5H ve 5T

5H ve 5T
KPR sırasında olası geri döndürülebilir sebeplerin, 5H ve 5T olarak hatırlanması tavsiye edilir. Yakın zamana kadar
hipoglisemi ve travma da bunlara dahil edilir ve 6H, 6T olarak bilinirlerdi. Bu yazıda bu mnemoniğin KPR sırasındaki
önemine değinmek istiyorum.
Kurtarıcının, KPR’ın her 2 dakikalık periyodu esnasında, arreste neden olabilecek veya resüsitatif eforu komplike
edebilecek faktörleri tanımlamak üzere 5H ve 5T’ler üzerine düşünmesi istenir. 5H,5T’nin sadece erişkin yaşam
desteğinde önerildiğini de belirtmek isterim. Kardiyak arrest ile ilişkili tedavi edilebilir olası durumlar hakkında
aşagıdaki tablo, sebepleri daha iyi anlamanızı sağlayabilir.
Tablo: KPR sırasında geri döndürülebilir nedenler ve ilişkili tedavi edilebilir olası durumlar
NEDEN
DURUM
Hipovolemi
Hipoksi
Hidrojen iyon
Hipo / hiperkalemi
Asidozis
Hiperkalemi
Hipokalemi
Hipotermi
Tansiyon pnömotoraks
İLIŞKILI OLABILECEK KLINIK DURUMLAR
Büyük ve şiddetli yanık, sepsis, travma, GİS kayıpları,
onkolojik durumlar, hemoraji, diyabet,
Üst hava yolu obstrüksiyonu, pulmoner hastalıklar,
hipoventilasyon (SSS disfonksiyonu, nöromuskuler
hastalıklar)
Diyabet, diare, ilaç overdozu, renal disfonksiyon, şok,
sepsis
İlaç overdozu, renal disfonksiyon, hemoliz, aşırı
potasyum alımı, rabdomyoliz, majör yumuşak doku
yaralanması, tümör lizis sendromu
Tip 2 diyabet, diüretik kullanımı, ilaç overdozu, alkol
kullanımı, şiddetli GİS kayıpları
Soğuğa maruziyet, ilaç overdozu, madde bağlımlığı,
yaşlı evsiz hastalar, Alkol intoksikasyonu, büyük ve
şiddetli yanıklar, endokrin hastalıklar, travma
Post-kardiyak cerrahi, geçirilmiş myokard infaktüsü,
perikardit, travma
Tamponad, kardiyak
Toksinler
Zehirlenme
Tromboz, pulmoner
Pulmoner Emboli
Tromboz, koroner
Myokard İnfarktüsü
Toraks travması, torasentez, mekanik ventilasyon,
Santral venöz kateter, pulmoner hastalıklar (KOAH,
Astma)
Madde bağımlılığı (alkol, uyuşturucu), değişen mental
durum, iş kazaları, psikiyatrik hastalıklar
İmmobil hasta, yakın zamanda cerrahi operasyon
(ortopedi, kadın doğum vb), peripartum, travma,
tromboembolik hastalıklar için risk faktörleri, Önceki DVT
veya pulmoner emboli öyküsü
Ani kardiyak arrest
Arrest ritimlerinden biri olan Nabızsız Elektriksel Aktivite (NEA), sıklıkla geri dönüştürülebilir durumlar nedeniyle
oluşur. NEA’nin hipoksemi ile olan potansiyel birlikteliği nedeniyle, ileri hava yolu uygulamalarının yeterli
oksijenizasyon ve ventilasyonu sağlamak için NEA’de teorik olarak daha önemli olduğu söylenebilir. Ciddi volum
kaybı ya da sepsise bağlı gelişen NEA durumlarında, volüm kaybına yönelik tedaviler ön plana alınabilir.
Eğer elinizin altında bir yatak başı ultrason bulunuyorsa ve en önemlisi bu konuda tecrubeli iseniz aşagıdaki şemayı
kullanarak NEA etyolojisini tahmin edebilir ve tedavisini planlayabilirsiniz.
Eğer bu konuda yeterli bilgi ve donanımınız yoksa, NEA sırasında QRS morfolojisine bakarak;
Dar QRS ritimlerde; Mekanik nedenler (PE, kardiak tamponad, tansiyon pnömotoraks yada mekanik hiperinflation)
Geniş QRS ritimlerde; Metabolik nedenler (hiperkalemi, Na kanal blokeri toksitesi) hatırlanmalıdır. Bu durumda
tedavide IV Kalsiyun Klorid ve Na bikarbonat önem kazanır.
NEA olgularında, ultrason eğer hasta dar QRS morfolojisine sahipse daha önem kazanır. Bu olgularda arreste
sebep olan ve altta yatan nedene yönelik tedaviler (sıvı tedavisi, perikardiyosentez, trombolitik tedavi, igne
dekompresyon ya da ventilatör yönetimi) ultrason değerlendirmesine bağlıdır.
Dirençli VF/Nabızsız VT olgularında, potansiyel bir etiyoloji olarak akut koroner sendrom veya miyokart enfarktüsü
akılda tutulmalıdır. Halen akut koroner oklüzyon için KPR esnasında fibrinolitik tedavi uygulanmasının sağ kalımı
iyileştirdiğine dair güçlü kanıtlar yoktur. Pulmoner emboliye bağlı kardiyak arrest olduğu düşünülen olgularda,
fibrinolitik tedavi verilmesi düşünülebilir. Kardiyak arrest hastalarında fibrinolitik tedavi rutin bir uygulama değildir.
Sadece tanısı bilinen ya da şüphe edilen akut pulmoner embolinin neden olduğu kardiyak arrest olgularında
uygulanması önerilmektedir.
Kaynaklar:
1. Kleinman ME, Brennan EE, Goldberger ZD, Swor RA, Terry M, Bobrow BJ, Gazmuri RJ, Travers AH, Rea
T. Part 5: Adult Basic Life Support and Cardiopulmonary Resuscitation Quality: 2015 American Heart
Association Guidelines Update for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care.
Circulation. 2015;132:414-35.
2. Highlights of the 2015 AHA Guidelines Update for CPR & ECC.
https://eccguidelines.heart.org/index.php/circulation/cpr-ecc-guidelines-2/, 12,03,2016
Available
at:
3. Littmann et al. A simplified and structured teaching tool for the evaluation and management of pulseless
electrical activity. Medical Principles and Practice 2014.
Mustafa Serinken
[email protected]