ÿþM i c r o s o f t W o r d - D ü n y a n 1 n E n D ü r ü s t v e E n M

Dünyanın En Dürüst ve En Medenî Milleti
Ecdâdımız Osmanlılar her sâhada olduğu gibi, ahlâken de bütün milletlerden medenî idiler. Bu,
Avrupalı yazarlar tarafından da kabul edilmektedir. Meselâ A.L. Castella’nın Osmanlı ahlâkı
hususunda enteresan tespitleri vardır. Yazarın arkadaşlarından biri, içinde bin kuruş bulunan bir
torba ile İstanbul yakasından Beyoğlu’na gidiyordu. Tophane iskelesine çıkarken torbanın ağzı
çözülüp paralar rıhtıma dağıldı. Bazıları da denize yuvarlandı. Çevreden bunu görenler, adamın
yardımına koştular. Herkes bulabildiği kadarını topladı ve adamın torbasına doldurdu. Paranın sahibi
şaşkınlık içindeydi. Hatta endişeliydi. Paralarının bir kısmının çalınabileceğinden korkmaktaydı.
Fakat, denize düşen paraların bile çıkartılıp kendisine teslim edilmekte olduğunu görünce, içi
ferahladı. Nihayet bütün paralar toplandığında adam,
- Size nasıl teşekkür edeceğimi bilemiyorum! Bana büyük bir iyilikte bulundunuz. Bu soğukta denize
dalıp paralarımı çıkardınız. Bir sürü zahmete katlandınız. Bu iyilikleriniz karşılıksız kalmamalı. Size
borcumu ödemem lâzım, dedi ve elini torbasına attı. Ancak orada bulunanlar, buna itiraz ettiler.
İçlerinden biri,
- Bize hiçbir borcun yoktur, dedi, biz sadece vazifemizi yaptık. Bu durumda kim olsa, aynı şeyi
yapardı. Adam hayretler içindeydi.
- Ama nasıl olur? dedi, bunca iyilik karşılıksız yapılır mı? Yardımseverlerden bir diğeri,
- Neden olmasın? İnsanlık yardımlaşmayı gerektirir. Hem ne yaptık ki?.. dedi.
Adam defalarca teşekkür ederek oradan ayrıldı ve evine döndü. İçinde hâlâ bir şüphe vardı. Aceleyle
torbasını boşalttı. İçindeki paraları teker teker saydı. Paraları tamamdı. Bir kuruş bile eksik değildi.
Bu asîl davranış karşısında şunları düşünmekten kendini alamadı: “ Acaba, diyordu, halkın en
fakir tabakasında bile incelik ve zarafetin bu derecesi yalnız Türkler’e mi mahsustu?
Hakikaten bütün bu ulvî karakterler onlara ancak şeref verirdi. Hiç şüphesiz ki, ahlâk
bakımından Türk siyâsetiyle medenî hayatı bütün cihana örnek olabilecek vaziyetteydi.”
Osmanlı'nın Ticaret Ahlâkı ve Hollanda
Osmanlı Kerim Devleti'nin, kurmuş olduğu medeniyetini, tekke-medrese-kışla sacayağı üzerine
sağlam bir şekilde oturtup, doğruluk ve adalet üzerine cihana ışık saçtığı günlerde, Hollanda Ticaret
Odası'nda bir karar alınırken oyların eşit çıkması halinde, oda reisinin :
- İçinizde Türklerle alış veriş eden var mı? diye sorduğunu ve birinden
- Evet, cevabını alınca da onun oyunu, imtiyazlı olarak iki oy olarak kabul edip karara varır.
Türklerle alışverişte bulunan kişiye bu alış veriş Avrupa'da ayrı bir itibar ve güven kazandırmaktadır.
Bundan dolayı da gittiği yerde imtiyazlı konuma gelmektedir. Çünkü Osmanlı’da ticaretin her
alanında dürüstlük ve ahlâk en önemli değerdi.
Yabancı bir kumaş tacirinin Osmanlı ülkesine gelerek bir kumaş imalathanesinin mallarını beğenip
hepsini almak istedikten sonra, mal sahibinin kumaş toplarını denklerken bir top kumaşı ayırdığını
görüp bu hareketinin sebebini sorması üzerine, Osmanlı esnafı
- Onu sana veremem, kusurludur. Cevabını verir. Yabancı tacirin
- Ziyanı yok, önemli değil. Demesine rağmen Osmanlı esnafı o kumaş topunu vermemekte
direterek:
- Ben malımın kusurlu olduğunu söyledim, biliyorsunuz. Fakat siz onu kendi
memleketinizde satarken, alıcılarınız orada benim bunları size söylemiş olduğumu
bilmeyeceklerdir. Böylece de müşterilerinize kusurlu mal satmış olacağım. Neticede
Osmanlı'nın gururu şeref ve haysiyeti rencide olacak, bizi de hilekâr sanacaklardır. Onun
için bu sakat topu asla size veremem… diyerek kumaşı vermeyişinin sebebini izah etti.
XVIII. asrın sonlarında Türkler arasında çeyrek asır yaşayan d.'Ohsson, şöyle der:
- Osmanlılar, Kur'ân 'da ifade edilen doğruluk, ahlâk ve namus prensiplerine çok bağlıdırlar.
Aralarındaki bütün sosyal münasebet ve düzen, iyi niyet ve şefkate dayanır. Başka ülkelerde olduğu
gibi, aralarında yazılı anlaşma yapmaya lüzum görmezler. İyi niyet ve söz, her şeyi halleder.
Osmanlılar, verdikleri sözün esiridirler. Bu tutumları, yalnız dindaşlarına karşı değildir. Hangi dinden
olursa olsun, yabancılara karşı da böyle hareket ederler. Sözlerini tutma hususunda, onlara göre
müslim ve gayri müslim olmanın hiç bir farkı yoktur. Gayri meşru olan her kazancı, ahlaksızlık ve
dine aykırı görürler. Gayri meşru edinilmiş servetin, bu dünyada da, öteki dünyada da insanı
bedbaht edeceğine samimi şekilde inanırlar.
Osmanlı'nın son döneminde “1850” İstanbul'da uzun yıllar kalmış bir batılı tarihci olan M.A.
Ubicini'nin şehirde yaşayan değişik milletlerin karakter yapılarını öğrendikten sonra, hatıralarında:
- Bir kaide olarak, Ermeniye istediği paranın yarısını, Ruma üçte bir, Yahudiye dörtte birini veriniz.
Fakat bir Müslümanla alış veriş ettiğiniz zaman istediği fiyattan emin olunuz ve istediğini veriniz diye
yazar. 1717- 1718 yılları arasında İstanbul'da İngiliz elçiliği yapan G.Montagu'nun hanımı Lady
Montagu'nun, Osmanlı toplumundaki ticaret ahlâkı ile alâkalı hâtıralarında, oldukça enteresan bir
şekilde:
-İngiltere'de yalancılar yaptıklarıyla övünürler. Burada ise "Osmanlı'da" yalan söylediğinden emin
olunduğu zaman yalancının alnına kızgın demir basılıyor. Bu kanun eğer bizde uygulanırsa ne kadar
güzel yüzün bozulduğu, ne kadar kibar sınıfına mensup kişilerin kaşlarına kadar inen peruklarla
dolaşmaya mecbur kaldıkları görülür. diye yazar.
Atatürk’ün doğruluk ve dürüstlük ile ilgili sözleri
Gerçeği konuşmaktan korkmayınız. 1918 (Atatürk’ün S.D.V, s. 110)
Biz bir şeyi vicdan bakımından iyi yaptığımıza, sözlerimizin gerçek olduğuna inanıyorsak ondan
olduğu gibi açık, belli, tereddüt ve belirsizlikten uzak olarak söz etmeliyiz. 1923 (Atatürk’ün
S.D.II, s.143-144)
Asla unutmamalısınız: Bizim en büyük kuvvetimizi, bugün de yarın da dürüst, açık bir siyaset
ve sözlerimize bağlılık oluşturacaktır. (Hasan Rıza Soyak, Yakınlarından Hatıralar, 1955, s. 18)
İlkemiz, daima millete karşı gerçekleri ifade olmalıdır. Milleti aydınlatma, bu demektir. Millete
gerçeği açıklayanlar, kendilerinin de aldanmadığına emin olmalıdır. Arkadaşlar, benim bütün
yaşamımda izlediğim yol budur! 1923 (Gazi ve İnkılâp, Mahmut Soydan, Milliyet gazetesi,
8.12.1929)
İmzasız ihbar mektubu gönderenler hakkında söylediği bir söz:
Samimi ve dürüst insanlar, aynı zamanda uygar cesaret sahibi olur, imzalarını saklamaya
tenezzül etmezler. Belli ki bunu yazan ahlâksız yalancının biridir. (Hasan Rıza Soyak,
Fotoğraflarla Atatürk ve Atatürk’ün Hususiyetleri 1965, s. 26-27)
Bir toplantıda, kendi partisinden bir bucak başkanının çekinmeden tenkitlerde bulunması
üzerine söyledikleri:
-Bu genç doğru söylüyor, tebrik ederim. Biz, her yaptığımızı övenlerden değil, gerçekleri
olduğu gibi görenlerden fayda göreceğimize inanmalıyız. Bu genç, doğru düşünüyor;
söylediklerinde, ben de içinde olduğum halde hepimiz için ibret alınacak şeyler vardır. 1930
(Atatürk’ten B.H., s. 54)
Meseleleri hâdiselere göre değil, aslında olduğu gibi ele almak lâzımdır.
Arkadaşlar, benden iltimas beklenmemelidir. Hepiniz benim gözümde değerli önemli
kardeşlerimsiniz. Ama hepinize gösterdiğim hedef yüce kutsal bir hedeftir. Hanginiz daha güzel
yöntemle, başarıyla oraya ulaşırsanız, onu ellerim çatlayıncaya kadar çırparak alkışlayacak,
takdir edeceğim.
Doğruluk ile ilgili sözler
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Acı da olsa, doğruları söyleyiniz. Hadis-i Şerif
Birisi size. "Dürüst insan diye bir şey yoktur" derse, o kimsenin bir düzenbaz olduğuna
inanın. George Berkeley
Budur benim hayatta beğendiğim meslek, sözün odun gibi olsun doğrun tek. M.Akif
Ersoy
Cümleler doğrudur sen doğru isen, Doğruluk bulunmaz sen eğri isen. Yunus Emre
Doğru olan şeyi görmek, fakat bunu yapmamak cesaretsizliktir. Konfiçyus
Doğruluk, hertürlü şartlar altında meyva verir. Schiller
Doğruları korumaktan korkmayınız. Atatürk
Doğruluğun en güzel meyvesi ruh sükunudur. Epikuros
Doğruluk sonsuzluğun güneşidir, nasıl olsa doğar. Wendel Philips
Eğri olanın gölgeside eğridir. Hz.Ali r.a.
Gerçek başarıların en geçerli yolu doğruluktur. Moge
Hiçbir miras, doğruluk kadar zengin değildir. Shakeaspeare
Yanlış, sonsuz şekillere girebilir, doğru ise yalnız bir türlü olabilir. J.J.Rousseau
Yanlışlık fare deliğinden geçer, doğruluk kapılardan sığmaz. Bernard Shaw
DÜRÜSTLÜK
DÜRÜSTLÜK
Bir insan,
Bir başkasını kandırmaya çalışırken
Üzülür,onu,seyreden...
İçi sızlar.
Ne geçti kandıranın eline diye düşünür.
Üç paralık dünyada,üç paralık şeye
onüç para istemek...
On para kazanıp,beş para etmemektir.
Ne geçti eline diye düşünür beş paralık
dünyada...
Bugün doğanın sonu,yarınsa
Yarın doğacak olanın bir başka yarın...
Dünya üzerindeki görevini bitirdiğinde
insanoğlu
Arkasından ağlayanları duymazlıktan gelir.
Dürüstlük kelimesi
Mezar taşında değil vicdanında yazılmalıdır
kişinin...
Ve,
Birbirini kandıranları seyredip üzülen
Hiç kimsenin üzülmesini istememiştir.
Dürüstlük
Paslı bir teneke değil
Bir inci tanesidir..
Ve,
Dürüstlük
Tertemiz vicdanların sesidir...
Tek bildğim şey var insan olmaktır,
İnsanca yaşayıp harbi kalmaktır,
İyisi anlı açık, yüzü ak ölmektir,
İnsan ölse bile, ölmez dürüstlük.
Ali Gürlü
İnsanın kalbinde silinmez yazı,
İçten ürer insanda dürüstlük özü,
Erkeği, bayanı farketmez kızı,
Sonradan insana gelmez dürüstlük.
Arasan dürüstü binde bir çıkar,
Dürüst olmayanlar yuvalar yıkar,
Cahiller dünyaya hepten kör bakar,
Var ise özünde solmaz dürüstlük.
Hep dürüstler dokuz köyden kovulur,
Yalancılar yalanıyla boğulur,
Şak şakçılar tarafından övülür,
Dürüstleri mutlu kılmaz dürüstlük.
Alçaklı yüksekli dünyanın işi,
Körle yatar isen kalkarsın şaşı,
Bildiğin dürüstlük herşeyin başı,
İnsan ölse bile ölmez dürüstlük.
Doğruluktur yalancının ayanı,
İster erkek olsun ister bayanı,
Can çıksa dünyadan gitsede canı,
Bilinen bu asla ölmez dürüstlük.
Hep kendine eder dürüst olmayan,
Veysel der; Dünyada var mı ölmeyen,
İnsanın özünde tekden solmayan,
Hep kalır dünyada ölmez dürüstlük.
VeyseL Şimşek