EK A - IMPACT study website

Transkript

Version 11 – 17/02/07
Prostat kanserine genetik yatkınlığı olan erkeklerin
belirlenmesi: BRCA1/2 mutasyon taşıyıcılarında ve
kontrollerde hedefe yönelik tarama
IMPACT çalışması
ÇALIŞMA PROTOKOLÜ
MREC REFERANSI: 05/MRE07/25
Çalışma
koordinatörleri:
Ms Elizabeth Bancroft
Telefon: +44 (0) 207 808 2136
Faks: +44 (0) 20 8770 1489
e-mail: [email protected]
Dr Anita Mitra
Telefon: +44 (0) 208 661 3896
Faks: +44 (0) 20 8770 1489
e-mail: [email protected]
Güvenlilik masası:
Telefon : 44 7770 985331
Faks: +44 (0) 20 8770 1489
e-mail : [email protected]
Her konuda iletişim, IMPACT çalışması araştırma hemşiresi Elizabeth Bancroft ile sağlanacaktır.
©Copyright ICR 2006
Versiyon 11 / 17/22007
1 of 106
Version 11 – 17/02/07
İLETİŞİM ADRESLERİ – YÖNETİM KURULU
Baş Araştırmacı
Çalışma Koordinatörü ve Klinik Araştırma Üyesi
Dr Rosalind Eeles MA; PhD; FRCR; FRCP
Dr Anita Mitra MBBS; BSc; MRCP; FRCR
Reader in Clinical Cancer Genetics and Honorary
Consultant in Cancer Genetics and Clinical Oncology
Clinical Research Fellow in Cancer Genetics
Cancer Genetics Unit
Institute of Cancer Research/Royal Marsden NHS Trust
15 Cotswold Road
Sutton , Surrey SM2 5NG UK
Royal Marsden NHS Foundation Trust
Downs Road
Sutton
Surrey SM2 5PT UK
Tel: +44 (0)208 661 3375
Tel: +44 (0)0208 661 3896
Fax: + 44 (0)208 770 1489
Fax: + 44 (0)208 770 1489
Email: [email protected]
Çalışma Koordinatörü ve Araştırma Hemşiresi
İstatistikçi
Miss Elizabeth Bancroft BSc; RGN; MMedSci
Professor Doug Easton MA; PhD
Director, CRC Genetic Epidemiology Unit
Strangeways Research Laboratories
Downs Road
Worts Causeway
Sutton, Surrey, SM2 5PT, UK
Cambridge, CB1 8RN UK
Tel: +44 (0)0207 808 2136
Tel: +44 (0)1223 740 160
Fax: + 44 (0)208 770 1489
Fax: +44 (0)1223 740 159
Diğer Araştırmacılar
Mrs Audrey Ardern-Jones RGN; MSc; Genetics Cert
Prof Dr Chris Bangma &
Clinical Nurse Specialist and Genetic Counsellor
Professor Fritz H Schröder MD; PhD
Department of Urology
Downs Road
Erasmus University Medical Center
Sutton
Rotterdam DR3000
Surrey SM2 5PT UK
THE NETHERLANDS
Tel: +44 (0)208 661 3375
Tel: 31-104633607
Fax: +44 (0)208 770 1489
Fax: 31-1046335838
Professor David Dearnaley MA; MD; FRCR; FRCP
Professor Diana Eccles MD; MRCP
Head of Urology Unit
Consultant in Clinical Genetics
Royal Marsden NHS Trust
Wessex Clinical Genetics Service
Downs Road
The Princess Anne Hospital
Sutton
Coxford Road
Surrey SM2 5PT UK
Southampton SO16 5YA UK
Tel: +44 (0)208 661 3271
Tel: +44 (0)2380 798 537
Fax: +44 (0)208 643 8809
Fax: +44 (0)2380 794 346
2 of 106
Version 11 – 17/02/07
Professor Gareth Evans MD; MRCP
Dr Alison Falconer MRCP; FRCR
Consultant Clinical Geneticist
Consultant in Clinical Oncology
Regional Genetics Service
Charing Cross Hospital
St Mary’s Hospital
Fulham Palace Road
Hathersage Road
London, UK
Manchester M13 0JH UK
Tel: +44 (0)161 276 6208
Tel: +44 (0)208 746 8427
Fax: +44 (0)208 846 1603
Professor Christopher Foster PhD; DSc; FRCPath
Professor Henrik Grönberg MD
Professor of Cellular and Molecular Pathology
Department of Radiosciences/Oncology
Department of Pathology, Duncan Building
University Hospital
Royal Liverpool University Hospital
S-90185
Daulby Street
Umea, SWEDEN
Liverpool L69 3GA, UK
Tel: +44 (0)151 706 4480
Tel:+46 40 331 520
Fax: + 44 (0)151 706 5883
Fax: +46 40 964 557
Professor Freddie Hamdy MD; FRCSEd (Urol)
Dr Óskar Þór Jóhannsson
Professor of Urology
Department of Clinical Oncology, Lanspitali
K Floor, Royal Hallamshire Hospital
University Hospital of Iceland
Glossop Road
v/Hringbraut
Sheffield, S10 2JF, UK
IS101 Reykjavik
ICELAND
Tel: +44 (0)114 271 2154
Tel: +35 543 6868 / +35 543 6906
Fax: +44 (0)114 271 2268
Fax:
Dr Vincent Khoo
Dr Zsofia Kote-Jarai
Consultant Clinical Oncologist
Staff Scientist
Fulham Road
Institute of Cancer Research/Royal Marsden NHS Trust
London
15 Cotswold Road
SW3 6JJ UK
Sutton , Surrey SM2 5NG UK
Tel: +44 (0) 207 808 2788
Tel: +44 (0) 208 661 3105
Fax: +44 (0) 207 811 8017
Fax: +44 (0) 208 770 1489
Professor Hans Lilja MD; PhD
Professor Jan Lubinski
Attending Research Clinical Chemist
International Hereditary Cancer Centre
Depts of Clinical Laboratories, Urology and Medicine
Pomeranian Medical Univeristy
Memorial Sloan-Kettering Cancer Center
Ul. Poblaska 4 70-115
3 of 106
Version 11 – 17/02/07
1275 York Avenue
Szczecin
New York NY10021, USA
POLAND
Tel: +1646 4224383
Tel: +48 914661532
Fax: +1212 9880747
Fax: +48 914661533
Dr Jane Melia PhD
Ms Clare Moynihan MSc
Team Leader in Epidemiology
Institute of Cancer Research
Cancer Screening Evaluation Unit
Royal Marsden Hospital NHS Trust
Brookes Lawley Building, Institute of Cancer Research
Downs Road
15 Cotswold Road
Sutton
Sutton Surrey SM2 5NG UK
Surrey SM2 5PT UK
Tel:+44 (0)208 722 4285
Tel: +44 (0)208 722 3071
Fax: 44 (0)208 770 0802
Fax:
Dr Gad Rennert MD; PhD
Dr Susan Peock
Dept of Community Medicine and Epidemiology
EMBRACE Study Co-ordinator
CHS National Cancer Control Center
Cancer Research UK Genetic Epidemiology Unit
Carmel Medical Center
Strangeways Research Laboratories
7 Michal Street
Worts Causeway
Haifa 34362 ISRAEL
Cambridge, CB1 8RN, UK
Tel: +97 248 250 474
Tel: +44 (0)1223 740 616
Fax: +97 248 344 358
Fax: +44 (0)1223 740 159
Dr Mohnish Suri
Dr Paul Sibley
EURO / DPC
Clinical Genetics Service
Glyn Rhonwy
Nottingham City Hospital
Llanberis
Nottingham NG5 1PB UK
Caernarfon
Gwynedd LL55 4EL UK
Tel: +44 (0)115 962 7728
Tel: +44 (0)1286 871 871
Fax: +44 (0)115 962 8042
Fax: +44 (0)1286 871 802
[email protected]
Dr Penny Wilson
Mr A.M
4 Hawarden Road
Patient Representative
Altrincham
Royal Marsden Hospital
Cheshire WA14 1NG UK
Tel: +44 (0) 161 941 7730
Fax: +44 (0) 161 928 0529
** Dr Reza Sharifi 15 Eylül 2005 tarihine kadar Yönetim Kurulu üyesi idi
4 of 106
Version 11 – 17/02/07
KATILIMCILARIN LİSTESİ
ÇEKİRDEK ORTAKLAR
1
2
3
4
5
Kuruluş
Kanser Araştırma Enstitüsü
ACTANE
(Anglo/Canadian/Texan/Australia
n/Norwegian/EU) konsorsiyumu
IBCCS (Uluslararası Meme
Kanseri Kohort Çalışması) BRCA
taşıyıcıları çalışması
Sanger Merkezi
Güney İngiltere Prostat Kanseri
İşbirliği
Ülke
İngiltere
AB BIOMED
bileşenleri
Baş Araştırmacı
Dr R Eeles
Drs Eeles/Bishop/Easton
Uzmanlık Alan(lar)ı
Kanser genetiği
Prostat kanseri genetiği ve
üroloji
AB çapında
Dr D Goldgar
BRCA1/2 Genetik
Epidemiyoloji
İngiltere
İngiltere
Prof M Stratton
Prof C Cooper / Prof C
Foster / Dr D Dearnaley
Kanser Genom Projesi
Prostat kanseri işbirliğini
koordine eder (İngiltere’deki
dengi SPORE grant’dır)
KATILIMCILAR
AVUSTRALYA
Dr Gillian Mitchell / Dr Mary-Anne Young
Peter MacCallum Cancer Institute
Locked Bag 1
A'Beckett Street
Victoria 8006
AUSTRALIA
AVUSTURYA
Professor Georg Bartsch
Head of Urology
University Hospital of Innsbruck, FKK building
Anichstrasse 35
A - 6020, Innsbruck
AUSTRIA
Dr Georgia Chenevix-Trench
NHMRC Principal Research Fellow
The Queensland Institute of Medical Research
Post Office Royal Brisbane Hospital
Herston
QLD4029
AUSTRALIA
Professor Teresa Wagner / Ms Christine Furhauser
/ Dr Verena Korn
Department of Senology
Department of Obstetrics and Gynecology
Universitat fur Frauenheilkunde
Waehringer Guertel 18-20
A-1090 Wien
AUSTRIA
Dr Geoffrey Lindeman
VBCRC Breast Cancer Laboratory
The Walter & Eliza Hall Institute of Medical Research
Medical Oncologist and Head, Royal Melbourne
Hospital Familial Cancer Centre
1G Royal Parade
Parkville
VIC 3050
AUSTRALIA
KIBRIS
Dr Kyriakos Kyriakou
Biochemist / Cell Biologist
Head, Dept of EM / Molecular Pathology
The Cyprus Institute of Neurology & Genetics
PO Box 23462
Nicosia,1683
CYPRUS
Dr Graeme Suthers / Ms Meryl Altree
Familial Cancer Unit
SA Clinical Genetics Service
Women's and Children's Hospital
North Adelaide SA 5006
AUSTRALIA
ALMANYA
Dr Jenny Chang-Claude
Division of Epidemiology
German Cancer Research Center
Im Neuenheimer Feld 280
D-69120 Heidelberg 1
GERMANY
Dr Alan Stapleton / Dr Louise Taylor
Department of Urology
Repatriation General Hospital
Daws Road
Daw Park 5041
Adelaide
AUSTRALIA
Prof. Dr. Rita Schmutzler / Dr Kerstin
Luedtke-Heckenkamp
Stiftungsprofessorin der Deutschen Krebshilfe
Abt. Molekulare Gynäko-Onkologie
Universitäts-Frauenklinik zu Köln
Kerpener Str. 34
50931 Köln
GERMANY
5 of 106
Version 11 – 17/02/07
YUNANİSTAN
Dr Drakoulis Yannoukakos / Dr Theodore
Anagnostopoulos
Head, Molecular Diagnostics Lab
IRRP, National Centre for Scientific Research
"Demokritos"
Aghia Paraskevi Attikis
15350 Athens
GREECE
MACARİSTAN
Prof E Olah / Dr Janos Papp
Department of Molecular Genetics
National Institute of Oncology
H-1525 Budapest
Rath Gyorgy U.7
HUNGARY
LETONYA
Prof Janis Gardovskis / Dr Arvids Irmejs / Dr
Andris Abele
Director / Lead Scientist
Hereditary cancer Institute
Riga Stradins University
Dzirciema str. 16
LV 1007 Riga
LATVIA
MOĞOLİSTAN
Dr M.Nansalmaa
Mongolian Development Institute
Ulaanbaatar 210620
Post Office 20A
P.O.Box 8
MONGOLIA
İZLANDA
Professor Jorunn Eyfjord
Head of Molecular Genetics
Molecular and Cell Biology Research Lab
Icelandic Cancer Society
Skogarhlid 8
PO Box 5420
IS-125 Reykjavik
NORVEÇ
Dr Lovise Maehle / Dr Wolfgang Lilleby / Dr Ketil
Heimdahl /Dr Pal Moller
Department of Cancer Gentics / Deparrtment of
Oncology
Norwegian Radium Hospital
N-0310 Oslo
NORWAY
HİNDİSTAN
Dr T Rajkumar
Scientific Director/ Prof and Head of Molecular
Oncology
Cancer Institute (WIA)
Adyar Chennai - 600. 020.
INDIA
RUSYA
Dr Ludmila Lyubchenko
Clinical Genetics Laboratory & Out-Patient Dept
N.N Blokin Cancer Research Centre
Russian Academy of Medical Sciences
Kashirskoe sh.
24 Moscow 115478
RUSSIAN FEDERATION
İSRAİL
Dr Asher Salmon
Sharett Institute of Oncology
Hadassah University Medical Center
Ein-Kerem
Jerusalem 92000
Israel
İSPANYA
Prof J Benitez / Dr Ana Osorio
Dpto Genetica Humana
Centro Nacional Investigaciones Oncologicas
c) Melchor Fernandez Almagro 3
Madrid 28029
SPAIN
İTALYA
Dr Maria Caligo/Prof Generoso Bevilacqua
Section of Genetic Oncology
Institute of Pathology
University of Pisa
Via Roma, 57
56126 Pisa
ITALY
Dr Pedro Perez Segura / Dr Trinidad Caldes
Molecular Oncology Laboratory
Hospital Clinico San Carlos
Martin Lagos s/n
28040 Madrid
SPAIN
Dr P Radice / Dr N Nicolai / Riccardo Valdagni
Division of Experimental Oncology A
Instituto Nazionale Tumori
Via Venezian 1
I-20133 Milano
ITALY
Dr Ignacio Blanco / Dr Merce Peris
Genetic Counselling Unit
Catalonian Institute of Oncology
Av Gran Via s/n Km 2.7
08907 L'Hospitalet
Barcelona
SPAIN
6 of 106
Version 11 – 17/02/07
İSVEÇ
Professor Hakan Olsson / Dr Niklas Loman
Department of Oncology
Lund University Hospital
The Jubileum Institute
S-22185 Lund
SWEDEN
İNGİLTERE
Dr Carole Brewer
Clinical Genetics Department
Royal Devon & Exeter Hospital
Gladstone Road
Exeter
EX1 2ED
Professor Ola Bratt
Consultant Urological Surgeon
Dept of Urology
University Hospital of Lund
SE-221 85 Lund
SWEDEN
Professor Cyril Chapman / Dr Trevor Cole
Birmingham Women’s Hospital
Metchley Park Road
Edgbaston
Birmingham
B12 2TG
Dr Brita Arver
Dept of Clincal Genetics
Karolinska Institute
S-17176 Stockholm
SWEDEN
HOLLANDA
Dr C.J. van Asperen
Centre of Human and Clinical Genetics
Department of Clinical Genetics
Leiden University Medical Centre K5-R
PO Box 9600
2300 RC Leiden
THE NETHERLANDS
Professor Bart Kiemeny / Dr Hans Vasen
University Medical Centre Nijmegen
Depts of Epidemiology and Urology
PO Box 9101
6500 HB Nijmegen
Geert Grooteplein 21
THE NETHERLANDS
Dr Matti Rookus / Dr Fernando van Leeuwen / Dr
Richard Brohet
The Netherlands Cancer Institute
Department of Epidemiology
Plesmanlaan 121
NL-1066 CX Amsterdam
THE NETHERLANDS
TÜRKİYE
Prof G Luleci/Dr Esra Manguolu
Akdeniz University
Faculty of Medicine
Depts Medical Biology and Genetics
07070 Antalya
TURKEY
Ugur Ozbek, MD., PhD.
Professor, Genetics Department
Institute for Experimental Medical Research (DETAE)
Istanbul University
Istanbul
TURKEY
Dr Jackie Cook
Sheffield Children’s Hospital
Western Bank
Sheffield
S10 2TH
Mrs Margaret Cook
Cancer Research UK Genetic Epidemiology Unit
Strangeways Research Laboratory
Worts Causeway
Cambridge
CB1 8RN
Professor Colin Cooper
Molecular Carcinogenesis
MUCRC building, Institute of Cancer Research
15 Cotswld Road
Sutton
Surrey SM2 5PT
Dr Rosemarie Davidson
Yorkhill Hospitals
Glasgow
G3 8SJ
Dr Alan Donaldson
St Michael’s Hopital
Southwell Street
Bristol
BS2 8ES
Dr Huw Dorkins / Mrs Carole Cummings
Kennedy Galton Centre
Northwick Park Hospital
Watford Road
Harrow, Middlesex
HA1 3UJ
Dr Fiona Douglas
Institute of Human Genetics
Central Parkway
Newcastle
NE1 3BZ
7 of 106
Version 11 – 17/02/07
Professor Cyril Fisher
Consultant in Histopathology
Fulham Road
London
SW3 6JJ UK
Professor Neva Haites / Dr Helen Gregory
Professor in Medical Genetics / Staff Grade Medical
Genetics
University of Aberdeen
Forester Hill
Aberdeen
AB25 2ZD
Professor Shirley Hodgson
St George’s Hospital
Blackshaw Road
Tooting
London
SW17 0QT
Dr Louise Izatt / Dr Gabriella Pichert
Guy’s Hospital
St Thomas’ Street
London
SE1 9RT
Dr Alison Male
NE Thames Regional Genetics Service
Institute of Child Health
Guildford Street
London
WC1N 1EH
Dr Joan Paterson / Dr Virginia Clowes
Consultant Clinical Geneticist / SpR in Clinical
Genetics
Box 13
Addenbrookes NHS Trust
Cambridge CB2 2QQ
Dr Lucy Side
Churchill Hospital
Headington
Oxford
OX3 7LJ
Professor Mike Stratton
Sangar Centre
The Wellcome Trust Sangar Institute
Wellcome Trust Genome Campus
Hixton
Cambridge CB10 1SA
Dr Alan Thompson
Consultant Urologist Surgeon
Fulham Road
London
SW3 6JJ UK
USA
Dr David Goldgar
University of Utah
Genetic Epidemiology
391 Chipeta Way, Suite D
Salt Lake City
Utah 84108
USA
BELGELERİ İNCELEMEKTE OLUP
HENÜZ ÇALIŞMAYA KATILMAYAN
ÜLKELER
DANİMARKA
Dr Anne-Marie Gerdes
Clinical Genetics Department KKA
Odense University Hospital
DK-5000 Odense
DENMARK
FRANSA
Professor Laurent Boccon-Gibod
Clinique Urologique
Hopital Bichat
CHU Bichat
46, rue Henri-Huchard
F-75018 Paris
FRANCE
Dr Catherine Nogues / Dr Nadine Andrieu / Dr
Taraneh Shojaei
Centre Rene Huguenin
35 rue Dailly
92210 Saint-Cloud
FRANCE
PORTEKİZ
Professor Fernando Regateiro
Servico de Genetica Medica
Faculdade de Medicina
Universidade de Coimbra
3004-504 Coimbra
PORTUGAL
KANADA
Dr Marc Tischkowitz
Assistant Professor, McGill University
Departments of Human Genetics, Oncology &
Medicine
Rm A802 Jewish General Hospital
3755 Cote Ste Catherine Road
Montreal H3T 1E2
Quebec
CANADA
ABD
Dr Andrew Godwin / Dr Mary Daly
Fox Chase Cancer Center
333 Cottman Ave.
Philadelphia
PA 19111-2497
USA
8 of 106
Version 11 – 17/02/07
İÇİNDEKİLER:
1
GENEL BILGILER
11
2
AMAÇ VE HEDEFLER
17
3
4
2.1
Amaçlar
17
2.2
Sonlanma Noktaları
17
2.2.1 Birincil Sonlanma Noktası
17
2.2.2 İkincil Sonlanma Noktaları
17
2.2.3 İlişkili Çalışmalar
18
HASTA SEÇME KRİTERLERİ
18
3.1
Dahil Etme Kriterleri
18
3.2
Dışlama Kriterleri
18
ÇALIŞMA DİZAYNI
18
4.1
Kayıt
18
4.2
Çalışmaya Giriş Algoritması
20
5
TERAPÖTİK REJİMLER, BEKLENEN TOKSİSİTE, DOZ MODİFİKASYONU
21
6
KLİNİK DEĞERLENDİRME, LABORATUVAR TESTİ VE TAKİP
21
6.1
Kayıt sırasında
21
6.2
Yıllık Gözden Geçirmede
21
6.3
PSA yüksek ise
21
6.4
Prostat Kanseri Tanısı Konursa
21
6.5
Çalışmaya Girişin Diagram Özeti
22
6.6
Potansiyel Advers Olaylar
23
6.7
Çalışmadan Ayrılma
23
7
DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
23
8
İSTATİSTİKSEL DEĞERLENDİRMELER
23
8.1
İstatistiksel dizayn
23
8.1.1 Örneklem Büyüklüğü
23
8.1.2 Randomizasyon ve tabakalaşmalar
24
BAĞIMSIZ VERİ İZLEME KOMİTESİ
25
10 YAŞAM KALİTESİNİ DEĞERLENDİRME
25
11 EKONOMİK DEĞERLENDİRME
25
12 TRANSLASYONEL ARAŞTIRMA
25
13 ARAŞTIRMACI YETKİLENDİRME PROSEDÜRÜ
25
14 VERİ TOPLAMA FORMLARI VE PROSEDÜRLERİ
25
9
14.1
Olgu rapor formları ve doldurma yönergesi
9 of 106
25
Version 11 – 17/02/07
14.2 Veri akışı
26
15 ADVERS OLAYLARI BİLDİRME
27
15.1
Tanımlar
27
15.2
Bildirme prosedürü
27
15.2.1 Ciddi Olmayan Advers Olaylar
27
15.2..2 Ciddi Advers Olaylar
28
16 KALİTE GÜVENCE
29
16.1 Veri tutarlılığının kontrolü
29
16.2
29
Harici histoloji incelemesi
16.3 Diğer merkezi inceleme prosedürleri
17 ETİK DEĞERLENDİRMELER
17.1
18
29
30
Hasta Koruma
30
17.2 Hasta Kimliği
30
17.3
Bilgilendirilmiş Olur
29
İDARİ SORUMLULUKLAR
30
18.1 Çalışma Koordinatörü
30
18.2
31
İşbirliği Grubu
19 ÇALIŞMA SPONSORLUĞU VE FİNANSMAN
32
20 ÇALIŞMA SİGORTASI
32
21 YAYIN POLİTİKASI
32
EK A: Dünya Tıp Birliği Helsinki Bildirgesi
33
EK B: Performans durumu için DSÖ ölçeği
36
EK C: Hasta bilgilendirme formu
37
EK D: Bilgilendirilmiş Olur Belgeleri
45
EK E: Tıbbi Öykü Anketi
49
EK F: Aile Öyküsü Anketi
55
EK G: Örnek toplama kılavuzu
61
EK H: Prostat Biyopsilerini İşleme ve Bildirme
65
EK J: Prostat Kanseri ve Gleason Skoru’nun TNM Evreleri
72
EK K: Tedavi ve Yönetim Anketi
74
EK L: Çalışmayı Bırakma / Tamamlama Formu
87
EK M: Advers Olay Formu
88
EK N: Aile Hekimine mektup
90
EK O: Olgu Rapor Formu - Veri Formu
91
EK P: Araştırmacı için Sorumluluk Anlaşması
104
EK Q: Materyal Transfer Anlaşması
107
EK R: Biyopsi Operatör Protokolü
109
10 of 106
Version 11 – 17/02/07
1. GENEL BİLGİLER
Giriş
Prostat kanseri önemli bir halk sağlığı sorunudur. Avrupa Birliği’nde her yıl yaklaşık 200,000 erkek
prostat kanseri tanısı almaktadır. İngiltere ve Galler’de yıllık olgu sayısı 31,900, ölüm sayısı ise
10,000 kadardır. Bu kanser türü, İngiltere’de erkeklere konan en yaygın non-kütan kanser tanısıdır
ve yaşam boyunca prostat kanseri tanısı alma riski 13’te 1’dir (Everyman campaign, 2003;
Thompson ve ark. 2004, Cancer Research UK, 2006, The Office of National Statistics (1999)).
Prostat kanseri gelişimine birden fazla etiyolojinin katkıda bulunduğu öne sürülmektedir. Bu
konuda henüz spesifik bir gen saptanmış olmasa da, genetik faktörlerin önemi ve bazı erkeklerde,
özellikle genç yaşta etkilenilmişse, bu faktörlerin anlamlı şekilde ailesel toplanma gösterdiği
konusunda güçlü kanıtlar bulunmaktadır (Woolf ve ark., 1960; Steinberg ve ark., 1990; Singh,
2000; Edwards ve ark., 2003). 1992 yılında Carter ve ark. tarafından, daha sonra da Paiss tarafından
yapılan bir segregasyon analizinde, 55 yaşından önce prostat kanseri tanısı alan erkeklerin yaklaşık
olarak %43’ünde, 85 yaşına kadar tanı alanların ise %9’unda otozomal bir dominant genin etkili
olabileceği ileri sürülmektedir (Simard ve ark., 2003; Paiss ve ark., 2002). Test edilen kişinin yaşı
azaldıkça, bir ailedeki olgu sayısı arttıkça, bir grup içerisindeki olgularda başlangıç yaşı ortalaması
düştükçe veya bu faktörler bir araya geldiğinde, prostat kanseri Görece Riski (RR) çarpıcı biçimde
artış gösterir. Bu artış, tek başına çevre gibi genetik olmayan faktörlerle açıklanamayacak kadar
büyüktür. Yapılan üç segregasyon analizi (genetik modeli belirlemek için yapılan analizler),
frekansı %0.3 ile %1 arasında olan en az bir yüksek-riskli genin varlığına işaret etmiştir. Bu sonuca
göre yaşam boyunca prostat kanserine yakalanma riski %63-88’dir. Yapılan iki kohort çalışma,
birinci derece akrabalarda prostat kanseri görece riskini 2.2 olarak hesaplamıştır (Goldgar ve ark.,
1994; Gronberg ve ark., 1997). Aile öyküsü pozitif olan erkekler arasında prostat kanseri riski
konulu mevcut çalışmaların meta-analizi, etkilenen akrabanın ikinci-derece bir akraba mı, baba mı,
yoksa kardeş mi olduğuna bağlı olarak, sırasıyla, 1.8-2.1 ve 2.9 katlık bir görece risk artışına işaret
etmektedir (Bruner ve ark., 2003).
Prostat kanserine yatkınlık kazandırabilecek bazı aday genler bildirilmiş, ancak bağlantı analizi ve
kohort çalışmalarından elde edilen sonuçlar çelişkili çıkmıştır. Ailelerde meme kanseri ile prostat
kanseri arasında ilişki olduğu kabul edilmektedir (Anderson ve ark., 1992; Tulinius ve ark., 1992;
Thiessen ve ark., 1974). İzlanda’daki meme kanserli ailelerin erkek akrabalarının prostat kanserine
yakalanma riski 2-3 kattır (Sigurdsson ve ark., 1997). Meme kanserine yatkınlık genleri olarak
bilinen meme kanseri 1 ve meme kanseri 2’nin (BRCA1 ve BRCA2), bu genleri taşıyan erkeklerde
prostat kanseri riskini sırasıyla, üç-kat ve yedi-kat artırdığı bildirilmiştir (Ford ve ark., 1994; BCLC,
1999). Meme Kanseri Bağlantı Konsorsiyumu’nun sonuçlarına göre, erkek BRCA2 mutasyon
taşıyıcılarında prostat kanseri görece riski 4.65 (%95CI 3.48-6.22) (görece risk 65 yaşın altında
7.33), BRCA1 taşıyıcılarında 1.07 (0.75-1.54) (65 yaş altı erkekler için görece risk 1.82) (Thompson
ve ark., 2001; 2002) ve 70 yaşına kadar tahmini kümülatif insidans ise 7.5-%33’tür. Erkek BRCA1
ve BRCA2 taşıyıcılarındaki prostat kanseri riski bu nedenle belirsizliğini korumaktadır. Yakın
zamanda yapılan çalışmalar, erkek BRCA1 mutasyon taşıyıcıları için riskin önceki tahminlerden
daha düşük olabileceğini, BRCA2 mutasyon taşıyıcılarının ise 60 yaşında 23-kat gibi anlamlı
derecede yüksek bir görece risk altında olabileceklerini ileri sürmüştür (Edwards ve ark., 2003;
Eeles ve ark. 1999). Ayrıca, BRCA2 mutasyonları sadece prostat kanseri şüphesini değil, bu
hastalığın agresifliğini de düşündürebilir (Sigurdsson ve ark., 1997, Eeles ve ark. yayınlanmamış
veriler, 2005).
Genel popülasyonda yapılan prostat kanseri tarama çalışmaları, bugüne kadar, açık bir biçimde
hastalık nedeniyle ölümlerde azalma olduğunu göstermemiştir. Prostat kanserinin daha erken bir
TNM evresinde saptanabileceği açıktır, fakat bunun hayatta kalım üzerinde faydası olmayabilir.
Sonuçları önümüzdeki birkaç yıl içerisinde açıklanacak olan 3 büyük tarama çalışması, Prostat
Kanseri için Avrupa Randomize Tarama Çalışması (ERSPC), İngiltere’deki ProtecT çalışması
11 of 106
Version 11 – 17/02/07
(tedavi seçeneklerini de araştırıyor) ve ABD’deki Prostat, Akciğer, Kolon ve Yumurtalık Kanseri
(PCLO) çalışması, yüksek risk taşıyan bir popülasyonda hedefe yönelik taramanın çok yararlı
olacağını gösterebilir (Schroder ve ark., 1997, Donovan ve ark., 2003, Crawford ve ark., 2006).
Yukarıdaki veriler, BRCA1 ve BRCA2 taşıyıcılarında artmış görece PK riskine ve ayrıca ailesel
PK’nın daha erken yaşlarda başladığında daha agresif olabileceğine işaret ettiğinden, bu erkek
grubunda prostat kanseri taraması yapılması yararlı olabilir. Bu sayede, hastalık tedavi edilerek
yaşam süresinin kısalması önlenebilir veya hastalık klinik olarak anlamsız ise gereksiz tedaviden
kaçınılmış olur. Amerikan Üroloji Derneği ve Amerikan Kanser Üroloji Derneği’nin tartışmalı
önerisine göre, ailesinde prostat kanseri öyküsü bulunan 45 yaşın üzerindeki tüm erkekler
taramadan geçmelidir. (Dall’era 2002). Bilinen bir genetik mutasyona sahip erkeklerde hedefe
yönelik tarama programlarını değerlendirecek herhangi bir çalışma bugüne kadar yapılmamıştır.
IMPACT, BRCA1 ve BRCA2 genlerinde mutasyon taşıyan erkeklerde bu konuyu ele alan ilk
kontrollü çalışmadır.
PSA Taraması
Genel popülasyonda prostat kanseri taraması esas olarak kandaki PSA düzeylerinin ölçülmesine
dayanır. Ancak, prostat biyopsisinin hangi PSA eşiğinde yapılması gerektiği ve bunun hem normal
popülasyonda, hem de yüksek risk taşıyan altkümelerde yaşa göre mi yapılması gerektiği
konusunda ciddi belirsizlikler bulunmaktadır. Prostat kanseri kümelerinde birinci derece akrabalarla
yapılan birkaç çalışma, hedeflenmemiş popülasyonlara göre, yüksek PSA düzeyi oranlarında artışa
işaret etmiştir. Bu, klinik olarak anlamlı prostat kanserinde üç kat daha fazla teşhis anlamına
gelmektedir (Mc Whorter ve ark., 1992; Neuhausen ve ark., 1997; Matikainen ve ark., 1999; Valeri
ve ark., 2002). Makinen ve arkadaşlarının (2002) ABD’de yaptıkları kapsamlı bir çalışmada,
pozitif aile öyküsünün PSA düzeyindeki önemli artışlarla korele olmadığını bulmaları şaşırtıcıdır.
Bunların tümü, görece küçük çaplı çalışmalardı ve yüksek riskli popülasyonları tarama konusunda
değerli olsalar da, durum henüz netlik kazanmamıştır.
Normal PSA aralığının optimal bir tanımı yapılamamıştır. Genel popülasyonda, klinik olarak
saptanabilir prostat kanserinin, 3 ila 5 yıllık ölçüm sonuçları 2.5-4.0ng/ml olduğunda erkeklerin
%13-20’sinde, 4.0ng/ml’nin üstünde ise %25-30’unda görüldüğü saptanmıştır (Gann ve ark., 1995;
Karazanashvili ve ark., 2003). ERSPC çalışmasının sonuçlarına göre, DRE yapılmaksızın prostat
biyopsi endikasyonunu 3ng/ml veya bunun üstünde bir PSA kesme noktasına ayarlamak pozitif
tahmin değerini %18.2’den %24.3’e yükseltmektedir. Bir prostat kanseri olgusunu teşhis etmek için
gerekli biyopsi sayısı da paralel olarak 5.4’ten 3.4’e düşmüştür (Schroder 2001, Gosselaar ve ark.,
2006). Prostat Kanseri Önleme Çalışmasında (PCPT), PSA düzeyi 4 ng/ml’nin altında olan normal
DRE’li erkeklerin %15’inin biyopside PK tanısı aldığı görülmüştür. 3.1-4.0 ng/ml’lik PSA
aralığında biyopsi alınan 193 erkeğin 52’sinde PK görülmüştür (erkeklerin %26.9’undan bu aralıkta
biyopsi alınmıştır) (Thompson ve ark., 2004). ERSPC ve ProtecT çalışmaları şu anda genel
popülasyonu taramada biyopsi için 4 yıl aralıklı olarak 3ng/ml’lik bir PSA düzeyi kullanmaktadır.
Erkek BRCA1 ve 2 taşıyıcılarını kapsayan popülasyon çalışmamızda, 40-69 yaşları arasındaki
erkekleri taramayı hedefliyoruz. 3-4 ng/ml’lik PSA aralığında, PK insidansıyla ilgili olarak daha
genç bir yaş grubunun verilerle eşleşmesi, DRE’siz 3ng/ml’lik bir PSA düzeyinin (bu düzey
duyarlığı ve spesifiteyi artırmadığı için) bu kohortu taramak için en uygun yöntem olduğunu
düşündürmektedir.
55-75 yaş arası genel popülasyondaki erkeklerde DRE’siz olarak 3ng/ml’lik bir PSA eşiğinin
kullanıldığı ERSPC çalışmasının yeni sonuçlarına göre, ilk taramada yükselmiş PSA oranı %20 ve
PK tanısı oranı ise %5.3’tür. İkinci taramada ise, artmış PSA oranı %19, genel PK oranı ise %3
olarak saptanmıştır. Birinci ve ikinci taramada PSA düzeyleri yüksek bulunan erkeklerin sırasıyla,
%26 ve %20’sinin biyopsi sonrasında PK’lı oldukları belirlenmiştir (Roobol ve ark., 2006).
12 of 106
Version 11 – 17/02/07
Prostat kanseriyle ilişkili olmayıp toplam PSA düzeyini etkileyebilen yaş, etnisite, prostat
enflamasyonu ve benign prostat hiperplazisi (BPH) gibi bazı faktörler bulunmaktadır. PSA
hassasiyeti %72-90 olmakla birlikte, spesifitesi yüksek değildir (Dall’era, 2002). Bu nedenle, çeşitli
tanısal parametreler kullanılarak serum PSA’nın hassasiyetini ve spesifitesini geliştirmeye yönelik
çalışmalar yapılmıştır. Bunlar arasında yaş-uyarlamalı PSA, serbest-total PSA fraksiyonu, PSA
yoğunluğu ve PSA hızı bulunmaktadır. Bunların en uygulanabilir olanları yaş-uyarlamalı PSA ve
serbest-total PSA oranıdır. Oesterling ve ark. (2001) PSA’nın yaşla birlikte artış gösterdiğini
saptamıştır. Farklı birçok çalışmanın verileri, 40-49 yaşlarındaki erkekler için ortalama PSA kesme
noktasının 2.14ng/ml, 50-59 yaşları için ise 3.40ng/ml olduğunu göstermiştir. Fakat, önemli sayıda
prostat kanseri olgusunu gözden kaçırma riski nedeniyle, 60 yaş ve üzeri erkeklerde yaş uyarlamalı
PSA yöntemi önerilmemektedir. Bu yüzden, prostat kanserinin erken tanısına yönelik olarak, serum
PSA’nın spesifitesini artırmak amacıyla son zamanlarda serbest PSA yüzdesi kavramı üzerinde
araştırmalar yapılmaktadır. Uzzo ve ark. (2003) yüksek risk taşıyan bir erkek grubunda serbest PSA
yüzdesini kullanarak kanser tanı oranlarını açıklamışlardır. Bu grubun DRE’si normal, toplam
PSA’sı 2.0 ile 4.0ng/ml arasında, ve serbest PSA’sı %27’nin altında idi (Catalona ve ark., 1999;
Djavan ve ark., 1999; Karazanashvili, 2003). PSA taraması alanındaki bu rafineleme işlemleri genel
popülasyon taramasında da uygulanmış, ancak özellikle spesifik genetik yatkınlığı olan yüksek
riskli erkeklerde henüz uygulanmamıştır. Bu yüzden, bu parametrelerin IMPACT çalışması için
tarama stratejisinin ayrılmaz bir parçası olarak değerlendirilmesi önem taşımaktadır. Yakın
zamanda, glandüler kallikrein 2 (hK2) için serum ölçümlerinin değeri bir araştırma olarak PSA
oranıyla birlikte yeterince araştırılmamıştır. DRE ve TransRektal Ultrason (TRUS), taramanın
hassasiyetine fazla katkıları olmadığı düşünüldüğünden, yüksek riskli popülasyonlarda rutin tarama
gereci olarak kullanılmamaktadır.
BRCA1/2
BRCA1 ve BRCA2 genleri DNA tamiri ve hücre döngüsü ile ilişkilidirler. Genetik instabilite,
genomik ve post-genomik anomalilerin toplanmasına yol açan, BRCA1/2 yetersizliği olan
hücrelerin bir özelliğidir. Mikroışınlar gen ekspresyonu hakkında bilgi verseler de, protein
ekspresyonu ile mRNA düzeyleri arasında bir orantısızlık vardır. Proteomik yaklaşımı, protein
ekspresyon profillerini belirlediği ve glikolizasyon gibi post-translasyonel modifikasyonlar
nedeniyle ekspresyon çalışmalarında eksik kalan verileri sağlayabildiği için umut vericidir.
Proteomikte kullanılan dört ana kütle analizörü vardır ve doğruluk, hassasiyet ve çözünürlük
bakımından her birinin kendine özgü güçlü ve zayıf yönleri bulunur. En basit enstrümanlar
quadrupole (dört kutuplu) ve time-of-flight (TOF) analizörlerdir. Bunların en sofistike olanları iyon
tuzağı ve Fourier transform iyon siklotron analizörleridir. TOF metodunu kullanan Petricoin ve
arkadaşlarının (2002) elde ettiği tartışmalı verilerden sonra yapılan çalışmalardan, özellikle prostat
kanserini benign prostat hastalığından ayırma konusunda umut verici bilgiler sağlanmıştır (Petricoin
2002, Cazares 2002, Banez 2003). Şu anda, hassasiyeti, spesifiteyi, doğruluğu ve çözünürlüğü
optimize edecek en iyi yöntem üzerinde fikir birliği bulunmamaktadır. Bu yüzden, daha sağlıklı bir
proteomik platformu kararlaştırılıncaya kadar, proteomik çalışmalarını yürütmek için serum,
plazma, idrar ve doku örneği almaya devam edeceğiz. Prostat kanserli erkekleri PK geliştirmeye
yatkın olanlardan ayırdedebilecek protein imzalarını ortaya çıkarmayı umuyoruz.
Prostat kanseri, yaşlı erkekleri etkileyen yavaş-gelişimli bir neoplazma olma eğilimi gösterse de,
hastalığın erken ve muhtemelen daha agresif biçimde geliştiği yüksek risk taşıyan bir hasta
altkümesinin varlığı da açıktır. Bu yüksek riskli hasta grubu, ailesinde prostat kanseri öyküsü olan
erkekleri ve ilk biyopside Prostatik İntraepitelyal Neoplazi (PIN) gibi çeşitli histolojik özellikleri
içerir. Prostat kanseri, BRCA2 taşıyıcılarında erkekleri daha genç yaşta etkiler ve daha agresif
olabilir (Eeles, yayınlanmamaış veri, 2005). Bu nedenle, BRCA1 ve BRCA2 erkek mutasyon
taşıyıcılarında prostat kanserinin optimum tedavi şekli bilinmemektedir. Genel popülasyonda
multidisipliner bir yaklaşım kullanılmaktadır ve tedavi seçenekleri arasında radyoterapi (harici ışın
13 of 106
Version 11 – 17/02/07
veya brakiterapi), cerrahi, tek başına veya kombine olarak hormon tedavisi, ve aktif gözetim
bulunur. Bugüne kadar, özel olarak, prostat kanseri geliştiren BRCA1/2 taşıyıcıları için optimum bir
tedavi stratejisi olup olmadığını araştıran herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Ayrıca, radyoterapinin
risk ve faydaları ve DNA tamirinde germline yetersizliği olabilecek bu erkeklerde radyasyon
iyonize etmenin potansiyel mutajenisitesi hakkındaki tartışmalar devam etmektedir.
IMPACT
IMPACT çalışması (Prostat kanserine genetik yatkınlığı olan erkeklerin belirlenmesi: BRCA1 ve
BRCA2 mutasyon taşıyıcılarında ve kontrollerde hedefe yönelik tarama), erkek BRCA1 ve BRCA2
gen mutasyonu taşıyıcılarında hedefe yönelik prostat kanseri taramasının rolünü araştırmak
amacıyla geliştirilmiştir. Dünya çapında erkek taşıyıcıları takip edecek olan uluslararası katılımlı bir
çalışmadır. Bu çalışmaya, prostat kanserinden etkilenmemiş ve yaşları 40-69 arasında olan BRCA1
mutasyonu tesbit edilmiş 500 ve BRCA2 mutasyonu saptanmış 350 erkek alınması
hedeflenmektedir. ERSPC ve ProtecT çalışmaları da kontrol grupları sağlayacaktır. Ayrıca, hedefe
yönelik tarama ve biyomarkör analizi için dikkatlice eşleştirilmiş bir kontrol grubu oluşturmak
amacıyla, 40-69 yaşları arasında, BRCA1/2’de bilinen patojenik ailesel mutasyonlar için test sonucu
negatif olan 850 erkek alınacaktır.
Hem BRCA1 ve BRCA2 mutasyon taşıyıcılarında, hem de prediktif BRCA1 ve BRCA2 testleri
negatif çıkmış olan kontrol grubunda PSA düzeyi yılda bir kez ölçülecektir. PSA düzeyleri yerel
merkezde ölçülecek, incelemesi ise, standardizasyon ve kalite güvence gerekçesiyle merkezi bir
referans laboratuvarında yapılacaktır. PSA yaşa bağlı olduğundan, erkek mutasyon taşıyıcılarından
elde edilecek sonuçlar, Avrupa’da yapılan Prostat Kanseri için Avrupa Randomize Tarama
Çalışması (ERSPC) ve İngiltere’de yapılan ProtecT PSA popülasyon tarama çalışmasındaki yaşa
göre eşleştirilmiş kontrollerle karşılaştırılacaktır. PSA düzeyi 3.0ng/ml’nin üstünde olan tüm
bireylere, tanısal amaçla, on parçalık bir prostat biyopsisi yaptırmaları önerilecektir. Patolojik
inceleme konusundaki bilgiler ektedir. İlk biyopsilerinde atipik hücreler veya yüksek dereceli PIN
saptanan olgulara, ilki hemen, ikincisi ise altı hafta sonra olmak üzere (ERSPC protokolü uyarınca)
iki kere daha biyopsi uygulanır. Biyopsi sonuçları negatif olan erkekler yıllık taramaya dönerler ve
PSA değerleri en az %50 düzeyinde artmadığı sürece biyopsileri tekrarlanmaz. Biyopsi sonucu
pozitif çıkan olgular yerel uygulamalara uygun şekilde tedavi görmek üzere yerel üroloğa
sevkedilirler. Prostat kanserli BRCA1/2 taşıyıcısı erkeklerde farklı tedavilerin sonuçları konusunda
henüz çalışma yapılmamış olduğundan, tedavi sonuçlarının geriye dönük olarak karşılaştırılması
için hastalar 5 yıl süreyle takip edileceklerdir.
Bu popülasyonda yeni modifiye edici genleri veya yeni biyomarkörleri araştırmak için potansiyel
bulunduğundan, biyokimya, proteomik, metabonomik ve mikroışın yaklaşımları kullanılarak ileri
çalışmalar yüretmek için tam kan, lenfosit, serum, plazma, idrar ve prostat dokusu örnekleri
alınacaktır.
14 of 106
Version 11 – 17/02/07
REFERANS LİSTESİ
Anderson DE, Badzioch MD (1992) Breast cancer risks in relatives of male breast cancer patients. J.Natl.Cancer Inst.
84(14): 1114-7.
Banez LL et al, (2003) Diagnostic potential of serum proteomic patterns in prostate cancer. J Urol. Aug;170(2 Pt
1):442-6
Breast Cancer Linkage Consortium (1999) Cancer risks in BRCA2 mutation carriers. J.Natl.Cancer Inst. 91(15):1310-6.
Bruner DW et al (2003) Relative risk of prostate cancer for men with affected relatives: systematic review and metaanalysis. Int J Cancer. 107(5): 797-803
Cancer Research UK (2006) http://info.cancerresearchuk.org/cancerstats/types/prostate/incidence/
Carter BS et al (1992) Mendelian Inheritance of Familial Prostate Cancer Proc Natl Acad Sci Apr 15;89(8):3367-71.
Catalona WJ, et al (1999) Use of percentage of free prostate-specific antigen to identify men at high risk of prostate
cancer when PSA levels are 2.51 to 4 ng/mL and digital rectal examination is not suspicious for prostate cancer: an
alternative model. Urology. 54(2): 220-4.
Cazares LH et al (2002) Normal, benign, preneoplastic, and malignant prostate cells have distinct protein expression
profiles resolved by surface enhanced laser desorption/ionization mass spectrometry. Clin Cancer Res. Aug;8(8):254152
Crawford ED (2006) Prostate specific antigen changes as related to the initial prostate specific antigen: data from the
prostate, lung, colorectal and ovarian cancer screening trial. J Urol. 2006 Apr;175(4):1286-90;
Dall’Era MA, Evans CP (2002) Tumour markers. Prostate Cancer, Chapter 7: 93-112.
Donovan et al (2003) Prostate testing for cancer treatment (ProtecT) feasibility study. Health Technology Assessment;
Vol 7 No.14
Djavan B, et al (1999) Impact of chronic dialysis on serum PSA, free PSA, and free/total PSA ratio: is prostate cancer
detection compromised in patients receiving long-term dialysis? Urology. 53(6): 1169-74.
Edwards SM, et al (2003) Two Percent of Men with Early-Onset Prostate Cancer Harbour Germline Mutations in the
BRCA2 Gene. Am J Hum Genet. 72(1): 1-12.
Eeles RA et al (1999). Genetic predisposition to prostate cancer. Prostate Cancer and Prostatic Diseases; 2:9-15.
The Every man Campaign (2003): www.icr.ac.uk/everyman/
Ford D et al (1994) Risks of cancer in BRCA1-mutation carriers Cancer risks in BRCA2 mutation carriers. The Breast
Cancer Linkage Consortium. Breast Cancer Linkage Consortium. Lancet 343(8899): 692-5.
Gann PH, Hennekens CH, Stampfer MJ (1995) A prospective evaluation of plasma prostate-specific antigen for
detection of prostatic cancer. JAMA. 273(4): 289-94.
Goldgar DE et al (1994) Systematic population-based assessment of cancer risk in first-degree relatives of cancer
probands. J Natl Cancer Inst. 86(21): 1600-8.
Gosselaar C et al (2006) Screening for prostate cancer without digital rectal examination and transrectal ultrasound:
Results after four years in the European Randomized Study of Screening for Prostate Cancer (ERSPC), Rotterdam.
Prostate. 2006 May 1;66(6):625-31.
Gronberg H et al (1997) Characteristics of prostate cancer in families potentially linked to the hereditary prostate
cancer 1 (HPC1) locus. JAMA. 278 (15): 1251-1255.
Karazanashvili G, Abrahamsson PA (2003) Prostate specific antigen and human glandular kallikrein 2 in early
detection of prostate cancer. J Urol. 169(2):445-57. Review.
Makinen et al (2002) Family history and prostate cancer screening with prostate-specific antigen. J.Clin.Onc 20, 2658-3
15 of 106
Version 11 – 17/02/07
Matikainen MP et al (1999) Detection of subclinical cancers by prostate-specific antigen screening in asymptomatic
men from high-risk prostate cancer families. Clin.Cancer Res 5(6):1275-9.
McWhorter WP et al (1992) A screening study of prostate cancer in high risk families. J.Urol 148(3):826-8.
Neuhausen S, Skolnick M, Cannon-Albright L(1997) Familial prostate cancer studies in Utah. Br.J.Uro. 79 Suppl 1520.
Oesterling JE et al (2001). Serum Prostate-Specific Antigen in a Community-Based Population of Healthy Men. JAMA
270(7):860-4.
Office for National Statistics (1999) Registrations of cancer diagnosed in 1993-1996, England and Wales. Health
Statistics Quarterly 04: p59-70.
Paiss T et al (2002) Preventing prostate carcinoma in men with familial disposition Urologe. 41(6):596-601.
Petricoin E et al (2002) Use of proteomic patterns in serum to identify ovarian cancer Lancet Vol 359(9306):572-7.
Roobol MJ, Schroder FH, Kranse R; ERSPC, Rotterdam (2006) A comparison of first and repeat (four years later)
prostate cancer screening in a randomized cohort of a symptomatic men aged 55-75 years using a biopsy indication of
3.0 ng/ml (results of ERSPC, Rotterdam). Prostate 66(6):604-12.
Schroder FH et al (2001) Prostate-specific antigen-based early detection of prostate cancer-Validation of screening
without rectal examination. Urology 57: 83–90, 2001
Schroder FH, Bangma CH (1997). The European Randomized Study of Screening for Prostate Cancer (ERSPC).
Br.J.Urol. 79 Suppl 1:68-71.
Sigurdsson S et al (1997) BRCA2 mutation in Icelandic prostate cancer patients. J Mol Med 75(10):758-61.
Simard J, Dumont M, Labuda D, Sinnett D, Meloche C, El-Alfy M, Berger L, Lees E, Labrie F, and Tavtigian SV.
(2003) Prostate Cancer Susceptibility Genes: Lessons learned and Challenges Posed. Endocr.Relat Cancer 10:225-259,
Singh R. (2000) No evidence of linkage to chromosome 1q42.2-43 in 131 prostate cancer families from the ACTANE
consortium. Anglo, Canada, Texas, Australia, Norway, EU Biomed. Br.J.Cancer 83(12):1654-8.
Steinberg GD (1990) Family history and the risk of prostate cancer. Prostate 17 (4):337-347.
Thiessen E (1974) Concerning a familial association between breast cancer and both prostatic and uterine malignancies.
Cancer (34):1102-7.
Thompson I et al (2004) Prevalence of prostate cancer among men with a PSA level < or =4.0ng per millilitre. NEJM
350(22): 2239-46.
Thomspon D et al (2002) Cancer Incidence in BRCA1 mutation carriers. J Natl Cancer Inst. 94(18):1358-65.
Thompson D, Easton D; Breast Cancer Linkage Consortium (2001) Variation in cancer risks, by mutation position, in
BRCA2 mutation carriers. Am J Hum Genet. 68(2):410-9.
Tulinius H, Egilsson V, Olafsdottir GH, Sigvaldason H. (1992) Risk of prostate, ovarian, and endometrial cancer among
relatives of women with breast cancer. BMJ 305(6858): 855-7.
Uzzo RG et al (2003) Free prostate-specific antigen improves prostate cancer detection in a high-risk population of men
with a normal total PSA and digital rectal examination. Urology. 61(4):754-9. 04
Valeri A, et al (2002) Targeted screening for prostate cancer in high risk families: early onset is a significant risk factor
for disease in first degree relatives. J Urol 168(2):483-7.
Woolf CM (1960) An investigation of the familial aspects of carcinoma of the prostate. Cancer 13:739-744.
16 of 106
Version 11 – 17/02/07
2 AMAÇ VE HEDEFLER
2.1 Amaçlar

BRCA1 ve BRCA2 taşıyıcılarında ve prediktif BRCA1 ve BRCA2 testleri negatif olan
erkeklerde (kontroller) biyolojik örneklerin alınıp kohort içinde değerlendirilebileceği
uluslararası, hedefe yönelik bir prostat kanseri taraması düzenlemek.

Bu grupta, PSA taraması sonucunda yükselmiş PSA insidansını ve anormal biyopsi
sonuçlarını belirlemek ve yükselmiş PSA insidansının ve patolojinin aşağıda özellikleri
belirtilen kontrollerde taramayla teşhis edilen hastalıktan farklı olup olmadığını saptamak:
i) yaşa göre eşleştirilmiş (+/- 5 years) ve prediktif genetik test sonucu negatif olan bir
erkek grubu
ii) popülasyon tabanlı iki tarama çalışması

Erkek BRCA1/2 gen mutasyonu taşıyıcılarında ve kontrollerde prostat kanseri için PSA
taramasının hassasiyet ve spesifitesini saptamak.

BRCA1/2 taşıyıcılarında ve kontrollerde erken prostat kanserinin yeni markörlerini
değerlendirmek amacıyla prospektif olarak seri serum ve idrar örnekleri toplamak.

BRCA1 veya BRCA2 mutasyonu taşıyan erkeklerde prostat kanserinin patogenezini daha iyi
anlamak. Bu, genomik ve post-genomik teknolojiler kullanılarak ileri araştırmalarla
yapılacaktır (mikro-ışınlar, biyokimya, biyolojik fonksiyon deneyleri, proteomik ve
metabonomik).
2.2 Sonlanma Noktaları
2.2.1 Birincil sonlanma noktası

BRCA1 ve BRCA2 mutasyon taşıyıcılarında tarama yoluyla teşhis edilen prostat kanserinin
insidans, evre ve patolojisininin kontrol popülasyonuyla (bilinen ailesel bir BRCA1/2 gen
mutasyonuna karşı prediktif test sonucu negatif olanlar) karşılaştırılarak belirlenmesi.
2.2.2 İkincil sonlanma noktaları

Aşağıdakilerden yola çıkarak, BRCA1 ve BRCA2 mutasyon taşıyıcılarında kontrollere göre
yaşa özgü PSA düzeylerinin belirlenmesi:
i) yaşa göre eşleştirilmiş (+/- 5 years) ve prediktif genetik test sonucu negatif olan bir
erkek grubu
ii) popülasyon tabanlı iki tarama çalışması

Kontrol popülasyonlarıyla karşılaştırmalı olarak, yılda bir kez olmak üzere 5 yıl süren bir
takip çalışmasıyla BRCA1/2 mutasyon taşıyıcılarında PSA düzeyinin profilini ve bunun
prostat kanseri gelişimindeki prediktif değerini belirlemek

BRCA1/2 mutasyon taşıyıcılarında prostat kanserinin yeni serum ve idrar markörlerinin
hassasiyet ve spesifisitesini değerlendirmek

BRCA1 ve BRCA2 mutasyon taşıyıcılarında ortaya çıkan prostat kanserlerinin genetik
profilini saptamak amacıyla mikroışınlar geliştirmek

BRCA1 ve BRCA2 mutasyon taşıyıcılarından alınan örneklerde genomik ve biyolojik
profilleri tanımlamak ve bu bireylerde prostat kanseriyle ilgili değişiklikleri tanımlamak.
17 of 106
Version 11 – 17/02/07
2.2.3 İlişkili çalışmalar
Ek psikososyal çalışma (PI Dr C Moynihan)
3 HASTA SEÇME KRİTERLERİ
3.1 Dahil etme kriterleri

Bilinen bir patojen BRCA1 veya BRCA2 mutasyonunun erkek taşıyıcısı olma
Ailesinde var olduğu bilinen bir patojen BRCA1 veya BRCA2 mutasyonununa karşı test
sonucu negatif çıkan bir erkek olma
40-69 yaşları arasında olma
DSÖ performans statüsünün 0-2 olması (Bkz. Ek B)
Daha önce prostat kanseri geçirmemiş olma
Daha önce yükselmiş PSA nedeniyle prostat biyopsisi yaptırmamış olma
Potansiyel olarak çalışma protokolüne ve takip programına uyumu engelleyecek psikolojik,
ailesel, sosyolojik veya coğrafi bir durumun olmaması.
Hasta kaydından önce, ICH/EU GCP ve ulusal/yerel düzenlemeler uyarınca bilgilendirilmiş
yazılı onam istenmelidir.
3.2 Dışlama kriterleri

Terminal prognozu beş yıldan az olan kanser öyküsü.
Prostat kanseri öyküsü
4. ÇALIŞMA DİZAYNI
Bu çalışma, BRCA1 ve BRCA2 mutasyon taşıyıcılarında prostat kanseri insidansını ve bu
popülasyonda PSA taramasının hassasiyet ve spesifisitesini değerlendirmeye yönelik prospektif,
tanısal bir prostat kanseri tarama çalışmasıdır. Ayrıca, bu çalışma prostat kanseri geliştirme riskini
tahmin eden serum ve/veya idrar markörlerini saptamayı ve taşıyıcılarda ve kontrollerde gelişen
prostat kanserleri arasında patolojik ve prognostik farklılıklar olup olmadığını belirlemeyi
amaçlamaktadır.
4.1 Kayıt
Hedef popülasyon, BRCA1 veya BRCA2 genlerinde patojen mutasyon taşıyan 850 erkekten oluşan
bir gruptur (500 BRCA1 ve 350 BRCA2). Ayrıca, bilinen ailesel patojen bir BRCA1 veya BRCA2
gen mutasyonuna karşı test sonucu negatif olan 850 erkekten oluşan bir kontrol grubu da çalışmaya
alınacaktır. Çalışmaya uygun erkekler dünya çapında çalışmaya katılan genetik kliniklerce
belirlenecektir. Katılımcı merkezlerin danışmanları, çalışmaya katılmak isteyen bireylerle irtibat
kurmaları için yerel araştırma ekipleri için yazılı onam temin edeceklerdir.
Çalışmaya katılma konusunda ilgi gösteren bireylere hasta bilgilendirme formu gönderilecektir
(bkz. Ek C). Çalışmayı basit bir dille açıklayan bu form yerel araştırma ekibi ile ilgili iletişim
bilgilerini de sağlamaktadır. Bireylerden bir cevap formu doldurmaları istenecek ve istekli
olduklarını yineleyenlere, yerel araştırma ekibi tarafından, çalışmaya uygun olduklarını teyit etmek
ve ilk randevuyu vermek üzere telefonla ulaşılacaktır. Bu randevu sırasında, herhangi bir araştırma
örneği alınmadan önce tam bilgilendirilmiş yazılı olur aranacaktır (bkz. Ek D). Katılımcı,
randevuya yerel merkezde, farklı bir merkezde veya yerel araştırma ekibini evinde kabul ederek
katılma seçeneklerine sahiptir. Bu, merkez danışmanının tercihine ve hastanın durumunun
uygunluğuna bağlı olacaktır.
18 of 106
Version 11 – 17/02/07
Randevu yaklaşık olarak 30 dakika sürecek ve bu süre zarfında katılımcı yazılı olur vermeden önce
çalışma hakkında ayrıntılı olarak görüşme fırsatı bulacaktır. Katılımcılardan 50ml kan örneği
alınacak ve idrar örneği vermeleri istenecektir. Ayrıca, aile ve tıbbi öykü anketlerini doldurmaları
istenecektir (Bkz. Ek E ve F).
Tüm katılımcıların PSA düzeyi yerel olarak ve bir referans laboratuvarında ölçülecektir. PSA
düzeyleri >3.0ng/ml bulunursa, tanı amacıyla on parçalık prostat biyopsisi yaptırmaları istenecektir
(araştırma için ayrıca 2 örnek alınır). Biyopsi işlemi başlamadan önce araştırma amaçlı 2 ekstra
örneği almak için olur aranacaktır. On örnekten herhangi birinde prostat kanseri saptanırsa, hasta,
yerel merkezin önerisi doğrultusunda tedavi görecektir. Biyopsi sonucu normal ise, 12 aylık bir süre
içerisinde PSA düzeyi ölçülecektir. Biyopsi prosedürünün protokolü Ek G’dedir. Yüksek-dereceli
PIN bulunması halinde veya biyopsinin sonuç vermemesi halinde 6 hafta sonra yeni bir sekstant
biyopsi yapılacaktır. Topluluk tarama çalışmalarına göre, çalışma yaş grubundaki (40-69 yaşları)
erkeklerin %8-12’sinin PSA düzeyi 3.0ng/ml’nin üzerinde görülecek, %2.5-4.3’ünün ise prostat
kanseri olduğu görülecektir.
Çalışmada ayrıca, teşhis edilen olguların evre dağılımı ve ara kanser oranı da araştırılacaktır.
Birincil sonlanma noktası, biyopsi ile saptanan prostat kanseri insidansıdır. İnsidans analizi time-toevent modeli ile yapılacak, ilk taramadan sonraki altı ay içerisinde prostat kanseri tanısı alan
hastalar dışlanacaktır. Çalışmaya hedef popülasyondan 850 erkek (350 BRCA2 ve 500 BRCA1
mutasyon taşıyıcısı) alıp, onları çalışma içerisinde 5 yıl ve sonrasında ise 5 yıl daha izlemeyi
tasarlıyoruz. Çalışmaya, kontrol popülasyonundan da 850 erkek alınacaktır. Yukarıdaki risk
hesaplamalarına göre, çalışma başlangıcında her bir kohortdan 60 kişiye prostat kanseri tanısı
koymamız olasıdır, fakat çalışma popülasyonundaki artmış görece kanser riski bu rakamı
yükseltebilir. Çalışma başlangıcını takip eden yıllarda, yıllık oran %1’e kadar düşebilir. Bu
popülasyonda, ayrıca, PSA için yaşa-özgü aralıkları araştırıp bunları ERSPC değerleriyle
karşılaştıracağız.
19 of 106
Version 11 – 17/02/07
4.2 Çalışmaya giriş algoritması
AİLESİNDE BİLİNEN BİR BRCA1 VEYA BRCA2 MUTASYONU
OLAN 40-69 YAŞLARI ARASI HASTA
TAŞIYICI
OLDUĞU
BİLİNEN
KATILMAYA
DAVET EDİLİR
Ret
6 HAFTA
SONRA
BİYOPSİ
TEKRARI
Kanser
ÇALIŞMA
SONU
Ret
KLİNİK
VİZİT
OLURU
ALINIR
Kabul
Kanser
Yok
TAŞIYICI
OLMADIĞI
BİLİNEN
PSA HIZI
> %50 İSE,
DÜZENLİ
FU, RE-BX
Kanser
Yok
Yüksek
dereceli
PIN
Kabul
YILLIK PSA,
İDRAR VE
SERUM
PSA > 3
PSA< 3
5 yıla kadar
HASTA
BİLGİLENDİRİLİR,
BİYOPSİ
ALINIR
Kanser
HASTALIĞIN
YEREL
OLARAK
TEDAVİ
EDİLMESİ
20 of 106
KATILMAYA
DAVET EDİLİR
HASTA
BİLGİLENDİRMELİ YILLIK
VİZİTLER
5 Yılın
Sonu
ÇALIŞMA
SONU
Version 11 – 17/02/07
5. TERAPÖTİK REJİMLER, BEKLENEN TOKSİSİTE, DOZ
MODİFİKASYONLARI
Bu bir tarama çalışması olduğundan, yapılacak tüm müdahaleler aşağıda 6. bölümde açıklanmıştır.
6
KLİNİK DEĞERLENDİRME, LABORATUVAR TESTLERİ VE TAKİP
6.1 Kayıt sırasında
Her hasta şunları doldurmalıdır:
• Hasta bilgilendirme formunu okuyup, çalışma konusunu araştırma ekibinin bir üyesi ile
görüşüp sorularına cevap alma şansı bulduktan sonra çalışmanın olur formunu imzalar (Ek C
ve D).
• Daha önce alınmamışsa ve tıbbi kayıtlarda mevcut değilse, aile kanser öyküsü alınır
(Appendix E)
• Tıbbi geçmiş anketi doldurulur (Ek F). Daha sonra kendi yerel merkezinde, bir doktor
eşliğinde genel klinik muayeneden geçer.
• Total PSA düzeyi ve diğer araştırmalar için 50ml kan örneği ve idrar örneği alınır (Ek H –
Örnek Toplama Kılavuzu)
• İşleme kapasitesine sahip merkezlerde, lenfosit, DNA ve RNA ekstraksiyonu ve saklama
amacıyla antikoagüle plazma ve venöz kan alınır
Yerel PSA kan testinin sonuçları hastaya açıklanacaktır.
6.2 Yıllık gözden geçirmede
Tıbbi ve aile geçmişi güncellenecek, her hasta PSA testinden geçecek ve serum, plazma ve idrarları
saklanacak.
6.3 PSA 3ng/ml’nin üzerinde ise
PSA düzeyi 3.0ng/ml’nin üzerinde olan tüm hastalara transrektal ultrason on parçalık biyopsi
önerilecek ve bu işlemler çalışma kurallarına uygun şekilde gerçekleştirilecektir (bkz. Ek G).
Biyopsiden önce iki adet ek araştırma biyopsisi almak için (hastanın tercihine bağlıdır) olur alınır ve
bu örnekler ileride yapılacak DNA ve RNA analizleri için dondurularak saklanır. Bu iki biyopsi tüm
klinik olarak endike biyopsiler alındıktan sonra ve ancak hasta bunu kabul ederse alınacaktır.
Biyopsiler her ülkede, bir merkez patologlar ekibi tarafından üzerinde anlaşmaya varılmış standart
bir prosedür kullanılarak incelenecektir (Bkz. Ek I). Bu biyopsiden sonra hastanın durumu yerel
üro-onkoloji birimi tarafından kararlaştırılacaktır. PIN (prostatik intraepitelyal neoplazi) teşhis
edilirse veya biyopsi sonuçsuz kalırsa 6 hafta içerisinde biyopsi tekrarlanır. Biyopsi tekrarı
nedeniyle hastalar çalışmadan çıkarılmazlar.
Biyopsi sonucu negatif ise ve biyopsinin veya PSA’nın tekrarlanması konusunda hiçbir klinik kaygı
bulunmuyorsa, hasta yıllık taramaya döndürülür. PSA değeri en az %50 artmadığı sürece tekrar
biyopsi yapılması gerekmez.
6.4 Prostat kanseri tanısı konursa
Hastalığın evrelenmesi ve ileri tetkikler katılımcı üro-onkoloji biriminin kararı doğrultusunda
yapılır. Değerlendirme, daha sonra yapılacak merkezi incelemeye göre değil, o anki patoloji
raporuna göre yapılır.
21 of 106
Version 11 – 17/02/07
Çalışma merkezinin ihtiyaç duyacağı asgari bilgiler şunlardır:
• Klinik T evresi (Ek J)
• Biyopsinin Gleason derecesi ve tutulumun kapsamı (Ek J)
• Tedavi ve yönetim planı (Ek K)
• Radyolojik TNM evresi
• Histopatoloji raporu
• Yerel klinik rapor verildikten sonra, slaytlar incelenmek üzere merkeze gönderilmelidir.
• Prostat kanseri tanısından sonra, tedavi formları yıllık olarak çalışma merkezine
gönderilecektir.
• Sağkalımlar takip edilecek, fakat prostat kanseri nedeniyle ölüm sayısı muhtemelen
istatistiksel analiz için yeterli olmayacaktır.
6.5 Çalışmaya Girişin Diyagram Özeti
Yerel
araştırmacının
belirlediği uygun
erkekler
Hasta
bilgilendirme
formunu verir ve
çalışmayı tartışır
Hasta, katılmak için yerel
ekiple iletişim kurar
Yerel araştırmacıyla görüşmek için
½saatlik randevu ayarlanır:
- PSA testinin avantajları / dezavantajları
aktarılır
- Olur formu imzalanır
- Kan ve idrar örnekleri alınır
- Anket(ler) doldurulur
Normal aralık
PSA – yıllık
tarama
Örnekler lokal olarak saklanır
ve yerel merkezde PSA testi
yapılır
Biyopsi
negatif
PSA sonucu hastaya mektup
ve telefonla bildirilir (hasta
tercihine bağlıdır)
Biyopsi endikasyonu varsa,
lokal üroloğa sevk yapılır
Protokol uyarınca biyopsi için
danışman ürologla randevu
Lokal patolojik inceleme
Sonuçları bildirmek için randevu verilir
Prostat kanseri tanısı
Yerel protokol uyarınca prostat
kanserinin takip ve tedavisi
22 of 106
Ekstra örnekler
proteomik / PSA
doğrulaması için
aralıklarla
İngiltere’deki
çalışma
merkezine
gönderilir
Version 11 – 17/02/07
6.6 Potansiyel advers olaylar
Transrektal ultrason ve biyopsi protokole uygun biçimde yapılmalıdır (Ek G)
Bu işlem rahatsızlık vericidir ve aşağıdaki riskleri barındırabilir
Ağrılı veya zorlu boşaltım 13%
Hematüri
11%
Ateş/terleme
6%
Septisemi
3%
Akut üriner retansiyon
1%
(Kaynak: Crundwell ve ark., 1999)
Bu nedenle, hastalar dikkatlice takip edilecek ve sorun çıkması halinde üroloji bölümüne
başvurabilecektir.
6.7 Çalışmadan ayrılma
Hastalar istiyorlarsa, neden belirtmeksizin istedikleri zaman çalışmadan ayrılabilirler.
Katılımcılarda prostat kanseri çıkması halinde veya başka nedenlerle taramaya katılamayacak kadar
kötü durumda olmaları durumunda kendileriyle ilgili veriler sansür edilecektir (çalışmayı bırakma
formu için Ek L’ye bakınız).
7. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
•
•
•
•
•
•
•
Bu bir tarama çalışması olup sonlanma noktası taranan popülasyondaki prostat kanseri
insidansıdır.
PSA düzeyi yıllık olarak rapor edilir.
Yapılan tüm biyopsi girişimleri ve sonuçları çalışma merkezine bildirilir. Biyopsi sonuçları
merkezi bir patologlar ekibi tarafından gözden geçirilir.
Prostat kanseri tanısı derhal bildirilir. Tanı ve tedavi histolojik teyit sonucunda belirlenir.
Merkezi bir patolog ekibi tarafından daha sonra araştırma merkezi incelemesi yapılır.
Uyuşmazlık halinde, tedavi için yerel tanı geçerli sayılacaktır.
Advers olaylar, özellikle çalışma biyopsileriyle ilgili olanlar kaydedilecektir.
Ölüm nedeni, katılımcı merkez tarafından rapor edilecek ve kanser kayıt verileri ile teyit
edilecektir.
İlk translasyonel çalışmalarda, saklanmış olan serum örnekleri kullanılacak ve bu çalışmalar
sadece serbest:total PSA düzeyi, insan kallikrein 2 (hK2), proteomik ve diğer markörlerin
araştırılması deneylerini kapsayacaktır.
8. İSTATİSTİKSEL DEĞERLENDİRME
8.1 İstatistiksel dizayn
8.1.1 Örneklem büyüklüğü
Başlangıç sırasında taşıyıcıların yaş dağılımının 45-69 (veriye sahip olunan tek yaş aralığı) yaş
aralığında üniform olarak dağıldığı düşünülürse, ERSPC çalışması verileri esas alındığında, 45-69
yaşlarına göre yaklaşık olarak ortalanmış kanser tanı oranı yaygınlık taramasında yaklaşık olarak
1000’de 27 olacaktır (Bu hesaplama için, ERSPC çalışmasında yer almayan 40-54 yaş aralığındaki
tanı oranını hesapladık ki bu oran, orantısal olarak arkaplan insidans oranına indirgenmiş 55-59
yaş grubundaki tanı oranına eşittir). ERSPC çalışması (yaklaşık) 4 yıllık bir tarama aralığı
kullandığı için yıllık taramalardaki tanı oranını hesaplamak daha zordur. İkinci evredeki tanı oranı
esas alındığında gelecekte beklenen kanser tanı sayısı yaklaşık olarak 1000’de 28 olacaktır.
ERSPC çalışmasındaki ara kanser oranı çok düşük (1000’de 0.4) olduğu için, yıllık taramaya
23 of 106
Version 11 – 17/02/07
dayalı beklenen sayının hafifçe düşük hesaplandığı görülüyor. Bu nedenle, ERSPC protokolüne
göre, kontrollerin %6’sının çalışma sırasında kanser tanısı alması beklenir.
BCLC çalışmalarına göre, bu yaş grubunda prostat kanseri için tahmin edilen görece risk BRCA2
mutasyon taşıyıcıları için yaklaşık 5 kat, BRCA1 mutasyon taşıyıcıları için ise 2 kattır. Taranan
grupta, P<.01 düzeyinde %80 kuvvetle, iki kat risk artışı elde etmek için yaklaşık 450 olgu ve 450
kontrole gereksinim vardır. Beş kat risk için ise, yaklaşık 70 taşıyıcı ve 70 kontrol gerekir.
%10’luk bir ayrılma oranı hesaba katıldığında, çalışmanın hedefi 500 BRCA1 taşıyıcısını ve 500
BRCA1 taşımayan kontrolü çalışmaya dahil etmektir. Aynı süre zarfında, çalışmaya 350 BRCA2
taşıyıcısı ve 350 kontrol alınacaktır.
8.1.2 Randomizasyon ve tabakalaşmalar
Randomizasyon planlanmamıştır
9. BAĞIMSIZ VERİ İZLEME KOMİTESİ
Bağımsız bir Veri İzleme Komitesi (IDMC) görevlendirilecektir.
10. YAŞAM KALİTESİ DEĞERLENDİRMESİ
Bu çalışmada, yaşam kalitesi değerlendirmesi yapılmayacaktır. Bununla birlikte, psikososyal
konular ilişkili bir çalışmada açıklanacaktır. (PI Dr Clare Moynihan).
11. EKONOMİK DEĞERLENDİRME
Bu çalışmada ekonomik değerlendirme yapılmayacaktır.
12. TRANSLASYONEL ARAŞTIRMA
Translasyonel araştırma çalışmalarının amacı:
Prostat kanseri ve ailesel yatkınlık ile ilgili yeni serum markörlerini araştırmak
Germline ve somatik gen ekspresyonu hakkında araştırma yapmak (kan ve tümör RNA
çalışmaları)
Kontrollerinkine karşı BRCA1/2 taşıyıcılarının histopatolojisini belirlemek için prostat kanseri
örneklerinin immünofenotipleme çalışması.
13. ARAŞTIRMACI YETKİLENDİRME PROSEDÜRÜ
Araştırmacılara, aşağıdaki belgeleri Veri Merkezine göndermeleri koşuluyla çalışmaya hasta alma
yetkisi verilecektir:
•
•
•
Araştırmacı için Sorumluluk Anlaşması (Ek P).
Materyal Transferi Anlaşması (Ek Q).
Yerel veya ulusal (hangisi geçerli ise) etik kurulundan alacakları protokol kabul
mektubunun bir örneği,
Ve, henüz gönderilmemişse, aşağıdaki belgeler Veri Merkezine ulaştığında:
• Güncel Özgeçmiş (CV),
24 of 106
Version 11 – 17/02/07
•
Olgu rapor formlarını imzalamaya yetkili personelin listesi ve bu kişilerin imza örnekleri.
14. VERİ TOPLAMA FORMLARI VE PROSEDÜRLERİ
14.1 Olgu rapor formları ve doldurma yönergesi
Veriler, Çalışma Formları ile rapor edilecek ve aşağıdaki adrese gönderilecektir:
Miss Elizabeth Bancroft
Research Nurse
15 Cotswold Road
Sutton, Surrey
SM2 5NG
Olgu rapor formları aşağıdaki yönergeye göre doldurulmalıdır:
A. Çalışma başlamadan önce:
Deneğin yerel merkezde kaydı bulunan bir hasta olması gerekir. (Hastanın veri merkezine
kaydedilmesi gerekmez.)
Çalışmaya kaydedilmeden önce hastaların çalışmaya uygunluğu teyit edilmelidir.
B. Çalışmaya başlarken:
Aşağıdaki form setleri doldurulmalıdır:
• Tıbbi Öykü Anketi (hasta tarafından)
• Olur formu (hasta tarafından)
• Ailenin soyağacı yoksa, aile öyküsü anketi doldurulmalıdır
• Olgu Rapor Formu’nun (Ek O) ilgili yıla ait bölümü araştırmacı tarafından doldurulmalıdır
• Gen raporunun bir örneği temin edilmelidir
C. Biyopsi endikasyonu varsa
Aşağıdaki form setleri doldurulmalıdır:
• Biyopsi olur formu
• Histopatoloji raporunun örneği
• Olgu Rapor Formunun ilgili bölümü doldurulmalıdır
• Advers olay formu (bkz. Ek M)
D. Kanser tanısı konmuşsa
Tanı sırasında tedavi anketi doldurulur ve 10 yıl boyunca her yıl güncellenir (Ek K)
E. Ciddi Advers Olay Durumunda
•
Ciddi advers olay formu (Ek M) doldurulmalı ve olay görüldükten sonraki 10 takvim günü
içerisinde Veri Merkezine gönderilmelidir.
TÜM Formlar, sorumlu araştırmacı veya onun yetkili görevlileri tarafından imzalanmalı ve
tarihlendirilmelidir
25 of 106
Version 11 – 17/02/07
14.2 Veri akışı
Gerekli bilgiler hazır olur olmaz, yukarıdaki yönergeye uygun olarak, olgu rapor formları (CRF –
bkz. Ek O) araştırmacı veya onun yetkili görevlileri tarafından doldurulup imzalanmalıdır. Çalışma
başlamadan önce, olgu rapor formlarını imzalamaya yetkili görevlilerin listesinin (imza
örnekleriyle birlikte) sorumlu araştırmacılar tarafından Veri Merkezine gönderilmesi
gerekmektedir.
Her koşulda, Veri Merkezine orijinal olgu raporlarının gönderildiğini ve bunların tam ve doğru
biçimde doldurulduğunu kontrol etmek araştırmacının sorumluluğudur. Orijinal kopya derhal Veri
Merkezine gönderilmeli ve bir kopyası araştırmacı tarafından saklanmalıdır.
Veri Merkezi, Olgu Rapor Formları üzerinde tutarlılık kontrolleri yapacak, tutarsız bilgi bulunması
halinde bu durum sorgulanacaktır.
Yerel merkez, tüm belgelerin asıllarını saklayacak ve veri merkezine fotokopilerini gönderecektir.
15. ADVERS OLAYLARI BİLDİRME
15.1 Tanımlar
Advers Olaylar, çalışmaya katıldıktan sonra bir hasta veya klinik araştırma deneği tarafından
maruz kalınan veya deneyimlenen, nedensellik ilişkisine bağlı olmayan tıbbi tersliklerdir. Bunlar
arasında elverişsiz ve amaç dışı belirti ve semptomlar, anormal laboratuvar bulguları (kan testleri,
x-ışınları veya taramalar da dahil) veya geçici olarak çalışmanın kullanımı ile ilişkili olarak ortaya
çıkan hastalıklar bulunabilir
• ölüm
• yaşamı tehdit eden durumlar (örneğin, reaksiyon gözlendiğinde hastanın yakın ölüm
tehlikesi altında olması)
• hospitalizasyon veya hospitalizasyonun uzaması
• kalıcı veya önemli sakatlık veya kapasite kaybı
• tıbbi olarak önemli başka durumlar (yani, yaşamı yakından tehdit etmeyen veya ölüm ya da
hospitalizasyonla sonuçlanmayıp hastayı tehlikeye atabilen veya yukarıda sıralanan
sonuçlardan birini önlemek için müdahale gerektirebilen önemli ters reaksiyonlar).
15.2 Bildirme prosedürü
15.2.1 Ciddi olmayan advers olaylar
Çalışma sırasında ve takip süresi sonuna kadar meydana gelen tüm advers olaylar advers olay
formuna kaydedilmelidir.
Bu olayların çalışmadan kaynaklanıp kaynaklanmadığına (yani, ilgisiz, olası değil, olası, mümkün,
muhtemel, kesinlikle ve değerlendirilemez) yerel araştırmacı karar verecek ve bu karar advers olay
formlarına işlenecektir. Kesinlikle çalışmayla ilgisi olmayan olaylar (yani, ilgisiz olarak
bildirilenler), çalışma analizlerinde advers olay olarak değerlendirilmeyecek, ayrı olarak rapor
edilecektir. Nedensellik değerlendirmesi araştırmacı tarafından aşağıdaki tanımlar kullanılarak
yapılır:
26 of 106
Version 11 – 17/02/07
İlişki
Tanım
İLGİSİZ
Herhangi bir nedensel ilişki kanıtı yok
OLASI DEĞİL
Nedensel ilişki olduğuna dair çok az kanıt var (örneğin, çalışma
ilacı verildikten sonra, olay makul bir sürede meydana gelmedi).
Olayın başka makul bir açıklaması var (örneğin hastanın klinik
durumu, diğer eşzamanlı tedaviler).
OLANAKLI
Nedensel ilişki olduğunu gösteren bazı kanıtlar vardır There is some
evidence to suggest a causal relationship (örneğin, olayın, çalışma
ilacı verildikten sonra, makul bir süre içinde meydana gelmesi).
Fakat, olaya başka faktörlerin etkisi de katkıda bulunmuş
olabilir(örneğin hastanın klinik durumu, diğer eşzamanlı tedaviler).
MUHTEMEL
Nedensel ilişki gösteren kanıt vardır ve diğer faktörlerin etkileme
olasılığı yoktur.
KESİNLİKLE
Nedensel ilişki olduğunu gösteren kesin kanıt vardır ve olası katkısı
olabilecek diğer faktörler dışlanabilir.
DEĞERLENDİRİLEMEZ
Nedensellik ilişkisi için klinik yargıda bulunmaya yetecek kanıt
yoktur veya eksiktir.
15.2.2 Ciddi advers olaylar
Çalışma tedavisiyle ilgisi olsun veya olmasın, çalışma sırasında ve son çalışma müdehalesinden
(örneğin, biyopsi) sonraki 30 gün içerisinde meydana gelen tüm Ciddi Advers Olaylar Veri
Merkezine bildirilmelidir.
LÜTFEN RAPORU ACİL İBARESİYLE AŞAĞIDAKİ NUMARAYA FAKSLAYIN:
The IMPACT Data Centre
Cancer Genetics Unit,
Institute of Cancer Research/Royal Marsden NHS Trust,
Downs Road,
Sutton,
Surrey SM2 5PT UK
Fax.No.44-208 770 1489
Veri Merkezi, tüm Ciddi Advers Olay raporlarını alındıktan sonraki 24 saat içerisinde ilgili tüm
kişilere iletecektir. Veri Merkezinin yasal bildirim koşullarına uygun hareket edebilmesi için,
bildirilen ciddi advers olay veya ciddi advers ilaç reaksiyonu belgelerinin, tamamlanmış şekilde,
ilk rapordan sonraki 10 takvim günü içerisinde gönderilmesi gerekmektedir. Doldurulan form bu
süre zarfında alınmazsa, Veri Merkezi araştırmacıdan bunu yazılı olarak isteyecektir.
LÜTFEN RAPORUN ASLINI AŞAĞIDAKİ ADRESE GÖNDERİNİZ:
Downs Road,
Sutton,
27 of 106
Version 11 – 17/02/07
Surrey SM2 5PT UK
Bu protokolde dokümante edilmemiş veya beklenenden daha şiddetli şekilde gerçekleşmiş (yani,
“beklenmedik”) Ciddi Advers Olayların, sponsor/kurucu tarafından hızlı bir şekilde Düzenleyici
Yetkililere rapor edilmesi gerektiği bilinmelidir. Bu yüzden, bu tür olayların 48 saat içerisinde
faksla veri merkezine bildirilmesi gerekmektedir.
Ciddi Advers Olay bildirimi ile ilgili sorular aşağıdaki kişilere yöneltilebilir:
Elizabeth Bancroft / Dr Anita Mitra
The IMPACT Study Co-ordinators
15 Cotswold Road
Sutton, Surrey
SM2 5NG
TÜM FORMLAR, SORUMLU ARAŞTIRMACI VEYA ONUN YETKİLENDİRDİĞİ
GÖREVLİLER TARAFINDAN İMZALANMALI VE TARİHLENDİRİLMELİDIR.
16. KALİTE GÜVENCE
16.1 Veri tutarlılığının kontrolü
Bilgi formları, Veri Merkezinin veritabanına çift veri girişi yöntemiyle girilecektir. Yeni girilen
formlar üzerinde, bilgisayarla ve manue olarak tutarlılık kontrolleri yapılacaktır; tutarsızlık
bulunması durumunda sorgulama yapılacaktır. Tutarlı formlar, ana veritabanına işlenmeleri için
Veri Müdürü tarafından geçerli hale getirilecektir. Tutarsız formlar, tutarsızlıklar çözülünceye
kadar “beklemede” tutulacaktır.
16.2 Harici histoloji incelemesi
Prostat biyopsilerinin histolojik değerlendirmesinde, özellikle Gleason derecesinin
değerlendirilmesinde gözlemciler arası varyasyon kullanılacaktır. Bu nedenle, biyopsiler rutin
olarak gözden geçirilecektir ve tipik örneklerin incelenmek üzere merkez patologlar grubuna
gönderilmesi gerekmektedir. Klinik kararlar lokal değerlendirmelere göre yapılacağından, tanı
doğrulayıcı rutin inceleme yapılmayacaktır.
16.3 Diğer merkezi inceleme prosedürleri
Çalışma merkezinin tayin ettiği laboratuvarda (EURO/DPC), PSA testi tekrar edilecek ve sonuçlar
çalışma merkezinin değerleriyle karşılaştırılacaktır. Fakat, klinik kararlar katılan merkezin kendi
araştırma sonuçlarına göre verilecektir. Serbest:total PSA testi, bir merkezi araştırma projesi olarak
merkezden yapılacak, fakat sonuçları klinik amaçla kullanılamayacaktır.
28 of 106
Version 11 – 17/02/07
17. ETİK DEĞERLENDİRMELER
17.1 Hasta koruma
Sorumlu araştırmacı, hangisinin hastayı daha iyi koruyacağına bağlı olarak, çalışmanın Helsinki
Bildirgesine (Tokyo, Venedik, Hong Kong ve Somerset Batı değişiklikleri) veya ülke yasa ve
düzenlemelerine uygun olarak yürütülmesini sağlayacaktır.
Protokol, ICH’nin, İyi Klinik Uygulama Harmonize Üçlü Rehberine göre yazılmış olup çalışma da
buna uygun olarak yürütülecektir (ref: http://www.ifpma.org/pdfifpma/e6.pdf).
Protokol, Yerel, Bölgesel ve Ulusal Etik Kurullar tarafından onaylanacaktır.
17.2 Hasta kimliği
Hasta adı, İngiltere hariç, sorulmayacak ve Veri Merkezinde kaydedilmeyecektir. Çalışmaya
katılan her bir hastaya, otomatik olarak, sıralı bir kimlik numarası verilecektir. Hastayı bu numara
tanımlayacağından, tüm olgu rapor formlarında yer alması gerekmektedir. Kimlikle ilgili hataları
önlemek için, olgu rapor formlarında ayrıca, hasta adının baş harfleri (maksimum 4 harf), doğum
tarihi ve (varsa) lokal hasta dosyası numarası da yer alacaktır.
17.3 Bilgilendirilmiş olur
Tüm hastalar, çalışmanın amaçları, olası advers olaylar, uygulanacak prosedürler, maruz kalınacak
olası tehlikeler ve tedavi belirleme mekanizması hakkında bilgilendirilecektir. Hastalara, hasta
bilgilerinin sıkı biçimde gizli tutulacağı, ancak tedavi eden hekim dışındaki yetkililerin çalışma
gereği hastanın tıbbi kayıtlarını inceleyebileceği konusunda bilgi verilecektir. Bu protokolün
ekinde (Ek D), örnek bir hasta bilgilendirilmiş olur beyanı sunulmuştur.
Katılımın isteğe bağlı olduğu ve hastanın dilediği zaman protokolü sürdürmeyi reddetme hakkına
sahip olduğu vurgulanacaktır. Böyle bir karar, hastanın sonraki bakımı üzerinde olumsuz bir
önyargı oluşturmayacaktır. Veri Merkezine kayıtları yapılmadan önce, çalışmaya katılan tüm
hastalar için belgeli bilgilendirilmiş olur alınmalıdır. Bu prosedür, ulusal ve yerel düzenlemelere
uygun olarak gerçekleştirilmelidir.
Avrupa Birliği üye ülkeleri için, bilgilendirilmiş olur prosedüründe İyi Klinik Uygulamalar konulu
ICH kurallarına uyulması gerekmektedir. Buna göre, “yazılı bilgilendirilmiş olur formu hasta veya
hastanın yasal olarak kabul edilebilir temsilcisi tarafından imzalanmalı ve tarihlendirilmelidir”.
18. İDARİ SORUMLULUKLAR
18.1 Baş Araştırmacı (BA) ve çalışma koordinatörü
Protokolün yazılmasından, tüm olgu rapor formlarının gözden geçirilip yapılan incelemenin
değerlendirme formlarına işlenmesinden, rapor içeriklerinin Veri Müdürü ve İstatistikçi ile birlikte
ele alınmasından ve çalışma sonuçlarının taslak biçiminde yazılmasından BA ve Çalışma
Koordinatörü (Veri Merkezinin işbirliğiyle) sorumlu olacaktır. Seçilme, tedavi ve hastaların
değerlendirilmesi ile ilgili tüm klinik soruların yanıtlanmasından da genel olarak BA sorumlu
olacaktır.
29 of 106
Version 11 – 17/02/07
Çalışma koordinatörleri:
Elizabeth Bancroft, Cancer Genetics Unit, ICR & RMH, Downs Road, Sutton, Surrey, SM2 5PT,
Tel: +44 (0)207 808 2136, Fax: +44 (0)20 8770 1489, E-mail: [email protected]
Dr Anita Mitra, Cancer Genetics Unit, ICR & RMH Downs Road, Sutton, Surrey, SM2 5PT, UK
Tel: +44 (0)207 808 2136, Fax: +44 (0)20 8770 1489, E-mail: [email protected]
Veri Merkezi
Protokolün gözden geçirilmesi, olgu rapor formlarının toplanması, rapor edilen verilerin kalitesinin
kontrolü ve rapor ve analizlerin hazırlanmasından Veri Merkezi sorumlu olup bu konuda Çalışma
Koordinatörü ile işbirliği yapacaktır. Metodoloji konusundaki tüm soruların Veri Merkezine
yöneltilmesi gerekmektedir.
Hastaların kaydedilmesi:
İstatistikçi:
Araştırma Hemşiresi:
Klinik Araştırma Üyesi:
Tıbbi Danışman:
Güvenlik Masası:
Faks: 44-208 770 1489
Elizabeth Bancroft +44 207 808 2136
Dr Anita Mitra +44 208 661 3896
Prof Douglas Easton (enquiries via Dr Eeles) +44 207 808 2136
Elizabeth Bancroft +44 207 808 2136
Dr Anita Mitra +44 208 661 3896
Dr Ros Eeles +44 208 661 3642
44-7770 985331 (for telephone emergencies only)
IMPACT ÇALIŞMASI ARAŞTIRMA HEMŞİRESİ İÇİN ACİL
İBARESİ kullanın.
Güvenlik Masası, tüm raporları, alındıktan sonraki 24 saat içerisinde Çalışma Koordinatörü ve
Veri Müdürüne iletecek ve yasal bildirim görevini üstlenecektir.
18.2 İşbirliği grubu
İşbirliği grubuna üyelikle ilgili tüm soruların BA’ya yöneltilmesi gerekmektedir.
30 of 106
Version 11 – 17/02/07
19. ÇALIŞMA SPONSORLUĞU VE FİNANSMAN
Çalışmanın Sponsorları:
• İngiltere Kanser Araştırma (Araştırma Hemşiresi veİstatistiksel Destek)
• The Ronald and Rita McAulay Vakfı (Klinik Araştırma Üyesi)
• Çalışmaya katılım için yerel destek konusunda sponsorlar aranmaktadır
20. ÇALIŞMA SİGORTASI
Yükümlülük sponsora aittir – Kanser Araştırma Enstitüsü ve çalışmaya katılan tüm ulusal ve
uluslararası merkezlerin, Araştırma Sorumluluklar Anlaşmasına (bkz. Ek P) ve Materyal Transferi
Anlaşmasına (bkz. Ek Q) uymaları gerekmektedir.
21. YAYIN POLİTİKASI
Çalışma Koordinatörü ve Baş Araştırmacı, Veri Merkezinde yapılan nihai analize dayanarak,
çalışma sonuçlarını son şekliyle yazarak yayına hazır hale getireceklerdir. Çalışma koordinatörü,
Veri Merkezinin raporu alındıktan sonra, Veri Merkezine en fazla altı ay içerisinde gözden
geçirilmek üzere bir taslak kitap gönderecektir. Veri merkezi ve diğer ortak yazarlar tarafından
revize edildikten sonra, bu taslak kitap ana bilimsel dergilerden birine gönderilecektir.
Taslak kitabın yazarları arasında gösterilmesi gereken kişiler en azından Çalışma Koordinatörü;
Baş Araştırmacı ve Yönetim Kurulu, Araştırma Hemşiresi ve çalışmaya en az bir bireyle katılan
tüm katılımcılar olmalıdır (merkezlerin bildirdiği sayılar yayın bilgilerine dahil edilecektir).
Grubun, çalışma verilerini, yayın son halini almadan yayınlamak veya sunmak istemeleri
durumunda yönetim kurulunun onayı aranacaktır.
Bu çalışmanın verileri de dahil, tüm yayınlar, özetler veya sunumlar, gönderilmeden önce gözden
geçirilmek üzere yönetim kurulu ve Veri Merkezine teslim edilecektir. Tüm kitaplarda, çalışmaya
katkıda bulunan tüm araştırmacılara ve destekleyen organlara yer veren uygun bir teşekkür bölümü
bulunacaktır.
BA, Çalişma Koordinatörü ve Veri Merkezinin, bu çalışmada yer alan hastalarla ilgili tüm yayın,
özet ve sunumları onaylaması gerekmektedir. Bu koşul, çalışmaya kayıtlı tüm bireyler ve çalışma
denek altgrupları için geçerlidir.
31 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK A
Dünya Tıp Birliği Helsinki Bildirgesi
İnsan Deneklerle İlgili Tıbbi Araştırmalar İçin Etik İlkeler
18.Dünya Tıp Kurultayı’nda (Helsinki, Finlandiya, Haziran 1964) tarafından benimsenmiş ve
aşağıdaki toplantılarda değişiklikler yapılmıştır.
29.Dünya Tıp Kurultayı, Tokyo, Japonya, Ekim 1975,
35.Dünya Tıp Kurultayı, Venedik, İtalya, Ekim 1983
41.Dünya Tıp Kurultayı, Hong Kong, Eylül 1989,
48.Denel Kurultay, Somerset West, Güney Afrika Cumhuriyeti l996
52.Dünya Tıp Kurultayı, Edinburg, İskoçya, Ekim 2000
A.
GİRİŞ
1. Dünya Tıp Birliği insan denekler üzerinde tıbbi araştırma yapan hekimlere ve bu araştırmalara katılan diğer kişilere
rehberlik etmek amacıyla etik ilkeleri bir araya getiren Helsinki Bildirgesini oluşturmuştur. İnsan deneklerle ilgili tıbbi
araştırmalar, belirlenebilen insan materyalleri veya verileri üzerinde yapılan araştırmaları içerir.
2. Bireylerin sağlığını korumak hekimin görevidir. Hekimin bilgi ve bilinci bu görevin yerine getirilmesine
adanmıştır.
3. Dünya Tıp Birliği’nin Cenevre Bildirisi, hekimi “Hastamın sağlığı benim göz önüne alacağım ilk şey olacaktır”
sözleriyle bağlar ve Uluslararası Tıbbi Ahlak Yasası da “Bir hekim, hastası üzerinde onun fiziksel ve ruhsal durumun
zayıflatıcı etkisi olabilecek bir tıbbi işlem yaparken yalnızca hastasının çıkarlarına göre davranmalıdır” der.
4. Tıbbi ilerleme, nihai olarak kısmen insan deneklerinde yapılan deneylere dayanması gereken araştırmaları temel
alır.
5. İnsanlar üzerinde yapılan araştırmalarda bilim ve toplumun çıkarları kesinlikle deneğin iyilik durumunun önüne
geçmemelidir.
6. İnsan denekler üzerinde yapılan tıbbi araştırmanın birincil amacı tanı, tedavi ve profilaksiye yönelik işlemlerin
geliştirilmesi ve hastalığın etiyoloji ve patogenezinin daha iyi anlaşılmasıdır. En iyi biçimde kanıtlanmış profilaksi,
tanı ve tedavi yöntemleri bile etkinlikleri, yeterlilikleri, erişilebilir olmaları ve kaliteleri açısından sürekli olarak
araştırmaya tabi tutulmalıdır.
7. Güncel tıbbi uygulamalarda tanı, tedavi veya profilaksiye yönelik işlemlerin çoğunda risk ve güçlükler vardır.
8. Tıbbi araştırma insanların saygınlığını, sağlığını ve haklarını koruyan etik standartlara bağlanmıştır. Bazı araştırma
popülasyonları daha duyarlıdır ve özel olarak korunmaları gerekir. Ekonomik ve tıbbi dezavantajlara ilişkin özel
gereksinimler göz önüne alınmalıdır. Kendileri araştırma için olur veremeyecek olanlar, olur verirken baskı altında
kalabilecek olanlar, araştırmadan kişisel olarak yararlanmayacak olanlar ve araştırma ile bakımın kombine edildiği
kişilere de özel bir dikkat gösterilmelidir.
9. Araştırmacılar kendi ülkelerinde araştırmalar için geçerli olan etik, yasal ve idari yönetmelikler ile uluslar arası
yönetmelikleri bilmelidirler. Hiçbir ulusal etik, yasal ve idari gereklilik insan denekler için bu deklerasyonda
belirlenmiş olan korunmaları azaltamaz veya ortadan kaldıramaz.
B.
BÜTÜN TIBBİ ARAŞTIRMALAR İÇİN TIBBİ İLKELER
10. Tıbbi araştırmada insan deneğin yaşamını, sağlığını, gizliliğini ve saygınlığını korumak hekimin görevidir.
32 of 106
Version 11 – 17/02/07
11. İnsan denekler üzerinde yapılan tıbbi araştırmalar genel olarak kabul edilmiş bilimsel ilkelere uygun olmalı ve yeterli
laboratuvar ve uygunsa deney hayvanları ile bilimsel literatür bilgisine ve diğer ilgili bilgi kaynaklarına dayanmalıdır.
12. Çevreyi etkileyebilecek araştırmaların yürütülmesinde özel bir dikkat gösterilmeli ve araştırma için kullanılan hayvanların
iyilik durumuna saygı gösterilmelidir.
13. İnsan denekleri konu alan her deneysel işlemin tasarım ve uygulanması deney protokolünde açık bir biçimde
belirtilmelidir. Bu protokol, inceleme, yorum, yol gösterme ve gerektiğinde onay için, araştırmacı, sponsor veya benzeri bir
etki odağından bağımsız olan, bir Etik Kurul’a sunulmalıdır. Protokolü değerlendiren bağımsız kurul, araştırmanın yapıldığı
ülkenin yasa ve düzenlemelerine uygun olmalıdır. Komite sürmekte olan çalışmaları izleme hakkına sahiptir. Araştırmacı,
komiteye izlemeyle ilgili bilgileri özellikle ciddi advers olaylara ilişkin bilgileri sağlamakla yükümlüdür. Araştırmacı ayrıca
gözden geçirmesi amacıyla; çalışmanın parasal desteği, sponsorları, kurumsal bağlantıları ile hastanın çıkar ve arzularına
yönelik potansiyel çelişkileri de kurula bildirmek zorundadır.
14. Araştırma protokolü daima etik konularla ilgili bir ifade içermeli ve bu Deklerasyonda belirtilen ilkelerle uyum içinde
olmalıdır.
15. İnsan denekleri üzerinde yapılan tıbbi araştırmalar, yalnızca bilimsel niteliği olan kişiler tarafından ve klinik uzmanlığa
sahip tıbbi kişilerin gözetimi altında yürütülmelidir. Deneğin kendisi çalışma için gönüllü olur vermiş olsa dahi, insan
deneğin sorumluluğu daima tıbbi niteliği olan kişiye aittir.
16. İnsan Deneklerle ilgili tıbbi araştırmalardan önce tahmin edilebilir riskler ve güçlüklerle denekler için öngörülebilen
yararlar karşılaştırılarak değerlendirilmelidir. Bu sağlıklı gönüllülerin tıbbi araştırmalara katılmalarına engel olmamalıdır.
Bütün çalışmaların tasarımı kamuya açık olmalıdır.
17. Hekimler, ilgili risklerin yeterince değerlendirildiğinden ve bunlara yeterince müdahale edilebileceğinden emin olmadıkça
insan deneyleriyle ilgili araştırma projelerinden kaçınmalıdırlar. Hekimler, risklerin potansiyel yararlardan ağır bastığı
bulunmuşsa veya olumlu ve yararlı sonuçlara ilişkin ikna edici kanıtlar varsa araştırmaya son vermelidirler.
18. İnsan denekleriyle ilgili araştırmalar yalnızca ulaşılacak amacın önemi, deneğe ilişkin risklere ve zahmetlere ağır
bastığında yapılmalıdır. Bu, özellikle insan deneklerin sağlıklı gönüllüler olması durumunda önemlidir.
19. Tıbbi araştırma, yalnızca araştırmanın yapıldığı popülasyonların, araştırmanın sonuçlarından makul bir yararlanma
olasılığı bulunduğunda onaylanabilir.
20. Denekler araştırma projesi için gönüllü ve bilgilendirilmiş katılımcılar olmalıdır.
21. Araştırma deneklerin kendi iyiliklerini gözetme hakkına daima saygı göstermelidir. Deneğin Mahremiyetini, hasta
bilgilerinin gizliliğini sağlamak ve araştırmanın deneğin fiziksel ve ruhsal iyiliği ile deneğin kişiliği üzerindeki etkisini en aza
indirmek için bütün önlemler alınmalıdır.
22. İnsan üzerinde yapılan araştırmalardaki her potansiyel denek çalışmanın amaçları, yöntemleri, parasal kaynakları,
çıkarlarıyla çelişebilecek olasılıkla, araştırıcının kurumsal bağlantıları, beklenen yararlar ve potansiyel riskleri ile
karşılaşabilecekleri rahatsızlık konusunda yeterli biçimde bilgilendirilmelidir. Denek çalışmaya katılmama veya çalışmayı
herhangi bir zamanda ve herhangi bir olumsuz karşılık görmeksizin bırakmakta özgür olduğu konusunda bilgilendirilmelidir.
Deneğin verilen bilgiyi anladığından emin olduktan sonra hekim deneğin bilgilendirilmiş olurunu tercihen yazılı olarak
almalıdır. Eğer deneğin gönüllü oluru yazılı olarak alınamıyorsa, yazılı olmayan onay alınmalı ve tanıkları huzurunda resmi
olarak yazıya dökülmelidir.
23. Hekim araştırma için bilgilendirilmiş gönüllü oluru alırken denek ile arasında bağımlı bir ilişki olup olmadığını ve
deneğin bu oluru zorlama altında verip vermediği konusunda özellikle dikkatli olmalıdır. Böyle bir durumda deneğin gönüllü
oluru, araştırmada görevli olmayan ve bu ilişkinin tümüyle dışında kalan başka bir hekim tarafından alınmalıdır.
24. Fiziksel ve zihinsel yetersizlik nedeniyle denekten bilgilendirilmiş gönüllü oluru almak mümkün değilse veya deneğin
yaşı küçükse deneğin ulusal yasalara uygun biçimde vasi tayin edilmiş bir yakını gönüllü olur vermelidir. Bu gruplar,
araştırma popülasyonunun sağlığı için gerekli olmadıkça ve araştırma yasal olarak yeterli kişilerde yapılabiliyorsa çalışmalara
dahil edilmemelidir.
33 of 106
Version 11 – 17/02/07
25. Yaşı küçük olan çocuklar gibi yasal olarak yetersiz denekler gönüllü olur verebiliyorsa, yasal vasilerin oluruna ek olarak
küçük deneğinde oluru alınmalıdır.
26. Vekaleten olur dahi olmak üzere, olur alınmasına engel olan fiziksel/mental durumun araştırma popülasyonu için
gerekli bir özellik olması durumunda yapılmalıdır. Bilgilendirilmiş olur veremeyecek durumdaki araştırma
deneklerinin araştırmaya alınmasına ilişkin spesifik nedenler inceleme kurulunun gözden geçirmesi için deney
protokolünde belirtilmelidir. Protokolde kişilerden veya yasal bir vekilden mümkün olan en kısa sürede olur alınacağı
belirtilmelidir.
27. Hem yazarların hem de yayıncıların etik sorumlulukları vardır. Araştırma sonuçlarının yayınlanmasında araştırmacılar
sonuçların kesinliğini korumakla yükümlüdür. Olumlu sonuçlar kadar olumsuz sonuçlar da yayımlanmalı veya kamuya açık
olmalıdır. Parasal kaynaklar, kurumsal bağlantılar ve olası bir çıkar ayrılığı yayında belirtilmelidir. Bu Deklerasyonda
belirtilen ilkelerle uyumlu olmayan deney raporlarının yayınlanmaması kabul edilmemelidir.
C.
TIBBİ BAKIM İLE KOMBİNE EDİLMİŞ TIBBİ ARAŞTIRMA İÇİN EK İLKELER
28. Hekim, araştırmanın olası bir tanısal, tedavisel veya koruyucu özelliği kanıtlandığı takdirde, tedavi sırasında bir tıbbi
araştırma yürütebilir. Tıbbi araştırma ile tıbbi bakım kombine edildiğinde, araştırma denekleri olan hastaları korumak için
ilave standartlar uygulanmalıdır.
29. Yeni bir yöntemin yararları, riskleri ve yaratacağı rahatsızlıkları ve etkinliği, halen geçerli kabul edilen en iyi profilaksi,
tanı ve tedavi yöntemleri karşısında test edilmelidir. Ancak, kanıtlanmış profilaksi, tanı veya tedavi yöntemlerinin
bulunmadığı çalışmalarda plasebo kullanılabilir veya tedavisiz bırakılabilir.
30. Çalışmanın sonunda, çalışmaya katılmış olan her hasta, kendisine çalışma tarafından belirlenen en iyi kanıtlanmış
profilaksi, tanı veya tedavi yöntemleri uygulandığı konusunda ikna edilmelidir.
31. Hekim hastayı tedavinin hangi bölümünün araştırmayla ilgili olduğu konusunda tümüyle bilgilendirmelidir. Bir hastanın
çalışmaya katılmayı reddetmesi, hasta-hekim ilişkisini hiçbir zaman etkilememelidir.
32. Kanıtlanmış profilaksi, tanı veya tedavi yöntemlerinin bulunmadığı veya etkisiz olduğu durumlarda hekim, eğer yaşam
kurtarma, iyileşme ya da yakınmaları azaltma umudu varsa, hastanın gönüllü olurunu da alarak kanıtlanmamış ya da yeni
profilaksi, tanı veya tedavi yöntemlerini kullanmakta özgür olmalıdır. Mümkünse bu önlemler güvenilirlik ve etkinliğin
değerlendirilmek üzere tasarlandığı bir araştırmaya konu edilmelidir. Bütün olgularda yeni bilgiler kaydedilmeli ve uygunsa
yayınlanmalıdır. Bu Deklerasyonda yer alan diğer ilgili ilkelere de uyulmalıdır.
34 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK B
Performans durumu için DSÖ ölçeği
Derece
Performans ölçeği
0
Sınırlama olmaksızın tüm normal aktiviteleri yerine getirebiliyor
1
Fiziksel olarak güç gerektiren aktivitelerde sınırlı, fakat hareket edebiliyor ve
hafif işleri yapabiliyor.
2
Hareket edebiliyor ve kendine bakabiliyor, fakat iş yapamıyor; uyanık olduğu
saatlerin %50’sinden fazlasını ayakta geçiriyor.
3
Özbakım kapasitesi sınırlı; uyanık olduğu saatlerin %50’den fazlasını yatakta
veya oturarak geçiriyor
4
Tamamen engelli; kendine bakamıyor; tamamen yatağa veya koltuğa bağlı.
35 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK C
Prostat Kanserine Genetik Yatkınlığı Olan Erkeklerin Belirlenmesi: BRCA1/2 mutasyon
taşıyıcılarında ve kontrollerde hedefe yönelik tarama –
Hasta Bilgi Formu (Versiyon 2 – 08/04/05)
Katılmaya davet ve proje ile ilgili açıklama
Sizi bir araştırma çalışmasına katılmaya davet ediyoruz. Yapılan araştırmalar, Meme Kanseri 1
(BRCA1) veya Meme Kanseri 2 (BRCA2) genlerinde değişiklik bulunan erkeklerin prostat
kanserine yakalanma risklerinin daha yüksek olduğunu göstermiştir. Bu çalışmanın amacı,
daha yüksek risk taşıyan erkeklerde prostat kanserinin erken teşhis yollarını araştırmak ve bunu
bir kontrol grubuyla karşılaştırmaktır. Bu çalışmaya davet edilmenizin iki nedeni olabilir: bir
genetik merkezinde genetik testi yaptırdıktan sonra BRCA1 veya BRCA2 genlerinizde bir
değişikliğin bulunması veya “bir kontrol” görevi üstlenmeniz. Kontrol grubundaki erkekler,
ailelerinde var olduğu bilinen bir değişiklik için genetik testi yaptırıp test sonuçları negatif çıkan
erkeklerdir. Bir kontrol grubunun olması, bu çalışmada artmış prostat kanseri riski taşıyan
insanlarda (genetik değişiklik taşıyanlar) ve şu anda genel popülasyon olarak aynı riski taşıdığı
düşünülen insanlarda (kontroller) ölçüm sonuçlarını karşılaştırmaktır.
Bu çalışma, İngiltere ve Avrupa çapında birçok merkezde yürütülmektedir. Bu çalışmanın
sonuçları, bu gen değişikliklerini taşıyan erkeklerde prostat kanserinin erken tanısına yönelik bir
program geliştirmemize yardımcı olacaktır.
Kararınızı vermeden önce, araştırmanın neden yapıldığını ve neleri kapsayacağını anlamanız
sizin için önem taşımaktadır. Lütfen, aşağıdaki bilgileri dikkatlice okuyup bunları dilerseniz
başkalarıyla ve doktorunuzla tartışınız. Anlaşılmayan noktaları bize sorabilir, bizden daha
ayrıntılı bilgi isteyebilirsiniz. Katılmayı isteyip istemediğinize düşündükten sonra karar veriniz. Bu
bilgileri okuduğunuz için teşekkür ederiz.
Çalışmanın amaçları nelerdir?
Prostat kanseri İngiltere’de erkeklerde görülen en yaygın ikinci kanserdir (akciğer kanserinden
sonra) ve yaşamları boyunca her 14 kişiden 1’inde ortaya çıkar. Yapılan çalışmalar, BRCA1
veya BRCA2 gen değişiklikleri taşıyan erkeklerin, değişiklik taşımayan erkeklere göre prostat
kanserine daha duyarlı olduklarını göstermiştir. En güncel verilere göre, BRCA1 geni taşıyan
erkeklerde prostat kanseri gelişme riski 2 kata kadar daha fazladır (bu risk daha düşük de
olabilir) ve BRCA2 geni taşıyan erkeklerde ise yaşam boyunca prostat kanseri görülme riski 5
kat daha fazladır (bu risk daha yüksek olabilir). Bu çalışmanın amaçlarından biri de, bu erkekler
için gerçek prostat kanseri riskini ortaya çıkarmaktır.
Neden çalışmaya davet ediliyorum?
Çalışmaya katılmak için davet almanızın nedeni ya BRCA1 veya BRCA2 geninde değişiklik
taşıyor olmanız, ya da ailenizde bulunan BRCA1 veya BRCA2 gen hatasını taşımayıp kontrol
olarak görev alacak olmanızdır.
Katılırsam bana ne olacak?
Katılmaya karar verirseniz, çalışmayı ayrıntılı olarak görüşüp katılmayı kabul etmeden önce
sorular sorabilmeniz için size araştırma ekibiyle bir randevu ayarlanacaktır. Zaten bir genetik
kliniğine devam gidiyorsanız, randevunuz poliklinik randevularınıza denk getirilebilir. Sizin için
uygun bir zamanda ek vizit yapılabileceği gibi, sizi evinizde de ziyaret edebiliriz. Kontrol olarak
katılan ve bu nedenle kliniğe gitmeyen erkekler için yerel bir ayarlama yapılarak örneklerin
36 of 106
Version 11 – 17/02/07
uygun şekilde alınması sağlanabilir. Çalışmaya katılmak için yapılan tüm seyahat harcamaları
geri ödenecektir.
Katılmaya kesin olarak karar verdikten sonra, sizden olur formu imzalamanız ve sağlığınız
hakkında kısa bir anket doldurmanız istenecektir. Ölçümleri etkileme olasılığına karşı, sizden
çalışmaya katılmadan birkaç ay önce yaptırmış olabileceğiniz, mesane veya bağırsak testleri
gibi üriner / prostat problemleri veya prosedürleri hakkında bilgi almak istiyoruz.
Beş yıl süreyle yılda bir kez kan ve idrar örneği vermeniz istenecektir. Kan örneği, iğne ile
koldaki bir damardan alınacak ve alınmadan önceki 4 saat boyunca bir şey yememeniz
istenecektir. İdrar örneği vermeniz için size bir kap verilecektir. Bu işlemler yaklaşık otuz dakika
zamanınızı alacaktır. Ayrıca, durumunuzu izleyebilmemiz için çalışmadan sonra 5 yıl süreyle sizi
takip etmek istiyoruz.
Lütfen, kan örneği alınmadan önceki 24 saat boyunca cinsel boşalmadan (cinsel ilişki)
kaçınınız.
Prostat Kanseri için Prostat Spesifik Antijen (PSA) testi
Kan örneğinizin bir kısmı Prostat Spesifik Antijen (PSA) düzeyinizi ölçmek için kullanılacaktır. Bu
yöntem, prostat kanserinin erken tanısı için şu anda kullanılan en iyi yoldur. PSA, prostat bezi
hücrelerinin doğal olarak ürettiği bir protein olup kana karışır. Prostat bezi büyüdüğünde,
kandaki PSA düzeyi artma eğilimi gösterir. Yaşlanma, idrar enfeksiyonları, prostat bezi
enfeksiyonu ve prostat kanseri gibi birçok nedenden ötürü PSA düzeyiniz yükselebilir. PSA
düzeyinizin yüksek çıkması halinde, prostat bezi biyopsisi (küçük doku örneği) yaptırıp
yaptırmayacağınız sorulur.
Prostat kanserine tanı koymada PSA testinin yararlı olup olmadığı konusunda uzmanlar
arasında birçok görüş ayrılığı bulunmaktadır. PSA düzeyleri yüksek olan erkeklerin yaklaşık
üçte ikisinde prostat kanseri ortaya çıkmaz. Ayrıca, PSA testi de prostat kanserini gözden
kaçırabilir. PSA testi yaptırmanın avantaj ve dezavantajlarını tartışan “Prostat Kanseri için PSA
Testi” kitapcığını okumanız önerilir.
PSA düzeyiniz yüksek bulunursa, prostat bezinize biyopsi yapılması önerilecek ve bu
amaçla, durumunuzu görüşebileceğiniz, Ürolog diye bilinen bir Uzman doktora
yönlendirileceksiniz.
Prostat bezi biyopsisi – neyi kapsar?
Prostat bezi biyopsisi, prostat kanseri için PSA’dan daha doğru sonuç veren bir testtir, fakat bir
kan testine göre daha invazivdir. Sadece PSA’nızın yüksek olması durumunda biyopsi
önerilecektir. Doktor, rektumunuza parmağını sokarak prostat bezinizi hissedebilir. Rektuma,
insan parmağından biraz daha büyük, özel olarak şekillendirilmiş kaygan bir ultrason sondası
yerleştirilir. Bu sonda, prostatı görüntülemek için ultrason dalgalarını kullanır. Doktor, doku
örneği almak amacıyla rektum duvarından ilettiği bir iğne yardımıyla ultrasonu kullanır. Prostat
kanseri aramak amacıyla on örnek alınır ve uzman bir doktor tarafından mikroskop altında
incelenir. İzninizle, araştırma amacıyla iki örnek daha almak istiyoruz. Ne yazık ki, prostat
bezinde kanser olsa bile bu durum biyopside ortaya çıkmayabilir. Bir sonraki yıl biyopsi
düzeyiniz tekrar ölçülür ve eğer PSA düzeyi belirli bir miktarda yükselme gösterirse biyopsinin
tekrarlanması gerekir.
Bu işlem bir uzman doktor tarafından poliklinikte gerçekleştirilir ve işlemden önce lokal anestezi
uygulanır. Yaklaşık 45 dakika süren bu işlem birçok kişi tarafından rahatsızlık verici, bazılarınca
da ağrı verici olarak tanımlanır. Size biyopsinin hemen öncesinde ve sonrasında enfeksiyon
37 of 106
Version 11 – 17/02/07
riskini azaltmak için kısa bir antibiyotik kürü verilir. Sonraki 24 saat boyunca bol miktarda su
içmeniz gerekir. Tarama ve biyopsiden sonra idrarınızda kan görebilirsiniz. Bu durumun iki-üç
günde ortadan kalkması gerekir, fakat on gün veya iki hafta kadar devam edebilir. Makatınızdan
kan geldiğini de görebilirsiniz. Bu durumun da bir-iki günde düzelmesi beklenir.
Son olarak,
meninizde kan görebilirsiniz. Bu durum ise birkaç hafta sürebilir. Biyopsi yaptırmanın potansiyel
kısıtlılık ve komplikasyonları hakkında bilgili olmanız gerektiğinden, lütfen aşağıdaki tabloyu
dikkatlice okuyunuz:
Prostat biyopsisi yaptırmanın potansiyel kısıtlılık ve komplikasyonları
Rahatsızlık
Çoğu erkek biyopsiyi rahatsızlık verici bir deneyim olarak tanımlar;
bazıları ise onu ağrı verici bulur
Anksiyete
Biyopsi işlemi ciddi biçimde anksiyeteye yol açabilir. Biyopsi
sonucunuzda kanser şüphesi olduğu söylenip de kanserli
çıkmamanız olağandır. Buna “yanlış pozitif” sonuç adı verilir ve
büyük bir endişeye kapılmanıza neden olabilir.
Kanser gözden kaçabilir
Kanserlerin %20’si biyopside gözden kaçırılabilir. Buna “yanlış
negatif” sonuç adı verilir.
Enfeksiyon
Biyopsiden sonra %3 enfeksiyon olasılığı vardır ve bu riski
azaltmak için biyopsiden önce ve sonra antibiyotik verilir.
Kanama
Biyopsi sonrası, erkeklerin yaklaşık olarak üçte birinde idrar
yaparken, dışkı yaparken veya cinsel ilişki sonrasında bir miktar
kanama görülür.
Biyopside prostat kanseri olduğum anlaşılırsa ne olacak?
Prostat kanseri olduğunuz saptanırsa, bir uzmanla birlikte tüm tedavi seçeneklerini
değerlendireceksiniz. Erken teşhis edilen prostat kanserinin en iyi nasıl tedavi edileceği
bilinmemektedir ve erken dönemde prostat kanserini tedavi etmenin düzenli check-up’lara göre
daha uzun yaşamayı sağladığı konusunda herhangi bir kanıt bulunmamaktadır. Fakat, bazı
kanserlerin durgun durumda iken tedavi edilmeleri yayılmalarını ve sorunlara yol açmalarını
önleyebilir. Çoğu prostat kanseri çok yavaş geliştiğinden, tedavinin yan etkileri erken dönemli
prostat kanserinin etkilerinden daha kötü olabilir. O nedenle, tedavi olup olmamaya karar
vermek güç olabilir. Sizinle ilgili tüm seçenekler bir uzmanla tartışılıp sizin spesifik
gereksinimlerinize uygun bir karara varılacaktır.
Prostat kanserinin tedavisi için üç ana tedavi seçeneği vardır.
Radyoterapi: Bu tedavide ya (1) ayaktan radyoterapi kürü (genellikle 6-7 hafta süreyle
günlük olarak) uygulanır, ya da (2) yatarak prostat bezine radyoaktif çekirdekler yerleştirilir
(brakiterapi). Her iki tedavinin de yan etkileri bulunmasına rağmen, açam hastalığı iyileştirmektir.
Radyoterapi tedavisinden sonra, her 10 erkekten 2 ila altısında (%20-60) iktidarsızlık (ereksiyon
sorunları) yaşanabilir. Her 10 erkekten birinde (%10) diyare ve bağırsak sorunları ve her 20
erkekten birinde (%5) mesane sorunları görülebilir. Brakiterapi, genel anestezi altında radyoaktif
çekirdeklerin yerleştirilmesidir. Bu tedavi bir gece hastanede kalmayı gerektirir. Bu tedavinin yan
etkileri arasında hemen ortaya çıkan ve zamanla kaybolan mesane ve bağırsak sorunları
bulunur. Her 3 erkekten birinde iktidarsızlık, 100 erkekten birinde uzun dönemli mesane
problemi yaşanabilir.
Cerrahi: Prostat bezinin alınmasını kapsayan tedavi şeklidir. Yine yan etkiler olmasına
rağmen, bundaki amaç da tedavidir. Cerrahi sonrası her 10 erkekten ikisinde (%20) bazı
mesane sorunları, her 10 erkekten 2 ila 8’inde (%20-80) ise iktidarsızlık (ereksiyon sorunları)
görülebilir.
38 of 106
Version 11 – 17/02/07
Aktif İzlem: Kanseri izleyip çoğalmadığını kontrol etmek için düzenli sağlık kontrollerinin
yapılmasını kapsar. Avantajı, birçok erkekte radyoterapi ve cerrahinin yan etkilerini önlemesidir.
Kanserin geliştiği yolunda işaretler bulunması halinde tedavi önerilecektir. Bu yöntemin
dezavantajı, kanserin ileri evrelere geçebilmesidir. Bazı erkekler için belirsizliklerle başetmek
güçtür.
Bu çalışmanın hedeflediği yüksek risk grubunda prostat kanserinin gelişimi hakkında yeterince
bilgi yoktur. Yapılan bazı çalışmalar, BRCA1 ve BRCA2 genleri taşıyan erkeklerde prostat
kanserinin daha erken yaşta ortaya çıkabileceğini göstermektesir.
Kan ve idrar örneklerim başka hangi amaçlarla kullanılacak?
Kan ve idrar örneklerinde bulunan protein, hormon ve metabolik bileşikler de (vücudun ürettiği
maddeler) laboratuvarda incelenecektir. Bu maddelerin incelenmesinin amacı, BRCA1 ve
BRCA2 genetik değişikliklerinin vücudun işleyişi üzerindeki etkilerini daha iyi anlayabilmektir.
Kan örneğinin bir kısmı, prostat kanseri riskiyle ilişkili genetik incelemede kullanılacaktır. Bu
sadece bir araştırmadır ve sigorta ile ilgili bir kapsamı yoktur. Siz veya ailenizle ilgili klinik açıdan
önemli bir sonuca ulaşılması halinde, bu sonuç ancak, dafa önceden bunu bilmek istediğiniz
konusunda bir anlaşma yapmışsanız size bildirilecektir. Bu incelemenin daha ileri götürülmesini
isterseniz, kapsamlı bir görüşmeden sonra, yeni bir kan örneğinizin alınacağı genetik kliniğinde
yeni bir analiz yaptırmanız önerilecektir.
Bu sonuçların incelenmesi neticesinde, bu yüksek risk grubundaki erkeklerin sağlığı
iyileştirilebilir ve prostat kanseri için yeni bir tanısal test geliştirilebilir. Bu çalışma beş yıllık olup,
alınacak sonuçlar, hastalık konusunda artmış risk taşıyan erkeklerde prostat kanserini erken
saptamaya yönelik daha iyi bir sistem geliştirmemize katkıda bulunabilir.
Kan testi sonucunuz PSA düzeyinizin 3.0ng/ml’nin üzerine çıktığığını gösterirse, prostat bezi
biyopsisi yaptırmanız önerilecektir.
Katılmanın olası yararları nelerdir?
Bir birey olarak size doğrudan bir yararı olmayabilir. Erken evrede prostat kanseri teşhisi, teşhis
edilmediğinde hiçbir semptoma neden olmayacakken, tedaviden kaynaklı olarak, anksiyeteye ve
yan etkilere yol açabilir. Bunun tersine, semptomlara neden oluncaya kadar teşhis edilmeden
bekleyecekken, prostat kanserini teşhis edecek sonuçlara ulaşmamız da olasıdır; bu durumda
da erken tedavi edilmesi sağlanacaktır. Bu çalışmanın sonuçları, hastalık riski artmış erkeklerde
prostat kanserini erken evrelerde saptamaya yönelik daha iyi bir sistem geliştirmemize yardımcı
olacaktır. Bu araştırmanın sonuçları yeni tanı testleri geliştirmemizi sağlayabilir.
Katılmanın olası dezavantajları nelerdir?
Kan örneğinin alındığı bölgede, küçük de olsa, berelenme olması ihtimali vardır. Biyopsinin olası
yan etkileri yukarıda detaylı olarak anlatıldı. Bazı kişiler, kan testi ve/veya biyopsi sonucu
anksiyete yaşayabilirler, bu konuda destek verilmektedir (açıklama aşağıdadır). Bu çalışmaya
katılmakla, yüksek bir PSA düzeyinin, yukarıda açıklanan yan etki riskleri nedeniyle prostat
biyopsisiyle sonuçlanabileceğini vurgulamak isteriz. Bugün, İngiltere’de, PSA testi genel
popülasyondaki erkeklere rutin olarak önerilmemektedir.
Katılmaya karar verirsem hangi desteklerden yararlanacağım?
Araştırma hemşiresi ……….. ana temas noktanız olacaktır (telefon: …………..). Görevi,
çalışmaya katıldığınız sırada ve sonrasında size destek olmaktır. Gerektiğinde, sizi uzman bir
hemşireye veya psikolojik danışmana yönlendirecektir.
39 of 106
Version 11 – 17/02/07
Katılmak zorunda mıyım?
Çalışmaya katılmanız tamamen isteğinize bağlıdır. Katılmayı kabul edip de daha sonra fikir
değiştirip ayrılmak isterseniz bunu yapmakta serbestsiniz ve bu kararınız yararlanmakta
olduğunuz veya gelecekte alacağınız sağlık hizmetlerini etkilemez.
Katılmayı kabul etmeniz yasal haklarınızı etkilemez. Sizden aldığımız örnekler de dahil, bu
çalışmadan elde edilecek kişisel bilgiler son derece gizli tutulacaktır. Sizden izin alınarak,
çalışmaya katıldığınız aile doktorunuza bildirilecektir. Çalışmaya katılmayı kabul etmeden önce,
varsa, özel sağlık sigortanızın katılımınızdan etkilenip etkilenmeyeceğini kontrol etmelisiniz.
Benimle tekrar temas kurulacak mı?
Doldurduğunuz cevap formunda katılmak istemediğinizi belirtirseniz sizinle tekrar temas
kurulmayacaktır. Katılmaya karar vermeniz halinde ise, formunuz hakkında daha ayrıntılı
görüşmek, daha fazla bilgi vermek veya formdaki bir konunun aydınlığa kavuşturulması
gerektiğinde sizinle tekrar temas kurmak isteyebiliriz. Siz veya ailenizle ilgili bir araştırma
bulgusu sözkonusu olduğunda da sizinle temas kurulacaktır.
Çalışmaya katıldığım gizli tutulacak mı?
Araştırmaya katılmayı kabul ederseniz, yetkili bir görevli sonuçları incelemek amacıyla tıbbi
kayıtlarınıza bakabilir. Bize verdiğiniz tüm bilgiler çok gizli tutulacak, siz hariç, hiç kimse aile
üyelerinizden herhangi biriyle temas kurmayacaktır. Bilgiler, Veri Koruma Yasası hükümleri
gereğince bir veritabanında saklanacaktır. Sizden alınan tüm örnekler, sadece araştırma
ekibinin bileceği tanıtıcı kodlar kullanılarak saklanacaktır.
Çalışmanın sonuçları ne olacak?
Çalışmanın genel sonuçlarına erişilebilecek ve çalışma, araştırma yayınları şeklinde
sunulacaktır – bu yayınlarda hiç kimsenin kimliği açıklanmayacaktır.
Araştırmanın organizasyon ve finansmanını kimler sağlıyor?
Bu araştırma, Dr Ros Eeles başkanlığındaki Royal Marsden Hastanesi’nin Kanser Genetiği
Birimi bünyesindeki bir ekip tarafından organize edilmektedir. Çalışmanın finansmanı, İngiltere
Kanser Araştırma, The Ronald and Rita McAulay Vakfı ve Dr Eeles Araştırma Fonu tarafından
sağlanmaktadır.
Çalışmayı kimler inceledi?
Bu çalışma Çok-Merkezli Araştırma Etik Kurulu tarafından incelendi ve onaylandı. Çalışma
ayrıca, Royal Marsden Vakfı NHS Tröstü Klinik Araştırma Kurulu ve sizin bölgesel Etik
Kurulunuz tarafından da onaylanmıştır.
Bu bilgi yazısını okuduğunuz için teşekkür ederiz.
Daha fazla bilgi için lütfen çekinmeden iletişim kurun:
** Lütfen yerel iletişim bilgilerini girin
Cevap Formu – Lütfen zarf içindeki Damgalı Adresli Zarf ile aşağıdaki adrese geri
postalayınız:
**Lütfen yerel iletişim bilgilerini girin
……………………………………………………………………………………………….
40 of 106
Version 11 – 17/02/07
İsim:___________________________
Doğum Tarihi:____________________
Lütfen uygun gördüğünüz yerleri silin*
* IMPACT çalışmasına katılmak istiyorum. Katılma konusundaki diğer detaylar
hakkında, bir araştırma ekibi üyesinin benimle telefonla temas kurmasını istiyorum.
Benimle temas kurulabilecek telefon numarası ___________________________ ve
bana
bu
telefon
numarasından
ulaşılabilecek
en
uygun
zaman
_______________________dır.
* IMPACT çalışmasına katılmamayı tercih ediyorum
41 of 106
Version 11 – 17/02/07
Prostat Kanseri için PSA Testi
PSA Testi yaptırmayı düşünen erkekler için bilgiler
Bu kitapcığın amacı nedir?
Prostat kanseri ciddi bir hastalıktır. Prostat
kanserinin olabileceğini önceden gösterebilen
PSA testinden isteyen erkekler yararlanabilir.
Fakat, uzmanlar PSA testinin yararlılığı
konusunda aynı fikirde değildir. PSA testinin
prostat kanseri ile ilgili olarak hayat kurtarıp
kurtarmadığı henüz bilinmemektedir. Bu
kitapcığın amacı, size PSA testi hakkında
dengeli bilgiler verip, testi yaptırıp yaptırmama
konusunda doğru kararı vermenize yardımcı
olabilmektir.
Bu bilgileri doktorunuzla veya uygulama
hemşiresi ile tartışmak isteyebilirsiniz.
Prostat Kanseri hakkında ne biliyoruz?
Prostat kanseri, erkeklerde kansere bağlı
ölümlerde en yaygın ikinci kanser türüdür.
İngiltere’de her yıl yaklaşık 22,000 erkek
prostat kanseri tanısı almakta ve bu
hastalıktan 9,500 kişi ölmektedir. Prostat
kanseri 50 yaş altındaki erkeklerde ender
görülür ve ortalama tanı yaşı 75’tir. Ailesinde
prostat kanseri öyküsü olanlarda ve Afrika
kökenli Amerika’lılarda hastalık riski daha
fazladır. Prostat kanseri Batı’da da daha
yaygındır ve bu durum diyet gibi batılı yaşam
tarzı faktörleriyle de ilişkili olabileceğini
düşündürmektedir. Prostat bezi mesanenin
altında yer alır. Prostat kanserleri, çok hızlı
gelişebildiği gibi, yavaş da gelişebilir. Yavaş
gelişen kanserler daha yaygın olup herhangi
bir belirtiye neden olmayabilirler veya yaşam
süresini kısaltmayabilirler.
■ Prostat kanseri, erkeklerde kanserden
ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer alır
■ Prostat kanseri, 50 yaş altı erkeklerde
ender görülür
What is a PSA test?
PSA testi, kanınızdaki PSA düzeyini ölçen bir
kan testidir. PSA (Prostat Spesifik Antijen),
prostat bezi tarafından üretilen ve doğal olarak
kana karışan bir maddedir. Yükselmiş PSA
prostat kanserinin erken bir göstergesi olabilir.
Bununla birlikte, kanser dışındaki başka
hastalıklar da (örneğin, prostat büyümesi,
prostatit,
üriner
enfeksiyon)
PSA’nın
yükselmesine neden olabilir.
PSA düzeyi yükselen erkeklerin üçte ikisinde
prostat kanseri görülmez. PSA düzeyi ne
kadar yüksek olursa, kanser olasılığı o kadar
artar.
PSA testi de prostat kanserini gözden
kaçırabilir.
■ PSA testi bir kan testidir
■ Kandaki PSA düzeyinin yükselmesi, prostat
kanserinin var olduğunu gösterebilir.
■ Bununla birlikte, PSA düzeyi yüksek olan
birçok erkekte prostat kanseri ortaya çıkmaz
■ PSA testi de prostat kanserini gözden
kaçırabilir
PSA testinden sonra ne olur?
PSA testinden sonra genel olarak üç ana
seçenek vardır:
PSA düzeyi yüksek değil
■ Kanser olasılığı yok.
■ Başka adım atılması gerekmez.
PSA hafifçe yükselmiş
■ Muhtemelen kanser değil, fakat daha ileri
testler yapılabilir.
PSA kesinlikle yükselmiş
■ Nedeninin prostat kanseri olup olmadığını
öğrenmek için doktorunuz sizi bir uzmana
yönlendirecektir.
42 of 106
Version 11 – 17/02/07
PSA düzeyi yükselmişse, başka hangi
testler yapılacak?
PSA’nız kesin olarak yükselmişse, kanser olup
olmadığını saptamak için prostat biyopsisi
yapılması gerekir. Bunun için, rektum yoluyla
prostattan örnekler alınır. Çoğu erkek bunu
rahatsız edici bulur, bazıları için de ağrı
vericidir. Bazen komplikasyon veya enfeksiyon
ortaya çıkabilir. Prostat biyopsisi yaptıran
erkeklerin yaklaşık olarak üçte ikisinde prostat
kanseri görülmez. Ancak, biyopsiler bazı
kanserleri gözden kaçırabilir ve sonuç temiz
çıksa bile prostat kanseri endişesi devam
edebilir.
■ Kandaki artmış PSA düzeyi kansere işaret
etse de, kanserin varlığını saptamak için yine
de prostat biyopsisine ihtiyaç vardır
■ Prostat biyopsisi yaptıran erkeklerin yaklaşık
olarak üçte ikisinde prostat kanseri görülmez
Erken evrede prostat kanseri saptanmışsa,
hangi tedaviler kullanılır?
Erken evre prostat kanserinin tedavisi için üç ana
seçenek bulunur:
■ Radyoterapi: Bu tedavi, poliklinikte, prostat
bezinin bir radyoterapi kürüyle tedavi edilmesidir.
Olası yan etkilerine rağmen, amaç iyileştirmektir.
Her 10 erkeğin 2 ila 6’sında (%25-60) iktidarsızlık
(ereksiyon sorunlar) görülebilir. Her 10 erkeğin
1’inde (%10) diyare veya bağırsak, her 20 erkeğin
1’inde de (%5) mesane problemleri yaşanabilir.
■ Cerrahi: Prostat bezinin alınması için yapılan
operasyonu kapsar. Yine olası yan etkiler
bulunmasına rağmen, amaç yine iyileştirmektir.
Cerrahi sonrasında, her 10 erkeğin 2’sinde (%20)
bazı mesane sorunları, her 10 erkeğin 2 ila 8’inde
(%20-80) ise iktidarsızlık (ereksiyon problemi)
yaşanabilir.
■ Aktif izlem: Kanseri izleyip çoğalmadığını kontrol
etmek için düzenli sağlık kontrollerinin yapılmasını
kapsar. Avantajı, birçok erkekte radyoterapi ve
cerrahinin yan etkilerini önlemesidir. Kanserin
geliştiği yolunda işaretler bulunması halinde tedavi
önerilecektir. Bu yöntemin dezavantajı, kanserin
ileri evrelere geçebilmesidir. Bazı erkekler için
belirsizliklerle başetmek güçtür.
O halde, PSA testi yaptırmalı mıyım?
PSA testinin yararları
PSA testinin dezavantajları
■ Test sonucu normal çıkmışsa, rahatlama
■ Kanseri gözden kaçırabilir ve yanlış rahatlama getirebilir
sağlayabilir
■ Kanser olmadığı halde, gereksiz endişeye ve tıbbi testlere
■ Belirtiler gelişmeden önce kanser teşhis edilebilir
neden olabilir
■ Kanseri, tedavinin faydalı olabileceği erken bir
■ Herhangi bir semptoma neden olmayacağı veya yaşam
evrede ortaya çıkarabilir
süresini azaltmayacağı halde, yavaş gelişen kanserleri
■ Tedavi başarılı ise, ilerlemiş bir kanserin sonuçları
de teşhis edebilir
önlenmiş olur
■ Prostat kanserinin ana tedavileri ciddi yan etkilere sahiptir
ve tedavinin başarı garantisi yoktur
Detaylı Bilgi
PSA testi ve prostat kanseri
hakkındaki soru sormak veya daha
ayrıntılı bilgi edinmek için konuyu
doktorunuzla veya uygulama
hemşiresi ile görüşebilir veya
aşağıdaki bilgi kaynaklarından
birine bakabilirsiniz:
Kitapçık:
Understanding the PSA Test
Cancer BACUP
3 Bath Place
Rivington Street
London EC2A 3DR
Cancer BACUP Helpline:
0808 800 1234
Prostat kanseri ve PSA testi
hakkındaki faydalı siteler:
İnternet:
http://www.cancerbacup.org.uk
Kitap:
Understanding Prostate Disorders
Professor D Kirk
British Medical Association (BMA)
ISBN:1-898205-87-6
Cancer Research UK web-sitesi:
http://www.cancerresearchuk.org
http://www.cancerhelp.org.uk
Yardım hattı: 0800 226237
http://www.nelc.org.uk
http://www.cancerscreening.nhs.uk
http://www.dipex.org
Bu bilgi sayfası Oxford Üniversitesi, İngiltere Kanser Araştırma Birinci Basamak Eğitim Araştırma
Grubu’ndan Jo Brett, Dr Eila Watson, Colleen Bukach, ve Dr Joan Austoker tarafından hazırlanmıştır.
Bilgilerin oluşturulmasında, daha önce Dr Graham Easton tarafından hazırlanan bilgiler esas alınmıştır.
43 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK D
BİLGİLENDİRİLMİŞ OLUR BELGESİ 1 (Antetli kağıt kullanılacaktır)
Merkez No:
Çalışma Protokol Numarası:
Etik Protokol Numarası:
Bu çalışmaya ait Hasta Kimlik Numarası:
Proje Adı: Prostat kanserine genetik yatkınlığı olan erkeklerin belirlenmesi:
BRCA1/2 mutasyon taşıyıcılarında ve kontrollerde hedefe yönelik tarama.
Baş Araştırmacının Adı: Dr Rosalind Eeles
Lütfen kutuları işaretleyin
1.
Yukarıdaki çalışmaya ait ………………… tarihli (versiyon………) bilgi formunu
okuyup anladığımı ve soru sorma fırsatı bulduğumu teyit ederim.
2.
Çalışmaya gönüllü olarak katıldığımı, istediğim zaman neden belirtmeksizin
çalışmadan ayrılmakta özgür olduğumu ve tıbbi bakım ve yasal haklarımın bundan
etkilenmeyeceğini anladım.
3.
Çalışmanın doğru biçimde yürütüldüğünün kontrol edilmesi için tıbbi kayıtlarıma
erişilebilmesine izin vermek istiyorum. Gizliliğin korunacağı konusunda bana güvence
verildi.
4.
Bu çalışma için alınacak örneklerin, topluluk dışında, İyi Klinik Uygulama kurallarına
uyan başka bir merkeze gönderilebileceğini anlıyorum.
5.
Aile doktoruma bu çalışmaya katıldığımın bildirilmesini kabul ediyorum.
6.
Kan ve idrar örneklerimi karşılıksız olarak verdiğimi ve bunların kalıcı olarak araştırma
ekibi tarafından saklanabileceğini anlıyorum.
7.
Gelecekte bana ait örneklerde klinik olarak anlamlı gen değişiklikleri saptanırsa, ben /
yakınım bundan haberdar olmak istiyoruz
8.
Geçmişte geçirdiğim ilgili müdehaleleri ve gelecekte göreceğim tedavilerin sonuçlarını
inceleyebilmeleri için araştırma ekibinin tıbbi kayıtlarıma erişebilmesini istiyorum
9.
Yukarıdaki çalışmaya katılmayı kabul ediyorum.
10.
Bu çalışmanın sonuçlarının bana bildirilmesini istiyorum/istemiyorum.
(uygun olmayan seçeneği silin).
_______________________
____________
____________________
Hasta Adı
Tarih
İmza
_______________________
____________
____________________
Olur alan kişinin Adı
Tarih
İmza
(Baş Araştırmacı değilse)
_______________________
Baş Araştırmacı
____________
Tarih
____________________
İmza
1 kopya Hastaya, 1 kopya Baş Araştırmacıya, 1 kopya Hastane Kayıtları için
44 of 106
Version 11 – 17/02/07
BİLGİLENDİRİLMİŞ OLUR BELGESİ 2 (Antetli Kağıt kullanılacaktır)
Merkez No:
Çalışma Protokol Numarası:
Etik Protokol Numarası:
Bu çalışmaya ait Hasta Kimlik Numarası:
Proje Adı: Prostat kanserine genetik yatkınlığı olan erkeklerin belirlenmesi:
BRCA1/2 mutasyon taşıyıcılarında ve kontrollerde hedefe yönelik tarama.
Baş Araştırmacının Adı: Dr Rosalind Eeles
Lütfen Kutuları İşaretleyin
1.
Yukarıdaki çalışma protokolünün bir parçası olarak prostat bezi biyopsisi yaptırmayı ve
ve karşılaşabileceğim potansiyel durumların benimle görüşüldüğünü kabul ediyorum
2.
Araştırma amacıyla fazladan iki biyopsi örneği alınmasını, bunları karşılıksız olarak
vereceğimi ve araştırma ekibinin bunları kalıcı olarak saklayabileceklerini kabul
ediyorum
3.
Çalışmanın doğru biçimde yürütüldüğünün kontrol edilmesi için tıbbi kayıtlarıma
erişilebilmesine izin vermek istiyorum. Gizliliğin korunacağı konusunda bana güvence
verildi.
4.
Bu çalışma için alınacak örneklerin, İyi Klinik Uygulama kurallarına uyan başka bir
merkeze gönderilebileceğini anladım.
5.
Bu biyopsinin ve gelecekteki muhtemel tedavimin sonuçlarını incelemeleri için
araştırma ekibinin tıbbi kayıtlarıma erişebilmesine izin vermek istiyorum
6.
Çalışmaya gönüllü olarak katıldığımı, istediğim zaman neden belirtmeksizin
çalışmadan ayrılmakta özgür olduğumu ve tıbbi bakım ve yasal haklarımın bundan
etkilenmeyeceğini anladım.
_______________________
Hasta Adı
____________
Tarih
____________________
İmza
_______________________
Olur alan kişinin Adı
(Baş Araştırmacı değilse)
_______________________
Baş Araştırmacı
____________
Tarih
____________________
İmza
____________
Tarih
____________________
İmza
1 kopya Hastaya, 1 kopya Baş Araştırmacıya, 1 kopya Hastane Kayıtları için
45 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK E
TIBBİ ÖYKÜ ANKETİ
Sizden alabileceğimiz örnekler de dahil, bu çalışmadan elde edilecek kişisel bilgiler kesinlikle
gizli tutulacaktır.
Merkez Adı: ___________________________________________________________
Merkez Kodu:
Çalışma Numarası:
Ünvan: _______ İsim(ler): _____________________________________________
Soyadı _______________________________________________________________
Doğum Tarihi:
Gün
Ay
Yıl
Çalışma başlangıcındaki Yaş:
İrtibat Adresi:_________________________________________________________
_______________________________________________________________________
İrtibat Numara(ları): _______________________________________________________
Lütfen sadece bir kutuyu işaretleyin:
1. Aşağıdakilerden hangisine ait olduğunuzu düşünüyorsunuz?
Beyaz
Beyaz İngiliz
Belirtiniz………………
Diğer bir Beyaz köken
Karışık
Beyaz ve Siyah Karayipli
Beyaz ve Siyah Afrikalı
Beyaz ve Asyalı
Diğer bir Karışık köken
Belirtiniz………………………
Asyalı veya Asyalı İngiliz
Hindistanlı
Pakistanlı
Bangladeşli
Başka Asya kökenli
Siyah veya Siyah İngiliz
Karayipli
46 of 106
Version 11 – 17/02/07
Afrikalı
Başka Siyah kökenli
Çinli veya başka etnik grup
Çinli
Diğer
Tıbbi Geçmiş
2. Herhangi bir Alerjiniz var mı?
Evet
Hayır
Belirtiniz………………………………….
3. Aşağıdaki sağlık sorunlarından herhangi biri var mı veya geçmişte oldu mu?
Belirtiniz…………………………………………..
a) Kalp sorunları
Evet
Hayır
b) İnme
Evet
Belirtiniz……………………………………………..
Hayır
c) Böbrek sorunları Evet
Belirtiniz……………………………………………..
Hayır
4. Hiç kanser tanısı aldınız mı?
Evet
Kanserin detayları…………………………………………………..
Tanı yaşı……………………………………………………………..
Hayır
Bilinmiyor
5. İdrar yapma sorunları yaşıyor musunuz? (örneğin – yavaş idrar akışı, idrar yaparken acı
duyma, idrarda kan, geceleri sık sık idrara çıkma ihtiyacı)
Evet
Belirtiniz………………………………………………………..
Hayır
6. Hiç rektal muayeneden geçtiniz mi?
Hayır
Bir aydan daha yakın zamanda
1-2 Ay önce
2-5 Ay önce
5 Aydan daha fazla zaman önce
Bilinmiyor
7. Evet ise, bu muayeneyi kim yaptı?
Ürolog
Aile Hekimi
Diğer
Belirtiniz………………………………………………….
Geçersiz
8. Hiç PSA testi yaptırdınız mı? (Cevabınız Evet ise A9’a, Hayır ise A11’e geçin)
Evet
Ne zaman?…………………………………………………
Hayır
Bilinmiyor
47 of 106
Version 11 – 17/02/07
9. PSA testini neden yaptırdınız?
Aile Hekiminin isteğiyle
Hasta isteğiyle
Hastanedeki tedavi gereği
Özel sağlık kontrolünde
Diğer
Bilmiyorum
Belirtiniz…………………………………………
10. Tıbbi kayıtlarınızdan PSA testinizin sonucunu kontrol etmemizden memnun musunuz?
Evet
Hayır
11. Hiç barsağınıza kamera yerleştirilmesi yoluyla tıbbi bir testten geçtiniz mi (Kolonoskopi,
Sigmoidoskopi)?
Nedeni ve Tarihi………………………………………
Evet
Hayır
Bilinmiyor
12. Hiç mesanenize kamera yerleştirilmesi yoluyla tıbbi bir testten geçtiniz mi (Sistoskopi)?
Evet
Neden, Sonuç ve Tarih………………………………
Hayır
Bilinmiyor
13. Geçmişte Prostatit geçirdiniz mi (prostat bezi enflamasyonu)?
Evet
Neden, Sonuç ve Tarih………………………………
Hayır
Bilinmiyor
14. Geçmişte Üriner Sistem Enfeksiyonu geçirdiniz mi (idrar yolu enfeksiyonu)?
Evet
Tarih……………………………………………………
Hayır
Bilinmiyor
15. Benign Prostat Hiperplazisi (prostat büyümesi) hastalığınız var mı?
Evet
Detaylar……………………………………………….
Hayır
Bilinmiyor
16. Hiç prostat bezi biyopsisi yaptırdınız mı?
Tarih…………………………………………………….
Evet
Hayır
Bilinmiyor
17. Hiç prostat kanseri tanısı aldınız mı?
Evet
Hayır
Bilinmiyor
18. Hiç prostat bezinize operasyon uygulandı mı?
Evet
48 of 106
Version 11 – 17/02/07
Hayır
Bilinmiyor
19. Hiç sterilize edildiniz mi (vazektomi ameliyatı oldunuz mu)?
Evet
Hayır
Bilinmiyor
20. Şu anda hangi ilaçları kullanıyorsunuz?
…………………………….………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
21. Yukarıda yer verilmemiş herhangi bir tıbbi rahatsızlığınız var mı (örneğin diyabet,
epilepsi)? Lütfen
Belirtiniz ..………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
Aile Geçmişi
22. Ailenizde değişikliğe uğrayan gen hangisidir?
Meme Kanseri 1 geni (BRCA1)
Meme Kanseri 2 geni (BRCA2)
Bilinmiyor
22. Gen değişikliği taşıyor musunuz?
Evet
Hayır
Bilinmiyor
23. Ailenizde daha önce prostat kanseri olan var mı?
Evet
Kim?……………………………………………………………
Tanı sırasındaki yaşı………………………………………………..
Hayır
Bilinmiyor
Demografik veriler
24. Çalışma durumunuz nedir?
Aktif ücretli çalışan
Emekli gönüllü çalışan
Emekli
İşsiz ve iş arayan
Hastalık veya sakatlık nedeniyle işsiz
25. Şu anki / son iş ünvanınız……………………………………..……….
Geçersiz
49 of 106
Version 11 – 17/02/07
26. Şimdiki / geçmişteki çalışma şekliniz
Tam zamanlı
Kısmi zamanlı
27. Şimdiki / geçmişteki statünüz
İşveren
Çalışan
Serbest meslek sahibi
28. Kazanılmış vasıflar (en yüksek düzeyi işaretle)
O Düzeyi / GCSE
A Düzeyi
HND / BTEC
NVQ
Lisans
Yüksek Lisans
Hiçbiri
Diğer
Belirtiniz…………………………………………
29. Sigara içiyor musunuz?
No
Evet, içiyorum
Eskiden içiyordum
Sigara içilen yıl sayısı & yaklaşık günlük sigara sayısı…..
Sigara içilen yıl sayısı & yaklaşık günlük sigara sayısı…..
30. Alkol tüketimi
Lütfen haftada tükettiğiniz yaklaşık alkol birim sayısını kutuya yazınız (1 birim
yaklaşık çeyrek litre biraya, küçük bir kadeh şaraba veya bir ölçek sert alkollü içkiye
eşittir).
31. Lütfen boyunuzu yazınız ……… feet ……. inç
32. Lütfen kilonuzu yazınız …… stone ...... libre
VEYA ….. metre
VEYA ……… kg
Lütfen ailenizde bulunan mutasyonun pozisyonunu gen raporunda yazıldığı şekilde belirtiniz:
Lütfen aşağıdaki alana imzanızı atıp, bu anketi doldurduğunuz tarihi yazınız – teşekkür
ederiz.
İmza …………………………………………………………….
Tarih
Gün
Ay
Yıl
Bu ankete zaman ayırdığınız için teşekkür ederiz. Bu soruları yanıtlamakla ilgili
herhangi bir güçlük yaşıyorsanız veya çalışma hakkında başka sorularınız varsa lütfen
bizimle temas kurmaktan çekinmeyiniz:
50 of 106
Version 11 – 17/02/07
**Lütfen yerel iletişim bilgilerini giriniz
51 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK F
AİLE ÖYKÜSÜ ANKETİ
52 of 106
Version 11 – 17/02/07
LÜTFEN BU FORMU DOLDURUP ARAŞTIRMA EKİBİNE GÖNDERİN:
ADRES…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Bu tabloda verdiğiniz bilgiler soyağacınızı çizmek için kullanılacaktır.
kolaylık sağlayacaktır. Ayrıca, bu anketin bir kopyasını kendiniz için
Yaşıyor
Aileniz
Doğum
E/H**
Tam İsim
E/K*
Tarihi
Bu nedenle, etkilenmemiş olanlar da dahil, yakın akrabalarınız hakkında ayrıntılı bilgi vermeniz bize
saklamanız yararlı olabilir.
Ölüm
Kanser
Tanı
Cerrahi
Diğer Ciddi
Sırasındaki
Tarihi
E/H*
Kanser Bölgesi
Uygulanmışsa,
Hastalıklar
Yaş
Hastaneler & Tarih
Çocukla
r
Erkek
Ve
Kız
Kardeşler
Ö/Ü/E*
Ö/Ü/E
Ö/Ü/E
Ö/Ü/E
Ö/Ü/E
* E/K – Erkek/Kadın
** E/H – Evet/Hayır
Ö/Ü/E – Lütfen, kardeşleri Öz/Üvey/Evlatlık şeklinde belirtin. Üveyse, ilgili kardeşle
ortak ebeveyninizi belirtin.
53 of 106
Version 11 – 17/02/07
Annenizin Ailesi
Tam İsim(ler)
Doğum
Tarihi
Yaşıyor
E/H*
Ölüm
Tarihi
Kanser
E/H*
Kanser Bölgesi
Tanı
Sırasındaki
Yaşı
Cerrahi
Uygulanmışsa,
Hastaneler & Tarih
Tanı
Sırasındaki
Cerrahi
Uygulanmışsa,
Diğer Ciddi
Hastalıklar
Anneniz
Annenizin Kız
Kardeşleri
1. Ö/Ü/E•
2. Ö/Ü/E
3. Ö/Ü/E
4. Ö/Ü/E
5. Ö/Ü/E
Annenizin Erkek
Kardeşleri
1. Ö/Ü/E
2. Ö/Ü/E
3. Ö/Ü/E
4. Ö/Ü/E
5. Ö/Ü/E
Annneanne
(Annenizin
Annesi)
Dede (Annenizin
Babası)
Babanızın Ailesi
Tam İsim(ler)
Doğum
Tarihi
Yaşıyor
E/H*
Ölüm
Tarihi
Kanser
E/H*
Kanser
Bölgesi
Diğer Ciddi
Hastalıklar
54 of 106
Version 11 – 17/02/07
Yaşı
Hastaneler & Tarih
Kanser
Bölgesi
Sırasındaki
Babanız
Babanızın Kız
Kardeşleri
1. Ö/Ü/E*
2. Ö/Ü/E
3. Ö/Ü/E
4. Ö/Ü/E
5. Ö/Ü/E
Babanızın Erkek
Kardeşleri
1. Ö/Ü/E
2. Ö/Ü/E
3. Ö/Ü/E
4. Ö/Ü/E
5. Ö/Ü/E
Babaanne
(Babanızın
Annesi)
Büyükbaba
(Babanızın
Babası)
Kuzenleriniz, Kız
ve Erkek
Yeğenleriniz
Tam İsimler
E/K
Ebeveyn Adı
Doğum
Tarihi
Yaşıyor
E/H*
Ölüm
Tarihi
Kanser
E/H*
Tanı
Yaşı
Cerrahi
Uygulanmışsa,
Hastaneler
& Tarih
Diğer Ciddi
Hastalıklar
55 of 106
Version 11 – 17/02/07
Kız Kardeşinizin
Çocukları
1. Ö/Ü/E
2. Ö/Ü/E
3. Ö/Ü/E
4. Ö/Ü/E
Erkek
Kardeşinizin
Çocukları
1. Ö/Ü/E
2. Ö/Ü/E
3. Ö/Ü/E
4. Ö/Ü/E
Kanser veya
Başka Ciddi
Hastalıkları olan
Başka
Akrabaların
Çocukları
Lütfen bireyin
sizinkiyle olan
ilişkisini
olabildiğince
açık biçimde
belirtin
56 of 106
Version 11 – 17/02/07
Varsa, diğer bilgileri ekleyiniz.
Etnik kökeniniz nedir?
Danimarka
Hollanda
Hindistan
İrlanda
Yahudi
Polonya
İskoçya
Diğer (lütfen belirtin)
EVET/HAYIR
Evet ise, Aşkenazi mi, Sefarad mı olduğunuzu belirtin
Doğduğunuz ülke:
Ailenizden başka bir genetikçiye görünen oldu mu?
Evet ise, kime ve nerede?
57 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK G
ÖRNEK TOPLAMA KILAVUZU Hazırlayan Professor H Lilja & Dr Penny Wilson
Tüm örnekler için kan alma zamanı şöyledir:a)
b)
c)
Prostat manipüle edilmeden önce
Cinsel boşalmadan en az 24 saat sonra (24 saat içinde olmuşsa zamanı belirtilmelidir)
Prostatit çözüldükten 6 hafta sonra
Her merkezin her bir örnek için tutması gereken kayıtlar:a)
b)
Örneği almak için kullanılan tüp (tüpün tipi ve üreticisi hakkındaki tüm bilgiler yer
almalıdır)
Tüm örnek manipülasyonları, örneğin:
a. Kanın alındığı zaman
b. Santrifüj zamanı ve ısısı (uygunsa)
c. Saklama zamanı ve ısısı
Kullanılan PSA testinin detayları:
1)
Üretici (örneğin DPC, Roche, Bayer)
2)
Kit (örneğin DPC IMMULITE Üçüncü Jenerasyon testi)
3)
Kit Parti numarası:
Toplanacak örnekler:
(*) işaretli örnekler opsiyoneldir. Merkezler, istedikleri kadar opsiyonel çalışmaya katılabilirler.
Toplanan örnekler kesinlikle 24 saatten fazla (yani 1 gün) oda sıcaklığında ve +4oC’de
saklanmamalıdır.
1)
Lokal PSA testi için örnek toplama (normal koşullarda serum kullanılır, fakat bazı
merkezler plazmayı öneren testleri kullanabilir. Bu bölümde her ikisini toplamaya
gerek yoktur)
Hacim: 5 - 7mL kan
Serum için: Düz tüp
Plazma için: merkezin kullandığı ve PSA testinin üreticisi tarafından önerilen
antikoagülan tüpler
Serum için:
Kanın 30 ile 90 dakika arasında 4oC’de pıhtılaşmasına izin verin.
15 dakika süreyle ~1900g’de santrifüj uygulayın. (Tipik klinik santrifüjde ~1900g
~3400rpm’ye eşittir. Özel rotor ve taşıyıcılar için üretici bilgilerine bakınız)
Serumu steril pipet kullanarak boşaltınız
58 of 106
Version 11 – 17/02/07
*PSA belirleninceye kadar 0.5mL’nin alikotu serumun geri kalan kısmıyla aynı şekilde
işlem görmeli ve daha sonra -20 oC’de dondurulmalıdır
Rutin PSA tespiti ve Aile Hekimi/klinisyen tarafından istenen diğer testler için serumun
merkezin klinik laboratuvarına gönderilmesi gerekmektedir
Plazma için:
Örnek, kan alındıktan sonra en kısa sürede işlenmelidir. 15 dakika süreyle ~1900g’de
santrifüj uygulayın. (Tipik klinik santrifüjde ~1900g ~3400rpm’ye eşittir. Özel rotor ve
taşıyıcılar için üretici bilgilerine bakınız)
Plazmayı steril pipet kullanarak boşaltınız
*PSA belirleninceye kadar 0.5mL’nin alikotu plazmanın geri kalan kısmıyla aynı
şekilde işlem görmeli ve daha sonra -20 oC’de dondurulmalıdır
Rutin PSA tespiti ve Aile Hekimi/klinisyen tarafından istenen diğer testler için
plazmanın merkezin klinik laboratuvarına gönderilmesi gerekmektedir
2)
Rutin kalite kontrolü için serum
Hacim: 5 - 7mL
Toplama tüpleri: Düz
Alikotlar: 2 x 0.5mL, 5 x 0.25 mL, örneğin sonu için olabildiğince çok 0.1mL’lik
alikotlar. (Alikotlu örnekleri saklamak için 1.8mL’lik Nunc Cryotubes tüpleri
kullanılmalıdır)
Saklama: Serum yukarıda belirtildiği şekilde hazırlanmalı ve -20oC veya daha soğuk
bir ısıya transfer edilmelidir (lütfen ısıyı not edin). Örnekler, 24 saate kadar 4oC’de
saklanabilir (bu durum sorun yaratıyorsa 48 saate çıkarılabilir)
Nakil: Örneklerin kuru buz üzerinde, üç ayda bir Kanser Araştırma Enstitüsü’ne
gönderilmesi gerekmektedir
3)
Prof. Lilja’nın laboratuvarında PSA, Hk2 ve yeni marköri de içeren rutin testler
için plazma
Hacim: 5-7 mL
Toplama tüpleri: Li-Heparin
Alikotlar: örnek sonu için olabildiğince çok sayıda alikot x 0.5mL.
Saklama: Plazma yukarıda belirtildiği şekilde hazırlanmalı ve -20oC veya daha soğuk
bir ısıya transfer edilmelidir (lütfen ısıyı not edin). Örnekler, 24 saate kadar 4oC’de
saklanabilir (bu durum sorun yaratıyorsa 48 saate çıkarılabilir)
4)
*Proteomik çalışmalar için serum- bu kısım için, işlem süresi bakımından tüm
örnekleri aynı şekilde işlemek önem taşımaktadır
Hacim: 5-7mL
Toplama tüpü: Düz
59 of 106
Version 11 – 17/02/07
Kanı oda sıcaklığında tam olarak 60 dakika pıhtılaşmaya bırakın.
Örneklere 15 dakika süreyle 4 oC’de santrifüj uygulayın
Tüpü buz üzerine yerleştirin. Serumu steril bir pipetle boşaltıp hemen buz üzerinde
0.5mL’lik alikotlara ayırın
Alikotları mümkün olan en kısa sürede - ideal olarak santrifüjden sonraki 1 saat
içerisinde - - 70 oC, veya daha soğuk bir dondurucuya transfer edin
5)
*Proteomik çalışmaları için plasma
Hacim: 5-7mL
Toplama tüpü: Li-Heparin
Plazma alındıktan sonra tüpü buz üzerine yerleştirin
15 dakika süreyle 4 oC’de santrifüj uygulayın
Tüpü buz üzerine yerleştirin. Plazmayı steril bir pipetle boşaltıp hemen 0.5mL’lik
alikotlar halinde buz üzerine yayın.
Alikotları mümkün olan en kısa sürede - ideal olarak santrifüjden sonraki 1 saat
içerisinde - - 70 oC, veya daha soğuk bir dondurucuya transfer edin
6)
*Genomik çalışmaları için DNA
Hacim: ~ 6mL
Toplama tüpü: EDTA
Tüpler -70 oC veya daha soğuk ortamda saklanmalıdır. Tüplere santrifüj uygulamak
gerekmez. Tüpler -70 oC’ye transfer edilmeden önce, iki haftaya kadar -20 oC’de
bırakılabilir
7)
*Ekspresyon çalışmaları için RNA - PAXgene™ Kan RNA tüp Sistemini kullanma
Hacim: 2 x 2.5mL
Toplama tüpleri: PAXgene™ Kan RNA Tüpleri
PAXgene™ tüpüne kan alındıktan sonra, tüpün 8-10 kere ters çevirilip dik olarak
saklanması gerekir. Örnekler –70oC’de saklanmadan önce bir gece oda ısısında
bekletilmelidir. Her zaman olduğu gibi, işlemin olabildiğince tutarlı bir şekilde
gerçekleştirilmesi önemlidir
The PAXgene™ Kan RNA Tüpleri polistiren tepside değil, yalnızca tel rafta
dondurulmalıdır. Tüpler, kan alındıktan sonra 18-24 saat içinde dondurulmalıdır.
60 of 106
Version 11 – 17/02/07
8)
*Lenfosit Ekstraksiyonu
Hacim: 10mL
Toplama tüpü: Lityum Heparin
Alınan kan 24 saate kadar karanlık ortamda, oda sıcaklığında saklanabilir. 50mL’lik
falkon tüpüne aktarıp 10mL PBS Dulbecco A solüsyonu ekleyin. Kanın altına 10mL
lenfoprep yerleştirip 30 dakika süreyle 2000rpm’de santrifüj uygulayın (~500g, özel
rotor ve taşıyıcılar için üretici bilgilerine bakın). Üst tabakayı ve buffy-coat tabakasını
alın. 50mL’lik falkon tüpüne aktarıp eşit hacimde PBS Dulbecco A solüsyonu ekleyin.
10 dakika süreyle 1200rpm’de santrifüj uygulayın (~250g, özel rotor ve taşıyıcılar için
üretici bilgilerine bakınız). Peleti çözmek için süpernatan tabakayı atıp tıpayı çıkarın.
Saklama: Pelete dondurucu karışım (her örnek için 2.7mL Fötal buzağı serumu ve
0.3ml (%10) DMSO) ekleyip karıştırın. Her bir dondurma flakonuna 1.5mL aktarıp bir
gece boyunca -70˚C’de dondurucu kapta beklettikten sonra sıvı nitrojen dondurucusuna
aktarın.
9)
*İdrar alma
Hacim: üniversal plastik kaplarda 1 x ~ 10mL alınır.
Alikotlar 5 x 1.8ml’lik Cryotubes tüplerde
İdrar, en kısa zamanda -70 oC veya daha soğuk ısıda dondurulmalıdır. Tüpler donarken
genleşme nedeniyle çatlayabileceği için plastik kapları ağzına kadar doldurmayın.
10)
Proteomik için İdrar
İdrar örneğine 5 dakika süreyle 4oC ısıda 1600g’lik santrifüj uygulayın
600 mL’lik idrarı 1.8mL’lik cryotube tüpüne yerleştirin
Aynı tüpe 900 mL denaturing buffer* ekleyin
Bu karışımdan 3 cryo tüpüne 0.5 mL’lik alikotlar ayırın.
-80oC’de dondurun.
Yeni bir 600 mL’lik idrar ve 900mL’lik buffer ile tekrarlayın
Denaturing Buffer Hazırlama:
Gerekli şeyler: 9M üre ve %2 CHAPS/ 50mM pH 9.0
10ml için:
5.4g üre
0.2g CHAPS
10mls Su
61 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK H
PROSTAT BİYOPSİLERİNİ İŞLEME VE BİLDİRME
Hazırlayan Professor Chris Foster
1. Kor Sayısı
ABD ve Avrupa’da yayınlanan bir çok rapor “sekstan” örnekleme yöntemlerinin ilk biyopside
kanserlerin önemli bir yüzdesini “gözden kaçırdığını” ve yaygın biyopsi yaklaşımının daha yüksek
oranda tanı sağladığını teyit etmiştir. Bu çalışmalarda önerilen kor sayısı minimum 8 kor ile yaygın
biyopsi şeması arasında değişkenlik göstermektedir. Birçok rapor 10-12 koru desteklemektedir 1-7.
Bir hastada benimsenecek kesin tekniğin, radyografik anormalliklerin prostat içerisinde saptanıp
saptanmadığına veya prostat biyopsisinin yüksek bir PSA veya dijital rektal anormallik
saptandıktan sonra “kör” bir tarama prosedürü olarak uygulanıp uygulanmadığına bağlı olduğu
ileri sürülebilir. Bununla birlikte, standart, protokol tabanlı bir prosedürün, doğru biçimde
uygulandığında, prostat kanserlerinin çoğu için temel bilgileri ortaya çıkarması, yerini ve haritasını
belirlemesi gerekir. İlk biyopside, minimum 8 kor alınmalıdır 8. Ayrıca, perifer bölgedeki
hipoekoik alanlardan da örnekleme yapılması gerekir 9. Önceki sekstan biyopsilere ek olarak
yapılan iki yan biyopsi ile %15 daha prostat kanseri tanısı konabilmektedir. Eldeki kanıtlar
ışığında, yeni bir prostat kanserine optimum tanı koymak için, standart 10-korlu bir biyopsi
prosedürü uygulanması önerilir 10.
2. Korların Lokasyonu, Anatomik Kaynağı
Yukarıda sözü edilen tüm çalışmalar, ön kısımdaki “boynuzlar” ve apeks de dahil olmak üzere,
prostatın en lateral “subkapsüler” periferik bölgesine biyopsi yapıldığında, kanser tanı başarısının
önemli ölçüde arttığını bildirmiştir. Değişik çalışmalara göre, bu kompartmanların örneklenmesi
sekstan yanlış negatif oranını %25-35’lere kadar düşürmekte, yeni bir rapora göre de, yaygın
biyopsi uygulaması PSA ve yaşa bağlı tanı oranlarını minimum düzeye indirmektedir. Presti ve
arkadaşlarının oluşturduğu şemanın modifiye biçimi olan önerilen şema 10 biyopsiden (6 sekstan
ve her bir yandan 2 lateral ve apikal) oluşmaktadır 11. Bu yaklaşım, biyopsi şemasını 6 merkezi
kor ile sınırlandırarak lateral periferik bölgelerin önemine işaret etmektedir 12. Lateral ve apikal
yerleşime önem veren bu 10-korlu biyopsi protokolü ile periferik bölge kanserlerinin teşhisi
kolaylaşacaktır. Çünkü muhtemelen birçok kanser perifer kaynaklıdır 11. Periferik bölgedeki
hipoekoik alanlar biyopsi stratejisine dahil edilmelidir. Ayrıca, sertleşmiş veya şüpheli alanların
dijital kontrollü biyopsilerinin yapılması da gerekli olabilir. Kanser tanı oranını maksimum düzeye
çıkarmaya dönük öneriler arasına transisyon ve lateral periferik bölgeler gibi daha fazla sayıda
bölgeyi kapsama eğilimi gösteren stratejiler de eklenmiştir 13, 14.
3. Bez Hacmi Değerlendirmeleri
Prostat kanserini büyük prostatlarda teşhis etmek genellikle küçük olanlara göre daha güçtür.
Yapılan çalışmaların çoğu büyük prostatlardan daha fazla kor almanın kanser tanı oranını
artırabileceğini söylese de, 750 hastayı kapsayan yeni bir rapora göre, bez hacmi ile daha büyük
bezlerde prostat kanseri tanısı koyma başarısı arasında ters yönlü bir ilişki bulunmaktadır, ki bu
önerme daha fazla kor biyopsisinin değerini tartışmalı hale getirmektedir 1. Bu durumda, büyük
hacimli bezlerden daha fazla sayıda biyopsi koru almak yararlı olabilir. Fakat, böyle bir varsayımı
destekleyecek objektif, kanıta dayalı veri henüz mevcut değildir.
62 of 106
Version 11 – 17/02/07
4. Korların Uzunluk ve Çapı, Kullanılan İğnelerin Tipi
Doğru korlar elde etmek için uygun tanısal malzemelerin temini önemlidir. Bu tamamen,
kullanılan iğne biyopsi tabancasının tipine ve operatörün becerisine bağlıdır. Eğitim ve etkinlik
değerlendirmesi denetleme yoluyla izlenmelidir.
5. Patolojik Muayeneye Gönderildiklerinde Her Bir Korun Kaynak Kimliğinin Korunması
Laboratuvardaki iş yükünü hafifletmek için, prostatın belirli bir tarafının üst, orta ve alt kısmından
alınan korların tek bir kap içinde teslim edilip toplu olarak rapor edilmesi önerilmektedir. Böyle bir
protokolün benimsenmesi doğru değildir ve Dünya Sağlık Örgütü 15 ile Avrupa tüzüklerine 16
aykırıdır. Kullanılan protokol ne olursa olsun, biyopsi örneklerinin teslim ve patoloji bildirimi
sırasında taraf (sağ/sol) esas alınarak ayrılmaları önemlidir. Örnekleme protokolü modifiye
edilerek alınan örnekler (el ile hissedilebilen anormal bölgeden alınacak birkaç kor), işleme tabi
tutulmak ve raporlanmak üzere ayrı olarak yönlendirilmeli ve saklanmalıdır.
Birçok laboratuvarda histopatoloji iş yükünün fazla olduğu kabul edilse de; hız, işleri kısaltmak,
yararlılık ya da sadece örnek işlem sürecinin teknik yönlerini kolaylaştırmak uğruna standartları
tehlikeye atmak için hiçbir geçerli neden sunulamaz.
Bir hastayı, lokasyon-spesifik tedavi (örneğin radikal prostatektomi ya da seçici radyoterapi) için
potansiyel aday olarak değerlendirmek, birçok farklı klinik, radyolojik ve patolojik kaynaktan
kapsamlı biçimde veri toplanmasını gerektirir. Bu değerlendirme için önemli olan şey, teşhis
edilmiş bir prostat kanserinin kesin yerinin ve olası boyutunun ayrıntılı olarak anlaşılmasıdır. Bu
nedenle, her bir prostat doku kor biyopsisi tek bir kaset içinde “toplanmayıp”, ayrı ayrı saklanmalı
ve işlem görmelidir. Ayrıca, çoklu doku iğne-korlarının tanımlanabilir bazı ajanların varlığına
göre veya prostatik olmayan dokulara göre (örneğin fare karaciğeri öngörülmektedir) sıralanıp tek
bir kaset içerisinde düzenlenmeye çalışılması gereksiz bir işlemdir ve bundan kaçınılmalıdır:
i.
ii.
iii.
iv.
Güvence verilemeyecek kompleks durumlar.
Bireysel olarak olguların belirlenmesinde hata olasılığının artması.
Dokularla ilgili işlem sayısının artması.
Her bir doku korunu tam olarak incelemek için birden çok bölümü kesme
gereksiniminin artması sonucunda, ek çalışmalar için gerekli dokuların kaybı
(örneğin, immüno-histokimya).
Açık biçimde pragmatik olmakla birlikte, “doku agregasyonunun” maliyet-fayda
değerlendirmesinin dokular üzerinde işlem yapmada olasılık dışı hız kazanımı konusunda ayrıntılı
bilginin tehlikeye atılıyor olmasına işaret etmesi muhtemeldir; bu nedenle, bundan kaçınılmalıdır.
6. Uygun Prostatik İğne Biyopsisi İşlem Rehberi
Herhangi bir tarama programından bağımsız olarak, dijital rektal muayene ve PSA testi
kullanımındaki artışla birlikte genel popülasyonda prostat kanseri bilincinin yükselmesiyle, erken
prostatik neoplazi teşhisinde artış olmuştur. Tanım olarak, bu lezyonların büyük bir bölümü daha
küçük yapıda olup morfolojik görünümlerin normal aralığına yakın bir görüntü sunarlar. Bu durum
tanıyı güçleştirir 17. Bu ikilemi çözmeyi kolaylaştırabilecek bazı öneriler getirilmiştir:
Bir kasete yerleştirilen biyopsi sayısı
Ürologlar, prostat kanserinin hangi bölgede bulunduğunu bilmek isterler. Bu bilgi, ünilateral sinir
koruyucu prostatektominin olanaklı olup olmadığının belirlenmesini kolaylaştırabilir.
Adenokarsinom için lezyon şüphesi varsa, bölge-spesifik biyopsi tekrarı için bunların yerini
bilmek önemlidir. Her bir biyopsi korunun ayrı ayrı yerleştirilmesi tercih edilir 16. Bu öneri, daha
önceki yönergelerde açıkça yer almamıştır 15.
İğne biyopsilerinin parafin mumuna yerleştirilmesi işlemi
63 of 106
Version 11 – 17/02/07
Amaç, kanser teşhis oranıyla ilişkili olduğundan, mikroskop değerlendirmesi için olabildiğince
fazla doku elde etmektir 18, 19. Bununla birlikte, iğne biyopsileri fikse edildikten sonra eğrilme
eğilimi gösterirler. Bu yüzden, biyopsi korlarının düz olarak yerleştirilmesi patoloğun incelediği
doku miktarını artıracaktır. İğne biyopsi dokusu iki naylon meş arasında gerdirilerek veya bir
kağıda sarılarak biyopsi dokularının güçlendirilmesi sağlanabilir. Bu işlem, ilk formalin
fiksasyonundan sonra bile yapılabilir. Ne kadar az olursa olsun, manuel işlemler doku travmasına
ve morfolojik bozulmalara yol açabildiğinden bu tür manipülasyonlar önerilmemektedir.
Her bir biyopsi korunun seksiyon sayısı (kesit düzeyleri)
Eski raporlar 15, 19 küçük adenokarsinom odaklarını gözden kaçırmamak için her biyopsi korundan
farklı düzeylerde birkaç kesit almanın zorunlu olduğuna işaret etmiştir. Küçük bir odak tek bir
düzeyde bulunduğunda, farklı düzeylerden biyopsi korları kesmek kesin adenokarsinom tanısına
olanak sağlayabilir. Pratik olarak, prostatik iğne biyopsi örneklerini kesmek ve boyamak için
laboratuvarların tek bir strateji üzerinde anlaşmaya varmaları gerekir. Reyes ve Humphrey,
tamamen parafin mumu bloğundan seri kesitler alınması yoluyla tam histolojik örnekleme
yapılmasının gereksiz olduğu konusunda sağlam kanıtlar göstermiştir 20. İkiyüz ardışık hasta ile
yaptıkları çalışma, her biri farklı seksiyonlar içeren ilk üç lamın var olan tüm kanserleri saptadığını
ve dolayısıyla gereksiz yere ek çalışmalar yapılmasına gerek olmadığını göstermiştir. Ayrıca, ilk
kez kesin biçimde yüksek dereceli PİN teşhis edildikten sonra, yeni seksiyonlar hazırlanmasına
gerek yoktur. Bunun yerine, hastanın klinik takibe alınması ve tam bir biyopsi tekrarı yaptırması
daha doğru olacaktır. İki farklı düzeyden kor seksiyonu alınmasının yeterli olacağı
bildirilmektedir. Ek histolojik analiz veya immünohistokimyanın gerekli olabileceği durumlar için
iki düzey arasındaki ribonlar saklanabilir.
Cam lam üzerinde uzunluk karşılaştırması için, her bir biyopsi korunun uzunluğu makroskopik
tanımın ayrılmaz bir parçası olarak kaydedilmelidir.
7. Prostat Lezyonlarının Tektip Olarak Raporlandırılması için Yönerge
Prostatik iğne biyopsilerinin histopatoloji raporları olabildiğince açık ve kısa olmalıdır. Yani,
patoloji raporlarındaki prostat lezyonlarını ifade eden terimler tektip olmalıdır. Ürolog hangi adımı
atması gerektiğini açıkça bilmediği için, “atipik bezler”, glandüler atipi”, “muhtemelen malign”,
fakat “benign olması dışlanmıyor” gibi terimlerden kaçınılması gerekir. Prostatik iğne
biyopsilerinin yeterli olup olmadığı patoloji raporunda belirtilmelidir. Yetersiz prostatik kor
biyopsi koru, prostat kanseri tanısının güvenilir şekilde doğrulanamamasına veya dışlanamamasına
neden olan; bir korun glandüler yapılarının eksik olması, travmatize olması veya parçalara ayrılmış
olması şeklinde tanımlanır. Aşağıdaki terimlerin son birkaç yılda değerlerini ve tutarlılıklarını
kanıtladıkları görülmektedir:
Benign
Fibromusküler veya glandüler hiperplaziyi, atropinin çeşitli formlarını ve kronik (lenfositik)
enflamasyon odaklarını kapsar. Post-atropik hiperplazili çoklu biyopsiler bu şekilde rapor edilse
de, kendi içerisinde bu bulgu herhangi bir klinik sonuç doğurmaz. Yukarıdaki durumlar arasındaki
farkların klinik anlamı sınırlı olup önemli ölçüde gözlemciler arası varyasyona bağlıdır 21.
Patologlar karsinom gibi görünen benign prostat lezyonları konusunda dikkatli olmalıdırlar 22.
Akut enflamasyon
Bu lezyon, glandüler yapıların hasar görmesi ile karakterizedir. Bu bulgu artmış serum PSA
düzeylerini açıklayabilir.
Kronik granülomatoz enflamasyon
Ksantogranülomatoz enflamasyonu kapsar. Bu durum, PSA düzeylerinin keskin biçimde
yükselmesine ve dijital rektal muayene sonucunun yanlış pozitif çıkmasına neden olabilir.
64 of 106
Version 11 – 17/02/07
Adenoz
Adenozun periferik bölgeden alınan iğne biyopsilerinde çok nadir bir bulgu olması şanstır. Etrafı
sporadik bazal hücreler tarafından çevrelenen küçük bezlerin yoğunlaşması şeklinde
tanımlanabilecek adenoz, atipik adenomatöz hiperplazi olarak da bilinir 23. “Atipik” terimi
malignite ile ilişkiyi çağrıştırabileceğinden ikinci terimin kullanılmaması daha doğru olur.
Prostatik intra-epitelyal neoplazi (PIN)
Başlangıçta düşük dereceli ve yüksek dereceli PİN birbirinden ayrılmışsa da, yalnızca (yüksek
dereceli) PİN rapor edilir. “Düşük dereceli” PİN olarak bilinen ve çeşitli durumlar üzerinde katkısı
bulunan sitolojik ve nükleer anormalliklerin prognostik anlamlılığı yoktur. Sadece “yüksek
dereceli” PİN ile advers prostat kanseri geliştirme riski arasında ilişki vardır. Bu nedenle, HGPIN
artık kısaca “PİN” olarak rapor edilmektedir. Bazı varyantları (solid, komedo ve kribriform)
intraduktal yüksek dereceli kanser yayılması gösteren istenmeyen prostat kanserleriyle ilişkili
olabileceğinden, PİN’in kapsamı ve mimari paterni de rapor edilebilir 24. İzole HG PİN tanısı altı
ay içerisinde biyopsi tekrarı gerektirir. Önceki PİN ile kanser arasında ciddi bir ilişki vardır 25.
PİN’li erkeklerde, sonraki biyopsilerde kanser tanı oranının %36’ya kadar çıktığı
bildirilmektedir26, 27.
Adenokarsinom
Adenokarsinom odaklarının lokasyonu kaydedilmelidir. Bu şekilde, klinisyen pozitif biyopsi
sayısını tam olarak bilebilir. Sadece bir iğne biyopsisinde küçük bir adenokarsinom odağı (< 3mm)
varsa, sonuç kısmına “fokal adenokarsinom” olarak kaydedilebilir. Ayrıca, özellikle organla sınırlı
hastalık tahmininde kantitatif prostat biyopsisinin kullanılmaya başlanmasıyla birlikte, iğne
biyopsilerinin tümör tutulum oranının hesaplanması önerilmektedir 28. Kanser tutulumunun
boyutu, biyopsi kor uzunluklarının yüzdesi şeklinde verilebilir (örneğin, > %5, %10, %20, gibi).
Şüpheli, fakat tanısal olmayan adenokarsinom görünümü
Lezyonun, kesin adenokarsinom tanısı konamayacak kadar küçük olması ve/veya yeterli kriteri
barındırmaması 29, 30.
Prostatik karsinom gibi görünen karsinosarkom, sarkom ve kolon adenokarsinomu gibi diğer
malignite olasılıkları da gözardı edilmemelidir. Farklı bölgelerde adenokarsinom, yüksek dereceli
PİN, veya adenokarsinom şüpheli lezyonlar varsa, bunlar da ayrı ayrı rapor edilmelidir.
Diferansiasyon derecelerini bildirme
Gleason skor sisteminin kullanılması önerilir. Bu derecelendirme sisteminin avantajları, genel
kullanımlı olması ve literatürde prognostik etkisi ve doğruluğu ile ilgili çok sayıda veri
bulunmasıdır. Epstein 31 tarafından da savunulduğu gibi, prostatik adenokarsinoma yönelik 2 ile 4
arasındaki Gleason skorları periferik bölge iğne biyopsilerine bağlanmamalıdır. İğne
biyopsilerinde saptanabilecek en düşük Gleason büyüme paterninin 3’lük büyüme paterni olduğu,
bunun da, 6’lık Gleason skorunun periferik bölge iğne biyopsilerinde olası en düşük skor olduğu
anlamına geldiği bildirilmektedir 32.
Gleason sisteminin önemli bir özelliği, en belirgin iki büyüme paternini dahil ederek prostat
kanserinin heterojenliğini hesaba katmasıdır. Böylece, sekstan iğne biyopsilerinde Gleason skoru 6
ila 10 arasında değişebilmektedir. İğne biyopsisindeki kapsamına bakılmaksızın, ayrı yüksek
dereceli (4 veya 5’lik Gleason büyüme paterni) kanser alanları mutlaka rapor edilmelidir 33.
Radikal prostatektomi örneklerinde, tümör alanının %5’inin daha azından oluşan ikinci bir büyüme
paterni Gleason skoruna dahil edilmez. Bu kural, prostatik iğne biyopsilerindeki yüksek dereceli
kanserler için geçerli değildir: İkinci büyüme paterninin miktarına bakılmaksızın Gleason skoruna
dahil edilir. İğne biyopsilerinde, büyüme paterni 3’e ek olarak patern 4 ve 5 de mevcutsa, Gleason
skoruna patern 5 dahil edilir (yani, 3 + 5 = 8).
65 of 106
Version 11 – 17/02/07
İmmünohistokimya
Tanısal cerrahi patologlarının faydalandığı tüm özel araştırma yöntemleri arasında sadece
immünohistokimya rutin olarak kabul edilmiş ve kendine düzenli bir yer edinmiştir. Yüksek
moleküler ağırlıklı sitokeratinleri 34-38 ve αMeCo racemase’ı 39-42 saptamak için özellikle antikor
uygulanmıştır. Daha önceleri “keratin 903” olarak bilinen ve 1982’de Gown ve Vogel 43 tarafından
üretilen 34βE12 antikoru ile glandüler epitelyal yapılarda bazal hücre bulunmadığı anlaşılır ki bu
da (tanısal olmayıp) malign değişikliği gösterir. Bunun tersine, αMeCo racemase’ın P504S adı
verilen gelişmiş ekspresyonu (ilk defa Xu ve ark. tarafından bildirilmiştir 39) hem luminal, hem de
bazal tipteki neoplastik prostatik epitelyal hücrelerde görülür. Görünümleri yanlış
değerlendirmemek için, her iki belirtecin de deneyimli immünohistokimya uzmanları tarafından
uygulanması ve yine deneyimli tanısal patologlar tarafından dikkatle değerlendirilmesi gerekir. Bu
tür tanısal yardımcıları desteklemenin iyi morfolojik değerlendirmenin “Altın Standardı” olması
yeterince güçlü vurgulanamamaktadır.
Kalite kontrol göstergeleri
Kaliteyi güvence altına almak ve mediko-yasal şikayetleri önlemek için, prostat iğne biyopsileri ile
ilgili işlem ve raporlandırma sürecinin standart hale getirilmesi giderek önemli hale gelecektir.
Kalite göstergesi olarak, iğne biyopsilerinin ortalama uzunluğu ve yetersiz biyopsilerin yüzdesi
kullanılabilir. Şüpheli lezyonların sıklığı, patoloğun ulaştığı kesinlik düzeyi hakkında endikasyon
sağlayabilir. Şüphesiz, bu çeşitli faktörlere bağlıdır; bunlar arasında, üzerinde çalışılan popülasyon,
iğne biyopsi ve proseslerinin ve boyamanın kalitesi ve patoloğun güveni bulunur. Şüpheli lezyon
yüzdesi %5’i geçmemelidir, çünkü tekrar biyopsileri için endikasyon sıklığınının çok fazla
artmasına neden olur.
Referanslar
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Durkan GC, Sheikh N, Johnson P, Hildreth AJ, Greene DR: Improving prostate cancer
detection with an extended-core transrectal ultrasonography-guided prostate biopsy
protocol, British Journal of Urology International 2002, 89:33-39
Matlaga BR, Eskew LA, McCullough DL: Prostate biopsy: indications and technique,
Journal of Urology 2003, 169:12-19
Stewart CS, Leibovich BC, Weaver AL, Lieber MM: Prostate cancer diagnosis using a
saturation needle biopsy technique after previous negative sextant biopsies, Journal of
Urology 2001, 166:86-91
Taylor JA, Gancarczyk KJ, Fant GV, McLeod DG: Increasing the number of core samples
taken at prostate needle biopsy enhances the detection of clinically significant prostate
cancer, Urology 2002, 60:841-845
Haggarth L, Ekman P, Egevad L: A new core-biopsy instrument with an end-cut technique
provides prostate biopsies with increased tissue yield, British Journal of Urology
International 2002, 90:51-55
Bott SR, Young MP, Kellett MJ, Parkinson MC, Contributors to the UCL Hospitals' Trust
Radical Prostatectomy Database: Anterior prostate Cancer: is it more difficult to diagnose?,
British Journal of Urology International 2002, 89:886-889
Fink KG, Hutarew G, Lumper W, Jungwirth A, Dietze O, Schmeller NT: Prostate cancer
detection with two sets of ten-core compared with two sets of sextant biopsies, Urology
2001, 58:735-739
Damiano R, Autorino R, Perdona S, De Sio M, Oliva A, Epsposito C, Cantiello F, Di
Lorenzo G, Sacco R, D'Armiento M: Are extended biopsies really necessary to improve
prostate cancer detection?, Prostate Cancer and Prostate Disease 2003, 6:250-255
66 of 106
Version 11 – 17/02/07
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
Lee F, Gray JM, McLeary RD, Meadows TR, Kumasaka GH, Borlaza GS, Straub WH, Lee
FJ, Solomon MH, McHugh TA: Transrectal ultrasound in the diagnosis of prostate cancer:
location, echogenicity, histopathology and staging, Prostate 1985, 7:117-129
Philip J, Ragavan N, Desouza J, Foster CS, Javle P: Effect of peripheral biopsies in
maximising early prostate cancer detection in 8-, 10- or 12-core biopsy regimens, British
Journal of Urology International 2004, 93:1218-1220
Presti JCJ, Chang JJ, Bhargava V, Shinohara K: The optimal systematic prostate biopsy
scheme should include 8 rather than 6 biopsies: results of a prospective clinical trial,
Journal of Urology 2000, 163:163-166
de la Taille A, Antiphon P, Salomon L, Cherfan M, Porcher R, Hoznek A, Saint F, Vordos
D, Cicco A, Yiou R, Zafrani ES, Chopin D, Abbou CC: Prospective evaluation of a 21sample needle biopsy procedure designed to improve the prostate cancer detection rate,
Urology 2003, 61:1181-1186
Epstein JI, Walsh PC, Sauvageot J, Carter HB: Use of repeat sextant and transition zone
biopsies for assessing extent of prostate cancer, Journal of Urology 1997, 158:1886-1890
Levine MA, Ittman M, Melamed J, Lepor H: Two consecutive sets of transrectal ultrasound
guided sextant biopsies of the prostate for the detection of prostate cancer, Journal of
Urology 1998, 159:471-475
Bostwick DG, Foster CS, Algaba F, Hutter RVP, Montironi R, Mostofi FK: Second
International Consultation on Prostate Cancer, Co-sponsored by WHO and UICC, June 2729. Edited by Murphy G, Denis L, Khoury S, Partin A, Denis L. Paris, Plymbridge
Distributors Ltd, 2000, p.
Boccon-Gibod L, van der Kwast TH, Montironi R, Boccon-Gibod L, Bono A: Handling
and pathology reporting of prostate biopsies, European Urology 2004, 46:177-181
Epstein JI: Diagnosis and reporting of limited adenocarcinoma of the prostate on needle
biopsy, Modern Pathology 2004, 17:307-315
van der Kwast TH, Lopes C, Santonja C, Pihl CG, Neetens I, Martikainen P, Di Lollo S,
Bubendorf L, Hoedemaeker RF, Members of the pathology committee of the European
Randomised Study of Screening for Prostate Cancer: Guidelines for processing and
reporting of prostatic needle biopsies, Journal of Clinical Pathology 2003, 56:336-340
Iczkowski KA, Casella G, Seppala RJ, Jones GL, Mishler BA, Qian J, Bostwick DG:
Needle core length in sextant biopsies influences prostate cancer detection rate, Urology
2002, 59:698-703
Reyes AO, Humphrey PA: Diagnostic effect of complete histologic sampling of prostate
needle biopsy specimens, Anatomic Pathology 1998, 109:416-422
Oppenheimer JR, Kahane H, Epstein JI: Granulomatous prostatitis on needle biopsy,
Archives of Pathology and Laboratory Medicine 1997, 121:724-729
Foster CS, Sakr WA: Proliferative lesions of the prostate that mimic carcinoma, Current
Diagnostic Pathology 2001, 7:194-212
Bostwick DG, Srigley J, Grignon D, Maksem J, Humphrey P, van der Kwast T, Bose D,
Harrison J, Young RH: Atypical adenomatous hyperplasia of prostate: Morphologic criteria
for its distinction from well-differentiated carcinoma, Human Pathology 1993, 24:819-832
Cohen RJ, McNeal JE, Bailey T: Patterns of differentiation and proliferation in intraductal
carcinoma of the prostate; significance for cancer progression, The Prostate 2000, 43:11-19
Meng MV, Shinohara K, Grossfeld GD: Significance of high-grade prostatic intraepithelial
neoplasia on prostate biopsy, Urology and Oncology 2003, 21:145-151
Davidson D, Bostwick DG, Qian JQ, Wollan PC, Oesterling JE, Rudders RA, Siroky M,
Stilmant M: Prostatic intraepithelial neoplasia is a risk factor for adenocarcinoma:
Predictive accuracy in needle biopsies, Journal of Urology 1995, 154:1295-1299
Goeman L, Joniau S, Ponette D, Van der Aa F, Roskams T, Oyen RH, Van Poppel H: Is
low-grade prostatic intraepithelial neoplasia a risk factor for cancer?, Prostate Cancer and
Prostatic Diseases 2003, 6:305-310
67 of 106
Version 11 – 17/02/07
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
Haese A, Chaudhari M, Miller MC, Epstein JI, Huland H, Palisaar J, Graefen M,
Hammerer P, Poole EC, O'Dowd GJ, Partin AW, Veltri RW: Quantitative biopsy pathology
for the prediction of pathologically organ-confined prostate carcinoma: a multiinstitutional
validation study, Cancer 2003, 97:969-978
Cheville JC, Reznicek MJ, Bostwick DG: The focus of atypical glands suspicious for
malignancy in prostatic needle biopsy specimens: Incidence, histologic features, and
clinical follow-up of cases diagnosed in a community practice, American Journal of
Clinical Pathology 1997, 108:633-640
Epstein JI: How should atypical prostate needle biopsies be reported? Controversies
regarding the term "ASAP", Human Pathology 1999, 30:1401-1402
Epstein JI: Gleason score 2-4 adenocarcinoma of the prostate on needle biopsy: a diagnosis
that should not be made, American Journal of Surgical Pathology 2000, 24:477-478
Epstein JI, Allsbrook WC, Amin M, Egevad LL, The ISUP Grading Committee: The 2005
International Society of Urological Pathology (ISUP) Consensus Conference on Gleason
Grading of Prostatic Carcinoma, American Journal of Surgical Pathology 2005, 29:12281242
Srigley JR, Amin MB, Bostwick DG, Grignon DJ, Hammond ME: Updated protocol for
the examination of specimens from patients with carcinomas of the prostate gland: a basis
for checklists. Cancer Committee, Archives of Pathology and Laboratory Medicine 2000,
124:1034-1039
Devaraj LT, Bostwick DG: Atypical basal cell hyperplasia of the prostate.
Immunophenotypic profile and proposed classification of basal cell proliferations,
American Journal of Surgical Pathology 1993, 17:645-659
Brawer MK, Peehl DM, Stamey TA, Bostwick DG: Keratin immunoreactivity in the
benign and neoplastic human prostate, Cancer Research 1985, 45:3663-3667
Purnell DM, Heatfield BM, Anthony RL, Trump BF: Immunohistochemistry of the
cytoskeleton of human prostatic epithelium. Evidence for disturbed organization in
neoplasia, American Journal of Pathology 1987, 126:384-395
Hedrick L, Epstein JI: Use of keratin 903 as an adjunct in the diagnosis of prostate
carcinoma, American Journal of Surgical Pathology 1989, 13:389-396
Grignon DJ, Ro JY, Ordonez NG: Basal cell hyperplasia, adenoid basal cell tumor, and
adenoid cystic carcinoma of the prostate gland: an immunohistochemical study, Human
Pathology 1988, 19:1425-1433
Xu J, Stolk JA, Zhang X, Silva SJ, Houghton RL, Matsumura M, Vedvick TS, Leslie KB,
Badaro R, Reed SG: Identification of differentially expressed genes in human prostate
cancer using substraction and microarray, Cancer Research 2000, 60:1677-1682
Jiang Z, Woda BA, Rock KL, Xu Y, Savas L, Khan A, Pihan G, Cai F, Babcook JS,
Rathanaswami P, Reed SG, Xu J, Fanger GR: P504S: a new molecular marker for the
detection of prostate carcinoma, American Journal of Surgical Pathology 2001, 25:13971404
Rubin MA, Zhou M, Dhanasekaran SM, Varambally S, Barrette TR, Sanda MG, Pienta KJ,
Ghosh D, Chinnaiyan AM: alpha-Methylacyl coenzyme A racemase as a tissue biomarker
for prostate cancer, JAMA 2002, 287:1662-1670
Luo J, Zha S, Gage WR, Dunn TA, Hicks JL, Bennett CJ, Ewing CM, Platz EA,
Ferdinandusse S, Wanders RJ, Trent JM, Isaacs WB, De Marzo AM: Alpha-methylacylCoA racemase: a new molecular marker for prostate cancer, Cancer Research 2002,
62:2220-2226
Gown AM, Vogel AM: Monoclonal antibodies to intermediate filament proteins of human
cells: unique and cross-reacting antibodies, Journal of Cell Biology 1982, 95:414-424
Evans AJ: Alpha-methylacyl CoA racemase (P504S): overview and potential uses in
diagnostic pathology as applied to prostate needle biopsies, Journal of Clinical Pathology
2003, 56:892-897
68 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK J
PROSTAT KANSERİNİN TNM EVRELERİ
TX
T0
T1
Primer tümör belirlenemiyor
Primer tümörle ilgili kanıt yok
El ile hissedilemeyen veya görüntülenemeyen klinik
olarak bariz olmayan tümör
Rezekte dokunun %5 veya daha azında tümöre bağlı
T1a histolojik bulgu
Rezekte dokunun %5 veya daha fazlasında tümöre bağlı
T1b histolojik bulgu
İğne biyopsisi ile saptanmış tümör (örneğin, yükselmiş
T1c PSA nedeniyle)
T2 Prostat ile sınırlı tümör*
Tek lobu tutan tümör
T2a
Her iki lobu tutan tümör
T2b
T3 Tümör, prostat kapsülü boyunca yayılmış**
Ekstrakapsüler yayılım (unilateral veya bilateral)
T3a
Tümör meni kese(s)(ler)ini invaze etmiş
T3b
T4 Tümör fikse veya meni keseleri dışındaki bitişik yapıları
invaze etmiş: mesane boynu, eksternal sfinkter, rektum,
levator kaslar, ve/veya pelvis duvarı
*Not: Bir veya her iki lobda iğne biyopsisi ile saptanan fakat elle hissedilemeyen veya görüntüleme yoluyla
görülemeyen tümörler T1c OLARAK SINIFLANDIRILIR.
**Not: Prostat apeksine veya prostat kapsülünün içine (ötesine değil) invazyon T3 olarak değil, T2 olarak
sınıflandırılır.
Primer Tümör, Patolojik (pT)
pT2***
pT2a
pT2b
pT3
pT3a
pT3b
pT4
Organla sınırlı
Unilateral
Bilateral
Ekstraprostatik yayılım
Ekstraprostatik yayılım
Meni kesesi invazyonu
Mesane, rektum invazyonu
***Not: Patolojik T1 sınıflandırması yoktur.
Bölgesel Lenf Nodları (N)
NX
N0
Bölgesel lenf nodları belirlenemiyor
Bölgesel lenf nodu metastazı yok
Kaynak: Green, F.L. (2002) AJCC Cancer Staging Manual. Chicago: Springer, 2002.
69 of 106
Version 11 – 17/02/07
Histopatolojik Derece (G)
GX
G1
G2
G3–4
Derece belirlenemiyor
İyi diferansiye (hafif anaplazi)
Orta derecede diferansiye (orta dereceli anaplazi)
Az diferansiye veya diferansiye değil (belirgin anaplazi)
Araştırma amacıyla, Gleason skorlarının gruplandırılması gerekirse, aşağıdaki gruplandırma önerilir:
GLEASON SKORU
2–4
5–6
7
8–10
iyi diferansiye
orta derecede diferansiye
orta derecede az diferansiye
az diferansiye
Kaynak: Green, F.L. (2002) AJCC Cancer Staging Manual. Chicago: Springer, 2002.
70 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK K
TEDAVİ VE YÖNETİM ANKETİ
71 of 106
Version 11 – 17/02/07
ÖZEL VE GİZLİ – HASTA KAYITLARI
Ülke
Merkez
Hasta Çalışması
Tarih
IMPACT Çalışması
Prostat kanserine genetik
yatkınlığı olan erkeklerin
belirlenmesi: BRCA1/2
mutasyon taşıyıcılarında ve
kontrollerde hedefe yönelik
tarama.
Tedavi İzlem Anketi
Hasta tedavisi ve sağlığı konulu aşağıdaki soruları cevaplandırmanızdan mutluluk
duyacağız. Lütfen her soruya olabildiğince tam yanıt vermeye çalışın. Cevaplar son
derece gizli tutulacak ve sadece tıbbi araştırma amacıyla kullanılacaktır. Sorularınız için
lütfen aşağıdaki kişilerle iletişim kurun:
Elizabeth Bancroft
Research Nurse
Downs Road, Sutton Surrey SM2 5PT UK
Tel: +44 (0)207 808 2136
Faks: +44 (0)208 770 1489
Dr Anita Mitra
Clinical Research Fellow
Institute of Cancer Research & RMH
Downs Road, Sutton, Surrey SM2 5PT UK
Tel: +44 208 661 3896
Faks: +44 (0)208 770 1489
Royal Marsden Hastanesi Eski Klinik Araştırma Üyesi Dr Reza Sharifi tarafından hazırlanmıştır. Bu
anket, EMBRACE, ProtecT ve ERSPC çalışmalarının desteğiyle geliştirilmiştir.
Anketi doldurduğunuz için teşekkür ederiz.
72 of 106
Version 11 – 17/02/07
VERSİYON 1: 1/12/2004
IMPACT çalışmasına katıldığınız için teşekkür ederiz. Hastanıza prostat kanseri tanısı
konmuş olup, bu anket tedavi şekli, yanıt, yineleme ve tedavinin yan etkileri hakkında
sorular sormaktadır. Anketi doldurmanıdan memnuniyet duyarız – soruların çoğuna,
cevabınıza uyan kutuyu işaretleyerek cevap verebilirsiniz. Sağladığınız bilgiler, prostat
kanseri ve germline BRCA1/2 mutasyonu taşıyan erkeklerde spesifik tedavi yanıtını ve
hayatta kalım oranını etkileyebilecek faktörlerin araştırılmasında kullanılacaktır.
Bu bilgilerin yılda bir kez güncellenmesini isteyeceğiz ve bu amaçla zamanı geldiğinde
sizden bu anketi güncellemenizi isteyeceğiz. Bu bilgilerin tümü çok gizlidir ve sadece
IMPACT çalışması için kullanılacaktır.
Lütfen soruları olabildiğince doğru ve eksiksiz bir şekilde yanıtlayın. Herhangi bir soruya
vereceğiniz yanıt konusunda emin değilseniz veya çeşitli nedenlerle yanıt veremiyorsanız
lütfen bu durumu anket üzerinde belirtiniz.
Bu anket veya çalışma hakkında herhangi bir sorunuz varsa, lütfen yerel
koordinatörle veya İngiltere’deki çalışma merkeziyle iletişim kurun:
Ms Elizabeth Bancroft
Research Nurse
Downs Road
Sutton
Surrey SM2 5PT
UK
Tel: +44 (0)207 808 2136
Faks: +44 (0)208 770 1489
73 of 106
Version 11 – 17/02/07
BÖLÜM A: HASTANIN DOKTORU & HASTANE BİLGİLERİ
Hastanın tedavi ekibini ve yerini teyit etmek için lütfen aşağıdaki bölümü doldurun.
A1.
A2.
Bugünün tarihi
.........../........../........... (gün/ay/yıl)
Formu dolduran kişinin isim ve ünvanı:
İsim:……………………………………………….
Ünvan:……………………………………….
A3.
Hastane adı ve Adresi:
Hastane/ Tedavi Merkezi adı::………………………………………………………….
Hastane Adresi:…………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
Ülke:……………………………………… Posta Kodu:…………………………………
Telefon Numarası …………………………………………………………………………
Faks Numarası ………………………………………………………………………………..
A4.
Doktorun adı ve uzmanlık alanı (yukardakinden farklı ise):
Lütfen, hastanın tedavi ekibinin doğrudan sorumluluğunu taşıyan kişiyi belirtin.
İsim:…………………………………….Uzmanlık:…………………………………
A5.
Hastanın gündüz bakımından sorumlu AH veya doktor:
AH’nin Adı: ………………………………………………………………………………...
AH’nin Adresi: ………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………........
…………………………………………………………Posta Kodu ........……........……........
Telefon Nuarası ………………………………………………………………………….
74 of 106
Version 11 – 17/02/07
BÖLÜM B: KİŞİSEL BİLGİLER
Hastayla ilgili bilgileri teyit etmek ve güncellemek için lütfen aşağıdaki bölümü doldurunuz.
B1.Hastanın Adı:...............................................................................................................
Ön Adı
Diğer Ad(lar)ı
Soyadı
B2.
Hastanın Adresi:
……………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………..
B3.
Hastanın doğum tarihi:
………../………./………. (gün/ay/yıl)
B4. Hastanın hastane numarası:
B5. Hastanın durumu:
Sağ
Ölü
B6. Hasta ölmüşse, lütfen nedenini ve tarihini belirtiniz:
Neden: ……………………………………..
Tarih: ………/………/……… (gün/ay/yıl)
B7.
Hasta, tedavi bilgilerinin kullanılmasını kabul etmemişse nedenini belirtiniz.
……….…………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………..……………………………………..
…………………………………………………………………………..........…………..
75 of 106
Version 11 – 17/02/07
BÖLÜM C: TIBBİ GEÇMİŞ
C1.
Hasta son 12 ay içerisinde operasyon, cerrahi prosedür, ciddi tıbbi problemler, hastalık, kaza
veya yaralanma geçirmiş mi?
Evet
Hayır
Hayır ise, C2’ye geçiniz
Lütfen her bir operasyon veya hastalık için aşağıdaki tabloyu doldurunuz. Tablonun ilk
satırında bir cerrahi prosedür örneği verilmiştir.
Operasyon / hastalık
tipi
örneğin, Vazektomi
C2.
Operasyon
/ hastalık
tarihi
1-10-04
Hastane adı
Operasyon nedeni
Aile planlaması
RMH Hastanesi, Londra
Lütfen hastalardan, cinsel işlevle ilgili aşağıdaki soruları puanlamalarını isteyin:
1. Ereksiyon sağlama ve
sürdürme konusundaki
güveninizi nasıl
değerlendiriyorsunuz?
2. Cinsel uyarıyla ereksiyon
sağladığınızda,
ereksiyonlarınız hangi sıklıkta
partnerinize girebilecek
yeterlilikte oluyor?
3. Cinsel ilişki sırasında,
partnerinize girdikten sonra
hangi sıklıkta ereksiyonunuzu
sürdürdünüz?
4. Cinsel ilişki sırasında,
ilişkiyi tamamlamak için
ereksiyonu sürdürmek ne
kadar güç oluyordu?
5. Cinsel ilişkiye teşebbüs
ettiğinizde, sizin için hangi
sıklıkta tatmin edici oluyordu?
Çok
düşük
1
Düşük
Orta
Yüksek
2
3
4
Cinsel aktivite
yok
Hemen
hiç veya
hiç
Birkaç kere
(yarıdan az)
2
Bazen
Çoğu zaman
(yarıdan çok
daha fazla)
4
0
1
Cinsel aktivite
yok
Hemen
hiç veya
hiç
0
1
İlişkiye
teşebbüs
etmedim
0
Cinsel aktivite
yok
Son
derece
güç
1
Hemen
hiç veya
hiç
1
Birkaç kere
(yarıdan az)
2
Çok güç
2
Birkaç kere
(yarıdan az)
2
(yaklaşık
yarısında)
3
Bazen
(yaklaşık
yarısında)
3
Çoğu zaman
(yarıdan çok
daha fazla)
4
Güç
3
Biraz güç
4
Bazen
Çoğu zaman
(yarıdan çok
daha fazla)
4
(yaklaşık
yarısında)
3
0
SKOR
Toplam Skor ________
(Skor 21 veya daha düşükse, hasta erektil disfonksiyon bulguları gösteriyor olabilir)
76 of 106
Çok
yüksek
5
Hemen
her
zaman
veya her
zaman
5
Hemen
her
zaman
veya her
zaman
5
Güç
değil
5
Hemen
her
zaman
veya her
zaman
5
Version 11 – 17/02/07
Geçen ay, hangi
sıklıkta…
1. …idrarınızı
tamamen yaptıktan
sonra mesanenizin dolu
olduğunu hissettiniz?
2. …idrarınızı
yaptıktan sonra iki saat
geçmeden tekrar idrar
yapmak zorunda
kaldınız urinating?
3. …idrarınızı
yaptığınız halde birkaç
kez yeniden başlayıp
durduğunuz oldu?
4. …idrar yapmayı
ertelemekte güçlük
çektiniz?
5. …idrar akışınızda
zayıflama oldu?
6. …idrar yapmaya
başlamak için kendinizi
zorlamanız gerekti?
Hiç
0
1/5’den
daha az
1
Yarısından
azında
2
Yaklaşık
yarısında
3
Yarıdan
fazlasında
4
Hemen
hepsinde
5
0
1
2
3
4
5
0
1
2
3
4
5
0
1
2
3
4
5
0
1
2
3
4
5
0
1
2
3
4
5
Hiç
Bir kere
İki kere
3 kere
4 kere
0
1
2
3
4
5 kere
veya
daha çok
5
7. Geçen ay, gece
yattığınız saatten sabah
kalkıncaya kadar,
idrarınızı yapmak için
genellikle kaç kere
yataktan kalktınız?
C3.
Skor
Lütfen hastadan aşağıdaki üriner semptomları puanlandırmasını isteyiniz:
Toplam Skor ________
0 – semptom yok
1-7 prostat büyümesiyle ilgili hafif semptomları gösterir
8-19 prostat büyümesiyle ilgili orta dereceli semptomları gösterir
20-35 ciddi semptomlara işaret eder
C4. Hasta aşağıdaki hastalıklardan herhangi birine sahipse belirtiniz (Cevap evet ise, açıklayınız):
A
Solunum hastalığı
Evet
Hayır Açıklama:
B
Kardiyovasküler hastalık
Evet
Hayır Açıklama:
C
Böbrekle ilgili sorunlar
Evet
Hayır Açıklama:
D
Nörolojik sorunlar
Evet
Hayır Açıklama:
E
Diyabet
Evet
Hayır Açıklama:
F
Hipertansiyon
Evet
Hayır Açıklama:
G
Enflamatuar bağırsak
hastalığı
Evet
Hayır Açıklama:
77 of 106
Version 11 – 17/02/07
H
İritabl bağırsak sendromu
Evet
Hayır Açıklama:
I
Hemoroid
Evet
Hayır Açıklama:
J
Diğer Kanser
Evet
Hayır Açıklama:
BÖLÜM D: PROSTAT KANSER TANISI VE ARAŞTIRMALARI
D1.
Tanı Tarihi:
……./……./…….. (gün/ay/yıl)
D2.
Tanının konduğu hastane (Bölüm A’dan farklı ise):
İsim……………………………………….Adres:………………………..
…………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………….
Ülke:………………………………Posta Kodu..……………………………
Tel:…………………………………… Faks:…………………………………….
D3.
Tanı sırasındaki PSA değeri:
Total PSA (ng/ml):…………………………………………
Serbest/Total(%):…………………………………………
D4.
Tanı sırasında evreleme: (IMPACT yönetim kurulunun kabul ettiği Prostat Evreleme
sistemi The Prostate Staging, 1997TNM’dir. Ekte bir TNM evreleme formu bulunmaktadır).
T:
T1
T2
T3
T4
a
a
a
b
b
b
N:
NX
N0
N1
M:
MX
M0
M1
M1a
c
M1b
M1c
D5.
Tanı sırasındaki histolojik derece:
(Lütfen, doldurduğunuz bu forma patoloji raporunu ekleyiniz)
Histoloji Raporunun Tarihi : ……./………../…………. (gün/ay/yıl)
Derecelendirme:
G1
G2
G3
GX
Tanı sırasındaki Gleason Skoru:
Majör Patern:
1
2
3
78 of 106
4
5
Version 11 – 17/02/07
Minör Pattern:
1
2
3
4
5
Toplam Skor:………………………………………………..
Patolog adı:…………………………………
Patoloji merkezi:……………………………………
Adres: …………………………………………..................................................................
……………………………………………………………………………………………….
Ülke:………………………………… ………Posta Kodu:……………………………….
Telefon Numarası ……………………………Faks Numarası:………………………………
D6 Tanı sırasındaki Dijital Rektal Muayene sonucu:
Normal
D7.
Tarih: …/……../……..(gün/ay/yıl)
Anormal
Tanı sırasındaki Görüntüleme araştırması:
Görüntüleme Tipi
CT Taraması
Rapor Tarihi
1)
2)
MRI
1)
2)
Transrektal Ultrason
(TRUS)
Kemik Taraması
1)
2)
1)
2)
IVP
1)
(İntravenöz Pyelografi)
2)
Diğer
1)
2)
79 of 106
Sonuç (normal veya anormal –
anormal ise, raporun bir kopyasını
gönderin)
Version 11 – 17/02/07
BÖLÜM E: TEDAVİ
E1. Prostat kanseri tanısı konduktan sonra hastanızın hangi tedaviyi görmekte olduğunu belirtiniz:
Gözlem
Aktif Gözlem
Yalnızca Radikal Prostatektomi
Radikal Prostatektomi ve ek hormon terapisi
Yalnızca Radyoterapi
Radyoterapi ve ek androjen ablasyonu
Kriyoablasyon Tedavisi
Yüksek-Yoğunluklu Odaklı Ultrason (HIFU)
İmmüno-vaccine tedavisi
E2. Tedavi sonrası PSA değeri
a) 1 ay
Tarih………..
Total(ng/ml): ..……….…… Serbest:Total (%) ……………
b) 2 ay
Tarih………..
c) 3 ay
Tarih………..
d) 6 ay
Tarih………..
e) 6 aydan çok Tarih………..
Tedavinin bilgileri
Tarih…………./………………../…………………..
Hastane………………………………………………..
Cerrah…………………………………………………
E3.1 Radikal Prostatektomi prosedürü:
Radikal perineal prostatektomi
Radical retropubik prostatektomi
Laparoskopik radikal prostatektomi
E3.2: Lenfadenektomi yapıldı mı?
Evet
Evet ise, belirtiniz:
- rezekte edilen nod sayısı
- pozitif sayısı
Hayır
E3.3: Ek tedavi:
Radyasyon Tedavisi
Adjuvan veya Neo-adjuvan
Diğer: lütfen belirtin:……………………………………..
80 of 106
Version 11 – 17/02/07
E.3.4: Komplikasyonlar:
E4. Radyoterapi
Miyokard enfarktüs
Derin venöz tromboz (DVT)
Pulmoner emboli
Kan transfüzyonu
Anastomotik striktür
İnguinal herni
İnsizyonel herni
Üriner inkontinans
İktidarsızlık
Diğer: lütfen belirtiniz......................……………………………
Dış Işın Radyasyonu (EBR)
Brakiterapi
EBR ile kombine Brakiterapi
EBR & Hormon Terapsi
E4.1: Total Doz: …………………………………….
E4.2: Fraksiyonasyon:…………………………………………………
E4.3: Radyoterapi sonrası geç yan etkilerin değerlendirilmesi – lütfen hastaya aşağıdaki
semptomları sorun. (Son 4 haftayı kapsayan semptomları puanlayın)
Radyasyon Sonrası Geç Yan Etkilerin Değerlendirilmesi (Son 4 haftayı kapsayan semptomları puanlayın)
Lütfen uygun cevabı daire içine alın
ÜRİNER SEMPTOMLAR (üriner sistem enfeksiyonları hariç)
Ortalama gündüz sıklığı
1. >2 saatte bir
2. 2 saatte bir
3. 1-2 saatte bir (tedavi yok)
4. 1-2 satte bir (basit poliklinik
tedavisi)
5. <1 satte bir
9. Bilinmiyor
Noktüri
1. 0-1 kere
2. 2-3 kere
3. 4-5 kere
4. 6-8 kere
5. >8 kere
9. Bilinmiyor
İnkontinans
1. Yok
2. Arasıra görülen inkontinans
3. Ped kullanılacak sıklıkta inkontinans
9. Bilinmiyor
BAĞIRSAK SEMPTOMLARI
Sıklık
1.
2.
3.
4.
9.
1-2 kere
3-4 kere (tıbbi tedavi yok)
3-4 kere (basit poliklinik
tedavisi)
≥ 5 kere +/- tedavi
Bilinmiyor
Rektal Kanama
1. Yok
2. Arasıra (tedavi yok)
3. Orta (basit poliklinik
tedavisi)
4. Şiddetli (kan transfüzyonu,
cerrahi)
9. Bilinmiyor
81 of 106
Erektil Potans
1. Normal Ereksiyon
2. Azalmış
3. Yok
9. Bilinmiyor
Version 11 – 17/02/07
Radyoterapi sonrası geç yan etkiler için RTOG Derecelendirmesi (Son 4 haftayı kapsayan semptomları puanlayınız)
0-5 arasında derecelendiriniz
Diyare
______
Proktit
______
Sistit
Hematüri
______
______
Derecelendirme Sistemi
Derece 0 – semptom yok
Derece 1 – tedavi gerektirmeyen minör semptomlar
Derece 2 – basit klinik tedaviye yanıt veren semptomlar
(yaşam tarzı performans durumu etkilenmez)
Derece 3 – hastanın yaşam tarzı performans durumunu değiştiren,
sıkıntı verici semptomlar. Tanı için hastaneye yatış veya
küçük cerrahi müdehaleler gerekebilir (örn., üretral dilatasyon)
Derece 4 – majör cerrahi müdehale (örn.,laparotomi, kolostomi,
sistektomi) veya uzun süreli hospitalizasyon gerekir
Derece 5 – ölümcül komplikasyonlar
Diyare, ilişkili bir rektal iritasyon (tenesmus) olmaksızın, sık gevşek bağırsak hareketleri ile karakterize klinik bir
sendrom olarak tanımlanır.
Proktit, rektal iritasyon veya dışkılama güçlüğü (tenesmus), dışkıda mukus veya kan varlığı ve bazı hastalarda, sık,
bazen gevşek bağırsak hareketleriyle karakterize bir klinik sendromdur.
Sistit, sık idrara çıkma veya dizüri gibi iritatif mesane semptomlarıyla karakterize bir sendrom olarak tanımlanır.
Sistitin klinik tablosunda hematüri olabilir veya olmayabilir.
E4.4: Neo-Adjuvan Deprivasyonu
3a. Siproteron Asetat (CPA) (veya muadili)
b. CPA’ya (veya muadiline) başlama tarihi
c.
CPA’yı (veya muadilini) tamamlama tarihi
d.
e.
Lüteinizan Hormon Salınım Hormonuna
(LHRH) (veya muadiline) başlama tarihi
LHRH’yi (veya muadilini) tamamlama tarihi
f.
LHRH depo tarihi
g.
Diğer (lütfen belirtin)
Evet
Hayır
E4.5: Diğer tedavi türleri, lütfen açıklayınız:
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
82 of 106
Version 11 – 17/02/07
BÖLÜM F: TAKİP
F1. Tedavi sonrası PSA Değerleri:
Tarih
Tedavi
F2. Yeni tedavi rejimi:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………....
………………………………………………………………………………………………
Kayıtlarımız için anlamlı olabileceğini düşündüğünüz şeyleri bildirmek için, lütfen aşağıdaki
boşluğu kullanın.
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………....
………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………....
Lütfen, göndermek için size verilen zarfı (işaretleyip) kullanın:
1. Doldurulan anket
2. Histopatoloji raporları
3. Görüntüleme raporları
Yardımınız için çok teşekkür ederiz.
83 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK L
BIRAKMA / TAMAMLAMA FORMU
Çalışma Numarası: _____________________ Doğum Tarihi______________________
İsim: ________________________________________________________________
Katılımcı 5 yıllık çalışmayı tamamladı mı?
Evet
Hayır
Hayır ise, nedenini belirtiniz:Prostat Kanseri oluştu (Evet ise, histoloji & tedaviformlarını doldurunuz)
Kişisel Tercih
Nedeni hakkında açıklama_______________________
Hastanın izi kaybedildi
Açıklama ___________________________________
Ölüm
Ölüm Tarihi ________________________________
Nedeni ______________________________________
Diğer
Açıklama ___________________________________
84 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK M
ADVERS OLAY RAPOR FORMU
Bu rapor formu advers olay gerçekleşmesi durumunda yerel Baş Araştırmacı tarafından
doldurulmalıdır.
1. Araştırma Projesinin Adı:
IMPACT Çalışması
3. Baş Araştırmacı:
4. Bölüm:
5. Advers olayı ilk olarak kim farketti?
6. Advers olay Baş Araştırmacıya ne
zaman rapor edildi?
7. Advers olay Bölüm Başkanına ne
zaman rapor edildi?
8. Advers olay tam olarak ne zaman
gerçekleşti?
9. Nerede gerçekleşti?
10. Tam olarak ne oldu ve advers olay nasıl bir etki gösterdi?
11. Advers olay neden gerçekleşti?
12. Bu spesifik advers olayın etkisine karşılık hangi önlem(ler)in alındığını açıklayınız
13. Benzer bir olayın tekrarlama riskini azaltmak için hangi önlem(ler)in alındığını veya
planlandığını açıklayınız. Formun başka yerlerinde yazılı olan bilgileri nitelemek için, varsa,
genel notları buraya ekleyiniz
85 of 106
Version 11 – 17/02/07
Kabul eden ve yetki veren:
Baş Araştırmacı
İmza
Tarih
Bölüm Başkanı
İmza
Tarih
MREC’ye sevk tarihi _________________________
Bu bilgilerin aşağıdaki numaraya fakslanması gerekmektedir:
IMPACT Veri Merkezi: 0044 208 770 1489
Belgenin aslının gönderileceği adres:
Downs Road,
Sutton,
Surrey SM2 5PT UK
86 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK N
AİLE HEKİMİNE MEKTUP: Versiyon 1, 1.9.05
(antetli hastane kağıdına yazılacaktır)
Sayın Dr __________________
Konu:
Hasta Adı, NHS Numarası, Doğum Tarihi
Hastanız, yüksek risk taşıyan erkeklerde prostat kanserini araştırmaya yönelik bir tarama çalışmasına
katılmayı kabul etmiştir. Çalışma, PSA yıllık testini, diğer kan ve idrar örneklerinin alınmasını ve
kısa bir anket formunun dıldurulmasını kapsamaktadır. Hastanızdan bilgilendirilmiş olur alındıktan
sonra, PSA testi sonucu ve diğer klinik olarak anlamlı sonuçlar ayrı bir mektupla size iletilecektir.
Ekte, bu çalışmanın gerekçelerini açıklayan hasta bilgilendirme formunun bir örneği yer almaktadır.
Bu çalışma hakkında sormak istediğiniz sorularınız varsa bize mektupla veya telefonla Royal
Marsden Hastanesinden (0207 808 2136) ulaşabilirisiniz.
Saygılarımla,
(Yerel BA iletişim bilgileri)
87 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK O
OLGU RAPOR FORMU – VERİ FORMU
A- KATILIMCI KAYDI
Merkez Adı: _________________________________________________________
Merkez Kodu:
Ünvan: _______
İsim(ler): ___________________________________________
Soyadı: _____________________________________________________________
Doğum Tarihi:
Gün
Ay
Yıl
Hastane Numarası / tanıtıcı: ______________________________________________
Çalışmaya başlanılan yaş:
KAYIT TARİHİ
Gün
Ay
Yıl
Lütfen yalnızca BİR kutuyu işaretleyin
Genetik testi sonucuna göre, hastanın:
Ailesel BRCA1 mutasyonu testi POZİTİF çıkmıştır
Ailesel BRCA2 mutasyonu testi POZİTİF çıkmıştır
Ailesel BRCA1 mutasyonu testi NEGATİF çıkmıştır
Ailesel BRCA2 mutasyonu testi NEGATİF çıkmıştır
88 of 106
Version 11 – 17/02/07
B – DAHİL ETME VE DIŞLAMA KRİTERLERİ
Merkez Kodu:
Doğum Tarihi:
Gün
Ay
Baş Harfler:
Yıl
DAHİL ETME KRİTERLERİ: Soru 1-4’e verilen cevaplar EVET olmalıdır
1. Hasta 40 – 69 yaşları arasında mı?
Evet
Hayır
2. Ailesinde var olduğu bilinen bir BRCA1 veya BRCA2
Evet
mutasyonuna karşı, hastanın test sonucu pozitif veya negatif mi?
Hayır
3. Hasta, hasta bilgilendirme formunu okuyup soru sorma
olanağı buldu mu?
Evet
Hayır
4. Hasta, çalışma hakkında tam olarak bilgilendirilip, olur formunu
imzaladı mı?
Evet
Hayır
Olur formunun imzalandığı tarih
Gün
Ay
Yıl
DIŞLAMA KRİTERLERİ: 5 ve 6. soruya verilen cevaplar HAYIR olmalıdır
5. Hasta prostat kanseri geçirmiş mi?
Evet
Hayır
6. Hasta, terminal prognozu 5 yıldan az olan bir kanserden
etkilenmiş mi?
Evet
Hayır
89 of 106
Version 11 – 17/02/07
C – YIL 1: ÇALIŞMA BAŞLANGICI
Merkez Kodu:
Doğum Tarihi:
Gün
1. Vizit Tarihi:
-
Baş Harfler:
Ay
Yıl
Gün
Ay
Yıl
Seçilme kriterlerini karşılıyor
Hasta bilgilendirme formunun bir kopyasına sahip
Yazılı olur alındı
Bir kopya hastaya
Bir kopya evraklara
Bir kopya araştırma dosyasına
AH ile temas kurma izni alındı
AH’ye mektup gönderildi
FHQ (Aile Geçmişi Anketi) dolduruldu / Genetik bilgilerden alındı. Açıklamalar
_______________________
Tıbbi Anket dolduruldu
Genetik test raporunun bir kopyası alındı
İdrar örneği alındı
Gün
-
Zaman
Ay
Yıl
İdrar örneğinin döndürülme zamanı
Gün
Dakika
:
Saat
Kan örneği alındı
:
Saat
Dakika
-
Zaman
Ay
Yıl
Kan örneğinin döndürülme zamanı
:
Saat
Dakika
:
Saat
Dakika
PSA sonucu
Gerekli başka adımlar
Var
Yok
Merkeziniz için geçerliyse, lütfen aşağıdakileri kaydedin
Serbest:Total PSA:
Testosteron:
Seks Hormonu
Bağlayıcı Globülin:
Dolduran Kişi:
_______________________
İsim
____________
Tarih
90 of 106
____________________
İmza
Version 11 – 17/02/07
1. YIL: Biyopsi / Tedavi Kontrol Listesi (Geçerli ise)
Merkez Kodu:
Doğum Tarihi:
Gün
-
Baş Harfler:
Ay
Biyopsi tarihi
Yıl
Gün
Ay
Yıl
Hastane______________________________________
Alınan histopatoloji formunun örneği
Benign, yıllık PSA testine döndürüldü
6 hafta sonra tekrarlanacak (örn. BPH
/yetersiz sonuç)
Hemen tekrarlanacak (örn. ASAP)
Malign
TEKRAR biyopsisinin tarihi (varsa)
Gün
Ay
Yıl
Hastane__________________________
Tedavi Anketi doldurma zamanı:
Tanı sırasında
1. Yıl
2. Yıl
3. Yıl
4. Yıl
5. Yıl
6. Yıl
7. Yıl
8. Yıl
9. Yıl
10. Yıl
Onkolog iletişim bilgileri:
İsim:__________________________
Hastane:________________________________________________________________
Adres:________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
Telefon Numarası: ___________________
Faks Numarası: _____________________
91 of 106
Version 11 – 17/02/07
BÖLÜM C., 2. YIL
Merkez Kodu:
Doğum Tarihi:
-
-
Gün
Baş Harfler:
Ay
Yıl
-
2. Vizit Tarihi:
Gün
Ay
Yıl
İletişim bilgileri kontrol edildi
Aile Geçmişi güncellendi
Tıbbi Anket güncellendi
Gün
-
Zaman
Ay
Yıl
Gün
Zaman
Yıl
:
Saat
Dakika
:
Saat
PSA sonucu
Dakika
Ay
Dakika
:
Saat
:
Saat
Dakika
Var
Yok
Serbest:Total PSA:
Testosteron:
Seks Hormonu
Bağlama Globülini:
____________
Tarih
____________________
İmza
Dolduran Kişi:
_______________________
İsim
92 of 106
Version 11 – 17/02/07
Merkez Kodu:
Doğum Tarihi:
Gün
Ay
Biyopsi tarihi
Gün
Baş Harfler:
Yıl
Ay
Yıl
Hastane______________________________________
/yetersiz sonuç)
Malign
Gün
Ay
Yıl
Hastane__________________________
Tanı sırasında
1. Yıl
2. Yıl
3. Yıl
4. Yıl
5. Yıl
6. Yıl
7. Yıl
8. Yıl
9. Yıl
10. Yıl
İsim:__________________________
Hastane:________________________________________________________________
Adres:________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
Faks Numarası: _____________________
93 of 106
Version 11 – 17/02/07
BÖLÜM D., 3. YIL
Merkez Kodu:
Doğum Tarihi:
-
-
Gün
Baş Harfler:
Ay
Yıl
-
3. Vizit Tarihi:
Gün
Ay
Yıl
Gün
-
Zaman
Ay
Yıl
Gün
Zaman
Yıl
:
Saat
Dakika
:
Saat
PSA sonucu
Dakika
Ay
Dakika
:
Saat
:
Saat
Dakika
Var
Yok
Serbest:Total PSA:
Testosteron:
Seks Hormonu
____________
Tarih
____________________
İmza
Dolduran Kişi:
_______________________
İsim
94 of 106
Version 11 – 17/02/07
Merkez Kodu:
Doğum Tarihi:
Gün
Ay
Biyopsi tarihi
Gün
Baş Harfler:
Yıl
Ay
Yıl
Hastane______________________________________
/yetersiz sonuç)
Malign
Gün
Ay
Yıl
Hastane__________________________
Tanı sırasında
1. Yıl
2. Yıl
3. Yıl
4. Yıl
5. Yıl
6. Yıl
7. Yıl
8. Yıl
9. Yıl
10. Yıl
İsim:__________________________
Hastane:________________________________________________________________
Adres:________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
Faks Numarası: _____________________
95 of 106
Version 11 – 17/02/07
BÖLÜM E., 4. YIL
Merkez Kodu:
-
Doğum Tarihi:
-
Gün
Baş Harfler:
Ay
Yıl
-
4. Vizit Tarihi:
Gün
Ay
Yıl
Gün
-
Zaman
Ay
Yıl
Gün
Zaman
Yıl
:
Saat
Dakika
:
Saat
PSA sonucu
Dakika
Ay
Dakika
:
Saat
:
Saat
Dakika
Var
Yok
Serbest:Total PSA:
Testosteron:
Seks Hormonu
____________
Tarih
____________________
İmza
Dolduran Kişi:
_______________________
İsim
96 of 106
Version 11 – 17/02/07
Merkez Kodu:
Doğum Tarihi:
Gün
Ay
Biyopsi tarihi
Gün
Baş Harfler:
Yıl
Ay
Yıl
Hastane______________________________________
/yetersiz sonuç)
Malign
Gün
Ay
Yıl
Hastane__________________________
Tanı sırasında
1. Yıl
2. Yıl
3. Yıl
4. Yıl
5. Yıl
6. Yıl
7. Yıl
8. Yıl
9. Yıl
10. Yıl
İsim:__________________________
Hastane:________________________________________________________________
Adres:________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
Faks Numarası: _____________________
97 of 106
Version 11 – 17/02/07
BÖLÜM F., 5. YIL
Merkez Kodu:
-
Doğum Tarihi:
-
Gün
Baş Harfler:
Ay
Yıl
-
5. Vizit Tarihi:
Gün
Ay
Yıl
Gün
-
Zaman
Ay
Yıl
Gün
Zaman
Yıl
:
Saat
Dakika
:
Saat
PSA sonucu
Dakika
Ay
Dakika
:
Saat
:
Saat
Dakika
Var
Yok
Serbest:Total PSA:
Testosteron:
Seks Hormonu
____________
Tarih
____________________
İmza
Dolduran Kişi:
_______________________
İsim
98 of 106
Version 11 – 17/02/07
Merkez Kodu:
Doğum Tarihi:
Gün
Ay
Biyopsi tarihi
Gün
Baş Harfler:
Yıl
Ay
Yıl
Hastane______________________________________
/yetersiz sonuç)
Malign
Gün
Ay
Yıl
Hastane__________________________
Tanı sırasında
1. Yıl
2. Yıl
3. Yıl
4. Yıl
5. Yıl
6. Yıl
7. Yıl
8. Yıl
9. Yıl
10. Yıl
İsim:__________________________
Hastane:________________________________________________________________
Adres:________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
Faks Numarası: _____________________
99 of 106
Version 11 – 17/02/07
BÖLÜM G: ÇALIŞMAYI BIRAKMA / TAMAMLAMA FORMU
Merkez Kodu:
Doğum Tarihi:
Gün
Ay
Baş Harfler:
Yıl
Katılımcı 5 yıllık çalışmayı tamamladı mı??
Evet
Hayır
Cevap Hayır ise, nedenini belirtiniz:Tümör oluşumu
(Cevap Eveti ise, histoloji & tedavi formlarını doldurun)
Kişisel Tercih
Açıklama ___________________________________
Hastanın izi kaybedildi
Açıklama ___________________________________
Advers Olay
(Evet ise, Advers Olay formunu doldurunuz)
Ölüm
Ölüm Tarihi ________________________________
Nedeni ______________________________________
Diğer
Belirtiniz _____________________________________
Dolduran Kişi:
_______________________
İsim
____________
Tarih
100 of 106
____________________
İmza
Version 11 – 17/02/07
EK P
Araştırma Sorumlulukları Anlaşması
Bu anlaşma, Royal Marsden NHS Vakıf Tröstü, Fulham Road, London, SW3 6JJ (Royal Marsden), Kanser
Araştırma Enstitüsü (Enstitü) 123 Old Brompton Road, London SW7 3RP ve YEREL BİLGİLERİ
GİRİNİZ arasında 11 Ağustos 2005 tarihi itibarıyla geçerli kılınmıştır.
Projec Adı:
Prostat kanserine genetik yatkınlığı olan erkeklerin belirlenmesi: BRCA1/2 mutasyonu
taşıyıcılarında ve kontrollerde hedefe yönelik tarama – IMPACT Çalışması
Baş Araştırmacı: Dr Rosalind Eeles
RMH Protokol Numarası: CCR2598
Sağlık ve Sosyal Bakım Araştırma Yönetim Çerçevesi 2. Baskısı (2005) ve İyi Klinik Uygulamalara uyumu
sağlamak amacıyla, bu sözleşme, çalışmanın yürütülmesiyle ilgili aşağıdaki konulara açıklık getirir.
Bu anlaşmanın imzalanmasıyla aşağıdakiler kabul edilmiş sayılır:
1. Sponsor ve çalışmaya katılan tüm araştırmacılar Sağlık Bakanlığı, Sağlık ve Sosyal Bakım
Araştırma Yönetim Çerçevesi 2. Baskısı’nda (2005) belirtilen görev ve sorumluluklarını anlıyor,
kabul ediyor ve yerine getirebileceklerdir.
2. Araştırma merkezinde bulunan baş araştırmacı, çalışmayı Araştırma Etik Kurulunun en güncel
çalışma protokolüne uygun olarak yürütmeyi kabul eder.
3. İlgili yerel kurul tarafından Yerel Araştırma Etik Kurulu (YAEK) onayı verildikten sonra,
araştırmacıların görev yaptığı hastanede çalışmaya başlanabilir. YAEK onayını almak ve sağlıkla
ilgili diğer yerel yasal yükümlülükleri yerine getirmek baş araştırmacıların sorumluluğundadır.
Araştırmacı, onay için YAEK’in yerine getirmesi istenecek prosedürler hakkında Royal Marsden’I
tam olarak bilgilendirecek ve onay mektubu alındığında bir kopyasını Royal Marsden’e verecektir.
4. Kayıtların gerektiği şekilde yapılabilmesi ve yerel kaynak kararlarının değerlendirilebilmesi için
çalışma, yerel Araştırma & Geliştirme yönetim iznine tabi olmak zorundadır.
5. İlgili çalışma ve veri koruma yasalarına uygunluğu sağlamak için, araştırma ekibinin hiçbir üyesi
gerekli onursal sözleşme yapılmadan hastalar, dokuları ve verileri üzerinde çalışmamalıdır. Baş
araştırmacı ve Royal Marsden, çalışmayı, 1998 tarihli Veri Koruma Kanununa uygun şekilde
yürütmeyi kabul ederler.
6. Prosedürler, yüksek kalitede doğru verilerin toplanmasına ve işlem ve saklama sırasında verilerin
bütünlük ve gizliliğini sağlamaya elverişli olacaktır. Kişisel verilerin gizliliğinin sağlanması için
sistem güvenliği konusuna özel önem verilmelidir.
7. Hasta alımı, protokolde tanımlandığı şekilde, dahil etme ve dışlama kriterlerine uygun olarak
yapılacaktır. Çalışmaya başlamadan önce tüm hastalardan yazılı bilgilendirilmiş olur alınması baş
araştırmacının sorumluluğudur.
8. Baş araştırmacı, olgu rapor formlarını imzalamaya yetkili görevlilerin bir listesini yetkili imza
örnekleriyle birlikte Royal Marsden’e vermek zorundadır. Baş araştırmacı ayrıca tüm personel
değişikliklerini Royal Marsden’e bildirmek ve yetkili tüm yeni görevlilerin imza örneklerini adı
geçen kuruma sunmak zorundadır.
9. Araştırmacı, tüm veri toplama formlarının zamanında doldurulmasını ve değerlendirme zamanından
önceki bir ay içerisinde Royal Marsden’e iletilmesini sağlamak zorundadır.
101 of 106
Version 11 – 17/02/07
10. Baş araştırmacı, veri toplama formlarının yalnızca yetkili imza sahipleri tarafından doldurulup
değiştirilmesini, tüm formların imzalı ve tarihli olmasını ve yapılan tüm değişikliklerin yetkili imza
sahipleri tarafından parafe edilip tarihlendirilmesini sağlamak zorundadır.
11. Baş araştırmacı, advers olayların veya şüpheli, beklenmedik ciddi advers reaksiyonların, uygun
yollarla ve AB Klinik Çalışma Direktifinin öngördüğü zaman cetveline uygun olarak rapor
edilmesini sağlamak zorundadır.
12. Tüm araştırmacılar, araştırmayla ilgili olarak şüphe duydukları suistimal ve hileleri rapor
etmelidirler.
13. Bireysel araştırmacılar, çalışmanın ana sonuçları yayınlanıncaya kadar, hastalarıyla ilgili çalışmanın
kapsadığı sorularla doğrudan ilgisi olan verileri yayınlayamayacak, ana sonuçlar yayınlandıktan
sonra ise ancak Royal Marsden’den önceden yazılı izin alarak yayınlayabileceklerdir.
14. Baş araştırmacının, karşılaşılabilecekleri herhangi bir çıkar çatışmasını ve alacakları tahmini hasta
sayısını Ek 1 formunda belirtmesi gerekmektedir.
Aşağıdakileri kabul ediyorum:
a) Sözleşmeyi okudum ve anladım.
b) Sözleşmeye uymayı kabul ediyorum.
_______________________________________
Jane Lawrence, Klinik Araştırma Müdürü
The Royal Marsden NHS Trust
____________
Tarih
_______________________________________
Baş Araştırmacı
The Royal Marsden NHS Trust
_____________
Tarih
_______________________________________
Ar-Ge Direktörü
(diğer merkez adına)
_____________
Tarih
102 of 106
Version 11 – 17/02/07
Prostat kanserine genetik yatkınlığı olan erkeklerin belirlenmesi: BRCA1/2 mutasyon
taşıyıcılarında ve kontrollerde hedefe yönelik tarama – IMPACT Çalışması
Baş araştırmacı tarafından merkezde doldurulacaktır.
Lütfen, aşağıdaki soruları cevaplandırıp, imzalı ve tarihli olarak Royal Marsden’in aşağıdaki adresine
gönderiniz:
1. Çıkar çatışması
Hayır, potansiyel olarak mesleki, tescil ile ilgili veya herhangi başka bir konuda çıkar çatışması
durumum yoktur.
Evet, potansiyel olarak çıkar çatışması durumum vardır.
Cevabınız Evet ise, lütfen belirtiniz:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Tahmini hasta alımı
Yılda ______ hasta almayı umuyorum.
___________________________________
Baş araştırmacı
______________
Tarih
Lütfen formu aşağıdaki adresi kullanarak Baş Araştırmacıya gönderiniz:
Dr R A Eeles MA FRCP FRCR PhD
Reader & Honorary Consultant in Cancer Genetics & Clinical Oncology
Institute of Cancer Research & The Royal Marsden NHS Trust
Orchard House
Cotswold Road
SM2 5NG
103 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK Q
Tıbbi Transfer Anlaşması - İşbirliği formu
BU ANLAŞMA, Royal Marsden NHS Vakıf Tröstü, Sydney Street, London SW3 6NP (“RMH”), Kanser
Araştırma Enstitüsü (Enstitü) 123 Old Brompton Road, London SW7 3RP VE …….. YEREL
ARAŞTIRMACI BİLGİLERİNİ GİRİN arasında yapılmıştır.
Bu Anlaşmanın Tarafları, detayları ekte Program 1 (“IMPACT protokolü”) olarak yer alan bir
araştırma programı hakkında işbirliği yapmak istemektedir VE IMPACT protokolü araştırma
programı (“Materyal”) uyarınca XXXX’in RMH/Enstitü’ye kan ve idrar örnekleri temin etmesi
gerekecektir.
Bu Anlaşmada belirtilen karşılıklı yükümlülük ve sorumlulukların değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki
hükümler kabul edilmiştir:
1.
MATERYAL TEMİNİ
1.1
Geçerli tüm etik, düzenleyici ve yasal koşullara uygun olarak, XXXX, RMH/Enstitü’ye Materyal
temin edecektir.
1.2
RMH/Enstitü, Materyali sadece Araştırma Programı ile ilişkili olarak kullanacak ve Araştırma
Programı tamamlandıktan sonra tüm Materyali XXXX’e iade edecek veya XXXX’in gerek görmesi
durumunda onu imha edecektir.
1.3
XXXX’in açık onayı olmadıkça RMH/Enstitü Materyali üçüncü şahıslara transfer etmeyecektir.
2.
ARAŞTIRMA
2.1
Taraflar, araştırmayı Araştırma Programına uygun olarak gerçekleştirmek için işbirliği yapacak ve
anlaşma uyarınca zaman zaman sonuçları paylaşacak ve değerlendireceklerdir.
2.2
Taraflar, Araştırma Programını, 2001 tarihli Sağlık Bakanlığı Sağlık ve Sosyal Bakım Araştırma
Yönetim Çerçevesi’nde belirtilen standartlara göre yürütecek ve yerel Sponsor yükümlülüklerinden
merkezler sorumlu olacaktır.
3.
YAYINLAR
3.1
Araştırma Programının sonuçlarının yayınlanması, diğer tarafın katkısı net bir şekilde onaylanarak
yapılabilecektir.
4.
FİKİR HAKLARI
4.1
Araştırma Programının sonucunun ve patentlendirilebilir olsun veya olmasın fikir haklarının ticari
değer taşıdığının kanıtlanması halinde, Taraflar, iyi niyetle, her bir tarafın katkısını makul biçimde
yansıtan bir gelir paylaşma anlaşması üzerinde görüşme yapacaktır.
4.2
Her iki Taraf da Araştırma Programının sonuçlarını ticari olmayan dahili araştırma amacıyla
kullanma hakkına sahip olacaktır.
5.
GİZLİ BİLGİLER
104 of 106
Version 11 – 17/02/07
5.1 Araştırma Programının gerçekleştirilmesi amacıyla paylaşılmak durumunda olduğu gizli bilgileri diğer
tarafa vermeden önce işaretlendirmek veya başka bir şekilde yazıyla belirtmek, tescilli bilginin sahibinin
sorumluluğudur. (“Gizli Bilgiler”).
5.2 Gizli Bilgiler sözlü olarak açıklandıklarında, açıklama sırasında gizli oldukları belirtilecek ve
açıklamadan itibaren on (10) iş günü içerisinde yazılı olarak teyit edilecektir. Gizli Bilgiler
yayınlanmayacak ve bu Anlaşma sonlandıktan sonra beş (5) yıl süreyle gizli ve tescilli olarak tutulacaktır.
5.3 Bu koşullar aşağıdaki özelliklere sahip Gizli Bilgiler için geçerli sayılmayacaktır:
6.
a)
alan tarafın kusuru olmaksızın kullanım, yayın veya benzer yollarla kamunun eline geçmiş
veya daha sonra geçecek olan gizli bilgiler;
b)
üçüncü şahıslardan gizlilik esasına uygun olmayan şekilde alınan ve veren tarafın bu
durumu alan tarafa açıkladığı bilgiler;
c)
yazılı kayıtlar, daha eski tarihli alındı belgeleri tarafından alan tarafın daha önceden sahip
olduğu anlaşılan bilgiler; veya
d)
yasa, yönetmelik veya mahkeme emri nedeniyle açıklanması gereken bilgiler.
GEÇERLİLİK SÜRESİ VE BİTİŞ ZAMANI
Bu Anlaşma, Tarafların son imzayı attığı tarihten itibaren başlar ve iki taraftan biri ayrılacağını (bir ay
önceden) bildirinceye kadar sürer.
7.
HAKİM YASA
Bu Anlaşma üzerinde İngiltere Yasaları geçerli olacaktır.
Taraflarca, yetkili imza sahipleri tarafından kabul edilmiştir
İmzalayan:
[
………………………………… Tarih:…………………………………
] adına ve tam yetkili olarak
İsim:
………………………………… Ünvan:…………………………………
İmzalayan:
………………………………… Tarih:…………………………………
Royal Marsden NHS Vakıf Tröstü adına tam yetkili olarak
İsim:
………………………………… Ünvan:…………………………………
105 of 106
Version 11 – 17/02/07
EK R
IMPACT BİYOPSİ OPERATÖRÜ KONTROL LİSTESİ
Hasta İsmi: __________________________________
Kimlik Numarası: __________________________________
Hasta Çalışma Numarası (biliniyorsa):
-
Doğum Tarihi:
Gün
-
Ay
Yıl
ALINAN KORLAR (Lütfen işaretleyin):
Daha detaylı bilgi için lütfen Prostat Biyopsilerini İşleme ve Bildirme protokolüne bakınız (IMPACT çalışma
protokolünün H Eki).
SAĞ
SOL
1. Sol bazal
1. Sağ bazal
2. Sol lateral bazal
2. Sağ lateral bazal
3. Sol mid-lateral
3. Sağ mid-lateral
4. Sol mid-sagital
4. Sağ mid-sagital
5. Sol apeks
5. Sağ apeks
6. Sol orta zon periferi
*
(ARAŞTIRMA İÇİN)
6. Sağ orta zon periferi
(ARAŞTIRMA İÇİN)*
*
Bunlar önerilen biyopsi bölgeleridir. Ultrason anormalliği gösteren bir alan varsa, bu alandan ek
araştırma korları alın. Bu alan yeterince büyükse, her iki araştırma koru da bu alandan alınabilir.
PROSTAT BOYUTLARI/ cm
Anteriordan posteriora
cm
Soldan sağa
cm
Apeksten alta
cm
106 of 106