103. Ünlem tümceleri

ÜNLEM TÜMCELERÍ
AH KINALI KIZIM!
Annem Ordu`dan geldiğinden beri, hep kız kardeşinin sözünü ediyor. Adı
Havva`ymış. On beş yaşındaymış daha … Annem, annesinin yanına gidince
görmüş kardeşi Havva`yı. “Ah bir görseniz!” diyor. “ Ne güzel kız! ... “
Annem para gönderiyor. Havva Teyzemi Ístanbul`a getiriyorlar. Havva
Teyzem, gerçekten eşine az rastlanır bir güzel! Topuklarını döven sarı saçları var!
Pembe sarı bir teni, iri iri siyah gözleri var. Bir ayağının parmakları bacak kemiğine
bitişik, doğuştan böyleymiş.
Annem, Haseki Nisâ Hastanesi`nde Havva Teyzemi ameliyat ettirip evimize
getiriyor. Artık topallamıyor Havva Teyzem, ama durmadan ağlıyor. Köyünü
özlemiş. Durmadan, “ Ah sarı kızım, ah kınalı kızım ...” deyip gözyaşı döküyor...
“Kınalı kızım” deyip durduğu bir buzağıymış. Kınalı buzağının özlemine
dayanamıyor.
( Aziz Nesin )
◊ Havva Teyze nasıl bir insan? Niçin köyüne dönmek istiyor?
◊ ” Ah bir görseniz! ” konuşanın bir dileğini bildiriyor. Bunun gibi ” Ne güzel kız! ”
Tümcesi de bir duyguyu anlatıyor.
● Metinden duygu bildiren başka tümceler bul, aşağıdaki satırlara yaz.
___________________________________________________________________
◊ Aşağıdaki tümcelere bak, bu tümcelerde korku, şaşma, sevinme, acıma gibi
duygular belirtilmiştir. Hangi tümcede , hangi türden bir duygu belirtilmişse bunları
ayraç içindeki boşluğa yaz.
1. Ay, ay, artık içim götürmüyor!
( ________________________________
2. Ay, aman ödüm koptu!
( ________________________________
3. Vah, benim güzel kızım vah!
( ________________________________
4. Eyvah, yetişin, beni öldürecek!
( ________________________________
5. Oh, iyi ki geldin! Otur, olanları anlat. ( ________________________________
6. A a a a, kediye bak, zeytin yiyor!
( ________________________________
7. Oh, bu güzel manzara içimizi açtı! ( ________________________________
8. Ne güzel hava! Ne hoş etkinlik!
( ________________________________
9. Ay, çocuğa bir şey olacak!
( ________________________________
10. Oooh, kötü günler geride kaldı.
( ________________________________
Bir dileği ya da duyguyu bildiren tümcelere ünlem tümcesi denir.
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
◊ Ünlem tümceleri a, e, ey, ay, vay, ah, of, öf, aman … gibi ünlemlerle kurulur:
Offf, yine mi sen! Ay, canımı yakıyorsun! Öööff, amma da pis kokuyor!
Üzüntü, korku, sevinç, şaşma ve acıma gibi duyguları karşılayan
sözcüklere ünlem denir.
◊ Ünlemlerin yanı sıra ne, ne kadar, pek, çok, gayet … gibi zarflarla da ünlem
tümcesi kurulur: Ne kadar güzel! Pek tatlı! Ne tatlı şey! Gayet güzel olmuş!
Bir de dilek şart sonuna getirilen –a/-e ya da kimi kiplerden sonra ya edatıyla da
ünlem tümceleri oluşturulur: Hızlı yürüsene! Buraya gelmeden önce düşünseydi ya!
● Aşağıdaki sözcüklerle tümceyi tamamla ve oluşturduğun tümcenin ne gibi bir
duyguyu belirttiğini sonundaki boşluğa yaz.
Güzel
Ne
Zengin
Pek
Çok
Pahalı
Ağır
Oldukça
Konuşkan
Öyle
1. Ne konuşkan bir çocuk!
2. _________ geniş bir salon!
3. Ne kadar _________ bir elbise!
4. _________ hoş bir manzara!
5. Öyle ________ bir adam ki!
6. ___________ yüksek bir bina!
7. ___________ dar bir sokak!
8. Ne kadar __________ okuyorsun!
9. _________ güzel bir yüzü var ki!
10. __________ hoş!
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
beğenme
)
_____________ )
_____________ )
_____________ )
_____________ )
_____________ )
_____________ )
_____________ )
_____________ )
_____________ )
● Verilen ünlemlerle sen de sevinç, korku, üzüntü, acı ve şaşma gibi
duygularını anlatan tümceler kurarak boşluklara yaz.
(
(
(
(
(
(
(
(
Eyvah! )
Yaa! )
Ööf! )
Heey! )
Nee! )
Oh! )
Eh! )
Aaa! )
(
(
(
(
(
(
(
(
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
● Hangi ünlem tümcesi , hangi duyguyu yansıtıyorsa; numarasını ayraç içine yaz.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Yakınma
Sevinme
Şaşma
Çıkışma
Pişmanlık
Acıma
Beğeni
(
(
(
(
(
(
(
(
(
)
)
)
)
)
)
)
)
)
Artık bizim de bir evimiz var!
Ne dedim de bunu yaptın!
Vay vay kimleri görüyorum!
Vah talihsiz yavrularım vah!
Ev değil, sanki saray yavrusu!
Vay benim kara bahtım!
Keşke bunu böyle yapmasaydık!
Tüh bunu da mı yapacaktın!
Eyvah, bu ne hal!
)
)
)
)
)
)
)
)