Sunum

MÖ 460 - 377
980 - 1037
MÖ 460 - 377
980 - 1037
•
•
•
•
•
Radyasyon nedir
Nasıl ölçülür
Günlük pratikte alınan radyasyon
ERCP’de durum ne
Azaltmak için ne yapılabilir
RADYASYON NEDİR
X ışınını 1895’te Wilhelm Conrad Roentgen buldu
Dalga boyu
Enerji
İyonizan radyasyon
• Kaynağı ne olursa olsun geçtiği maddeden
elektronları oynatacak güçte enerjiye sahip
radyasyon
• Bu sayede madde pozitif yüklü hale gelir
yani “iyonize” olur
• İyonizan radyasyon canlı dokuya alındıktan
sonra kimyasal değişiklikler hemen, moleküler
değişiklikler dakikalar içinde ortaya çıkar
• Hücre bölünmesi, hücresel değişim ve malign
transformasyon gibi biyolojik hasarlar ise uzun
zaman içerisinde (dekatlar) ortaya çıkar
NASIL ÖLÇÜLÜR
Rontgen (R)
 Belirli bir noktaya (ör: vücut yüzeyi…)
dağılan radyasyon konsantrasyonu.
Konvansiyonel ünite, SI (International Unit)
karşılığı yok.
Birimi coulomb/kg
Gray (Gy)
 Absorbe edilen doz. Radyasyona maruz
kalan birim kütleye aktarılan enerji miktarı.
SI birim. Konvansiyonel birim karşılığı Rad.
1 rad=0.01 Gy
Sievert (Sv)
Eşdeğer / etkin doz miktarı
Farklı iyonizan radyasyon kaynaklarından gelen
enerjilerin dokuya penetrasyon katsayısı ile
çarpılması sonucu elde edilen değer.
SI birim. Konvansiyonel karşılığı rem.
X ışınları için çarpan 1 olduğu için
1 rem= 1 rad = 0.01Gy = 0.01 Sv
Eşdeğer doz
Birimi Sievert (Sv)
Radyasyonun türüne ve enerjisine bağlı olarak
doku veya organda soğurulmuş dozun,
radyasyon ağırlık faktörü ile çarpılmış hali
Etkin doz;
Birimi Sievert (Sv)
İnsan vücudunda ışınlanan bütün doku ve
organlar için hesaplanmış eşdeğer dozun, her
doku ve organın doku ağırlık faktörleri ile
çarpılması sonucunda elde edilen dozların
toplamı
GÜNLÜK PRATİK
Yıllık alınan radyasyon eşdeğer (efektif) dozu
• ABD’de ≈3 mSv
• İngiltere’de 2.6 mSv düzeyindedir
• Bu doğal radyasyonun %85’i radon gazından
kaynaklanmaktadır
Atmosferdeki Radon gazı yoğunluğu
Hangi radyolojik işlemde ne kadar radyasyon?
= 0.02 mSv
1 / 670.000
= 4-7 mSv
1 / 4800
= 4-18 mSv
1 / 3300
= 1.8-12.5 mSv
1 / 6700
1 / 1700
Doz = Doz hızı x Zaman
J = jxt = (Sievert / saat) x saat = (Sv/h) x h = Sv
• Toplamda 20 dk’lık floroskopi ~30 mSv
eşdeğer doza sahiptir
• 1 Sv maruziyet kanser riskini %6-10 artırır
• 20 dk’lık floroskopi
 %0,3 kanser riski
 1000 hastada +3 kanser
ABD’de tüm kanserlerin yaklaşık %2’sinin CT
çekimlerine bağlı radyasyondan kaynaklandığı
tahmin edilmektedir
• Radyasyon görevlileri için etkin doz ardışık beş
yılın ortalaması 20 mSv’i, herhangi bir yılda ise
50 mSv’i geçemez.
• El ve ayak veya cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı
500 mSv, göz merceği için 150 mSv’dir
ERCP’DE DURUM
• Floroskopi kullanılarak yapılmış
• Gastroenterolog ve asistanlardaki efektif doz
0.01 mSv bulunmuş
• Hasta ortalaması 4.16 mSv
• Sonuç
Konvansiyonel sistem yerine floroskopi
kullanılınca radyasyon dozu anlamlı
miktada azalmaktadır
• Çok merkezli (6 ülke, 69 merkez)
• 9052 ERCP
• Endoskopist deneyimi ve fellow varlığının
floroskopi süresi ile ilişkisi
Gastrointest Endosc. 2010; 72: 58–65
Gastrointest Endosc. 2010 ; 72(1): 58–65
Gastrointest Endosc. 2010 ; 72(1): 58–65
Multilevel adjusted odds ratios for fluoroscopy time ≥ 20 minutes by experience
Gastrointest Endosc. 2010 ; 72(1): 58–65
• Artmış floroskopi süresi ile ilişkili durumlar
– Bir yılda belli sayının altında ERCP yapmak
– Endoskopistin total ERCP sayısı
– Kısa zamandan beri ERCP yapmak
• Fellow eşlik eden işlemlerde floroskopi süresi
eşlik edilmeyenlere göre daha yüksek
Gastrointest Endosc. 2010 ; 72(1): 58–65
KORUNMA TEDBİRLERİ
Radiology 2009;251:175-84
Radyasyonu azaltmada cihaz faktörü
 Puls floroskopi (saniyedeki puls sayısının belirlenmesi)
– Pulsed floroskopi < sürekli floroskopi
 Bakır X-ışını filtresi (düşük enerjili ışınlardan korur)
 Son görüntü modu
 Tüpte kurşun kolimatör varlığı
Hastaya verilen radyasyonu azaltma
 Mümkün olan en kısa süre floroskopi
 Hastaya mümkün olduğunca yakın Röntgen tüpü
 Çekim modu sadece gerekli durumlarda
 Büyütme modu sadece gerekli durumlarda
 Çalışma alanına odaklı X-ışını
 Manuel modda yüksek voltaj (kV) düşük akım (mA)
Alınan radyasyonu azaltma
 Tüpe olan mesafeyi optimal tutmak
 Gereksiz floroskopiden kaçınmak
 Mutlaka koruyucu giyisiler giymek
 Kurşun yelek (0.25 / 0.50; sırt korumalı / - )
 Tiroid koruyucu (0.25 / 0.50)
 Gözlük
 Endikasyonu iyi belirlemek
 Tüpü masanın altına yerleştirmek
 Masanın kenarına kurşun perde
The concept of ALARA
As
Low
As
Reasonably
Achievable
MOLA konsepti
Mümkün
Olduğunca
Az