Ulusal Egemenlik Kavramının Dönüşümü, Azınlıklar ve Türkiye

@
@
o
I9INDEKILER
.
S€mpozyum
P6gcm
-
Anayasal\iahkemesi
BatkanrMwr.l. BUMIN'inTdrcni
&6Konu9m.sr..
-
anayasaMahkemesrBatkai' usrs suMlN'h Birimoe
Topradty
agrr Konusmas'....
....
BILoIRIvE TARTIgMATAR
l.
"ABve Globalle9me
SoccindeEg€m.nliginDdn090n0re
U usalEsenen
Geleceli'...
....
oin
Prot,Dr,Mural
BEIGE
n,
K0rcsene9oe
veAB-T0rldye
ll sk en9er9evesind€
Ul$a
EgemenriginGee@9i...........
......
PotDi Ahn€l DAVUTOGLU
"UusalEgemenlik
KavdmrnnOono m0, Aznrkrd ve
Torkir€"..........,..,,....,,,.....................
Prot,Dr,B*kn oRAN
'AB ve [email protected]
v es a c J a i ' .... . . . . . . . . . . .
a . d d a sK a y n
lll,
lV,
'
T a r r i 9 m a..... . . . . . . . . . . .. . . . . _ . - , , -
v
HukukKoltolnnoi
Yapsnr'Nomc- Physid'(Toprumgevresin
Kollli.Dooa)
deYediUgoz
$enasndaEsemen
oinldeenme
PbrDr. H.ve6in dKCESIZ
vl.
KuwerKullanma,Me$lryetv€Hukuk'...
.... .................. 133
Pr6t.Dr.
TUTgUTTAFHANU
vll.
D€liFnEgemen
k S0r&rnd€
t\4utfuy€t
Sorunu
ve
AiayasarDnzen..............................................................,.,...
15s
Doe.Dr. |rharsAl{cAR
DONU9IJMIJ,
ULUSALEGEMENLiK
KAVRAMININ
VETURKIYE
AZINI-IKLAR
(Loz.nB.n' A.tla€dasrna
ve AzrnlkKav€mrylahgili
Yarq ay ve Anaya3a
Mahkemesi
lolihadrna
Oz.l vursuyla)
ORANI
Prcl Dr' Baskrn
FGEMENLiK
GiRiS:t.JLUSAT
KAVRAMI
VED(iN(JgijMiJ
b0y0k
ukem2deuusa Egemenik(uE) kavramblgonierde
tan$maara s:hne ouyor Anayasa Nlahkemes
nn kurulu9
yrrdonumunde
bukonununele
arnyorolu9ubotunadedi.
Bulanr9ma
ar. nedenilur ozijndelamamen
bn modene9me
projesil'Muastr
iredenyel') olanKemalzn'nkimlyorumcuan,
bu
protesninlemina islasyonu
modernle$me
oan AvrupaBnd ne
g rmekieingerekljolanegemenlk
d€vnkavramrna
kalsrqrkryorar
BununKefra2m inkarotacaa
nrdii9ijnijyort.r.
Bu nedenle,
UE kavramrnr
ve sonutlarnrtar19mak
oze bir
(yani,merkeziyete
17.yazyndar
6et UlusalDevlelin
kralrorn)
19 yLizydan beri de LrllsOevlelin(yani,iek bir etnikgtuptan
oruqluounu
vareayan
devlelbamnn) oma6a olmazparCassayrlan
UE kavramr,9e ve d9a dijnokom:k izere ikilark anlamfade
U E n n 9 e d 6 n o k . n a m rt o p u t r u iy i j @s a d a k aotd a d r n n
yalnzca 'ulus"aydfelk olmasra.an ndadr Uus bu esemenioi
seclioi
lemsicier (Yasama)
e ye kuLlan.
,s tse B e tr Far!bs ur rte) urusa
Gv€m uaimooroiee,sryr.dBnqrorF litrdei
1r!{FteYu6sd*dftag'
Deq6i,cfr s,no2lNsi.Ha€n leee)s @i62
ve
UE nh bu anlamrnn kdker 19 yirzvrlbal AvtupasLndadr
g
.
1
.
'
b
.
d
d
L
.
o
.
t
,
ad.
.al' r o.r' - d tYUt
B u o u d r ' \ b - ' g F n F na t l d - r r ' ' 1
u9bnemi s nrlamasrvardr:
en azLndan
K! r.ntr
1)uLls b!n! Yirr0heveYarsi e paylasarak
2 ) U k e d e ks n v a p s b u k u l a n r merl k r e rv a n s n r 2 r d ' n
ul!suntemsI
durumarda
lazlasylagijA!,olmadr0r
brinLn
otekLerde.
esn tl9 Go.e Ozerklk'
br butiln ol..ak daha dooiudansergek
kavranr' )ve
lab ,.e vers,r
isi Ullsun lemsi (yan.demokras)19 viizl]lda
3) En Onem
l r r ' 7 ' r o c a t sI ' i l ' { e ' e
. o o u n l , o - nr a d e s
A
h
. o q . r - r b ' o ' l r a r osr i b i h "
,!'
.1a.", dol-r'ut r
r: loplumdaher tiirlil az nL0 temsneden
stedoin yapamamaklad
rrt d6forrdrl er.
.
b
.
1
1
.
q
n
.
1
r
e
a
e
f
a
l
r
h
a
regFllrrl uu<d6LF
.
.
.
1
o ;q'
nda.:n
k
dL(iisliir'
dev
et
anlam
asimlasyoncu
UEnn d sa dbniik anlamr ise 9ud!r Devlelin yaLntca kend
srnfanablen baans z 6
taahhuler lor :nl aflalaa aerlevesinde
UEnin bu anamnrn da kdkle filtakiyetg/merkezidevlel
mddelnn belrd0 17 yizyrl bal Avrupasidad r ve dorayrsLva
B q-n d1i UToPr dFg ,n'rL D':
qu l- dcre n db"
.
0
7
ernet nLrlu d
cde Ozer^filen
devetler kaGsndak giicij bolgese ve evrense gi4 denges. ve
sislemn v:ps gib bnEoku.s!r
hepsndend€ dnemisi uLlslararasr
bu kavramn kulanrmrns n rlar
B u v a zn . a n a h t akra v r a m ! E n n b u i k i a n l a m r n n k e s $ m e
noktasdi; Azrnlri kavramr Az. k kavramrve poitkasr konlmuz
bakmrndaniki Iem€l aArdanone ArkmzktadrBaska br devqe
aznlrkaf k.nusu km durumlada devel ian k aqdan zalivel
1) lqtezayfrk yaElablir B r devleln az n klarna hakkanJ,ele
o 0 kedek oydaFmavbozmakt:.
ve hlkuka uygun davranmamasr
cdd Oa* i rlta
obdlte{amaqtrbkBocnDeldic€o,
B oni cdl ri
sh c rr(rerereso)
siRiNciB6LU
/ ,. d r d asrda e dJze,oe !c rad
y
a
d
o
a
y
s
u l u s a l g i i catz al m a k i a rd
aikarm.kla
2l DSa kars zayflk yaratabft: Bairnn 0q ktreselegme
dalgas halrnde(149Cbr l390lar ve 1990ar) dijnyayrelkisrne
amasr uzerne.azn kara sayg kavramrdzelkle 1990rard.nsonra
u usararasri 9k ern slandad bn olmazsao maz kosuu haIne
gernillr Bununsonucu.arak bu ulusa€rasrslandardauymayan
u l k e e fq l l k A ey . o u n a 9 a n
b g m d ed I m u d a h a t e ykea r $a s m a k l a .
bunlarruusa eqemenikleriyrptannakladt1T yitzylda devlelinqe
nas nuamere€i10i(9 uE) deoir drslane kadrr gii9tijorduou(d5
L I E ) o n e m r yodyi s a2 1 y i j z y l t l d
a r qa g d a ne g e m e nk . r l k 9 . i d a i
egenenioe badlr hae gelmistn lce yone k UE yan demokras
s a o l a m s(ak b ! s a o a mk m e s r uo m a k v e a s m a s y o np o t k a s r
izlemeffek anamndadtr) dr9. yijnerlk UE (baormszlrk)
koaya9makladtrcil.kil uusararas onamdandafra az ffiidahae
gelmekledrOr Karakolarda
Sodilenigke.ceolayan Ttrkye'yr br
Bar mtdahaesine hatuz brakmakadr eoer recfr (zina yapan
k.d,n n laqafarak dldLrtLmesi)olayiar gdrLjlm0t olsaydr bu
midahaleoranszderec€de
dahayo0unoladakt'
sonuca rahatlkla vaEb nz GinLimoz
d i l f y a s r n dU
a E n n d F ybneik larat haa zc€ (gii9 unsutuna)
d a Y a n d 0z a m a ns a d a mom.y. dev:m etmekted
r ama i9e yd.elk
anlamrlam lersinezora dayanmado z.man saoam o maktadr
U E k o n u s u n uann a s l m a s n d ae n b n e m i
BiRiNCi 86LIJM: AZINLIK KAVRAIMIVE TIJRK|YE'DEK|
Glndniizdekianamiyaaz'nrk.utusunqodunudundan
fark'
n ierkertasya. (nesne!nsurlvebuI telikterik
m idn n vazgegimez
- s r , / F b r t d t o t r a ) a . t . ( Jgt r p t L
Turkyenn 1923 Lozan Anll.Fmasndan kaynaklananesmi
a z , nk l a f r m i s e b u a n l a g m a n u
n u s l a r a r agsirl v e n caet n a a d g
tek az nkk tirrune iskndr gaynmLis
m Tijrk yuldalan Hana
TUftye, imzaiadt uusb.arasr i.san ve azn k ,rc(a
s6zle$helerinelhrraz kayt bigimindeekledioiama uustaaras'
pratktebt sonuedooumayanbn "YorumBeyanry a bu resm €nrml
daha da daratmakradr"Ittktye Cunhuiyeti,bu Sbzl9$nenhxx,
n.tltlesrnj It.krye cudhunyelianalasasthrnve 24 Tennuz 1923
ve Ekteinih ilgti hijk nledne ve
o dldun: hijkfiedilm
Tdrkyefin de imz;s,
:Tijl;"H1:''"1i*",:"*,!:'i11iifr
J,::'i"ff
ii
";:j.1"111
;flf-4
fr,il:i';:,c,":"::ltg
fI j;i:i;:*:.tti:ll:'.n:'ii:liii'#'*,i'i';"i
'L'
e.ettea'' B oJ-ro"
;i;,,1'-;: ;;"(";,;""1"'
miimknndiir:
;piamayapmak
ll Tutuvalr
''n
rv!
-lL-
ou rada\ eE' r |e6^giode
.-" :"T:1,ll:"::d':,.':.'i:
benno"u(r-oi d(J''
i.ii "i",ii"-"-',-"r'"-a-.-r
L
o 1-i'u ncr de
c(."""a ' ro^""-,
* aou:so'i,'
ll;"i.;i"i;.;'.;".:
J
'
d v ' " ' n " r n o r a nA o l r o u - r d e b r
;;;r; ;'
Tll.l!:*i]i
.:":"l:,1',".'"1:"
:."1::,,,"',i:lt
ffi:::'."";;.
6;;'
,;
Dider yandan -
aznrk haklafl.rn bi
l a Nh r n d a nT u r i e n
borumde qdreceqh
ronusundaverdhrDa
buunmas Tij* ye.nn
yererszkatdahr qdsr
2) ltk*iye Lazz
konudabirbirinden
one
a)
Gayrhusli
qrn 'aths so'L'u o d'v eL' "o*rdFn
". u."de;zrtr ou!o
!-l:11:d
"^^:-::,"i:':
:";r:ir
#;riil**;'.t* fll::l*r::';:,
LozanIn higbirye
ve az nxr ha afl "aafr
D ! u q b u y u i a z r n t a ar
ora. Sitryanit€r,
Loz;n n
r'tnak, ydnetnek v.
se.besrQekulannak I
Ocak20031ebaslaya.(
oenzerlrak Hdsriyang
ffi**fr
n#u$-'**il-':'
ffi-t:,*e,*l,-ft
5'i;:;t44:4-'wiffi
:1$;1,f1fu:+,;;;d.";;,
Bu vakrtaikonusu
bu hukukdrtr lygutam
r a n u na n . E s n d a t 9 1 6
zuurt yu.Ljnijkte
o.n V
r a $ n f r a z l . r rl s r e s n .
xemn am*r hami
ouzen/emeleryapm:kti
beyannameter
unututh!9
Krbnssorununu.
:i;;":i::i';1f:
l'l:",":;fl #Ji;"
"i"#,
*:""::;,:"t",,':.';
,.
r€
::;:tt;d-":"';;;r r:
v
cene
uuauruoulv
oduounahirkmed
me(edn Zaten bu ii9ii 0q0te dayananAGT
s artrnra
m e t i n e r i ndnr n € a i1i 9 9 0P a r i sY a s a s r n (nP a r i S
n l)n d a
r
Tiirkiye
n n de frzasrbuLnmaklad
Doer yandan.TLirky€nniarai olduduAvrupalnsan Haklan
sdzesmesi (AlHs) aznrk hakarndan sdz etfremeke bnikle
az nhk hakannn bir paGas olduo! ins.n hakar nr uyg! ama
r .l e k l m L j a u n c t
b a k m . d a n T i , r k y e n nd e n e t q sdr u r u m u n d a dN
Boltmde gareceoimz gibi Anayasa Mahkemesinh azn klar
konusundaverdd pa.t kapatmakararlann
n AvrupaInsanHaklan
Mahkemesi(AIHM) lararrndanAlHsnn 11 maddesineayktr'
bulunmasr.
Tnrkyenn 1S23edayananiulufrunun21 y0zy bat nda
yeleBizka d g n' gdstermekledr
2) Tijlkye Lozanr da qerektd glbi uyouamamakiadrBu
konudab rbnndendnem kl9eysdyenebn:
a)
Gayrmusimlere
LozanIn habr yerindeErmen.Rlm ve Museviadr geAmed
d
ve az n k hakar gayrimirslmedeveridicihalde bu hakaryalnEca
b u ! q b i j y i j ka z n o a l a n n m a k t a d dr m e o i n e n e s k iH . s t y a . a r
oan Siiryafl€r,Lozanmd !0ra 6oznedbn l..) het tUtttakuttat| |
kumak, ybnetnek ve dene enek ve bD6iatd. kendi dile ni
sebestae kullandak ( )' hakkrndanyoksundurrarYne drneain
o*k 2003rebaqlayan
uyg!amayav.rncaya kadar.st.yanlerinve
benzerlfak Htrsliyangrupani vakian tanrnmam
91rr
Bu vakflar konusunda1936Beyannamesi
diyeilnenenkonu.
bu hukukd sr uyglafiay ozelikretefisl eder nite klednr.Devrih
kanunafl arasnda r936 y hndaya,r$Udegirenve 9u:nda da (Nisan
2003) ytlriifiikle olan V:k lar Kanunu.lLimvakfadan. eleind€k
tasrnmazar
n lstesin gdsleren br ma beyannamesi6lemi9ft
Retimn amac lsamcrarn ekofomik kaynaktann kurulacak
duzenem€leryapmaktrr.Fakal Ataiufttn amrLi yelmemStr ve
beyannamel€r
unulumustur
y c e a e v e n d a1 s 7 0 1 € d el inb a e nv a k f a r
Gene MijdirruC! (VGM), Gayihijsm Tilrk Vakfarn n
vakfnameteiniislemey€baglamLslroysa bunlannvakfnafleLer
lsule gdre bunlannhef 0r ayr
v.ktur .lnkij osmankd6nemindeki
6ir pad;ah iermanrylakurulmustlr'B! vdndealdrdr@vap ijzeri'e
vcri, io36da v;ien bevannameleibu lak larn vakrnamesi
916 v Inoc eona ed''didi
sdvccaa- ord'n s
(.n'L VGV\' 9or' bL
b
r
s
d
r
'
t
r
r
t
o
y
+
a
e
."s.t-ao
q'6
.ryr
des.lerdi F bu Yd
o"va"rnFq.de
.a
u; nmazae
o
Frllelko u>L'oa
o- 'rirflrrnratnlczeoi
""ra" "t*-".
b r hukiimde buunhamakladr
bdye br
1S36nrnsadecebir tasrnmazlistes omak nedenivle
husus! oemesinnniimkLlno madgr &azr durumudeol9tmem$lr
ve iklsap biElm(salLnama ba! L pvanqo,vasvel vb) ne olLrsa
olsln 1936dan sonra edinLenla$nmaara e konmavaoevam
bir h al olarakeL
ediimstn HemLozanIn hem de mil kyet hakkrnrn
veva onlarn mnasqld na
konuii mal.r. onlansalmissahiplerine
blabedel iade edilmig mras9Lnnbuuimamasi halnde se vrne
aktanmrsi. 1970Lernba9Lid2devrcvegrcn b!
bilabedelHazineve
Llg0ncii
Boltmdede sorecellmz sibiancakocak
ayflmcruyglram;.
2oo3le crkanlan AB Uyum Prkeuyleresmenve hukukei sona
erdirecek,lakalfiiiyata devamelm6s dnlenemey€ceklrr'
b ) L o z n r n A z n ! k a n n K o r u n m a sb a 9 r k l l l K e s m n d e
oavrimosimlerdlsrndakikm gruplarada hakl4 geftlmi9lI ama
ve uyguamamakladr'
devetbunlaflkabu etmemekte
L o z a n aq o e ) d F ' z c ag a \ ' r - s n l e r a z n | , ' . ) l r ' a i a ( . / L
edlen ll Kesiffdeyanzca gayrmijsimlerchak gelimt deoildn
drgrndaaynca 0q qruba de-re@dercce haklar
GayriffilrsimLer
Bu
ditd
hakgrubugdylestraanablir':
oeftlnlttr
AGruburGayimiislm TC yudtaqan (md33/3 39/1 40.41/1ve
2 4211.43) Bu grubun hakaf, do0a ola6k aynca dicer ijq
9rublnkileade i9emoktodr
B Grubu Tiirk9edenbalka bir d konu$anTC yudrasla.
(Md39/5).Bu grubunhakran,do6alola6k.c ve D grupaflnnkh de
Ad4n6
€ aokkutrad
kop6iha9Kdeie,i,lY4maH'ibFi
BesesohBr €23
b6hmcboqLJ
C GrubuTijm TC yudlaqaf (Md39/3ve 4) Bu g.ubunhakan
de i9emekedn.
dod:l olaEk D grlbununkileri
D GruburTilrkyede ollraf herkes(Md.38/i ve 2,39/2) Bu
qrubu.haklanbunardanibaGt I
Lozanbu dorl qrubalark falkr. ama 37 maddegereo hiqbrl
h g b n s e n i e q e r a l n a m a y a c ahka k d l e l i r m i $ n B u . a r : r . s n d a
gayrifltsimlerinyalirzca ki aynca0r vardr En faza hakk sahp
gar.nr .trrna
omakve [4d 4411hiikmugerconcehakafluusLarar:sr
gay
hilslmer Lozann bu
konmugolmak Ama bunun dLsnda
Kesmindehak sahb klrnan dbrt gruplany.Lnrzcabn tanesidn
Kesm odrildlaLiqb, Tiim Tiirk yunlasanna ve halta Tirrkvede
Kesimbu lraiyle
Bu durumda.
oruranherkese b r€ hakgetrmeld€dir.
h e m b r a z n k h a k l a r h e m d e b r i n s a nh a k a n m e t n n i l e l l d
tagmakladr' Bu d!rumuen y bAmdeMd 39/41egdr€blriz
imeke
odlgln
b! mem
o d l q uh 6 c ! o r a K e s m r b a s ! i t r
(bp,
A| ':
sta* BLq'Fd!€s
$z kic!
1970s ,6)
&6 d,
ad:nmdarorum3trdeiord€r. re^Fre*.
c o ad4mand F0 dc biher 3iana en d
yebidcodib!rrbnqnoaqatraian zh:i Eideusrrss h!r(b
5! fta be ieim* 4runedr
DDi YlMinai irlaF3byhreaE! EF D4c kk s$tr 0 d4sda €d6 !74
lrrns
ni acno 1e26wF re3!* anamineg
:hp ddub! aibm i ** a m€k Fembnmas
FEk!n bdmttr1Prcrru rahm rarosrtarro03Bh'qdtuemer
b!lfruo! hlaarbk
M.E!. ary,s ssl0):
G neE sdndq'k
Md.39/4'tin Oneml
-uetnd.obi tut u. udunun
Vo rg.u- lrr r.. ,royed'
1 a . t t h r h , b 4 n d ed n b a s h ! d d , h e , . c i
d t"d:at Dt dtt tuttannasthd
;" " \a"da ^t" -,1 apbnrqnd"
ka,sl hrabnktsdana konulnayacaklt.'
genellke kijltilre hakLar,dzelike d€ Kiidern
GLjnJmozd€
' r d , o . . w / d ] . ' l a p ' p , r p c r 4 a ( a l l ar a l s n a ' ' \ o J ! u a 4 b r
onFn nor'cra d'dinet
onem Nrzara- bBirncisi,lka bntiinT0rk yuftaglannastedikle herhanqbr
i efiang br z.fran ve mekanda
r
d i i e s m id a r e e r d g r n d a k h
qilnkil
m:dde yazldrdr1922tarhnde
hakknr
vermekledir
kulanma
ve kabu edidiai 1923 larhinde dlin bilnen her lilrrU kulanrmrn
straamLgdlrumdadtrve resmidaireerdrgardatutulacakolursabL
brdi eikinlioidiitiinmekzordur
sredebulunmayan
kincsi o larihte dijzeni €dyo yayrncrlq yanLzcaABDde
buunmakladr leevizyon ise kavramoarak bie mevcuideeidir
Fakarburadak!lan a.'bas, ya da het Qetityaylhkonulan \etn
radvo
he.lijrlil yaync'lLCigineadE idan Md 39/4ijn hiikomlednin
yapr
m. rd rr
ve TV yai n ann da iapsaddryorumurahailkla
ai4em en trr6i edioi d4-Mc
e dh4obuo!sb Gsnr'!iMd or nd4
p b a d as d z u
d eidler4h*
, riwim$
'1$:biB!deoid,
!i
ve N toi!&
da lftmrra
amst, 9u bsr serFkei I
b4wm*
Brrc o!rya
rtde omayai eeka Mklnan rirk lib$at
e q d i e ,w a F i d g s M G u m r r 0 b o i a , i
! 6a6€s qdeiey s!ryai Mc b4u
eeei BMii bu kon@ yes , odlgfu ddadn* zodu ana dft oi€ de be d d!
Lozanda hans sruplarah.nq hakarn letn d0 tanrimsl
konusundaLuslararashukuk Lozann mijzaker€edldg donemve
ntzakerenii lzrhces. Anlasmanrn l.fzr ve ruhL. Anlk9ma
h i j k i j m e r n na n l a m vr e a m a c q i b h u s u s a r ng 0 n L i m ubzi g s v e
bi nc y e nceenmesy e qrkansonuglrrgdye azeleneblr
'l) Lozandakabuled en aznhk ta.rm le Lozandagetir en
hakan birbnie karsl mamak geeKr. Lozan ya n zca
da
qayrmijslmer az'nlrkoarak tanmayan. ama bagkagrupLara
gren)
kimi
hakar
(uuslaraEs qaraniy€gmeyen ama i9 hukuka
2) DolaysyLa.lr,ld 39/4!n Kiirler gib MLisirmangrlplara
fraklarleftdiaine ilgkin yorumar dodrudurMd. 37ye gore hCbr
bu madde Tilrkiyede
resmi 9effre dedislirLemeyecek
- \ oan r r o
n
'
I ' o , c p n d i a / a d dn .
u . ( e d e . b d ! d o re a e r d l o
)a,
netcevapgelifc nte ikledr
Lllgkin
sijrege!e.iart'$maya
3) Bu yorumunkabul edilmesiniiTfikiyenn r€smi tezer
'er'"-g
b'
vor,( qnaa
gelidid
3974
ijn
haklandzsijrijkler
buunmam:ktadtr. annkLi
azn kl.r deci TUmTiirkyurta9ar'nrig endmekledn.
4) i,ld 3s/4irn bu :namr. Turkiyeninddh aEdan 9ok $ne
yarayacak
bif nte ik la$ makladr:
Brinclsi, Tijrkye eier ABye q recekse zatei 9u anda
ulusararas' planda dkkate arnmayan Yorum Beyanlnda ler
zorundakaacaktrr Zaten 1032
strdtoLr hususardanvazgeCmek
Anayasas bugune kadar detaarca dedltnrm$in ve adrk dik9
rutmadE kabuledleneskimisbirkufra9lr
Yorlm Beyannda yap acak mlhlemeldell9lk 0n aB zoruyla
d e o l T t r k y e n n k e n d n a d e s y l ye a p r m r lo l m a su l L s : e g e m e n l ' k
"Tlrklyenn
kav.amrbakrmrndan
dnemidr v€ bununda yud d 9 nda
"KurucuAnlatmas olan Lozann lygulanmas' biQimlnde
lakdiml
devlelln presliJlnikunaracaktrr(LozanTijlk ye devetn n kuruc!
anllaqmasdr 9ijnko Tlrkye cLmhryetinn 29 Eklm 19231e
kurulmls olnasna kar9flk, Tiirkiye Devel Lozanr. LUsla€ras
24 Temmuz1923tarhinde
lan masrylayaniAnlagmanrn
imzalandror
kuruLfi!9lu( ondan 6ncek ad TBMM Hijkiimeli id Lozan
konle.ansrna
katlan AnkaraheyetinntemsLettiaitarafrnr€smiad
aEsndan br
klncis, Tijrkye.n gllikae deffokralikleqmes
r Nlek m sol
qLinher li.lrlildide yayna geqLeceoihesapLanmahd
utlan ba$ayarakTdftiyede bljylrkb!4uvazininba9 ca lemslcisi
TUSIADa kadar kamuoyunun6nemli kesimrerhn eolimi daha
s m d d e nb u d u ra u d u t u m d ay u r ll E i n d e k i bnua z k g e q q n i j l k e d e
miifrk0n oduounca tarl$ma ve 9alrqmay.raimadan yaplmas
olan
srenyorsaKurucuAnlagmaLozann zatenanayas:deoerinde
n ier sinmekdevlel q n bLiyijk
hukLmlerninlygu anddr gerekaes
T a b l b u r a d as d z i e d i l e n ' h e rd l d e r a d y o - T vy a y r n h r " n n
n b r dzgilrijoir o aak
devetinbr mecblryel o arakdeai. yurdaglar
gerekrciniekemeyegerekyoklur Yan. bunlarndevel
a orLanfrasr
r a d y o v e T V s i f d e n y a p ' l fdi ai yse b t z o r u n u u k b u u n m : m a k t a d r
Uqilnciisn,Tii*iyede azn k yaralmamakaqsndan bi.jtun
yulda$ara nijmkif od!a! kadar gen9 dzgiirlijkrerverhesl
gerektioiaa kr r. Qiiikij. nelatif rrakl.rn (yani bnd, yudlaglara
ver ecek oan 6zgiirirklerinve haklann)gen9el mesi km yL.lta9
grupkrn'n poz'tf hak' (y.ni yahrzca aznrkar gb dezavantalll
gruplaE, kmLikleini koruyabmelei itn verlfres gerek€n,
goounluoun
sahipo madrohaklar)laepern 6f eyecektnAynca bu
gruplarn a as nda 9e9ili n yetlere yer alab ecek yabanc baskl
gtuplarnrnelnde maz€mebnkmesideengelenmito acaknr
l t r n d aa z r n r kh a k k '
N I € k m .S m d l y e
k a d a ur u s a r a E sg a r a n a
vermemekledrenmi9ve hatla ijrkesindeazrnlrkbuundllunu dahi
garanli
kabL elmemSbr irke ol.n Ffansa,gilnlmtzde uuslararasr
y
n
e
h
a i n d a a z r n l Lhka k a r v e r m e k l e n k a g r n m a kban k t e e m b !
lurdeii hakrarkendiyasaranyabtliin yulllasarnayayarak n€gatif
hak haine getrmepo r kas izlemekteh€m de az n klar tanrmafra
kesin€dumadan"esn€kked q€fifrekledid.
Ddrduncirsi,,
treseiere sei aqdan ele alhdd nda: Trrkiyede
devleiinke&i lnsanrnadaha insancamuameleyapmasnrn ilkede
'bnk ve beraberi0n sadhnmas bakimrndanda
9ok d.emlr
oacaoLnakulku yoktur Q nkii bu bdk ve beraberik.b! 0rkede
doomu9ama bu LiLkeden
memnunolmayan,frrs.tfr budldunda
hemenka9acak"zofunu yurftatar'ladeci. bu iilkedeya9amaktan
u c an€s Huiukbe d( Hr&n lB d*mre M ere4avtupr Biirfl AvrutsKois4r,
LoanAd4nr')
danbr
memnunobn gbnai
edecekdemokral
k !el(
xendrradesiyte
geree
ourlmorlrtuEcaa acr
IKINCI BdLUM:
Trtr*iye.de
azrnlr
azink kav.amrve hak
Bu poitkanr. ten
.
rxrasrnda
ttadesrnibuJ
drietitle bajtnnez bn bh
Maddesine
gore dpdlst,
b! dneo r'ka r (hires
Milelin Eittnnez B
Bir Cot dogru bm d
hrrada Tu rye deverini
Emamen normatdr Hct
!E.Ce[e9ebie.eaidutu;L
de tamamenhestudu. ,
+ndr tr azntrt hakt.ny
hmava.aghrsoytemeN
memnun
memnunolan _gon!lilryunta9ar"asaoanr. Yudta9ran
qe
ds
baskrara
dedl
bzat
devl€lin
ede@kdemokatik smeern
yLiz
Tu&iyea9rsrndan adarlLcbr
kend radesylegerqekegmesnin
dlrumo !9tuEcaa aqklr
azrNLrK
iKiNci BoLiiM. TURK|YE'DE
mevzuat.okede
TLirkiyede
az nlkhr konusunda
uygulanan
resmiqdrO$ten
de daha
azrnrk kavramrve hakar konusundaki
Bu poi(rk.nn teme kayna6r,Anayasa [,ld 3iin binc
fkrasrnda iladesi. buan anlayllr 'fttktye devlati, iilkesi ve
nille yie bbltinnez bn bn indnt. Dili TUkQedit". Yine A^ayasa n tr 4
Maddes.e g{ire detAt /edez le degi|titilnesi teklil edilenez aan
bu dnemlnkra.ikicimesiayn ayr ele a n€Ek nceenmekgeekr
!-t!le!!-8Ll!!Dez-Ei
A rl cok doCru,biride 9ok yanr9 ki aceyibnike banndtranb!
f,kEda Tijrkiyedeveinin bdiinmezbr binuno a€k lade edilmes
lamamen nomaldir. Hqbir devet bdijfmek stemez ve bunun
gercekle9,Abileceo
durumlaBka$r devlelinalacac maku dnlemer
de lamanenme9rudu Zatenu uslara€s hukukda b!n! kabuletidi
Eindr k. aznhk hakaflyla lgil ullslararasrbiltun frelinlede bu
end$ey karcramakieii ki hukuksadnen alnrd: 1) Azn klara
mensupbireyein hakran denerek.hakar. grupara (koekriviteye)
ded b reylereverildiaiifade edik 2) Bu haklar Lilkeninloprak
bttirnlliune zararvememek9arlyla kullanrlr'l0riindenbir hiikiim
Ama mleln bulun00U lerimi demokasi.n 6zilne karidtr
n. Hammurabi
kayasrgb lek parta
Qirnklimileiin bdirnemeyeceo
(moio 1k) olduounu sdylemek. al-kimlikenn {demokrasnln)
tan.m.yacadrnsoyenekieaynrkaFya9rkar
Anavasanrn
bu fkrasnda fadesinibulanve m lelin r€kik' le
brik'nl birbirinekan9tran bu anayr9 1930 model br uus-devei
'kesnin r2 Eyii 1930 askeri darbesiIaBnndaneden qetirlmig
' Nd
"tun r H4br
CawFq!
bicimldif Bu haliyle olkede (Lozanda mecburenkabul edLmi9
a i n k l a r d r s n d a )a z n k o h a d d r . d o l a v B v l ad : a z n l k h a k l a r
ve bu dnemeye
ka9hLmazolarakvarmakta
buLunmad
O dnermesine
u > r a a , o a c - l . r c n o' r " t r d o r \ f ' l . b a ' a l c o t s a d r
n L r o r F : r ad r ' 1 1 ' . " I r t f e . 7 a 1 I ' J o Y o o ' r b r . r ' ' d F e L
anay grnrn ijrnelleiyLedolldur Bunarn aEsnda tunL:r driek
e r d a d e eK a n u n uM d l d e
3 7 1 3s a v r v e l 9 9 l l a . i h i T e r d nM
lerctu ( ) Devtelin tlkes @ mllleti tb bAldnnez bLl'hlui:LnL
boznak 1...)anaclylabn bqale nensupkt91veva k6rct t.tannoan
ahtilecekhertunijc,ylefttelaarakl:n mlar Avn kanunMd 3/1 n 6
9ubar2002de:ld'g yeniblqimq0yledir:
'Ti)tkiye Cunhunye Oevtelinln itlkest ve frilletivle bbldnde2
batuntuqtnt bDnak anactyla yazll. sozlt veva gatuntrila
prapaqantla ite lapl.nlt gasterj ve ytijytjs yapantat hakktnda ( )
hnkhatunu Bu suauh tehr yantenlenne ba9vrrnava ozendtrecek
tekil.le 9lennesi halinde venlecek ceza tjate hn arantnda .d r
nukefiercn islennesi h.linde tse, venlecek hap6 c-ezatatlpanva
i4 lerm vn€
Devlelinijkes ve m l€liyleb0ijnmezbatLin
ornedn 2559 saylr ve 1€34 tarh Pois vazite ve seahryeter
Kanunu Md € ve Ek Md 7de 2954 sayr Tirrkve Radyo ve
Te evizyo.Kanuiu (,ld s/Ada 3934saylLRadyove Teevizyonann
Kurulusve Yaynan Hakkrnd.Kanuni,ld 4'1e2903sayl Dernekler
K a n u n luv l d4 4 v e 5 5 1 e . 2 3 2s0a y l rS y a s P a ne r K a n u n [u4 d . 7 3v e
r
r01d€ aynengeemekted
Konuduza9'sndandnemliolanhusls sudur Tilrkyede etnk
n (at kimlkern) var
d nse ve d lse farkrlklzra dayananazrnlLklar
ijk'iLn boz!mak stenddi
odlou ier siiri.lldiiouanda bu birtijn
"bdijc0uk
ve/veya y kc rk la
varsaymakla ve bunu yapanaf
r m:ktad(. Nlekim b r.z a9adda da gor(iledeo
suqanarakcezaland
gibi,AnayasaMahkemesslyasipaner h€p devLetnulkesivemlet
"azn k yaralma"yasao dolays yla
le bdiiinm€zbiitlnlrdLi ik€s ve
Eur:da sa2d
s!a!l Dernekte,Ka
ourmaktadrDerne
KadarSdytedn.
IL,,
knttn. veya dit tatj
xorunak ger$fthe)
anactyta dernek k
sotu.lnda bu hadd
ve kanu dtzehnet..
nezhep\e balg-atal
ve rtr|\e crhhLl
anactyta dehek kufu
Siyasipanrte
(avramryla
bozutaca
ta.hLhEiradaranan
a
o nden|e!a ^DttLru
raratarak hilet bdtDn
yotoa taatiyete butu
"a I
p a d l e rK !
^oe
^ Syasi
maddelenndenr,
padlteh tuzul\\e pnd
uk.e, ve DtDsD)taboiL
ata aarc lBL ntetar
anatata MahAehest
,Tiitkive
Devtebnh
oioer vandan d.
deqtrdoqayada a!ir;;
yan E.: o dete0etr
ns
r,lel n bounm.
Elensn
br d4/eh;
ronuslndakrbei
s yro
)aJ ranrrve 2932 sarl
alrada sdzii ediren"aznrk yaGlma yasa! " (ve do ay s ya
su9u)D€m€ker Kanunundave s yasj ParrierKanununda iadesni
bumakladr Deheker Kanlnu lMd.5. 2 Oczk 2003'iekidedisiklie
kadat 9aybd. Ttt*jye cDnhuiyeti ulkesi llzeihde tu, dk nezhep,
kLiltijr veya dil fatklth,tna dayanarak aztnhklat bulundtAdnu tlen
strnek leya TLitk Dillnden rcta ki|ltutiinden ayn .li| ve krltttlei
karunak getiillmek veya yaynak suretitle aztnhk yaratnak l. )
anactyta .tenek kumak yasalntf 2 Ocak 2003tek degtk k
sonucunda
bu maddebir miktaryumu9altm
9lr | ) niligtventi1e
ve kanu dtzehihe (...) ayktn olarak: Tiitkiye cunhutiyeti nde [k, din,
nezhep ve bdlge fatkltlldt veya bunlara dayahatukaznhk yaratnak
ve Tttkite Cuhhurielinin unitet devtet yaptsn baznak 1..)
aha.tyla denek kLtuladal.
s r y a sP a n l e r K a n uM
f ud 3 1 s e m i e t n b u l i t n t i jnoi irjn a z nk
r., r. \abo'uacJd rnav'.
loL dr'rr, Ja.<,.rallaol
''Siyasi paniler a) Tiitkiye
Cunhudy9ti iilkesi ijze nde (...)
ta.ktrgr.a dayan.n azinltkta.butun.tutunu rcn slrcnezte4
Ta*
dihndenveya klltijruhden baqkadil ve kilttalen karunak, geisnmek
veya yayhak yoluyla ft4iye cunhudeti ijtkesi ijzerinde aznfual
yatalaak nillel bittiinltdtnln bazulnast anacn gUdenezterve bL
yalda taaliya e bulunanaztat .
syas Prnler Kanunu'ndaki
bu yasaktar.Anayasa.rn68 ve
69 maddeernden kynaktanmaklad
r Md 68e lijre.S/yasal
,anttenn |tzUk ve prcgqnlan ile eylenleri, Devletin badmstzhgtna,
.lkesi ve ulu'Lyla bajlijnnez b Dnlddane( ) ayk n o amaz ird
@d ..Atu,a-d
Eu n..p\Fat t.tlb\n .tte4o.gt aoa^ nati.p ge.d.grth
Mac\e1e\.^ e jp<pr eorTesr dL{ru-od
cyac pa-
'Iut|ite
DerletntnDt futl(e dr lllesi
Didef yand.n devterrndrl (avdml
i l .d o d a y d
a a a y kf l dr B r d e v e l n a n c a k
strao develleli nsanar resmldi dahr.
'Mleln bounmez
bulMUSU
nu d'
nrn b r develtek demokras
yt nas sakatayabitecegi
r n d a k i b eekn y i i j r n e k1 2 E y i iy d n e t mt a r a t f d a n q r k a 'r h
Ianh v€ 2932sayr yasadtrYas: Md.2ye aore "td* Deyle,
lanhndantanhnrt trutaan devletl in bknci resni dilen dt|hdaki
hcinanoi bn dib ddsiinceletin agtktannast vav nast ve
Kirlce\onurunaqn'_v€vavr vrprffa3rrn
!a!dra;4rsr,60dran_
oJ('Ldurlr. nadoelr vdrrrd. crdoe-ou{u\ me'arharca-nrlt|
:dirrc resni or denm' ka\i- 'r'ncitesr' drr'n unee oldudu
T:F devlexla6lrnoanlaFrnns lk dcctu
,src'k,aofilale :lnrt
eltrilli
L.oielel btrhurosrar't.e usla'kabenaraf
be l€ de ku
"r,i*
va r i""
latandaslannlnatudili Ia*ee?i/' demektedirk,
h edivorum
bunakal9rh gbir9Bys6ylem€meviterc
Lozanljrd 39/4nnaQrkihlai olan bu yasa 1991de,buna
da\lnat outr ia_ Aravaqavd ?6 t Du{ncete"n3Q\t hnas'rc4
,e \cinainda tantnta tosarta'n, ata' hethanatbi' tttr
ve Md,2s de l:K.nun16vasaktanngotanherhansibn
ik;tianat\
yayq
dnde
tap sqd[r )oolde <.ldr'ltrtlr .r. so/J edireF
btqol ktnlndahalenmevcunur'
anavs. c$'l I fadelen
Aray5saMo 42ya aote i I tutl"CedanDa$kahit-bro t ed:tin
lL^ vaundaianna 1naatreh ola6k
* -*i^
r-'.*inaa
akLtuian az w d detilen s2
sEsi Partl€rKanln! i,rd 43/3e g6re l. ) Adav adavtan
fairkaeAenbaskadil ve ya21ku snanazlal Md al'e gdre sivasl
paniler "rrz*
ve ptu$aittannin vaztu ve vavthtannastnda
rhnoaehhde .c'A i'a MDah sabn taptanEhnda n:tnstennde
orciaoonaau""aa tuit'c1oen bat\a dtl ruxananaztat tu'ke der
n"ixi atteae,u",n's pa"tangt,tevhstatptatnarses .e gd,n',
s! 4narsz \" daOtanala/ Bu
ouiua,,.a'o"':i ,e oev.nnooetet
Loz,nl\,ld39/4ih aarkihaldir.
fadeLef.
savll NufusKa.unumd 16nn'Qacogunadtntanave
11587
haDrstAovd Ancsr ntltt rJtturunt/e l , ugrn dlttflelen t \ ttttal
r o " f t d a i b c n n o e l i h - t T U , o u s d r a n _ v a z r d | glr. n l t e b i e
May's2003)io(urbrd hinqe dat - 'onna6rnse_gelnlrr''l:dr
( luft ernikatubLnu_or3rrdalrbi- emi\ grubaf.-s-p 'GarE l
devrerneoundandahavab.nc'l.slncrdmei bJha<20d-r Dshasr'
da
de egemenolananayrl yalnPcaKuia€ isinlei yasaklrvo.
TUrkiye
konnai
da
adlar
n
Trr€lya'qrb'
v.sar
v.lse
veya
oeqrdri
'
kaoetrylatenel olav T- veve
<apsar naao' Yan alrtldq
.ez
sral eln5 iaL' \Ld Ttuyertiiginonletreto'g bzd
oKot
]i'Efte'asmd€yaatrcunhudFtg,
UqoNcU
BoL
Siv.si PaniKao
B z a l l a r k ro i nl a k e n ds i ndi n l e m e k1t n$ 0
a o o u c u l uodnue m e K n
modei ulus-devlel
anay'qrn:ynenkotumaktrr
tjqtiNcr.j BoLUr : TTjRKiyEDE AZTNLTKLARTA
iLGlLi
ANAYASAIUAHKEIM
ESiVE YARGIIAYigliHADI
SivasiPafti KabaLnavlalldih Karanatve An.v.s. Mahkehesi:
Y e l l i l e n a r a s r nsdyar s : l p : d r e n t a p a t m a
[ i a h k e m e sTit A y e d e: z n l r k a n ag l o a r a k
edlmlg mevzual
n ana e0lrmni olugturan
birtunl!quanlayI nadayanar.k
syas p:rlief
Bu y6ndekilk uyOuana TurkyeLggiPans'nin(Tlfl remnlz
1971deAnayasanrn57 m.ddesindeifadesnlbllan temelrlkesine
( Devlern ,rkesi v€ m leliyle bditnmeztiat) ve syas Pan ef
fradd€srnd€k'azrrrl/.f bulunduEunuten
strcneztet, .2thhk yanlarak niltel blt nlrjEuntn bazDln.sr .dacnl
qudeheztel knatna aykr gdr09 ve lutuma. nedenye
kapal'masdtr (Aiefendo0u, s.223 22s)
AnayasaMahkemesTrrkye Emekgiparrisini (TEp) Mays
r930de kapalrk€n | ) br kesin vatahdaita kentlrbnninazhttk
atdukan ddtdncesn taratdaya Qahsnak 1...) devlenn ukesi ve
dLtuyta bntntDgu tehel itkesinekesihlikleaykz da$erdem*r
Mahkemeayn karardaAnayasaMd 3nn Resni dil finkgedn
hnknirnirde radSm't ve bunu rcsni yazttnalaryantda, Adrcnnin
ve Dt\sal kultijrun yainrzca TUrkaeyedayanaca baska bn (leyijle
itkedekt rek ulusat kijktrtn fijtk kijltijtL o/dugr" biqimind€
Ftum ah 9tr Yrne ayn ka.ada "lurls bittirntldrnlnj rr.k
h tpEiii1he ayktn biain.le din dil ya da nk gibi bgeterc dayanatuk
btunnesne ybnehk dav@nt$tata da lAnayasal aatk deiitdif
hetl€d r (Ali€fend'ogtu
s 229210,
Mahkefrennyne bu karannd:,hukukunlehe itkeerneayktrr
d nlk haklana9s ndanvahm sonugtardodurabitecek
br husus
rl1n: Lazan Ban, Ahtta,nasntn tll Fast lKasn) ht\itntenyb
nusxn aztntlklannva tgt tahtnnri ve buntannyannanacaktan
,Pa.
a.tt-,b..tt1.r
saDtananbu hijkijnlq ntitekabilryel esasha davannakta ve
Y;hahjstanda bdlunan Miislanan aznltk da alnt hak ve
avncahklardan
nran.nhakladtl (ali€iendioiu. s. 230) BL hiikmirn
e;.1 . suor h YJnansraror gLn B3r 'al'vd lJrlrer'e
TL'\iv€nnde
-yguam.kla_vazgeq€Ae
u)9-ramdiraolouEuha{ar
vaTgocnes
eozk6nusu
qayltruslr.nt
hatadalrndrqr
te.dr
(m0l€kabillvel)
maddesi
Bir kere Loan md.45 bif kargrrkllrk
'Darale
usl6il nadd6
oeor.
vu\unl-lLt nado€s0n
' u : . y eDir
de
a
r
l
lrF "Lnanrs.r
rrl\ldra ve_l.cer
s;rnui;
E'dr,;dan ;i reld vi6lLnan azrrqna vennes' qerF{'gn
sdyemektediryani. TLtkiyeyede6l Ylnanislanaviik0m0l0k
olaEkvorumlanmasfrn
ikncisi,Loan md.45'n'ka.glrklrhk'
ooOru
odJa,n. of fi ( n +b-lelsel oie o zanar da buvo Jr 22
V;s
969da BM l:€rnda_ /aDL,€ore€k 2? orrt 980do
nn 60/5
gtr"n V'yanaArlr$nall rl-k-tJ Sdzlesnes
uq€
/L'i
Bu n5doe,'nsar -3klsr lo-usLnda
; dernn 'nblrolmakraorr{
oumsuz bir 'kargrrklhk'enlay$mrkeeinikle yasakL.m:ktadr
ahamasL
viyana60/5i bilnemes/dkkate
AnayasaMahkemesinin
Tenmuz '991oe T-h v€ Breiil
A-avasa Va honesr
"D6
drr, itr\es re F tattte batunn4t
KomtrnslPdnitinlIIBKP)
btttnltdtnt boznsk \an kapatm9l r Bu k66r, Avtupalns.n Haklan
(AIHM)lerafrndan
O@k 199adeAvrupaInsanHakan
Mahkemesl
562esmeBlnin(AIHS) 1l m.dd6ine aykn bulunmuqlur
(Alierendiog
u s. 230-231).
Sos!€ristParti (SP) T€mmuz1992de Akenin ve utusun
battnnez baunludanir bozacak eilenlede Tltkie cunhuriett
)A20 SeJr'SJastPadlet vasa\na atArtttalan
Na;tl r sn- val-iefe oudavaaa'Jtran hettennd"het r6\en@.
setendegiiik danda yu1las yaSanakadr Bilinsel yamlen azthhk
saytlnaya yetetli dzellik ve o@ yoAt / demislif Karar, Mays
AlHsfin 11 maddes
ne avkn bulunmustur
1993deAIHM
ta6frndan
(Aretend
odlu,s 231-232)
6nd
'radai I ar yarr ,s, sana
vrhflin, BurIDri s.rudrn v6 cdh
bninbd,
ozgiiriik ve DemokrasiParisi (OZDEP)Kasrm19931eyine
aynr geekqeyle kapatrmr9 M:hkeme lpaninin pros.aml lrrk
utusunun bulLntrarna (..) fuk re Kurl otatak ikie aytrnayl
angAmekedr. BD tt prcgtan hUktjnle hih ailke ve n et
btltnltgunu ytkhayt anaAladtg,ao,k r" hirkmunevarmrtlrrA HM.
b u k : r a n A r a r k 1 g 9 9 d aA I H S ' | . 1 1 f r a d d e s n ea y k r rb u l m u q l u r
(aretendogu, s.232-233)
sosyaisl Tlrkiye Panis (STP) yn€ Kasim 1993Ie
programrndaki
km bdumler nedenyle 2a20 sayh siyasi Parl er
Yasasfnn 78/ave 31/a.bmaddeefnegdre.yne devleinntkestve
hltelryle bdltnnez bijtunlttjnnubazucu dav.anglar yuzunden
kaparm sft (Alierendioalu.
s 233)
Demokrasi Padisi (oEP) Hazraf 1994Ie kapa ,rkei.
lMalikefreayn yorum ve lulufrunu sirrdurmag
farkhhklannag6te a2rhhk statijsl tantnak Uke ve nilbt bijtijntudt
kawantyla bagdaenaz dem ttir Mahkemeyegofe "D6ylet tek, i/ke
tun, ulDsbiidt LozanyalnzcaqayrmLisihleri.zrnhk
oarak kabul
etmeKedn(Alefendiod
u s 234 23s)
Ya nrz Mahkem€. Lozan'n dngdrdird! dozenemeyte
gayrmusrfr ere de MUsliiman
d I yararaidrkar meden ve siyasa
hakardanya@rafmaolanaasaaladarnve boyte@yasaa. dnirnde
d,. .ynmr yap makszin he*ese egilik cetirimit otduolnu
soyemttr Bunu anamak epey lar9litr.qiinkLi bLjtirnyunlagrara
Aet,rlen fegalil hak le yan zca klm dezavantal yurn:9ara
(bu.ada:gayifrits mer) gerirten poziif hak ayrfl burada hi9
dkkate a nmamrSabenzemeklednNiekim bu kara.darasranan
'Stnnstz haklan stntrh haklata,
utusunkendtsialnayj azjnhkalnaya
danu:;ttjmen)h
anlanstzltdt
aeikrl cumesi bunugdstemekbdn.
Bul0npalrikapaha lddafaheterindeaynengegenlu sdzer
de
negaif pozitif hak ayl fr nrn Mahkeme larat.dan
b I'nhedioi/dikkale
alfmad0 (k. iki durufi da bnbinnden
vahimdr)
izlenimlnibrakr nite kredir " B'ytesiheayncahksr2
kantnrlaki bn
k'sth yuntastar arcstnda, bn aztnh1a nensup atduiu duygu ve
dt|tnceshr yamtnak re ontann stnntt haktar rejmn' tabt
kttinnastnt, ulusun bizat kendisi iken a2tnltk halihe gelnesini
,slenek
utus. bllijnltgunt
baznattan
baska bicinde
' Fehryecdn. YeriYd:i.'*.
ed
k&[en,s&
Burada negatiflpozitl hak aym nrn bLinmemes veya
blnmezdengelnmesinindlesnde dahada vahm b r dunrmvardI
AnayaseMahkemesininbu yakasrmr satr. arasrnda,9o0unlga
m€nslp yuntaglan1 snf ve azrnrdamenslp yufttaganda 2 srnf
saymaktadtrstef biinql sler binasz saylenffi9osun (k bunun
biincsi2 olducunukabul elfiek daha daaNdot) ulusun kendist
.ln.v, aznhk olnaya doniiFliimeq gb br fad€nin balka br
bEmdeyorumafmasrepeyzor gozukmehedn
Emek Parts (EP) de qubat 1997de devetin nk.s ve
mi etiye bolrnmezbiiiijnlilaijne ayktrhktankapalrmritrr Burada
Mahkeme az nhk bulundudunun beldlmes sonucu ulus
butiniGlnLjn orladan kadrrldG yorumln! $u hilkmuve
'Tntkiye Cunhunyeli Alkesiijzeinde millivela dini ktlt't veya
nezhep veya veya.lil fatkhhEinadayahanaztnltklatbulunddgunun
saytendidi, Itl^ dilindeh vela kLftLrnnden baSka dil ve kultlinei
katuhak geligtimek veya yaynak yaluyla aztnhklaryaratatak ulls
bttanlt1tnjn
bazulhasr anactntn gijdijldij1ij anlattlnakladn'
Anay:s. lvahkemes'ninbu kapatma kararar konlslnda
d n e m eb e l d i m e sg e r € k eink h u s u s b u u . u y o r r
'azrnlrkar
1) MahkemennTEP konusundaverd0 ka6r
buunduounuleri sijmek le az nlrkar y:ratm3.'n ne anama
q e d d n a t L k l a m a k lraBd u n a g d r e
dilinnya
(.) bn ulusunieindekibellibtr
valahdastopluludLnun
nesnel
kesihlen.deh
ayn
ol.ludundan
.la dihihin taplumun ateki
ileti
stmek
biqinde sdz etnek, lek batha, bit aztnhk bulundudunu
anlanna gelnez Btna ek ala@k saz konusu lapluluAun,laptunun
obrit kesinle.it.Jen aynlan vanotnt ve nilelikleini koruhast ve
sudnmesi iQin, kendtsne bzel bit hukDksal gnvence lantnn.sl
gerektitnth yani bu kinselein azlnltk hukukrhdan laB annaya
nntn da aetk ya da ddtln bi9inde ibn satulht9
hak kazannt, ol.Jukla
ten sumek
bLtDnnas serckr. tj5te\..) azlnlktannbDtundu4unu
dLruh budur"'
bonin<teIantnlananveyasaklanan
Kararburayakada.okunduduzaffan AnayasaMahkemesnn
az'nrklar konusuida qaodaqeallmere uygun bir tulum i9inde
olduaLnu duilndormektedr Qitnkij Mahkeme ta ' kmikter
o d u o u n u ni e r s u r i i e b r m e s iinoim a k a r s r a m a k l ba ! k m i k t e r i f
az nlk hukukurdanyararlanmaya
hak kazanm9otduklarnrniteri
sijrirmemes(ya. llusararasrkorumaydavetetmeme)durumunda
irke ve mle( btiiiinijair'niriha edecekbn suq o usmaddn kabur
etnekred( Eget 'aznhktarbDtundudunu
ileti siitenet tu azn kt.r
a
o.b
1
.
anr Fas 9e etuq. t o. .
sirrmezersebr suq outmam9 ora*ktr Nitekim.boye bir oze
guvence (p.ziif hak) lan nmasrn islehek yenne aznlrk
mensupannn fa.k ozellkernrniilkedegerqekb r deffokmtikoriam
saqanarak(negaif hak) korunmasnrislemek miimkdndo.ve bu
seaenek9ok yarddr 9ijiki.l hem aznL0h coounruoahedef
gostermesinidnleyecekft,hem de tkeye bu v€sleyledefokras
geln hesinisa!iay.caktr
Am: Mahkemeyukandabrakto'm'z yerden aynen $dye
bDtD.duEuhun
\..) aztnlkt.t yantna detintnint..) aztnhktat
ten st.nlhesr' deyiniyle stkr ilis]ktsjgo. ajhtjnde tutulahk, aynr
dogtuttuda wrunlannast zatunlodut Bayle bi yarunta vanlacak
sonuA ise azlnhk yaratna deyihinn ancak, bi vatanda|
tsLLt. uhodt
ta.t- .J I da
r. t.t
ra onanndt.t
d)rStn.estnt t imlna antantna qetebtecea)tlr i
aF.er\q
Yanilvlahkemeulusararas korumayaterdeyo aqabn ve bu
korumada TLirkyeyipargatardiye bn eiye verdidin obijr eiyl€
.rmakrave bu yola rke ve miteln bbtLinmez
b(ltiintitdij,nu
kor!mu9
ohaKadr Afa bu durumdaliukukunne hae getdio. ayn otr
2) AnayasaMahkemesi rk ve dit talk rkann vuralama
oo I re7 lJr.nuqu la{n.
Flu/ld d".. co.'.-an t!ala,.od9
t-.. (.oe dec,* ;.1 ror-.,1
e r l e ' b l . . d o J - J F d o a o , o .d e o r d j l f e r f . r - d r d . r 1 . 6 0
ddds.o-,
t4
-irrr
(1.\.4..t- .at idd..t.
r''lLecrr.o-r'rlen
ligr
ed0n
..,-oo
o
DtP.!.a
Ddo..-
.da
baqL oo^ 1-!tp.
Jr-1a'ts.e LUd
tartl\a
c. dfr
d
sdylem9ti. Mahkemeyegdre, bu konudaki l,asa/
diizenlenelerin anact illkedeki f{l4tltklann ve bu.ta n dt ee
kiJltiJtlednkvasaklannasldeattdn'vasaUanan,kiifraretfatkllhktann
ve zensinliEinbelilitnesi athayp, bml1nn Tiikie cunhufueti
lkesiuzeinde aztnhklatyarataak,ulus bailrnll,Lnih bazulnastve
buna badtt atank atnnlatu dayananyeni bir devtet dLzqninin
Bo noktada irahkeme
k]rulnast anaclvla kullarln\st\Jt
'batlangqts kabuiedttebituidelder gtbigbrAnd aynhctnd. yijnetik
kulturetkinti1in t1nhnasl istenleitninl ananh', bAfindan koptu
qirrD,ne" giecedi endigesi.i odayakoymE
ktadtr
n
bu mevzuat
au durum,
T0 yedeazn klarl.ilqilinevzlann,
yorumanmasrnrn
temelekseniniolltturan (ve
ve uygulanmasnrn
da lemel
agaqdasoziiedlle.ekol.n) br kod!n!n, butonlatihadrn
gdstedyo.
Fadh
km
ikleri.
Ianrnmasrnrn
olustlrdudunu
eksenini
yo aF€dr koftusu.Bu duruhda,
Anayasa
devletnparcalanmasrna
Tirrkiyedelarkr etnik kok€ndoki9ilennvadornl
lMahkemesinin.
r.
{anmssrilelanrmamas
aFsndafszlab r larko mamalGd
Mahkemesi,
bu ko*ununelkisiylel
sonucolaEkTn{ Anavasa
azmhkhaklannrevrenselinsanhaklar b.glahrndadegl ulusar
(Lozan)
sozle9meler
hukuk ve Toftiyenin yaph6 uuslararasr
'iiLkefin
ve
bulunlooU
elealhektabu kavramr
b0iinmez
badlamrnd.
g0mek{6dn
bir kal€gorio arak
0nler d6ve1"ilkebnyb 9al19an
(Allerendlogl!,
s. 237).Anayasa
danve SyaslPanllerKanunu'idan
kaynaka.an
bu bakg.9rsr,doga o a.ak,devetnbu konudakrtom
110i1i
Karatuve Yamtt6v:
Gawinaslin v6k1flan\4a
ve SiyasiPartiler
irahk€m€si'nin
tutlmunun
Anayasa
Anaya6a
k.r$rlk Yargayln tulumu
hijkLjmlerinden
kaynakLanma.rn.
Kanunu
Ya.g ay mevculyasa|er
an btyb bn dlrum sdz konusudedildir.
yenelmig
yorumlaften
hukukkav€mlain bilmedd/hqd kkale
9ok
ba9k.
tleniminib rakmaktadrr:Agagrdaki
kararijmekeiinin
almadroL
epey@zodur':
li, ii dnqijnijlmesi
1936Beyannrhesikonusunda
Dahaoncecormoioldudumuz
Y.rg ay 2 Hlkuk Danesi0607.1971l.rihindeoybiriliye aldrc
r:
4449 E 4399 K sayrl lamhn gerekeesinde
90yledemekGd
ReFavsSenasy,s M3itohrye 9dh,a!n, s.76z
"AanjtLyorki, Ttxkolnayanl n neydanagelidi4en tuzelkiiilikletu
gaynnenkutitiisaptannen edilni$n (.,,).Oys DaiBninbuEda mal
ednemeye@ginisiiyledigi 10261kitilik, o.lodoks dinindon Tilrk
yurna9aniaralndankutulmusve yijnetiheKeolen BarklrRlm
Haslanesi
Vakrrdll1'yabancf
bi.vakfdedildn.
Dahaisincve uzlciiolanhusus9udu!ki,konuYaE ay Huklk
GenelKuru
u n. 1974yrIndaseldidinde
aynrinanrlma6Lsoc
kaErbu
eter OsmanLr€ sdzcskledn yedre daha Tilrk96 st'zoiiker
klllan larak yinelenmStir 'Goniltyar ki flti ohnayanhnnmydana
gditdikldi tiizel ki|iliklednla|tmaz nal adinn.bn yasaklaM$tr"
(HukukGenelKurulunun
1971/2-320
Es6s,1974/505
K.Er s.yrtrv€
0405197! larhl ka€1) Enes yr. wa€ ay I HukukDaesr ayn.
udayi.e aynryakla9rfr
| gaistere@Ki.
' .Aqek 16
9ubat 132A sayth kanun ve geraks9 2762 s.ylt
unun 44. naddsindeki ko|ultat dEnda, yabandtann Tukyede
sdinnetenyasakhnhg alup bu hnknmbrkanu dijzeniile ilsili
ugu iain dotah \Lmun
bu konudak rasa dtit eyienne davaLt
nn karit ctknashda ve kqnunsuztasetulun iptali i?in dava
astnda kanu.a ayhn bir ybn yokur. Bu ilib6tl6 yukan.ta
anan nedenlee va nenrene karantua gdstehten dgi'l
9at6te gare yennde otnayan tflyiz ilirazlanntn rcddi ile
tn onahhqstna oybitligih karar vedldi'l\argtray 1. Hukrk
s,24.06.1975,
no.3643-6594
s.yrl kaBr)
BJ loruda TU4,yeaCano.n d!h! oa ilgi.t ve uztrcobr dLrutr
B5 o da 9udur Ba r R-m H.eran€BVaK avuiatlan
n dozelrinesirsieriyleb.9vumutladr ve aynr Dsrc. bu
g)nt' ve Er975l11168:
| 11.12.1975
t<:975112352
sayttl
'D€vaL frIrihat lakttn fitl^
wtandatlah ta@hndan kudln''
karytln)otuna karahnda'yabanal1nnfiitkitb de ta$nnaz
hnct"nnt lasaxbyan yatatada4 sdz ed nes
bn yan,lgt
!i IBU nedenl6 o tijmFninl ddzerme pluyla ilandan
srna,bmun d9hda 1...)diizattnabledkk rcddine.._'
6on ka6.rn tn6mi rad.dr ki, Ya.griay
rn YanrlgrYa
dnqijp
ncrYurtal aynmrni gitzden kaatrmaddrnr,
kimi Tork
nr gayrimijslim
oldukla.ri9in a9rkaE'Yabancf
eaydrdrnl
vsrsrlayl_b- uvsLlana.r,-orer atagrdac-lallac.6rgb
d-cal Aoueos2002oegBadlanve o.t\ 2003\ed!7€lllel vasa
sonbula@Krr
hijkiimlenyle
azhrk vakf@nvlalloilisM Gdisneler
Gayim0simlenbhlikei ve yab.ncf sayanzhnivel B. E@vll
Basbakanld
nda qoevde bllu-ar DSPirHP-ANAo Loa'svor
2oo2oe 477' t..l"ve
hrkurFta; >on ;yrarnda 0) AOusloE
rBMVoel Ar<.nAAye -yLmyaqapaleln'' 4 r.ddosni ol-tlu_rn
<drnla on€nj,drcJdesene lrE ve gay ruslrr vak l.1nr1diae
saqhnmr9irr
buyuk.jlcijde
vakfla a esiirigi
"Cenaat vaktflan,vakfryelenalup alna.tAtna baklnakstzh
BakanlatKurutununizniyle dini, hatri, scyal qiihel s,rht ve
Mtlarct atantadaki ihtiyagtan kat9lanak d2ere tattnnaz nat
edinebinet ve ta$nnaznallan ltzerk.lotasanuhabulunabttler'
'Bu v.ktflann dinl, hayti, @wa|, a4itsel sthhi ve kdturel
alanlatdakihtiyaqlan kaqtlanaklzere, hat ne srtetle alu6a c)lsun,
bsarunan atltndabulundugu,vargt kayflan, kiru sazte:snten ve
didat belsetedebelittenentatthnaz nall{ bu ranunun ytrtJnu'e
siilidi tahten itibaen athay ioindebagvunnnasthelnde vakt adtha
vasyel otunan
teeit otunur cenaat vaknanadtnaba.iEtananveya
"
6bidt
na.lde
hiiranleine
tasthnaznallar da bu
8ur€ciniyakfdan
Bu yssanrnhazdanm.s ve erkanlmasr
izlome oanadr buldudun iCin gahsen bilyoruh gayimdslim
yukanda
maledinneve bu mala@t$aml izniveilnk€n.
vakflanna
.l9irl6ri
B6kenlrkannn
iznr
ve
Drgigle
s6z0 edllen zihniyel,
l9i9€r
yasays
!6re9m
konmasr9in9ok
zorunluLudlnun
91. 9unkii
demekpolsve islhb6€lijrguendemekirvebu dnlfa*l
Bakanhor
grda bu
Bakanl
yurltadann'sakncalr'
o d!dun!nsimges
dir.D 9iglori
aanrns mg€idir.
vakflann'y.b.nclsayrldrk
Bu vakfLann'Tnftiye'yekarS kuEbibcekerikompola/
remeindekendnimelruagrmayaqalEenbu zhniyeiinvakla9rm
n ve
Insan Haklannda.SorumluDevielBakanrNejai Arc€vsn
ijzeliklede D 9i9l€.iBakanl
9, lakat
dlnrn9abaaasonucuengellenm
ilgkinbir ibarennyasaya
znin Bak nar Kutuundanalnacadrna
Bunln
hlklksal
saknc.s tldur ki,
enqellenememigt.
slrmesi
ve
bu mallaEtasamr
ddor
vakfar
mal
edin
elk6n
Tijrkyedeki
br
Bakanlar
Kurullnundedll eok dahaalt dirzeyd€ki
edenerken
Ba9bakaiEceviI
bu d!rutrtanndiizeftih
genetseqrnie
Yaprlan
surd0ri,tnugtitr.
oze[ik
re aasbakan
YardncE
ff1':tltffii.a,
ku.umolanVakflarGenetModirrudiinitn(VGiV)izniniatnraKGotr'ar
Bu nedenlede. LozanbastaotmakUzerek m utusarrras anta€ma
ve s6zetFe ere aykrrhcrnyan sra An:yasa'nin'10maddesndeki
esitik lkesininde jhtatidn
Fakat asl sak.ca, b! yasanrnuygutanmasrOn VGM.in
hazdadldr ve 04 Ek m 2002 tann ue 24896 saytya Besni cazetdde
yayrnrana.Ydnelmeikb onayagrkm9t r zhfiyetin nasr dnendioini
somut biAimdegdsierenYdnetmelikyasaya geftitmeyeaar$rlan
eSilidifilen enge emekien ya2rhr9 gibidirNitekim,matednebtmek
ien gayrmoslifrvakf ar dioervaknardanhiabirbieimdeislenmeve.
qok sayrda bege sunmakzorunda btraklmakta daha onemisi
VGM'ye bu belgeLerinBakanlar Kurutlna kadar u'asnasjnr
engeleyecekyetkilerlanrnmaktadtr
Zihniyei.bunlntada kamam9,
Ydnetmelon uygulamasrn "!lBta6@sr karg rkl rk kosutuna
baabmrgnrki nsan h:kar konusundave vurflas sbz KonLsu
oldudundakargrikhk ikesnn uygulanamayacagr
hen{escebilinen
bir hususturGayimosin Tilft yuritaglann
n'yabafcr say drkann
buGdab r keredahaq6mekmOfrk0ndijr
Bu durumdayasa verveyaydnetmetkutusatve ulustaE.asl
hukukunqoksayda betgesintht.tetmigtl0 Bunanna€srnd: sunlar
sayrlablir:Anayas. Md 2 10 35, 9O/5.Vakltar Kanun! t\rd.44:
4771saylr kanunlMd 4: LazarMd.37, 39t2,4a, 42t3tl\l1s Mrl 14:
1 9 6 9 V y . n : A n l l a q m a r a r N u k u k ! S d z e s m 6e 0s /i M
sd
BalbakanEcevitydnelimlndek
koatisyonun
son ddnemteri.de
dr durumann dijzelllmesii9inharemn Aabatar03 Kasrm2002de
Fp lan senerse9mede biiy.k bir qoolntuka iktidara9e en Adael
Kaknma Pans (AKP) raranndafdaha sijatr bigidde
uliimi4tijf.Ozellke InsafHakanndan
Sorumlu
DevH Aakanl
Ba9bakan
Yadrmcs EduoruiYatgnbaylrn gay@lerye477114
lr yasadaki'BakaflarKuruu znye, iadesi vakftar cenel
ifirau izniyre bieiminde
degi9ifierekd0d vakfiarra€9 tk
aunlnla birikle, aynr zihnyet bu seter
a s f d a d e v r e yqem i 9 ,y e i i y a s aq n 2 4 o c a k
idmhea i 4od
br sesrisr
(ve daha
y6nelmeLidi
yeniuygulama
d6€r vakflardansienmeven
qom09
br
kosuL
oldugum@)
se|mi9lrr:
ijnce enselendidini
gayrmtslim
vakllarnrnlasnmazmalsatrnalmave onlararasatur
ilgili Bakanlrkkahu Kutumve
etme basvurul4 qerektiglnde
kJelLraa-n ad'usua'na€. tadra bagaracaKr Bu ada sdzir
e o i e - i u . b t t , 6 r k r r F e e f i v e r v e 6 h - b a a k J E l u i l a r o tB u
ve vne Anavasave
ydnetmelkhLikmoyasadabuunmamakladtr
kesinlik
e ayknbirdlrumsdzkonusudur
Lozan'a
Nitekim bu hlkuksuzllk, sonlcunu de|haL vemekte
"Valrnar
oeckm€vecllr.5 MavE2003trnh' F dtar GazeFsirde
UndLs.;, BJ|lnadr bcrlgrya than habede ahD.er tovledI
mLilkeedlnmehakkrkazananc€maal
ABve uvum kaDsamnda
lal3bssvurudansT4nreddedldi
vakiranburokasi€nselnelakrldL
579u belgelereksik' 226sr da hak sahib degisnz dive gen
ayn konudaverilenaokig nCbir
Ertesiglnkir aynrgazelede
y6
Tiilk
hab€r,bu durumun
9n 9ok lzucii afta pa.rnr onava
koynlstur Mili Giivenik Kurulunun7 Nisan 2003 tsnhinde
yolladd oEdanda ilii devleldacL€rinegonderLen
BagbakanlLoa
aynenqdyedenmekledii
bn Gizl yazrda
"vaktnar Genel llijdijrltdtn n frarccaallan ircelenest Gn
tantnan2 .yllk siire son dere6 stnrd olnakla bilike, bu stjrenin
ntn
yasalatatuku2attlnadzar atduEuidn, vakltar Gffiet Mad'JnagtJ
bidahm id.ti uwutahata . sUrei .t ha v.nnl kuttanabil.c.A
Matacaatlannb6k6nlk kuun ve kututustanntn
dttin'lnij$ttu
T'tustennin alnnast ve detath ala6k itcetonnesi nelicesk.te
f
@vaplandnlnae uygunolacaNlt
verdi9 oldudum
B! qizli yaznh yuknda siyahpunlolana
'Lrslqp
klrakld! itinde,
ifadesi egine ender bstlanacakbn
gay mijslh vakilanyailgil bagvurularn
her toiu "ida uygllama
Vakflar Genel t'iudu.00ir
kulanlarak sonuasuzbrakrLmesrn
Tii*ly€
de anayasalbr d€vlel
l€lkin
etmekledir
bilrokrasisine
yasa
klmi valanda9lann
hilk0mLerlnden
kurumununanayasa!e
dalraaqrK
yaranandtr
bundan
lmamasr
9n esmenFba sdslerdloine
2orols. g€6klir.
b r dm6kbulmak
Ustelk, dinsel aynmcrhkyaplmasrnristeyenkuruluqda
Tufklyedelaikliiin baglrcasavunucus!olan Silahl Kuwetler
Nitekim.
Mili Govenlik
Kuruludur.
mensuplan.rn
cok elkli olduklan
^,*i,"Jxl
giziyaz.rn altrndaki
Korgenera,
Mili
mza9oyled
r 'FelhiTunc€1,
Ba admcrsf.
Guvenlik
Kurulu
GeneSekreler
SONUC:IOR(YE'DE AZINLI(IARLAiLGiLJDURUISUN
KURAMSAL
VES|YASAL
TEMELLER|
yijksek
Blim adamrndanpolilikaosrna,qazelecisind6n
y€n[9
kadarTudiye'de
konusu
derve
biraedan
aznlrk
eok
Frgrcha
.le ahnhaktadr.
Buaqnrntene diEkleriSdyl6
ozetle
nobiir:
1) Aznhk kavEmnrnv€ hukukunun
dlnyadakigelEmelenni
mekyerine,1923yrlrna
takrlrp
kalrnmakra,
0stelik1923Loan da
lq v€r'veya
ek6ikyorumlanmakladtr
Tt*iye ozelLikle
in.an/aanrrk
AGIVAGITIe
btliklecokEayrda
lan belg€sine
ima atmEft Bugln d0nyadaeeiioi a9rardan
n uktan fa*r ol.n ve bL falhlrgr korur.l isleyen gruplar
nlrk olarakkabuledilnektedir.
Adrk blfdan son€ Tofkiyeninb!
'i9 olTsTrQ gbi dav'a.maBr r
ree
taedn, n€ d.
kundurSadec€.
d6 nudahale
davetedicdir.
Loen'n ya.lteksrk yo'Jnla.nasr <o.usL d.ne dne
inceitle.do iCi. bJEdarerE. ee a[-mayacaktr.
Yar-z, iu
nnr l-.irrlatmakg€Ekr \. Tu'liyede negatifhalpdhf
h.k
mlannmbilnmem6i/bilinmek
islsnmemssidiv€
ciddibn sorun
2) Azinrdh ralkl kimlidirinkabuoile azmlk haklanvemek
teYsaYrlmakta/sanrlmaKsdr.
oah. iin@ de beirildig gbi, bunadan biinclslnesnelbn
L.: Bellilorulada fEAI b r grupva6a ve bu gr-p ofa.klr llar
p.rFsr seyryoBa,
ininvazqeeihe2
aznlrkvarmryokmu diye
a n a r s r z d t rf a t l b r k r l (
ve dol.y's.yl..7rll vadr
4rnrk haklarvenpvermemek
devletin
bileeolbirl9tnAzmrk
vememeki9in fsrkh kimlikle tanrmamak
demokEsinir
masna o da .znlorn devlereyabsnclagnasrna
yo
lrusa
6ntegrasyonu
b.t.lamaKa,
ayrcada dE mudahaley
,
gelen ic seLl'deleminasyon'
ile
3) Demokasilalebianlamna
'dr9 selt-del€mlnasyon"u'
av.r
anlamrna
9ev
Darcalanma
see.
par9alanmat
sanmak
sofucu.farkrkimlkerlnl.nrnffas iledevlelin
aynrsey3aylmakta/sanrlmaktadr
4) Milet konlslnda leklik ile bi ik ay.r iey
maklave brincininiklnciyigitqidelahripeheke
savlmaKa/senr
ir.
uC
u
nu
n
ialkrna
var mamakla/vamak islenm€mekled
old
sonrasdiifyai9rn
anrkAGLT
1930annkosuLve
kavBmlannrn
n birdevlet
anlamaman
lamamen
deo9tioin,haliate6 ned6nd0g0n0
adk l6fth (al)
vadr: Bugrntndiinyasrnda
i9i. vahimsonuelan
€ddi, iisl kimlioii€msl eden devlell
kimljklerntanLnmasrnn
parqaanmanoktasna getimektedir Milet konusundateklioi
savunmak
da m llelinb icinisaboieehekedn. Bursdaa9kQa,alt
s6zkonBudur
anlaqrltoamasranlasr
makislonmemesi
'Ttrk' lerminn aynl
sdzederken,
5) Birmillelo .rakTijdlerden
zamandabr et.ik grup anlamnag€ldid gdriilmemeK6/96.mek
asadrda ayn@ dene€k olan bu durum Atatilr*
g), €sasola6k
ulusingaaiemasnrn(ratlbr-butldt
mlryergiii5inde
(rop6ksar)
lErloryar
temeedayanmakla
biiikt6,igindekanve hana
dii lemellne
iitkn dnemllNunar b.nndddrnrbn lllrlurad.?kab!
ilsngehekedn.
edememehen
bizedd€tioi iemelhusus9udu.:
Busaptamala4n
o;mokasi tahip edl€c€ksevoya devel patealanacaksa
yasaklamasetimek megrudurve AIHM do budu bnye
yor-nrdaatrdotr Ealat Tu{iyede\' y..aklanalar
n teYei
pargaanma
dealdk
onada
ddete
hl9
basvuma
rehllke.
Qonkij
9
yasak
dm€oin
durumu
olm.drdr
aman da falkl kimlkLer
a.makladrr
gi gibi Melissa'adryasakanmaktadr.
yukd da da yazrrd
Anla9ran
taleple.
dellet.'fad<lriklan
tanfsamardndanbil€km ba9kahak
'FalklryLd"
gelr buna. da parga
anmsyayol a95l gerekoesiye,
yasakamaktadr.
fa*hrah ta kendisidroayrn
demeyi
Yasakianan
' r rjq $!dd€mn,srrn 1r! ien bb
4.utans?! Iled.
xttux^ llist\isf'.
remei 1930lannbugun haa uygulanmak
islenenuus devel
a n a y 9 i n r n f a rkkkra b ue l m e m e s l d i r
Bu tulum br kuramsadiae. detaihselve siyasalomakLizerc
k lemelden kaynaklannaktad
r
Kurahsa neden Tiirkiye
C u m h l r i y e t ' n d eLki s tk L m i k - akl m l k i 9 k s d n , t a r h s e v e s y a s a l
nedende "sevr Paranoyasr.
^,tdn'd
. 4 - +
Neftn.
1,^,.e
CLnn-t^eLnaekt A,t knl,"-J t
osmair nparatoruou (ol) ie onun haeri oan Tuftiye
C u m h u r y e l( T C ) a r . s ' n d . a l v e l s t k m k e r k a l 9 t a 9 t r d a s
ogretEdr Ol de 9oksayda a l k m ik vardr:Tirrk Kifi, GtrcLi.Abhaz,
ErmeniArnavul Rum.Musev.vs BUtdnbu.a. yonelifrtadtndan
iann'ydrd!ve dahaijnemisi bunardanhiqbn OsmankrkbiAiminde
{ a d e s nb u a n u s l k i m l k e a z d e s o m a dq0n b n s o r u i9 r k f ry o r d u
TC kurulunca dzellke qayrimiislme. daha azar sayda
'ge.meklebtrikre.bu at kmiker tablosuayn kamrglrr ama tsl
km k Tijrklnk biAiminde
de!Slimttr. Bu ijst kimtk ii kedek att
nm kerden en oiemls olan TLi|k .lr kinlllyle ozdesft t9le bu
d u r u m d d e r a l k i f r l k e n nv e d z e l r k ed e K i d e r n d g l a n m a s
As inda Tiirk terimn n bzij "soya deci. kuliir e
dayanmaktad
r Nlekm, reliminmiliyetaiideololiyi
en kat uygurad0
1930ada bie. qeecek gd9ffenler9n Tirrk omak deo Tnrk
r!n!ru.e blolr omak dl9irtunugetirlfri9tir.cumhurb:9kan M
x€mal onundu Yl Nuikunun (1933) sonunda kutand0 itniii
a.dey9 nde Ne Mulu TitrkOtana/Dooana
decil. Ne Mulu Tu*um
Dyene dyerek Uus$
klruluquhda dodugta. seen ve
esL9nr emeyen"obrekrifkmio' deor kqnin radesiie baoh oan
l b l e l l r l i m l d o n eI l a d a t { a d I
Aununlabnkle, 'Tnrk't e r m 1 d e o l 3 a n a m aO e m e k t e d t
bn
Y eY u n l a 9 rbka oy a b a d lohanrn ad kutumasiirecindek
Bufardan b ncs. kmi0n leritory:ltanrmdtr ve Tu4iye gib
kamask bn lopamd: uius nsa etmeninlek ytjntemidnFakar
Ttrkve
da etklenen
esenrk9hk ruzganarndan
l93o ardadunyada
zaman
zaman
br
onamda
arnrnda kosulandtua
Kodavaklanma
F l b y | . u S L / 1 . . 1 . \r r r e r 6 ' n l d n l e r e l o e - e t o t n . . n c l
od.h )a A.ruodl-.asb ldri
a,,"
r p . i s i , B - n o a a r r a "demir
ledavietme
ie6 ne bLikerek'
yarattrgr
rahatszrO
psikoojiainin
uvguramaEr
epev
ain
bu
konuda
vardr.
Fakal
amacnn da rolt
odrodildude belrl meldir 1930arda,TLilkLernBraksefaleinAp
;d veien en l€ri ziimresne denslp" oldudunukanrtlamaktn
s'.a'n aeza
,.farc o!.flel \dprn'$!r ortegn vnd
orroojr vF ro'oloir
A o - s . o s' 9 ] i r e
'
a
p
a
llYtr4 O,se vild
s
o
l
a
e
1
a;iraa
v"!rd'?.
d
s i r - o o e r ' a n . \ r M u t r - r r r / d p l a r a e e ' z . a n c d r -l Y
u lt
^
a
n
n
r
s
1
.
.
a
2
5
l
0
s
c
y
r
i
+
t
a'r
t, rrstla aeru 'o
*" ieflmin kulantrakladr 1S50lerevanncava kadar asKer
"Tiirkyurdasromrk deo
okularagrebilmeninbr nlmarakkog!u
" O zT i i r k l k n d a nO m a kl r
B! tulumyalnzca tanh(ekalms da degldr BuqilnTii*venrn
y l r l d s i n d a k ai z n r k a n n a n a l m a kO n 9 o k s r k k u l a n r l a nY u n
z sOzu T0rkye'dekikmik lan mrn'l' Tink
ilS ndaki soydaglarm
soyu'6 qLilirnn epeygi4lLio du0unug6stermektedr
Diaet w d.r. Iiitu Devtetinevatanda9ttk
hetkes Tiitktitr lAnaya.aMd 66) dendd and:.
maktadr
s e qm h a k kb r a k ' m a mor g
"soy k.d:r "din lakldainii de
Oahasr. bu ilsl kmik.
icemekledir Mill€l sislemnin hee siiren etksnin sonucu Tiirk
javrabilmek cn MLlsLUman
da omak qerekdektedr halta Sijnni
ivede
he
iang
bir gayimilslmden soz edidiai
MJslirdan T0
"Valandas"
'Tul
nedenibudur Bug0n
denmeslnin
deai de
zaman
[4ijsUmanTi]rk, bn
ne kadarokumugve uygaroursa osun, hiQbr
"Tiirl
demez: Rum
g.yrmUslm lift ylrllagndan sdz ederken
Ermeni.vs vata.da9def
Bu durum sokaklaadam ar.snda kamaostr Yakrn tarh
clndeTlrkivede poilkalafada cddi bigimdevansmr9tr Dne (ve
es€men olduduosmanl
lraua .".n.0.) dayah 'rrlet Sislemnin
"€canip'
danemnde qayimiisllm yultlaglara
{ecnebiler)diyen
zih.ryer.cumhuiyet dbnemndedaha 1940'arakadargayimrsm
rtsi$.
K'onorojbi,
Adaa r!*
*:p
Bu anayr9, gayrim0stimtee
v6 DdfmdB@ Mostoma.rarcan
o'ans7 deecdF !&a verg tar eoen 1912Va4.kVe'g|srotEyryt.
do'uguraurmr9.5G bu€da bihemirti. ogurcLBbtjnu. so-u_da
!o'nl9 ordrolnuz sib,. 1936 Beyann.resl
garFudn Tilr va(i4.1r n msr eo,nncaronen;9, naler hukun
o E oraE( ere.nde. alinr5 bu lonJd. venn! varg,tayta.ad€ryta
du-n 1970h.de cthlt hatrr aaE( oevameiri, ve :-cat ABye
uyun ylsaEr baqbnrrd. yas. 9*anr,a6k ded.-ine! T,q-r 2a
AB'r l933de crunEn Sabot4taB<aGrKor-m;yonetne,gfrde
nag r€legonern saooraiyaoabie@kbnn!
s,E .1e4 g.yrmustrT
r! vumasrsln' da "Me4le*o/ 4ndekt ve4 , aba..tat t ru,k tabat,)ve
yabancttrrtan olanla/ dy.tekbu kaieqonyekahrstrls.
-ir-\te
y, ataEta/,cr ou d-runu1 sor r'e !o^ qarpEroheS
"--.
zulr,v,i-n i!o4 r\rda Ustid+'sta.butda4 br gaynnL.,ir
nnnL isesainokLlbraq'nr lapusurunrptalOr :cra-;;oavaotr
'sJqr Hac
rrfr
Em€n Lses, vakt rs-rp Haa T,oreva.l
e_iRLhban
okutj v.kr.f adryabela,qinas;Fa acirordavsda
QroreKQe.ynen
9uparsqEfc€mektedr
UlAe qJlntigt aasnda. avnhk taatiye ehn,. ao.Ltutu ts
tI,tcirted Ba|ant'gt A.nt] rah ttotusyoiunca a\nsn ^araaa
Ha, Fneni Ltses vakfi aot ahndo bi; vaan hukuL; n;xun
'. bu redfub Qkn otata^ ad,nd tesc,t 6nir.!et
!s::
! tapuatnn
a/ta.n
@tat,te Ha/ne adno teetnn sabt'nnaat
Derel t TL...yec-nhu-yeh. 1€ld g€yrnrstm yudad!, nr.
s.krncanyab.nctar gbr ut<eg-uents. a!,,snddr. ion.,o
i t i b , . d e v t e t k u tbuin. e
L
l u m u g v e5 e * : e o r r n . i i r a r ,
on!
ogiit $rasnoa godlr€yen ve re otdJOu
u^da ,uorer
blai bu,unrayarb- (omsyor. rr*,v".",. "r,i"
trghroruna($i- |n€hteae
€nKeTeia"af,snnr
ra.artsnnrqerekce>i
qerekcejotab
otabtec€k
tec€k
rarmaK.dtr Bu f.t st otmayan
bir utkeEn br€ifaztrdtr
seaes 0sbito,h3i:ro,sy $1. 2s9!bd2m3
'pr
lLnril- oiini'oel dsl lmJ'
son,c oaa.
Ini\ o|Jn
o a , i n - i i J p ' i n " r a " l L k e ' o e ns 6 n t F n 6 r e ' r i z l r bc'ri'de
lur(/er'
^n'*
i,,';;;i i,^,.'"" alm,str.ovsa, isr
or<a/d'
demiq
i.r,iii"."ri ^"u^ ie rruru rj.ve*m Drvene
ve
rar-m's
bao'
esaqrru rcnrotoale'asa\
L.".""'r.o"t
n+biar
ilLliiii J".r
*" t" or;tu-euvJrrLro'acaernoa'
bortn
M 'ena iorifl yarair'navacat't
i;.i";i;";
car,rna
-uAive
ruiadg'
rli^' vern€
*,'i"r." 1;";t -v,-*
-uar/e
oousu r-d'e
ia- tt'.rve Mlrt"r'
i",i"J"i,iii^'"
orLnu
0""i. ehmet
."^.'"0..
;on!e ar dod!rabile@kli
enteg€'vo- acsinda- a'!
tgdas
2 l t u z v ' l i e l g n d e k a r ' s e ' v e t u n l a cgFe(
rdord
irle
br
Lsl
i
n
b"d(flee€-v;unousecek b( trde
('n
BLo'redgdevan6hreoimef de
i.iii """''.i3 a'e*.n".,
c.os6, r'aufl"'dedsr'ou ad' "'a rtD
i;,il..' v".r. vot"".
f-i,i""j"*
ri,+J deneoieLer bf du,JFdan varaantral
€r:S€vrsendrom!
istemekledir
fahBel ve sivasalLleden:set sen'hfru:
erdrndanosmanll
Bnnci Diinva savaglndakyenilgisinin
razab;ak Toanoa <adE ou a'rlatnanr
t.*'arcrw,ru"
ropurda v' an'g-pstlo-oltt'erriler
.i"i"ii:rJO, p",qa".*."
.,dun de shekleor nana anr'9tr Qu'11 19 o erde Kb16
F'nenr€T
;;i;-l;
"-' s,r oatr.vanASALAre'orevenren
ri9iij""r""o
driro_e
30000
rcsorai,nson-n. kadar
icno:.,a"
ropr"r
u{ved€n
pii'i""'
€vetrr€i, de a-n'e'i;-";;
\ad!\
o"(aanasr-l
falan
rooarjrdrl92ose$ BarsA1'a9aasr'n
n
1 - z e v n d 6A B D n n
k
a
k
"-!ii"',"ini i".q"'r'' va6:ng'
t..;" cuve-li Bos€ rs6t€H'r'€nricirdF
l-.r. cic, i**.0"
;ei;;n-';kr iijl o,qirenr$'a/, br <orrJ'av-as dr-su B-
Li"l'i",i" a.'i -rk;r
ve r;uola
senoarv"
ra-a1-dan
.* TL1/enn nirnerrrletn de b_ otrcaa'n'vl
^;s,a'..s
v' ere\ laolo/uratrarlanrl o" 'e'dtomr'-."
a..i"ir"oi.
paranoyaya
ddnostiimo$ur
ASALA everlei 1980enn odat rda so_a enEr'
Ar^ashodbasd/anEner'-ac.lan karpanv's'v la drttvse'rt
sollcu
d. tunaro{ s-bd 1999drPrh de ocalaninvaralann:sr
!'6o6i
Abri* Mfliyr&nKt Elmi rdordild'r' bn risr.ne 5 b*
e€
3h
PKKeyemende bilm91r FakaiSevrParanoyase. ufat vestode
_ B L r l o r r e t r e c" o,!{ . . v e e p e ys a c r l ( . o f D o q Jr d l o e n z d F
deltcr
nfaL ,srerd,gr!e aner 'ai ooLtoa.rn
ou-a iaa. I nreiaiJd. otrd. ._e.e rr4
ondel cn:'a b4.drl dr I. rlluio4 rrJ.urrlirr \rb te.n,
v \ e \ i e n t D d n n . r e .S c o ea , . , a r ,q " r c e .l . . , i . , e n - i - , \ o ,z c r a J { n E d r a F b - O _ . _ u r r t r a o ea F , a a - c
a.zr@ eqe-e.
, L.zeyi-de /L.du.TiL Freodi \Jn
deiel,a q:ne\doOu Lav€oen ropr,. lop6racai ,Fre, R-m
gdodoic pa+%^er r;srarburo! ev,e-r.rn r;aq dr Gr,r.
u€rer h.rne gereceajvs.
B o r , - D i o n d r d a u n r v e d e ,6| n n a s - n L T , h . a t e p , - ,b, , e
r_u a , ) d I p a r c . a . T r L s . e r d n i o \ . , . d e
Goruduqrjgrb br yandanAB ye q
g re.ef cufrhuryehnen reme
tes olal- &dat ctn4'
-t
en-eld
Ty
,srF/.. t-../r
oJ
dand: 1930ardakt
ideoojisinn 21 yaizyrngetiahevege;lercri
' s - n d a\ e J e . s 2t r r ? - , r s j o d a ( k 6 u . ' c . i on&--.a:.!,.,
ern+re Lrne ela!\e ,r,lrak.aor 8". ge,"l
! qa,".s. 1,,
' r a o d q r /ao, o e o , dcr. r
*rr.,,ir_,i.--e.
.*o,
u-da deaor'r. v 9c-.-r-e eotr
an n 9u afda en razb dnem verdidi,azrntrklann
korunmasl
und, d9 mudahatey
daveledecek
b4rmdedavranma(adr
au.unla btlikte, ABye hazinrk sijre.i fijtkiyedekt az)nrk
l Konuslnuhe. seyer:dnen 9okolmtu bn surecesokmustu.
E C . 1 9 2 0v e l 0 r r o a h e r a i z r n u f e ) q a c d a t a r . r r " t . ! , .
rd31 deun le .apr.s "L- . -,o.a dl ; dos:-o;n o""",.,
idedn Bu slr*n
y6zrdE [4art 2oo3 laihinde be9 dy
Fkel halindey:p1619butunanbu ABye uyumrefom6nrrr
k o n . ! . n . . z a L t a n r r r F d l n' t e r t r d i e nr r o o e r e{ e o , . e
I mtm[i]ndtir
uyun Pa^ent26 tvlad2ao4 Bas,nyasasrnda
Fyrnyapm: konusundak
hitkijmkatdrrtm9lr
cu uyun Pa^enta3 AEustas
2oaa \abancrotde Ealm
l . Y a s a s h d ay a p t . nd e E D klre r t eT u A y u r n a s a f l n c a
olakkkulanrran
ralkrditvedyatekerindor;nh;siidek
Kuruu9ve
snrlamalarkaldtrlmSl I Radyove TeevizvonKurumLafl
ve
dvalektlerde
YavrnY:sasfnda yap an decisiklkle bu d llerde
,d;,ap.ac-rlaFala' tdar r'tn l-' Cezahr-u-J-11'59
m ; o o ; q d " q , r " " . - l , o e o - s u - q - A l s niol dr ' 1a r c g e l i | r i 5 r '
Batalr' l'L'r , / * t d r a - ; : u a e q h r e e r q a / r1 L s . \ d .
c'ta
'
sagara
kd dl r a aa\I1e1l J nal eo'.iele
u
u1je
M FaiFael;' -5!J <d-u-uloa,rp r- ve br rr soaa v
snecekbir dedisiklke nedeni hukuk ve ce23 hukukud.€iarnrn
yen'dengarLilebl
mesimiimkirnkr nfr 9lLr
Danliinca Uyufr Pakati ( Kapenhag Paket, a2 Oak 2043):
Vakflar Kanunu tekar degildlerck gayrmLisim vakLrlarnrn
aavrimenku€dnmeleri Bakanar Kurulu verne Vaklar Genel
"1ar'!"r'rar n
o a \ l a r ll r c l
V o . r g u- ^ n . l a o a r *
B-nar .i/" noe a$- fr BJI-.r.a r ,e
Md -o' .-lc
Tasarufan AltrndaBuunan TaiLnmazlvlallarn Bu Vakfar Adrna
Tescil Edimes Hakkrida Ydrclmelk 24 ocak 2003 laihifde
BeSinciuyun PakeliQ3 Acak 2AA3):Ceza Muhakemeer
usullj Kanunuve HukukMuhakemeeflUsuu Kanunudeoi9tirlerek
ve o tanlien t'baen
paketn yi.iirijge gimesinekadarkesinLeg€n
yaplan ba9vuruarailSkindavaannyendenginilebimes miiffkLin
B u s a t r a r n y a z d r a l a h i e ( 9 r v l a y r2s0 0 3 )A l n c L U v u m
lahmrn
Paketindenbahsedhe(edn Temmuz2003te Grkarlacaor
edien bu pakelleaz n kLaralgil o acadrbasrndab bnLenhususlar
Jo ablFs
o
5 . . r ' d T - . \ e d e a b 'aula. taeooie4' a ' y d y ' n ' a d . w
o a 5 l ad l l € ' d er s ' Y l o v r b i a e s
gayrimirsm vak larnrn frrl ednebimes, camidenba*a ibadel
y e r e r n n d ea a r l a b l m e s
Gdilrdijou gib buradakikmi refomlaf daha oncek uvum
paketlende de vardt Fakatbir lurij uyglanamada!lqin kanun
koyucubunlartekarlekar qefimekGdir
Nasrl 1s20 ve 30lada Kedaisl ylkddan devnm
programnd:k €lormla6 Siddetlitepkler geLmigseburada da
qeLecektrve gelmeklednYukarda "AznLkla.TaLiKomFyonuvLa
lq i paregrai. da qdrijdijgil 9bi sevr Para.oyasrnrnb€sedg
haen Sddele d r€nmektedir
zhn yel reformlara
Fakat,Toddyedekimewuatrgqddrrtagtrmamak
yozonden
A]HMninarlrkYargay 0ze.inde
biriemyiznahkom€sine
do.u9t!60
v€ AlHSninhlaliolaraksdnjbnul6al mahkeme
kaE annr €Krar
gitrijlmesinin
mllmkonkflndErbir Tit*iyede ank b!6d.n geny€
ddn09,
Coktiikijrkt,zorgozlkmektedir