybetmiş çocuklar
için çeşitli, erişme imkanı mevcut destek türleri sunar; ayrıca Kadınlar
ve Çocuklar Müdürlüğü (Women and Children’s Directorate)
kapsamında yer alan görevlilere destek ve eğitim sağlar:
Telefon No: 0141 201 9257
E-posta: [email protected]
National Association of Funeral Directors (NAFD) [‘Ulusal Cenaze
Kaldırma Yöneticileri Derneği’]
Cenaze levazımatçılarını ulusal çapta temsil eden resmi kuruluş olup,
cenaze düzenlemelerinde bir sorun meydana gelmesi hallerinde
müşterilere tavsiyede bulunur ve tazminat arama olanağı sunar.
Telefon No: 0845 230 1343
Faks: 0121 711 1351
www.nafd.org.uk/funeral-advice/contact-the-nafd/contact-us-form.aspx
E-posta: [email protected] or use our contact form
Sicil Daireleri Listesi (Registrars Offices)
Not: Sicil Daireleri resmi tatillerde ve normal durumlarda hafta sonları
kapalıdır. Daireye gitmeden önce lütfen açılış saatlerini öğrenin.
Alexandria 77 Bank Street, Alexandria, G83 OLE
Telefon No:
01389 608980
Barrhead Council Offices, 13 Lowndes Street, Barrhead, G78 2QX
Telefon No:
0141 577 3551
Bearsden Council Offices, 38 Roman Road, Bearsden
Telefon No:
0141 942 2352
Bishopbriggs The Triangle, Kirkintilloch Road,
Bishopbriggs, G64 2TR
Telefon No:
0141 578 8557
Clydebank Council Offices, Roseberry Place, Clydebank, G81 1TG
Telefon No:
01389 738770
Dumbarton Municipal Buildings, College Street, Dumbarton,
G82 1NR
Telefon No:
01389 738350
Dunoon Registration Office, Council Offices, Hill Street,
Dunoon, PA23, 7AP
Telefon No: 01369 707130
East Kilbride Office. Bulunduğu yer: Civic Centre, Andrew Street,
East Kilbride, G74 1AB
Telefon No:
01355 806432
Giffnock Council Offices, Eastwood Park, Roukenglen Road,
Giffnock, G46 6UG
Telefon No:
0141 577 3121
Glasgow 1 Martha Street, Glasgow, G1 1JJ
Telefon No:
0141 287 7677
Greenock 40 West Stewart St., Greenock, PA15 1YA
Not: Bu ofis bir randevu sistemi işletmektedir.
Telefon No:
0147 571 4250 or 0147 578 6850
Helensburgh, Scotcourt House, 45 West Princes Street,
Helensburgh, G84 8BP
Telefon No:
01436 658822
Inverclyde 40 West Stewart Street, Greenock, PA15 1YA
Telefon No:
0147 571 4250 or 0147 578 6850
Kirkintilloch and Lennoxtown Council Offices,
21 South Bank Road, Kirkintilloch, G66 1NH
Telefon No:
0141 578 8020
Johnstone 16-18 McDowall Street, Johnstone, PA5 8QL
Telefon No:
01505 320012 or 331771
New Kilpatrick Registration Office, 38 Roman Road
Bearsden, G61 2SH
Telephone No: 0141 578 8669
Paisley Dairesi. Bulunduğu yer: Municipal Buildings, 1 Cotton Street,
Paisley, PA1 1HY
Telefon No.
0141-840 3388
Renfrew Council Offices, 14 Renfrew Street, Renfrew, PA4 8RN
Telefon No:
0141 886 3589
Rutherglen 139 Main Street, Rutherglen, G73 2JJ
Telefon No:
0141 613 5731
İskoçya’da yer alan Sicil Dairelerinin tümüyle ilgili bilgilere erişebilmek
için http://www.gro-scotland.gov.uk/ internet adresinde bulacağınız
İskoçya Genel Sicil Dairesinin (General Register for Scotland) web
sitesini ziyaret ediniz.
Teşekkürler
Bu kitapçık, Greater Glasgow & Clyde (Glasgow ve Clyde Metropolü
Milli Sağlık Servisi) çalışanları ve kamu temsilcileri tarafından
yazılmıştır.
Danışma sürecinde değerli yorumlarıyla katkıda bulunan birey ve
kuruluşlara içten teşekkürlerimizi sunarız.
Kişisel Notlar
Aşağıda boş bırakılan bölümü önemli isim ve telefon numaralarını
veya sormak istediğiniz soruları yazmak için kullanabilirsiniz.
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
Bu belgede yer alan bilgileri büyük puntolu baskı ile, Braille [görme
engellilere özel alfabe] ile yazılı olarak veya ses kaydı halinde temin
etmek isterseniz, lütfen bizimle temasa geçin: 0141 201 4915
E-posta: [email protected]
Bu belgeyi farklı bir dilde yazılı olarak temin etmek isterseniz,
lütfen bizimle temasa geçin: 0141 201 4915
E-posta: [email protected]
Ma tha sibh ag iarraidh an fhiosrachaidh seo ann an cànan eile,
cuiribh fios gu: