Yaşlılığa bağlı katarakt

Yaşlılığa bağlı katarakt
Giriş
Kataraktlar gözünüzün içindeki mercek üzerindeki bulanık kısımlar veya
parçalardır. Gözlerden birinde veya ikisinde birden meydana gelebilir. Bir göz
genellikle diğerine göre daha fazla etkilenir.
Göz merceği normalde saydamdır. Işığın gözünüzün arkasına geçmesine izin
vererek net görüntüler görmenizi sağlar. Merceğin bir kısmı bulanıklaşırsa (opak
hale gelirse), ışık bu bulanık kısımlardan geçemez.
Zaman içinde bulanık alanlar büyür ve sayıca çoğalır. Mercekten daha az ışık
geçtiği için görüşünüz de bulanıklaşır. Mercek ne kadar bulanık hale gelirse,
görüşünüz de o kadar etkilenir.
Katarakt özellikle gelişmiş ülkelerde görme bozukluklarının temel nedenidir. En çok
yaşlılarda görülür. Buna yaşlılığa bağlı katarakt denir. Nadir olmakla birlikte,
bebeklerde de doğduklarında katarakt görülebilir.
Belirtiler
Katarakt belirtileri genellikle uzun yıllar sonrasında ortaya çıkar. Göz merceğiniz
her gün biraz daha bulanıklaşır. Kataraktınız hafifse, başlangıçta herhangi bir belirti
fark etmeyebilirsiniz.
Yaşa bağlı kataraktın en yaygın belirtisi bulanık, net olmayan veya dumanlı
görmedir. Küçük noktalar veya benekler ya da görüşünüzün net olmadığı alanlarda
yama şeklinde lekeler görebilirsiniz.
Görüşünüz ışıktan etkilenebilir. Örneğin, ışık loşsa veya çok parlaksa görmeniz
daha da zorlaşabilir.
Katarakt renklerin soluk veya daha az net olmasına neden olabilir. Ayrıca okurken
ve televizyon izlerken de eskisine gore daha çok zorlanırsınız. Gözlük
kullanıyorsanız, gözlüklerinizin eskiye göre daha az işe yaradığını fark edebilirsiniz.
Ayrıca daha nadir olmakla beraber araba farı veya sokak lambası gibi parlak ışık
kaynaklarının etrafında bir hale (ışık çemberi) görebilirsiniz. Kataraktın nadir
görülen bir başka belirtisi de çift görmedir.
Nedenleri
Yaşa bağlı kataraktın kesin nedeni bilinmemektedir.
Yaşınız ilerledikçe, göz merceğinizi meydana getiren proteinlerde bazı değişiklikler
meydana gelebilir. Bazı uzmanlar bunun sıvıların ve besin maddelerinin göze
Page 1 of 4
Cataracts, age-related | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
iletilme biçimiyle ilgili olabileceğini düşünmektedir. Mercek proteininde meydana
gelen bu değişiklikler bulanık görmeye neden olabilir.
Ancak, yaşlanmanın bu değişikliklere neden ve nasıl sebep olduğu halen
bilinmemektedir.
Araştırmalar bazı faktörlerin yaşa bağlı kataraktın meydana gelme riskini
artırabileceğini göstermektedir. Örneğin, ailenizde katarakt öyküsü olması ya da
sigara içme ve yetersiz beslenme gibi faktörler.
Gözlerinizin güneşe çok maruz kalması ve çok uzun süreler boyunca stereoid ilaç
kullanmış olmak da katarakt olma riskinizi artırır.
Daha genç insanlarda kataraktın daha az yaygın olan başka sebepleri olabilir.
Örneğin, diyabet (diyabet hastası insanlarda katarakt daha erken yaşlarda
görülebilir), göz yaralanmaları ve üveyit gibi (gözün damar tabakasının
iltihaplanması) göz hastalıkları.
Tanı
Görme sorunları yaşıyorsanız, optisyeninizi (optometrist) veya GP’nizi görmeniz
gerekebilir.
GP veya optisyen oftalmoskop adı verilen bir cihazla gözlerinize bakar.
Oftalmoskop gözünüze parlak bir ışık göndererek doktorunuzun gözünüzün içini
görmesini sağlar.
Kataraktınız varsa, doktor bunu gözünüzün içinde görecektir. Ayrıca göz
merceğinizin ne ölçüde etkilendiğini de görecektir.
Bazı olgularda hastalığınıza tanı konması için uzman bir göz doktoruna (oftalmolog
veya göz cerrahı) sevk edilebilirsiniz.
Bazen, katarakt hiçbir belirti göstermemiş dahi olsa rutin göz muayenesi sırasında
da fark edilebilir.
Tedavi
Kataraktınız varsa, belirti yaşamamanız veya görüşünüzün durumdan çok az
etkilenmesi halinde tedavi olmanız gerekmeyebilir.
Kataraktın ilk evrelerinde daha yüksek numaralı gözlükler kullanarak ya da okuma
gibi etkinlikleri daha parlak ışıkIa yaparak görüşünüzü iyileştirebilirsiniz. Ancak iyi
görmeye devam etmeniz çok uzun sürmeyebilir.
Kataraktınız daha şiddetliyse, bunu tedavi etmenin tek yolu cerrahi operasyon
olabilir.
Page 2 of 4
Cataracts, age-related | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Katarakt genellikle bulanık hale gelmiş göz merceği çıkarılarak tedavi edilir.
Olguların çoğunda doğal göz merceğinin yerine sunni, şeffaf plastik bir mercek
konur. Buna intraoküler implant veya intraoküler lens (İOL) adı verilir.
Birleşik Krallıkta, katarakt operasyonlarının çoğu lokal anestezi altında anahtar
deliği cerrahisiyle gerçekleştirilir. Genellikle hastanede yatmanız gerekmez.
Operasyon genellikle 15 ila 30 dakika sürer. Pek çok insanda görüş hemen düzelir
ancak tam olarak iyileşmesi zaman alabilir.
Komplikasyonlar
Göz merceğiniz önemli ölçüde veya tamamen lekeli hale gelmişse, görüşünüz daha
fazla etkilenecektir. Katarakt tedavi edilmezse körlüğe neden olabilir.
Korunma
Kataraktı engellemek mümkün olmamakla birlikte, bu hastalığa yakalanma riskinizi
azaltmak için yapabileceğiniz bazı şeyler vardır.
Sigarayı bırakmak ve gözlerinizi güneş ışığından korumak (güneş gözlüğü takarak
ya da siperli veya geniş kenarlı şapka giyerek) katarakt riskini azaltabilir.
Bazı uzmanlar yetersiz beslenmenin de katarakta neden olabildiğini
düşünmektedir. Bu nedenle bol meyve ve sebze içeren (günde en az 5 porsiyon),
sağlıklı ve dengeli bir beslenme tarzı benimsediğinizden emin olun.
Gözlük kullanmasanız dahi gözlerinizi en az iki yılda bir bir göz doktoruna muayene
ettirmeniz önemlidir. Bu kataraktın yanı sıra yaşa bağlı maküler dejenerasyon
(ilerleyen görüş kaybı) gibi göz hastalıklarının da erken tespit edilmesini sağlar.
Diyabetli kimselerde katarakt diğerlerine göre daha erken yaşta kendini gösterme
eğilimindedir. Diyabetliyseniz, katarakta yakalanma riskinizi azaltmak için GP’nizin
tavsiyelerine dikkatli bir şekilde uyun.
Uyarılar
Gözünüzdeki doğal mercek şekil değiştirebilir. Bu sayede yakındaki veya uzaktaki
nesnelere odaklama yapabilir.
Sabit sertlikli (monofokal) ve multifokal protez plastik lensler bunu yapamaz. Bu
nedenle, katarakt ameliyatının ardından okuma gözlüğü veya uzak gözlüğüne de
ihtiyacınız olabilir.
Bir başka yapay mercek türü de gözlerinizin hem yakındaki, hem uzaktaki
nesnelere odaklama yapabilmesini sağlar. Buna uyumlu mercek denir.
Page 3 of 4
Cataracts, age-related | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Şubat 2007’de National Institute of Health and Clinical Excellence – NICE (Ulusal
Klinik Mükemmellik Enstitüsü) uyumlu protez plastik merceklerin kullanımına ilişkin
bir yönerge yayınlamıştır.
NICE yönergesinde Birleşik Krallıktaki sağlık profesyonellerinin kataraktlı hastaları
tedavi etmek için uyumlu mercekleri ne zaman ve ne şekilde kullanacaklarına ilişkin
bilgiler verilmiştir.
Güvenilir çeviri hizmeti
NHS Direct telefon ettiğinizde sadece birkaç dakika içinde pek çok dilde size
güvenilir çevirmenler sağlayabilir.
3 adımlık kılavuzumuzu takip edin:
Adım 1 - NHS Direct’i 0845 4647 numaralı telefondan arayın
Adım 2 – Aramanız yanıtlandığında, kullanmak istediğiniz dilin İngilizcesini
belirtin. NHS Direct’in size ihtiyaç duyduğunuz bilgi ve tavsiyeyi vermesine
yardımcı olacak çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın.
Adım 3 – Veya, bir arkadaşınızdan ya da yakınınızdan sizin yerinize
arama yapmasını rica edebilirsiniz. Neden aradığınızı açıklamak üzere bir
çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın.
Page 4 of 4
Cataracts, age-related | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008