Proje Uygulama El Kitabı - Murat Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi

f
MURAT NEHRİ HAVZASI REHABİLİTASYON
PROJESİ
PROJE UYGULAMA EL KİTABI
Mart 2013, ANKARA
i
İÇİNDEKİLER
SAYFA
PARA BİRİMİ EŞDEĞERLERİ
vi
AĞIRLIK VE ÖLÇÜ BİRİMLERİ
vi
KISALTMALAR
vii
BÖLÜM A: PLANLAMA
1
I. Giriş
2
II. Proje Çerçevesi
4
a. Öğeler
4
b. Proje Hedef Kitlesi
5
III. Uygulayıcı Taraflar ve Sorumluluklar
5
a. Sağlayıcılar ve Finansörler
5
b. Uygulayıcı Taraflar ve İşbirliği Tarafları
6
BÖLÜM B: UYGULAMA İLKELERİ VE PROSEDÜRLERİ
7
I.
II.
Projeye Yönelik Uygulama Düzenlemeleri
8
A. Merkezi Uygulama Birimi
9
b. Saha Faaliyetleri Birimi
9
c. Proje İl Ekipleri
10
d. Proje Yürütme kurulu
11
Proje Masraflarının Finansmanı
11
a. Proje Maliyetleri ve Finansman
11
b. Özel Hesap
13
c. Fon Akışı
14
d. IFAD Ödeme Prosedürleri
15
e. Kredi Çekme Başvuruları
15
ii
f. Mali Denetim Prosedürleri
16
g. Mali İzleme Raporları (MİR’ler)
16
h. Mali Yönetim Denetimi
17
i. Projenin Tamamlanması
17
III. Yıllık Çalışma Planları ve Bütçe
19
IV. Öğelere Göre Ayrıntılı Faaliyet Tanımı ve Uygulama Süreci
19
Öğe 1. Doğal Kaynaklar ve Çevre Yönetimi
20
a. Giriş
21
b. Farkındalık Yaratma
22
c. MH Seçme Süreci
23
d. MH Planı Kavramı
25
e. Katılımcı Araç ve Süreç
26
f.
27
Uygulama Düzenlemeleri ve Tedarik
Öğe 2. Doğal Kaynaklara Yönelik Yatırımlar
31
a. Giriş
32
b. Yatırım Menüsü
33

Toprak Koruma
33

Bozuk Ormanların Rehabilitasyonu
34

Bozuk Otlakların Rehabilitasyonu
36

Otlatma Alanı Altyapısına Yönelik Yatırımlar
36
c. Uygulama Düzenlemeleri ve Tedarik
Öğe 3. Geçim Koşullarının İyileştirilmesine yönelik Yatırımlar
39
41
a. Giriş
42
b. Etkiler ve Bağlantılar
42
c. Yatırım Menüsü
43

Buğday ve arpa veriminin arttırılması
44

Yem mahsullerinin altındaki alanın genişletilmesi
44

Ahır koşullarının iyileştirilmesi
45
iii

Modern meyveliklerin kurulması
45

Sebze üretiminin geliştirilmesi
45

Su depolama havuzları
46

Mevcut sulama altyapısının rehabilitasyonu
47

Tarla içi Düşük Basınçlı Damla Sulama
47

Sözleşmeli fide üretimi
48

Enerji tasarruflu teknolojilerin teşvik edilmesi
49
d. Bilgi ve Becerinin Geliştirilmesi
50
e. Uygulama ve Tedarik Düzenlemeleri
55
BÖLÜM C: RAPORLAMA, İZLEME, DENETLEME VE DEĞERLENDİRME
57
I. Giriş
58
II. İlerleme Raporlaması
58
III. İzleme ve Değerlendirme
59
VI. Başlangıç Değerlendirmesi
62
V: Proje Etkilerinin Değerlendirilmesi
62
BÖLÜM D: IFAD DENETİM MİSYONLARI
64
I. Giriş
65
II. Saha Ziyareti
66
III. Misyon Raporu (Aide Memoire)
70
VI: Ek Bilgiye yönelik Referanslar
71
TABLOLAR
Tablo 1.
Merkezi Uygulama Biriminin Yapısı
Tablo 2.
TUB/Elazığ Yapısı (TUB)
10
Tablo 3.
Kredi Anlaşması Ek II
12
Tablo 4.
Öğelere göre Finansman Planı
12
Tablo 5.
Gider Hesaplarına göre Finansman Planı
13
ŞEKİLLER
iv
9
Şekil 1.
Proje Organizasyon Şeması
8
Şekil 2.
Fon Akışı
14
Şekil 3.
Sonuçlar ve Etkinin Ölçülmesi
60
Kutu 1.
MH Seçimine Yönelik Kriterler
24
Kutu 2.
MH Plan Hazırlama Adımları
26
KUTULAR
EKLER
Ek 1.
İş Tanımı Sekreter/Tercüman
72
Ek 2.
İş Tanımı- Proje Yöneticisi Yardımcısı
73
Ek 3.
İş Tanımı- Proje İl Ekipleri (PİE’ler)
75
Ek 4.
Kredi Alana Mektup
78
Ek 5.
Ödeme Dönemleri ve Hükümet Nakit Akışı
79
Ek 6.
Kredi Çekme Başvurularına yönelik Kontrol Listesi
80
Ek 7.
Mali Bilanço Formatı
82
Ek 8.
Denetmenlere Yönelik İş Tanımı
83
Ek 9.
YÇPB Formatı
88
Ek 10.
Katılımcı ve Bütünleşik MH Planlarının Hazırlanmasına yönelik
Kılavuz İlkeler
89
Ek 11.
SOR-SAP-ÇÖZ
96
Ek 12.
İş Tanımı- MH Planlama Ekibi (MHPE)
99
Ek 13.
Başarılı Örnek Uygulamalara yönelik Kılavuz İlkeler
102
Ek 12.
Mantıksal Çerçeve
109
v
PARA BİRİMİ EŞDEĞERLERİ (Mart, 2013)
Para Birimi
=
Türk Lirası TL
1 USD (ABD Doları)
=
1.8 TL
1 TL
=
0.56 USD
AĞIRLIK VE ÖLÇÜ BİRİMLERİ
1 kilogram (kg)
=
2.204 pound
1 000 kg
=
1 metrik ton (mt)
1 kilometre (km)
=
0.62 mil
1 metre (m)
=
1.09 yarda
1 metre kare (m )
=
10.76 fit kare
1 dekar (da)
=
0.1 hektar (ha)
1 hektar (ha)
=
2.47 akr
2
vi
KISALTMALAR
AD
Ara Değerlendirme
AGM
Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü
FMPSPÇ
Faydalanıcı Merkezli Problem Sayımı Problem Çözümü
BD
Bireysel Danışman (tedarik yöntemi)
CBS
Coğrafi Bilgi Sistemi
ÇEM
Çölleşmeyle Mücadele ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü
DKY
Doğal Kaynak Yönetimi
GB
Gider Beyanı
GTHB
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
HBA
Hane Halkı Bütçe Araştırması
HH
Hane Halkı
HZ
Havza
İ&B
İşletme ve Bakım
İ&D
İzleme ve Değerlendirme
PİE
Proje İl Ekibi
TİM
Tarım İl Müdürlüğü
KİK
Kamu İhale Kanunu
KÖO
Kamu-Özel Ortaklığı
MUB
Merkezi Uygulama Birimi
MH
Mikro-Havza
MHP
Mikro-Havza Planı
MHPE
Mikro-Havza Planlama Ekibi
MİR
Mali İzleme Raporu
MNHRP
Murat Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi
MNHKP
Murat Nehri Havzası Kalkınma Projesi
vii
MZ
Mutabakat Zaptı
OBM
Orman Bölge Müdürlüğü
ODOÜ
Odun Dışı Orman Ürünleri
OGM
Orman Genel Müdürlüğü
OİM
Orman İşletme Müdürlüğü
ORKÖY
Orman-Köy İlişkileri Dairesi Başkanlığı
OSİB
Orman ve Su İşleri Bakanlığı
PTD/ED
Proje Tamamlama Değerlendirmesi/Etki Değerlendirmesi
PUEK
Proje Uygulama El Kitabı
PY
Proje Yılı
SEYS
Sonuç ve Etki Yönetimi Sistemi
TUB
Taşra Uygulama Birimi
SİD
Standart İhale Dokümanı
SOR-SAP-ÇÖZ
Sorunlar Saptamalar Çözümler
STK
Sivil Toplum Kuruluşu
TAB
Tıbbi ve Aromatik Bitki
TD
Teknik Destek
UKKP
Ulusal Kırsal Kalkınma Planı
UKKS
Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi
UKSMS
Uluslararası Kamu Sektörü Muhasebe Standartları
ULRDİ
Ulusal Rekabete Dayalı İhale
URDİ
Uluslararası Rekabete Dayalı İhale
UY
Uygulama Yılı
YÇPB
Yıllık Çalışma Planı ve Bütçe
viii
BÖLÜM A
PLANLAMA
1
I.
GİRİŞ
Mevcut Murat Nehri Havzası Kalkınma Projesi (MNHKP) tasarımı, başta sürdürülebilir
doğal kaynak yönetiminin kırsal yoksulluğun azaltılmasında gerekli bir unsur olduğu yönünde
önemle vurgulanmış beyan olmak üzere, 2006 Sonuç Temelli Ülke Stratejik Fırsatlar
Programı (COSOP) ve bu programın 2011-12 Eki’nde ortaya konulan hedefler ile uyum
içindedir. 2006 yılında yayımlanan COSOP, IFAD’ın sağladığı desteğin, uygulanabilir olduğu
hallerde esasen ekonomik faaliyetlerde iş olanakları yaratabilen ve yoksul kırsal halkın
gelirlerini arttırabilen daha geniş tabanlı büyümeyi teşvik etme amaçlı öz hedefleme önlemleri
ile yoksul köylerde yaşam kalitesini iyileştirmek üzere tasarlanan hedeflenmiş müdahaleleri
birleştirmeyi amaçladığını belirtmektedir. 2011-2012 Eki temelde 2006 COSOP ile ilgili güncel
bilgiler ve analizler sağlamada ve bozuk ormanlar ve tarım arazilerinin katılımcı
rehabilitasyonuna ve yoksul orman sakinlerine yönelik gelir sağlayıcı fırsatlara özellikle vurgu
yapmakla birlikte, IFAD ülke programı odağını doğal kaynak yönetiminin daha iyi hale
getirilmesine doğru kaydırmada yardımcı olmuştur.
1.
MNHKP Kredi Anlaşması 5 Kasım 2012’de imzalanmıştır. Projenin sona erme tarihi
…….. 2018 ve finansmanın sona erme tarihi ………. 2016’dır.
2.
Projenin genel hedefi, Murat nehri havzasının yüksek kesimlerinde yerleşik olan bölge
halkları arasında yoksulluğun azaltılmasıdır. Hükümetin havza bozulmalarını kontrol etme ve
yüksek kesimlerdeki köylerde geliri arttırma ve geçim koşullarını iyileştirme yöntemi olarak
doğal kaynak temelini geliştirme çabalarına destek verilmesi hedeflenmektedir. Proje, yüksek
kesimlerde yerleşik bölge halkları arasında güçlü bir sahiplik anlayışı yaratır ve böylelikle
yatırımların sürdürülebilirliğini sağlarken, özellikle köy sakinlerinin mevcut doğal kaynakların
rehabilitasyonu ile ilgili uygulama süreçleri ve karar alma süreçlerinde yer almalarına
odaklanacaktır.
3.
MNHKP’nin tasarımını şekillendiren unsurlar şunları içerir: (i) hükümetin Uzun
Vadeli Stratejisi (2001-2023), Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), Ulusal Kırsal
Kalkınma Stratejisi (2010-2013), Ulusal Orman Programı (2004-2023) ve Çölleşmeyle
Mücadele Ulusal Eylem Planı ve Ulusal İklim Değişikliği Stratejisi (2010-2020) başta
olmak üzere, hükümet stratejileri ve politikalarına uyum (ii) Stratejik Çerçeve 2011-15;
Hedefleme Politikası – Yoksullara Ulaşma; Toplumsal Cinsiyet Stratejisi; Orta Gelirli Ülkeler
ile Anlaşma; İklim Değişikliği Stratejisi; Çevre ve Doğal Kaynak Yönetimi Politikası; Denetim
ve Uygulama Desteğine ilişkin Politika; ve Çevresel ve Sosyal Değerlendirme Prosedürleri
dahil olmak üzere IFAD stratejileri ve politikaları ile uyum; iii) IFAD’ın Türkiye’ye yönelik
2006 Ülke Stratejik Fırsatlar Belgesi (COSOP) ve 2011-2012 Eki; (iii) yüksek düzeyde
çevresel kötüleşme ve yüksek kesimlerdeki köylerde yaygın olarak görülen yoksulluk ile
karakterize Murat Nehri havzasındaki kırsal yoksulluk ve doğal kaynak bozulumu arasındaki
kısır döngüyü kırma yönündeki acil ve iyi bilinen ihtiyaç; iv) bölge halkının ifade edilen
ihtiyaçlarının yanı sıra seçilen faaliyetlerin fiziksel ve ekonomik uygulanabilirliği; vi) proje
müdahalelerinin kriter temelli hedeflemesi; v) dışarıya göçün azaltılması ve belki de tersine
4.
2
çevrilmesi; vii) Türkiye’deki süregelen iki IFAD tarafından finanse edilen projenin [(SivasErzincan Kalkınma Projesi (SEKP) ve Diyarbakır, Batman ve Siirt Kalkınma Projesi (DBSKP)]
tamamlayıcıları ve bunlardan çıkartılan dersler,
4.
MNHKP’ye yönelik bu Proje Uygulama El Kitabı (PUEK), önemli paydaşların
sorumlulukları, proje stratejisi, operasyonel faaliyetler, adımlar ve prosedürleri ortaya
koymaktadır. PUEK aynı zamanda bir İzleme ve Değerlendirme (İ&D) operasyonel planını da
içermektedir.
IFAD 1982’den bu yana Türkiye’de sekiz projeyi desteklemiştir. Genel uygulama
kaydı karıştırılmıştır. Yüksek düzeyde merkezileşmiş ve bürokratik devlet idaresi tabiatı ve
gelişime yönelik arza dayalı tutumun mevcut olması nedeniyle zorluklar ortaya çıkmıştır.
Geçmişte söz konusu sorunlara değişken ve olumsuz makro ekonomik koşullar eşlik
ederken, son dönemlerde ekonomide sağlanan istikrar ve hızlı büyümenin yanı sıra yapılan
mali ve yapısal reformlar genel yatırım ve kalkınma iklimini önemli derecede iyileştirmiştir.
Bununla birlikte, bürokratik prosedürler, projelerin sorunsuz ve başarılı bir şekilde
uygulanmasını kısıtlamaya devam etmektedir. Buna karşın, son altı yılda söz konusu
zorluklar şunlar dahil olmak üzere bir dizi önlem ile ele alınmıştır: fonların tedariki ve
akışında destek için UNDP ile işbirliği; IFAD tarafından verilen doğrudan denetim ve
uygulama desteği; daha hedefe odaklı yatırım tasarımı ve proje uygulamasına yönelik net
bir şekilde tanımlanmış usuller ile kurumsal sorumluluk. Söz konusu girişimler, etkinlik
beyanı için gerekli olan sürede azalma ve hali hazırda uygulanmakta olan üç projeye yönelik
ödemelerin hızlandırılması ile sonuçlanmıştır. Belirli sorunlar, projelerin etkinlik beyanlarında
gecikmelerin olması, düşük ödeme hızı ve fon akışının yönetilmesinde yaşanan zorlukları
kapsamıştır. Bazı durumlarda, portföyün yeniden yapılandırılması, kısmı kredi iptali veya
kaynakların yeniden tahsisi gerekli olmuş; bunlar da proje idaresi sisteminde ve kredi
anlaşmalarında düzenlemelerin yapılmasına yol açmıştır.
5.
Türkiye’de teknik veya finansal uygulanabilirlik veya ürünlerin pazarlanabilirliğine
ilişkin endişeye dayanmayan tarihsel bir arza dayalı kalkınma ve gerekli bürokratik
prosedürlerden dolayı IFAD projelerinin uygulanmasında bir takım kısıtlarla karşılaşılmıştır.
Yalnızca Türkiye’de 1982’den beri sekiz projeye destek veren IFAD değil, Dünya Bankasının
da içinde bulunduğu diğer bazı kurumların da yaşadığı zorluklar şunları kapsamaktadır:
(i) proje etkinliğinin ilan edilmesinde yaşanan büyük gecikmeler; (ii) düşük ödeme hızı ve
(iii) fon akışının muhafaza edilmesinde zorluklar. Aynı zamanda başarılı uygulamaların
önündeki engelleri azaltmak için yeni projelerde uygulanması gereken bazı dersler
çıkartılmıştır. PUEK’te kilit paydaşların sorumlulukları ile uygulama adımları ve
prosedürlerinin tanımlanmasında şu dersler göz önünde bulundurulmuştur: i) idarenin bir
kolunu projenin uygulanmasının gözetlenmesi ile görevlendirerek kurumsal sorumluluğu
düzene koymak ve böylece devlet aygıtı içerisinde koordinasyona yönelik ihtiyacı asgari
düzeye indirme gerekliliği; ii) uygulama ile ilgili karar alma konusunda belirli yetkilere sahip
olacak şekilde proje yönetiminin il düzeyine indirgenmesi gerekliliği ve iii) Türkiye’de Fon
tarafından finanse edilen projelerin sık takibini ve uygulama taraflarına destek verilmesini
gerekli kılması.
6.
3
II. PROJE ÇERÇEVESİ
MNHKP üç öğeden oluşur: (i) Doğal Kaynaklar ve Çevre Yönetimi; (ii) Çevresel
Varlıklar ve Doğal Kaynaklara yönelik Yatırımlar ve (iii) Geçim Koşullarının İyileştirilmesine
yönelik Yatırımlar.
7.
a. Öğeler
Öğe 1: Doğal Kaynaklar ve Çevre Yönetimi (yaklaşık 3.18 milyon USD): Bu
öğe, doğal kaynakları planlama ve yönetme kabiliyetine ve çevre bilincine sahip bölge
halklarının oluşturulmasını teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Planlama ve yönetimi daha insan
odaklı hale getirme ve Türkiye’nin doğu bölgesinde yüksek kesimlerde yer alan havza
yatırımlarına yönelik programlarına mülkiyet ve sürdürülebilirlik unsurlarını dahil etme
çabalarında devlet kurumlarına yardım sağlamaya odaklanır. Projenin en önemli öğesi
yaklaşık 25 adet uygulanabilir ve yinelenebilir mikro-havza planının üretilmesi, müzakere
edilmesi, hazırlanması ve uygulanmasıdır. Proje, köy halkının geçim stratejilerinin
kamu/paylaşımlı doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve geliştirilmesi ile
uyumlaştırıldığı katılımcı ortaklaşa yönetim usullerini teşvik etmeye çalışacaktır. Sözleşmeli
Mikro-Havza Planlama Ekipleri (MHPE), seçilen MH’lerdeki köylülerin bozuk doğal
kaynaklarını (kısa vadede) rehabilite etme ve onları sürdürülebilir şekilde yönetme (orta ve
uzun vadede) konusunda OGM ile çalışma konusunda bilgiye dayalı kararlar vermelerine
yardım edecektir. Katılımcı planlama, gerek DKY yönetimi gerekse geçim koşullarının
geliştirilmesi meselelerini ele alan köy planlarının hazırlanması ile sonuçlanacaktır. Köy
planları orman arazisi, mera, tarım arazisi, su ve enerjiye yönelik alt planları içeren bir
bütünleşik Mikro-Havza Planının yapı taşlarını teşkil etmektedir.
8.
Öğe 2: Çevresel Varlıklar ve Doğal Kaynaklara yönelik Yatırımlar (yaklaşık
15.6 milyon USD). Bu öğe, kamu arazilerindeki (otlatma alanlarını da kapsayan orman
olarak tescillenmiş arazi) bozuk alanların rehabilitasyonu ve korunmasına yönelik MHP’lerde
belirtildiği şekilde gerçekleştirilen faaliyetler aracılığıyla yatırımlar yapacaktır. Bozulmanın
tersine çevrilmesi ve erozyon kontrolü, yüksek kesimlerde yaşayan bölge halklarında
sürdürülebilir ekonomik kalkınma ve yoksulluğun azaltılması yönünde bir temel teşkil
edecektir. Köy halklarından yardım almak suretiyle Orman Genel Müdürlüğü (OGM)
yönetiminde doğal kaynaklar rehabilitasyonu önlemleri uygulanacaktır. Arazi, bitki örtüsü ve
su yönetimine yönelik yatırımlar şunları kapsayacaktır: (i) toprak koruma yatırımları;
(ii) bozuk ormanların rehabilitasyonu; (iii) bozuk otlak/otlatma alanlarının rehabilitasyonu
ve sürdürülebilir yönetimi ve (iv) hayvansal sulama yapıları.
9.
Öğe 3: Geçim Koşullarının İyileştirilmesine yönelik Yatırımlar (yaklaşık 18.5
milyon USD). Özel arazide küçük ölçekli mahsul ve hayvan üretimi yoluyla yaşam
koşullarının iyileştirilmesi bu öğenin çıktısıdır. Proje, rehabilitasyon faaliyetlerinin daha fazla
benimsenmesini sağlayarak MH bölgesi halkının gelirini arttırmak üzere maliyet paylaşımı
temelinde fırsatlar sunacaktır. Sözleşmeli çok disiplinli Proje İl Ekipleri (PİE’ler), faaliyetlerin
uygulanmasında köylülere yardım edecektir. Orman İşletme Müdürlüğünden (OİM) bir
10.
4
orman uzmanı, OİM, PİE ve yerel topluluklar arasında sağlanacak irtibat için odak noktası
olarak her bir PTE’ye atanacaktır. Proje illerindeki valilikler, yaygınlaştırma ve eğitim desteği
için Proje ile Tarım İl Müdürlüklerinin (TİM’ler) kaynakları arasında gerekli koordinasyon ve
bağlantıları sağlayacaktır. Geçim koşullarının iyileştirilmesine yönelik yatırımlar şunları
hedefleyecektir: (ii) yem mahsulü üretimi; (iii) ahırların iyileştirilmesi; (iv) meyvelik tesisi;
(v) sebze üretiminin iyileştirilmesi; (vi) küçük ölçekli sulama; (vii) sözleşmeli fide üretimi ve
viii) enerji tasarruflu teknolojilerin teşviki. Seçilen yatırım alanları her bir köydeki tarımsalekolojik ve sosyo-ekonomik koşulların yanı sıra, MH planına yönelik köy planında ifade
edildiği şekilde çiftçilerin kaynak, ihtiyaç ve isteklerini temel alacaktır.
b. Proje Hedef Kitlesi
MNHRP’nin temel hedef kitlesini Elazığ, Bingöl ve Muş illerinde yer alan seçilmiş
MH’lerin yüksek kesimlerde yaşayan yoksul kadın ve erkek küçük toprak sahipleri
oluşturmaktadır. İkincil hedef kitleyi ise, mikro havzadaki fiziksel çevre ve yaşam
standartlarındaki iyileştirmelerden yarar sağlayacak olan bölgedeki diğer tarım dışı
paydaşlar teşkil etmektedir. Bu gruplar birlikte genellikle hedeflenen MH’lerde ikamet eden
tahmini 80 000 çok yoksul potansiyel doğrudan faydalanıcıya (12 500 hane halkı)
ulaşmaktadır. Çoğunluk Türkiye içinde ve dışına kalıcı olarak göç etmek veya yerel olarak
yeterli düzeyde ek gelir kazanmak suretiyle yoksulluktan kurtulma olanaklarına sahip
değildir. Üçüncül dolaylı faydalanıcılar da nehrin aşağı kesimlerinde yaşayan genel nüfustur.
11.
Yaşadıkları yere, yerel doğal kaynak temelinin durumuna ve hane halkının
yoksulluğuna istinaden tüm köy halkı arasında nesnel bir seçim yapılması kapsamında,
müteakip tüm Proje müdahaleleri talebe dayalı ve öz hedeflemeli olacaktır. Yüksek
kesimlerde yaşayan tüm köylüler kamu mallarına yapılan önemli yatırımlardan, bazıları da
hane halklarına yönelik bireysel enerji tasarruflu teknolojilerinin temininden yarar sağlarken,
küçük ölçekli tarım teşvikine katılım tamamen bireysel ve gönüllülük esasına dayalı
olacaktır.
12.
III. Uygulayıcı Taraflar ve Sorumluluklar
a. Sağlayıcılar ve Finansörler
MNHKP’nin başlıca sağlayıcıları/finansörleri: i) IFAD ve ii) Türkiye Hükümeti (aynı
zamanda kredi alan). Söz konusu taraflar, yerel faydalanıcılar ile istişarede bulunmak
suretiyle proje kavramını işbirliği içerisinde geliştirmiştir. Daha sonra, ayrıntılı proje tasarımı
taahhüt edilmiştir. Köylerde gerçekleştirilen Odak Grup Toplantıları ve yerel paydaşlarla
13.
5
yapılan bireysel görüşmeler, kendi bakış açılarından kırsal geçim kaynaklarının potansiyeli
ve darboğazları konusunda bilgiler sağlamıştır.
Proje, yalnızca IFAD ve Türkiye Hükümeti değil, aynı zamanda Proje faydalanıcıları
tarafından da finanse edilecektir. IFAD, Türkiye Cumhuriyetine sırasıyla yaklaşık 27.2 milyon
USD ve 410.000 US$ tutarında kredi ve hibe vermiştir. İkinci finansman olarak Türkiye
Hükümetinin katkısı nakdi şekilde yaklaşık 1.5 milyon USD’ye ve IFAD finansmanını içine
alan tüm proje girdileri ile ilintili vergi ve harçları karşılamak üzere de yaklaşık 6.4 milyon
USD’ye denktir.
14.
MNHKP desteğinin faydalanıcı katkısına oranı öğeler ve öğe faaliyetlerine göre
değişiklik gösterir. Nakdi veya ayni (iş veya arazi) olabilir ve faaliyetlere bağlı olarak %5 ve
%30 arasında değişiklik gösterir.
15.
Finansman ayrıntıları II numaralı başlıkta – Proje Masraflarının Finansmanı- yer
almaktadır.
16.
b. Uygulayıcı ve İşbirliği Tarafları
MNHKP’nin uygulayıcı tarafları: i) merkez ve il düzeyinde Orman ve Su İşleri
Bakanlığı (OSİB) aracılığıyla Türkiye Hükümeti ve ii) faydalanıcılar. OSİB’de iki genel
müdürlük uygulamadan sorumludur:
17.
o
Orman Genel Müdürlüğü (OGM) Altı departman aracılığıyla: i) Ağaçlandırma; ii)
Toprak Koruma ve Havza Rehabilitasyonu; iii) Orman- Köy İlişkileri; iv) Strateji
Geliştirme; v) Veri İşlem ve vi) Fidanlık ve Tohumlama Faaliyetleri.
o
Çölleşme ile Mücadele ve Erozyon Kontrolü (ÇEM) Genel Müdürlüğü: Havza
Planlama ve Arazi Rehabilitasyonu Departmanı aracılığıyla.
Merkezi Uygulama Birimi (MUB) ve Saha Faaliyetleri Birimi (TUB) ile OSİB’nin rolü ve
sorumluluklarına ilişkin ayrıntılar Bölüm B’de yer almaktadır.
18.
Projenin Bakanlık ve faydalanıcılar tarafından uygulanma sürecinde IFAD krediyi
yönetecek, projeyi denetleyecek ve proje uygulamasında destek sağlayacaktır.
19.
Denetim: Proje doğrudan IFAD tarafından denetlenecektir. IFAD denetim misyonları
(bir uzman ekibi) yılda en az bir kere veya arzu edildiğinde daha sık olarak
gerçekleştirilecektir. Bu konudaki ayrıntılar bu El Kitabının D Bölümünde yer almaktadır.
20.
6
BÖLÜM B
UYGULAMA İLKELERİ VE
PROSEDÜRLERİ
7
I.
PROJEYE YÖNELİK UYGULAMA
DÜZENLEMELERİ
MNHKP’yi yönetme ve uygulama sorumluluğu OGM aracılığıyla OSİB’ye ait olacaktır
(Şekil 1). MNHKP önderliğinde aşağıdaki yönetim yapısı tesis edilecektir: i) Merkezi Uygulama
Birimi; ii) Saha Faaliyetleri Birimi ve iii) Proje Yürütme kurulu.
21.
OSİB
Proje
Yönlendirme
Komitesi
MUB
MHPE
Sözleşmeli hizmet
sağlayıcılar
TUB
İON
PİE
İON
PİE
PİE
İON
Faaliyetler/yatırımlar
Faydalanıcılar
Şekil 1. Proje organizasyon şeması
8
a. Merkezi Uygulama Birimi (MUB)
Birim, Ankara’da OGM bünyesinde kurulacaktır. Projenin uygulanmasında ve günlük
ve genel yönetiminde yardım sağlamaktan sorumlu olacaktır.
22.
MUB’nin temel işlevleri: i) planlama, programlama, bütçeleme, izleme ve
dokümantasyon süreci dahil olmak üzere geniş tabanlı yönetim desteği sağlamak;
ii) yürütme kurulu aracılığıyla öğrenilmiş dersleri ve deneyimleri politika düzeyine çıkarmak;
ve iii) Bakanlık düzeyinde, genel müdürlük düzeyinde ve IFAD’a raporlama yapmak.
23.
MUB yapısı: bir Proje Yöneticisi, bir Merkezi Odak Noktası (MON), teknik ekip ve bir
sekreter/tercümandan oluşur (Tablo 1).
24.
Tablo 1: Ankara’daki Merkezi Uygulama Biriminin (MUB) Yapısı
Projedeki Pozisyon
Proje Yöneticisi (PY)
Merkezi Odak Noktası (MON)
Teknik Personel

Yüksek Orman Mühendisi

Tedarik Uzmanı

İ&D Uzmanı

Tedarik Yetkilisi

Finans Yetkilisi
Sekreter/Tercüman
OGM’deki Pozisyon
Genel Müdür Yardımcısı
Başkan, Ağaçlandırma
Departmanı
İşe Alım Şekli
Atama
Atama
Tüm OGM orman
mühendisleri ve idari personel
Atama
-
Sözleşme
Teknik personel (atanan) zamanının yaklaşık %20’sini (yıllık ortalama) MUB ile ilintili
işlere harcayacaktır.
MUB’ye yönelik uygun iş yerleri ve altyapı OGM tarafından
sağlanacaktır. Sekreter/tercümana yönelik İş Tanımı Ek 1’de yer almaktadır.
25.
MUB, Ağaçlandırma, Toprak Koruma ve Havza Departmanı (1. ve 2. öğeler) ve
Orman-Köy İlişkileri Departmanı (ORKÖY) (3. öğe) aracılığıyla teknik destek alacaktır. Her iki
departman da Genel Müdürlüğe raporlama yapan OGM’nin bağlı birimleridir.
26.
b. Taşra Uygulama Birimi (TUB)
IFAD tarafından yapılacak ön incelemeye dayanılarak ve ulusal bir rekabete dayalı işe
alım süreci sonunda istihdam edilecek bir Proje Yöneticisi Yardımcısından destek alınmak
suretiyle, OBM’den atanacak personel ile Orman Bölge Müdürlüğünde (OBM) kurulacaktır.
27.
TUB’nin temel işlevleri: (i) saha düzeyinde yönetim sağlamak; (ii) Ankara’da OGM,
OBM ve Orman İşletme Müdürlükleri (OİM) arasında yapılacak raporlama ve planlamayı
koordine etmek ve (iii) projenin uygulanmasını ve günlük yönetimini idare etmek. TUB, saha
28.
9
faaliyetleri ile ilintili tüm inşaat işleri, mal ve hizmetler ile teknik desteğin tedarikinde önderlik
yapacaktır.
TUB’nin yapısı: Bir idari ekip (Tablo 2), her bir il için Odak Noktalar, Proje Saha
Yöneticisi (PSY) ve Proje Yöneticisi Yardımcısından (PYY) oluşur.
29.
Tablo 2: TUB/Elazığ yapısı
Projedeki Pozisyon
Proje Saha Yöneticisi (PSY)
Proje Yöneticisi Yardımcısı (PYY)
İl Odak Noktaları (İON’ler)
İdari Personel

Yüksek Orman Mühendisi

İ&D Uzmanı

Finans Yetkilisi

Tedarik Yetkilisi
OBM/Elazığ’daki Pozisyon
İşe Alım Şekli
Bölge Müdürü Yardımcısı
TUB ve MUB’ye destek
OİM orman mühendisleri
Tüm OBM orman mühendisleri ve
idari personel
Proje Saha Yöneticisi (PSY): Elazığ’daki OBM Bölge Müdürü
pozisyonunu üstlenir. Kendisine sözleşmeli PYY destek sağlar.
30.
Atama
Sözleşme
Atama
Atama
Yardımcısı
PSY
Proje Yöneticisi Yardımcısı (PYY): Görev yeri Elazığ olacak ve PSY’ye destek
sağlayacaktır; ancak Ankara’da MUB ile sık sık çalışmalar yapacaktır. Ankara’daki MUB’nin
PY’si ve baş denetmen olarak PSY’ye raporlama yapar. PYY’nin İş Tanımı Ek 2’de yer
almaktadır. Kendisi danışman niteliklerine dayalı hizmet alımı yöntemiyle istihdam edilecektir.
31.
İl Odak Noktaları (İON’ler): Her bir OİM’de bir orman mühendisi İON olarak atanacak
ve kendi OİM’lerinde görev yapmaya devam edecektir. Görevleri şunlar arasında
koordinasyon sağlamaktır: i) kendi OİM’leri ve Elazığ’daki PYY ii) 3. öğenin uygulanması için
yerel halk, OİM ve Proje İl Ekipleri (PİE).
32.
İdari personel (atanan) zamanının yaklaşık %20’sini (yıllık ortalama) MUB ile ilintili
işler için harcayacaktır.
33.
c. Proje İl Ekipleri (PİE’ler)
Ekiplerin görev yeri Elazığ, Bingöl ve Muş OİM’leri olacak ve ekipler, onaylanan MH
planlarına göre OİM’ye gerekli desteği sağlamak üzere Elazığ’daki Orman Bölge Müdürlüğüne
(OBM) düzenli ziyaretler gerçekleştireceklerdir.
34.
Ekip yapısı: her bir ekip bir orman mühendisi, bir ziraat mühendisi (arazi ve su
yönetimi alanlarında kapasiteye sahip bilimsel tarım uzmanı) ve bir hayvancılık uzmanını
(zooteknisyen veya veteriner) içerecektir.
35.
10
Temel görevler: İş Tanımı Ek 3’te belirtildiği üzere şunları kapsar: i) projenin
tasarım ve Türkiye Hükümeti (OSİB/OGM) ve IFAD ile yapılan anlaşmalara uygun bir şekilde
uygulanmasını sağlamak; ii) Proje İ&D Sistemine yönelik girdi olarak kullanılmak üzere ilgili
veri ve bilgileri toplamak; iii) MH planlama süreci başlamadan önce farkındalık yaratma
kampanyasını başlatmak; iv) katılımcı süreç sürecinde MHPE’ye teknik ve lojistik destek
vermek; v) 3. Öğenin ve belirli ölçüde 2. Öğe (bozuk otlakların rehabilitasyonu) ve 1. Öğenin
(çiftçi değişim ziyaretleri) etkili ve verimli bir şekilde uygulanmasına yönelik MH planlarına
dayanarak her bir köy için eylem planları geliştirmek ve vi) çok sektörlü, müşteri odaklı,
eşgüdümlü, talep temelli ve katılımcı danışmanlık hizmetleri aracılığıyla MH planlarında yer
alan proje faaliyetlerini gerçekleştirmek.
36.
d. Proje Yürütme Kurulu (YK)
OSİB
yapacaktır.
37.
bünyesinde
kurulacak
ve
başkanlığını
Ormancılık
Müsteşar
Yardımcısı
YK’nin Yapısı: Üyeler OGM Genel Müdürü ile aşağıdaki departmanların başkanlarından
oluşur: (i) Ağaçlandırma; (ii) Toprak Koruma ve Havza; (iii) Orman-Köy İlişkileri; (iv) Strateji
Planlama; v) Veri İşlem ve (vi) Fidanlık ve Tohumlama Faaliyetleri. PYY sekreter olarak
hareket edecek ve kararların yayılmasından ve takipten sorumlu olacaktır.
38.
YK’nin rolü: i) genel politika rehberliği ve gözetimi sağlamak, ii) Yıllık Çalışma Planı
ve Bütçeleri ile Program Uygulama Planını onaylamak ve iii) genel proje çalışmalarının
Hükümet ile IFAD tarafından üzerinde mutabakata varılan yasal ve teknik çerçeve
kapsamında olmasını sağlamak.
39.
Üç öğeye yönelik ayrıntılı uygulama düzenlemeleri bu belgenin Ek IV’ünde şu başlık
altında yer almaktadır: Öğeye Göre Ayrıntılı Faaliyetler ve Uygulama Prosedürleri.
40.
II. PROJE MASRAFLARININ FİNANSMANI
a. Proje Maliyetleri ve Finansman
Proje IFAD, Hükümet ve Proje faydalanıcıları tarafından finanse edilecektir. Tablo 3,
IFAD Kredisi ve IFAD Hibesi tarafından finanse edilecek Uygun Masraf Kategorilerini, her bir
kategori için tahsis edilen IFAD Kredisi ve IFAD Hibesi meblağını ve her bir Kategoride finanse
edilecek kalemlere yönelik masraf oranlarını ortaya koymaktadır.
41.
11
Tablo 3. Kredi Anlaşması Çizelge II (SDR)
Tahsis edilen
IFAD Kredi
Meblağı
(SDR
cinsinden)
Kategori
1.
İnşaat İşleri
2.
Taşıtlar, Ekipmanlar ve
Mallar
4 261 000
3.
Teknik Destek, Eğitim,
Çalışmalar ve Çalıştaylar
2 991 000
4.
Tekrarlanan Maliyetler
a.
b.
Tahsis edilen
IFAD Hibe
Meblağı (SDR
cinsinden)
Vergiler, faydalanıcı ve Hükümet
katkısı hariç net %100
10 194 162
Vergiler ve faydalanıcı katkısı hariç
net %100
280 000
TOPLAM
Vergiler ve Hükümet katkısı hariç
net %100
257 000
Net faydalanıcı katkısı ve vergiler
hariç net %100
252 000
Vergiler ve Hükümet katkısı hariç
net %100
maaşlar
tekrarlanan maliyetler
b. diğer işletim
masrafları
Finanse edilecek Masrafların %’si
(vergi hariç)
17 955 162
280 000
Tablo 4 ve 5, sırasıyla öğelere ve gider hesaplarına göre finansman planını
sunmaktadır.
42.
IFAD Katkısı: 27.2 USD’lik IFAD kredisi, 1. Öğenin (Doğal Kaynaklar ve Çevre
Yönetimi) maliyetlerinin %75’ini, 2. Öğenin (Doğal Kaynaklar ve Çevresel Varlıklara yönelik
Yatırımlar) maliyetlerinin 74.8’ini ve 3. Öğenin (Geçim Koşullarının İyileştirilmesine Yönelik
Yatırımlar) maliyetlerinin %68.2’sini finanse etmek için kullanılacaktır. Diğer taraftan Kredi,
Yürütme Birimi ile ilgili harcamaların %81.4’ünü finanse edecektir. Yaklaşık 410.000 USD
tutarındaki IFAD Hibesi, teknik destek, çalışmalar ve çalıştaylar için tahsis edilmiştir.
43.
Tablo 4. Öğelere göre Finansman Planı (bin USD)
IFAD
IFAD Hibesi Hükümet: Bütçe
Meblağ
%
Meblağ
%
Meblağ
%
Meblağ
%
Meblağ
%
Meblağ
%
Döviz
75.4
315.0
9.9
-
-
466.4
14.7
-
-
3,176.2
8.2
143.2
74.8
-
-
1.153.0
7.4
2,721.7
17.4
63.2
0.4
15,636.1
40.5
-
68.2
-
-
126.0
0.7
2,854.3
15.4
2,905.5 15.7
18,502.9
47.9
-
81.4
115.0
8.7
126.0
9.5
5.6
0.4
-
-
1,327.6
3.4
106.1
71.9
430.0
1.1
1,405.0
3.6
6,048.1
15.7
2,968.7
7.7 38,642.9
Öğeler
1. Doğal Kaynak
2,394.8
ve
Çevre
Yönetimi
2.Doğal
11,698.1
Kaynaklar
ve
Çevre
Varlıklarına
yönelik
Yatırımlar
3.Geçim
12,617.1
Koşullarının
İyileştirilmesine
yönelik yatırımlar
4.
Yürütme
1,081.0
Birimi
Toplam
Proje 27,791.0
Maliyeti
Hükümet: Vergiler
Faydalanıcılar
Toplam
100.0 249.3
12
Tablo 5. Gider Hesaplarına Göre Finansman Planı (bin USD)
IFAD
Meblağ
A. İnşaat İşleri
1.
Bozuk
araziyi
iyileştirmeye
yönelik
inşaat işleri
Alt
toplam
inşaat
işleri
B. Taşıt, Ekipman ve
Mallar
1. Çoğu taşıt, ekipman
ve mallar
2.
Enerji
tasarruflu
ekipman ve materyaller
Alt
toplam
Taşıt,
Ekipman ve Mallar
C.
Teknik
Destek,
Eğitim,
Çalışma
ve
Çalıştaylar
D.
Tekrarlanan
maliyetler
1. Maaşlar
2.
Diğer
işletim
masrafları
Alt
toplam
tekrarlanan
maliyetler
Toplam
PROJE
MALİYETLERİ
IFAD Hibe
%
Meblağ
%
Hükümet: Bütçe
Meblağ
%
Hükümet: Vergiler
Meblağ
%
Faydalanıcılar
Meblağ
%
Toplam
Meblağ
%
15,776.2 76.6
-
-
637.6
3.1
3,709.6
18.0
485.4
2.4
20,608.8
53.3
15,776.2 76.6
-
-
637.6
3.1
3,709.6
18.0
485.4
2.4
20,608.8
53.3
6,390.2
59.1
-
-
-
-
1,947.8
18.0
2,483.3
22.9
10,821.4
28.0
205.0
82.0
-
-
-
-
45.0
18.0
-
-
250.0
0.6
6,595.2
59.6
-
-
-
-
1,992.8
18.0
2,483.3
22.4
11,071.4
28.7
4,629.6
83.3
430.0
7.8
126.0
2.3
337.5
6.1
-
-
5,523.1
14.3
399.0
391.0
76.0
42.8
-
-
126.0
515.5
24.0
56.4
8.1
0.9
-
-
525.0
914.6
1.4
2.4
790.0
54.9
-
-
641.5
44.6
8.1
0.6
-
-
1,439.6
3.7
430.0
1.1
1,405.0
3.6
6,048.1
2,968.7
7.7
38,642.9
27,791.0 71.9
15.7
100.0
Hükümet katkısının vazgeçilen vergi ve harçlar şeklinde yaklaşık 1.5 milyon USD
olduğu tahmin edilmektedir. IFAD kredisi gelirlerinden vergi ve harçların finanse edilmemesi
ilkesi gereğince, gelecekte vergi ve harçların yapıları ve oranlarında gerçekleşecek herhangi
bir değişiklik geçerli olacak ve dolayısıyla vazgeçilen gelirlerin meblağını etkileyecektir. 1.
Öğenin yaklaşık %7’si (1.5 milyon USD) Hükümet tarafından finanse edilecektir. Söz konusu
oran 2. Öğe için %0.7’dir. Yürütme Biriminin harcamaları için, Hükümet katkısı %9.5
oranındadır.
44.
Öncelikli Faydalanıcı Katkısı:
faydalanıcılar yaklaşık 3.0 milyon USD
sağlayacaktır. Söz konusu katkı nakdi veya ayni (iş veya arazi) olabilecek ve öğelere veya
öğe faaliyetlerine göre değişiklik gösterecektir:
45.

1. Öğe: faydalanıcılar tarafından katkı yapılmaz

2. Öğe: ortak kullanıma yönelik basit barınaklar, hayvan su içme yapıları ve
geçici kapatma dahil olmak üzere bozuk otlakların rehabilitasyonu için oran
%5’tir,
3. Öğe: i) su depolama havuzları ve toprak kanallarının rehabilitasyonu için
oran %5’tir ii) geriye kalan yatırımlar için oran %30’dur.

b. Özel Hesap (ÖH)
13
Kredi Hesabından proje uygulamasını desteklemek üzere avans likidite alma amacıyla
Merkez Bankasında Hükümet (Hazine Müsteşarlığı) tarafından ABD Doları (USD) cinsinden bir
Özel Hesap (ÖH) açılacaktır. OGM’nin Strateji Dairesi (SD) bu hesabı işletme yetkisine sahip
olacaktır. SD, onaylanmış Yıllık Çalışma Planı ve Bütçelerine (YÇPB) dayanarak OGM’nin
kurumsal hesabı aracılığıyla fonları yöneltecek ve özel olarak atanmış kodlar yoluyla fonları
takip edecektir.
46.
ÖH açıldıktan sonra, kredi alanın talebi üzerine, IFAD bir ‘Kredi Hesabından’ bütün
olarak bir veya daha fazla sayıda çekim yapar. ÖH, Genel Hükümlerin (Özel Hesap) 4.08
Bölümüne uygun şekilde idare edilecek ve talep üzerine zaman zaman IFAD’ın tebligat
yoluyla Kredi Alan’a belirtebileceği asgari meblağlarda takviye edilecektir.
47.
c. Fon Akışı
48.
Fon akış düzeni Şekil 2’de yer almaktadır.
Hükümet
Katkısı
IFAD Kredisi
Faydalanıcı
Katkıları
OGM Özel
Hesabı
YB
TD için tedarikçilere
doğrudan ödemeler
TUB
İş
Sözleşmeleri
Taşıtlar
- Mallar
Figure2. Flow of funds
- Ekipmanlar
Fonlar
Kontrol/İzleme
14
d. IFAD Ödeme Prosedürleri
IFAD’ın 17.955.162 (yaklaşık 27.2 milyon USD) Özel Çekme Hakkı (ÖÇH) tutarındaki
Kredisi 7 yılda ödenecektir. Kredinin kapanış tarihi projenin yürürlüğe girdiği tarihin 7.
yıldönümüdür. Projenin sona erme tarihinden sonra mallar, hizmetler veya yapılan diğer
masraflar ile ilgili olarak krediden ödeme yapılamaz.
49.
Tüm Yürütme Birimleri (MUB ve TUB) ile ilgili masraflar, MUB ve TUB’nin çalışmaları
için gerekli olan ek maliyetler de dahil olmak üzere IFAD Kredi Gelirleri ve Hükümet
katkılarından ortak olarak finanse edilecektir. IFAD kredisinin, arazi satın alımı ve gümrük
vergileri veya harçları ödemesi için kullanılamayacağını unutmayınız.
50.
Kredi Anlaşması Ek 2’ye göre, kredi gelirleri Bölüm I’in 1. paragrafında gösterildiği
üzere ödenecektir. IFAD tarafından gönderilen Borçluya Gönderilen Mektup (Ek 4), fonları
çekmeye başlamak için Borçlu’nun yapması gereken eylemleri ve mali rapor ve denetim
raporu gerekliliklerinin yanı sıra fonların çekilmesi ve malların, işlerin ve danışmanlık
hizmetlerinin tedarik edilmesine yönelik prosedürleri ve yöntemleri açıklamaktadır.
51.
IFAD kredisi yedi yıllık bir sürede ödenecektir. Hükümet nakit akışı ve dönemlere
göre ödemeler Ek 5’te yer almaktadır. Ek kredi ve ………………. USD’den düşük harcamalara
yönelik IFAD ödemeleri, onaylanmış gider beyanları karşılığında yapılacaktır. PYB ilgili
belgeleri muhafaza edecek ve denetim misyonları ve denetmenler tarafından yapılacak
denetim ve incelemeler için hazır bulunduracaklardır. …………………. USD’yi aşan sözleşmeler
tam dokümantasyon gerektirecektir. IFAD kredi gelirlerinden hiçbir vergi ve harç finanse
edilmeyecektir. Özel Hesap fonları tüm IFAD ödemesi kategorilerini finanse edebilir.
52.
Merkezi düzeyde oluşan maliyetler için, OGM’deki Yürütme Birimi (YB) ödemelerin
onaylanması ve çıkartılmasından sorumludur. İl düzeyinde satın alınan işler, mallar ve
hizmetlere yönelik ödemeler, saha uygulamasından sorumlu olan Orman Bölge Müdürlüğü
(OBM) tarafından gerçekleştirilecektir. İl düzeyinde yapılan ödemelere (OİM’ler), onaylanmış
çalışma planları ve ilgili bütçeler karşılığında Hükümet tarafından finanse edilen projelere
yönelik uygulama doğrultusunda Valilik tarafından izin verilecektir.
53.
Finansmanın çekilmesi için dört adet standart ödeme prosedüründen yararlanılabilir:
i) avans çekme; ii) doğrudan ödeme; iii) özel taahhüt ve iv) geri ödeme.
54.
e. Kredi Çekme Başvuruları
Uygulanan prosedür ne olursa olsun, ödeme Kredi Alan tarafından yapılacak olan
kredi çekme başvurusuna bağlı olacaktır. Her bir kredi çekme başvurusu iki bütünleşik
kısımdan meydana gelir. Bunlardan ilki, çekilecek olan toplam meblağı belirten ve gerekli
beyanlar ve anlaşmanın yanı sıra Kredi Alanın imzasını içeren mektup şeklindeki kredi çekme
başvurusunun kendisidir. İkincisi ise uygun yardımcı dokümantasyon ile birlikte bir veya daha
55.
15
fazla icmal tablosunu içerir. Kredi Çekme başvurusuna yönelik kontrol listesi Ek 6’da yer
almaktadır.
IFAD geri ödemeler, doğrudan ödemeler ve özel taahhütlere yönelik kredi çekme
başvurularını kabul edecektir. Özel Hesabın IFAD’daki kredi hesabından takviye edilmesi,
MUB tarafından hazırlanan, Maliye Bakanlığı tarafından tasdik edilen ve onay ile ödeme için
IFAD’a gönderilen uygun dokümantasyon veya onaylı gider beyanları ile desteklenen kredi
çekme başvuruları yoluyla gerçekleşecektir.
56.
f. Mali Denetim Prosedürleri
Finansal tablolar, Proje’nin başlangıcından itibaren mevcut raporlama dönemi ve
kümülatif döneme yönelik faturaları, ödemeleri (ödeme kategorisine göre) ve fon bilançosunu
yansıtan Uluslararası Denetim Standartları (ISA) gereğince muhasebe tahakkuk esasına göre
hazırlanacaktır. Finansal Tablolara ilişkin format Ek 7’de yer almaktadır.
57.
Projeye yönelik yıllık finansal tablolar, IFAD ile üzerinde mutabakata varılan İş Tanımı
kapsamında ve Uluslar arası Denetim Standartlarına uygun bir şekilde Hazine Müsteşarlığı
tarafından denetlenecektir. Denetimler aynı zamanda Proje illeri tarafından yapılan masrafları
kapsayacak ve her bir ilin mali yönetim düzenlemelerine yönelik belirli görüşleri içinde
barındıracaktır.
58.
Denetmenler, illerdeki hesaplar da dahil olmak üzere, finansal tablolar, MİR’ler ve
belirlenen hesabın yönetimini kapsayan ayrı ayrı görüşler hazırlayacaktır. IFAD’ın Mali
Denetmen İş Tanımına yönelik genel şablonu rehberlik amacıyla Ek 8’de yer almaktadır.
59.
Denetlenen finansal tablolar ile mali denetim raporları IFAD’a ve Hükümete ibraz
edilecektir. Mali denetim raporları finansmanın kapanış tarihinden sonra ve her bir mali yılın
sonunda altı ay içerisinde IFAD’a ibraz edilecektir. Buna ilaveten, herhangi bir iç kontrol
zafiyetini ortaya koyan yönetim mektupları mali denetmen tarafından hazırlanır.
60.
g. Mali İzleme Raporları (MİR’ler)
MİR’ler muhasebe tahakkuk usulünde yararlanılarak MUB tarafından yarı yıllık bazda
hazırlanacaktır. MİR’ler izleme aracı olarak kullanılacağından dolayı şunları özetleyecektir: i)
proje ilerlemesi ve belirlenen bütçe-gerçek sapma analizi; ii) fon kaynakları ve kullanımına
ilişkin mali bilançolar; iii) projenin mali konumu; iv) planlarla kıyaslandığında harcamalar ve
fiziksel ilerleme; v) satın alım ve sözleşme izleme raporları. Bu tür raporlar zamanında
hazırlanacak ve ilk ödemenin yapıldığı tarihten başlayarak her bir 6 ayın tamamlanmasının
ardından 45 gün içerisinde MUB tarafından IFAD’a ibraz edilecektir.
61.
Yıllık finansal tablolar bireysel olarak TUB’ler tarafından hazırlanıp, MUB tarafından
bütünleştirilecektir. Projeye yönelik yıllık mali bilançolar, bir dış mali denetmen tarafından
yıllık denetime tabi tutulur.
62.
16
Dünya Bankası tarafından finanse edilen Anadolu Havzası Rehabilitasyon Projesi
kapsamında hazırlanan Mali Yönetim El Kitabı, MNHRP için de kullanılacaktır. Söz konusu el
kitabı, IFAD’a gönderilecek olan yarı yıllık proje raporlarına dahil edilecek Mali İzleme
Raporlarına (MİR’ler) yönelik formatları içerir. İlgili rehberlik, başlangıç eğitimi şeklinde
sağlanacak; ancak aynı zamanda Borçluya Gönderilen Mektupta da ayrıntılı olarak
belirtilecektir.
63.
MİR’lere destek niteliğindeki tam dokümantasyon, Finansmanın Kapanış Tarihinden
itibaren en az on yıl OGM tarafından muhafaza edilecektir. Söz konusu bilgiler, özellikle MİR
ödemelerinin uygunluğu ve ilintili kayıt tutma kalitesi konusunda yorum yapılması gereken
yıllık mali denetimler ile IFAD personeli tarafından gerçekleştirilen denetim sırasında yapılan
incelemeler için hazır bulundurulacaktır.
64.
h. Mali Yönetim Denetimi
Bu, mali yönetim düzenlemelerine yönelik risk temelli denetim ile uyumlu hale
getirilecektir. Her yıl en az bir ya da gerekli görüldüğünde daha fazla sayıda “yerinde güven
odaklı ziyaret” gerçekleştirilecektir.
65.
i.
Projenin Tamamlanması
Son uygulama yılında, IFAD tarafından gerekli kılınan Proje Tamamlama Raporunun
(PTR) hazırlanmasının bir parçası olarak, uygulama sırasında toplanan İ&D verileri, özellikle
doğal kaynaklar konusunda belgelendirilen gelişmelerin yanı sıra hedeflenen MH alanlarında
yaşayan köylülerin geçim koşullarındaki değişiklikler bakımından da proje edinimlerine ilişkin
genel değerlendirmenin temelini teşkil edecektir.
66.
Paydaş Çalıştayı: PTR süreci, paydaşların kendilerine performans değerlendirmesi
yapma, hesap verilebilirliği teşvik etme, sürdürülebilirliği geliştirecek olan etmenleri belirleyip
bunları ayrıntılandırma ve kilit başarı ve eksiklikleri ortaya koyma fırsatı sağlamak için her bir
proje iline bir çalıştay dahil edecektir. Farklı ilgi gruplarının eşit bir şekilde temsili teşvik
edilmelidir ve paydaş çalıştayında kadınların temsil edilmesi zorunludur. Gerekli olması
halinde, kadın paydaşlar ayrı bir değerlendirme sürecine sahip olabilirler.
67.
Proje Etkisinin Değerlendirilmesi: Yıllık raporlamada yer alan izleme verilerine dayalı
olacaktır. İzleme verileri, program öncesi erozyon seviyesi ve yaşam koşullarına ilişkin mikrohavza planlarında yer alan veriler ile mukayese edilecektir. Proje sonrası mukayese yapmaya
olanak sağlamak için projenin son yılında önceki yılların uygulamasından seçilen köylerde bir
etki çalışması yapılacaktır. Yalnızca Proje faaliyetlerinin dördüncü uygulama yılına kadar
başlamış olduğu köyler mukayese amacıyla kullanılacaktır. Temsili olarak proje-sonrası etki
değerlendirmesi, bu üç ilin her birinde Projenin desteklemediği bir mikro-havzayı (MH)
kapsayacaktır.
68.
17
Planlama evresinde toplanacak ve Proje etkisini değerlendirmek üzere kullanılacak
temel bilgi kategorileri MH Planı kılavuz ilkelerinde ayrıntılı bir şekilde ortaya konulmuştur.
Söz konusu kategoriler, bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla aşağıdakileri içerir:
69.
(a) Sosyo-ekonomik özellikler: köydeki hane sayısı, hane halklarının yapısı,
istihdam ve göç verileri, hane halkının gelir ve gider düzeni (özellikle yiyecek ve
enerji konusunda);
(b) Fiziksel özellikler: köyün yeri (boylam ve enlem), il merkezine uzaklık ve
erişim, konut ve çatı malzemeleri, sağlık hizmetleri ve içme suyu;
(c) Tarım ve Hayvancılık: Köylülerin sahip olduğu hayvan sayısı (hane başına
ortalaması ve tipi), otlak/otlatma alanı büyüklüğü, işler durumdaki hayvan su içme
noktası ve gölgelik yapı sayısı, hayvan üretkenliği, yağmur suyuyla beslenen alan
(mahsule göre), sulanan alan (mahsule göre), hane arsalarının boyutu (sulanan ve
yağmur suyuyla beslenen), mahsul verimi,
(d) Doğal kaynaklar: ormanlık alan, erozyona uğramış arazi ve otlak/otlatma
alanının durumu. Tamamlamanın ardından seçilen MH için CBS haritaları
hazırlanacak ve planlama evresinde hazırlananlar ile karşılaştırılacaktır. Bunlar
doğal kaynakların iyileştirilmelerine ilişkin delil sağlamaktadır. Tamamlayıcı bir
yöntem olarak, yazılı bilgilere ek olarak tarih/saat ve GPS koordinatlarının
işaretlenmiş olduğu fotoğraflar belirli aralıklarla çekilmeli ve CBS sistemiyle
ilişkilendirilmelidir.
Bitki örtüsü, akarsu oyuğu, toprak kayması ve MH’deki fiziksel değişiklikleri tespit
etmek üzere kullanılabilen hava fotoğrafları ile birleştirilen bütünleşik GPS işlevli kameralar
gibi yenilikçi izleme yöntemlerinin kullanımı öngörülmektedir. Tipik MH özelliklerini barındıran
birkaç yerde fotoğraflar çekilmelidir. Fotoğraflar mümkün olduğunca yılın aynı zamanında
çekilmelidir. 64. O zaman kapatılabilecek olan PYB adına hareket eden TÜKGM, IFAD’a Proje
Tamamlama Raporu/Etki Değerlendirmesini (PTR/ED), projenin sona erme tarihi olan 30 Eylül
2015’ten itibaren en geç altı ay içerisinde sunacaktır. Söz konusu rapor, uygulama süreci ile
projenin nihai sonuçlarını inceler. Dolayısıyla, projenin hem başarılı hem de başarısız yönlerini
resmi olarak belirlemede yardım sağlar. IFAD, kredi verme operasyonlarının başarısını
değerlendirmek amacıyla, kendi iç proje değerlendirme süreci ile birlikte proje tamamlama
raporunu kullanır ve çıkartılan dersleri yeni kredi verme faaliyetlerinde uygular. PTR’nin asgari
olarak şunları ele alması gerektiği belirtilmelidir: i) i) proje maliyeti ve faydaları; ii) hedeflerin
gerçekleştirilmesi; iii) TUGEM ile İ/İLTM’lerin performansı iv) çıkartılan dersler.
70.
Proje uygulama döneminde toplanan İ&D verileri, özellikle ilgili öğelerin hedeflediği
faydalanıcıların gelir ve geçim statüsünde yaşanan değişiklikler ve kalkınma ile ilgili bilgilerin
ve çıkartılan derslerin paylaşılması açısından, proje edinimlerine dair genel değerlendirme için
destekleyici olacaktır. PTD/ED süreci, paydaşların kendilerine proje performansını
değerlendirme, hesap verilebilirliği teşvik etme, sürdürülebilirliği geliştirecek olan etmenleri
belirleyip bunları detaylandırma ve kilit başarı ve eksiklikleri ortaya koyma fırsatı sağlamak
için paydaş çalıştayların düzenlenmesini kapsayacaktır.
71.
18
Ülke düzeyinde etki değerlendirmesinin gerekli olması halinde, proje başladığı ve
sona erdiği zaman çeşitli kaynaklardan tüm ülke çapında bilgilerin takip edilmesi gerekecektir.
72.
III. YILLIK ÇALIŞMA PLANLARI VE BÜTÇE (YÇPB)
Hedeflenmiş her bir MH için geliştirilmiş Mikro-Havza Planları (MHP’ler) ile Proje
Uygulama Planı (PUP) yapılacak tüm planlamaların temelini teşkil etmektedir. Koordinasyon
Birimleri (TUB/MUB) tarafından desteklenen OGM, IFAD ile üzerinde mutabakata varılan ve
PUEK’de detaylandırılan prosedürlere uygun şekilde Yıllık Çalışma Planı ve Bütçelerini
(YÇPB’ler) hazırlar. YÇPB formatı Ek 9’da yer alır. YÇPB’lere yönelik girdiler, Mikro-Havza
Planları (MHP) doğrultusunda OBM ve Proje Yöneticisi Yardımcısı (PYY) tarafından
sağlanacaktır. TUB/MUB, inceleme için OGM’ye ibraz edilecek, Yürütme kurulunda resmi
olarak onaylanacak ve itirazın söz konusu olmaması için IFAD’a sunulacak olan YÇPB’lerin
oluşturulmasında yardım sağlayacaktır.
73.
Söz konusu YÇPB’ler, bir sonraki yılda hangi faaliyetlerin gerçekleştirileceğini net bir
şekilde belirtecektir. YÇPB’ler, önceki yılların edinimlerini göz önünde bulundurmak suretiyle,
teklif edilen bütçe zarfını elde edilecek fiziksel sonuçlar ile bağlantılayacaktır. TUB, il
YÇPB’lerini inceleyip onaylayacak ve bütünleştirilmiş versiyonunu Ankara’daki MUB’ye
gönderecektir. MUB katkılarını ilave edip YÇPB’yi tamamlar. Proje Yönetici Yardımcısı YÇPB
hazırlama sürecini hem TUB hem de MUB düzeyinde destekler. Son olarak, Proje Yürütme
Kurulu, proje faaliyetlerinin normal hükümet bütçeleme sürecine dahil edilmesi için YÇPB’yi
zamanında inceler, onaylar ve mali yılın başlamasından en az altmış gün önce IFAD’a ibraz
eder.
74.
IV. ÖĞELERE GÖRE AYRINTILI FAALİYET
TANIMI VE UYGULAMA USULLERİ
Bir sonraki bölümden başlamak üzere, proje faaliyetleri, uygulama süreç ve
prosedürleri ile faydalanıcı hedefleri öğelere göre ayrıntılı bir şekilde ortaya konulmaktadır.
75.
19
C1. DOĞAL KAYNAKLAR
VE
ÇEVRE YÖNETİMİ
20
a. Giriş
Bu öğe, ülkenin doğusunda yüksek kesimlerdeki havzalarda yapılacak çevre
iyileştirme çalışmalarına ilişkin büyük Hükümet yatırım programının hem usullerine hem de
yönetimine odaklanmıştır. Otlatma alanlarının ve hassas ormanların sürdürülebilir ve
ekonomik kullanımına yönelik yetersiz düzeydeki geçmiş düzenlemeler, gerek beşeri
yerleşimlere yakın yerlerde gerekse daha yüksek rakımlarda peyzajın kötüleşmesine ve
yoksullaşmasına neden olmuştur.
76.
Proje alanındaki verimli doğal kaynakların belirlenmesi, planlanması, uygulanması ve
daha sonra da muhafaza edilmesinde kazanılan tecrübenin, ulusal çevre hedeflerine ulaşmada
katkı sağlaması beklenmektedir. Arazi kullanımı yönetiminin etkinliğinin kademeli olarak
değişmesi, yüksek kesimlerdeki havzalardaki doğal kaynak temeli ve bununla ilgili geçim
koşullarının kötüleşme sürecini tersine döndürmede gerekli bir koşuldur. Pahalı rehabilitasyon
çalışmaları, yerel halkın sürece daha fazla katılımını sağlamadan yoksulluğun azaltılması veya
fiziksel koşullar bakımından sürdürülebilir olmayacaktır.
77.
ORMANLAR
VE HAVZA
Arazi akışı
yağmur
nüfuz
Yer altı suyu
nehir
Yer altı nehirleri
21
MH Kavramı: Proje, en küçük müdahale birimi olarak bir mikro-havza (MH) alanına
dayanan, talep temelli ve katılımcı bir yaklaşımı benimsemektedir. Bir MH, belirli bir drenaj
sistemine (dere, nehir veya göl) yüzey veya yüzey altı akımı ile su sağlayan bir havzadaki
küçük hidrolojik birimdir.
78.
Projeye yönelik MH sayısı: Proje, Murat Havzasının tahmini 100 MH’sinin dörtte biri
(yaklaşık 25 MH) üzerinde çalışmayı amaçlamaktadır. Müdahaleler, her biri için hazırlanan
yöreye özgü katılımcı rehabilitasyon ve yatırım planlarına dayanılarak seçilecek ve
uygulanacaktır.
79.
b. Farkındalık Yaratma
Öğe, hedef faydalanıcılarda (erkekler, kadınlar ve gençler) ve diğer paydaşlarda
(yerel idareler, il kurumları, OGM saha personeli ve okula devam eden çocuklar) proje
yaklaşımı ve MH gelişimine katılım koşulları konusunda farkındalık yaratma faaliyetlerini
finanse eder.
80.
22
MH planlamasına başlamadan önce MH bölgesi halkının, bozuk doğal kaynaklarını
rehabilite etmek (kısa vadede) ve onları sürdürülebilir bir şekilde yönetmek (orta ve uzun
vadeli) amacıyla OGM ile birlikte çalışma konusunda bilinçli bir şekilde karar vermesi özellikle
önem taşımaktadır.
Bunu yapmak için farkındalık yaratma kampanyasından ve köyler
arasında yapılan ziyaretlerden yararlanacaklardır. Söz konusu ziyaretler, daha önceden diğer
projeler yoluyla rehabilite edilmiş bölgedeki MH’leri onlara göstererek ve böylelikle bu
MH’lerde köylülerle etkileşim kurulmasını sağlayarak, esasen ormancılık faaliyetleri
konusunda sahip oldukları peşin hükümlü fikir ve eğilimleri değiştirmek amacıyla
düzenlenecektir. Bu tür faaliyetler, proje uygulamasında şeffaflığın arttırılmasına ve proje
faaliyetlerine katılma ve bunlara yönelik taleplerini dile getirme konusunda faydalanıcıları
teşvik etmeye yardım edecektir. Aynı zamanda 2. ve 3. Öğeler kapsamında üstlenilen
yatırımların etkinliğini ve sahipliğini de tamamlayacak ve geliştirecektir.
81.
Farkındalık yaratmanın ardından, Proje personeli kendi illerindeki MH’leri seçecek ve
Mikro-havza Planlama Ekipleri (MHPE) tarafından uygulanmak üzere katılımcı bir şekilde
“bütünleşik MH planları” hazırlanacaktır.
82.
c. MH Seçme Süreci
Seçim süreci üç adımdan oluşur ve kriter temellidir (Kutu 1) Söz konusu sürecin
nesnel ve şeffaf olmasının sağlanması önem arz etmektedir.
83.
Birinci adım: Proje alanındaki mevcut MH’leri gösteren bir harita ve Valilikten alınan
istatistiksel bilgiler mevcuttur. Üç ilin her birindeki OİM’ler 100 MH (proje alanındaki tahmini
MH sayısı) arasından ön eleme yapar ve kendi illerindeki muhtemel adaylar için uzun bir MH
listesi çıkartırlar. Bu uzun liste ileride yapılacak MH tetkikinin temelini teşkil edecektir.
84.
İkinci adım: Üç uzun listedeki MH’ler OBM’de tartışılacaktır. Daha sonra da gözlem
yapmak ve arazi araştırması verilerini toplamak için OBM ve her bir ilin OİM temsilcilerinden
oluşan bir ekip tarafından ziyaret edilecektir.
85.
Üçüncü adım: Her bir ildeki uzun listelenmiş MH’lere yönelik mevcut bilgiler ve saha
gözlemleri, her bir il için bir kısa liste oluşturmak amacıyla MH’lerin değerlendirilmesi ve 1-5
puanlık ölçekte derecelendirilmesi için OBM’de aynı ekip tarafından kullanılacaktır. Eleme için
86.
23
bir dizi kriter kullanılacaktır (Kutu 1). Bölge halkları arasındaki sinerjinin sağlayacağı fayda
göz önüne alınarak, komşu MH’lerin seçilmesi de mümkün olduğunca tercih edilecektir.
Kutu 1. MH Seçimine Yönelik Kriterler
Doğal kaynak bozulmasının şiddeti: şiddetli olarak derecelendirilmelidir; iyi
tanımlanmış bir yoksulluk nedeninin olması; alanın halihazırda sel ve toprak
kaymalarına maruz kalmış olması; nehrin aşağı kesimlerindeki sulama ve drenaja
yönelik yatırımları etkileyen yüksek sedimantasyon seviyeleri,
Bozulmanın tersine çevrilebilirliği: doğal kaynak bozulmasını sürdürülebilir ve
ekonomik bir şekilde tersine çevirme imkanı; yatırımlar, bozuk doğal kaynakların
sürdürülebilir rehabilitasyonu ile sonuçlanmalıdır.
Doğal afet riski: sel, toprak kaymaları ve kaya düşmeleri yoluyla
MH’nin erişilebilirliği: proje personeli ve yükleniciler/nakliyeciler için yeterli
erişim düzeyi gerekmektedir. Aynı zamanda başkalarına görünebilmesi bakımından
da önem taşır; bir MH’nin çok uzak olması, onun diğer bölge halkları tarafından
görülme şansını azaltır.
Gelir getirici faaliyetleri uygulamaya sokma potansiyeli: daha iyi doğal
kaynak yönetimi için manivela olarak kullanılmak üzere gelirlerin arttırılabileceği
yerlerde mahsul ve hayvanlara yönelik yeterli kaynak temelinin (meralar, tarım
arazisi, su) mevcudiyeti
Kırsal yoksulluk seviyesi: Kırsaldan dışarı yapılan göçün ortaya koyduğu ve
tahmini yıllık gelirler aracılığıyla ölçüldüğü gibi
Kırsal bölge halkının projeye katılma konusundaki istekliliği: nakdi ve ayni
katlkılar yapmaya, belirli faaliyetler (örn. küçük altyapı yatırımları, mera yönetimi,
yeni ekili alanların korunması ve sulama suyu kullanımı) için sorumluluk almaya ve
doğal kaynakları kullanma şeklini değiştirmeye hazır olma
MH köylerinde ve bu köyler arasında sosyal uyumluluk: çatışmalar (örn. su
veya meralar konusunda) projenin başarısı önünde engel teşkil edecektir.
24

1. ve 2. yıl için kısa liste: Her bir il için, MH kısa listesi, projenin ele alabileceği
ilk %25’lik dilimde yer alan MH’lerden oluşacaktır. 1. ve 2. Yıl planlaması için, her
bir il için kendi havuzundan ilk 3 sıradakiler (toplamda 9) seçilecektir. Nihai
seçim, fiziksel ve sosyo-ekonomik kriterler temel alınarak OİM ve Orman Bölge
Müdürlüğü (OBM) tarafından ortaklaşa gerçekleştirilecektir.

Örnek MH’ler: İlk yıl planlanacak olan üç MH’den bir tanesi Proje illerinde örnek
niteliği taşıyacaktır. Dolayısıyla, yakından denetim/izleme ve sık ziyaretler
gerektirecek olan bu kadar katılımcı ve bütünleşik bir projenin uygulanmasında
başlangıçta yaşanacak zorluklar göz önüne alındığında, MH’lerin yakınlığı önem
taşımaktadır. Diğer MH’ler ve bölge halklarının önünü açacağından dolayı, başarı
potansiyelinin de önem arz ettiği dikkate alınmalıdır. İlk MH’lerde kazanılan
deneyimler, potansiyel risk ve meselelere ışık tutacak ve gerek merkez gerekse
saha yöneticilerinin daha sonraki MH’lerde ve yıllarda daha verimli ve etkili
uygulama için gerekli olan eylemlerde bulunmasına izin verecektir.
d. MH Planı Kavramı
Seçilen her bir MH için, mukim hanelerin geçim koşullarını iyileştirmek, doğal
kaynakları ıslah etmek ve daha sonra korumak amacıyla mukim bölge halkları ile katılımcı bir
şekilde MH’de bulunan her bir köy için bütünleşik bir plan hazırlanacaktır. Plan “katılımcıdır”
çünkü mukim bölge halklarının iletişim, işbirliği ve mutabakatına dayanır; “bütünleşiktir”
çünkü pek çok sektöre (orman arazisi, otlatma arazisi, tarım arazisi, su ve enerji) yönelik altplanları kapsar. Kapsam dahilindeki faaliyetlerin her birinin hem doğal kaynaklar hem de
kırsal geçim koşulları üzerinde çift etkiye sahip olduğu bu alt planlar birbirleri ile bağlantılıdır.
Her bir MH’ye yönelik olarak, MH’de yer alan her bir köy için planlar hazırlanacaktır.
87.
Her bir plan; bir MH faaliyet haritası; toprak, erozyon, topografya ve bitki örtüsünü
kapsayacak olan ilgili haritalar ve on adet önceden tayin edilmiş bölümü içerecektir: i) MH’ye
genel bakış; ii) doğal kaynaklar, arazi kullanımı, mahsul ve hayvan üretiminin mevcut
durumu; MH’nin seçilme nedenleri; iii) bölge halklarının belirlediği öncelik sorunları ve
katılımcı süreç; iv) ormancılık alt planı; v) otlak alanı alt planı; vi) tarımsal alt planı; vii) su alt
planı; viii) enerji alt planı, ix) maliyetler x) anlaşmalar ve düzenlemeler. Alt planların
hazırlanmasında temel ilke, proje tabiatının göz önünde bulundurulması suretiyle
rehabilitasyon ve gelir getirici müdahaleler arasında belli bir oranın korunmasıdır.
88.
Herhangi bir MH’de, uygulama müdahaleleri yalnızca bölge halkları ile üzerinde
mutabakata varılan net bir şekilde tesis edilmiş önceliklere dayanılarak MH’nin bazı köylerinde
ve bazı kısımlarında gerçekleştirilebilir. Temel ilke, MH’lerin yüksek kesimlerinden aşağı doğru
inerek erozyonun durdurulmasıdır.
89.

Orman alt planı: orman arazisi için hazırlanır; erozyona uğramış alanların
rehabilitasyonunu ve bozuk orman arazisinin iyileştirilmesini kapsar.

Otlak alt planı: otlaklara/hayvancılığa yönelik yatırımları ve sürdürülebilir
yönetim konusundaki müdahaleleri kapsar.
25

Tarım alt planı: tarım arazisi için hazırlanır ve mahsul (tahıl, yem ve bahçe
mahsulleri ve sera üretimi) ve hayvancılık müdahalelerini kapsar. Aynı
zamanda eğitim programı ve örnek uygulama programını da içerecektir.

Su/sulama alt planı: Şunlara yönelik yatırımlar için hazırlanır: i) küçük ölçekli
sulama amacıyla küçük su kaynaklarının geliştirilmesi ve mevcut sulama
altyapısının rehabilitasyonu; ii) hayvan içme suları ve iii) köy sağlık hizmetleri.

Enerji kullanımı alt planı: enerji tasarrufu ve yenilenebilir teknolojiler ile ilgili
yatırımlar için hazırlanır.
MH planlama süreci 14 adımdan (Kutu 2) oluşur. MHP’ler, çok disiplinli hizmet
sağlayıcılar olan Mikro Havza Planlama Ekipleri (MHPE’ler) tarafından hazırlanacaktır. MH
planlarının hazırlanmasına yönelik kılavuz ilkeler Ek 10’da yer almaktadır.
90.
Kutu 2. MH Plan Hazırlama Adımları
Adım
Eylem
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Farkındalık yaratma
MH’ye ilk saha gezisi
Yerel halkların proje konusunda bilgilendirilmesi
Veri ve bilgilerin derlenmesi
Sorun tespiti
Sorun analizi
Tespit çözümü
İlk taslak MH planının hazırlanması
Taslak Faaliyet Haritasının hazırlanması
MH köylerinde ilk Taslak MH Planının sergilenmesi
Yerel düzeyde nihai taslağın hazırlanması ve onaylanması
Nihai MH Planının imzalanması
Yerel düzeyde imzalanan planın sergilenmesi
14
MH planına yönelik bütçe tahsisi
e. Katılımcı Araç ve Süreç
MH planlama, uygulama ve izleme katılımcı olacaktır. Bu amaçla, “SorunlarSaptamalar-Çözümler (SOR-SAP-ÇÖZ)” usulü adlı katılımcı araçtan yararlanılacaktır (Ek 11).
IFAD metodolojisine ait uygun araçlar, uygun olduğu hallerde SOR-SAP-ÇÖZ sürecindeki
boşlukları dolduracaktır. Planlama sürecinde, ihtiyaç duyulduğunda odak grup tartışmaları ve
bölge halkı istişaresine de gidilecektir.
91.
Yaklaşım: SOR-SAP-ÇÖZ cinsiyetleri, yaşları ve sosyal statüleri ne olursa olsun tüm
bölge halkı bireylerinin eşit söz hakkına sahip olduğu ortamı yaratır. Toplumsal cinsiyet
meselelerinin MH gelişim planlaması ve uygulamasına dahil edilmesini sağlamak amacıyla
kadınların sürece katılımlarını teşvik etmek için özelikle çaba sarf edilmektedir. Yerel kültürün
92.
26
sürecin karışık gruplarla yürütülmesine izin vermediği köylerde, kadınlarla ayrı toplantılar
yapılacaktır.
Öğeye yönelik Uygulama Düzenlemeleri
Öğenin Yönetim sorumluluğu: TUB aracılığıyla Elazığ’daki OBM’ye aittir. OBM’nin
temel sorumlulukları: i) alandaki tüm hizmet sağlayıcıların tedariki; ii) öğe kapsamında
çalıştaylar, çalışma turları ve değişim ziyaretlerinin planlanması ve uygulanması ve iii)
hassasiyet ve farkındalık yaratma programlarının düzenlenmesi ve gerçekleştirilmesi.
93.
İşe alınacak hizmet sağlayıcılar: Öğe için 2 sözleşmeli ekip öngörülen faaliyetleri
gerçekleştirecektir: i) MH Planlama Ekipleri (MHPE’ler) ve ii) Proje İl Ekipleri (PİE). Ekiplerin
tedariki TUB’deki Satınalma Uzmanı (atanan) tarafından ele alınacaktır. Elazığ’daki Proje
Yönetici Yardımcısı (PYY), MUB’nin gözetiminde MHPE’ler ve PİE’lerin işe alımını denetler.
Tedarikte aşağıdaki yöntemlerden bir tanesi kullanılacaktır: i) Ulusal Rekabete Dayalı İhale
(ULRDİ) ya da ii) Üniversitelerin söz konusu olduğu durumlarda Doğrudan Sözleşme (DS).
94.

MHPE’ler: Ekipler, Murat Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesinin uygulanmakta
olduğu önceden tayin edilmiş alanlar için İş Tanımında (Ek 12) belirtildiği üzere
katılımcı bir şekilde bütünleşik MH planlarının hazırlanmasından sorumlu olacaktır.
MHPE’nin yapısı boyut bakımından esnekken ve asgari olarak Danışmanlık Yüklenicisi
(DY) tarafından belirlenirken, aşağıdaki uzmanlar MHPE üyeleri olarak hazır
bulundurulacaktır: orman uzmanı, ziraat mühendisi (bilimsel tarım uzmanı),
hayvancılık uzmanı (zooteknisye/veteriner), kırsal sosyolog, kırsal altyapı mühendisi
ve ekonomist. MHPE’ler şunlar tarafından desteklenecektir: i) Elazığ, Bingöl ve
Muş’taki ilgili OİM’ler ve ii) MH planlarının hazırlanmasında ve SOR-SAP-ÇÖZ
sürecinde teknik ve lojistik destek bakımından Proje İl Ekipleri (PİE’ler). 25 MH
planının hazırlanması (ayrıntılı fiziksel planlama, toprak çalışmaları, ekip tarafından
6-7 ziyaret/MH ve danışman maliyeti dahil olmak üzere 75.000 USD /MH planı)
öngörülmektedir.

PİE’ler: İş Tanımı (Ek 3) temel alınarak her bir proje ili için üç ekip işe alınacaktır.
Ekiplerin görev yeri Elazığ, Bingöl ve Muş olacak ve ekipler raporlama, koordinasyon
ve izleme amacıyla gerekli olduğu hallerde Elazığ’daki Orman Bölge Müdürlüğüne
(OBM) düzenli ziyaretler gerçekleştirecektir. Her bir ekip bir orman mühendisi, bir
ziraat mühendisi (arazi ve su yönetimi alanlarında kapasiteye sahip bilimsel tarım
uzmanı) ve hayvancılık uzmanını (zooteknisyen veya veteriner) içerecektir. Bunların
iş tanımları projeye yönelik çeşitli görevleri kapsamaktadır. Bununla birlikte, öğe için
her bir ekip, MH Planlama süreci başlatılmadan önce farkındalık yaratma
kampanyasına öncülük edecek ve köy ziyareti planları geliştirmek için MHPE’ler ile
yakın bir şekilde çalışmak suretiyle köy idareleri aracılığıyla mekanlar ayarlayacak ve
kadınlar ile yaşlıların katılımını sağlayacaktır. Ekipler, bu PUEK’te belirtilen norm ve
27
yaklaşımlara
uygunluğu
sağlamak
maksadıyla
SOR-SAP-ÇÖZ
sürecinin
yönetilmesinde ve MH planlarının hazırlanmasında teknik ve lojistik destek sağlamak
suretiyle MH Planlama ekiplerine yardım edecektir. Ekipler kendi OİM’leri ve
Elazığ’daki PYY arasında eşgüdüm sağlama sorumluluğuna sahip her bir OİM’deki
atanmış orman uzmanları olan İON’lere yardım edecektir.
Aşamalara Ayırma: Her bir il için bir MH seçilecektir (Proje/yıl için 3 MH). Her MH
planı art arda 3 yılda uygulanacaktır. Proje süresi boyunca tüm MH planlarının uygulanmasını
tamamlayabilmek için planlama için son yıl 4. yıl olacaktır (Tablo 6). Fiziksel çalışmaların çoğu
ilk yılda (ya da 1.5 yıl) üstlenilebilecek ve takip eden iki yıl içinde bakım yapılacaktır.
95.
Tablo 6. 25 MH’nin planlanması ve uygulanmasının aşamalara ayrılması
Proje Yılı
Çalışma
programın
daki MH
sayısı
*
**
1
2
3
4
PY*
UY**-1
UY-2
UY-3
PY
UY-1
UY-2
UY-3
PY
UY-1
PY
8
3
6
8
5
6
7
UY-2
UY-1
UY-3
UY-2
UY-3
3
2
1
Planlama Yılı (PY)
Uygulama Yılı (UY)
Eğitim/ Teknik Destek ve Çalıştaylar: Bu kategori hem teknik personel (OGM) hem
de MH bölgesi halklarına yönelik kapasite oluşturma faaliyetlerini kapsar:
96.

Teknik destek: şunlar için fonlar mevcut kılınır: i) MH planlarından elde edilen
bilgilerin CBS haritalarına uygulanması için bir CBS/veri yönetimi uzmanı; ii)
toprak erozyonu dahil olmak üzere fiziksel müdahalelerin mevcut izleme
sisteminin yükseltilmesi ve CBS sistemine bağlantılanması. IFAD Satınalma
sınıtları ve kılavuz ilkeleri, danışmanların tedariki için geçerli olacaktır.
Uzmanların işe alınmasında danışman niteliklerine (DN) dayalı seçim
uygulanacaktır.

Çalıştaylar: i) OGM ve PİE’lere yönelik doğal kaynak ekonomisi; ii) yıllık olarak
PİE, OGM ve Bölge OGM personeli için belirlenmiş teknik konular ve planlama ve
iii) karbon ayırma. Çalıştaylar, mekan, ofis malzemeleri vs. ile ilgili masraflar için
Yerel Alım (YA) yönteminden yararlanılacaktır.

Eğitim kursları: şunlar ile ilgili kurslar için fonlar mevcut kılınır: i) rekreasyon
(dinlenme) ve eğitim ortamı, doğa koruma, kereste ve yakacak odun üretimi de
dahil olmak üzere orman ekosistem hizmetlerinin sürdürülebilir yönetimine
yönelik çok işlevli orman yönetim planlarının hazırlanması ve ii) PİE’lere yönelik
uygulama ilkeleri ve proje yaklaşımları. Tahsis edilen fonlar, YA yoluyla tedarik
28
edilecek olan eğitim materyali ve mekan dahil olmak üzere eğitim ile ilgili
masraflara yöneliktir.

Çalışmalar: Proje ve OSİB için yarar sağlayacağı kabul edilen birçok çalışma bu
Öğe kapsamında finanse edilecektir. Bunlar: i) doğal kaynak ekonomisi; ii)
karbon ayırma fırsatlarının değerlendirilmesi; iii) odun-dışı orman ürünlerine
yönelik fırsatların değerlendirilmesi; iv) rüzgar dahil olmak üzere alternatif enerji
kaynaklarının değerlendirilmesi ve v) özel/kamu fidanlığı fizibilite çalışması. Bu
çalışmaları gerçekleştirecek bireysel uzmanların işe alımında, DN satınalma
yönteminden yararlanılacaktır.

Farkındalık yaratma: PYY denetimindeki İON’ler ve PTE’ler, Proje alanındaki
farkındalık yaratma faaliyetlerinden sorumlu olacaktır. MH planlama süreci
başlamadan önce PİE’ler farkındalık yaratma kampanyasını başlatacak ve daha
sonra da MHPE’ler ile yakın bir şekilde çalışmak suretiyle köy ziyareti planlarını
geliştirecek, köy idareleri aracılığıyla mekanlar ayarlayacak ve kadınlar, gençler
ve yaşlılar başta olmak üzere geniş çaplı katılım gösterilmesini sağlayacaktır.
Çeşitli masrafları karşılamak üzere projenin ilk 4 yılında 25 ziyaret için fonlar
tahsis edilir. Tedarik yöntemi en düşük maliyettir.

Çiftçi keşif ziyaretleri: Bu ziyaretler, OGM ve Çölleşme ile Mücadele ve Erozyon
Kontrolü (ÇEM, eski adıyla AGM) çalışmalarını ve önceki proje sahalarını (örn.
Doğu Anadolu Havza Rehabilitasyon Projesi) MH köylerine göstermek için ve
proje kapsamında öngörülen müdahaleler konusundaki eğilimlerini ve peşin
hükümlü fikirlerini değiştirmek amacıyla düzenlenecektir. Söz konusu ziyaretler
aynı zamanda katılım sağlayan köylülerin şunları yapmasına yardım edecektir: i)
doğal kaynak ve havza rehabilitasyonu faaliyetleri konusunda deneyime sahip
diğer köylüler ile etkileşim kurma, ii) farklı fikirleri keşfetme ve bakış açılarını
genişletme ve iii) köyleri ve çevresi konusunda bir vizyon geliştirme. Proje süresi
dahilinde gerçekleştirilecek 50 ziyaret için çeşitli masrafları karşılamak üzere
fonlar tahsis edilir. Tedarik yöntemi en düşük maliyettir.
Taşıtlar/Ekipmanlar ve Mallar: Bu kategorideki tüm kalemler YA yöntemi ile tedarik
edilecektir:
97.

Taşıt kiralama: Şunlar için taşıt kiralanması öngörülmektedir: i) PİE’ler (4x4):
sürücü, bakım, yakıt ve sigorta dahil olmak üzere her bir ekip için 200 gün/yıl
ve ii) köylülerin keşif ziyaretleri (minibüs): çeşitli yerlere yaklaşık 50 ziyarette
bulunmaları için köylü gruplarına yönelik,

Ofis ekipmanı: Üç PİE, OBM ve OİM’lere yönelik ofis ekipmanlarının tedarik
edilmesi öngörülmektedir: Her bir PİE için üç bilgisayar, bir yazıcı/il ve bir
fotokopi makinesi/il ve 3 elde kullanılır GPS/PİE.

Yazılım: CBS yazılımı ve CBS haritaları
Maliyet Paylaşımı: Bu Öğe için öngörülen herhangi bir maliyet paylaşımı mevcut
değildir. Tümü %100 IFAD Kredisi ve IFAD Hibesi (yıllık olarak PİE, OGM ve bölge OGM
98.
29
personeli için, teknik destek, çalışmalar ve planlama ve belirlenen teknik konular) tarafından
finanse edilecektir. Diğerleri %100 IFAD Kredisi tarafından finanse edilecektir.
İhale dokümanları: Mallar, çalışmalar ve hizmetlerin tedarikine yönelik tüm ihale
dokümanları, gerektiği şekilde OBM ve/veya YB/TUB uzman(lar)ının katılımıyla satınalma
kurumu (ilgili Satınalma Yetkilisi) tarafından hazırlanır. İl düzeyinde, icra kurumlarının
sorumlu ekibi, YB ve ilgili ekiplerin merkezi yönetiminin nezaretinde tedarik dokümanlarını
hazırlayacaktır. Herhangi bir eylemde bulunulmadan önce tüm satınalma dokümanları YB
tarafından onaylanacaktır.
99.
30
C2. DOĞAL KAYNAKLARA
YÖNELİK YATIRIMLAR
31
a. Giriş
2. Öğenin temel hedefi, MHP’lerde belirtildiği üzere daha ileri düzeyde bozulma ve
erozyonu önlemek maksadıyla otlatma alanları da dahil olmak üzere orman olarak
tescillenmiş arazideki bozuk alanların korunması ve rehabilite edilmesine yönelik faaliyetlere
yatırım yapılmasıdır.
100.
Şunlar göz önünde bulundurulmalıdır: i) bu Öğe kapsamında olan müdahaleler kamu
arazilerine yönelikken, 3. Öğe kapsamındaki müdahaleler özel arazilere yöneliktir. ii) 2.
ve 3. Öğeler birbirleri ile bağlantılıdır. 2. Öğe kapsamında yer alan müdahaleler, tarım
arazilerini sel ve toprak kaymalarından koruyarak, sulamaya yönelik su kaynağı ve kalitesini
arttırarak, bitki örtüsünü iyileştirmek ve otlatma arazilerinde küçük ama yararlı yapılar
sağlamak ve böylece içme suyu mevcudiyetini arttırmak suretiyle hayvan verimliliğine katkıda
bulunarak 3. Öğe dahilindeki faaliyetler üzerinde etki yaratmaktadır. 2. Öğe aynı zamanda
geçici istihdam sağlamak, sel ve toprak kayması risklerini azaltmak suretiyle ve topluluklara
meyve ağaçlarından ve meşe korusu rehabilitasyonundan elde edilen bitki materyallerinden
yararlanma ve florayı geliştirerek arıcılığı destekleme olanağı sağlamak suretiyle köylerin
geçim koşullarını etkilemektedir.
101.
Bu Öğe arazi, toprak, bitki örtüsü ve suya yönelik yatırımları kapsamaktadır:
102.
i)
Toprak koruma yatırımları,
ii)
Bozuk ormanların rehabilitasyonu,
iii)
Bozuk otlak/otlatma alanlarının rehabilitasyonu ve sürdürülebilir yönetimi,
Yukarıda bahsi geçen yatırımların gerçekleştirildiği alanların korunması için bunların
korunması önem arz etmektedir. Rehabilitasyonu yapılan toplam alanın yaklaşık %10’u için
çit gerekeceği tahmin edilmektedir. Bu Öğe kapsamında çitlerin finansmanı öngörülmektedir.
103.
32
b. Yatırım Menüsü
Toprak koruma yatırımları: Yatırımın amacı, mikro havzalardaki bitki örtüsü ve
toprakların korunması için önlemlerin alınması ve havza koruma ile orman arazisinin yönetimi
ve rehabilitasyonuna yönelik mekanik ve biyolojik yaklaşımlar sergilemektir.
104.
Bu yatırım aşağıdaki müdahaleleri kapsayacaktır: i) akarsu oyuğu rehabilitasyonu
gibi erozyon kontrolü ve eğim stabilizasyonu önlemleri, ii) nem korunumunun iyileştirilmesi
için sığ/manüel teraslama, iii) bölge halklarıyla üzerinde mutabakata varıldığı şekilde
orman ve meyve ağacı türlerinin ekimi ve iv) arazi, toprak, bitki örtüsü ve su için belirli ve
üzerinde anlaşmaya varılmış alanların otlatma yatırımlarına kapatılması. i) erozyonun
büyüklüğü, ii) toprak türü; iii) eğim yüzdesi; iv) bitki örtüsü türü; v) yağış özellikleri, vi)
arazi kullanımı ve en önemlisi vii) mukim bölge halklarının mutabakatına bağlı olarak MH,
bu müdahalelerden bir veya birkaç tanesi seçilebilir.
105.
33
Bozuk ormanların rehabilitasyonu: şunları içerecektir: i) meşe koruluğu
rehabilitasyonu ve ii) bozuk orman alanında ağaç ekimi (ağaçlandırma). Rehabilite edilmiş
106.
34
alanlar, fidelerin küçük geviş getirenlerin yiyebileceği/hasar verebileceği yüksekliğin üzerine
çıkmalarını sağlamak için çit örme yoluyla belirli bir süre (2-3 yıl) otlatmaya kapatılacaktır.

Meşe korusu rehabilitasyonu: Proje alanındaki, özellikle Bingöl’deki dağlarda
meşe koruları/ormanları mevcuttur. En yaygın meşe türleri: i) Quercus infectoria
Olivier, ii) Q. ithaburensis Decne. subsp. macrolepis (Kotschy) Hedge, iii) Q.
brantii Lindley, Q. libani A. Rich., iv) Q. robur subsp. pedunculiflora (K. Koch)
Menitsky and v)Q. petraea Lieble. Bununla birlikte, bu meşe ağaçlarının pek çok
kısmı, yakacak odun amaçlı yasadışı kesim, yasadışı otlatma, hayvan besleme
amaçlı yasadışı yaprak ve dal kullanımı (özellikle keçiler için) nedeniyle verimsiz
ve bozuktur. Bu bozuk ormanlar rehabilitasyon yoluyla verimli ormanlara
dönüştürülebilir. Meşcerelerin gerçek durumu göz önüne alınmak suretiyle, i)
ağacın ıslah olmasını sağlamak için gövdenin boğazdan kesilmesi, ii) meşe
palamutları ile ek tohumlama ve iii) meşe fideleri ile ek ekim dahil olmak üzere
bir veya daha fazla iyileştirme tekniği uygulanacaktır.
35

Bozuk orman arazisinde ağaç dikimi: Proje alanında yaşanan orman bozulması,
aşırı kullanım, sürdürülebilir olmayan orman yönetimi, yerel orman sakinlerinin
sosyo-ekonomik sorunları, mülkiyet ve arazi kullanım hakkı sorunları ve orman
alanının tarım alanına dönüştürülmesinin bir sonucudur. Söz konusu alanların
iyileştirilmesi için, ağaçlandırma yapılacak ve i) toprak türü ve derinliği, ii) ana
kaya türü, iii) iklim koşulları, erozyon derecesi ve v) yerel tercihler de dahil olmak
üzere pek çok etmen temel alınarak türler seçilecektir.
Bozuk otlakların rehabilitasyonu: Bu işlem, orman otlakları/otlatma alanları
üzerindeki baskıyı azaltmak ve bozuk otlatma alanlarının taşıma kapasitesini arttırmak için
yapılacaktır. i) alanın kapatılması ve ii) dönüşümlü otlatmanın teşviki yoluyla
gerçekleştirilecektir.
107.

Alanın kapatılması: gerek biyokütle gerekse botanik yapı bakımından taşıma
kapasitesini arttırmak için alanın çit örme yoluyla bir süreliğine otlatmaya
kapatılmasıdır. Otlatma alanlarının geçici olarak kapatılmasını telafi etmek için
tarım arazisinde (3. Öğe kapsamında) kullanılmak üzere maliyet paylaşımı
temelinde hayvan sahiplerine yem mahsulü tohumları verilecektir.

Kullanıcıların dönüşümlü otlatmayı benimsemesine yardım etmek rutin bir
uygulama olarak çobanlar ve hayvan sahiplerine yönelik eğitim ve örnek
gösterim sağlamak suretiyle gerçekleştirilecektir.
Otlatma alanı altyapısına yönelik yatırımlar: Bu öğe aynı zamanda hayvan
sahiplerinin katılımını sağlamak ve hayvan başına verimliliği arttırmak için otlatma alanı
altyapısındaki yatırımları finanse edecektir. Söz konusu yatırımlar şunları kapsar: i) hayvan su
içme yapıları; ii) gölgelikler ve tırmalama direkleri ve iii) otlatma alanındaki basit barınaklar.
108.

Kaşınma Kazıkları: Otlatma alanında 50 hektar başına bir veya iki tane
yerleştirilecektir.
36

Basit barınaklar/ağıllar: Çobanların ve hayvanların hırsızlık, olumsuz hava
koşulları ve vahşi hayvanlara karşı korunmaları amacıyla otlatma alanında
basit barınaklar/ağılların yapılması öngörülmektedir. 50 hektar başına bir
barınak olacaktır. Bu yapılar MH’de ortak kullanıma açık olacaktır.
Hayvan su içme yapıları: otlaklarda suya erişimi sağlayacak ve böylece su içmek için
hayvanların kat etmesi gereken yolu kısaltacaktır. Elde edilen fayda iki yönlüdür: i) hayvan
hastalıklarının yayılma riskinin azaltılması ve ii) hayvan başına verimin artması. Yapılar: i)
yalaklar ve ii) sulama havuzları. Yalakların daha önemli olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.
Yalnızca birkaç tane sulama havuzu yapılacaktır.
109.
37

Yalaklar: Yaklaşık 10 x 1 x 0.6 metre boyutlarında yerinde dökme beton
(çoğunlukla) veya prefabrik sac olacak ve 300 hektar başına bir tane olacak
şekilde stratejik olarak otlatma alanının üzerine kurulacaktır.

Hayvan sulama havuzlarının yapımı. Otlatma alanlarında bu havuzların yaz
otlatma döneminde doğrudan kullanıma yönelik olarak yapımı, hayvancılığın
temel faaliyet olduğu ve su kaynaklarının az; ancak saha koşullarının yüzey akışı
toplamaya uygun olduğu köylerde desteklenecektir.

Havuzlar, tipik olarak akış yukarı eğimde pereli (dolgulu) koruma ve azami
toplam set yüksekliğinin beş metre olduğu havza (veya set) tipinde olacaktır.
Havuzlar çitle çevrilmeli ve hayvanların doğrudan erişim sağlamalarını engellemek
için bir dizi yalağa su tedarik etmek üzere kullanılan setten geçen bir drenaj
borusunun mevcut olduğu bir kontrol yapısına sahip olmalıdır. Havuzlara yönelik
yatırımlar, tesisin ortak kullanımına yönelik resmi düzenlemeleri kapsamalıdır.
Ayrıntılı tasarım aynı zamanda siltasyonu (lığ ile su kirlenmesi) azaltma amaçlı
havza ağaçlandırma önlemlerini de kapsayabilir. Jeolojik bir belge, çevresel etki
değerlendirmesi belgesi ve besleme rejimini değerlendiren kısa bir hidrolojik
çalışma da fizibilite analizinin bir parçasını teşkil edecektir. Hayvan sulama
tesislerine yönelik tüm yatırımlar, yatırım maliyetini üretim ve gelirlerde
yaşanması beklenen artış ile ilişkilendiren temel bir mali analizi içermelidir.
38
Sediment (Çökelti) Ölçüm İstasyonları: Sediment tutma ve yerinde erozyon ölçümü
yoluyla 25 MH’nin tümünde erozyon ölçümü yapılacak ve havza alanının önceden belirlenmiş
yerlerinde GPS işaretli fotoğraflar ile birleştirilecektir. Bu ölçüm şu iki amaca hizmet
edecektir: a) doğrudan MH alanlarındaki DK rehabilitasyon faaliyetlerinin etkisini
belgeleyebilen verilerin toplanması ve b) bölge halklarını kurulum, yönetim ve veri toplama
sürecine dahil etmek suretiyle farkındalık yaratma. İstasyonlar, MH planlama safhasında her
bir MH’de kurulacaktır.
110.
c. Uygulama Düzenlemeleri ve Satınalma
Elazığ, Bingöl ve Muş’taki OİM’ler bu öğenin uygulanmasından sorumlu olacak ve
OBM’ye raporlama yapacaktır. Bu öğe kapsamındaki otlatma alanı yatırımları ile ilgili olanlar
da dahil olmak üzere, orman ile ilgili faaliyetler, 1. Öğe kapsamında nihai hale getirilmiş olan
MH planlarına uygun şekilde uygulanacaktır.
111.
İnşaat işleri: Bu Öğe kapsamında finanse edilecek çalışmalar şunları kapsar: i)
ormancılık çalışmaları ve ii) hayvan içme suyu yapıları.
112.

Ormancılık çalışmaları:
aşağıdakiler ile sınırlı olmamak kaydıyla şunları
kapsar: bozuk ormanların ağaçlandırılması (teraslama, ağaç dikme, dikilen
ağaçların etrafına cep teraslar dahil), bozuk toprakların korunması ve
iyileştirilmesi, koru rehabilitasyonu (ıslah kesimi, ek tohumlama ve ek ekim
dahil). Bu çalışmalara yönelik sözleşmeler, IFAD için kabul edilebilir olan
prosedürler
gereğince
ULRDİ/YA
yoluyla
tedarik
edilecektir.
OİM,
rehabilitasyon ve ağaçlandırma faaliyetleri ve diğer küçük inşaat işleri için
hizmet sağlayıcılar istihdam edecektir (örn. köy idareleri ve yerel yükleniciler).
Rehabilitasyon, ağaçlandırma, bu yapıların bakımı ve korunması ile ilgili tüm
çalışmaların ilgili MH’lerde ikamet eden köylüler (köy idaresi altında veya
bireysel olarak işe alınan) tarafından yapılması beklenmektedir. Yeterli iş
gücünün mevcut olmadığı hallerde, OİM işi PUEK’te belirtildiği şekilde rekabete
dayalı olarak işe alınacak olan uygun hizmet sağlayıcılara verecektir.

Hayvan İçme Suyu Yapıları: Hayvan su içme yapıları ve yan tesislere yönelik
inşaat işleri, OİM’ler tarafından il düzeyinde rekabete dayalı olarak (YA)
verilecektir. Bu çalışmaların izlenmesinden ve İl Odak Noktalarına (İON’ler)
raporlama yapılmasından Proje İl Ekipleri (PİE’ler) sorumlu olacaktır. OİM/OBM
illerdeki valilik ve ilgili devlet kurumları ile düzenlemeler yapacaktır (örn.
“ihtiyaç duyulduğu ve mutabakat sağlandığı şekilde” temelinde teknik destek
almak için Tarım Departmanı (TİM)).
Taşıtlar/Ekipmanlar/Malzemeler/Mallar: Bu Öğe için
mevcuttur: i) tohum ile fideler ve sediment ölçüm ekipmanı.
113.
bu
kategoride
2
kalem
39

Tohum ve fideler: İstikrarlı ve risksiz arz sağlama amaçlı standart OGM
uygulaması olarak, gerekli fideler yıllık olarak OGM’nin belirlediği fiyatlara
üretim yapabilen fidanlıklardan getirtilecektir. Bu tedarikçiler Elazığ ve
Muş’taki devlete ait fidanlıkları içermektedir. Zamanlama, nicelik ve nitelik
bakımından MH planlarında belirtilen ihtiyaçlar doğrultusunda arzu edilen
fideleri tedarik edebilen diğer devlet fidanlıkları ve özel üreticiler ile anlaşma
yapılabilir,

Sediment ölçüm ekipmanları: Ekipman ve Mallar kategorisi kapsamında YA
yoluyla 25 ekipmanın tedarik edilmesi öngörülmektedir.
İhale dokümanları: Mallar, çalışmalar ve hizmetlerin tedarikine yönelik tüm ihale
dokümanları, gerektiği şekilde OBM ve/veya YB/TUB uzman(lar)ının katılımıyla tedarikçi
kurum (ilgili Satınalma Yetkilisi) tarafından hazırlanır. İl düzeyinde, icra kurumlarının sorumlu
ekibi, YB ve ilgili ekiplerin merkezi yönetiminin nezaretinde tedarik dokümanlarını
hazırlayacaktır. Herhangi bir eylemde bulunulmadan önce tüm satınalma dokümanları YB
tarafından onaylanacaktır.
114.
Maliyet paylaşımı: aşağıdaki yatırımlar %95 oranında IFAD, %5 oranında Hükümet
tarafından finanse edilecektir: i) toprak koruma yatırımları ve ii) bozuk ormanların
rehabilitasyonu. Bozuk otlaklar, hayvan su içme yapıları ve basit barınakların
rehabilitasyonuna yönelik yatırımlar %95 IFAD, %5 oranında da faydalanıcılar tarafından
finanse edilecektir. İhtiyaç olması halinde ve ihtiyaç olduğunda her bir MH başına korucu
istihdam edilebilir. Bunun maliyeti tamamen Hükümet tarafından karşılanacaktır. Sediment
ölçümüne yönelik ekipmanlar %100 Krediden finanse edilecektir.
115.
40
C3. GEÇİMİN
İYİLEŞTİRİLMESİNE YÖNELİK
YATIRIMLAR
41
a. Giriş
3. Öğenin temel hedefi özel arazide küçük ölçekli mahsul üretimini ve hayvancılığı
desteklemek suretiyle MH köylerinde geçim koşullarını ve yerleşim alanlarındaki yaşam
koşullarını iyileştirmektir.
116.
2. ve 3. Öğeler birbirleri ile bağlantılıdır. 2. Öğe kapsamında yer alan müdahaleler,
tarım arazilerini sel ve toprak kaymalarından koruyarak, sulamaya yönelik su kaynağı ve
kalitesini arttırarak, bitki örtüsünü iyileştirmek ve otlatma arazilerinde küçük ama yararlı
yapılar sağlamak ve böylece içme suyu mevcudiyetini arttırmak suretiyle hayvan verimliliğine
katkıda bulunarak 3. Öğe dahilindeki faaliyetler üzerinde etki yaratmaktadır. 2. Öğe aynı
zamanda geçici istihdam sağlamak, sel ve toprak kayması risklerini azaltmak suretiyle ve
topluluklara meyve ağaçlarından ve meşe korusu rehabilitasyonundan elde edilen bitki
materyallerinden yararlanma ve florayı geliştirerek arıcılığı destekleme olanağı sağlamak
suretiyle köylerin geçim koşullarını etkilemektedir.
117.
b. Etkiler /Bağlantılar
3. Öğe kapsamındaki yatırımlar hem yoksulluk (doğrudan) hem de doğal kaynak
bozulmasını (hem doğrudan hem dolaylı olarak) ele almaktadır.
118.
Yoksulluk üzerindeki etki: Bazı faaliyetler doğrudan hane halkının gelirini
arttırarak bazıları ise masrafları azaltmak suretiyle yoksulluğu azaltmaktadır:
119.

Gelir arttıran faaliyetler: Mahsul üretimi: Nispeten daha büyük arsalarda bir
derece mekanizasyon ile buğday/arpa ve yem mahsulü üretimi, mahsul verimi ve
toplam üretimdeki iyileşmeler sonucunda gelir üzerinde doğrudan etkiye sahip
olacaktır. Meyve ve sebze üretimi de, aile işçiliğinden yararlanarak ekili alan
birimi başına gelirin daha yüksek olacağı daha küçük arsalardan gelir
sağlayacaktır. Küçük ölçekli sulamaya yönelik yatırımlar (su depolama havuzları,
toprak kanallarının rehabilitasyonu ve tarla içi damla sulama) hane halklarının
kazanma kapasitesini doğrudan arttıracaktır.
Bunların tümü aynı zamanda
ailelerin beslenme durumuna olumlu etki yapacaktır. Sözleşmeli fide üretimi
yalnızca gelir üretmeyecek; aynı zamanda ileride gerçekleştirilecek olan küçük
ölçekli işlere yönelik modeller/fırsatlar oluşturacaktır. Hayvancılık: hayvancılık ve
mahsulü bütünleştiren tarım arazisinde yem mahsulü üretimi ve ahırlarının
iyileştirilmesi hayvancılığı geliştirecek ve hane halkı gelirine katkıda bulunacaktır.
42

Masrafları azaltan faaliyetler: birlikte kullanıldığında etkileri birleşen güneş enerjili
su ısıtıcıları, enerji tasarruflu sobalar ve ev yalıtımını kapsayan alternatif enerji
kaynaklarına ilişkin yatırımlar.
Doğal kaynak bozulması üzerindeki etki: hem doğrudan hem dolaylı etki söz
konusudur:
120.

Doğrudan etkiler şunlardan kaynaklanır: i) buğday ve arpa üretiminin
geliştirilmesi (eğimli arazileri yüzey akışı ve üst toprağın ve verimliliğin
kaybedilmesine neden olan yıllık üretimden kurtararak arazi kullanımını
düzeltme; aynı derinlikten toprak nemi ve toprak besinlerini sürekli olarak
tüketen monokültürden uzaklaşma; belirli otların, böceklerin ve hastalıkların
gelişimiyle sonuçlanır) ii) nadasın azaltılması (bitki örtüsü oluşturmak suretiyle
yaklaşık 12 ay boyunca araziyi rüzgar ve su erozyonundan korumak), iii) Nitrojen
sabitleştirici baklagil mahsulleri ile yem mahsulü üretiminin kapsamını
genişletmek (toprak organik madde içeriğini arttırmak, agrega stabilitesini
artırmak suretiyle toprağın dayanımını geliştirmek ve su tutma kapasitesini
yükseltmek); iv) özellikle esasen buğday olmak üzere yıllık mahsul ekiminin
yerini alması suretiyle eğimli arazilerde yapılması halinde meyve bahçelerinin
kurulması (eğim stabilizasyonu ve yüzey akışının azaltılması), v) küçük ölçekli
sulamanın geliştirilmesi (nakil kayıplarını azaltmak suretiyle su kullanım
verimliliğini geliştirmek ve damla sulama gibi su tasarruflu yöntemleri
benimsemek), vi) sözleşmeli fide üretimi (erozyonu azaltan iyi toprak örtüsünün
tesis edilmesi ve başarılı bir şekilde ağaçlandırma yapılmasını sağlayan istikrarlı
fide arzı), vii) alternatif enerji kaynakları (yakacak odun tüketimini azaltarak
arazi örtüsünün iyileştirilmesi). Tüm mahsul üretimleri için, konturlara paralel
toprak işleme teşvik edilecektir. Bu, eğimli arazilerde önemli miktarda yüzey
toprağı, toprak verimliliği kaybı ve oyuklara neden olan küçük karıkların
oluşumunu durduracaktır.

Dolaylı etkiler şunlardan kaynaklanır: i) yem mahsulü üretiminin genişletilmesi
(otlak ve orman arazisi üzerindeki baskının azaltılması), ii) baklagil yem üretimi
(toprak verimliliğinin ve topraktaki su tutulumunun arttırılması yoluyla su arzının
çoğaltılması), iii) hububat, yem mahsulleri, sebzeler ve meyve ağaçları ile iyi
yüzey örtüsünün tesis edilmesi (sedimantasyonu azaltarak su kalitesinin
arttırılması).
c. Yatırım Menüsü
Özel araziye yönelik yatırım menüsü şunları içerecektir: i) buğday ve arpa
verimliliğinin arttırılması, ii) yem mahsulü üretimi; iii) ahırların iyileştirilmesi; iv) meyvelik
tesisi; v) sebze üretiminin geliştirilmesi; vi) küçük ölçekli sulama; vii) sözleşmeli fide üretimi
ve viii) enerji tasarruflu teknolojilerin teşviki.
121.
43
Sunulan menü, her bir köyün agro-ekonomik ve sosyo-ekonomik durumunun yanı
sıra çiftçilerin kaynakları ve ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterecektir. Yaklaşım esnek olacak
ve tüm faaliyetlere yönelik ölçek, kapsam, zamanlama/safhalama ve ilintili maliyetler,
müzakere edilmiş MHP’lerde yapılan tarım alt planlarında ayrıntılandırılacaktır.
122.
Buğday ve arpa veriminin arttırılması: ürün alma modellerini tarım arazilerindeki
üretim sınırlamaları ve fiziksel sınırlamalar ile uyumlaştırmak için, hakim agro-ekolojik
koşullar altında küçük toprak sahiplerinin daha iyi agronomik uygulamalar benimsemelerine
yardım etmek suretiyle zayıf mahsul verimliliği ve düşük karlılık ele alınacaktır. Bu, yıllardır
yıllık ürün almanın uygulandığı hassas arazilerde toprak erozyonunun ve ilintili toprak
verimliliği kayıplarının azaltılmasına yardımcı olacaktır.
Agronomik uygulamalar, toprak
işlemenin ve fidelik hazırlığının daha iyi hale getirilmesi (erozyonun önlenmesi için kontur
üstü), ekim zamanlamasının iyileştirilmesi, tatmin edici düzeyde tahıl üretimini beraberinde
getirecek daha fazla ürün çeşitliliğine sahip kaliteli (sertifikalı) fideler ve kaliteli saman ve
yemlik tahılları kapsayacaktır. Verim artışı, buğday ve arpaya tahsis edilen arsa sayısını/ek
alan ihtiyacını azaltacak ve çiftçilerin yem mahsulleri için daha fazla arazi tahsis etmelerine
olanak tanıyacaktır. Öğe, mevcut mahsul rotasyonuna (nadas-buğday rotasyonu veya buğday
monokültürü) aynı miktarda araziyi ve mevcut yağışı daha etkili ve verimli bir şekilde
değerlendiren nitrojen sabitleştirici yıllık yem mahsulünü dahil edecek ve böylece hayvancılığı
destekleyecek ve aynı zamanda toprak veriminin artması nedeniyle tahıl üretimini
arttıracaktır.
123.
Yem mahsullerinin altındaki alanın genişletilmesi: MH köylerinde hem sulama hem de
yağmur suyuyla beslenme koşulları altında yem üretimi teşvik edilecektir. Yağmur suyuyla
beslenme koşulları söz konusu olduğunda, araziyi yaklaşık 12 ay atıl ve korumasız (su ve
rüzgar erozyonuna maruz) bırakan nadas uygulamasının değiştirilmesi suretiyle kış fiği (Macar
fiği) veya ilkbahar fiği üretilecektir. Toprak ve arazi bozulmasını arttıran yıllık toprak
bozunumundan (yıllık tahıl üretimi için toprağın işlenmesi) kaçınmak amacıyla etkili erozyon
kontrolü önlemleri ile birlikte eğimli arsalarda evliya otu (çok yıllık bir mahsul, korunga)
uygulanmaya başlayacaktır. Yıllık yağış miktarının daha fazla olduğu alanlarda (yaklaşık 750800 mm), silaj mısır teşvik edilecektir. Sulama koşulları söz konusu olduğunda, özellikle süt
sığırcılığının kademeli olarak gelişmekte olduğu köyler için alfalfa ve silaj mısır öncelikli
mahsuller olacaktır.
124.
44
Ahır koşullarının iyileştirilmesi: geleneksel ahırların geliştirilmesine dair malzemelerin
ve ekipmanların finansmanı yoluyla hayvancılıktaki (koyun ve sığır) başlıca meselelerden
birini ele alacaktır. Önlemler, maliyet paylaşımı temelinde püskürtüm, dezenfektan,
havalandırma ve baca rüzgar kıranı, pencere açıklığı, aydınlatma, gelişmiş yem ve sulama
birimleri ve boya/badanayı kapsayacaktır. Tüm bunlar ahırlardaki parazit ve hastalık
vakalarını azaltacak ve samanlık/ahır hijyenini arttıracaktır.
125.
Modern meyveliklerin kurulması: Her ne kadar yüksek kesimde yer alan pek çok
köyde agro-ekonomik koşullar meyve üretimi için uygun olsa da, uygun geometri ve teknik ile
kurulmuş meyvelikler mevcut değildir. Eski türde ağaçlar tek tek çiftçilerin tarlalarında veya
arka bahçelerinde dağınık şekilde durmakta ve kötü bir şekilde bakılmaktadırlar. Öğe,
fidelerin temin edilmesi suretiyle yumuşak ve sert çekirdekli meyveler (örn. elma, armut,
erik) ve sert kabuklu yemişlerin (örn. badem, ceviz, fındık) üretimine yönelik küçük modern
meyveliklere yatırım yapılmasını destekleyecektir.
126.
Sebze üretiminin geliştirilmesi: Bölgede meyve ve sebzelere yönelik kanıtlanmış bir
talep mevcudiyeti söz konusudur. Bununla birlikte, yoksulluk, teknik bilgi ve beceri eksikliği,
127.
45
mali meseleler, güncel olmayan türler ve uygulamalar üretimi sınırlandırmaktadır. Dolayısıyla,
iklim koşullarının olumlu, iyi tarım arazisinin sınırlı ve aile işçiliğinin mevcut olduğu MH
köylerinde açık tarlalar ve plastik tüneller altında üretim desteklenecektir. Başlangıç
aşamasında alınacak beceri ve tavsiye desteği ile birlikte 500 m2’lik plastik tünel, plastik
levhalar, demir çerçeveler ve damla sulama (damla tüpü aksesuarları) öngörülmektedir.
Küçük ölçekli sulama: Tarla içi ve tarla dışı sulama için destek sağlanacaktır. Küçük
ölçekli tarla dışı sulama yatırımları sulama için güvenilir su temini sağlayacak ve sulama
verimliliğini arttırarak varsa, bir köy için mevcut olan sulanmış alanı genişletecektir. Sulanmış
alanların eğimli tabiatı göz önüne alındığında, drenajın ek yatırım gerektiren bir mesele olması
veya herhangi bir olumsuz çevresel etki yaratması beklenmemektedir.
128.
Yatırımlar şunları kapsayacaktır: i) su kullanım haklarına sahip birden fazla
kullanıcıya yönelik küçük su depolama havuzları (tarla dışı) ve ii) beton kanallara ve
uygulanabilir olduğu hallerde PVC borusuna geçiş yapılarak su iletim sistemlerinin (tarla dışı)
iyileştirilmesi ve rehabilite edilmesi ve iii) tarla içi damla sulama.
129.

Su depolama havuzları: bunlar çiftçilere şunları yapma olanağı tanıyacaktır: i)
su kıtlığı durumlarında kullanılmak üzere küçük pınarlar/derelerden (15
litre/saniyeden az akıntının olduğu) gelen suların depolanması ve ii) daha karlı
mahsullerin üretimi ile ilgilenilmesi. Gerekli giriş ve çıkış yapıları ve donanıma
sahip havuzlar beton ve yaklaşık 400 m3 olacaktır. Geliştirilecek su
46
kaynağının seçiminde temel kriter teknik fizibilitenin yanı sıra fayda
sağlayacak hane sayısı olacaktır. Sulamaya yönelik inşaat işleri hususunda,
faydalanıcıların yapacağı ayni katkılara yönelik düzenlemeler her bir MH
Planının hazırlanması sırasında müzakere edilecektir. Bu yatırımların uzak
yerde yapılması, yapı tasarımlarının asgari düzeyde ağır iş makineleri
kullanımını gerektireceğini göstermektedir. Tasarım parametrelerine ilişkin
daha ileri düzeyde rehberlik sağlayacak bilgiler PUEK’te sunulacaktır.

Mevcut sulama altyapısının rehabilitasyonu şu şekilde gerçekleştirilecektir: i)
mevcut açık kanalların hasar görmüş veya aksayan parçalarının borular (PVC
veya cam elyaf) ile değiştirilmesi ve ii) su iletim kayıplarının azaltılması için
toprak kanallarının beton ile kaplanması ve kanal profilinin modifiye edilesi
(dikdörtgen yerine ikizkenar yamuk şeklinde).

Tarla içi düşük basınçlı damla sulama: Öğe kapsamında su hasadına yönelik
tarla dışı proje yatırımlarını desteklemek ve bunlardan yarar sağlamak
47
suretiyle bahçe ve yem mahsullerine yönelik tarla içi düşük basınçlı damla
yayıcıların desteklenmesi öngörülmektedir. Tipik bir tesisat, ağzın
rehabilitasyonu, betonarme tankın yapımı ve bir yer altı DY/YYPE boru hattının
(hidrantlar, boşaltım mekanizması ve hava valflarına yönelik valf kutuları
dahil) tesisini kapsamaktadır. Valf kutuları buhar kürlü ön dökümlü öğelerden
yapılmış olacaktır. Proje alanındaki sert hava koşulları nedeniyle, asgari boru
döşeme derinliklerinin belirlenmesi gerekmektedir.
Sözleşmeli
fide
üretimi.
Proje,
MH
köylerinde
fidanlıkların
kurulmasını
destekleyecektir. Hedef, OİM’lerin ihtiyacına yönelik olarak yerli menşeli kaliteli endüstriyel
ağaç ve sert kabuklu meyve ağacı fidelerinin istikrarlı bir şekilde tedarik edilmesini
sağlamaktır. OGM geri satın alma garantisi verecektir. Zira ihtiyaç fazlası bireysel olarak
çiftçilere, kamu kuruluşlarına (köy idareleri gibi) ve ticari kuruluşlara satılabilmektedir.
130.
48
Enerji tasarruflu teknolojilerin teşvik edilmesi: Genel yakıt talebinin ve aşırı yakacak
odun bağımlılığının azaltılması ve yüksek kesimlerde uygun maliyetli yenilenebilir enerji
kaynaklarının kullanımının teşvik edilmesi amaçlanmaktadır. Öğe, ormanlar üzerindeki baskıyı
azaltmak ve kırsal bölge halklarının yaşam koşullarını iyileştirmek maksadıyla yeni enerji
tasarrufu usullerini uygulamaya başlayacak ve mevcut olanları güncelleyecektir. Müdahaleler
temelde güneş enerjili su ısıtıcıları, enerji tasarruflu ocaklar ve ev yalıtımı dahil olmak üzere
küçük ölçekli enerji tasarrufu teknolojilerinden oluşmaktadır.
131.
49
d. Bilgi ve Becerinin Geliştirilmesi
Söz konusu yatırımlar için gerekli olan bilgi ve beceriler şu yollarla sağlanacaktır: i)
çiftçi eğitim kursları, ii) tarlalarda yapılacak uygulamalar iii) çiftçi keşif ziyaretleri. Bunların
zamanlaması önem taşımaktadır. Tercihen, bunlar yatırımlar başlatılmadan önce
gerçekleştirilmelidir. Bu durum, faydalanıcıların yatırımlardan etkili ve verimli bir şekilde
yararlanmasına olanak sağlayacaktır.
132.

Çiftçi eğitim kursları: Teknoloji ve çiftlik idaresi arasındaki açığı azaltmak
amacıyla çiftçilerin bilgi ve becerilerinin geliştirilmesine, ii) aynı faaliyet
alanında çalışan kişiler ve uzmanlar ile etkileşim kurmalarına; iii) düşünme,
düşüncelerini yansıtma, fikirler arasında bağlantı kurma, bilgiyi keşfetme ve
öğrenmekten zevk almalarına yardımcı olmaya ve iv) peşin hükümlü fikirlerini
ve eğilimlerini değiştirmeye yöneliktir.

Gerek sınıf eğitimini gerekse uygulamalı eğitimi (sahada) kapsayacak şekilde
eğitimler düzenlenecektir. Proje süresi dahilinde yaklaşık 300 eğitim kursu
düzenlenebilir. Ana konular; hayvancılık ve atık yönetimi, yem ve hububat
mahsulü üretimi, sera ve açık tarla sebze üretimi, küçük ölçekli sulama ve fide
üretimidir. Birim maliyet, 25 katılımcı için kurs malzemesi, içecekler ve basit
yiyecekleri (300 USD/kurs) kapsamaktadır.

Projenin uygulanma süreci boyunca kadın çiftçilere sistematik olarak ayrı
eğitimler verilecektir. Tüm eğitim programlarında gençlere öncelik
tanınacaktır. Kadınlar aynı zamanda çiftler ve gençler için düzenlenen çiftçi
keşif ziyaretlerinden de faydalanacaktır. MH planlarında yer alan faaliyetlere
bağlı olarak, PİE’ler teknik destek ve uygulayıcı bölge halkına yönelik kapasite
oluşturma ihtiyaçlarını analiz eder.
50
51

Tarlada yapılacak uygulamalar: i) davranışsal değişiklik konusunda ilgi
uyandırmak ve farkındalık yaratmak, ii) Teknoloji aktarımını hızlandırmak
(diğer bir deyişle teknoloji açığını azaltmak) ve çiftçilere daha iyi çiftçi
yöneticileri olma konusunda yardım etmek (diğer bir deyişle yönetim açığını
azaltmak) suretiyle potansiyel ve gerçek verim arasındaki farkı kapatmak için
çiftçilere mahsul üretimi ve hayvancılıktaki yeni uygulamaları gözlemleme
olanağı sağlamak, iii) onları aktif bir şekilde öğrenme sürecine dahil etmek, iii)
gözlemlediklerini deneme konusunda motive etmek amaçlanmaktadır.

7 yılda 25 MH’de yaklaşık 300 uygulamanın yapılması öngörülmektedir. Ana
konular: hayvancılık ve atık yönetimi, yem ve hububat mahsulü üretimi, sera
ve açık tarla sebze üretimi, küçük ölçekli sulama ve fide üretimini
kapsamaktadır.

Uygulamanın hedefine bağlı olarak, şu amaçlarla planlanıp tasarlanması
önerilmektedir: i) öncesi ve sonrasını, teste karşı kontrolü ve yan yana
karşılaştırmaları
göstermek;
ii)
çiftçilerin
yalnızca
bir
veya
iki
işlem/uygulamaya veya tüm bir uygulama paketine maruz bırakılması ve iii)
bir yıllık (örn. buğday çeşitleri, fidelik hazırlığı) veya çok yıllık (örn. mahsul
rotasyonu, ağaç mahsulleri, hayvan besleme) uygulama yürütmek.

MH başına uygulama sayısı 1 ila 3 arasında değişiklik göstermektedir.
Örneğin, betonarme bir gübre depolama tanıtım uygulaması her bir MH’deki
(toplam 25) köylerden bir tanesi için yeterliyken, meyvelik tanıtım
uygulamaları toplamda 15 adet olabilir (tarımsal-ekolojik koşulların uygun
olduğu 15 MH). Her bir MH’de 3 sulama uygulaması yapılabilirken, yem
uygulaması 3/MH olmalıdır. Her bir uygulamanın birim maliyeti (500 USD)
tarımsal faaliyetlere yönelik maliyet ve girdileri içermektedir.
52

Bir örnek uygulamanın aşağıdaki durumlarda iptal edilmesi ve tabelanın
kaldırılması gerekmektedir:
o
Teknik uzmanlık ve disiplini yansıtmaması,
o
Ortalama bir çiftçi tarlası veya uygulamasından önemli ölçüde farklı
olmaması ve yerel/geleneksel uygulamalar arasında kolaylıkla fark
edilebilir olmaması,
o
Örnek uygulama alanından geçen kişilerin dikkatini çekmemesi ve
durup izlemelerine sebep olmaması.
Hiçbir unsur bir projeye “kötü/başarısız tanıtım uygulaması”ndan daha fazla
zarar veremez. Başarılı örnek uygulamalara ilişkin kılavuz ilkeler Ek 13’te yer
almaktadır.

Çiftçi keşif ziyaretleri: sürece katılan çiftçilere aşağıdaki konularda yardım
sağlamak üzere düzenlenecektir: i) daha iyi çiftçiler ve başarılı şirketler ile
etkileşim kurma; ii) farklı fikirlere açık olma ve bakış açısını genişletme; iv)
arazilerine yönelik vizyon geliştirme ve v) projeye ilgilerini arttırma.

Her bir MH köyünden ortalama 3 çift veya kız kardeş/erkek kardeş ya da
baba/kız bu ziyaretlerden faydalanacaktır. Kadınların katılımının sağlanması
önem arz etmektedir. Proje minibüsünün kullanıldığı her bir tur 25 çifti
53
içerebilir. Proje süresi dahilinde yaklaşık 7 farklı konuda (hayvancılık ve atık
yönetimi, yem ve hububat mahsulü üretimi, sera ve açık tarla sebze üretimi,
küçük ölçekli sulama ve fide üretimi) 30 civarında turun düzenlenebileceği
öngörülmektedir. Ziyaretler özel şirketler, büyük çiftlikler, öncü çiftçiler, diğer
proje faaliyetleri ve müdahalelerini hedef almalıdır. Kamu kurumları
tarafından düzenlenen tatbikat günleri ile yerel ve bölgesel fuarlar MH bölgesi
halkları için iyi fırsatlardır.
54
•
Programın hazırlanması ve uygulanmasındaki temel ilkeler şunlardır: i) eşler
veya erkek kardeşler/kız kardeşler katılacaktır; ii) ziyaretlerin çoğu günlük temelde
yapılacak ve her yıl yalnızca bir tane 2 günlük ziyaret planlanacaktır; iii) katılımcılar
köylerine dönünce tecrübelerini eğitim programlarından birinde veya Muhtar
tarafından düzenlenen bir toplantıda paylaşacaklardır.
Uygulama ve Satın Alma Düzenlemeleri
Bu Öğe, 2. Öğe kapsamında gerçekleştirilen rehabilitasyon faaliyetlerinin daha
yüksek düzeyde benimsenmesini sağlamak suretiyle MH bölgesi halkının gelirini yükseltmek
için maliyet paylaşımı temelinde fırsatlar sunacaktır. Bir orman uzmanı, bir agronom (bilimsel
tarım uzmanı) ve bir hayvancılık uzmanından oluşan sözleşmeli ve çok disiplinli Proje İl
Ekipleri (PİE) aracılığıyla OGM tarafından uygulanacaktır. OİM tarafından kendisi, PİE ve yerel
bölge halkları arasında irtibat için odak noktası olarak her bir PTE’ye bir orman uzmanı
atanacaktır. Proje illerindeki valilikler, yaygınlaştırma ve eğitim desteği için Proje ile İl Tarım
Müdürlüklerinin (TİM’ler) kaynakları arasında gerekli koordinasyon ve bağlantıları
sağlayacaktır.
133.
55
Üç PİE çalışmasının başında teknik konuların yanı sıra yoksulluğun hedeflenmesi ve
cinsiyet eşitliği meseleleri ile ilgili eğitimler ve üçüncü ile beşinci uygulama yıllarında da bilgi
tazeleme eğitimi verilmesi öngörülmektedir. Gerek PİE’ler gerekse OGM personeli
cinsiyet/yoksulluk konularında hassasiyet yaratma ve katılımcı yöntemlere ilişkin eğitimlere
katılacaktır.
134.
İnşaat işleri: Bu kategori tüm küçük ölçekli sulama yatırımlarını içerir. Tedarik
yöntemi YA’dır.
135.
Eğitim/Teknik Destek/Çalıştaylar: örnek uygulama, çiftçi eğitimi ve çiftçi keşif
ziyaretleri bu kategoriye girmektedir. İlgili masrafların finanse edilmesi öngörülmektedir:
örnek uygulamalara yönelik girdiler ve tarım faaliyetleri, organizasyonel masraflar, çiftçi
eğitimi ve keşif ziyaretleri için görsel-işitsel ve basılı materyal, taşıt kiralama ve yemekler.
Tedarik yöntemi YA’dır.
136.
Taşıtlar/Ekipmanlar/Malzemeler/Mallar: Hayvan barınağı rehabilitasyonu ile enerji
tasarruflu teknolojiler bu kategoride yer almaktadır. Tedarik yöntemi de Kamu Tedariki
(KT)dir. Buğday, arpa, yağmur suyuyla beslenen ve sulanan yemler ve meyve ve sebze
üretimine yönelik verimlilik ve karlılığın arttırılması için ihtiyaç duyulan tohum ve fideler de bu
kategoride yer almaktadır. Bu girdiler YA yoluyla tedarik edilir.
137.
İhale Dokümanları: Mallar, çalışmalar ve hizmetlerin tedarikine yönelik tüm ihale
dokümanları, gerektiği şekilde OBM ve/veya MUB/TUB uzman(lar)ının katılımıyla tedarikçi
kurum (ilgili Tedarik Yetkilisi) tarafından hazırlanır. İl düzeyinde, icra kurumlarının sorumlu
ekibi, YB ve ilgili ekiplerin merkezi yönetiminin nezaretinde tedarik dokümanlarını
hazırlayacaktır. Herhangi bir eylemde bulunulmadan önce tüm tedarik dokümanları YB
tarafından onaylanacaktır.
138.
Maliyet paylaşımı: Tüm çiftçi uygulamaları, eğitim ve keşif ziyaretlerinin %100’ü
IFAD Kredisi tarafından finanse edilecektir. Sulama havuzları ile mevcut sulama altyapılarının
rehabilitasyonu %95 IFAD, %5 de faydalanıcılar tarafından finanse edilecektir. i) buğday ve
arpa üretiminin iyileştirilmesi, ii) hayvancılığın geliştirilmesi, iii) bahçe üretiminin geliştirilmesi
ve iv) tarla içi damla sulama için yapılacak yatırımlar (tohum ve fidelerin tedariki de dahil
olmak üzere) %70 oranında IFAD, %30 oranında da Hükümet tarafından finanse edilecektir.
139.
56
BÖLÜM C
RAPORLAMA, İZLEME,
DENETLEME ve DEĞERLENDİRME
57
Giriş
TKİB/TÜGEM’in projeyi uygulama sorumluluğunun bir parçası olarak, projenin
düzgün şekilde yürütüldüğü ve kredi hedeflerini gerçekleştirmesinin muhtemel olduğu
konusunda IFAD’ı tatmin etmek maksadıyla periyodik olarak projenin ilerleyişi konusunda
raporlama yapması gerekmektedir. İki tür raporlama gereklidir: i) Yarı Yıllık İlerleme
Raporları ve ii) Yıllık Performans Raporları. Söz konusu raporlar, OGM/ÇEM/OSİB’nin gerekli
kıldığı durum ve zamanda Türkçe tercümeleri ile birlikte İngilizce olarak yazılacaktır. PYB,
projeyle ilgili tüm raporların ilgilenen okuyuculara ifşa edildiği bir web sitesine sahip olacaktır.
140.
İlerleme Raporlaması
İlerleme raporlarının amaçları şunlardır: i) Proje faaliyetlerinin fiziksel ve mali seyri
ile ilgili gerekli bilgileri sağlamak ve ii) proje etkisinin düzenli değerlendirmesi. Uygulama,
harcama ve edinimler konusunda sağlanan ilerleme ile ilgili bilgi veren bu raporlar yıllık ve
yarı-yıllık olarak hazırlanacaktır. Her bir MH’de gerçekleştirilen faaliyetler ve elde edilen
sonuçların kısa bir özeti de sunulacaktır. İlerleme raporları, illere göre proje çıktıları ile ilgili
düzenli bilgileri, mümkün olduğu ölçüde sonuçları ve uygun olduğu hallerde temel duruma
yapılan atıfları içerir.
141.
Yarı yıllık İlerleme Raporları: MUB, yılda iki defa (altı ayda bir), projenin uygulanma
süresi dahilinde her altı ayın sonundan itibaren en az üç ay içerisinde OGM ve IFAD’a bir
ilerleme raporu sunacaktır. İlerleme raporlarının sunulması gereken kesin tarihler Proje
Başlama Çalıştayı sırasında duyurulacaktır. MUB hizmet sağlayıcılar için üç aylık mali ve
fiziksel ilerleme raporu formatları geliştirecek ve bu tür koşullar bu hizmet sağlayıcılar ile
yapılan iş sözleşmelerine dahil edilecektir. MUB, hizmet sağlayıcılar tarafından hazırlanan bu
raporları temel alarak tüm hizmet sağlayıcılar ile ilgili bütünleştirilmiş bir rapor hazırlayacak
ve bunları yarı yıllık raporlara dahil edecektir.
142.
Yıllık İlerleme Raporu: Yarı yıllık raporlardan bir tanesi, daha geniş kapsamlı olup ve
IFAD’a gönderilecek olan Yıllık Performans Raporudur. İllere göre proje uygulamasının tüm
yönlerine ilişkin özet bilgileri kapsayacaktır. Bu rapor, Hükümet, IFAD ve OGM arasında
üzerinde mutabakata varılmış kilit göstergelere yönelik planlanmış ve gerçek hedefleri
belirterek, denetleme misyonlarının ve değerlendiricilerin proje kısıtları, faaliyetleri ve
edinimleri konusunda tam anlamıyla haberdar olmasına olanak sağlayacaktır. Basılı nüshalar
aynı zamanda Hazine, Kalkınma Bakanlığı (KB) ve Valiliklere gönderilecektir.
143.
İlgili format Ek 15’te yer almaktadır. Bununla birlikte, bu raporların asgari olarak
aşağıdakileri ele alması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır:
144.
58

Personel kadrosunun yanı sıra ayrıntılı mali veriler ve tedarik verileri de dahil
olmak üzere proje hedeflerinin uygulanmasında ve gerçekleştirilmesinde
yapılan nicel ve nitel ilerleme,

Halk katılımı, ilçelerin, köylerin, küçük toprak sahiplerinin seçilmesindeki
şeffaflık ve altyapı yatırımları ile ilgili analiz,

Yatırımların sürdürülebilirliği,

Müdahalelerin kırsal çevre üzerine etkisi

Raporlama döneminde karşılaşılan sorunlar,

Toplumsal cinsiyet eşitliği ve tecrübe edilen darboğazlar,

Bu sorunların azaltılmasına veya çözülmesine yönelik atılan/bulunulan veya
teklif edilen adımlar/eylemler,

IFAD Denetim Raporlarında gündeme getirilen sorunların durumu,

Teklif edilen faaliyet programı ve takip eden raporlama döneminde beklenen
ilerleme
İzleme ve Değerlendirme
İzleme ve değerlendirme (İ&D) işlevi, uygulanan faaliyetlerin etkisinin
değerlendirilmesi için Projenin mantıksal çerçevesine göre yönlendirilecek ve Projenin
raporlamasına dahil edilecektir. MHP’lerden elde edildiği üzere mevcut sosyo-ekonomik ve
fiziksel dayanaklar da dahil olmak üzere çeşitli kaynaklardan elde edilen bilgiler, bilgilerin
üretilmesinden çok sürekli analizine odaklanan bütünleşik bir yönetim bilgi sisteminin (YBS)
temelini teşkil edecektir. Proje sonuçlarının analizi, proje hedefleri ile karşılaştırıldığında
faydalanıcıların ihtiyaçları ve önceliklerine daha iyi yanıt vermek amacıyla proje faaliyetlerini
yönetmek için kullanılacaktır. Bu da etki edinimini güçlendirecektir.
145.
Proje İ&D sistemi, birincil ve 1. seviye sonuçların (örn. ağaçlandırılan arazi hektarı,
rehabilite edilen arazi hektarı, rehabilite edilen otlaklar, kurulan hayvan su içme noktaları)
raporlanmasına yönelik mevcut yapılara ve doğrudan köylerde geçim koşullarının
iyileştirilmesini hedefleyen faaliyetlere (gelişmiş hayvancılık uygulamaları, mahsul ve sebze
üretimi vs. konusunda çiftçilerin eğitilmesi) dayanacaktır. Veri toplama, İ&D’ye yönelik girdi
işlevi görecek olsa da, bu amaçla, Proje İ&D işlevi, verilerin toplanmasından ziyade kilit sonuç
göstergelerinin analiz edilmesine odaklanacaktır. Tüm proje paydaşları (ulusal, bölgesel ve il
düzeyinde OGM personeli ve bölge halkları dahil olmak üzere) proje uygulamasının izlenmesi
ve/veya değerlendirilmesinde role sahiptir. Proje tasarımında, köylülerin geçim koşulları
üzerindeki etkinin değerlendirilmesi ve erozyonu azaltma yatırımlarının verimi ve etkisinin
ölçülmesi öngörülmektedir. Proje alanı, kendilerine ilk elden köylülerle etkileşim kurma ve
146.
59
ilerlemeyi değerlendirme fırsatları sunmak için OBM ve Ankara’da yerleşik OGM personeli
tarafından düzenli olarak ziyaret edilecektir.
Personelin İ&D sorumluluğu: Proje Yöneticisi (PY) ile Proje Saha Yöneticisi (PSY)
ihtiyaçlara cevap verir nitelikte bir İ&D sisteminin kurulmasını ve proje faaliyetleri için düzenli
bir şekilde izlemenin ve ilerleme raporlamasının yapılmasını sağlamaktan sorumludur.
MUB’nin İ&D Uzmanı, TUB’nin İ&D yetkilisi ile birlikte, günlük olarak veri toplamak, bunları
analiz etmek ve izleme faaliyetlerinden kaynaklanan uygulama meseleleri, ilerleme ve elde
edilen sonuçlara ilişkin olarak en az üç aylık olacak şekilde gerektiği üzere raporlar
hazırlamaktan sorumludur. Söz konusu raporlar Proje yönetiminde yönlendirilecek olup, Proje
Yürütme kurulu ile paylaşılabilecektir. MUB içerisinde, uygulama sürecinde İ&D
düzenlemelerine besleyecek olan bulgularla ek çalışmaların yapılması öngörülmektedir. Aynı
zamanda, analizi desteklemek amacıyla bilgisayar kullanma becerilerini güçlendirmeleri için
personele bilgisayar eğitimi verilmesi de öngörülmektedir.
147.
Program kurumları arasındaki ilişkiler,
bağlantıları açıklayan Şekil 3’te yer almaktadır.
148.
OGM İl
Müdürlükleri
edilen
bilgi
sistemi
içerisindeki
MikroHavza
Planları
SONUÇLAR
Hizmet
Sağlayıcılar
teklif
Merkezi
Uygulama
Birimi
Bölgesel
Paylaşım
Kapasitesi
Köylüler
ETKİ
Veriler
Analiz ve öğrenme
Şekil 3: Sonuçlar ve Etkinin ölçülmesi – Bilgi ve Geri Bildirim Akışları
İ&D sistemi hem performans hem de etki izlemeyi içermektedir. Tüm İ&D verileri
cinsiyet ve ile göre ayrılacaktır. Mantıksal Çerçeve göstergeleri, MHP’lerden bir takım
149.
60
göstergeler ile birlikte izleme sisteminin temelini teşkil etmektedir. Ankara’da bir tane, her bir
üç ilde de birer tane düzenlenen başlama çalıştayları sırasında, belirli göstergeler ve
Doğrulama Araçları (DA’lar) konusunda tavsiyeler verilecektir. Bu tür göstergeleri ve DA’ları
analiz etmede kullanılacak olan metodoloji aynı zamanda kaynakları, temel değerler ve
raporlamanın periyodikliği ile ilgili bilgileri içerecektir. Çoğunlukla her bir MH’ye yönelik temel
değerler MHP’lerde tanımlanacaktır. Temel ve izleme verilerinin görselleştirilmesinde ana
çerçeve olarak, temelde çevre bozulmasının derecesini ayrıntılandıracak olan OGM’deki
mevcut CBS kullanılacaktır. OGM, uluslar arası alanda kabul görmüş yöntemleri kullanmak
suretiyle kurum içi erozyonu ölçme kapasitesine sahiptir ve erozyon kontrolünün izlenmesinde
bu tecrübeden yararlanılacaktır.
Mikro havza bölgesi halkları, dere ve su yolu oyuklarının gelişiminin ölçülmesi
amacıyla metal çubuk kullanılması ve düz arazide dikdörtgen erozyon alanlarından oluşan
basit saha denemelerinin yapılması suretiyle yüzey ve dere/su yolu erozyonunun izlenme
sürecine katılacaktır. Elazığ’daki Orman Araştırma Enstitüsü bu konuda destek
sağlayabilmektedir. Katılımcı izleme aynı zamanda mikro havzanın içindeki veya sınırındaki
akış alanlarını boşaltan su yollarındaki çökelti tutuculardan verilerin toplanmasında da
uygulanacaktır. Katılımcı izleme oldukça uygun maliyetli olabilmekte ve aynı zamanda kamu
farkındalığını arttırabilmektedir.
150.
Katılımcı izleme, imkan dahilindeki il veya makro havza düzeyinde, daha büyük
havza alanında toplanan veriler ile desteklenebilir. Makro düzey veriler rutin bir şekilde hidro
elektrik barajı yetkilileri tarafından toplanır ve mikro havza ve imkan dahilindeki havza
düzeyinde toplanan verilerin ölçümünde referans işlevi görür.
151.
Yıllık Planlama Çalıştaylarında İ&D, çeşitli çalışmalar ve saha denemelerinden elde
edilen bulgular, projenin gelecekteki kapsamı ve seyri ile ilgili kararları yönlendirecektir.
Çalıştaylar, göstergeler ve DA’lar gibi projenin mantıksal çerçeve unsurlarının revize
edilmesine ve belirlenen kilometre taşları konusunda önceki yıllarda elde edilen sonuçların
yansımaları ile projenin amacı ve uzun vadeli hedeflerinin tartışılmasına yönelik bir forum
olacaktır. Söz konusu analiz şunlar için temel teşkil edecektir: (i) genel uygulama seyri ve
yoksulluk odağının gözden geçirilmesi; (ii) başarıların ve bunların tekrarlanmasına yönelik
yöntemlerin belirlenmesi ve (iii) uygulama sürecinde karşılaşılan sorunların analiz edilerek
düzeltici eylemler üzerinde mutabakata varılması.
152.
OGM hali hazırda, fiziksel çalışmalar bakımından ilerlemenin takip edilmesine yönelik
güçlü bir bilgisayarlı sisteme sahiptir. Masraflar ve gerçekleştirilen faaliyetlere ilişkin veriler il
düzeyinde bu sisteme girilir. Söz konusu veriler İ&D’nin bel kemiğini teşkil etmekte ve
mümkün olduğu ölçüde projenin uygulanma sürecinde gerçekleştirilen sosyal araştırmalar ve
erozyonun izlenmesinden elde edilen verilerin yanı sıra mevcut hükümet verileri ile
desteklenmektedir. İ&D uzmanının ilk görevlerinden bir tanesi, üzerinde mutabakata varılan
göstergeler için raporlama periyodikliğinin ve veri kaynaklarının belirlenmesi olacaktır.
153.
Hizmet sağlayıcılar ile yapılan sözleşmeler, gerek arazi ve su gelişimleri, gerekse
tarımsal üretim ve eğitim alan kişiler bakımından elde edilecek sonuçları net bir şekilde ortaya
koyacaktır. Nihai ödeme hem sunulan çalışma ve hizmetlerin kabul edilmesine bağlı olarak,
hem de elde edilen sonuçları nicel olarak ortaya koyan raporların alınmasından sonra
154.
61
yapılmalıdır. Bu tür raporlar köylerde halka açıklanacak ve köy muhtarları tarafından
onaylanacaktır. Eğitime dair veriler, cinsiyet, yaş grubu ve verilen eğitimin türüne göre
ayrılacaktır. Hizmet sağlayıcılardan elde edilen bilgilerin mevcut bilgisayar sisteminde
barındırılamaması halinde, verilen Excel veya benzer bir ticari bilgisayar uygulamasında
saklanacaktır.
Başlangıç Değerlendirmesi
Söz konusu değerlendirme: i) kurumsal usullerin etkinliği, ii) planlama ve uygulama
etkileşimleri ve iii) izleme sistemlerinin değerlendirilmesi amacıyla uygulamanın ilk 18
ayından sonra yapılacaktır. Üç yıllık uygulamanın sonunda bir ara değerlendirme yapılması
planlanmaktadır. Bu değerlendirme şunları kapsayacaktır: (i) tasarım ve YÇPB’ye göre proje
sonuçları ile fiziksel ve mali ilerlemenin gerçekleştirilmesine dair değerlendirme, (ii)
sözleşmeli uygulayıcı ortakların performansı ve yönetimi ve teknik destek ve eğitim
programlarının etkililiğine dair değerlendirme ve (iii) Proje yaklaşımını güncelleştirme veya
tekrarlama potansiyeli ve özellikle de proje edinimlerinin sürdürülebilirliği ile ilgili kurumsal
yansımalar. Bu incelemelerin bulguları, karar alıcılara program öğelerinin içeriği, hedefleri ve
finansmanında yapılacak olası düzenlemeler konusunda fikir verecektir.
155.
Son uygulama yılında, IFAD’ın gerekli kıldığı Proje Tamamlama Raporu’nun (PTR) bir
parçası olarak, uygulama sırasında toplanan İ&D verileri, hedeflenen MH alanlarında yaşayan
köylülerin geçim koşullarındaki değişikliklerin yanı sıra, özellikle doğal kaynak temelinde
gerçekleşen ve belgelenen iyileştirmeler bakımından proje edinimlerine ilişkin olarak yapılacak
genel bir değerlendirmenin temelini teşkil edecektir. PTR süreci, paydaşların kendilerine
performans değerlendirmesi yapma, hesap verilebilirliği teşvik etme, sürdürülebilirliği
geliştirecek olan etmenleri belirleyip bunları ayrıntılandırma ve kilit başarı ve eksiklikleri
ortaya koyma fırsatı sağlamak için her bir proje iline bir paydaş çalıştayı dahil edecektir.
Farklı ilgi gruplarının eşit bir şekilde temsili teşvik edilmelidir ve paydaş çalıştayında kadınların
temsil edilmesi zorunludur. Gerekli olması halinde, kadın paydaşlar ayrı bir değerlendirme
sürecine sahip olabilirler.
156.
Proje Etkilerinin Değerlendirilmesi
Değerlendirme, yıllık raporlamanın yanı sıra izleme verilerini temel alacaktır. İzleme
verileri, “proje öncesi” erozyon seviyesi ve yaşam koşullarına ilişkin Ara Planlarda yer alan
veriler ile mukayese edilecektir. Projenin son yılında “proje sonrası” mukayese yapılmasına
olanak sağlamak için önceki yıllarda yürütülen uygulamadan seçilen köyler üzerinde bir etki
çalışması yapılacaktır. Yalnızca Proje faaliyetlerinin dördüncü proje yılına kadar başlamış
olduğu köyler mukayese amacıyla kullanılacaktır. Temsili olarak “proje-sonrası etki
157.
62
değerlendirmesi”, bu üç ilin her birinde Projenin desteklemediği bir mikro-havzayı (MH)
kapsayacaktır.
Planlama evresinde toplanacak ve Proje etkisini değerlendirmek üzere kullanılacak
temel bilgi kategorileri MH Planı kılavuz ilkelerinde ayrıntılı bir şekilde ortaya konulmuştur.
Söz konusu kategoriler, bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla aşağıdakileri içerir:
158.
a. Sosyo-ekonomik özellikler: köydeki hane sayısı, hane halklarının yapısı,
istihdam ve göç verileri, hane halkının gelir ve gider düzeni (özellikle yiyecek
ve enerji konusunda);
b. Fiziksel özellikler: köyün yeri (boylam ve enlem), il merkezine uzaklık ve
erişim, konut ve çatı malzemeleri, hıfzıssıhha ve içme suyu
c. Tarım ve Hayvancılık: Köylülerin sahip olduğu hayvan sayısı (hane başına
ortalama ve tip), otlak/otlatma alanı büyüklüğü, işlev gösteren hayvan su
içme noktası ve gölgelik yapı sayısı, hayvan üretkenliği, yağmur suyuyla
beslenen alan (mahsule göre), sulanan alan (mahsule göre), hane arsalarının
boyutu (sulanan ve yağmur suyuyla beslenen), mahsul verimi ve
d. Doğal kaynaklar: ormanlık alan, erozyona uğramış arazi ve otlak/otlatma
alanının durumu. Tamamlamanın ardından seçilen MH için CBS haritaları
hazırlanacak ve planlama evresinde hazırlananlar ile karşılaştırılacaktır. Bunlar
doğal kaynakların iyileştirilmelerine ilişkin delil sağlamaktadır. Tamamlayıcı
bir usul olarak, yazılı bilgilere ek olarak tarih/saat ve GPS koordinatlarının
işaretlenmiş olduğu fotoğraflar belirli aralıklarla çekilmeli ve CBS sistemiyle
birleştirilmelidir.
19.
Bitki örtüsü, su yolu oluşumu, toprak kayması ve MH’deki fiziksel değişiklikleri tespit
etmek üzere kullanılabilen hava fotoğrafları ile takviye edilebilen bütünleşik GPS işlevli
kameralar gibi yenilikçi izleme yöntemlerinin kullanımı öngörülmektedir. Tipik MH
özelliklerini barındıran birkaç yerde fotoğraflar çekilmelidir. Fotoğraflar mümkün olduğunca
yılın aynı zamanında çekilmelidir.
63
IFAD DENETİM HEYETLERİ
64
a. Giriş
Kredi Alan proje ve programın uygulanmasından sorumlu olmasına rağmen, etkili bir
uygulamanın sağlanması, çıkan uygulama sorunlarının ve engellerinin aşılması, kalkınma
hedeflerinin gerçekleştirilmesi, etki ve sürdürülebilirlik, tüm paydaşların ortak kaygısıdır.
IFAD, ulusal uygulama ortakları ve politika oluşturucularda kapasite oluşturmayı hedefleyerek
bu çabaya denetim ve uygulama desteği ile katkı sağlamaktadır. Sahip olduğu öneme
rağmen, proje uygulaması sırasında yapılan denetim, proje performansını belirleyen pek çok
etmenden yalnızca bir tanesidir. Bu etmenler şunları kapsamaktadır: (i) proje tasarımı ve
hazırlığının niteliği, (ii) proje yönetiminin niteliği, (iii) siyasi ve ekonomik ortam; (iv)
hükümet, eş finansörler ve uygulayıcı kuruluşların taahhüt ve mülkiyeti ve (v) denetim
girdilerinin niteliği ve zamanlaması.
159.
Denetim Heyetinin Hedefi: IFAD bir uzman ekibi (Denetim Heyeti) oluşturarak bu
ekibi aşağıdaki amaçlarla kredi alan ülkeye en az bir kere veya -gerekli görülmesi halindedaha sık gönderir: i) tatmin edici düzeyde ilerlemenin kaydedilip kaydedilmediğinin tespit
edilmesi, ii) telafi eylemi gerektiren sorunların erken safhada belirlenmesi ve iii) projenin
uygulanmasında hedef kitlelerinin ilgi ve kaygılarının başlıca odak noktası olup olmadığının
tespit edilmesi. Heyet personel kadrosu, belirli sorunların ele alınmasında ihtiyaç
duyulabilecek herhangi bir özel uzmanlığı ve proje tabiatını göz önünde bulundurmaktadır.
160.
Denetim Heyeti İş Tanımı: Bu heyet IFAD genel merkezinin bulunduğu Roma’dan
ayrılmadan önce yönetim tarafından uygulayıcı kuruluşa (OSİB) bir Denetim Heyeti İş Tanımı
gönderilecektir. Söz konusu İş Tanımı, heyetin temel hedefini yansıtmaktadır (yani projenin
kalkınma hedeflerinin gerçekleştirilmesini sağlama ve
IFAD’ın güvene dayanan
sorumluluklarını yerine getirme). Heyetlerin zamanlaması önceden uygulayıcı kurumlar ile
planlanmakta ve kararlaştırılmaktadır.
161.
162.
Tipik bir İş Tanımı aşağıdakileri kapsar:
•
Giriş: denetlenecek olan projenin özeti (yürürlük ve sona erme tarihi,
kredi boyutu, proje öğeleri, başlıca gelişmeler, meseleler)
•
Denetlenecek olan proje uygulaması unsurları:
1. Genel performans
2. Mali yönetim ve tedarik
3. Yönetim ve koordinasyon
65
4. Her bir bileşen kapsamındaki faaliyetler ve çıktılar
5. Hedefleme bakımından öğenin YÇPB ile uyumluluğu
6. Cinsiyet eşitliği açısından proje performansı
7. Önceki Denetim Heyetinin tavsiyeleri konusunda bulunulan
eylemler
•
Heyet yapısı: üye listesi, uzmanlık alanları ve denetime yönelik bireysel
sorumlulukları
•
Program
b. Saha Ziyareti
Saha Programı: İş Tanımında belirtildiği üzere denetim heyetleri, uygulamaların
planlandığı şekilde ilerleyip ilerlemediğini ve telafi eylemlerini gerektiren meselelerin ve dar
boğazların olup olmadığını tespit etmek için faydalanıcılar (kadınlar ve erkekler), yerel teknik
personel ve yerel idareciler (gerekli olması halinde) ile etkileşim kurmak ve rapor edilen fiziki
ilerlemeyi yerinde inceleyerek doğrulamak amacıyla proje alanına saha ziyaretlerinde
bulunmak için, ana uygulayıcı kuruluş (OGM) ile üzerinde mutabakata varılan tarihlerde proje
illerine seyahat eder. TUB ile işbirliği içerisinde olarak MUB’nin heyet için ayrıntılı bir ziyaret
programı (zamanlama ile birlikte) hazırlaması beklenmektedir. Örnek program Tablo 6’da yer
almaktadır.
163.
Tablo 6. Denetim Heyeti Seyahat Planı ve Programı Örneği
IFAD DENETİM PROGRAMI
15 Mayıs, Pt
Heyetin Elazığ’a varışı
16 Mayıs, Sa
İlgili proje personeli ile OBM’de toplantılar
16-24 Mayıs
Proje İlleri A, B ve C’de saha çalışması
24 Mayıs, Pe
Proje ili C’den Ankara’ya seyahat
28 Mayıs, Pt
TÜGEM’de Tamamlama Toplantısı
29 May, Sa
Roma’ya Dönüş
MISSION ITINENARY and PROGRAM
Tablo 7’de yer alan örnek programda belirtildiği üzere, il ziyareti programı
aşağıdakilerle sınırlı olmamak kaydıyla şunları kapsamalıdır:
164.
•
•
OBM Müdürünün ziyaret edilmesi
Proje personeli tarafından brifing verilmesi
66
•
•
•
TUB proje ofisinin ziyaret edilmesi
Proje illerindeki İl Orman Müdürlüklerinin (seçilenler veya tümü) ziyaret
edilmesi
Arazideki uygulamayı görmek üzere proje köylerinin/alanlarının ziyaret
edilmesi
OBM Müdürünün ve Müdür Yardımcısının Ziyaret Edilmesi: Bu Heyet proje,
uygulama süreci ve meseleler ile ilgili görüş almak amacıyla Elazığ’daki OBM’de PYY ile Bölge
Müdürü ve yardımcısını (Saha Proje Yöneticisi) ziyaret eder. Bölge Müdürü iş yükü ve/veya
önceden planlanmış sorumlulukları nedeniyle proje alanlarında heyete eşlik etmeyebilir.
Bundan dolayı, söz konusu ziyaret Bölge Müdürü için görüşlerini heyete doğrudan iletme ve
onların sorularına cevap verme fırsatı sunmaktadır.
165.
Proje Personeli tarafından Brifing Verilmesi: Bunun amacı, projenin uygulanışı
hakkında heyete genel bir fikir vermektir. İlerlemeyi ortaya koyan rakamlar ve resimler ile
birlikte bir Power Point sunumu hazırlanmalıdır. Dolayısıyla, fiziksel çalışma ve faydalanıcılar
da dahil olmak üzere uygulamadan önce, uygulama sırasında ve sonrasında mevcut durumu
belirtmek için proje alanlarında fotoğraf çekmek suretiyle bir fotoğraf arşivi hazırlanması
önem taşımaktadır. Tüm proje personeli toplantıya katılmalı ve heyet ile tanıştırılmalıdır. Bu
yalnızca heyetin kimin kim olduğunu anlamasına değil, aynı zamanda proje personeli arasında
ekip ruhunu geliştirmesine de yardımcı olacaktır.
166.
Toplantı süresinin, kısa bir soru/cevap oturumu ve sunumun heyete eşlik eden
tercüman tarafından çevrilmesi de dahil olmak üzere bir saati aşmaması gerektiği göz önünde
bulundurulmalıdır. Daha fazla bilgi (şekiller, şemalar, resimler vs.) önceden hazırlanan brifing
dosyalarının heyet üyelerine verilmesi suretiyle sunulabilir.
167.
Tablo 7. IFAD Denetim Heyetine yönelik Örnek il ziyareti programı
Tarih
Saat
Faaliyet/program
17 Ekim 2013
9:00-10:00
10:00-11:00
12:00-13:00
OBM ziyareti
TUB Ofisinde Toplantı (Sunum)
Öğlen yemeği
Faaliyetleri görmek için proje alanına ziyarette
bulunma ve faydalanıcılar ile toplantı
13:00-17:00
8:00-14:00
17 Ekim 2013
Faaliyetleri görmek için proje alanlarına gitme,
köylüler ile kahvehane toplantısı yapma
14:00-15:00
15:00-16:00
İl merkezine geri gelme
İTM’de değerlendirme toplantısı
16:00
İkinci proje iline gitmek üzere yola çıkma
67
Heyete Yapılacak Sunum
168.
Sunumun ana hatlarıyla aşağıdakileri gerçekleştirmesi tavsiye edilir:
•
Proje öğelerinin uygulanmakta olduğu alanları (ilçeler, MH sınırları ve MH
köyleri) belirten bir haritanın sunulması.
•
Kapsam, boyut, maliyet ve kaynak tahsisine ilişkin resimler,
tablolar/çizelgeler sunmak suretiyle Her bir öğe için yapılan çalışmaların
belirtilmesi. İlerleme, cinsiyet eşitliğine vurgu yapmak suretiyle
faydalanıcıların sayısını ve katılım düzeyini belirtmelidir. Her bir veri
mümkün olduğu ölçüde cinsiyetlere göre ayrılmış şekilde sunulmalıdır,
•
Olası/ortaya çıkan ve gerçek sorunlar ve kısıtların vurgulanması ve proje
ilerleyişini ve etkisini arttırmaya yönelik çözümlerin öne sürülmesi
•
Bir sonraki uygulama adımlarının listelenmesi
TUB’de, sunumun ardından, söz konusu ildeki planlanan saha ziyareti programı ile
ilgili heyete bilgi verilmelidir. MH’lerdeki durak noktalarının işaretlendiği bir harita üzerinde
kısa bir sunum yapılmalı ve söz konusu ziyaretin amacı açıklanmalıdır. Program, heyet
üyelerinin dahil etmek istediği konular/alanların dahil edilmesi ve heyetin öncelikleri arasında
yer almayanların kapsam dışına alınması suretiyle nihai hale getirilmelidir.
169.
TUB Ofisi: Ziyaretin amacı ofis ortamı ile çalışma olanaklarını görmek, arzu edildiği
takdirde dosyalama ve arşivlemeyi yerinde kontrol etmek ve personel ile etkileşim kurmaktır.
170.
MH ve Köy ziyaretleri: TUB ve PİE’ler, heyet üyelerinin zamanlarını ilerlemeyi
ölçmede etkili ve verimli bir şekilde kullanmasını sağlamak amacıyla köy ve saha ziyaretlerine
yönelik planlar yapmak üzere misyonun varmasından önce proje personeli ile birlikte bir
toplantı düzenlemelidir. Planlamacılar, aynı müdahalenin farklı bir alanda ziyaret edilmesi için
özel bir neden olmadığı sürece programdaki proje faaliyetlerinin tekrarlanmasından
kaçınmalıdır.
171.
68
Saha programı, heyetlere bireysel faydalanıcılar (görüşmeler) ve/veya köylü grupları
(odak noktası toplantıları) ile etkileşime girme ve ormanlar, otlatma alanları, tarım arazileri,
samanlıklar, ekipmanlar, sulama altyapıları vs. gibi fiziksel ilerlemeleri görme fırsatı sunacak
şekilde hazırlanmalıdır. Her ne kadar teknik personel tarafından bilgilendirme yapılsa da,
heyetin proje algılarını, katılım düzeylerini ve fayda/kaynak tahsisindeki adaleti proje
faydalanıcıları (aynı zamanda bazen faydalanıcı olmayanlar) ile doğrudan tartışması ve proje
performansının arttırılması konusundaki görüşlerini alması gerektiği göz önünde
bulundurulmalıdır. Bu amaçla, faydalanıcılar özgür bir şekilde kendilerini ifade etme
konusunda teşvik edilmelidir.
172.
IFAD’ın Hedefleme Politikası, kadınları başlıca kesişen hedef kitle, cinsiyet farklılarına
çekilen dikkati de kilit bir gereklilik olarak tanımlamaktadır.
Ülke ziyaretinden sonra
hazırlanacak olan denetim raporlarının cinsiyete göre sınıflandırma suretiyle proje katılımı ve
proje faydaları ile ilgili bilgiler sağlaması gerekmektedir. Dolayısıyla, heyetler cinsiyet eşitliği
bakımından proje performansını değerlendirmek ve proje katılımcıları, faydalanıcılar ve
personel konusunda cinsiyete göre sınıflandırılmış bilgiler toplamak zorundadır. Saha ziyareti
programlarının hazırlanmasında, kadın faydalanıcılar ile görüşmek için yeterli zaman ayırmak
173.
69
suretiyle bu gereklilikler göz önünde bulundurulmalıdır. Lojistik düzenlemeler (hane halkı
ziyaretleri ve kadın gruplar ile ayrı görüşme yerleri) de önceden tamamlanmalıdır.
Durak noktaları arasındaki mesafe ve görüşme süreleri, heyetin bilgilendirme
ihtiyacını karşılamaya yetecek kadar zamanın ayrıldığından emin olmak için önceden
hesaplanmalıdır. İlgili paydaşların önceden her bir durak noktası/alan konusunda
bilgilendirilmesi ve heyeti karşılamaya hazır hale getirilmesi ve taşıtlar, sürücüler ve diğer
lojistik düzenlemelerin mevcudiyeti saha ziyaretinin başarısına katkıda bulunmaktadır.
174.
Heyetlerin uygulama konusunda gerçek/doğru/tarafsız bilgiler edinerek illerden
ayrılmasının önem taşıdığı göz önünde bulundurulmalıdır. Yalnızca olumlu/başarılı örneklerin
gösterilmesi heyetleri yanlış yönlendirecek ve çarpık bir izlenim verecektir. Gerçek ve
olası/ortaya çıkan sorunların ve kısıtların tartışılması ve çözümlerin ortaya atılması, proje
ilerleyişini ve etkisini arttırma fırsatı yaratacak, uygulayıcılar için hayatı kolaylaştıracak ve
başarılı bir performans göstermelerine katkıda bulunacaktır.
175.
c. Heyet Raporu (Aide Memoire)
Denetim Heyetleri zamanlarının bir kısmını Ankara’daki uygulayıcı Bakanlık ve Hazine
yetkilileri ile görüşmeye ayırırlar. Bakanlıkta İş Tanımını temel alarak, uygulama seyri ve
meselelerini tartışıp, yapılacak eylemler üzerinde mutabakata varır; Aide-Memoire (Heyet
Denetim Notu) ve Denetim Raporları için belgeleri inceler ve gerekli bilgileri toplarlar.
Denetim heyetleri, genel anlamda projenin uygulanmasında sorumlu olan kuruluş veya
departmanın üst düzey hükümet yetkilileri ile heyet hedefleri ve bulgularının (sırasıyla)
tartışıldığı ortak toplantılar yaparak sürece başlar ve süreci tamamlarlar. Heyet OSİB’de AGM
ve OGM ile bir “tamamlama toplantısı” yapacak ve Heyetin Aide Memoire’ini
inceleyecek/tartışacaktır.
176.
2. Aide-Memoire: Heyet, kendi bulgularını özetleyen bir Aide-Memoire hazırlayıp bunu
tamamlama toplantısında tartışır. Mutabakatın sağlandığı ve çözüm bekleyen konuları
70
maddeler haline getirir. Heyet tavsiye kararları Aide- Memoire’deki “Tavsiye
Kararları” başlığı altında net bir şekilde belirtilmiştir. Hükümet personeline, AideMemoire’nin içeriğini okuması, analiz etmesi ve sindirmesi için yeterli zaman
verilmelidir. Dolayısıyla Heyet, taslağı uygulayıcı kuruluşlara ve uygun olduğu
hallerde mümkün olduğu ölçüde içeriğe dahil edilen yorumlarını almak üzere diğer
ortaklara dağıtır. Daha sonra üzerinde mutabakata varılmış değişiklikler, eklemeler
ve çıkarmalar heyet tarafından uyarlanabilir. Aide-Memoire, bir “tamamlama”
toplantısından en az 24 saat önce (veya üzerinde anlaşmaya varılmış farklı bir zaman
çerçevesinde)
dağıtılır.
Üzerinde anlaşmaya varılmış değişiklikler, tamamlama
toplantısından sonra yapılmalı ve nihai versiyon sürece öncülük eden bakanlığa ve
diğerlerine gönderilmelidir. Denetim heyetleri IFAD’a geri döner dönmez, Aide
Memoire’yi IFAD yönetimine Ofise Dönüş Raporu’nun bir parçası olarak ibraz eder.
3. Yönetim Mektubu: IFAD, Denetim heyetinden sonra 10 gün içerisinde uygulayıcı
kuruluşa (OSİB) daha yüksek düzeylerde uygulayıcı kuruluşlar tarafından ele
alınması gereken meseleler konusunda çözüm veya müdahale talebinde bulunan bir
Yönetim Mektubu gönderir. Söz konusu mektup, uygulamadaki olumlu ve olumsuz
eğilimler ile IFAD’ın stratejik hamleleriyle ilgili kaygıları ilgilendirir.
4. Denetim Raporu: Heyet Lideri, IFAD Genel Merkezine döndükten sonra bir Denetim
Raporu hazırlar. Rapor esasen zaman içerisinde kaydedilen ilerlemenin
değerlendirilmesine ve proje hedeflerinin ve beklenen etkinin gerçekleştiğinden emin
olunmasına yönelik olarak uygulayıcı kuruluşlar, IFAD ve diğer paydaşlar tarafından
kullanılacak olan bir araçtır. Raporun odak noktası, ister taahhüt edilmiş ister
öngörülmüş olsun, proje ilerlemesinin ve etkisinin arttırılması için eylem odaklıdır.
Heyetin ülkeden ayrılmasından önce ibraz edilen Aide- Memoire, rapor için önemli bir
bilgi kaynağıdır. Fiziksel ve mali ilerleme ve etki konusunda projeden elde edilen
veriler de önemli malzemelerdir.
d. Ek Bilgiye yönelik Referanslar
5. IFAD’ın işletme el kitapları, araçları ve kılavuz ilkelerine (yani İ&D Kılavuzu, Kredi ve
Hibe İdaresi İşletme El Kitabı, Tedarik Kılavuz İlkeleri, Toplumsal Cinsiyete ilişkin
Araçlar ve Kılavuz İlkeler, Proje Denetimine ilişkin Kılavuz İlkeler) ilişkin ek bilgiler
için internet sitesini ziyaret edin: www.ıfad.org (İngilizce).
71
EK 1
İŞ TANIMI
Sekreter/Tercüman
Görev Süresi: Altı aylık deneme süresinin başarı ile tamamlanmasının ardından,
performansın tatmin edici düzeyde olması halinde, toplamda yedi seneye kadar yenilenebilir
bir yıllık sözleşmeler yapılır.
Görev Yeri: Ankara’da yerleşik; gerektiğinde Elazığ, Bingöl ve Muş’a seyahat,
Nitelikler ve Deneyim
1. Üniversitelerin İngilizce (sözlü ve yazılı tercüme yapıldığına dair kanıt), işletme veya ilgili
bölümlerinden mezun olma,
2. Hem yazılı hem de sözlü İngilizceye hakimiyet ve dış kaynaklı projelerde en az üç (03)
yıl sekreter veya mütercim/tercüman olarak çalışmış olma,
3. Yüksek düzeyde sekreteryal, organizasyonel ve iletişimsel becerilere sahip olma,
4. Yaygın kelime işlem (MS Word) ve elektronik çizelge (MS Excel) konusunda yüksek
düzey bilgisayar becerisi,
5. Hükümetin idari prosedürleri konusunda bir miktar bilgi sahibi olma tercih sebebidir,
Görev Tanımı:

Projenin uygulanmasında ve günlük görevlerde yardım sağlamak,

Proje toplantılarının tutanaklarını hazırlamak ve istenilen dağıtımı yapmak,

Proje saha ofisleri ile iletişimi sürdürmek ve bilgi ve desteğe yönelik taleplere anında
cevap vermek,

Çalıştaylar, toplantılar, çalışma turları, eğitimler vs. dahil olmak üzere proje
etkinliklerinin hazırlanmasına destek sağlamak,

Proje ile ilgili dosyalamadan sorumlu olmak,

Proje ile ilintili telefon, faks ve e-posta sistemi ile ilgilenmek

Proje belgeleri, malzemeleri, mektup ve raporlarını tercüme etmek

Misyon toplantıları, küçük ölçekli çalıştaylar ve ilintili etkinlikler sırasında sözlü çeviri
yapmak

Geziler ayarlamak (uçak biletleri, oteller vs.)
72
EK 2
İŞ TANIMI
Proje Yöneticisi Yardımcısı (PYY)
Görev Süresi: Altı aylık deneme süresinin başarı ile tamamlanmasının ardından,
performansın tatmin edici düzeyde olması halinde, toplamda yedi seneye kadar yenilenebilir
bir yıllık sözleşmeler yapılır.
Görev Yeri: Elazığ’da yerleşik; ancak koordinasyon, izleme, raporlama ve gözetim için
gerekli olduğu hallerde Proje alanı içerisinde (Elazığ, Bingöl, Muş) ve Ankara’ya düzenli
olarak seyahat edilecektir.
Nitelikler ve Deneyim
1. Ziraat Ekonomisi, İktisat, İşletme, Ormancılık, Ziraat, Kamu Yönetimi ve Murat Nehri
Havzası Rehabilitasyon Projesi (MNHRP) ile ilgili bir alanda yüksek lisans derecesi ile
birlikte doğal kaynak yönetimi ve Türkiye’nin tarım ekonomisindeki güncel konular
hakkında sağlam bilgi dağarcığı. İlgili bir kamu kurumu, özel sektör veya bir uluslar arası
kuruluşta en az beş sene üst düzey bir teknik veya idari pozisyonda çalışmış olma ve
uluslar arası finansmanın sağlandığı kalkınma programlarının yönetimi ve koordinasyonu
konusunda sahip olduğu becerileri kanıtlamış olma.
2. Adayın sorun çözme konusunda yaratıcı, enerjik ve pragmatik bir yaklaşım sergilemesi
ve kırsal ekonomik kalkınma ve doğal kaynak yönetiminde kamu sektörü ve özel
sektörün oynadığı roller konusunda bilinçli olması beklenecektir. Bilgisayar okuryazarlığı
gerekli olacak, yazılı ve sözlü İngilizce hakimiyeti avantaj sağlayacaktır.
Görev Tanımı
3. Proje Yöneticisi Yardımcısı, baş denetmen olarak Saha Faaliyetleri Biriminin (TUB) Saha
Proje Yöneticisine ve Ankara’daki Merkezi Uygulama Biriminin (MUB) Proje Yöneticisine
raporlama yapacak ve aşağıdakilerin gerçekleştirilmesinden sorumlu olacaktır:

MUB’ye destek sağlamak;

Proje Faaliyetleri El Kitabında ayrıntılandırılan uygulama düzenlemeleri ve
IFAD Finansman Anlaşmasında yer alan prosedür ve yükümlülükler gereğince,
projenin sorunsuz bir şekilde uygulanmasına ilişkin tüm konularda, Elazığ,
Muş ve Bingöl’deki Orman İşletme Müdürlükleri (OİM’ler) ve Elazığ’daki OGM
Bölge Müdürlüğüne gözetim ve rehberlik sağlamak

Proje Yürütme Kurulu’nun (YK) sekreteri olarak hareket etmek ve takip ve
alınan kararların yayılması konusunda gerekli düzenlemeleri yapmak;
73

Yıllık Çalışma Programları ve Bütçelerin (YÇPB’ler) koşulları, ilgili İş Tanımları
ve IFAD Kredi Anlaşması koşulları gereğince proje personeli, danışmanlar,
danışmanlık hizmeti sağlayıcılarının (mikro havza planlama ekipleri
(MHPE’ler), proje il ekipleri (PİE’ler), özel çalışmalar ve araştırmalara yönelik
ekipler ve benzeri) işe alınmasını ve faaliyetlerini denetlemek;

İl Odak Noktalarına (İON’ler) rehberlik sağlamak;

Katılımcı mikro havza (MH) planlarının hazırlanmasını denetlemek;

MH planlarının zamanında değerlendirilmesini ve onaylanmasını ve daha sonra
da nihai onay ve gerekli bütçe tahsisi için OGM’ye gönderilmesini sağlamak;

Onaylanan MH planlarının zamanında ve etkili bir şekilde uygulanmasını
sağlamak;

PİE’lerin çalışmalarını denetlemek;

IFAD, OBM ve Elazığ, Muş ve Bingöl’deki PİE’ler ile yakın işbirliği içerisinde
proje tasarımı ve mevcut finansman ile ilintili olarak Yıllık Çalışma Planı ve
Bütçesini hazırlamak; onaylanan YÇPB gereğince faaliyetlerin uygulanmasını
denetlemek;

Projeye yönelik bir Sonuç Odaklı Yönetim Bilgi Sisteminin hazırlanması,
uygulamaya konulması ve kullanılmasını denetlemek ve izleme bilgilerinin
zamanında toplanmasını, analiz edilmesini ve kullanılmasını sağlamak;

İl düzeyinde hazırlanan dahili dokümantasyonun (teknik raporlar, mali
dokümantasyon ve hesaplar ve tedarik talepleri dahil olmak üzere) yanı sıra,
Faaliyetler El Kitabında belirtilen düzenlemeler, Kredi Anlaşması, OGM Ankara
ve/veya IFAD’ın koşullarına uygun şekilde diğer dahili dokümantasyonun
(ödemeler, arka plan belgeler, mali raporlar, takviye talepleri) ibrazını
koordine etmek,

Odak noktasında yoksulluğun azaltılması ve doğal kaynak rehabilitasyonunu
tutmada hayati öneme sahip katılımcı, yinelemeli, çok yönlü proje
yaklaşımlarının uygulanmasını sağlamak ve

Uygun olduğu şekilde danışmanlardan raporları ve çalışmaları teslim almak ve
bunların çoğaltılması ve dağıtımına yönelik düzenlemeler yapmak.
74
EK 3
İŞ TANIMI
Proje İl Ekipleri (PİE’ler)
Görev Süresi: Altı aylık deneme süresinin başarı ile tamamlanmasının ardından,
performansın tatmin edici düzeyde olması halinde, toplamda yedi seneye kadar yenilenebilir
bir yıllık sözleşmeler yapılır.
Görev Yeri: Elazığ, Bingöl ve Muş’ta yerleşik üç ekip, raporlama, koordinasyon ve izleme
amacıyla gerektiğinde Elazığ’daki Orman Bölge Müdürlüğüne (OBM) düzenli ziyaretlerde
bulunacaktır.
Ekip Yapısı
1.
Her bir ekip bir orman mühendisi, bir ziraat mühendisi (arazi ve su yönetimi
alanlarında kapasiteye sahip bilimsel tarım uzmanı) ve hayvancılık uzmanını (zooteknisyen
veya veteriner) içerecektir.
Nitelikler ve Deneyim
2.
Her bir üye ilgili alan(lar)ında en az lisans derecesine sahip olacaktır. Ekip Lideri
kanıtlanmış 5-10 yıllık alan tecrübesine sahip olacaktır. Kamu ormancılık projeleri
konusunda deneyim (katılım, toplumsal cinsiyet meseleleri) avantaj sağlayacaktır. Bilgisayar
okur-yazarlığı gereklidir.
3.
Aday PİE üyelerinin kendi alanlarında kanıtlanmış en az 5 yıllık deneyime sahip
olmaları, sorun çözümüne yönelik yaratıcı ancak pragmatik bir yaklaşım benimseyebilmeleri
ve doğal kaynak yönetimi ve geçim koşullarının iyileştirilmesinde katılımcı yaklaşım
anlayışına sahip olmaları beklenmektedir. Bilgisayar okur-yazarlığı gereklidir.
Görev Tanımı
4.
Her bir ekip, onaylanmış MH planları gereğince Orman İşletme Müdürlüğüne (OİM)
gerekli desteği sağlayacaktır.
5.
Her bir ekip lideri, Proje İ&D Sistemine yönelik girdi olarak kullanılacak ilgili bilgi ve
verilerin toplanması sorumluluğunu taşırken, projenin tasarım ve IFAD ile Türk Hükümeti
(OSİB/OGM) ile yapılan anlaşma gereğince uygulanmasını sağlayacak ve OİM ve MH bölgesi
halkları ile etkileşimde rehberlik sunacaktır.
6.
Her bir ekip, MH Planlama süreci başlatılmadan önce farkındalık yaratma
kampanyasına öncülük edecek ve köy ziyareti planları geliştirmek için hizmet sağlayıcı(lar)
75
ile yakın bir şekilde çalışmak suretiyle köy idareleri aracılığıyla mekanlar ayarlayacak ve
kadınlar ile yaşlıların katılımını sağlayacaktır
7.
Her bir ekip, PUEK’te belirtilen norm ve yaklaşımlara uygunluğu sağlamak
maksadıyla SOR-SAP-ÇÖZ sürecinin yönetilmesinde ve MH planlarının hazırlanmasında
teknik ve lojistik destek sağlamak suretiyle MH Planlama ekiplerine yardım edecektir
8.
Her bir ekip, 3. Öğenin ve belirli ölçüde 2. Öğe (bozuk otlakların rehabilitasyonu) ve
1. Öğenin (çiftçi değişim ziyaretleri) etkili ve verimli bir şekilde uygulanmasına yönelik MH
planlarına dayanarak her bir köy için eylem planları geliştirecektir. İhtiyaç duyulması
halinde, OİM’ler eylem planının uygulanması konusunda hizmet sağlayıcılar ile sözleşme
yapacaktır.
9.
Her bir ekip çok sektörlü, müşteri odaklı, eşgüdümlü, talep temelli ve katılımcı
danışmanlık hizmetleri aracılığıyla MH planlarında yer alan proje faaliyetlerinin
uygulanmasından sorumludur. Bu çerçevede her bir ekibin aşağıdakileri gerçekleştirmesi
beklenmektedir:
•
Bir MH’de yer alan her bir köyde bir durum analizi gerçekleştirmek:

İrtifa, büyüme süresinin uzunluğu, yıllık yağış miktarı ve dağılımı, kar
örtüsü günleri sayısı, toprak derinliği ile dokusu ve arazi kapasitesi
sınıfı;

Üretim modelleri: mahsul üretiminde bilimsel tarımla ilgili uygulamalar
ve ilgili takvim, hayvancılık uygulamaları, verim ve toplam üretim;

İlgili ise, pazarlama fırsatları ve kanalları;

Çiftçilerin kaynakları: Toplam arazi/hane, arsa/hane sayısı, sahip
olunan hayvan türü, hayvan/hane sayısı, mekanizasyon;

Doğal kaynaklar: mevcut su, orman ve otlatma alanları ve bunların
bölge halkı veya yabancılar (göçebe hayvancılık) tarafından geleneksel
kullanımı ve

İşçilik: aile işçiliğinin mevcudiyeti ve mevsimsel göç modelleri;

Çiftçiler ile ortaklaşa verimliliği sınırlayan etmenleri (çevresel etmenler, girdi
mevcudiyeti ve tedariki, gerekli bilgi dağarcığı ve beceriler vs.) belirlemek,

İlgili ise bölge halkı ile ortaklaşa pazarlama sorunlarını belirlemek;

Bölge halkı ile ortaklaşa doğal kaynak bozulmasına neden olan üretim
uygulamalarını belirlemek;

Sulama verimliliğini arttırmak;

Tarım alanlarında erozyon kontrolü ve verimlilik yönetimi:

Bölge halkı ile ortaklaşa potansiyel çözümlerin ve fırsatları belirlemek;
76

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının araştırma enstitüleri ve il tarım
müdürlüğü, ilgili diğer kamu kurumları, üniversiteler, yerel girdi sağlayıcılar,
özel sektör, yerel belediyeler çiftçi kuruluşları, piyasalar (girdiler ve çıktılar)
ve kredi kurumları ile ortaklıklar tesis etmek, sorunları ele almak ve tavsiyeler
sağlamak ve kolaylaştırmak,

Çiftçilerin eğitim ihtiyaçlarını belirlemek;

Eğitim programlarını tasarlamak, temin etmek ve kolaylaştırmak (resmi,
gayri-resmi ve uygulamalı);

Yalnızca talebe bağlı olarak değil, tüm proje uygulaması süresince sistematik
olarak kadınlar ve gençler için eğitim programları (resmi, gayri-resmi ve
uygulamalı) tasarlamak, temin etmek ve kolaylaştırmak;

Tarla içi örnek uygulama programlarını tasarlamak,
kolaylaştırmak ve tarla içi tavsiyeleri takip etmek;

Kamu kurumları ve özel kurumlar ve öncü çiftçiler ile işbirliği içinde bir dizi
çiftçi keşif ziyareti tasarlamak ve uygulamak; bilgilerin yayılmasını takip
etmek,

Yeni iş fırsatları ve ilgili ise kırsal ekonomik temeli genişletme ve gelirin
arttırılmasına yönelik çeşitlendirme alternatifleri ile ilgili teknik ve ticari bilgiler
temin etmek.
temin
etmek
ve
10.
Ekip, verilerin izleme amacıyla derlenmesinde İl Odak Noktalarına (İON’ler) yardım
sağlayacaktır. Bu tür veriler, değerlendirme ve yayma maksadıyla Elazığ’daki Orman Bölge
Müdürlüğündeki proje yönetici yardımcısına gönderilecektir.
11.
Ekip aynı zamanda çeşitli girdilerin faydalanıcılara tesliminin ve dağıtımının organize
edilmesinden ve öğenin planlanan çıktılarının sağlanması için kullanımlarının izlenmesinden
sorumlu olacaktır.
12.
PİE’lerin sahip olduğu rolün tabiatı ve kapsamının proje ilerledikçe ve 18 aylık
Değerlendirmeler ile Ara Değerlendirmeler sonrasında yeni işlevler gerekli hale geldikçe,
ayrıntılar bakımından değişmesi beklenebilir.
77
EK 4
BORÇLUYA GÖNDERİLEN
MEKTUP
78
EK 5
ÖDEME DÖNEMLERİ VE HÜKÜMET
NAKİT AKIŞI
79
EK 6
KREDİ ÇEKME BAŞVURULARINA
YÖNELİK KONTROL LİSTESİ
Form 100- KREDİ ÇEKME BAŞVURUSU
1. Kredi çekme başvurusunun sıralı olarak numaralandırılması
EVET
veya
HAYIR
2. Kredi çekme başvurusu meblağının sıralı olarak numaralandırılmış icmal
tablosu ile uyumlu olması
3. Finansman Anlaşmasının Ek 2’sine göre kategorilerin/alt kategorilerin
oluşturulması
4. Her bir kategori veya alt kategori için uygulanabilir olan finansman
yüzdesi
5. Kategorilerde fonların mevcudiyeti ve genel finansman meblağı
6. Ödemenin yapılacağı para birimi
7. Banka talimatlarının eksiksiz ve doğru olması
8. Muhabir bankanın açık ismi ve adresi
9. KÇB’nin Yetkili Temsilci tarafından imzalanması
GİDER BEYANI
1.
İleri sürülen masrafların uygunluğu
(a) GB mali tavan fiyatı dahilinde
(b) Belirli kategoriler (……….) kapsamında yapılan masrafların uygunluğu
2. Görevlendirilen Proje Muhasebecisi, Proje Müdürü ve Yetkili Temsilci
tarafından imzalanan Form 102
3. İmzalanmış Form 101 ile desteklenmiş Form 102 (2’de rapor edilen
ancak mali tavan fiyatının üzerinde olan kalemler için)
BELİRLENEN HESAP-TAKVİYE TALEPLERİ
1. YÇPB dönemine göre veya makul sınır (….USD…..) olarak üzerinde
mutabakata varılan tavan rakam dahilinde meblağ
2. YÇPB proje gerekliliklerine göre veya üzerinde mutabakata varılan sınırın
en az %20’sine tekabül eden meblağ
3. Belirli bir raporlama dönemini kapsayacak yeterlikte olduğu konusunda
üzerinde anlaşmaya varılan meblağ (döner fon seçeneği)
4. Kullanılan döviz kuru
5. Belirlenen hesabın ait olduğu bankanın ve hesabın ayrıntılarının eksiksiz
olması
6. Belirlenen hesap mutabakatı ve banka ekstresinin iliştirilmesi
YARDIMCI DOKÜMANTASYON (gerekli olduğu
hallerde/zaman iliştirilir)
1. Sözleşme nüshası
2. Proje Müdürü tarafından onaylanan fatura nüshası
80
3. Banka teminatı ile kesin teminatın nüshası
4. Teslim makbuzunun nüshası
5. Ödeme belgesinin nüshası
6. Tamamlanmış Form 101
TEDARİK
1.
IFAD tarafından verilen “no-objection (sakıncasızlık)
belgesinin/belgelerinin” nüshası (ilişikte)
2.
Sözleşme Ödemesi İzleme Formunun/Formlarının nüshası (ilişikte)
ÖDEME KOŞULUNA/KOŞULLARINA UYGUNLUK
1. Finansman Anlaşmasının E Bölümünde yer alan şartlar
2. Kredi Alan/Alıcı1 Mektubunda yer alan şartlar.
PROJENİN SONA ERME TARİHİNDEN ÖNCE TAAHHÜT
EDİLEN/DOĞAN MASRAFLAR
1. Uygunluğu doğrulanan masraflar:
a.
Sona erme tarihinden önce imzalanan sözleşme
b.
Projenin sona erme tarihinden önce teslim edilen mallar
c.
Projenin sona erme tarihinden önce tamamlanan ve/veya verilen
hizmetler
Açıklamalar:
(b) Belirli kategoriler (…….) kapsamında yapılan masrafların uygunluğu
2. Görevlendirilen Proje Muhasebecisi, Proje Müdürü ve Yetkili Temsilci
tarafından imzalanan Form 102
3. İmzalanmış Form 101 ile desteklenmiş Form 102 (2’de rapor edilen
ancak mali tavanın üzerinde olan kalemler için)
BELİRLENEN HESAP-TAKVİYE TALEPLERİ
1. YÇPB dönemine göre veya makul sınır (….USD veya …..) olarak üzerinde
mutabakata varılan tavan rakam dahilinde meblağ
2. YÇPB proje gerekliliklerine göre veya üzerinde mutabakata varılan sınırın
en az %20’sine tekabül eden meblağ
3. Belirli bir raporlama dönemini kapsayacak yeterlikte olduğu konusunda
üzerinde anlaşmaya varılan meblağ (döner fon seçeneği)
Hazırlayan: Proje Muhasebecisi
Onaylayan: Proje Müdürü
Tarih:
Tarih:
81
EK 7.
MALİ BİLANÇO FORMATI
82
EK 8.
[AY, GÜN, YIL] TARİHİNDE SONA EREN (DÖNEM)
YILI [PROJE ADI] DENETİMİNE YÖNELİK
İŞ TANIMI
Ön Bilgi [TERCİHE BAĞLI]
İş Tanımı, aşağıdakiler dahil olmak üzere, projeye ilişkin uygun ön bilgiyi sağlamalıdır:
(a) finansman
açıklanması;
kaynaklarına
ilişkin
bilgileri
de
kapsayacak
şekilde
projenin
kısaca
(b) tüm uygulayıcı kuruluşların (bir taneden fazla olması halinde) örgütsel yapısını da
kapsayacak şekilde uygulama düzenlemelerine dair genel bir açıklama;
(c) bu İş Tanımı kapsamında denetime tabi olan döneme yönelik fonların toplam meblağı ve
kaynak listesi (Banka kredisi, güven fonları, karşılık fonlar vs.) ve
(d) Denetime tabi olan döneme ilişkin toplam ödemeler/masraflar
Hedef
Denetimin amacı, mali denetmenin [AY, GÜN, YIL] itibariyle ve söz konusu tarihte sona
eren mali yıla yönelik olarak [PROJE ADI] (Proje)’nin proje mali bilançosu (PMB) ile ilgili
görüş bildirmesine olanak sağlamaktır.
Projenin mali işlemlerini kayıt altına almak üzere kurulmuş olan proje muhasebe sistemi
(defterler ve kayıtlar), PMB’nun hazırlanmasında temel teşkil etmekte ve projenin
uygulayıcı kuruluşu [UYGULAYICI KURULUŞUN ADI] tarafından muhafaza edilmektedir.
Kapsam
Denetim, özellikle ISA 800 (Özel Amaçlı Denetim Sözleşmelerine ilişkin Denetmen
Raporu) ve ilgili Dünya Bankası kılavuz ilkelerine atıfta bulunmak suretiyle, Uluslararası
Muhasebeciler Federasyonu (IFAC) Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu
tarafından yayımlanan Uluslararası Denetim Standartlarına (ISA) uygun şekilde
gerçekleştirilecektir. Projenin denetlenmesinde aşağıdaki hususlara özellikle dikkat
edilmelidir:
83
a. Dış fonların, ekonomi ve verimliliğe gereken dikkatin gösterilmesi
suretiyle ve yalnızca finansmanın sağlanma amaçlarına ve ilgili
finansman anlaşmalarının koşullarına uygun olarak kullanılmış olması.
İlgili
finansman
anlaşmaları
şunlardır:
[İLGİLİ
FİNANSMAN
ANLAŞMALARINI YAZINIZ];
b. Karşılık fonlarının ilgili finansman anlaşmalarına ve yalnızca fonların
sağlanma amacına uygun olarak temin edilmiş ve kullanılmış olması;
c. Finanse edilen mallar ve hizmetlerin, ilgili finansman anlaşmalarına
uygun olarak tedarik edilmiş olması;
d. Özel Hesaplar (ÖH) veya Gider Beyanları (GB’ler) (veya ödeme
dayanağı olarak kullanılması halinde Mali İzleme Raporları (MİR))
yoluyla rapor edilen masraflar da dahil olmak üzere, tüm proje
girişimleri ile ilgili gerekli yardımcı belge, kayıt ve hesapların
saklanması. Bankaya sunulan mali raporlar ile muhasebe kayıtları
arasında net bağlantılar olması gerekmektedir.
e. Özel Hesapların kullanıldığı durumlarda, bunların ilgili finansman
anlaşmalarının hükümlerine uygun şekilde muhafaza edilmiş olmaları.
f.
PMB’nin ilgili Dünya Bankası ilkeleri ve genel kabul gören muhasebe
ilke ve uygulamalarına uygun şekilde hazırlanmış olması ve [AY GÜN,
YIL] itibariyle projenin mali konumu ile söz konusu tarihte sona eren
mali yıla yönelik harcamalar ve kaynaklar konusunda doğru ve adil bir
bakış açısı sunması.
g. (gerekli listeler ve KREDİ ANLAŞMASI BÖLÜMLERİNİ BELİRTİN)’deki
her bir mali hükme uyumun gözden geçirilmesi
Proje Mali Bilançoları
Proje Mali Bilançoları aşağıdakileri içermelidir:
a. Dünya Bankası fonları, diğer donörlerin verdiği fonlar ve karşılık
fonlarını ayrı ayrı gösteren Fon Özeti.
b. Gerek cari mali yılı, gerekse bugüne kadarki dönemi kapsayacak şekilde
ana gider kategorilerine göre ve ana proje başlıkları kapsamında ortaya
konulan Gider Özeti;
c. Kredi çekme başvurularının yapılmasında temel olarak kullanılan Gider
Beyanları özeti;
d. Bir Özel Hesap Beyanı ve
e. Varsa projenin birikmiş fonlarını, banka hesap bakiyelerini, projenin
diğer varlıklarını ve yükümlülükleri gösteren bir bilanço.
84
VEYA
Proje Mali Bilançoları, Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu Kamu Sektörü Komitesi
tarafından yayımlanan Uluslararası Kamu Sektörü Muhasebe Standartları gereğince
hazırlanmıştır. Proje Mali Bilançoları aşağıdakileri içermelidir:
a. [AY GÜN, YIL] tarihinde sona eren yılda [veya dönem] yapılan ve
Dünya Bankası fonları, diğer donörlerin temin ettiği fonlar ve karşılık
fonlarını ayrı ayrı gösteren nakit alımları ve proje ödemeleri,
b. Uygun olduğu şekilde notlardaki kredi çekme başvurularının
yapılmasında dayanak olarak kullanılan Gider Beyanları özeti,
c. Uygun olduğu şekilde notlardaki Özel Bir Hesap Beyanı ve
d. Varsa projenin birikmiş fonlarını, banka hesap bakiyelerini, projenin
diğer varlıklarını ve yükümlülükleri gösteren bir bilanço
Gider Beyanları
(veya ödeme dayanağı olarak kullanılması halinde Mali İzleme Raporları)
Denetmenin, PMB denetiminin bir parçası olarak, kredi çekme başvurularının
yapılmasında dayanak olarak kullanılan tüm Gider Beyanları ve MİR’leri denetlemesi
gerekmektedir.
Söz konusu GB’ler (ya da MİR’ler), proje uygunluğu için ilgili finansman anlaşmaları ve
gerekli görülmesi halinde rehberlik amacıyla Proje Değerlendirme belgesi ile mukayese
edilmelidir. Uygun nitelikte olmayan harcamaların kredi çekme başvurularına dahil
edilmiş ve ödemelerinin yapılmış olduğunun tespit edildiği hallerde, bunlar denetmen
tarafından ayrı bildirimlerde ve aynı zamanda yönetim mektubunda belirtilmelidir. Proje
Mali Bilançoları (veya proje mali bilanço notlarına dahil edilmiş olarak), belirli referans
numaralarına ve meblağlara göre her bir Gider Beyanı (veya ödeme dayanağı olarak
kullanılması halinde MİR’ler) kredi çekme başvurularını listeleyen bir program olmalıdır.
Denetmen, aşağıdakilerin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine dikkat etmelidir:
a. GB’lerin (veya MİR’ler) ilgili finansman anlaşması hükümlerine uygun
şekilde hazırlanmış olması.
b. Masrafların tamamen ve muhakkak proje hedeflerinin
gerçekleştirilmesi için yapılmış olması.
c. Denetim amacının yerine getirilmesi için gerekli olan bilgilendirme ve
açıklamanın elde edilmiş olması;
d. Denetim amacının yerine getirilmesi için gerekli olan yardımcı
kayıtların ve belgelerin muhafaza edilmesi ve
85
e. GB’lere (veya MİR’ler) ilgili kredi çekme başvurularını destekleme
konusunda güvenilebilmesi
Özel Hesaplar
Denetmenin, proje mali beyanlarının denetimi ile bağlantılı olarak, proje ile ilintili Özel
Hesap hareketlerini de denetlemesi gerekmektedir. Özel Hesaplar genellikle
aşağıdakilerden oluşur:
a. Bankadan alınan mevduatlar ve takviyeler;
b. Kredi çekme başvuruları ile gerçekleştirilen ödemeler;
c. Bakiyelerden kazanılabilen ve kredi alana ait olan faiz ve
d. Her mali yılın sonunda kalan bakiyeler.
Denetmen, Banka prosedürlerine uyum ve mali yıl (veya dönem) sonunda Özel
Hesaplarda kalan bakiyeler konusunda özellikle dikkat etmelidir. Denetmen, incelemeye
tabi olan süreçte gerçekleştirilen mali işlemlerin uygunluğunu, bu tür dönem sonunda
kalan fon bakiyelerini, ÖH’lerin finansman anlaşmaları gereğince işletimi ve kullanımını
ve bu tür bir ödeme mekanizmasına yönelik iç kontrollerin yeterliliğini incelemelidir.
Bu proje için, Özel Hesaplardan, ilgili finansman anlaşmalarının [İLGİLİ MADDELERİ
ALINTILAYIN]’de bahsedilmektedir.
Mali Denetim Raporları
Denetmenler, [PROJE ADI] Proje Mali Bilançoları (kapsamında yer alan bilançoların
tanımı için yukarıdaki “Proje Mali Bilançoları” paragrafına bkz.) ile ilgili bir denetim
görüşü yayınlayacaktır.
Denetim İlkeleri Ek 3: Dünya Bankası tarafından finanse edilen faaliyetlere yönelik Mali
Denetim ve Yıllık Mali Raporlama, projenin mali bilançoları konusunda örnek denetmen
görüşü sunar.
Denetim görüşüne ek olarak, denetmen aşağıdakileri yapacağı bir “yönetim mektubu”
hazırlayacaktır:
a. Denetim süresince incelenen muhasebe kayıtları, sistemleri
kontrolleri konusunda yorumlar ve gözlemler aktarmak,
ve
b. Sistem ve kontrollerdeki belirli eksiklikler ve zayıf alanları belirlemek
ve bunların iyileştirilmesi için tavsiyelerde bulunmak,
c. İlgili finansman anlaşmasında yer alan mali
uyumsuzluklar konusunda bildirimde bulunmak,
hükümler
ile
d. Denetim sırasında dikkatini çeken ve projenin uygulanması konusunda
önemli bir etki yaratabilecek hususları iletmek,
86
e. Denetmenin alakalı bulduğu herhangi bir diğer konuya kredi alanın
dikkatini çekmek,
f.
Nihai yönetim raporuna yönetimin yorumlarını dahil etmek.
Denetim görüşünü de içeren mali bilançolar ile yönetim mektubu, denetlenen mali yılın
sona ermesinden itibaren en geç altı ay içerisinde Projenin uygulayıcı kuruluşu, [PROJE
UYGULAYICI KURULUŞUNUN ADI] tarafından teslim alınmalıdır. Daha sonra projenin
uygulayıcı kuruluşu, yönetim mektubu ve denetlenen proje mali bilançoların (denetim
görüşü de dahil olmak üzere) iki nüshasını derhal Bankaya iletmelidir.
Genel
Yeterli açıklamaları barındıran mali bilançoların hazırlanması sorumluluğu, [PROJE
UYGULAYICI KURULUŞUNUN ADI] yönetimine aittir. Söz konusu sorumluluk, iç kontrol
ve yeterli muhasebe kayıtlarının muhafaza edilmesini, muhasebe politikalarının
seçilmesi ve uygulanmasını ve kurum varlıklarının korunmasını kapsamaktadır.
Denetmen, denetim sürecinin bir parçası olarak, yönetimden denetim ile bağlantılı
olarak denetmene yapılan sunumlara ilişkin yazılı teyit talep edecektir.
[PROJE UYGULAYICI KURULUŞUNUN ADI] denetmen ile tam olarak iş birliği yapacak ve
denetmenin denetim ile bağlantılı olarak talep ettiği kayıtlar, belgeler ve diğer bilgileri
kullanımına sunacaktır. Denetmenin, proje ile bağlantılı olan ve kendisinin gerekli
gördüğü tüm yasal belgeler, yazışmalar ve diğer bilgilere erişmesine izin verilmelidir.
Ödenmiş ve bankadaki tahsil edilmemiş meblağlar ile [VARSA DİĞER DONÖR, KREDİ VE
HİBELERİ BELİRTİN] kapsamında ödenmiş meblağlara ilişkin olarak da teyit alınmalıdır.
87
EK 9.
FORMAT FOR AWPB
YÇPB FORMATI
YÖNETİCİ ÖZETİ
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR
GİRİŞ
I.
…. İÇİN YILLIK ÇALIŞMA PLANI VE BÜTÇE
I.1 Öğe I: Tanım (her bir faaliyetten beklentiler ve kilit soruların makul açıklamaları:
Ne? Ne zaman? Neden? Kim tarafından? Nasıl? Faaliyet Maliyeti?)
Hedef
… için teklif edilen faaliyetler
Planlanan Öğe Masraflarının Özeti
I.2 Öğe I: Tanım (her bir faaliyetten beklentiler ve kilit soruların makul açıklamaları:
Ne? Ne zaman? Neden? Kim tarafından? Nasıl? Faaliyet Maliyeti?)
Hedef
… için teklif edilen faaliyetler
Planlanan Öğe Masraflarının Özeti
I.3 Öğe 3: Tanım ((her bir faaliyetten beklentiler ve kilit soruların makul
açıklamaları: Ne? Ne zaman? Neden? Kim tarafından? Nasıl? Faaliyet Maliyeti?)
II.
EKLER
EK 1. ……YÇPB’SİNE GÖRE PROJE FAALİYETLERİNİN UYGULAMA
PROGRAMI
EK 2.
TAHMİNİ MALİYET VE FİNANSMAN PLANI
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
1:
2:
3:
4:
Kredi Çekme Başvuruları
Öğelere göre Gider Özeti
Kredi Kategorileri ve Finansörlere göre Gider Özeti
Kredi Kategorilerine göre Gider Özeti
EK 3. …. İÇİN TEDARİK PLANI
Varsa, ilgili ekler ilave edilecektir.
88
EK 10
KATILIMCI VE BÜTÜNLEŞİK MH PLANLARININ
HAZIRLANMASINA YÖNELİK KILAVUZ İLKELER
Alt Planların Hazırlanması
1. Alt planların hazırlanmasında temel ilke, proje tabiatının göz önünde bulundurulması
suretiyle rehabilitasyon ve gelir getirici müdahaleler arasında belli bir oranın
korunmasıdır.
2. Herhangi bir MH’de, uygulama müdahaleleri yalnızca bölge halkları ile üzerinde
mutabakata varılan net bir şekilde tesis edilmiş önceliklere dayanılarak MH’nin bazı
köylerinde ve bazı kısımlarında gerçekleştirilebilir. Temel ilke, MH’lerin yüksek
kesimlerinden aşağı doğru inerek erozyonun durdurulmasıdır.
3. Orman alt planı: orman arazisi için hazırlanmıştır; erozyona uğramış alanların
rehabilitasyonunu ve bozuk orman arazisinin iyileştirilmesini kapsar
4. Otlak alt planı: otlaklar/hayvanlara yönelik yatırımları ve sürdürülebilir yönetim
konusundaki müdahaleleri kapsar.
5. Tarım alt planı: tarım arazisi için hazırlanır ve mahsul (tahıl, yem ve bahçe mahsulleri
ve sera üretimi) ve hayvancılık müdahalelerini kapsar. Aynı zamanda eğitim programı
ve örnek uygulama programını da içerecektir.
6. Su/sulama alt planı: Şunlara yönelik yatırımlar için hazırlanır: i) küçük ölçekli sulama
amacıyla küçük su kaynaklarının geliştirilmesi ve mevcut sulama altyapısının
rehabilitasyonu; ii) hayvan içme suları ve iii) köy hıfzıssıhhası
7. Enerji kullanımı alt planı:
yatırımlar için hazırlanır
enerji tasarrufu ve yenilenebilir teknolojiler ile ilgili
8. MH planlama süreci 14 adımdan (Kutu 1) oluşmaktadır ve her bir adım aşağıdaki
paragraflarda detaylandırılmıştır.
ADIM 1: Farkındalık yaratma
9. Bu öğe, yukarıda yer alan 75-77 numaralı paragraflarda açıklandığı üzere farkındalık
yaratma faaliyetlerini finanse etmektedir.
ADIM 2: MH’ye ilk saha gezisi
10. Proje MH’lerinin OBM ve OİM tarafından seçilmesinin ardından, MHPE, doğal kaynaklar,
konum, topografya, mesafeler ve irtifa vs. hakkında genel bir fikir edinmek için
planlarını hazırlayacakları MH’leri ziyaret edecektir. Bu, ortama aşinalık kazanmak
89
amacıyla yapılan bir teknik gezidir ve bölge halkları ile irtibat kurmayı
gerektirmemektedir. Sinerji başlatmak bakımından ekip içerisinde gözlem paylaşımı
önem taşımaktadır.
Kutu 1. MH Planı Hazırlama Adımları
Adım
Eylem
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Farkındalık yaratma
MH’ye ilk saha gezisi
Yerel bölge halklarının proje konusunda bilgilendirilmesi
Veri ve bilgilerin derlenmesi
Sorun tespiti
Sorun analizi
Tespit çözümü
İlk taslak MH planının hazırlanması
Taslak Faaliyet Haritasının hazırlanması
MH köylerinde ilk taslak MH Planının sergilenmesi
Yerel düzeyde nihai taslağın hazırlanması ve onaylanması
Nihai MH Planının imzalanması
Yerel düzeyde imzalanan planın sergilenmesi
14
MH Planı için bütçe tahsisi
ADIM 3: Yerel Bölge Halklarının UKKP hakkında Bilgilendirilmesi
11. PİE, proje hakkında kısaca bilgilendirme yapmak, MHPE’leri tanıtmak ve planlama
sürecinde kurumlardan ne tür desteğe ihtiyaç duyulacağını açıklamak üzere bölgedeki
yerel kurumları ziyaret eder.
12. PİE aynı zamanda MHPE(ler)’i MH bölgesi halklarına tanıtmak amacıyla MH köylerini de
ziyaret eder. Bu amaçla, her bir MH köyü için bir “tanıtım toplantısı” düzenlenir. İyi
düzeyde katılım ve ileride atılacak adımlar konusunda bölge halkında ilgi uyandırmak için
tüm paydaşların önceden toplantıdan haberdar edilmesi büyük önem taşımaktadır.
MHPE, katılımcıların ismini kaydeder. Söz konusu bilgi, Bölüm III: Katılımcı MH Planı
Süreci kapsamında yer alan tabloya dahil edilecektir.
ADIM 4: Veri ve Bilgilerin Derlenmesi
13. MH’nin fiziksel ve sosyo-ekonomik koşullarını tam olarak anlayabilmeleri için
MHPE(ler)’in güncel verilere erişime sahip olmaları gerekmektedir. Bu adım, bilgilerin
(veri ve haritalar) toplanması, verilerin doğrulanması ve güncellenmesi ve/veya basit
araştırmalar, görüşmeler ve/veya odak grup toplantıları aracılığıyla mevcut bilgilerin
takviye edilmesini kapsamaktadır. Bu adıma mümkün olduğunca erken başlanılması
önem taşımaktadır.
90
14. Bazı verilerin mevcut olmaması halinde, gerçekçi planların hazırlanabilmesi için, planda
bilgi açıkları bırakmak yerine, yerel bilgi dağarcığı ve profesyonel muhakemeye
dayanılarak en iyi tahminler geliştirilmelidir.
15. Bu adımda toplanan veriler, Bölüm II: MH Planının MH Köylerindeki Mevcut Durum
kapsamında yer alan tablolara kaydedilir.
ADIM 5: Sorun Tespiti
16. Sorun ve çözüm tespitinin bir dilek/talep listesi oluşturmaktan ibaret olmadığının altı
çizilmelidir. Altta yatan meseleler tespit edilmeden, söz konusu sorunun çözülmesi için
kullanılabilecek araçlara başvurulmamalıdır (Kutu 2).
17. MH’nin planlanması, uygulanması ve izlenmesi 81-90. paragraflarda açıklandığı üzere
katılımcı süreçler olacaktır. Bu amaçla, “Sorunlar-Saptamalar-Çözümler (SOR-SAP-ÇÖZ)”
usulü adlı katılımcı araçtan yararlanılacaktır. IFAD metodolojisine yönelik münasip
araçlar, uygun olduğu hallerde SOR-SAP-ÇÖZ sürecindeki boşlukları dolduracaktır.
Planlama sürecinde, ihtiyaç duyulduğunda odak grup tartışmaları ve bölge halkı
istişaresine de gidilecektir. Bu tür bir uygulamayı gerçekleştirmek için, MHPE/PİE en az 2
hafta öncesinden köy muhtarı ile irtibata geçerek uygun bir tarih ayarlar. Daha sonra,
toplantı amacı, tarih, zaman ve mekan halkın görebileceği şekilde afişe edilir (bir köydeki
pek çok noktada) ve duyurulur. Köy nüfusunun çoğunu bir araya getirmek için çaba
harcanmalıdır. MHPE, kadın ve çocukların süreç dışında tutulmamasını sağlamalıdır.
Gerekli olması halinde, kadınlar ve erkekler ile ayrı toplantılar düzenlenebilir.
KUTU 2. Sebep, Etki ve Çözüm İlişkisi
Otlatma alanında zayıf bitki örtüsü (botanik yapı ve biyokütle
kalitesi bakımından) ve erozyon
Belirti
Sorun
1. Katman
Aşırı otlatma
2. Katman
Otlatmanın ilkbaharda çok erken başlayıp, sonbaharda çok geç
sona ermesi
Altta yatan meseleler



Kış dönemi için yetersiz yem
Sınırlı tarla içi yem mahsulü üretimi
Yemlerin kurak alan koşullarında
dönüşümlü
olarak
kullanılabildiği
konusunda bilgi eksikliği
buğday ve arpa ile
mahsul
rotasyonları
Çözüm
Tarım arazisinde yem mahsul üretiminin arttırılması (çözümlerden
biri)
Araç
Tarla içi örnek gösterimleri, eğitim ve çiftçi keşif ziyaretleri yoluyla
tarla içi yem üretimi seçeneklerinin arttırılmasına yönelik çeşitli
seçenekler konusunda çiftçiler/hayvan sahiplerinde farkındalık
yaratılması, yüksek verimli yem mahsulü tohumlarının temini ve
küçük ölçekli sulama
91
18. İrtibat Grupları. Sorun tespiti oturumundan sonra, yukarıdaki toplantıda veya sorun
çözümü için yapılan bir sonraki toplantıda birkaç irtibat grubu belirlenebilir.
19. MH planlama sürecinde, MHPE köy ziyaretinde bulunduğu zaman genellikle zaman
baskısı altında çalışmaktadır. Ekip, doğru insanlar ile planlanan zamanda görüşebilmek,
ormanda belirli bir alanı veya su kaynaklarını ziyaret edebilmek ya da bazı hayvan
sahipleri ile iletişim kurabilmek amacıyla zamanı verimli bir şekilde kullanmak ve doğru
yerleri ziyaret edebilmek için köyün sağlayacağı yardımdan faydalanmalıdır. Köylüler,
sektörel temelde (ormancılık, mahsul üretimi, sulama ve hayvan/mera yönetimi)
sektörel uzmanlara destek sağlamak üzere mevkidaşlar olarak 3-4 birey/grup
belirleyebilir. Köy, kaynaklar ve alt sektör konusunda derin bilgi dağarcığına ve iyi
iletişim becerilerine sahip bireyler (kadın veya erkek), hazır bulunmak ve uzmanlar ile
birlikte çalışmak üzere belirlenebilir. Ekip, projeden fayda sağlamak bakımından bölge
halkında kaygılar yaratmamak için, bu gruplar ile ilgilenmede dikkatli olmalıdır. Söz
konusu grupların karar alma rolüne veya herhangi bir ayrıcalığa sahip olmadığı bölge
halklarına net bir şekilde ifade edilmelidir. Sağlayacakları destek lojistik yardım ve belirli
düzeyde istişare ile sınırlıdır. Zayıf performans ve/veya görevi suistimal durumunda,
MHPK derhal irtibat gruplarını ve üyelerini değiştirmelidir.
20. İrtibat grupları ve cep telefonu numaralarını Bölüm III: MH Planı Katılım Süreci
kapsamında yer alan ilgili tabloya kaydedin.
ADIM 6: Sorun analizi
21. Sorunlar ilk olarak MHPE’nin uzmanları tarafından bireysel olarak, daha sonra da bir
bütün olarak MHPE tarafından analiz edilir. Kullanıcılar ile bu kaynakları kullanma
yöntemleri ve kullanım türleri arasında mevcut olan bağların tam olarak anlaşılması
önem taşımaktadır. Bu aşamada, veri değerlendirmesi yapmak (bu aşamada ne mevcut
ise) ve tespit edilen sorunlar ve verilerin uyumlu olup olmadığını tespit etmek yarar
sağlayacaktır. Aynı zamanda, analiz sonuçlarının arazideki durumu yansıttığından emin
olmak için MH’ye ek saha gezilerinin yapılması da yarar sağlayacaktır. Tüm bunların bir
sonuca varmada yeterli olmaması halinde, basit araştırmalar ve/veya odak grup
toplantıları yoluyla ek veriler toplanmalıdır.
22. NHPE’ler, bu aşamadaki çalışmaları temel alarak, Bölüm II: MH Planının MH Köylerindeki
Mevcut Durum kapsamında kalan ilgili tabloları doldurur.
ADIM 7: Çözüm Tespiti
23. Çözüm tespiti sürecinin, sorun tespiti toplantısının bir parçası olarak yürütülmesi tavsiye
edilmektedir. Köylüler konuya odaklandıktan sonra, çözüm safhasına geçmek daha kolay
olacaktır. Tespit oturumu, kurallara uygun olarak yönetilmesi halinde en fazla 2 saat
sürecektir. Bu noktada, çözüm tespiti oturumu için katılımcıların ilgi ve dikkatinin
korunması önem taşımaktadır. Dolayısıyla, MHPK, katılımcıları dikkatli bir şekilde
gözlemlemeli ve devam etme ya da daha sonra bir başka toplantı düzenleme konusunda
bir karar almalıdır.
92
24. Çözüm tespiti oturumunda, katılımcıların öncelikli sorunlar için çözüm önerisinde
bulunmalarına izin verilir. Tüm çözümler değerlendirilir ve kaydedilir. Daha sonra da
bölge halkı ile bir Faaliyet Menüsü paylaşılır.
25. Faaliyet Menüsü: Doğal kaynakların ve geçim koşullarının iyileştirilmesine yönelik
faaliyetleri kapsayan bir menü, bölge halkı tarafından içinden seçim yapılmak üzere
hazırlanacaktır. MH bölgesi halkı ile varılan mutabakatlara ve teknik uygulanabilirliklere
bağlı olarak seçilen faaliyetler, MH planlarına dahil edilecek ve ilintili ölçek, kapsam,
çalışma ihtiyaçları, eş-finansman düzenlemeleri, zamanlama/safhalama ve maliyetler
ayrıntılandırılacaktır. Menü esnek olacak ve MH köylerindeki tarımsal-ekolojik ve sosyoekonomik koşullar temel alınarak uygulama sırasında revize edilebilecektir.
26. Menü, maliyet paylaşımı düzenlemeleri ile birlikte sunulmak zorundandır ve bölge
halkının bilinçli bir şekilde karar vermesini sağlamak için her bir faaliyetin açıklanması
gerekmektedir. Önerilen bazı çözümler, proje tarafından gerçekleştirilememeleri halinde,
bölge halklarına açık bir şekilde açıklanacaktır. Toplantı sona erdirilmeden önce, MHPE,
bölge halkına çözümlerin değerlendirileceğini ve daha sonra kendileriyle tartışmak ve
paylaşmak üzere bu doğrultuda taslak planların hazırlanacağını açıklar.
27. Daha sonra, MHPE çözümleri bir ekip toplantısında tartışarak, aşağıdaki kriterlere
dayanarak bunlar arasında eleme yapar: i) çözümlerin sorunlar ile örtüşüp örtüşmemesi,
ii) seçilen çözümlerin birden fazla etki yaratıp yaratmaması (hem kırsal geçim koşulları
hem de doğal kaynaklar üzerinde olumlu etki), iii) fayda sağlayacak hane sayısı, iv)
faaliyet maliyeti, v) uygulamanın en fazla üç sene içerisinde tamamlanma olasılığı.
Adım 8: İlk Taslak MH Planının Hazırlanması
28. MHPE, gelir yaratma başta olmak üzere, bölge halkından gelecek talep yağmuruna
hazırlıklı olmalıdır. Köylülere, proje kapsamındaki kaynakların –para ve zaman
bakımından- sınırlı olduğu ve projenin, MH düzeyinde en yüksek düzeyde fayda
sağlayan, maliyet etkin ve ülkenin diğer kesimlerinde de yinelenebilecek olan faaliyetleri
destekleyeceği net bir şekilde ifade edilmelidir.
Yapılacak seçimler, profesyonel
muhakeme, sorunların tam olarak anlaşılması ve yerel koşullara bağlıdır.
29. 126.
Planlama süreci, bölge halkı tarafında beklenen davranış değişikliklerini
barındırmaktadır. Köylülere, şu andan itibaren “işin her zamanki gibi olmayacağı” ve
doğal kaynakları kullanma şekillerini değiştirmek zorunda oldukları açıklanacaktır.
Yoksulluk ile doğal kaynak bozulması arasında bağlantı olduğu, yerel halkların
yoksullaştıkça doğal kaynaklar üzerinde daha fazla baskı yarattıkları, doğal kaynaklar
bozuldukça da bölge halkının daha yoksullaştığı gerçeği vurgulanmalıdır.
30. İnsanların 2. Öğe’ye katılımının aranacağı 3 alan (orman, mera ve tarım arazisi)
mevcuttur. Bölge halkına her durumda katılım kapsamının farklı olacağı anlatılacaktır:
örneğin ağaçlandırma ve orman yönetimi, orman rehabilitasyonu ve koruma önlemlerinin
uygulanması için hayvan sahiplerinin mutabakatını gerektirecek; otlatma alanlarında,
kapatma, dönüşümlü otlatma ve diğer yönetim uygulamaları erken katılımı gerektirirken,
tarım arazisinde koruma önlemleri, bireysel olarak çiftçilerin katılımını gerektirecektir.
93
31. Bölge halkı, proje ve faydalanıcılar arasındaki maliyet paylaşımı konusunda net bir
şekilde bilgilendirilmelidir. 3. Öğe için, MH planına faydalanıcıların listesi, maliyet
paylaşımı düzenlemelerini anladıklarını ve kabul ettiklerini belirten imzaları ile birlikte
iliştirilmiştir. MH Planı, bu tür düzenlemeler için Bölüm VIII: Anlaşmalar ve Düzenlemeler
kapsamında bir format içermektedir.
32. Yatırımın birkaç aileye fayda sağlayacağı alanlardaki faaliyetler için, faydalanıcıların
hasat zamanında kar paylaşımı ve yatırım sırasında maliyet paylaşımına yönelik
düzenlemeler üzerinde mutabakata varmaları gerekmektedir. Söz konusu belge köy
yönetimi tarafından tasdik edilmeli ve planın bir parçası haline gelmelidir. MH Planı, bu
tür düzenlemeler için Bölüm VIII: Anlaşmalar ve Düzenlemeler kapsamında bir format
içermektedir.
33. MHPE, bölge halkına tüm toprak işleme ve ekim/tohumlama işlemlerinin kontur üzerinde
(eğime dik) olması gerektiğini açıklamalıdır. Bu, en azından doğrudan faydalanıcılar
(projeden girdiler alan) için mutlak bir gerekliliktir.
34. Planlanan bazı faaliyetler hususunda, uygulama için ayrıntılı planlar gereklidir (örn.
küçük sulama sistemleri, orman ve otlatma alanı yapılarının yapılması).
35. Proje, MH bölgesi halklarının doğal kaynakları kullanma yönteminde davranış değişikliği
gerçekleştirmeyi öngörmektedir. Bunun özellikle tarım ve mera arazileri ile su
kaynaklarında gerçekleştirilebilmesi için, etkili bir yaygınlaştırma desteğine ihtiyaç
duyulmaktadır. Bu, sorunları ele alan, tavsiyeyi temin eden ve kolaylaştıran ve il tarım
müdürlükleri, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının araştırma enstitüleri, diğer ilgili
kamu kurumları, üniversiteler, yerel girdi sağlayıcılar, özel sektör, yerel belediyeler, çiftçi
organizasyonları, piyasalar (girdiler ve çıktılar) ve kredi kurumları ile ortaklıklar kuran
PİE’ler tarafından yerine getirilecektir.
Adım 9: Faaliyetlerin Taslak Haritasının Hazırlanması
36. Taslak MH planı hazır hale getirildikten sonra, faaliyetler, küçük ölçekli sulama ve tarım
arazisi, mera arazisi ve orman arazisi (mümkün olduğu hallerde faaliyet türüne göre,
yani bahçe, yem mahsulleri, agro-ormancılık ve tarla mahsulleri) üzerinde bulunulan
faaliyetlere tekabül eden farklı renkler/modeller ile MH Haritasına işaretlenmek
zorundadır. Haritanın açık bir açıklaması olmalıdır. Herhangi bir grup, birey veya kuruma
brifing veya bilgi verilmesi sırasında, harita hazır olmalı ve kullanılmalıdır.
Adım 10: Taslak MH Planının MH Köylerinde Sergilenmesi
37. Taslak MH planı ile harita yaklaşık bir hafta boyunca halka açık olarak sergilenir (MH
köylerindeki köy okulu, ortak ofis, cami, sağlık merkezi, kahvehanede). Bölge halkı
bireylerinin planı ve haritayı incelemeleri, açıklama talep etmeleri, itirazlarda bulunmaları
veya yorumlar yapmaları beklenir. Tüm bunlar köy muhtarı tarafından irtibat gruplarının
yardımı ile toplanır/kaydedilir.
Adım 11: Yerel Düzeyde Nihai Taslağın Hazırlanması ve Onaylanması
94
38. MHPE, yorumlar/itirazları inceler ve ilk taslakta gerekli değişiklikleri yapar. Gerekli
olduğu hallerde, sahada ek gözlemler yapar, ek kişiler ile istişarelerde bulunur, yeni
veriler toplar ve analiz eder ve tüm bunlara dayanarak nihai taslağı hazırlar. MHPK,
taslağın nihai hale getirilmesinden önce üçüncü bir bölge halkı toplantısı ihtiyacını tespit
edebilir. Planın öngörülen kurumlar tarafından imzalanıp onaylanıncaya kadar “taslak”
olarak kabul edildiği göz önünde bulundurulmalıdır.
Adım 12: Nihai Taslağın İmzalanması
39. Sürece katılan köylerin muhtarları, MHPE ve OBM nihai taslağı imzalayacaktır.
İmzalanmış MH Planının uygulamaya yönelik proje finansmanını güvence altına alması
gerekmektedir. Dolayısıyla, imzalanmış bir nüsha, Ankara’daki Merkezi Uygulama
Birimine (MUB) gönderilecektir. OGM’nin herhangi bir değişiklik talebinde bulunması
halinde, plan, MH bölgesi halkları ile istişarelerde bulunmak üzere geri gönderilecektir.
MHP, üzerinde müzakere edilip imzalandıktan sonra, taraflar için bağlayıcı hale gelecek
ve uygulama devam edecektir.
Adım 13: Nihai MH Planının MH Köylerinde Sergilenmesi
40. Nihai MH planı ile harita, bölge halkını bilgilendirmek maksadıyla yaklaşık iki hafta
boyunca halka açık olarak sergilenir (MH köylerindeki köy okulu, ortak ofis, cami, sağlık
merkezi, kahvehanede). Bu sürecin sonunda, MH planı köy idaresi tarafından saklanır ve
bir soruşturma durumunda bölge halkı mensupları için hazır bulundurulur.
Adım 14: MH Planı için Bütçe Tahsisi
41. MUB, MH Planının şu şekilde uygulandığından emin olmak maksadıyla: i) kılavuz ilkelere
göre, ii) proje ilkelerine uygun olarak, iii) üzerinde anlaşmaya varılan yatırımlar arası
anlaşmaya dayanarak ve v) tesis edilen birim maliyetler temel alınarak vi) üzerinde
anlaşmaya varılan uygulama süreci göz önünde bulundurarak belgeyi hızlı bir şekilde
gözden geçirir. Planın tatmin edici düzeyde bulunması halinde, bütçe tahsisi onaylanır.
95
EK 11
Sorunlar-Saptamalar-Çözümler (SOR-SAPÇÖZ)
1.
”Sorunlar-Saptamalar-Çözümler (SOR-SAP-ÇÖZ) şunları elde etmek için
küçük grup dinamiklerini kullanan, tehdit edici nitelik taşımayan, hedef odaklı bir
tartışmadır: i) doğal kaynak bozulması nedenlerinin algılanması; ii) hanelerin,
köylerin ve bir bütün olarak bölgenin gerçek ve algılanan sorunlarının eksiksiz ve
derecelendirilmiş şekilde tespiti ve iii) bölge halkının söz konusu sorunlar için teklif
ettiği
çözümler.
Hiçbir
sorun
reddedilmemekte
ve
bütün
çözümler
değerlendirilmektedir. Sorunların nihai derecelendirmesi ve tercih edilen çözümler
kendilerine
aittir.
Projenin
sağladığı
katkı,
SOR-SAP-ÇÖZ
yaklaşımının
kolaylaştırılması ile sınırlıdır. Proje personeli yalnızca süreci açıklar. Kendisi ne
tartışmalarda yer alır ne de vaatlerde bulunur. “Çözümler” oturumunda, katılımcıların
teklif edilen önerileri bir araya getirilecek, değerlendirilecek ve teknik ve mali
uygulanabilirlik kriterlerine göre karara bağlanacaktır.
2.
Grubun çıktısı, bireyler tarafından sağlanan bilgi, deneyim ve seçeneklerin
toplamını aşmaktadır. Her bir grup üyesi, gerek yeni bilgiler edinme, gerekse sosyal
farkındalığın artması bakımından paylaşılan deneyimden kazanım sağlar. Örneğin,
bir çiftçi veya köy başlangıçta belirli bir sorunun çok büyük öneme sahip olduğunu
düşünebilir; ancak bu görüş diğer köy mensuplarının gündeme getirdiği sorunlar
lehine değişebilir. Bu uyum pek çok köylü tarafından sergilenir ve grup uzlaşmasına
doğru ilk adımdır. Küçük grup teorisine uygun olarak, grup, sorun tespitinden
kaynaklanan belirli bir eylemde bulunmaya karar verdikten sonra, mensupların çoğu
bu eylemi kendine görev edinir ve normalde köy durumunda işleyen sosyal
mekanizmalar, tartışma grubuna katılan tüm köylülerin (kadın ve erkek) bunu görev
edinmelerini sağlar.
3.
Planlama süreci, bölge halkı tarafında beklenen davranış değişikliklerini
barındırmaktadır. Köylülere, şu andan itibaren “işin her zamanki gibi olmayacağı” ve
doğal kaynakları kullanma şekillerini değiştirmek zorunda oldukları açıklanacaktır.
Aynı zamanda söz konusu projenin bir “kırsal kalkınma projesi” değil, refahları için
esas olan belirli doğal kaynakların korunması sürecinde yerel halkın katılımının
gerekli bulunduğu bir proje olduğunun altı çizilecektir.
4.
Proje öğelerinin tanımlanması ve tasdik edilmesinde halkın katılımını
aranacağı 3 alan (orman, otlatma alanları ve tarım arazisi) mevcuttur. Bölge halkına
katılım kapsamının her durumda farklı olacağı anlatılacaktır:
i.
örneğin ağaçlandırma ve orman yönetimi, orman rehabilitasyonu ve koruma
önlemlerinin uygulanması için hayvan sahiplerinin mutabakatını gerektirecek;
96
ii.
otlatma alanlarında, kapatma, dönüşümlü otlatma ve diğer yönetim
uygulamaları, tatbik için erken katılımın yanı sıra mera rehabilitasyonu ve koruma
önlemlerinin uygulanması için hayvan sahiplerinin mutabakatını gerektirecek;
iii.
tarım arazileri ise çiftçilerin seçilmesini gerekli kılacaktır (yüksek düzeyde
erozyona maruz kalma potansiyeline sahip topraklarından ve erozyona meyilli
kültürel uygulamalarından dolayı)
5.
Proje aynı zamanda, kadın ve çocukların SOR-SAP-ÇÖZ süreci dışında
tutulmamasını sağlayacaktır. Toplumsal cinsiyet meseleleri proje uygulamasına dahil
edilecektir.
Süreç
6.
Uygulama bir köyde başlatıldığı zaman, kolaylaştırıcı kişi aşağıdaki adımları
takip etmelidir. Kendisi öncelikle gruba uygulamayı nasıl yapacaklarını açıklamalıdır.
Kolaylaştırıcının herhangi bir seçim, öneri veya yorumda bulunmadığını dikkate alınız.
Kolaylaştırıcı yalnızca hiçbir grubun ve/veya bireyin tartışmalarda ve karar alma
sürecinde hakimiyet kurmamasını garanti eder.
Katılımcılara duyuru
•
Uygulamaya 15 dakika içerisinde başlayacağız. Bu uygulamada her birinize
ihtiyacımız olacak. Bununla birlikte, katılıp katılmamak isteğinize bağlıdır. Katılım
sağlamamanız halinde, daha sonra proje faaliyetlerini eleştirmemeli ve/veya bu
faaliyetlerden şikayet etmemelisiniz. Köyünüzde ilerleme sağlamak istiyorsanız,
bunun için zaman ayırmalı, girdi sağlamalı, çaba sarf etmeli ve diğerleriyle işbirliği
yapmalısınız.
•
Şu temel kurallara riayet edeceğiz: i) diğerlerini dinlemek ve aynı anda
konuşmamak; ii) başkalarının görüşlerine saygı duymak; iii) verilen zaman zarfında
hareket etmek
•
Aynı uygulamayı her bir MH köyünde gerçekleştireceğiz.
•
Bugün sizlerden köyünüzün çevresindeki doğal kaynakların nasıl oluştuğunu
ve kendi köyünüzdeki veya bölge halkındaki sorunları nasıl gördüğünüzü
öğreneceğiz. Bizler yalnızca sesinizi duymak üzere demokratik bir ortam oluşturmak
için buradayız. Herkesin söz hakkı eşittir ve proje için eşit önem arz etmektedir.
•
Öncelikle grup olarak bize şunları anlatacaksınız: i) çevrenizde bir doğal
kaynak bozulması olup olmadığını, ii) varsa, bozulmanın neden/nasıl gerçekleştiğini
ve sebeplerinin ne olduğunu. Sizler anlattıkça ben bunları not ederek bir liste
hazırlayacağım.
•
Daha sonra bireysel olarak çalışacak ve köyünüzde mevcut olduğunu
anladığınız sorunları size verdiğim kağıda yazacaksınız. Daha sonra üyelerine listenizi
sunmak üzere beş kişilik küçük gruplar oluşturacaksınız. Hangi grupta olmak
istediğinize siz karar vereceksiniz. Sorunları yazmak için 20-30 dakikanız olacak.
97
Yazdığınız sorunlara dayanarak, her bir grup, önem sırasına göre ortaklaşa bir liste
hazırlayacak. Bu, listenin başındaki sorunun grubunuz için en büyük önemi taşıdığı
anlamına gelmektedir. Her bir grup bir konuşmacı seçecek.
•
Bu odadaki tüm gruplar aynı şeyi yapacak. Tüm gruplar çalışmalarını
bitirdiğini söylediği zaman, uygulamanın ikinci kısmını yapmak için bir araya
gelecekler.
•
İkinci kısım yaklaşık 1.5 saat sürecek. Her bir konuşmacı, grubunun belirlediği
sorunlar listesini tüm katılımcılar ile paylaşacak. Bizler bunları tahtaya yazacağız.
Bireysel grup sunumlarının ardından, tüm grup tek bir sorun listesi hazırlayacak. Bu
ortak liste hepiniz tarafından ön planda tutulacak. Bunu nasıl yapacağınıza siz karar
vereceksiniz. İster birbirinizi ikna etmek için çalışın, ister oylama yoluna
gidebilirsiniz. Bir uzlaşıya varılamaması halinde, grup önceliklendirme konusunu
oylama ve tartışma yoluna gidebilir. Önceliklendirilmiş listeyi de tahtaya yazacağız.
Nihai liste oluşturulduktan sonra, grupların çoğu tarafından birinci sıraya
yerleştirilmiş olan sorunun bölge halkı tarafından en önemli sorun olarak
görüldüğünü göz önünde bulundurun. Öncelikli sorunlar, Bölüm III: Katılımcı MH
Planı Süreci kapsamında yer alan tabloya kaydedilecektir.
Süreç:
•
Katılımcıların isimlerini yazın. Bu bilgiler Bölüm III: Katılımcı MH Planı Süreci
kapsamında yer alan tabloya kaydedilecektir.
•
Köylülere kalem ve kağıt verin ve sürece bireysel olarak başlamalarına izin
verin. Çalışmalarını tamamladıktan sonra, 5 kişilik küçük gruplara yönelik olarak
sandalyeleri düzenlemelerine yardım edin. Gruplandırmaya müdahale etmeyin. Kendi
kararlarını vermelerine izin verin. Ayrıca, her bir grubun konuşmacı seçmesini
sağlayın.
•
Gruplar sunum yaparken, bunları her mesafeden yeterli düzeyde görülebilecek
şekilde büyük harflerle duvara yazın. Daha sonra, her bir listeyi yüksek sesle gruba
okuyun.
•
Grup, ortak bir liste oluşturmak için bir araya geldiğinde, bunları duvara
yazmalarına yardım edin.
•
Liste duvara konulduktan sonra, köy yolları, telefon, sağlık merkezi vs. gibi
projenin yetki kapsamında yer almayanları ortaya koymak üzere, kalemleri birlikte
inceleyin.
•
Proje hedeflerine atıfta bulunmak suretiyle, yalnızca projenin ele alabileceği
sorunları içeren yeni bir liste (nihai öncelikli sorunlar listesi) hazırlayın. Duvardaki
liste köyde kalacaktır. Kayıtlarınıza dahil etmek için, nihai listenin fotokopisini
çekmeyi unutmayın.
98
•
Sıkı çalışmaları, katılımları ve sabırları için gruba teşekkür edin. Toplantıyı
sonlandırmadan önce, onları bir sonraki adımlardan haberdar edin (sorun çözme ve
planlama).
EK 12
İŞ TANIMI
MH PLANLAMA EKİBİ (MHPE)
Görev süresi: Yaklaşık 4 ay saha çalışması ve 2 ay rapor yazma. En fazla 6 ay.
Yer: Mikro havzanın
gösterilmektedir.
(MH)
sınırları,
ilişikteki
1/25,000
ölçekli
haritada
Mikro Havza Planlama Ekibinin Yapısı
1.
Mikro Havza (MH) Planlama Ekibinin (MHPE) yapısı büyüklük bakımından
esnek olmakla ve Danışmanlık Yüklenicisi (DY) tarafından kararlaştırılmakla birlikte,
asgari olarak aşağıdaki uzmanları içerecektir: orman uzmanı, ziraat mühendisi
(bilimsel tarım uzmanı), hayvancılık uzmanı (veteriner), kırsal sosyolog
(toplumbilimci), kırsal altyapı mühendisi ve ekonomist. Orman uzmanı ekibe öncülük
yapacaktır.
Nitelikler ve Deneyim
2.
Her bir üye, asgari olarak ilgili sosyal bilimler veya fen bilimleri bölümlerinden
lisans derecesine sahip olacaktır. Orman uzmanı Ekip Lideri olacak ve faydalanıcı
katılımı ve cinsiyet meseleleri de dahil olmak üzere yatırım uygulaması ve doğal
kaynak yönetimi planlaması ve/veya orman alanında 5-10 yıllık tecrübeye sahip
olacaktır. Adayların MHPE üyelerinin tecrübelerini kanıtlayabilmeleri (özgeçmişe
dayanarak), sorun çözümü konusunda yaratıcı ancak uygulamacı bir yaklaşım
benimseyebilmeleri ve doğal kaynak yönetimi ve kırsal gelir yaratma konularında
özel sektör ile kamu sektörünün oynadığı roller hususunda bilinçli olmaları
gerekmektedir.
Görev Tanımı
3.
Ekip, Murat Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesinin uygulanmakta olduğu
önceden tayin edilmiş alanlar için İş Tanımında detaylandırıldığı üzere katılımcı bir
şekilde bütünleşik MH plan(lar)ının hazırlanmasından sorumlu olacaktır. MH’ler
uygulama birimleri olup, aynı zamanda projeye yönelik en küçük hidrolojik birimdir.
Öğelere ve bu öğelere yönelik fonların genel mevcudiyetine ilişkin bilgiler Yükleniciye
temin edilecektir.
99
4.
MH(ler) Elazığ’daki Orman Bölge Müdürlüğü (OBM) tarafından belirlenmiştir ve
demografik doğal kaynaklar ile ilgili ön veriler mevcuttur. MHPE, Proje İl Ekipleri
(PİE’ler) ile yakın bir şekilde çalışacak ve ekibe proje, alan ve planlamadan sorumlu
oldukları MH(ler) ile ilgili ön bilgiler temin edilecektir.
5.
SorunlarSaptamalarÇözümler
(SOR-SAP-ÇÖZ)
usulünden
yararlanılacak ve IFAD metodolojisi (katılımcı haritalama) ile birlikte SOR-SAP-ÇÖZ
ile ilgili bir el kitabı yükleniciye temin edilecektir.
6.
Proje İl Ekipleri (PİE’ler), SOR-SAP-ÇÖZ süreci ile MH planlarının hazırlanması
sürecinde MHPE’ye teknik ve lojistik destek sağlayacaktır.
7.
Elazığ, Bingöl ve Muş’taki OİM’ler MH planlarının hazırlanma sürecini izleyecek
ve MHPE’ye destek sağlayacaktır. Planlar OBM tarafından incelenecek ve
onaylanacak, nihai tasdik için OGM’ye gönderilecek, MH(ler)’deki tüm yatırımların
temelini teşkil edecek ve YÇPB(ler)’de ayrıntılandırılacaktır.
Beklenen Çıktı
8.
Kılavuz İlkelere uygun olarak (daha sonra belirlenecek….)’in/ın İl(ler)indeki
(daha sonra belirlenecek…)’e yönelik tam maliyetlendirilmiş zaman kısıtlamalı bir MH
Planı. Faaliyetlere yönelik planlar, yatırımlar için azami olarak 36 aylık bir uygulama
süresini kapsayacaktır.
MH Planlarının Hazırlanması
9.
PUEK’nin Ek 11’i, MH planlama faaliyetlerine yönelik kılavuz ilkeleri ortaya
koymaktadır. Söz konusu ek, Sözleşmeli MHPE’ye verilecektir.
10.
Ölçek, kapsam, iş gücü ihtiyaçları, maliyet paylaşımı düzenlemeleri,
zamanlama, safhalama ve ilintili faaliyetler planlarda ayrıntılandırılacaktır.
11.
Planlamanın ilişkilendirme ilkesi, doğal kaynak rehabilitasyonu ile geçim
koşulları iyileştirmeleri arasında yaklaşık %70-%30’lık bir oranın korunmasını
gerektirmektedir. Rehabilitasyon faaliyetlerinin, bir MH için tahsis edilecek toplam
fonların asgari %60’ını, azami %80’ini oluşturduğu durumlarda, fonların tahsisi geniş
bir ölçekte dağıtılacaktır. Geriye kalan meblağ, geçimin iyileştirilmesi faaliyetleri için
kullanılacaktır (mahsul ve hayvan müdahaleleri, sosyal altyapı ve enerji ile ilgili
yatırımlar vs.). Herhangi bir MH’de, proje yatırımları, bölge halkı tarafından üzerinde
mutabakata varılan ve net bir şekilde tesis edilen önceliklere uygun şekilde yalnızca
bazı kesimlerde ve köylerde gerçekleştirilebilecektir.
12.
Her bir plan, her ilgili harita ve MH faaliyet haritası özet tabloları ile birlikte,
aşağıdaki zorunlu 10 bölümü kapsamalıdır:
•
Bölüm I. MH’ye genel bakış
•
Bölüm II. MH’deki genel durum (doğal kaynaklar ve sosyo-ekonomik
yapı bakımından) ve MH’lerin seçilme gerekçeleri
100
•
Bölüm III. Katılımcı süreç, bölge halkı tarafından belirlenen öncelikli
sorunlar ve bozulma nedenleri konusunda sahip oldukları algı.
Alt planlar:
•
Bölüm IV. Orman arazisi
•
Bölüm V. Otlatma Arazisi
•
Bölüm VI. Tarım Arazisi
•
Bölüm VII. Su
•
Bölüm VIII. Enerji
•
Bölüm IX. Maliyetler
•
Bölüm X. Anlaşmalar ve Düzenlemeler
Alt-planlar: (Bölümler IV-VIII)
13.
Her bir MH planı, orman arazisi, mera arazisi, tarım arazisi, su ve enerjiye
ilişkin alt planları ve dolayısıyla “bütünleşik” terminolojiyi kapsayacaktır.
a.
Orman alt planı: orman olarak tescillenmiş arazileri kapsar ve meşe
korusu dahil olmak üzere, bozuk ormanlardaki erozyona uğramış alanları ve
iyileştirmeleri içerir.
b.
Otlatma arazisi alt planı: sürdürülebilir yönetim ile ilgili olarak ve
hayvan altyapısı dahil olmak üzere, ortak otlatma arazisi müdahalelerine
yönelik yatırımları kapsar.
c.
Tarım alt planı: özel tarım arazilerini kapsar ve mahsul (tahıl, yem ve
bahçe mahsulleri ve sera üretimi vs.) ile hayvancılık müdahalelerini barındırır.
d.
Su/sulama alt planı: i) su depolama havuzları ii) toprak kanallarının
rehabilitasyonu ve iii) tarla için damla sulamayı kapsar
e.
Enerji kullanım alt planı: ev kullanımı için enerji tasarrufu ve
yenilenebilir teknolojileri kapsar.
101
EK 13.
BAŞARILI ÖRNEK UYGULAMALARA
YÖNELİK KILAVUZ İLKELER
1. PİE’ler, örnek uygulamaların gerçekleştirileceği MH köylerini belirleyecek ve bunlar
üzerinde mutabakata varacaklardır. Köylerin belirlenmesinden sonra, PİE’ler muhtarla
birlikte örnek uygulama yapacak çiftçileri belirlemelidir. PİE’ler örnek uygulamaların
başlatılması, teknik tavsiyelerin verilmesi, planlama ve sonuçların yayılması için saha
günlerinin düzenlenmesini kapsayacak ancak bunlarla sınırlı olmayacak şekilde tüm
yaygınlaştırma programlarından ve faaliyetlerinden sorumlu olacaklardır. Söz konusu
ekipler gerektiği şekilde İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün temin edeceği
personel ve öneriler ile desteklenebilecektir.
2. Örnek uygulama programını oluşturmak/uygulamak için gerekli olan başlıca ekipmanlar
(traktör, saban, kültivatör vs.), MH köylerinden temin edilecektir. Bunlar aynı zamanda
köylülerden kiralanabilecektir. Girdiler Proje tarafından sağlanacaktır ve bu konuda
hükümler hali hazırda mevcuttur.
3. Teknik personelin tesis edeceği örnek uygulamanın yanı sıra, çiftçilerin hali hazırda yaptığı
uygulamaların örnek uygulamalar olarak kullanılabileceği çiftçilere ait araziler, meyvelikler
ve samanlıklarda da fırsatların mevcut olacağı göz önünde bulundurulmalıdır (örn. nitrojen
yetersizliği yaşayan buğday tarlası, yanlış zamanda ve/veya yanlış yöntemlerle sürülen
tarlalar, toprak kaynaklı hastalıkların hasar verdiği sebze mahsulleri, hayvan sahiplerinin
yaptığı aşırı otlatma nedeniyle bozulan köy otlakları, amonyak yoğunluğunun anlamlı
derecede yüksek olduğu iyi havalandırılmayan samanlıklar ya da iyi korunmuş ve
depolanmış saman, yüksek verim potansiyeline sahip, iyi yem mahsulü meşceresi, temiz,
iyi aydınlatılmış ve havalandırılmış samanlık, plastik tünellerde sebze üretiminde kullanılan
damla sulama, modern meyve çeşitlerine sahip bahçeler). Söz konusu örnek uygulamalar
hali hazırda mevcuttur ve harcama ya da çaba gerektirmemektedir. Önemli olan mal
sahibi çiftçiler ile tecrübelerini diğer insanlar ile paylaşmaları konusunda anlaşmaktır.
4. Tarla içi örnek uygulamaların tatbik edilmesi, yakından izlenmesi ve tasarlanan teknik
uygulamaların düzgün şekilde tatbik edilmesini sağlamak amacıyla baştan sona
kaydedilmesi gerekmektedir. Her bir örnek uygulama tamamlandıktan sonra (tesis edilen
ve/veya hali hazırda mevcut olanlar) PTE’ler köylerdeki davranışsal değişiklikleri
izlemelidir. Değişimi ölçmek için, mevcut uygulamaları tespit etmek için örnek
uygulamaların gerçekleştirileceği köylerde hızlı değerlendirme yapılacaktır. Örnek
uygulamanın ardından (birkaç gün/hafta veya ay sonra), aynı köydeki uygulamalar
incelenecek ve değişim ölçülecektir. Örneğin, PİE’nin A Köyünde çiftçilerin yalnızca
102
%11’inin buğday ile dönüşümlü olarak Macar fiği ürettiğini, ancak örnek uygulamalardan
sonra bu oranın %15’e çıktığını belirtebilmeleri beklenmektedir.
5. Yeni örnek uygulamalar, köylerdeki gözlemler temel alınarak planlanmalı ve
gerçekleştirilmelidir. Uygulamalarını değiştirerek tavsiyeden fayda sağlamış olan çiftçiler
ile görüşülmeli ve deneyimleri, yeni programlarda kullanılmak üzere kayıt altına
alınmalıdır.
BAŞARILI ÖRNEK UYGULAMALARIN YAPILMASI
6. Her faaliyetin teknik normlara uygun olarak gerçekleştirildiği başarılı tarla içi örnek
uygulamalar yapılması önem taşımaktadır. Teknik bilgi dağarcığı ve uygulamayı yansıtan
bir örnek uygulama, çiftçilere vizyon kazandırmakta ve kaynakları ile çevrelerinde benzer
iyi sonuçlar elde etmek için daha iyi performans göstermeleri konusunda onları motive
etmektedir. Bir proje için başarısız bir örnek uygulamadan daha olumsuz bir şey yoktur.
Çiftçilerde yaratılan olumsuz etki, onları önerilen uygulamaları daha sonra tatbik etmeye
ikna etmek için proje personelinin çabalarını tekrarlamasını gerektirecektir. Örnek
uygulamalarda niteliğin her zaman nicelikten (yani örnek uygulama sayısı) daha önemli
olduğu akılda bulundurulmalıdır. Dolayısıyla, PİE’lerin mevcut kaynaklar (girdiler,
personel, makineler vs.) ile tüm örnek uygulamalarda yüksek kalite sağlamaması halinde
örnek uygulama arsalarının sayısı azaltılmalıdır. Mahsul örnek uygulamaları için, arsalar
çitlenmeli, tüm tarım faaliyetleri doğru zamanda doğru makine ve ekipmanlar ile yapılmalı
ve teknik olarak tavsiye edilen oranlarda girdiler kullanılmalıdır.
7. Örnek uygulamaların, işbirliği yapan çiftçi hedef kitle kapsamına giren tüm çiftçileri temsil
ettiğinde en iyi şekilde işlev göstereceği göz önünde bulundurulmalıdır. Tüm olumlu
gelişmelere rağmen, planlanan ve beklenen sonuçlar, iyi bir işbirliği yapan çiftçi olmaksızın
elde edilmeyebilir. Örnek uygulama alanı seçimi, en az işbirliği yapacak çiftçinin seçilmesi
kadar önem taşımaktadır. İşbirliği yapacak çiftçi adaylarının arazileri, bahçeleri, seraları ve
samanlıkları/ahırlarının ziyaret edilmesi ve örnek uygulamanın yapılması açısından uygun
olup olmadıklarının değerlendirilmesi gerekmektedir. İşbirliği yapacak uygun çiftçinin
seçilmesinde aşağıdaki unsurlar göz önünde bulundurulmalıdır:
•
İlgi: Bir çiftçinin, örnek uygulamaya ilgi göstermesi iyi bir başlangıç noktasıdır.
Çiftçinin gönüllü olması ise daha ciddi bir ilgi duyduğunu gösterebilir. Buna rağmen,
proje personeli süreç esnasında çiftçiden neler beklendiğini açıkladığında, çiftçi,
duyduğu ilgiye rağmen, dile getirilen veya gösterilen ilginin ücretsiz tohum, ücretsiz
toprak hazırlığı ve hatta daha büyük hasat edilen mahsul payı gibi örnek
uygulamanın yalnızca bir yönüyle kısıtlı olması gibi bazı nedenlerden dolayı bunu
görev edinmek istemeyebilir. Böylesi kısıtlı bir ilgi, işbirliği yapan çiftçi olmanın tüm
sorumluluklarını yerine getirme konusunda yeterli olmayabilir.
•
İşbirlikçi tutum: Örnek uygulamanın yerine getirilmesine yönelik fiziksel
çalışmanın büyük bir kısmı proje personeli tarafından gerçekleştirilecekken, bu
uygulamada kullanılan arazi, bahçe veya samanlığa sahip olan çiftçi tarafından yerine
getirilmesi gereken bazı noktalar da mevcuttur. Personel, işbirliği yapacak olası
çiftçilerin daha önce işbirlikçi tutumlar sergileyip sergilemediğinden emin olmalıdır.
Bu çiftçiler köyde iyi biliniyor olsalar dahi, personel yine de bu kişileri bir işbirlikçiden
103
beklenen sorumlulukları yerine getirme konusunda istekli olup olmadıkları konusunda
bireysel olarak değerlendirmeye tabi tutmalıdır. Şunları açıklamak üzere en azından
bir ev ziyareti gerçekleştirilmelidir: i) örnek uygulama programının amacı, ii)
yapılacak belirli bir örnek uygulamanın amacı ve iii) işlerin/sorumlulukların dağılımı
(yani proje personeli tarafından yapılacaklar ve çiftçilerden beklenenler). Bunlar,
aşağıdakiler ile sınırlı olmamak kaydıyla şunları kapsayacaktır: i) belirlenen belirli bir
süre boyunca arazi/bahçe/samanlık/seranın kullanımına izin verilmesi, ii) ihtiyaç
duyulduğunda zaman ve iş gücü tahsis edilmesi, iii) proje personelinin derhal
beklenmeyen gelişmeler/üzerinde anlaşmaya varılan kilit süreç aşamaları konusunda
bilgilendirilmesi, iv) örnek uygulama alanının özellikle hayvanlardan veya girebilecek
insanlardan korunması, v) personelin gerektirdiği şekilde basit ancak sistematik kayıt
tutma ve vi) diğerlerinin örnek uygulama alanını ziyaret etmesine ve sorulduğu
hallerde/zamanda temel bilgiler vermesine izin verme.
•
Güvenilirlik: İşbirliği yapmada dürüst ve güvenilir kişilerin seçilmesi önemlidir.
Söz konusu özellikler, proje personelinin bölge halkı ile ihtiyatlı bir şekilde yapacağı
iletişimler yoluyla tespit edilecektir. Aksi halde, başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiş
bir örnek uygulamaya kimse inanmayabilir. Bir kanaat önderinin seçilmesi avantaj
sağlayacaktır. Bununla birlikte, bir köyde birden fazla örnek uygulamanın yapılacağı
durumlarda, her bir örnek uygulama için bir kanaat önderinin bulunma şansı
düşüktür.
•
Temel iletişim becerileri: Örnek uygulamalar için seçilen çiftçiler, çiftçiler arası
yaygınlaştırmada önemli bir rol oynamaktadır. Örnek uygulama dönemi boyunca ve
proje personelinin yokluğunda, diğer çiftçiler örnek uygulama alanında durup sorular
sorduğunda, işbirliği yapan çiftçiler, örnek uygulamanın gerçekleştirilmesinde hangi
en iyi uygulamaların kullanıldığını ifade edebilmelidir/açıklayabilmelidir. Dolayısıyla,
işbirlikçi olarak, bu tür sürekli bir iletişimde yer almaya hazırlıklı ve istekli olmalıdır.
Örnek uygulamadan sorumlu teknik personelin bu tür bir temel eğitimi çiftçiye
vermesi beklenecektir. Rolü, proje personelinin izleyicilere sonuçları açıklayacağı
saha günleri ile sınırlı olmayacaktır.
•
Yaş: Üç yönden önem taşımaktadır: i) değişime karşı tutum, ii) örnek
uygulamaların gerektirdiği ekstra çabayı sarf edebilmek için enerji ve iii) iletişim
engelleri. Yaşlı çiftçiler: Geleneksel kırsal bölge halklarında, genellikle tecrübeli
çiftçiler olarak görülen yaşlılara itibar edilmektedir. Aynı zamanda kendilerini “usta”
olarak görme eğiliminde olup, fikirlerinin veya uygulamalarının tartışılmasından
hoşlanmamaktadırlar. Geleneğin tehdit edildiği hissine kapılabilirler: “Biz bunu her
zaman bu şekilde yapmışızdır” ortak bir tutumdur ve tek bir yöntemin olduğunu ima
etmektedir. Bu gibi önyargıları değiştirmeye çalışmak zor olacak ve zaman kaybına
neden olacaktır. Bu durumda onlara yapılacak bir örnek uygulama konusunda işbirliği
yapma sorumluluğunu vermeyi riskli hale getirmektedir. Buna ilaveten ve yaşlarından
dolayı, enerjileri, teknik personel veya diğer meraklı çiftçiler ile sürekli etkileşim
kurmayı da kapsayan iş yükü için yeterli olmayabilir. Ayrıca, genç çiftçiler “ustaları”
ile
tartışmaya
girme
konusunda
isteksiz
olabilmekte,
bu
da
yeni
fikirler/uygulamaların örnek uygulamalar yoluyla daha genç gruplara ulaşmasını
engelleyebilmektedir. Sonuç itibariyle, 50 yaşını aşan çiftçilerin seçilmesinden
104
kaçınılması önerilmektedir. Genç çiftçiler: Bu çiftçilerle çalışmak avantajlıdır; çünkü
ek çalışmaları yapmaya yetecek enerjiye sahiptirler ve her ne kadar tutumlar ve
değişime açıklık konusunda bireysel farklılıklar olabilse de, genellikle daha açık
fikirlidirler ve daha da önemlisi, değişim ihtiyacını daha çabuk fark ederler. Bununla
birlikte, daha yaşlı çiftçilerin gözünde, çok genç çiftçiler “gerçek” çiftçi olarak
görülmemeleri bakımından daha düşük düzeyde güvenilirliğe sahiptir. Bu çiftçilere
sorular sorulması, daha yaşlı çiftçilerin egolarına zarar verecek, bu da örnek
uygulamanın yaygınlaşma potansiyelini azaltacaktır. Bu durumda, proje personeli, 25
yaşın altındaki çok genç çiftçiler ile çalışmaktan da kaçınmalıdır. 25 ile 45 yaş
arasındaki orta yaşlı bireyler, yukarıda bahsi geçen dezavantajlardan dolayı en risksiz
grubu teşkil etmektedir.
•
Cinsiyet: Proje alanındaki tarımsal faaliyetler ve farklı mahsullerin üretiminde
yapılan geleneksel iş bölümüne bağlı olarak, ekibin gerek kadın gerekse erkek
çiftçiler ile çalışması gerekecektir. Örneğin mahsul üretiminde, genellikle erkekler
meyve ağaçlarını budayıp toprağı tahıl ve alfalfa için işlemektedir. Dolayısıyla,
işbirlikçiler erkek olmak zorundadır. Sebze üretimi için tasarlanmış herhangi bir örnek
uygulama söz konusu olduğunda, kadın çiftçiler ile işbirliği yapılmak zorundadır. Aynı
zamanda, sera (plastik tünel) üretimi gibi kadınların ve erkeklerin birlikte çalıştığı
faaliyetler de vardır. Dolayısıyla ekip herhangi birini mevkidaş olarak seçebilir.
Hayvancılık ile ilgili örnek uygulamalar söz konusu olduğunda, samanlık/süt hijyeni
veya besleme/sulama ile ilgili olanlar kadınlar ile; otlatma uygulamaları ile ilgili
olanlar erkekler ile yapılabilir.
•
Anlaşmalar:
Hasadın
nasıl
kullanılacağını,
çeşitli
görevlere
ilişkin
sorumlulukları, bir eylem planı ve örnek uygulamanın hedefi ve süresini net bir
şekilde ortaya koyan bir “örnek uygulama anlaşması” proje personeli tarafından
hazırlanmalıdır. Söz konusu anlaşma şu amaçlarla gereklidir: i) sahada zamanında ve
etkili uygulama, ii) örnek uygulama için tahsis edilen kaynakların kaybından
kaçınmak, iii) utanca ve daha da önemlisi tüm programa güvenin kaybolmasına
neden olacak başarısız bir örnek uygulamanın önüne geçmek ve iv) işbirliği yapan
çiftçi ile sürtüşme veya tartışma yaşamaktan kaçınmak. Ekip, tüm örnek
uygulamalarda kullanılmak üzere, önceden standart bir format hazırlayacaktır.
Sürece dahil olan tüm taraflar (yani proje personeli, işbirliği yapan çiftçi ve muhtar)
bu anlaşmayı imzalayacak ve her birine birer nüsha verilecektir. Söz konusu
anlaşma, belki yasal bağlayıcılık taşımasa dahi, örnek uygulamanın gerçekleştirildiği
bölge/köye niyetin ciddiyetini gösterecektir.
•
Girdiler: Örnek uygulamaya yönelik girdiler (tohum/fideler, böcek ilaçları,
veteriner ilaçları/kimyasalları, gübreler, yapay döllenme, malzeme, seralar için
plastik örtü, damla sulama boruları ve hortumu, çit malzemeleri vs.) ve tarım makine
ve ekipmanları, proje personeli tarafından temin edilmelidir. Bu hususta proje
hükümleri mevcuttur. Girdilerin, yoksul çiftçilere yönelik bağış olarak değil, örnek
uygulama amacıyla temin edildiği göz önünde bulundurulmalıdır. Bir çiftçinin
ekonomik durumu, işbirliği için seçilmesinde bir kriter olmamalıdır. Dolayısıyla, girdi
miktarları
yalnızca
örnek
uygulamanın
büyüklüğü/ölçeği
temel
alınarak
hesaplanmalıdır. Mahsul örnek uygulaması için 1-2 dekar yeterli olacaktır. İşbirliği
105
yapacak çiftçinin, gerekli işleri yerine getirmenin yanı sıra bir traktör ve bir çiftlikte
yaygın olarak mevcut olan küçük araçlar/ekipmanlar/gereçleri temin etmesi
gerekecektir. Bazı durumlarda (bahçe tesisi, damla sulama kurulumu), belirli bir süre
için bir gözeticiye ihtiyaç duyulabilir. Tarla sahibi çiftçinin bu ihtiyacı karşılayamaması
halinde, örnek uygulama kendini idame ettirir hale gelinceye kadar örnek uygulama
bütçesinden bir yabancı gözetici olarak istihdam edilebilir.
8. Mahsul örnekleri söz konusu olduğunda, arsa, toprak türü ve derinliği, arazi kapasitesi
sınıfı ve su mevcudiyeti vs. bakımından alandaki tipik bir çiftlik arsasını temsil etmelidir.
Bu durum, en iyi uygulamaların takip edilmesi halinde, diğer benzer arsalarda da benzer
sonuçların elde edilebileceği konusunda çiftçileri ikna edecektir. Koşullar, alandaki diğer
çiftliklerin koşullarından üstün olmamalı ve örnek uygulamanın başarısı için sorunlu
alanlar/araziler elenmelidir. Çiftçiler genellikle, örnek uygulama arsasındaki sonuçların
kendi çiftlikleri için geçerli olup olmayacağını iyi bir şekilde muhakeme edebilmektedirler.
Hayvancılık örnekleri için de benzer ilkeler uygulanmalıdır.
9. Çiftlik ve/veya örnek uygulama arsalarının, çok sayıda çiftçinin düzenli olarak geçtiği bir
kamu tesisi veya yola makul ölçüde yakın bir yerde bulunması esastır. Komşu çiftçilerin
büyüme mevsimi boyunca yaşanan değişiklikleri gözlemleyebilmeleri amacıyla
uygulamanın ne olduğunu anlamalarını sağlamak için okunaklı tabelaların yerleştirilmesi
gerekmektedir. Arsalar aynı zamanda, herhangi bir örnek uygulamanın tüm kritik
aşamalarında (yani toprak hazırlama, ekim, gübre/kimyasal uygulaması, samanlık
dezenfeksiyonu, hayvan hıfzıssıhha uygulaması vs.) düzenlenecek olan saha günlerinde
çiftçiler, yerel idareciler, girdi sağlayıcılar ve diğer nüfuzlu grupların kolaylıkla ulaşım
sağlayabileceği bir yerde olmalıdır.
10. Herhangi bir köyde yapılacak yeni/ek örnek uygulamalar, önceki sonuçlar temel alınarak
planlanmalı ve gerçekleştirilmelidir. Uygulamalarını değiştirerek tavsiyelerden fayda
sağlamış olan çiftçiler ile görüşülmeli ve tecrübeleri yaygınlaştırma programlarında örnek
çalışma malzemesi olarak kullanılabilmek üzere kaydedilmelidir.
11. Örnek uygulamanın hedefine bağlı olarak şu amaçlarla planlanıp tasarlanması
önerilmektedir: i) öncesi ve sonrasının gösterilmesi, kontrole karşı test ve yan yana
mukayeseler; ii) çiftçilerin yalnızca bir veya iki işlem/uygulamaya veya tüm bir uygulama
paketine maruz bırakılması ve iii) bir yıllık (örn. buğday çeşitleri, fidelik hazırlığı) veya çok
yıllık (örn. mahsul rotasyonu, ağaç mahsulleri, hayvan besleme) uygulama.
12. Her bir örnek uygulama için faaliyetlerin sıralı fotoğraf kayıtlarını içeren bir “Örnek
Uygulama Kayıt Kitabının (ÖUKK)” tutulması önem taşımaktadır (Kutu 1, 2 ve 3). Söz
konusu kitapta elle çizilmiş bir kroki ve işlemlerin belirtildiği bir arazi planı yer almalıdır.
Tüm bu bilgiler yalnızca bir personel tarafından saklanmamalıdır. Tüm proje paydaşlarının
kullanımına hazır olmalıdır. Örnek uygulamayı ziyaret etmek isteyen herhangi bir kişi,
PİE’lerin mevcudiyetine gerek olmaksızın kullanabilir. ÖUKK aynı zamanda şunların
yapılmasında da yarar sağlamaktadır: i) kamuya bilgi verme ve ii) sonuçların
değerlendirilmesi. Personel değişimi durumunda, söz konusu kayıtlar süreklilik
sağlayacaktır.
106
Kutu 1. ÖRNEK UYGULAMA KAYIT KİTABI
1)
Örnek uygulamanın adı: Yağmurla beslenme koşullarında kış buğday
gübresi uygulaması
2)
İşbirliği yapılan çiftçi: Ali Bayrak (42 yaşında)
3)
İlçe ve köy: Selim, Aşağıdamlapınar
4)
Örnek uygulamanın boyutu: 40x50 m=2000 m2
5)
Toprak türü: kumlu toprak
6)
Sulama: hayır
7)
Uygulama:
Üretim Faaliyetleri
Açıklama/yorum
Toprak işleme (ekipman, tarih, işleme numarası, işleme
derinliği)
Fidelik hazırlama (hazırlama tarihi, kullanılan makine ve
ekipmanlar)
Tohumlama (tohum kaynağı, kg/hektar oranı)
Buğday Çeşitleri
Tohumlamada gübre uygulaması (tür, kg N/ha ve kg P2O5/ha
oranı, tarih)
Hastalıklar ve böceklere karşı kullanılan böcek ilaçları
(uygulama hızı ve tarihi, uygulama yöntemi)
İlkbahar gübre uygulaması (tür, kg/ha oranı, uygulama tarihi)
Yabani ot kontrolü (kullanılan otkıran, uygulama hızı ve tarihi)
Hasat
8)
ürün/ha (tahıl ve saman olarak)
9)
düzenlenen saha günleri sayısı ve tarihleri:
10)
örnek uygulamayı ziyaret eden çiftçi sayısı:
11)
köyde aynı tekniği kullanan çiftçi sayısı (takip eden yıl)
107
Kutu 2. Örnek Uygulama Yeri
Kutu 3. Örnek uygulama arsası planı
Arsa 1
Kontrol
arsası
Arsa 2
Arsa 3
P2O5 yok
Nitrojen
yok
Fosfor yok
108
MANTIKSAL ÇERÇEVE
Sonuç Hiyerarşisi
Doğrulanabilir Göstergeler
Doğrulama Yöntemleri
Varsayımlar
Murat nehri havzasının yüksek kesimlerinde
yaşayan bölge halklar arasında yoksulluğun
azaltılması
Köydeki yoksulluk sınırının altında yaşayan hane sayısında azalma
(%10).
Resmi istatistikler, Temel (MHP) ve
etki değerlendirmesi çalışmaları.
Hükümet yoksul yanlısı politikaları devam
ettirmekte ve uygulamaktadır.
Uç noktada ekonomik, sismik veya iklimsel
şok yok.

Fotoğraflar dahil olmak üzere CBStemelli veri toplama
Bitki örtüsü/ağaçlandırma verileri
Sosyal araştırma.
Geçim koşullarında yaşanan ve
beslenme düzeni, gelir ve kadınların
iş yükü ile ölçülen iyileşme
İl kayıtları
Hedef
Kalkınma Hedefi
Murat nehri havzasının yüksek kesimlerinde geçim
koşullarının ve doğal kaynak yönetiminin daha iyi
hale getirilmesi


Projenin tamamlanmasından üç yıl sonra işlem görmüş mikro
havzalardaki bitki örtüsünde %30 artış (ağaç sağkalım oranı dahil)
Sürece katılan ailelerin %80’inin geçim koşullarının daha iyi hale
gelmesi (beslenme, gelir, iş yükünün azalması)
Sel veya toprak kayması nedeniyle zarar gören kamu yapılarının
rehabilitasyonu için harcanan hükümet giderlerinde %10 azalma
Mevcut ormancılık ve doğal kaynak
politikaları geliştirilmiş & icra edilmiştir
Sık olmayan personel değişimi .
Öğeler/Sonuçlar
1.
1.1
Doğal kaynaklar ve çevre yönetimi
MH bölgesi halklarında çevresel
farkındalığın artması
1.2
Katılımcı ve sürdürülebilir doğal kaynak
yönetimine yönelik usullerin işlevsel
hale getirilmesi
▪
Hedeflenen mikro-havza alanlarındaki köylülerin %50’sinin MH
yönetim planları üzerinde mutabakata varması
▪
Hassas grupların katılımı ve eşit cinsiyet temsili ile katılımcı
süreçler yoluyla planlama ve yönetim ile ilgili karar almada
uzlaşmaya varılması
2
2.1
Doğal kaynaklar ve çevresel varlıklara yönelik yatırımlar
Toprak ve bitki örtüsü rehabilitasyonu.
2.1.1.
Toprak erozyonunun azalması
Seçilen mikro havzalardaki çökelti yükünde %10 azalma
2.1.2.
Bitki/orman örtüsünün artması.
İşlem görmüş alanlarda erozyonda %20 azalma
2.1.3.
Otlak/otlatma alanlarında iyileşmeler
Otlatma alanlarındaki bitki örtüsünde %30’luk artış
2.2.
Temiz suya daha iyi erişim sayesinde
hayvancılıkta verimin artması
Otlatma alanlarındaki hayvanların %75’inin su noktalarından fayda
sağlaması (olası gösterge: hayvanlarda ölüm oranı)
▪ OGM kayıtları.
▪ Mevcut durum araştırması.
▪ Etki değerlendirmesi.
▪ Toplantı katılım ve tutanakları.
▪
▪
▪
▪
Çökelti tutucular.
Erozyon arazisi parçaları.
Bitki örtüsü arazisi parçaları.
OGM kayıtları.
▪ OGM/PİE kayıtları
▪ Sosyal araştırmalar
Farkındalık yaratma etkili.
Karar almaya yönelik mevcut köy ve OİM
yapıları, DKY eş yönetimine yönelik etkili
usullerin
tesis
edilmesine
olanak
sağlamaktadır.
Toprak ve bitki örtüsü rehabilitasyonu için
yeterli fiziksel koşullar (toprak, yağış) ve
yönetim uygulamaları (yakacak odun toplama,
hayvan yetiştirme)
Suya erişimin iyileştirilmesi daha iyi
hayvancılık
yönetimini
beraberinde
getirmektedir.
109
MANTIKSAL ÇERÇEVE (DEVAM)
3
3.1.
Geçim koşullarının iyileştirilmesine yönelik yatırımlar
Enerjinin çeşitlendirilmesi ve daha verimli kullanımı
3.1.1.
Yakacak odun tüketiminin azalması
Hanelerin yıllık yakacak odun kullanımında %30’luk azalma
3.1.2.
Enerji tasarruflu teknolojilerin
benimsenmesi
Tarımsal verimin artması
Yenilenebilir teknolojiler kullanan hanelerin sayısında %25’lik artış
Ahırların ve hayvancılık yönetiminin
daha iyi hale getirilmesi
Bahçecilik, meyvelik, yem ve tarla
mahsullerinden elde edilen çıktının
artması
Bahçecilik/tarım, yem ve meyveliğe
yönelik sulamaya erişimde artış
Hayvan başına %20’lik verim artışı
3.2.
3.2.1.
3.2.2.
3.2.3
Yağmur suyuyla beslenen mahsul üretiminde ve ürün/hektar oranında
%10 artış
Genel sulanan mahsul değerinde %30 artış
Sulama erişimine sahip hane sayısında %20 artış
▪ OGM/PİE kayıtları
Enerji verimliliğinin arttırılması, daha az
yakacak odun kullanımını beraberinde getirir.
▪ Hane ve odak grup görüşmeleri
▪ PİE kayıtları
▪ Hane ve odak grup görüşmeleri.
Köylüler yeni yönetim uygulamalarına ilgi
göstermekte ve bu uygulamalara yatırım
yapma konusunda istekli davranmaktadır.
Yeterli su mevcudiyeti.
Sulama erişimine sahip olmayan yeterli sayıda
köylü sağlama olanağı
▪
▪
▪
▪
▪
▪
Çıktılar-Sonuçlar
1
Doğal Kaynaklar ve Çevre Yönetimi
▪
2
MH bölgesi halklarında DKY
konusunda farkındalık yaratılması
▪ Katılım için operasyonel usullerle 25
MH planının üretilmesi
▪ Çok işlevli katılımcı planlama;
katılımcı izleme &veri yönetimi;
yoksulluk ve cinsiyet konusunda
hassasiyet yaratma dahil olmak üzere
DK ve çevre yönetimi konusunda
eğitilen personel
▪ DK ekonomisi, karbon ayırma, enerji
verimliliği ve alternatif enerji
kaynakları konusunda çalışmalar ve
çalıştaylar
Doğal kaynaklara yönelik yatırımlar
 Toprak koruma çalışmaları (9 000 ha).
 Orman ve otlak rehabilitasyonu ve
ağaçlandırma (22 160 hektar).
 Elazığ ve Muş’ta tamamlanan iki
kamu fidanlığı.
 Erozyon ölçümü saha denemelerinin
yapılması (25).
 Çökelti ölçüm istasyonlarının
kurulması (25).
▪
▪
▪
▪
▪
MH planlarının hazırlanma sürecine katılan MH alanındaki
köylülerin yüzdesi.
MH planlarında seçilen unsurlar DKY odaklıdır.
Üretilen plan sayısı (yoksul yanlısı/cinsiyet konusunda hassas/
katılımcı).
TD sözleşmeleri, çalıştayları ve eğitimleri sayısı
OGM, OBM, OİM personeli ve PİE katılım ve sonuçları
 Etkin toprak koruma yatırımları
 Rehabilite edilen ormanlar (bitki örtüsünde % artış), ağaçlandırma
(ağaç sayısı/sağkalım oranı).
 Rehabilite edilen ortaklar (ha. ve bitki örtüsünde % artış):
o Kullanıma hazır hayvan su içme tesisleri ve
o Kullanıma hazır ortak kullanıma yönelik barınak sayısı
 Geliştirilen fideler için soğuk depo içeren kamu fidanlığı (üretim
artışı).
 Erozyon arazisi parçaları ve akarsu oyuğu erozyonu (yapışma
ölçümü) kullanıma hazır ve katılımcı.
 Kullanıma hazır çökelti ölçüm istasyonları
Denetim raporları.
OGM kayıtları.
Mali denetimler.
OGM kayıtları.
Eğitim sonrası
test/değerlendirme çizelgeleri
 Erozyon/çökelti ölçümü.
 MFWR kayıtları/fotoğraf (zaman
ve GPS işaretli).
 Denetimler.
 Erozyon/su akış/çökelti randımanı
için toplanan veriler
▪
▪
▪
Mevcut olan ve işlev gösteren tedarik
sistemleri
Zamanında hazır bulundurulan yeterli
düzeyde hükümet karşılık fonları
Hiçbir kesimin katılım kapsamı dışında
tutulmamaktadır
Faydalanıcılar maliyet paylaşımı
koşullarını kabul etmektedir.
 OGM, DKY ve erozyon kontrolü için en
iyi uygulamaları takip eder.
 Operasyon ve veri yönetiminde OGM ve
köy işbirliği
 Operasyon ve veri yönetiminde OGM ve
köy işbirliği
110
MANTIKSAL ÇERÇEVE (DEVAM)
Geçim koşullarının iyileştirilmesine
yönelik yatırımlar
3
 Örnek uygulamalar ve çiftçi eğitimi
etkinlikleri (308).
 Çiftçi keşif ziyaretleri (292).
 Buğday ve arpa üretiminin daha iyi
hale getirilmesi (1 381 ha).
 Yem mahsullerinin iyileştirilmesi
(1 230 ha).
 180 ha’lık yeni meyvelikler dahil
olmak üzere bahçe üretiminin
iyileştirilmesi (247 ha)
 Su depolama havuzlarının yapılması
ve bağlantı toprak kanalların rehabilite
edilmesi (250).
 Damla sulama tesisi (127 ha).
 Yeni sözleşmeli fide üreticilerin
faaliyete ve satışlara başlaması (4).
 Yeni güneş panellerinin kurulması ve
kullanıma sokulması (1 250 hane).
 Yalıtım (625 hane).
 Enerji tasarruflu ocakların kurulması
(1 250 hane).
 Ahır koşullarının iyileştirilmesi (100).
Girdiler
 Örnek uygulama ve çiftçi eğitimi programının yürütülmesi (katılımcı
sayısı).
 Gerçekleştirilen çiftçi keşif ziyaretleri (katılımcı sayısı).
 Tahıl veriminde sürekli artış (%).
 Yem mahsulü üretiminde sürekli artış (%).
 Bahçe üretiminde sürekli artış (%).
 Küçük ölçekli sulamanın geliştirilmesi:
o İşlev gösteren su depolama havuzları (su toplamada artış) ve
o Rehabilite edilmiş toprak kanallarından elde edilen suda artış
(%).
 Mahsul verimi ve sulanmış araziden elde edilen değerde artış (%).
 Karlı bir ticaret modeli olarak uygulamaya geçirilen sözleşmeli fide
üretimi
 Enerji tasarruflu teknolojilerin (güneş, yalıtım ve ocaklar) yakıt
tüketimini azaltması
 Et ve süt verimindeki artış ve hastalıkların azalmasının gelirleri
arttırması
PİE kayıtları
Üretilen fide sayısı/gelirler
(satış kaydı)
Yakıt tüketimi (PİE
kaydı/araştırması).
PİE kayıtları.
 Eğitim/keşfe katılmaya ilgi duyan köy
halkları
 Yeterli düzeyde mevcut arazi ve yeni
teknolojilerin uygulanmasına ilgi duyan
çiftçiler.
 (mahsul üretiminin, mahsul
rotasyonlarının ve koruma önlemlerinin
daha iyi hale gelmesi)
 Fide üretimine ilgi duyma
 Fidelerin rekabetçi fiyatlarda
üretilmesinin mümkün olması ve yeterli
düzeyde fide talebi
 Verimin artması yakıt kullanımının
azalmasını sağlar.
 Mevcut ahırlar hayvan üretimi ve
sağlığını olumsuz etkilemektedir.
milyon USD
İnşaat İşleri
23 901.4
Taşıtlar, Ekipmanlar ve Mallar
13 109.8
Teknik Destek, Çalışmalar ve Çalıştay
6 164.8
İşletim Giderleri ve Maaşlar
1 608.2
Toplam
Denetim raporları.
OGM kayıtları.
PİE kayıtları.
Mali denetimler.
Meyveliklerdeki ağaç sayısı ve
sağkalım oranı (OGM kayıtları).
44 784.2
111