Sayı 1 - Netwise

BU SAYIMIZDAKÝ HABERLER
TEKSTÝL
Türkiye’nin ilk pamuk e-pazaryeri Kotonline hizmete girdi.
OTOMOTÝV
ÞUBAT
2001
Ýnternet’ten satýlan 90 adet Lupo Türkiye yollarýnda.
HIZLI TÜKETÝM MALLARI
Sayý:1
Türkiye’nin önde gelen tedarikçi ve perakendecileri
ilk tüketim mallarý e-pazaryerini kuruyor.
PERAKENDECÝLÝK
Yýlbaþý Türk e-ticaret sitelerine de canlýlýk getirdi.
Aylýk
Ýnternet ve
TURÝZM
Turizm Bakanlýðý, Türk turizmini Ýnternet’e taþýyor.
Bilgi Teknolojileri
Bülteni
MEDYA / REKLAMCILIK
2000 yýlý Türkiye Ýnternet reklam pazarý 5 milyon dolar
@
ÝNTERNET ERÝÞÝMÝ VE PORTAL HÝZMETLERÝ
Alexa Research, Aralýk ayý Türkiye Ýnternet trafiði ve
portal kullanýmý istatistiklerini açýkladý.
AGB Anadolu Ýnternet ölçümü hizmeti veriyor.
Ýxir, eleman çýkartýyor.
Turkport yayýnýný durdurdu.
ÝNSAN KAYNAKLARI / DANIÞMANLIK
Tekadres.com hizmete girdi.
Ýnsankaynaklarý.com 35.000 üyeye ulaþtý.
TÜRKÝYE ÝNTERNET SEKTÖRÜNÜN 2001 TRENDLERÝ
TELEKOMMUNÝKASYON
• Ýnternet þirketleri üzerindeki kârlýlýk baskýsý artýyor.
• Büyük gruplar bünyesindeki Ýnternet þirketlerine yapýlan harcamalar
kýsýlýyor.
Turkcell mobil Ýnternet pazarýna giriyor.
Ýnternet pazarýnda rasyonalizasyon bekliyoruz. Piyasaya hazýrlýksýz,
•
finansmansýz ya da bilgisiz giren þirketler ayýklanacak.
Telekomünikasyon hizmetlerinde KDV oraný
%17’den %25’e yükseltildi.
• Ýnternet giriþimleri için,
+ Sermaye kaynaðý olarak risk sermayesi kavramý daha çok
yýlýn ikinci yarýsýnda gündemde olacak. Ancak kýsa vadede
sermaye bulmanýn zorlaþtýðýný düþünüyoruz
+ Düzenli gelir modeli olarak Ýnternet reklamcýlýðý üzerinde
konuþulacak.
Sadece Ýnternet’e dayalý giriþimlerin ortaya çýkmasý yavaþlarken,
•
geleneksel þirketler Ýnternet’te daha etkin yer almaya baþlayacak.
• B2B giriþimleri ivme kazanacak.
• Sadece Ýnternet’te varolan B2C tarzý ticaret þirketlerinin oraný
azalacak. Klasik perakendeciler bu alaný yeni bir daðýtým kanalý olarak
daha sýk kullanacaklar.
Ýþ- TÝM ve Türk Telekom’un GSM þebekelerinin devreye girmesiyle
•
artacak rekabet ortamýnda, mobil Ýnternet ve mobil telekomünikasyon
hatlarý üzerinden veri taþýnmasý konusu alevlenecek.
Ýþ-TÝM Doðan Grubu ile ortaklýk yapýyor.
YAZILIM / DONANIM
Arena Bilgisayar, SAP uygulamalarýna geçti.
EÐÝTÝM
ODTÜ Ýnteraktif Dil Eðitimi vermeye baþladý.
HUKUK
BSA Türkiye 2001 yýlý baskýnlarýna taþýmacýlýk
sektöründe baþladý.
CEMÝYET HABERLERÝ
First Tuesday’in Aralýk toplantýsýna 150’ye yakýn
profesyonel katýldý.
Baþlarken,
Ýnternet’in artýk Türkiye’de de üzerinde sadece teknik uzmanlarýn veya meraklý
amatörlerin çalýþtýðý bir mecra olmaktan çýktýðýný, bir iþ geliþtirme yöntemi olarak
ekonomi gündemine yerleþtiðini düþünüyoruz. Dünyadaki hýzlý teknolojik geliþime
paralel olarak, biz de özellikle 2000 yýlýnda ülkemizde, bir tarafta büyük sanayi
gruplarý ve bankalarýn öte yanda genç giriþimcilerin Ýnternet ve biliþim teknolojileri
tabanlý iþ giriþimlerine tanýk olduk. Bu alana aktarýlan yoðun insan, teknoloji ve
finans kaynaklarýný takip ettik. 2001’de de bu eðilimin devam edeceðini
düþünüyoruz. Ancak son aylarda yaþadýðýmýz finansal belirsizliðin etkisiyle ve
dünyada bazý yeni ekonomi þirketlerinin hýz kesmesiyle, biliþim ve Ýnternet
piyasasýnýn ülkemizde de ihtiyatlý ilerleyeceðini öngörebiliriz.
Bütün bu geliþmelere paralel olarak, çok yoðun bir bilgi bombardýmaný altýndayýz.
Bu bilgi yýðýnýna karþýn, önemli geliþmeleri ayýklayýp özetleyecek tarafsýz bilgi
araçlarý henüz çok yeterli deðil. Ýþte bu anafikirle hareket eden Netwise, size
aylýk bir bülten sunuyor. Bültenimizde Türkiye’de Ýnternet ve bilgi teknolojilerini
stratejik amaçlý kullanan þirketlerden ve Ýnternet bazlý yeni iþ giriþimlerinden söz
edeceðiz. Bunu yaparken zamanýnýzýn sýnýrlý olduðunun bilincindeyiz. Sizin
adýnýza bir önceki ayýn gündemini tarayýp, sadece deðerli bulduðumuz haberleri,
analiz ederek ve özetleyerek, kolay okunur bir formatta önünüze getireceðiz.
Bültenimizi sektörlere göre sýnýflandýrdýk. Biliþim sektöründeki þirket birleþmelerini
ve satýn almalarýný ayrý bir bölüm olarak ele aldýk. Bu sayýmýzda ayrýca önemli
bulduðumuz hukuki konularý ve biliþim sektöründen cemiyet haberlerini size
iletmek istedik.
Bültenimizden faydalanmanýz dileðiyle, ilk sayýmýzda sizlere içten bir ‘Merhaba’
diyoruz.
tekstil
otomotiv
Koç.net ve Çalýk Yatýrým Bankasý tarafýndan kurulan
Agromarket’in ilk projesi Kotonline Ocak ayýnda
hizmete girdi.
Ýnternet’ten Satýlan 90 adet Lupo Türkiye yollarýnda.
Agromarket faaliyetlerine, Türkiye’nin en güçlü olduðu tarýmsal
ürünlerden pamuk ile baþladý. Kotonline, Türkiye, Balkanlar
ve Orta Asya bölgesinde pamuk alým satýmý için aracýlýk yapan
bir elektronik pazaryeri olarak kuruldu. Faaliyet gösterdiði
bölgesel pazarýn hacmi 3,25 milyar dolar olduðu tahmin
ediliyor. Kotonline aracýlýðý ile pamuk üreticisi, satýcýsý ve alýcýsý
elektronik ortamda alým satým iþlemini gerçekleþtirebiliyor.
Kotonline'a üye olan pamuk üreticileri ve alýcýlarý,
www.kotonline.com adresinden her gün ayný saatte
gerçekleþecek olan alým-satým seansýnda alýþveriþ yapabiliyor,
o gün içinde oluþmuþ fiyatlarý ve satýþa sunulan pamuðun
özelliklerini öðrenebiliyor, ödeme araçlarý ve kalite kontrol
süreçleri konusunda destek alabiliyorlar.
Agromarket’in %75’i Çalýk Yatýrým Bankasý ve Koç.net’e ait.
Þirketin 3 yýllýk bir dönem içinde kâra geçmesi ve halka arz
edilmesi planlanýyor. Kotonline Genel Müdürü Sabahnur
Erdemli, Kotonline proje deðerinin 2 milyon dolar olduðunu
belirtti. Þirkette þu anda 7 kiþilik bir ekip görev yapýyor.
Volkswagen’in Türkiye distribütörü Doðuþ Otomotiv 2000’in
ikinci yarýsýnda, daha önce Türkiye’de satýlmayan araba modeli,
Volkswagen Lupo’yu sadece Ýnternet’ten satýþa çýkardý.
Teslim edilen 90 otomobilin yaný sýra þu anda stokta 28 adet
Lupo bulunuyor. Alýþveriþlerde % 15 dolayýnda sipariþten
vazgeçme yaþanmýþ ve sipariþ verenlere geri ödeme yapýlmýþ.
Bu veriler incelendiðinde, Aralýk ayýndaki kriz sýrasýndaki iptaller
hariç, sipariþten vazgeçme oranýnýn zaman içinde azaldýðý
gözlenmiþ. Bu da baþlangýçta ön plana çýkan merak
duygusunun zaman içinde yerini daha bilinçli tercihlere
býrakmasý þeklinde yorumlanýyor. E-Lupo projesi Doðuþ
Otomotiv ve Türkiye’deki diðer otomotiv firmalarý için olduðu
kadar, Volkswagen merkez ofisi için de özellikle Türkiye dýþýndaki
diðer pazarlara Ýnternet aracýlýðýyla giriþte kullanýlabilecek ciddi
bir bilgi birikimi saðlamýþ.
Erdemli, geleneksel yöntemlerle yapýlan pamuk ticaretinin
Ýnternet’in ve bilgi teknolojilerinin saðlayacaðý bir platforma
taþýnmasýnýn kökten bir sistem deðiþikliðini ifade ettiðini ve
baþarýlý olunabilmesi için alýcý ve satýcýlar arasýnda güven
unsurunu yerleþtirecek mekanizmalarýn oluþturulmasý gerektiðini
söyledi. Kotonline’da bugüne kadar þirketin ortaklarý arasýnda
alým satým gerçekleþmiþ ve Ege ve Türkmen pamuðu satýþa
sunulmuþ. Erdemli, güven unsurunu ön planda tutarak yeni
üyelerin sistemi kullanmasý amaçlý pazarlama faaliyetlerine
devam edildiðini bildirdi.
2000 yýlý, özellikle Amerika’da B2B (iþletmeden iþletmeye eticaret) ve e-pazaryeri uygulamalarýnýn yýlý oldu. Yýlýn ilk
yarýsýnda pazarda ilk olma kaygýsýyla her alanda üçüncü kiþilerce
B2B ve e-pazaryeri þirketleri kuruldu ve hýzla halka açýldý. Ýkinci
yarýda bu þirketler, geleneksel ekonominin büyük þirketlerince
kurulan B2B ortaklýklarýnýn rekabeti ve Nasdaq’daki düþüþten
etkilendiler. Bu deneyim, endüstri ve teknoloji standartlarýnýn
henüz oturmadýðý bir ortamda baþarýlý olmak için katma deðer
yaratmanýn pazarda ilk olmaktan daha önemli olduðunu
gösterdi. Buna ek olarak, çoðunlukla sektör dýþýndan
giriþimcilerce kurulan e-pazaryeri veya B2B þirketlerinin,
tarafsýzlýk avantajý dolayýsýyla rakip þirketleri Ýnternet
platformunda bir araya getirmede daha baþarýlý olmasý
beklentisinin gerçekçi olmadýðý anlaþýldý.
Þirketten verilen bilgiye göre, Lupo’nun hem fiyatýnýn Türkiye’de
hitap ettiði segmentin biraz üzerinde olmasý hem de bu
segmentin satýþ adetleri açýsýndan toplam otomobil pazarýnýn
ancak %1’ini oluþturmasý dolayýsýyla, Lupo, Ýnternet projesi
öncesi pazara sunulmamýþtý. Bu doðrultuda Volkswagen AG
ile yapýlan görüþmelerde Ýnternet’i bir tanýtým ve satýþ kanalý
olarak kullanmak fikri benimsendi ve e-Lupo projesi hayata
geçirildi.
Proje Ýnternet’in beklenmedik ürünler için bile uygun bir satýþ
ve pazarlama aracý olabileceðini Türkiye örneðinde kanýtlamasý
açýsýndan önemli. Bu çalýþma, son kullanýcýya yönelik e-ticaret
uygulamalarýnda baþarýya ulaþmak için gereken belli baþlý
þartlarý da ortaya çýkardý. Bunlar, kaliteli ürün, etkin altyapý,
iyi proje planlamasý, doðru fiyatlama stratejisi, etkili tanýtým
ve stratejiyle uyumlu site tasarým ve uygulamasý olarak
özetlenebilir.
2000’in son aylarýnda Türkiye’de de B2B tarzý elektronik ticaret
giriþimlerinin artmaya baþladýðýný, bu süreci elektronik
pazaryerlerinin takip ettiðini gözlüyoruz. Kotonline projesi bu
anlamda ilk örneklerden biri ve baþarý ya da baþarýsýzlýðý tüm
pazar için emsal oluþturacak. Yukarda anlatýlan yurtdýþý
deneyimlerinin ýþýðýnda, altyapý kurulmasý ve iþletilmesini
yüklenen Koç.net ile tekstil sektöründe tecrübeli Çalýk Grubunun,
Kotonline’ýn ortaðý olmasý, projenin baþarýlý olabilmesi için
önemli bir avantaj olarak görülebilir.
3
hýzlý tüketim mallarý
Dünyada son kullanýcýya yönelik e-ticaret þirketleri için yýlbaþý
performansý, þirketin geleceðini belirleyecek önemli bir sýnav
olarak deðerlendiriliyor. Yoðun alýþveriþin gözlendiði bu
dönemde, B2C siteleri, site tasarým ve uygulamalarýnýn talebe
cevap verip veremediðini, teslimat süreçleri ve müþteri
hizmetlerinin iyi iþleyip iþlemediðini, ödeme sistemlerinin
güvenli olup olmadýðýný ölçüyorlar. Bu yüzden yýlbaþý öncesi
detaylý online alýþveriþ tahminleri yapýlýrken yýlbaþý sonrasý da
gerçekleþen satýþ rakamlarý ve performans ölçümleri
ayrýntýlarýyla gerek þirketlerin kendileri gerekse tarafsýz
araþtýrma kuruluþlarý tarafýndan kamuoyuna açýklanýyor.
Türkiye’nin önde gelen tedarikçileri ve perakendecileri
ilk tüketim mallarý elektronik pazaryerini kuruyor.
Anadolu Holding, Eczacýbaþý Holding, Fiba Holding, Etap
Endüstri ve Yatýrým Holding, Cap Gemini Ernst & Young U.S.
LLC, Calico Commerce Inc. ve Tradenet tüketim mallarý
sektöründe bir e-pazaryeri oluþturmak üzere TurkeCom isimli
bir þirket kurdu.
Turkecom’un Ambalajlý Tüketim Mallarý e-pazaryerini 2001
yýlýnýn ilk çeyreðinde hayata geçirmesi planlanýyor. Þirket 2004
yýlý için 100 bin kullanýcýya ulaþmayý hedefliyor. Pazaryerinin
ambalajlý tüketim mallarýnýn þirketten þirkete tedarik zincirini
daha etkin hale getirerek iþletme giderlerini azaltmasý ve
tüketim mallarýnýn fiyatlarýný düþürmesi amaçlanýyor.
Tedarikçilerle perakendecileri bir araya getirecek elektronik
platformda, finansal hizmetler, iþ yönetim araçlarý, güncellenmiþ
ticari etkinlikler gibi katma deðerli hizmetlerin de sunulmasý
planlanmakta.
Türkiye’de de yurtdýþýndaki kadar olmasa da yýlbaþý özelikle
hediye alýþveriþinin arttýðý bir dönem olarak Türk B2C sitelerini
etkiliyor. Ancak biz pazarýn henüz çok yeni olmasý ve
standartlarýn oturmamasý dolayýsýyla Türkiye’de gerçekleþen
doðru rakamlara ulaþamýyoruz. Türk e-ticaret þirketleri satýþ,
kârlýlýk, müþterilerin günlük ortalama alýþveriþ miktarý, sipariþ
sayýsý, teslimat performansý, iade edilen sipariþ miktarý gibi
rakamlarý açýklamýyor. Bu durum, Türkiye pazarýný ve
oyuncularýný doðru ve tarafsýz deðerlendirmeyi zorlaþtýrýyor.
Bu projenin dünyadaki eðilimlere paralel olarak, ilgili sektörün
büyük firmalarýnýn bir araya gelerek oluþturduklarý B2B
projelerine Türkiye’den ilginç bir örnek olacaðýný düþünüyoruz.
Sitenin faaliyetlerini proje hayata geçtiðinde daha detaylý
olarak inceleyeceðiz.
turizm
Turizm Bakanlýðý, Türk turizminin tanýtýmýný ve
pazarlanmasýný www.goturkey.com sitesi ile Ýnternet
ortamýna taþýmayý amaçlýyor.
perakendecilik
Yýlbaþý Türk e-ticaret sitelerine de canlýlýk getirdi.
Ýxir Alýþveriþ, Pazarlama ve Ürün Geliþtirme Müdürü Elif Gür’ün
Zakki’ye iliþkin olarak verdiði bilgilere göre, sipariþ sayýsý
açýsýndan Zakki’nin performansý Kasým Aralýk arasýnda %120
arttý. Ayrýca siteyi ziyaret edenlerin alýþveriþ yapma oraný 1.5
kat arttý.
Turizm Bakaný Erkan Mumcu’nun açýklamalarýna göre projenin,
15 milyon dolarlýk bir bütçeye sahip olmasý ve 2 yýlda
tamamlanmasý öngörülmekte. Türkiye Seyahat Acentalarý
Birliði (TURSAB) ve Türkiye Otelciler Birliði (TUROB) de
çalýþmalarda yer alýyor. Proje, Turizm Bakanlýðý’nýn bir yan
kuruluþu olan TURAÞ tarafýndan yürütülüyor. Bir portal olarak
yayýna baþlayan sitenin, sonraki aþamalarda online rezervasyon
ve satýn almayý da içerecek þekilde zenginleþmesi planlanýyor.
Projenin risk sermayesi yöntemiyle finanse edileceðini bildiren
bakan, ayrýntýlarýn daha sonra açýklanacaðýný kaydetti.
Rekabet dolayýsýyla detaylý rakam vermekten kaçýndýðýný
söyleyen Gür, Türk kullanýcýlar arasýnda hediye alma söz konusu
olduðunda Ýnternet’i kullanmanýn alýþkanlýk haline gelmeye
baþladýðý deðerlendirmesini yaptý. Gür, Zakki’nin hedef kitlesini,
“profesyonel, ofisten Ýnternet’e baðlanan, alýþveriþ yapacak
zamaný olmayan, belli bir yaþýn üzerinde, Ýnternet’i alýþveriþ
yapma amacýyla kullanacak sofistikasyona gelmiþ insanlar”
olarak tanýmladý.
Fizibilite detaylarý henüz netlik kazanmamýþ olmakla birlikte,
bütçenin büyüklüðü ve proje için ayrýlan zaman miktarý, bize
bu para ve zamanýn Türkiye’deki turizm iþletmelerini kapsayan
bir að kurulumu için harcanmasýnýn planlandýðýný düþündürdü.
Türkiye turizm sektörü iþletmelerinin teknoloji kullaným
düzeyleri ve Ýnternet baðlantýlarýnýn istenen düzeyde olmamasý,
projenin eðer umduðumuz gibi þekillenirse deðerli olabileceðini
gösteriyor.
Gür, Zakki’nin yýlbaþý döneminde, site ziyaretçisini müþteriye
dönüþtürmeye odaklandýðýný, bunun için, yýlbaþýna özel site
tasarýmý ve promosyonlar geliþtirildiðini ve bayram tatili
dolayýsýyla sipariþlerde bir aksaklýk olmamasý için tedarikçi ve
teslimatçý firmalarla anlaþmalar yapýldýðýný ve 31 Aralýk sabahýna
kadar sipariþ alýmýna devam edildiðini vurguladý.
Turizmin, yapýsý itibariyle dünyada Ýnternet üzerinden sunulan
hizmet ve ticaretin ilk ve en kolay yaygýnlaþtýðý alanlardan biri
olmasý sebebi ile Turizm Bakanlýðýnýn bu projesini olumlu
buluyoruz. Bu projenin devletin diðer Ýnternet ve bilgi
teknolojileri yatýrýmlarýnýn uðradýðý akýbete uðramamasýný
diliyoruz.
4
medya / reklamcýlýk
2000 yýlýnda Türkiye Ýnternet reklam pazarý tahmini 5 milyon dolar olarak
gerçekleþti.
Sektör profesyonelleri, Amerika’daki Ýnternet reklamcýlýðý geliþme trendiyle uyumlu olarak, Türkiye’de 2001 yýlýnda
Ýnternet reklamlarýnýn toplam reklam pastasýndan %2’lik bir pay alarak asgari 20 milyon dolara ulaþacaðýný tahmin
ediyor. 2002-2003 dönemi için bu rakamýn 50 milyon dolar seviyesine gelmesi bekleniyor.
Aralýk ayýnda yaþanan mali krizle birlikte, 2001 yýlýnda üzerlerinde karlýlýk baskýsý artan þirketlerin reklam bütçelerinde
de kýsýntýya gitmelerini bekleyebiliriz. Ýnternet reklamcýlýðýnýn, küçük bütçelerle doðrudan hedef kitleye ulaþmada son
derece etkili bir araç olmasý dolayýsýyla bu duruma bir çözüm sunacaðý öngörülebilir.
Bir Ýnternet reklam pazarlama ve geliþtirme þirketi olan Noktakom Genel Müdürü Uður Ergün, Türkiye’de Ýnternet
reklamlarýnýn bankacýlýk ve finans, otomotiv, biliþim, telekomünikasyon ve tüketici mallarý sektörlerinde faaliyet gösteren
þirketlerce verildiðini belirtti.
Ancak Ýnternet reklamlarýndan önemli fayda saðlayacak esas grubu, sunduðu ürün veya hizmetin daha dar ve tanýmlý
segmentlere hitap ettiði, genel kitle eriþimi amaçlayan reklam araçlarýný verimli ve etkin biçimde kullanamayan, reklam
bütçesi kýsýtlý olan þirketler oluþturuyor.
Ayrýca, Türkiye’deki Ýnternet kullanýcýlarýnýn dünyadan farklý olarak çok daha genç bir kitle olmasý, gençlere yönelik
ürün ve hizmetlerin pazarlanmasýnda Ýnternet’in çok etkili olabileceðini gösteriyor.
Konuya iliþkin bilgi aldýðýmýz, Ýnternet reklamlarý alanýnda uzmanlaþmýþ hizmetler veren Medyatick Genel Müdürü
Bahadýr Yetki, Türkiye’deki Ýnternet reklamcýlýðý pazarýnýn önünü týkayan öðelerden birinin, Türk Ýnternet þirketlerinin
kendilerinin yeterince online reklam vermemesi olduðunu belirtti. Yetki’ye göre, Türkiye online reklam pazarý 2001
yýlýnda geniþleyecek ama bunun sebebi 2000 yýlýnda reklam veren þirketlerin Ýnternet bütçelerini arttýrmalarý olmayacak.
2000 yýlý Türk Ýnternet reklamcýlýðý adýna bir deneme yýlý oldu ve reklam verenler bunun olumsuzluklarýný yaþadý.
2001’de ise yeni þirketlerin Ýnternet reklamý vermeye baþlamasýyla piyasa geniþleyecek. Ancak yine de 2001, sadece
reklam gelirlerine dayalý iþ modelleriyle yola çýkan Ýnternet þirketlerinin kapanacaðý bir yýl olacak. 2001’de güçlü ve
spesifik konulara yönelmiþ içerik saðlayan ve kendi imkanlarý ile ayakta kalabilen web siteleri, 2002’den itibaren artan
reklam gelirlerinden daha fazla pay almaya baþlayacaklar.
Ýki yýldýr Türkiye’de Ýnternet reklamý veren büyük firmalardan biri olan Ýntel’in deneyimlerini, sektörün durumunu
özetlemesi açýsýndan inceleyebiliriz. Ýntel, Akdeniz, Orta Doðu ve Afrika Bölgesi Pazarlama Programlarý Müdürü Ayþegül
Ýldeniz’in turk.Ýnternet.com’un düzenlediði panelde verdiði bilgiye göre, Ýntel Türkiye 2000 yýlýnda toplam reklam
bütçesinin yüzde 12-13 kadarýný online medyada kullandý. Ýntel, Türkiye’de, online reklam bütçesinin %60’ýný ‘banner’
tipi reklam için, %40’ýný ise sponsorluk þeklinde kullanýyor. Kurumsal kullanýcýlara yönelik sponsorluk faaliyetlerinde,
biliþim sektörüne yönelik siteler içinde içerik saðlayan köþeler hazýrlayan Ýntel, tüketiciye yönelik çalýþmalarýnda spor
faaliyetlerini destekliyor, bilgi yarýþmalarý düzenliyor. Ýldeniz, reklam veren olarak karþýlaþtýklarý sorunlarý, kampanya
raporlarýný zamanýnda ve saðlýklý olarak yayýncý sitelerden alamamak ve spesifik konularda odaklanmýþ, zengin içerikli
sitelerin azlýðý olarak tanýmlýyor.
Bankalar, 2000’in önde gelen Ýnternet reklam verenleri oldular. Buna iyi bir örnek olan Garanti Bankasý, özellikle
Ýnternet bankacýlýðý ürünlerini yoðun olarak Ýnternet üzerinde tanýttý. Bunun için ‘banner’ tipi reklamlarýn yaný sýra,
grup içi firmalarla ortak pazarlama çalýþmalarý yapýldý. Örneðin, Garanti Ýnternet Þubesi'nde yapýlan iþlemler karþýlýðý
Ixir paketi verilmesi þeklindeki “Garanti için Ýxir” kampanyasýnýn Garanti Ýnternet Þubesi iþlem sayýsýný arttýrdýðý bildirildi.
Buna ek olarak, elektronik ticaret yapan bir sitenin, Ýnternet üzerinden kullandýðý ödeme siteminin Garanti Bankasý
güvencesinde olduðu vurgulanarak, bankanýn tanýtýmýnýn yapýlmasýna önem veriliyor. Garanti Bankasý Genel Müdür
Yardýmcýsý Fuat Erbil, turk.Ýnternet.com’a verdiði bir röportajýnda, televizyon ve gazete reklamlarý ile kýyaslandýðýnda
Ýnternet reklamlarýnýn daha düþük maliyetli olduðunu ancak özellikle ISS sitelerine verilecek reklamýn maliyetinin, diðer
mecralara verilen reklamlara yaklaþmaya baþladýðýný belirtti.
5
@
Ýnternet eriþimi ve portal hizmetleri
Alexa Research, Aralýk ayý Türkiye Ýnternet trafiði
ve portal kullanýmý istatistiklerini açýkladý.
Türk kullanýcý tarafýndan en çok ziyaret edilen Türk sitelerinin
Aralýk ayý sýralamasýna baktýðýmýzda þunu görüyoruz.
Ýlk onda Ýnternet Servis Saðlayýcýlardan sadece Turk.net (1.),
Superonline (3.) ve E-Kolay’ý (4.) görüyoruz. Bunlarý Turkport
(12.) Veezy.com (Vestel) (17.) Tr.net (19.) ve Koc.net (20)
izliyor. Ýxir.com ise 27. sýrada.
E-Ticaret siteleri ise ziyaretçi trafiði açýsýndan çok daha
geriden geliyor. Zakki (37.) bu grup içinde en önde. Onu
Ýnfoshop (40.), Ýdeefixe (52.), Deppo (55.), Kangurum (69.),
Migros (91.) ve Estore (92.) izliyor.
Listede dikkatimizi çeken bir site de 2. sýradaki Mynet. Mynet
eylül ayýndan beri en çok izlenen ilk on site sýralamasýnda
yerini alýyor. Türkçe arama motorlarý Netbul 9. ve Arabul
11. sýradalar. Bu þirketlerin güçlü yerli oyuncular için satýn
alýnmaya/ortak olunmaya aday olabileceðini düþünüyoruz.
Banka ve aracý kurum siteleri arasýnda ilk yüze girenler
Akbank (26.) Ýþ Bankasý (32.), Garanti (34.) ve Borsadirekt
(67.) olarak sýralanýyor.
Geleneksel basýn ve yayýn kurumlarýnýn sayfalarý þu þekilde
sýralanýyor
Showtvnet (6.), Hürriyet (13.), Cine5 (14.), Sabah (18.),
Milliyet (21.), Hurriyetim (25.), Hurriyet (32.), Stargazete
(53.), Radikal (72.), Akþam (79.), Cumhuriyet (94.) ve Yenisafak
(99.).
Alexa Research sonuçlarý, kullanýcýnýn hangi siteleri ziyaret
ettiðini ve ne kadar süre kaldýðýný ölçen yazýlýmýný yükleyen,
her ülkeden en az 3000 kullanýcýdan oluþan panel verilerinin
derlenmesi ve analizi sonucu elde ediliyor. Veriler site ve
“host” düzeyinde açýklanýyor. Ayný þirkete ait farklý siteler için
ölçümler ayrý yayýnlanýyor.
Bu metodolojinin en önemli sýnýrlamasý Alexa yazýlýmýný
yükleyen kullanýcýnýn kontrol edilmemesi dolayýsýyla, ortaya
çýkan örneklemin bütün nüfusu temsil eder özellikte olup
o l m a d ý ð ý n ý n i s t a t i s t i k s e l o l a r a k b i l i n e m e m e s i d i r.
Buna ek olarak, örneklem kontrol edilse dahi, Ýnternet
kullaným oranýnýn ve bilgisayar sahipliðinin genel nüfusa
oranla oldukça düþük olduðu Türkiye gibi geliþmekte olan
ülkelerde oluþturulan panel genel nüfus profilini tam olarak
yansýtmayabilir. Ayrýca, Ýnternet’e kafelerden eriþenlerin
oranýnýn yüksek olmasý sadece ev ve iþ kullanýcýsýný takip eden
panellerin doðru sonuçlar vermesini engelleyebilir.
Yine de Alexa sonuçlarýnýn Türkiye Ýnternet piyasasý için deðerli
bilgiler içerdiðini düþünüyoruz. Sektörde güvenilir, tarafsýz
ve karþýlaþtýrýlabilir bilgi eksikliði var. Bu da, hem piyasanýn
tamamýnýn hem de þirketlerin doðru deðerlendirilmesini ve
dünya örnekleri ile karþýlaþtýrýlmasýný engelliyor. Alexa verileri,
sadece firmalarýn kendi bilgileri ile karþýlaþtýrma saðlamasý
açýsýndan bile deðerli bir baþlangýç noktasý kabul edilebilir.
Alexa veya benzeri þirketlerin kullanýcý panellerine dayalý
araþtýrmalarý, sýnýrlamalarýnýn farkýnda olunarak, pazardaki
geliþme trendlerini görmek için kullanýlabilir.
Ayrýntýlý veriler için www.alexareasearch.com adresine
bakýlabilir.
6
@
internet eriþimi ve portal hizmetleri
AGB Anadolu Ýnternet ölçümleme hizmeti
vermeye baþladý.
Doðuþ Grubunun Ýnternet Servis Saðlayýcý þirketi
Ýxir, aralýk ayýnda 55 çalýþanýnýn iþine son verdi.
T V izleme ölçümleri konusunda
faaliyet gösteren AGB
A n a d o l u , Ýnternet ölçümü ve
pazar araþtýrmasý konularýnda faaliyet gösteren Red
Sheriff firmasýyla know-how ortaklýðý yaparak
RedMeasure- Ýnternet Ölçümleme Sistemi’ni Türkiye’de
uygulamaya baþladý.
Ýxir’in aralýk ayýnda resmi açýklamalara göre 55,
doðrulanmayan söylentilere göre 110 elemanýný
iþten çýkartmasý sektörde paniðe neden oldu.
Büyük yatýrým ve reklam harcamalarý ile piyasaya
girip, kýsa sürede pazarýn önemli oyuncularýndan
biri olan Ýxir’in zor durumda olduðu ve batabileceði endiþesi
bütün sektöre yayýlan güvensizlikle birleþtirildi.
AGB Anadolu, 19 þirket üzerindeki deneme çalýþmalarýnýn
sona erdiðini, 2001’de Ýnternet ölçümleme konusunda daha
etkin hizmet vereceðini bildirdi. ‘Browser’ tabanlý bir
ölçümleme sitemi olan RedMeasure’da bir web sitesinin her
sayfasýna tescilli bir kod veriliyor ve sayfalar tarayýcýya her
yükleniþinde sayýlýyor. Böylece ‘proxy’ sunucular, ‘firewall’ ve
‘caching’ uygulamalarýndan kaynaklanan eksik ya da fazla
ölçümlemelerin önüne geçiyor. RedMeasure ile, görülen
sayfalar, farklý kullanýcýlar, referans linkler, trafik analizi,
sayfada kalýnan süre, eriþim ve sýklýk, giriþ ve çýkýþ sayfalarý,
eriþilen ülke gibi bilgiler derleniyor ve raporlanýyor.
Ýxir, ocak ayý sonunda da doðrulanmayan haberlere göre 80
elemanýnýn daha iþine son verip reklam bölümünü kapattý.
Ýxir, bünyesindeki dokuz portalden dördünün çalýþmalarýna
ara verdi. Yepnew, Basamax, Champiyon ve Sosyetix adlý
portallarý, 18 Ocak’tan itibaren güncellenmeyecek. Bu
portallarýn hazýrlanmasýnda görev yapan 14 çalýþan iþten
ayrýldý. Yepnew, müzik, Basamax, amatör müzisyenlere yönelik,
Champiyon yarýþma, Sosyetix ise magazin içerikli portallardý.
Ýxir Genel Müdürü Babür Özden daha önceki açýklamalarýnda
reklam ya da e-ticaret geliri olmayan sitelerin kapatýlabileceði
yönünde sinyaller vermiþti.
Türkiye’de üçüncü partilerce yapýlan tarafsýz, güvenilir ve
karþýlaþtýrýlabilir ölçümlemenin olmamasý, Ýnternet þirketlerinin
ve sektörün geliþiminin önünde önemli bir engel teþkil ediyor.
Bu bilgiler, özellikle reklam verenler, yatýrýmcýlar ve
araþtýrmacýlar olmak üzere tüm sektör çalýþanlarý için çok
deðerli. Ancak AGB Anadolu’nun ölçüm sonuçlarýna sadece
bu hizmeti satýn alan firma ulaþabiliyor, dolayýsýyla kamuya
açýk deðil.
Yoðun rekabet sebebiyle azalan eriþim gelirleri ve artan
müþteri elde etme giderleri servis saðlayýcý þirketleri, eriþim
hizmetlerinden çok portal olmaya yönlendirdi. Burada amaç
online reklam ve e-ticaret gibi portal gelirlerini arttýrmaktý.
Ancak geliþmelerden görülen o ki, Türkiye Ýnternet reklamcýlýðý
hacmi, temel stratejisini reklama dayalý olarak kuran Ýnternet
þirketlerini besleyecek hýzla büyümüyor ve onlarý gelir
modellerini deðiþtirmeye zorluyor. Ýxir’in eleman çýkartmasýný
bu durumla baðlantýlý düþünebiliriz. Ýþe son vermelerin
özellikle yayýncýlýk ve içerik oluþturulmasý alanýnda olmasý,
Ýxir’in reklam almayan portallarýný kapatmasý ve e-ticaret
sitesi Zakki’nin etkinliðini artýrýcý çalýþmalar yaptýðýný belirtmesi
ayný sürecin parçalarý olarak yorumlanabilir.
Turkport yayýnýna ara verdi.
Turkport’un sitesinde yayýnlanan 19 Ocak tarihli duyuruya
göre, site yayýnýný “geçici” bir süre ile durdurdu. Siteden
ulaþýlan e-posta hizmetlerinde ve Turkport’tan alýnan Ýnternet
eriþim hizmetlerinde aksama olmayacaðý bildirildi.
Özetle, 2000’in son aylarýnda yaþanan mali krizin de etkisiyle
þirketler üzerinde verimlilik ve karlýlýk beklentisi arttý. Bu da
2000 yýlýný, baðlý bulunduklarý grubun yoðun parasal
desteðiyle, pazarý büyütmek amaçlý pazarlama ve altyapý
yatýrýmlarý ile geçiren büyük Ýnternet servis saðlayýcý þirketlerinin
üzerindeki karlýlýk baskýsýný arttýrdý. 2001 yýlýnda harcamalarýn
kýsýlmasý ve gelirlerin arttýrýlmasý gerekiyor.
Turkport’un Haziran 2000 itibariyle
25.000 eriþim hizmetleri abonesi ve
160.000 kayýtlý portal kullanýcýsý
bulunuyordu. Turkport, Türkiye’deki
büyük gruplarýn bünyesinde kurulan Ýnternet servis saðlayýcý
þirketler arasýnda eriþimden çok portal hizmetlerine aðýrlýk
veren ilk þirketti. Güçlü yönetimi ve medya deneyimi ile
kullanýcýya ulaþma açýsýndan baþarýlý görülen Turkport’un,
Medya Holding’in yaþadýðý mali krize baðlý olarak kapatýlmasýný
Türkiye Ýnternet piyasasý açýsýndan üzücü bir geliþme olarak
deðerlendiriyoruz.
7
insan kaynaklarý / danýþmanlýk
Ýnternet geniþ kitlelere çok hýzlý ve düþük maliyetlerle ulaþabilme avantajý ile insan kaynaklarý hizmetlerinde önemli
bir rol oynamaya baþladý. Türkiye’de Kariyer.net ile baþlayan bu süreçte, farklý katma deðer önerileri ve iþ modelleriyle
yeni þirketlerin hýzla pazara girdiðini görüyoruz. Pazarýn þu andaki büyüklüðü 1.5 milyon dolar olarak tahmin ediliyor
ve 2001’de iki katýna çýkmasý bekleniyor.
Ýnternet üzerinden insan kaynaklarý hizmetleri
veren Tekadres.com hizmete girdi.
Tekadres iþveren ve profesyoneller için katma deðerli
hizmetleri tek bir adresten sunma hedefiyle pazara girdiðini
açýkladý. Tekadres’in ana þirketi Profil International, üst
düzey yöneticilere yönelik insan kaynaklarý danýþmanlýðý
pazarýnda ilk ve lider kuruluþlardan biri. Tekadres Genel
Müdürü Ethem Eldem, bunun þirkete önemli bir rekabet
avantajý yarattýðýný belirtiyor. Sitenin gelir modeli, üye
firmalardan alýna üyelik bedellerine ve reklam gelirleri ile
site üzerinde yaratýlan trafikten alýnan paya dayanýyor.
Ýþveren firmalarýn ikiden fazla aracý siteyi kullanmaktan
kaçýnacaklarýný varsayarsak, pazara ilk giren olmak çok
önemli bir avantaj yaratýyor. Tekadres bu konudaki
dezavantajýný gidermek için sitenin portal yönüne aðýrlýk veriyor ve kullanýcýlar için özellikle eðitim ve araþtýrma
olanaklarý sunarak deðer yaratmayý amaçlýyor. Tekadres, Aralýk sonu itibariyle 75 müþteri ve 17 içerik ortaðýna ulaþmýþ
durumda.
Bizim gözlemlerimize göre, özgeçmiþ veri bankasý yaratarak kitle iþe yerleþtirme pazarýnda yer almanýn Profil’in ana
iþ modeli ve müþteri portföyü ile uyuþmadýðý düþüncesi, Profil International’i uzun süre Ýnternet pazarýndan uzak
tutmuþtu. Ancak özellikle Kariyer.net gibi giriþimlerin baþarýsý ve Ýnternet insan kaynaklarý piyasasýnýn 2000’deki hýzlý
geliþimi Profil’i, Tekadres projesini hayata geçirmeye itmiþ olmalý. Ýnternet’in geniþ kitlelere çok hýzlý ve düþük maliyetlerle
ulaþabilmesi için platform saðlamasý, Profil’in daha az maliyetle ve farklý katmanlarda danýþmanlýk hizmetleri verebilmesini
getireceði için önemli bir sinerji yaratýyor. Bunun farkýna varan Profil’in bilinçli bir tercih yaparak Tekadres aracýlýðý
ile bu piyasada yer almaya karar verdiði anlaþýlýyor.
insankaynaklari.com 35.000 üyeye ulaþtý.
Sorumlu Müdür Enis Behar’ýn verdiði bilgilere göre, Ýnternet
üzerinde kariyer danýþmanlýðý, eðitim hizmetleri ile seçme
ve yerleþtirme danýþmanlýðý hizmetleri veren siteye ulaþan
özgeçmiþ sayýsý 28.000, günlük ortalama ziyaretçi sayýsý
4000.
Arthur Andersen’in kurumlara sunduðu Ýnsan Kaynaklarý
Danýþmanlýðý hizmetlerinin teknolojik platformda bir uzantýsý
olan insankaynaklarý.com, özgeçmiþ bankasý oluþturarak,
iþveren ve iþ arayanlar arasýnda teknolojik bir aracý platform
saðlamaya dayalý iþ modelinin dýþýnda çalýþýyor. Arthur
Andersen insan kaynaklarý danýþmanlýðý hizmetleri verdiði
müþteri firmalar için açtýðý iþ pozisyonlarýna eleman
yerleþtirilmesi sürecinde ek bir aracý olarak Ýnternet
platformunu kullanýlýyor. Gelir modeli de danýþmanlýk ücretlendirme esasýna uygun bir biçimde, projede harcanan
saat ücreti esasýna dayanýyor. Ýnternet iþe baþvuru ve deðerlendirme sürecinde hýzý ve verimliliði artýrarak, Arthur
Andersen’nýn daha çok sayýda firmaya hizmet verebilmesini saðlýyor.
Türkiye Ýnternet insan kaynaklarý pazarý çok parçalý bir görünüm arz ediyor. Ancak, iþin doðasý gereði iki grup þirketin
pazarda kalmasý beklenebilir. Birinci grubu ya pazara ilk girme avantajýna sahip dolayýsýyla çok kullanýcýlý siteler ya
da arkasýnda uzmanlýk veya finansal güç sahibi ortaklarýnýn desteði bulunan büyük siteler oluþturuyor. Örneðin,
Yenibir.com’un, arkasýndaki medya potansiyeli ve özellikle Hürriyet Ýnsan Kaynaklarý Gazetesinin deneyimi ile piyasaya
geç girmesinin dezavantajýnýn üstesinden gelerek pazarýnda kalýcý olmasýný bekleyebiliriz. Ýkinci grubu saðlýk, turizm
gibi daha dar ve tanýmlý sektörlere hizmet vermeyi hedefleyen uzmanlaþmýþ sitelerin oluþturacaðýný düþünüyoruz.
8
telekomunikasyon
yazýlým / donaným
Turkcell kurduðu iki yeni þirketle mobil Ýnternet
pazarýna giriyor.
Arena Bilgisayar SAP’ye geçti ve tedarik zincirinin tüm
iþ süreçlerini barkod teknolojisi ile bütünleþtirerek,
gerçek zamanlý hale dönüþtürdü.
Turkcell, Mapco Ýnternet ve Ýletiþim Hizmetleri Pazarlama A.Þ
ve Platco Ýnternet ve Ýletiþim Altyapý Hizmetleri A.Þ adlarýný
taþýyan þirketler aracýlýðýyla mobil portal yatýrýmlarý yapacaðýný
açýkladý. GSM abonelerine mobil Ýnternet ve dijital TV
abonelerine içerik hizmetleri sunmasý planlanan þirketler
henüz faaliyete geçmedi.
ArenaOpen adý verilen ve Arthur Andersen’in danýþmanlýðýnda
gerçekleþtirilen projeyle þirketin tüm iþleyiþi SAP uygulamalarýna
taþýnýyor. Tedarikçi, bayi ve son kullanýcýyý Ýnternet üzerinde
bir araya getiren proje 1.2 milyon dolarlýk yatýrýmla
gerçekleþtirilmiþ.
Hakkýnda detaylý bilgi verilmeyen projenin, Accenture
firmasýnýn danýþmanlýðýnda gerçekleþtiði biliniyor. Bu proje,
Türkiye’de faaliyetlerine ara vermiþ olan Accenture, eski adýyla
Andersen Consulting’in yeni ismi ve organizasyonuyla
Türkiye’deki ilk çalýþmasý olmasý açýsýndan da dikkate deðer.
Projeyle, depo yönetimi kapsamýnda bulunan, mal giriþi, çýkýþý,
adresler arasý yerleþtirme ve envanter sayým iþlemlerinin
merkezi olarak yönetilmesini ve bunun Ýnternet aracýlýðý ile
tedarikçilere ve bayilere açýlabilmesi de saðlanýyor.
Proje kapsamýnda 40.000 dolarlýk maliyetle gerçekleþtirilen
ve Aralýk ayýnda kullanýma açýlan pencer-e.com aracýlýðý ile
de, 3400 Arena bayisi gerçek zamanlý olarak ürün bilgilerine
ulaþabiliyor, sipariþ verebiliyor ve takibini yapabiliyor. Ocak
ayý itibariyle 400 bayi ile pencere.com sözleþmesi imzalanmýþ.
Bu yapý, bayilerin verimliliðini arttýrmasýnýn yanýnda, Arena’nýn
bayilerin alým eðilimlerini öðrenerek bayiye özel hizmetler
sunabilme gibi katma deðerli uygulamalarý saðlayabilmesini
olanaklý kýlýyor.
Ýþ-TÝM Doðan Ortaklýðý
Türkiye’nin 3. GSM operatörü Ýþ-TÝM, pazarlama stratejileri
kapsamýnda Doðan Grubu ile ortaklýk yapacaðý haberleri
duyuldu. Pazarlama araçlarý olarak Doðan Grubu bünyesindeki
yayýn organlarýnýn ve daðýtým kanallarýnýn kullanýlmasý, ÝþTÝM’in 3 yýl içinde 5 milyon aboneye ulaþma hedefi için
zorunlu görünüyor.
Bu projeyle Arena’nýn, hýzlý geliþen, fiyat rekabetinin güçlü
olduðu ve çok sayýda tedarikçinin yer aldýðý bilgisayar ve çevre
birimleri pazarýnda faaliyet gösteren aracý bir þirket olarak,
kendi büyüklüðündeki bir þirket için yüksek sayýlabilecek bir
yatýrýmla pazardaki konumunu güçlendirmeye çalýþtýðýný
vurgulamalýyýz. Burada amaç, satýþ ve faaliyet giderlerini
düþürüp pazar payý ile satýþ gelirlerini arttýrarak rekabet
avantajý saðlamak olarak özetlenebilir.
Telekomünikasyon hizmetlerinde KDV oraný arttýrýldý.
Bakanlar Kurulu’nun 11 Aralýk 2000 tarih, 24257 sayýlý Resmi
Gazete’de yayýnlanan Kanun Hükmünde Kararname’si uyarýnca
GSM iþletmecileri tarafýndan verilenler hariç, her türlü
telekomünikasyon hizmetlerinde (altyapý tesisi ve iþletilmesi
dahil) uygulanan KDV oraný % 17’den % 25’e çýkarýldý.
Kararnamede ayrýca 11 Aralýk’tan itibaren % 17 KDV oraný
ile düzenlenen tüm faturalar için % 8’lik ek fatura düzenlenmesi
gerektiði de belirtiliyor.
Bu yatýrým ayný zamanda tedarik zincirinin tüm halkalarýný
entegre ederek Ýnternet bazlý hale getirmesi açýsýndan Türkiye
Ýnternet pazarýnda gerçekleþen önemli bir B2B giriþimi olarak
da deðerlendirilebilir.
eðitim
Yayýmlanan Kanun Hükmünde Kararnamede hangi telekom
hizmetlerinin % 25 hangilerinin % 17’ye tabi olacaðý, Ýnternet
hizmetlerinde de bu oranýn uygulanýp uygulanmayacaðý netlik
kazanmýþ deðil. BTHaber’in bildirdiðine göre, Türk Telekom
tarafýndan yapýlan yazýlý açýklamada sabit telefon görüþme
ücretleri ve Kablo TV ücretlerinin % 17 KDV’ye tabi olacaðý,
ISS’lerin sunduðu, çevirmeli að abonelik bedellerinde KDV’nin
% 17 olarak uygulanacaðý ancak kurumsal hizmetlerde, yani
kiralýk hat, ‘frame relay’ gibi hatlardan alýnan KDV oranýnýn
% 25 olarak gerçekleþeceði bildiriliyor.
ODTܒden Ýnteraktif Dil Eðitimi
Orta Doðu Teknik Üniversitesi, 1998 yýlýnda IDEA projesiyle
baþladýðý Ýnternet tabanlý uzaktan eðitim çalýþmalarýnýn
kapsamýný geniþletiyor. Ýnternet üzerinde ulusal ve uluslararasý
dil sýnavlarýna hazýrlýk kurslarýnýn verileceði “Distance
Interactive Learning: DÝL” programýný 22 Ocak’ta baþlayacak.
Proje ODTÜ Yabancý Diller Yüksek Okulu Temel Ýngilizce
Bölümü, ODTÜ Teknopark A.Þ ve Gantek Teknoloji
bünyesindeki Tema Biliþim Eðitimi A.Þ ortaklýðý ile geliþtirildi.
Telekomünikasyon hizmetlerinde KDV’nin arttýrýlmasý konuya
ilgili çevrelerde Ýnternet’in geliþimine zarar verecek bir uygulama
olarak deðerlendiriliyor.
ODTܒnün online eðitim projelerinden biri de Enformatik
Enstitüsü tarafýndan yürütülen “Informatics Online” yüksek
lisans programý. Ýnternet üzerinden verilen bu biliþim yüksek
lisans programýnýn denkliði YÖK tarafýndan kabul edilmiþ.
9
hukuk
BSA Türkiye 2001 yýlý çalýþmalarýna taþýmacýlýk sektöründe baþladý.
Türker Þirketler Grubu'na ait dört firmada Microsoft'a ait Windows 95 ve Office 97 programlarýnýn kopya olarak
kullanýldýðý saptandý. Güvenlik güçleri bilgisayarlara el koydu. Firma yetkilileri hakkýnda soruþturmalar sürüyor.
BSA, kasým ayýnda da ÇBS Holding A.Þ.'de kopya yazýlým kullanýldýðýný tespit etmiþti. Firmada yapýlan aramalar
sonunda, 68 bilgisayara savcýlýk tarafýndan el konulmuþ ve firma yetkilileri hakkýnda soruþturmalar baþlatýlmýþtý.
1995 yýlýnda kurulan BSA Türkiye, (Business Software Alliance), yazýlým telif haklarý konusunda toplumsal bilinç
oluþturmak amaçlý kampanyalarýnýn dýþýnda, telif haklarýný korumak amacýyla lisanssýz yazýlým kullandýðýndan þüphelenilen
firmalara savcýlýk izniyle ve polis eþliðinde baskýnlar yapýyor.
BSA Türkiye'nin, Compex Multimedia Fuarýnda 2500'e yakýn katýlýmcý ve ziyaretçi arasýnda yaptýðý anket, baskýnlarýn,
eðitim kampanyalarýndan daha etkili olabileceðini gösteriyor. Katýlýmcýlar arasýnda BSA Türkiye'yi tanýyanlarýn %97'si
baskýnlardan haberdarken, sadece %63'ü eðitim çalýþmalarýný biliyor. Ankete katýlan bilgisayar satýcýlarýn %3'ü lisansýz
yazýlým sattýðýný, ama bunun bir suç olduðunu bildiklerini, BSA Türkiye'yi tanýdýklarýný ve eðitim çalýþmalarýndan da,
baskýnlardan da haberdar olduklarýný belirtmiþler. Bu sonuçlar BSA’nýn firma baskýnlarýna devam edeceðinin ipuçlarýný
veriyor.
Ülkemizde yazýlým telif haklarý 5846 sayýlý Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamýnda korunmaktadýr. Bunun dýþýnda
bilgisayar programlarý Türk Ceza Kanunu'nun "Biliþim Alanýnda Suçlar" kitabý ile korunuyor. Lisanssýz yazýlým Türk Ticaret
Kanunu açýsýndan da haksýz rekabet suçu teþkil ediyor. Tüm bu kanunlara göre izinsiz çoðaltýlmýþ yazýlýmlarý elde
bulundurmak, kiralamak, kullanmak, satmak ve daðýtmak suç sayýlýyor. Bunlarý yapanlar her bir lisanssýz yazýlým için
5 yýla kadar hapis cezasý, 2.400.000.000 TL'den 4.800.000.000 TL’ye kadar para cezasý, 3 yýla kadar meslekten men,
kullanýlan bilgisayarlara ve araçlara el konulmasý ve yazýlýmýn normal lisans bedelinin 4 katýndan az olmamak üzere
tazminat ödenmesi, yüksek tirajlý gazetelerde halka duyurulmasý gibi aðýr yasal yaptýrýmlara maruz kalýyor.
cemiyet haberleri
First Tuesday’in Aralýk toplantýsýna biliþim sektöründen 150’ye yakýn profesyonel katýldý. Katýlýmcýlarýn
% 6 3 ’ ü n ü n g i r i þ i m c i , 1 5 % ’ i n i n y a t ý r ý m c ý v e % 2 2 ’ s i n i n h i z m e t þ i r ke t l e r i o l d u ð u
belirtildi.
Yeni ekonominin giriþimcilerini, finans ve profesyonel hizmet sunucularý ve yatýrýmcýlarý ile bir araya getirerek güven
ve ortaklýða dayalý bir iþ topluluðu oluþturmayý amaçlayan First Tuesday kasým ayýndaki ilk toplantýsý ile Türkiye’de
de faaliyet göstermeye baþladý. Ýki yýl önce Londra’da kurulan First Tuesday, 35 ülkede, 100 þehirde faaliyet gösteren,
100.000 üyeden oluþan bir organizasyon haline gelmiþ durumda.
First Tuesday’in Ýstanbul’daki çalýþmalarýný, Türkiye’deki lisans sahibi Leyla Russell ve ortaðý Rupert Birch yürütüyor.
Harvard'da MBA eðitimi alan Leyla Russell, Türkiye'ye 1998 yýlýnda Advantage Kart projesi için gelmiþ. Start-up
þirketlere finansal danýþmanlýk saðlayan Russell, daha önce bir Amerikan start-up þirketi için 5 milyon dolarlýk finansman
elde edilmesi iþini yönetmiþ. Rupert Birch ise özellikle geliþmekte olan piyasalarla ilgilenen uluslararasý bir finans
gazetecisi. Türkiye'ye dokuz ay önce ekonomik araþtýrmalar yapmak için gelmiþ. Ekonomi üzerine eðitim alan Birch,
birçok Avrupalý Web sitesini Türkiye'ye getirmek için uðraþýyor.
Dünyada Ýnternet ve biliþim sektöründe yer alan þirketlerin giderek daha zor finansman bulabildiði bir dönemde,
Türkiye’deki giriþimlerin çifte dezavantaj yaþadýklarýný söyleyebiliriz. Türkiye’de biliþim sektörüne az sayýda büyük
oyuncu hükmediyor. Özelleþmiþ bilgi ve deneyime sahip çok sayýda küçük firma veya birey bu ortamda kendilerine
yer açmaya çalýþýyor. Bu parçalý yapý ayný dar müþteri grubuna ulaþmak için çabalayan iþletmelerin kaynaklarý verimli
kullanamamasýna yol açarken, yabancý sermayeye ulaþmayý da güçleþtiriyor.
First Tuesday giriþimi, Türk ya da yabancý yatýrýmcý ve giriþimcileri bir araya getirerek iþ çevrelerinde güven ve iþbirliði
yaratmaya dayalý faaliyet modeli ile sektörde önemli bir boþluðu doldurmaya aday görünüyor.
10
þirket birleþmeleri / satýn almalar
•Koç Holding, Apple Computers Türkiye daðýtýcýsý Bilkom
Aޒnin %70’lik kýsmýný satýn aldý. Bilkom’un uzaktan eðitim
ve Apple teknolojileri ile hizmet üretme tecrübesi ve Koç
Holding Bilgi Grubunun katkýlarýnýn birleþmesi sonucu
doðacak sinerjiyle Apple’in Türkiye pazar payýný geniþletmesi
hedefleniyor.
•Borusan Teknoloji, %60’lýk bir hisse ile ses, veri ve
görüntü entegrasyonu hizmetleri veren Pargem’e ortak
oldu. Borusan Teknoloji, teknoloji alanýnda ana
oyunculardan biri olmayý hedefleyen Borusan Holding
tarafýndan 1.5 trilyon liralýk sermaye ile kurulmuþtu.
•Gantek Teknoloji, Yunan yazýlým firmasý Intrasoft ile
ortaklýk kurdu. Yunanistan'ýn büyük kuruluþlarýndan
Intracom Grubu üyesi Intrasoft, Gantek'in %20 hissesinin
sahibi oldu. Ortaklýk süreci Ata Yatýrým’ýn finansal
danýþmanlýðýnda gerçekleþti. Gantek Teknoloji bünyesinde,
bilgi teknolojisi danýþmanlýðý ve sistem entegrasyonu
saðlayan Ganpro; Sun Microsystems kanal geliþtirme ortaðý
olan ALTO; yönetim, teknik ve kiþisel geliþim eðitimleri
veren Tema Biliþim ve Sun´ýn UNIX bazlý sunucu ve iþ
istasyonlarý çözümlerini sunan Gantek A.Þ. bulunuyor.
JARGON
Portal: Kullanýcýlarýn Ýnternet’e eriþmek için kullandýklarý,
baþka sitelere belli kategoriler altýnda baðlantý veren geçiþ
sitelerini belirten terim. Yahoo en bilinen örneklerden
biridir.
B2C: Ýþletmeden son kullanýcýya yönelik elektronik ticaret
faaliyetleri bu baþlýk altýnda toplanabilir. Çoðunlukla “etail” denilen Ýnternet perakendeciliðini de ayný grup altýnda
düþünebiliriz.
B2B: Ýþletmeler arasýndaki e- ticaret etkinlikleri bu þeklide
isimlendiriliyor. En sýk rastlanan uygulamasý, tedarik zinciri
süreçlerinin Ýnternet tabanlý elektronik ortamda yürütülmesi
biçiminde görülür.
sayýlarla
Elektronik Pazaryeri (e-pazaryeri): B2B uygulamalarýnýn
bir alt kolu olarak düþünülebilir. Bir ticaret koluyla ilgili
tüm taraflarý elektronik ortamda bir araya getiren
platformlardýr.
TÜBÝTAK - Bilgi Teknolojileri ve Elektronik Araþtýrma
Enstitüsü’nün (BÝLTEN), kentli nüfusu temsil eden 6 bin
hane üzerinde gerçekleþtirdiði ‘Bilgi Teknolojileri Yaygýnlýk
ve Kullaným Anketi-2000’ sonuçlarý açýklandý.
Dot.com: Sadece Ýnternet üzerinden faaliyet gösteren
þirketlere verilen isimlerden biridir.
Türkiye hanelerinin %12.3’ünde bilgisayar var ve %7’si
Ýnternet’e baðlý. Bu sonuçlar 1997 yýlý rakamlarýyla
karþýlaþtýrýldýðýnda, bilgisayar sahipliðinin iki kat, Ýnternet
sahipliðinin ise yaklaþýk 6 kat arttýðýný görüyoruz.
Risk sermayesi (Venture Capital): Finansal sorunlar yaþayan
küçük ölçekli ya da yeni kurulacak olan teknoloji bazlý
firmalara sermaye ortaklýðý karþýsýnda saðlanan finansman.
Türkiye’de Hane Bazýnda
Bilgisayar Sahipliði ve Ýnternet aboneliði
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
12,3%
7,0%
6,5%
1997
2000
1,2%
Bilgisayar sahipliði
Ýnternet aboneliði
11
Bu bülten, web üretimi, e-ticaret ve danýþmanlýk hizmetleri sunan Netwise tarafýndan hazýrlanmýþ ve size ulaþtýrýlmýþtýr.
Katkýlarýnýz ve önerileriniz için iletiþim bilgilerimiz: Halaskargazi Caddesi, No: 245 / 251 Kat:7, 80260 Osmanbey-Istanbul
Tel: +90 212 230 70 02 / Faks: +90 212 234 12 41
www.gonetwise.com
[email protected]
Bu yayýn Netwise’in izni olmadan kopyalanamaz ve bilgisayar sistemlerine aktarýlamaz.
Bu yayýnda yer alan bilgi ve haberler güvenilir olduðuna inanýlan halka açýk kaynaklardan ve Netwise’ýn kendi görüþmelerinden elde edilmiþtir.
Bu kaynaklardaki bilgilerin hata ve eksikliðinden ve ticari amaçlý kullanýlmasýndan doðabilecek zararlardan Netwise sorumlu tutulamaz.