1 G^m^]^, Nar\nc\, Mwxmwri.. El[in Oktyabr 1971

G^m^]^, Nar\nc\, Mwxmwri..
El[in
Oktyabr 1971
Xoruzun ax\r\nc\ ban\ndan bir az ke[mi], Qw]wm ki]i hwywtw d^]d^, amma bax\b g=rd^
ki, yenw [iskinlwyir, =z^ dw lap soyuqdur, twzwdwn art\rmaya qalx\b m^haribwdwn qalma
]inelini a` tuman-k=ynwyinin ^st^ndwn [iyninw sald\ vw sidqi-^rwkdwn wsnwyib hwlw dw
^]^yw-^]^yw hwywtin a]a`\ ba]\na twrwf getdi.
Bu il pay\z gec gwlmi]di, amma yaman gwlmi]di – d=rd g^n idi kwnddw hava a[\lm\rd\, elw
hey s\sqa [iskinlwyirdi. Birdwfwlik ]\d\r`\ ya`m\rd\ ki, adam\n can\ qurtars\n; bu g^n dw
deywswn elw-helw olacaqd\.
Ayna arvad da art\rmaya [\x\b hwywtw boyland\ vw o da ^rwyindw havan\n qaras\na
deyindi.
Amma bu saat bu evdw bir adam da vard\ ki, gecikmi] pay\z da, zwhlwt=kwn [iskin dw
onun he[ vecinw deyildi, [^nki hwmin adam – Allahverdi – keflw yat\rd\ isti yor`and=]wyindw, hwm dw yuxu g=r^rd^. G=r^rd^ ki, twzw ayaqqab\ geyib, twzw kostyum geyib,
boynuna da qalstuk tax\b dayan\b rayon mwrkwzindwki dwllwkxanan\n qaba`\nda, ba]\nda
da ]whwrdwn gwlwn kinooperatorun papa`\ndan bir papaq. Ham\ heyrwtlw gah Allahverdiyw
bax\rd\, gah da Allahverdinin ba]\na qoydu`u bu wcaib papa`a. Allahverdi =z^ dw
yuxunun i[indw g^l^rd^ ba]\na qoydu`u bu papa`a, amma eyni zamanda hwm dw
q^rurlan\rd\. G=rd^ ki, dwdwsi bazar ba]\ndan ona sar\ gwlir. Do`rudan da Allahverdinin
dwdwsi o`luna yax\nla]\b ba]\na qoydu`u pap`a baxd\ vw hwmi]wki zwhmlw soru]du:
—O nwdi w, qoymusan ba]\na?
Allahverdi a`z\n\ a[ma`a macal tapmam\], dwdwsi yenw nw isw q\]q\rd\.
Qw]wm ki]i art\rmada dayan\b yenw ^z^n^ Allahverdi yatan ota`a sar\ tutdu vw q\]q\rd\:
—W, Allahverdi, g^n g^nortan\ ke[di, dursana!
Allahverdi var g^c^ ilw [al\]d\ ki, rayon mwrkwzindwki dwllwkxanan\n yan\ndan he[ hara
getmwsin, amma m^mk^n olmad\, [^nki Qw]wm ki]i bu dwfw a[\q-a]kar hwdw-qorxu gwldi:
—W, Allahverdi!!
1
Allahverdi hwlw dw g=z^n^ a[may\b isti yor`an-d=]wyindw bu swhwr ax\r\nc\ dwfw gwrnw]di
– bilirdi ki, bir azdan bu istini dw, bu yuxunu da hwywtdwki boz pay\z wvwz edwcwk – sonra
g=z^n^ a[\b zo`al\ boya ilw rwnglwdiklwri tavana baxd\ vw wrinw-wrinw soru]du:
—Nwdi e?
Wlbwttw, Allahverdi =z^ lap yax]\ca bilirdi ki, i] nw yerdwdir: hwmi]wki kimi, wvvwlcw
g=ydwmir ^rgwni t=vlwdwn [\xar\b arxa suvarma`a aparmal\yd\, sonra qay\d\b Q\z\l inwyi
nax\ra qo]mal\yd\, sonra bir-iki qucaq odun do`ramal\yd\, sonra da isti s^dlw pendirlava]\n\ yeyib dwrsw getmwliydi. Bunlar\n ham\s\n\ yax]\ bilirdi, amma hwr dwfw dw dwrsw
hwlw iki saat qalm\] yuxudan durmaq m^sibwt idi onun ^[^n, wlwlx^sus da pay\z\n bu
[iskinindw.
Eybi yox, az qalm\]d\, lap az qalm\]d\. Bak\ya gedib instituta girmwyinw: q\] gwlib
ke[wcwkdi, yaz gwlib ke[wcwkdi, sonra da yay gwlwcwkdi – imtahan imtahan dal\nca sonra
da xudahafiz g=ydwmir ^rgw, xudahafiz Q\z\l inwk, xudahafiz bwlws sapl\ balta.
Imatahanlar [wtin olacaqd\ - ayd\n mwswlwdir – amma nw qwdwr [wtin olsa da, swhwrin g=z^
a[\lmam\] h=vlank isti yor`an-d=]wkdwn qalx\b pay\z\n [iskininw girmwkdwn min dwfw
asand\.
Qw]wm ki]inin lap swbri t^kwnmi]di:
—W, noldun?
—Durdum e, durdum!.. Allahverdi yor`an\ ^st^ndwn at\b [arpay\da oturdu, yekw
ayaqlar\n\n alt\ndak\ cecimdw toxunmu] ceyran s^r^s^nw baxd\, sonra q\zarm\] g=zlwrini
q\rpa-q\rpa geyinmwyw ba]lad\.
Qw]wm ki]i Q\z\l inwyi t=vlwdwn [\xar\b art\rman\n alt\na [wkdi. Q\z\l inwyin buzovu da
quyru`unu yellwyw-yellwyw canfw]anl\qla d^]d^ anas\n\n dal\na.
&]^yw-^]^yw art\rmadak\ wl^zyuyanda xala xwtrin qalmas\n yuyunan Allahverdinin
buzova yaz\`\ gwldi vw ^rwyindw fikirlw]di ki, ay yaz\q buzov, swnin twqsirin nwdir ki, g^l
kimi t=vlwni qoyub d^]^rswn bu s\sqa [iskinin alt\na. Qw]wm ki]i buzovu Q\z\l inwyin
qabaq q\[\na ba`lad\, Allahverdinin anas\ Ayna arvad da art\rman\n alt\nda [=k^b swrinci
qoydu iki dizinin aras\nda vw ba]lad\ inwyi sa`ma`a.
Allahverdi wrinw-wrinw a]a`\ d^]^b salams\z-kwlams\z t=vlwyw twrwf getdi, i[wri girib
g=ydwmir ^rgwni axurdan a[d\, cilovu at\n ba]\na ke[irib darta-darta hwywtw [\xartd\,
darvazan\n qap\s\n\ itwlwyib g=ydwmir ^rgwnin [\lpaq belinw tulland\: cavan vw sa`lam at
=z yolunu tan\y\rd\ vw =z i]ini dw bilirdi.
Allahverdinin sinif yolda]\, ywni Allahverdi ilw birlikdw kwnddwki mwktwbin onuncu
sinfindw oxuyan Mwlik dw hwmi]wki kimi wsnwyw-wsnwyw oturmu]du kwhwr madyanlar\n\n
belindw vw kwhwr madyan da wdwb-wrkanla arxdan su i[irdi, alapa[a day[a da b=yr^ndw.
Allahverdini g=rwndw Mwlikin birinci s=z^ bu oldu ki, Swftwr m^wllim xwstwlwnib, dwrsw
gwlmwywcwk. Yuxudan kal durdu`una g=rw hwlw dw aynas\ a[\lmam\] Allahverdi g=zlwrini
q\rpa-q\rpa:
2
—Ba? – dedi vw ^rwyindw fikirlw]di ki, yaz\q Swftwr m^wllim neylwsin, belw sarsaq havaya
da revmatizm tab gwtirwr? – Revmatizmi qalx\b?
Mwlik wsnwmwyinw ara vermwdwn:
—Hw, - dedi.
Swftwr m^wllim Mwlikgilin hwywtbir qon]usu idi, fizika m^wllimi idi vw bu g^n dw birinci
dwrs fizika dwrsi idi; demwli, bu g^n birinci dwrs olmayacaqd\.
Kwhwr madyan sudan doyub boynunu qald\rd\, wvvwlcw bir an m^drik - m^drik arx\n o
tay\ndak\ heyva a`aclar\na baxd\, sonra yenw ba]\n\ a]a`\ sal\b arx\n q\ra`\nda twzw
g=ywrmi] pay\z otundan otlama`a ba]lad\. Mwlik cilovu [wkib:
—Cwfwr rayona gedir, - dedi. – Ax]ama kino gwtirwcwk. Allahverdi yenw dw:
—Ba? – dedi vw g=ydwmir ^rgwnin arxdan su d^mlwmwsinw tama]a elwdi.
—Cwfwr Mwlikin b=y^k qarda]\ idi, =z^ kinomexanik idi, iki g^ndwn bir, ^[ g^ndwn
bir rayondan film gwtirirdi, ax]amlar klubda g=stwrirdi. Kinomexanik Cwfwr kwnddwki
cavanlar\n aras\nda h=rmwtli adam idi, amma hwmin wcaib papaql\ kinooperator Bak\dan
gwlib bu kwndw [\xal\ Cwfwrin h=rmwtinw bir az xwlwl toxunmu]du, [^nki mwlum olmu]du
ki, dwvwdwn b=y^k fil var, ywni mwlum olmu]du ki, bir var h\qq\na-h\qq\na velosipedlw
buradan rayona gedwswn, h\qq\na-h\qq\na da oradan bura film gwtirwswn, bir dw var ki,
par-par par\ldayan aparat\ wlinw al\b tutasan g=z^n^n tu]una vw ba]layacan =z^n film
[wkmwyw.
Bak\dan gwlwn kinooperator d=rd g^n idi ki, kwnddw idi, =z^ dw qal\rd\ Allahverdigildwn
iki ev yuxar\da olan Salman ki]igildw. D=rd g^n idi gwlmi]di, amma he[ nw [wkw
bilmwmi]di, deyirdi ki, hava pisdir, gwrwk g^n [\xs\n.
Hwmin kinooperatorun ba]\na qoydu`u q\rm\z\ papaq Allahverdinin yad\na d^]d^ vw
bayaq g=rd^y^ yuxunu da xat\rlad\ vw fikirlw]di ki, nw m^nasibwtlw bu q\rm\z\ mwxmwr
papa`\ ba]\na qoyub rayondak\ dwllwkxanan\n qaba`\nda durmal\ym\]? Oras\n\ da
fikirlw]di ki, ax\r g^nlwr elw hey swfeh yuxular g=r^r.
Allahverdi qay\d\b hwywtlwrinw girwndw Ayna arvad buzovu a[\b buraxm\]d\ Q\z\l inwyin
alt\na vw buzov da anas\n\n wmcwyini wmmwkdw idi.
Ayna arvad art\rman\n alt\nda q\rm\z\ kwrpicdwn h=r^lm^] k^rwdw ocaq mis qazanda s^d
qaynay\rd\.
Qw]wm ki]i k^rwklw t=vlwnin peyinini k^r^y^b qurtarm\]d\.
Allahverdi at\n belindwn at\l\b g=ydwmir ^rgwni t=vlwyw gwtirdi, dwmir qa]ovla
tumarlama`a ba]lad\.
Qw]wm ki]i xwlbirdwn ke[irtdiyi be]-alt\ qo]a ovuc arpan\ gwtirib axura t=kd^ vw axurdak\
samanla qar\]d\rd\, sonra dwmir qa]ovu Allahverdidwn al\b;
—Yeri bir-iki qucaq odun yar, - dedi.
Allahverdi t=vlwdwn [\x\b art\rman\n alt\nda bir twrwfw dwstw[in y\`\lm\] odundan bir yekw
qucaq g=t^rd^ vw hwywtin ortas\ndak\ yo`un k=t^y^n yan\na gwlib yarma`a ba]lad\. O,
3
vwlws sapl\ baltan\ ba]\n\n ^st^ndw hwrlwyib odunlar\ bir-bir par[alad\qca bwdwninw bir
istilik gwldi, can\ q\z\]ma`a ba]ad\, yava]-yava] twrlwdi vw yava]-yava] da bu [iskinli
pay\z\n ^rwk q\san whval-ruhiyywsi [\xd\ getdi i]inin dal\nca.
Allahverdi d^y^nl^ bir pal\d k=t^y^nw m=hkwm balta ili]dirib bu`lana-bu`lana dedi:
—Swftwr m^wllim xwstwlwnib yenw, birinci dwrsimiz olmayacaq.
Art\rman\n pillwkwnindw oturub ac qar\na papiros [wkw-[wkw Q\z\l inwyin alt\ndank\
buzova tama]a edwn Qw]wm ki]i soru]du:
—Yenw aya`\n\n yelidi?
—Hw. – Allahverdi pal\d par[as\n\ twn iki yerw b=ld^ vw fikirlw]di ki, belwdir kwnd hwyat\,
ham\ bir-birini tan\y\r vw ham\ da bilir ki, kim hans\ dwrdw m^btwlad\r.
Buras\ do`ru idi ki, Allahverdi ]whwr hwyat\ g=rmwmi]di, ywni dwdwsi ilw Bak\ya gedwndw
hwr dwfw iki-^c g^ndan art\q qalmam\]d\ day\s\gildw, amma oras\ da do`ru idi ki,
Allahverdi ]whwr hwyat\ barwdw fwlswfwyw qap\l\rd\, [^nki Allahverdi hiss elwyirdi ]whwr
hwyat\n\; ywni =z^ =z^n^ gwtirirdi g=zlwrinin qaba`\na vw g=zlwrinin qaba`\nda da
g^nlwrlw ya]ay\rd\ ]whwrdw; swhwr-swhwr qwhvwxanaya girib sosiska yeyirdi, g^norta
stadiona gedib futbola bax\rd\, ax]am[a`\ bulvarda gwzmwyw [\x\rd\ vw ba]lay\rd\ he[ vaxt
g=rmwdiyi adamlar\n aras\nda gwzi]mwyw.
Bundan g=zwl ]ey var ki, hwr g^n yuxudan durasan vw b^t^n g^n wrzindw k^[wlwrdw,
ma`azalarda, ba`da-ba`atda indiywcwn g=rmwdiyin adamlar g=rwswn?
Qabaqlar - ^c-d=rd il bundan wvvwl, Bak\dan gwlwn asfalt yol Allahverdigilin kwndlwrinin
b=yr^ndwn =t^b ke[irdi. Allahverdigil dw – kwndin b^t^n u]aqlar\- hwmi]w y\`\]\rd\lar
yolun q\ra`\na vw saatlarla oturub Bak\dan gwlwn, Bak\ya gedwn ma]\nlara tama]a
edirdilwr.
Bir dw g=r^rd^n bir ma]\n dayand\ onlar\n yan\nda vw s^r^c^ ba]\n\ [=lw [\xar\b nw isw
soru]urdu onlardan - bu yol filan yerw gedir? Bu kwndin ad\ nwdir? Filan yerw ne[w
kilometr qal\b? – vw onlar da canfw]anl\qla, bir-birinin s=z^n^ kwsw-kwsw cavab verirdilwr,
ba]a sal\rd\lar. Ya da bir ]ey laz\m olurdu, mwswl[^n ma]\na t=kmwyw su laz\m olurdu,
s^r^c^ su istwyirdi, u]aqlar da ham\s\ su dal\nca qa[\rd\, ham\s\ istwyirdi ki, k=hnw
kamerlwrdwn kwsib d^zwltdiyi rezin vedrwsini birinci gwtirsin vw onun gwtirdiyi suyu
ma]\na t=ks^nlwr; ham\ - twkcw Allahverdidwn ba]qa.
Allahverdi he[ hara qa[m\rd\, elwcw dayan\rd\ yolun q\ra`\nda va ba]lay\rd\ ma]\n\n
i[indwki adamlara tama]a elwmwyw, sonra da gecwlwr yuxu g=r^rd^, c^rbwc^r yuxular;
=z^ gedwrdi ma]\nda; =z^ termosdan [ay t=k^b i[wrdi, =z^ geywrdi ]whwrli u]aqlar\n
geydiyi rwngbwrwng paltarlar\.
&[-d=rd il bundan wvvwl twzw yol [wkdilwr vw bu twzw yol daha Allahverdigilin kwndlwrinin
b=yr^ndwn deyil, birba] rayon mwrkwzindwn ke[irdi. U]aqlar daha yolun q\ra`\na
y\`\]m\rd\, [^nki daha bu yoldan ma]\n gwlib-getmirdi, gwlwndw dw rayondan kwndw
gwlirdi, kwnddwn rayona qay\d\rd\.
4
Allahverdi odunu gwtirib k^rwnin yan\nda dwstw[in elwdi vw Qw]wm ki]i dw wlindwki
papirosun k=t^y^n^ oca`a at\b dedi:
—Apar heyvan\ qo] nax\ra.
Qw]wm ki]i hwmi]w buyruq verirdi, guya ki, Allahverdi =z i]ini bilmir - g^ndwlik i]lwr idi
vw bu g^nlwr dw Allahverdi ^[^n bir-birinin g^zg^dwki wksi idi.
Ayna arvad buzovu Q\z\l inwyin alt\ndan dart\b [\xartd\ ki, kwndin buzovlarna qats\n.
Allahverdi dw Q\z\l inwyi darvazadan adlad\b ^z^a]a`\ gedwn kwndaras\ araba yoluna
d^]d^ vw yenw dw bayaqk\ yuxusunu xat\rlad\ vw twzwdwn fikirlw]d\ ki, nw m^nasibwtlw
]whwrdwn gwlmi] hwmin kinooperatorun wcaib papa`\n\ ba]\na qoyub rayondak\
dwllwkxanan\n qaba`\nda durmal\ym\]?
Allahverdi bir ]ey barwdw fikirlw]wndw, yar\m[\q qoymazd\, ax\r\na [atmasayd\ olmazd\.
Indi dw nax\ra qo]maq ^[^n o hwywtdwn, bu hwywtdwn heyvan [\xar\b bir-birlwri ilw
salamla]an, bir-birlwrinw atmaca atan kwndlilwrinw mwhwl qoymadan xeyli g=t^r-qoy
elwywndwn sonra, ax\rda bu qwrara gwldi: ona g=rw yuxuda hwmin wcaib q\rm\z\ mwxmwr
papa`\ qoyub rayondak\ dwllwkxanan\n qaba`\nda durmu]du ki, ba]qalar\ hwmin papa`a
la`la baxm\rd\, ^rwyinin dwrinliyindw lap hwswdlw bax\rd\ hwmin papa`a.
Allahverdi bu qwrara gwlib [\xd\ vw nwdwnsw bu fikir onu birdwn-birw kefsizlwtdi, bayaq
ba]\n\n ^st^nw qald\r\b-endirdiyi baltan\n gwtirdiyi hwrarwt can\ndan [\x\b getdi vw o yenw
dw ^]^mwyw ba]lad\ vw yenw dw ^rwyindw bu [iskinli pay\z\ s=yd^.
Arxadan onu swslwdilwr:
—W, Allahverdi!
Allahverdi geri qanr\ld\ vw cam\]\n\ qaba`\na qat\b ona twrwf add\mlayan Salman ki]iyw
baxd\:
—Nwdi?
—}^k^r^n q\z\ swnnwn oxuyur?
Allahverdi elw bil bir balaca diksinwn kimi oldu, sonra da dedi:
—Hw.
Salman ki]i demisindwn dwrin bir qullab vurub:
—Onu kinoya [wkwcwklwr. – dedi.
Allahverdi qulaqlar\na inanmad\:
—Nw?
—Kinoya [wkwcwklwr onu. Nadir [wkwcwk. Deyir ki, yaman kinoya d^]wn q\zd\r.
Nadir hwmin wcaib papaql\ kinooperator idi. Salman ki]inin Bak\da ya]ayan o`lu ilw
dostluq edirdi vw buna g=rw dw d^]m^]d^ Salman ki]igilw. Salman ki]i qona`\n\n ad\n\
q^rurla [wkirdi vw ona wmwlli-ba]l\ h=rmwt edirdi, hwr[wnd =z^ dw ^rwyindw hwmin
q\rm\z\ papaqdan pwrt idi bir balaca.
5
Allahverdi bilirdi ki, Salman ki]i onun tay\-tu]u deyil vw zarafat elwmir, amma hwqiqwt [ox
g=zlwnilmwz xwbwr idi.
—Necw yan\ kinoya [wkwcwk?
—}^k^r^n q\z\ swhwngi [iyinw al\b bulaqdan su gwtirwcwk, Nadir dw onu [wkwcwk kinoya.
—Sonra Salman ki]i yenw demisindwn dwrin bir qullab vurub twkrar etdi. – Deyir ki,
yaman kinoya d^]wn q\zd\r. – Sonra da Salman ki]i ba]\n\ bulaya- bulaya x\rda g=zlwrini
q\y\b g^l^mswdi.
Allahverdi bu g^l^mswmwyin swbwbini lap yax]\ca ba]a d^]d^, ywni ki, qwribw adamd\rlar
bu ]whwrlilwr, bu boyda kwnddw q\z tapmad\lar, gedib }^k^r^n caydaq q\z\n\ kinoya
[wkirlwr.
Salman ki]i “}^k^r^n q\z\” dediyi q\z\n ad\ Swdwf idi vw Swdwf birinci sinifdwn ta indiyw
kimi Allahverdi ilw bir sinifdw oxuyurdu. Wvvwlcw - u]aql\qda, qon]u kwnddwki mwktwbw
gedib-gwlirdilwr, sonralar =z kwndlwrindw mwktwb tikdilwr vw indi dw hwmin bu mwktwbdw
oxuyurdular.
Swdwf nw wla[\yd\, nw dw g=zwl idi, hwta twhwrsiz-t=h^rs^z idi bir balaca vw Allahverdi
birdwn-birw e]itdiyi bu xwbwrw he[ c^rw inana bilmirdi; Salman ki]iyw d^barw sual
vermwkdwn =z^n^ g^clw saxlad\.
Mwswlw buras\ndayd\ ki, Swdwf Allahverdinin dwrdindwn hay\l-may\l idi, ywni vurulmu]du
Allahverdiyw, amma bunu he[ kim bilmirdi, ancaq Allahverdi =z^ bilirdi, bu yay,
g^nlwrin bir g^n^ndw Swdwf ona mwktub vermi]di vw Allahverdi dw bu mwktubu
oxuyandan sonra he[ kimw he[ nw demwmi]di.
Allahverdi Q\z\l inwyin dal\nca gedw-gedw bu twzw xwbwr barwdw fikirlw]irdi vw daha
^]^m^rd^; fikirlw]irdi vw fikirlw]dikcw dw onu a[\q-a]kar heyrwt b^r^y^rd^, hwm dw
nwdwnsw s\x\l\rd\, swbwbini =z^ dw bilmirdi.
Salman ki]inin bayaqk\ s=zlwri onun qulaqlar\ndan getmirdi: “Deyir yaman kinoya d^]wn
q\zd\r”. Daha do`rusu, Allahverdi bu saat s=zlwri elw bil kinooperatorun =z dilindwn
e]idirdi: “{ox fotogenik q\zd\r”. Bu sayaq e]idirdi, [^nki kwnddw qald\`\ d=rd g^n
wrzindw “fotogenik” s=z^ kinooperatorun a`z\ndan d^]m^rd^ vw Allahverdi dw gedib
bax\b bu s=z^n mwnas\n\ =yrwnmi]di.
Demwli “fotogenik q\z\” ax\r ki tap\b kinooperator. Hwlw ^stwlik elw bil hwmin
kinooperator Allahverdinin qulaqlar\na deyirdi dw: “}whwrdw ya]asayd\, kinoda [wkilmwli
birinci q\z olard\ Swdwf”.
Vw Allahverdi gwlib g=zlwrinin qaba`\nda dayanm\] Swdwfin qarayan\z sir-sifwtinw, ar\q
bwdwninw, hac\leylwk q\[\ kimi uzun q\[lar\na baxa-baxa bir mwtlwb qana bilmirdi.
6
Allahverdi qay\d\b evw gwlwndw Qw]wm ki]i hinin a`z\n\ a[\b toyuq-c^cwni, hindu]kalar\
hwywtw buraxm\]d\, indi dw zirzwmidwn [\xartd\`\ ma]\n ya`\ ilw ayaqyolunun qap\s\n\
ya`lay\rd\ ki, a[\l\b-=rt^lwndw c\r\ldamas\n.
Ayna arvad art\rman\n alt\nda samovara od salm\]d\.
Allahverdi yuxar\ qalx\b bir az islanm\] sa[lar\n\ qurulad\, amma wslindw twkcw sa[lar\n\
qurulam\rd\, b^t^n ba]\n\ silkwlwyirdi. Mwswlw buras\nda idi ki, Allahverdi b^t^n
hwyat\nda ilk dwfw he[ nw barwdw fikirlw]mwk istwmirdi, istwyirdi ki, b^t^n fikirlwr
ba]\ndan olsun.
Allahverdi mwhraban\ wl^zyuyan\n yan\ndak\ mismardan as\b art\rmadan a]a`\ boyland\
vw samovar\n yan\nda dayanm\] anas\na ac\ql\ dedi:
—O d^dke]i g=t^r qoy a`z\na dw, g=z^m^z [\xd\ ki!..
Qw]wm ki]i twrs-twrs o`luna baxd\ vw Allahverdi daha he[ nw demwyib ota`a girdi vw
dwftwr-kitab\n\ y\`d\`\ dolab\n yan\na gwldi, yad\na d^]d^ ki, Swftwr m^wllim xwstwlwnib
yenw, bu g^n birinci dwrs olmayacaq, twlwsmwk laz\m deyil hwmi]wki kimi; bir ne[w an elwbelwcw dinmwz-s=ylwmwz dayand\, sonra dolab\n a]a`\ g=z^n^ [wkib lap dibdw, ka`\zku`uzlar\n alt\nda gizlwtdiyi mwktubu g=t^rd^.
Yenw bir ne[w an elw-belw dinmwz-s=ylwmwz dayan\b wlindw tutdu`u d=rdk^nc b^k^lm^]
dama-dama dwftwr ka`\z\na baxd\, sonra ka`\z\ a[\b Swdwfin mwktubunu bir dw oxudu
^rwyindw:
“}anl\ mwktub!
Allahverdi, bu mwktubu swnw yaz\ram. Allahverdi, =mr^mdw he[ kimw mwktub
yazmam\]am, bu, birinci mwktubumdur. Allahverdi, bu mwktubu oxuyandan sonra, he[
kimw he[ nw demw, bu mwktubu da c\r, yand\r, qoy k^lw d=ns^n. Onsuz da mwn yan\b
k^lw d=n^rwm, Allahverdi hara bax\ramsa swni g=r^rwm. Yuxuda da hwmi]w swni g=r^rwm.
Fikrim =z^mdw olmur, Allahverdi. Birdwn elw bilwrswn mwn b^t^n o`lanlara mwktub
yaz\ram. Yox, Allahverdi, twkcw swnw, twkcw swnw. Qismwt olsa, bir yerdw s=hbwt elwswk,
ham\s\n\ swnw dan\]aram. Yenw g=zlwrim dolub, Allahverdi. Mwnw cavab yaz.
Mwn ki swni gorwndwn bwri,
A[d\ ^rwyimin incw tellwri,
Swnsiz ayr\ gwzmwrwm, ey g=zwl Allahverdi.
Unutma dediyim bu s=zlwrimi.
Mwnw g^lmw, Allahverdi. He[ kimw dw he[ nw demw ki, mwnw g^ls^nlwr. Bu mwktubu da
yand\r.
Swdwf.”
Mwktubdak\ yaz\n\n ^st^nw bir damc\ da d^]m^]d^ - bir gilw g=z ya]\ - vw g=y
m^rwkkwblw yaz\lm\] be]-alt\ hwrf bula]m\]d\, amma oxunurdu – twkcw izi qalm\]d\ g=z
ya]\n\n. Wvvwlcw Allahverdi elw fikirlw]mi]di ki, bu damc\n\ Swdwf =z^ bilwrwkdwn sal\b, lap
7
adicw su damc\s\d\r bu, amma g^nlwr ke[dikcw vw Allahverdi dw bu mwktubu [oxlu-[oxlu
oxuduqca, inanm\]d\ ki, do`rudan da g=z ya]\d\r bu.
Swdwf bu mwktubu ona verwnw qwdwr buradak\ mwtlwb Allahverdinin he[ a`l\na gwlmwzdi.
Do`rudur, hwrdwn Swdwf ona elw bax\rd\ ki, ba]qalar\ bu c^r baxm\rd\ he[ vaxt. O da
do`rudur ki, Swdwf qwflwtwn onu g=rwndw q\zar\rd\, elw bil lap =z^n^ itiridi, amma
Allahverdi he[ c^rw fikirlw]mwzdi ki, hal-qwziyyw bu yerdwdir.
Allahverdi bu mwktubu birinci dwfw oxuyandan sonra, he[ kimw he[ nw demwdi vw
indiywcwn dw he[ kimw he[ nw demwyib, amma Allahverdi cavab da yazmad\ Swdwfw vw bu
mwktubu da yand\rmad\, bir-iki g^n cibindw gwzdirdi, bilmwdi ki, nw elwsin, sonra gwtirib
dolab\n a]a`\ g=z^ndw, lap dibdw, ka`\z-ku`uzlar\n alt\nda gizlwtdi.
Mwktubu oxuyandan sonra Allahverdi Swdwfw bir kwlmw dw s=z demwdi, swhwri g^n onu
g=rwndw =z^n^ elw tutdu, guya ki, he[ nw olmay\b. Swdwf dw bir az p=rtd^-q\zard\, amma
he[ nw soru]mad\. O g^ndwn sonra Allahverdi ilw Swdwf demwk olar ki, dan\]m\rd\lar,
twkcw hwrdwn-birdwn o da dwrs zaman\ - bir-birilwrinw bir s=z deywydilwr, ya yox –
vwssalam.
Bu mwktubu birinci dwfw oxuyanda Allahverdi bir az [a]-ba] qalm\]d\, amma sonra yava]yava] ac\`\ tutma`a ba]lad\ vw ^rwyindw Swdwfi swfeh bildi.
Allahverdi bir m^ddwt belwcw ac\ql\ oldu, amma g^nlwrin bir g^n^ndw gecw yerinw
girmi]di Allahverdi vw yatmaq istwyirdi, amma yata da bilmirdi vw necw oldusa aya`a
qalx\b dolab\n g=z^n^, Swdwfin mwktubunu ka`\z-ku`uzun alt\ndan [\xar\b twzwdwn
yerinw girdi, he[ kim xwbwr tutmas\n deyw, i]\`\ yand\rmad\ elw wl fanar\n\nca i]\`\nda bir
dw oxudu hwmin mwktubu. Bir dwfw oxuyandan sonra, ikinci dwfw x\s\n-x\s\n oxudu vw
daha ac\`\ tutmad\ Allahverdinin, wksinw, mwktub yava]-yava] ona lwzzwt elwmwyw
ba]lam\]d\, hwm dw ^rwyirndw bir narahatl\q wmwlw gwlmi]di, bir nigaran[\l\q vard\
^rwyindw, amma bu narahatl\q da, bu nigaran[\l\q da onu s\x\b-wzmirdi. Bu narahatl\q,
bu nigaran[\l\q bir k=vrwklik gwtirmi]di o gecw. Bu mwktubu belwcw gizlin- gizlin oxumaq
onin ^rwyin isindirirdi o gecw. O gecw bir il\ql\q vard\ ^rwyindw.
Sonralar hwrdwnbir Allahverdi bu mwktubu dolab\n a]a`\ g=z^ndwn [\xar\b twzwdwn
oxuyurdu vw hwr dwfw oxuduqca da =z^n^ naqolay hiss elwyirdi, amma ona g=rw yox ki,
Swdwfw mwhwl qoymad\`\ halda, onun mwktubundan gizli z=vq al\rd\, a[\q-a]kar g^lmwli
misralar onun ^rwyinw yay\l\rd\.
Ayna arvad art\rmadan Allahverdini swslwdi ki, gwlib [=rwyini yesin vw Allahverdi dw
twlwm-twlwsik Swdwfin mwktubunu yenw dolab\n a]a`\ g=z^ndw gizlwdib otaqdan [\xd\.
Daha [iskinlwmirdi, amma hava da a[\lmam\]d\ vw Allahverdi elw bil yenw dw Bak\dan
gwlwn kinooperatorun ]ikaywtini e]idirdi: “—Belw dw i] olar, d=rd g^nd^r g^n [\xm\r ki,
syomkam\ [wkim qurtars\n…”
8
G^n [\xacaqd\ vw o, par-par par\ldayan aparat\n\ g=z^nw tutub Swdwfi lentw [wkwcwkdi vw
b^t^n d^nya tama]a elwywcwkdi Swdwfin bulaqdan su g=t^rmwsinw vw he[ kim dw
bilmwywcwkdi ki, bu q\z Allahverdinin dwrdindwn hay\l-may\ld\.
Allahverdi kinooperatorun s=zlwrini bir dw e]itdi: “[ox fotogenik q\zd\r”. Sonra Allahverdi
hiss elwdi ki, hwm bir balaca pwrt olub, hwm dw bir balaca q^rur var ^rwyindw.
Mwlum oldu ki, mwktwbdw ham\ Swdwfin kinoya [wkilwcwyindwn xwbwrdard\r. U]aqlar sinif
ota`\nda oturub elw hey bu twzw xwbwrdwn dan\]\rd\lar vw bu twzw xwbwr hwmi]wki sinif
ota`\na da bir twzwlik gwtirmi]di. Twkcw Allahverdi dinib-dan\]m\rd\.
Bir azdan Swdwf dw gwlib [\xd\ vw u]aqlar onu g=rwndw bir anl\q lap =zlwrini itirdilwr: Swdwf
=z^nw bir s\`al vermi]di, bir geyinib-kecinmi]di ki, gwl g=rwswn, hwm dw u[ma`a qanad\
yox idi, yerw-g=yw s\`m\rd\. Sonra u]aqlar hay-k^ylw d^]d^lwr Swdwfin can\na vw ba]lad\lar
onu sor`u-suala tutma`a. Swdwf dw b^lb^l kimi =tw-=tw dedi ki, d^nwn hwmin
kinooperator gwlib onlara vw xeyli s=z-s=hbwtdwn sonar dwdwsinin raz\l\`\n\ al\b ki, Swdwfi
kinoya [wksin.
Swdwf u]aqlarla dan\]d\qca, hwrdwnbir partan\n arxas\nda oturub, guya ki, he[ nwyi vecinw
almayan Allahverdiyw bax\rd\, g=zalt\ bax\rd\, =z^ dw elw bax\rd\ ki, elw bil mwktubda
yazd\`\ s=zlwrini twzwdwn twkrar edirdi g=zlwri ilw, amma daha o c^r wzvaycas\na yox, bir
az q^rurla.
Ikinci dwrs triqonometriya dwrsi idi vw zwng vurulan kimi dw G^ls^m m^wllimw girdi i[wri.
Sinifdwki u]aqar\n ham\s\ndan iki qar\] h^nd^r olan Allahverdi birinci s\rada lap ax\r\nc\
partada otururdu. Swdwf ikinci s\rada, ortada otururdu.
G^ls^m m^wllimw dwrs ke[irdi, amma Allahverdi he[ nw e]itmirdi vw he[ nw dw
fikirlw]mirdi. Sonra Allahverdi ba]a d^]d^ ki, swhwrdwn bwri Swdwfw bax\r.
Swdwfin qara g=zlwri var idi, qara sa[lar\ var idi, yo`un da h=r^klwri vw Allahverdi he[ vaxt
Swdwfi belw g=rmwmi]di. G=zlwri dw hwmin g=zlwr idi, h=r^klwri dw hwmin h=r^klwr idi,
amma Allahverdi bu g=zlwri dw birinci dwfw idi g=r^rd^, bu h=r^klwri dw. Swdwf ar\q
olma`\na ar\q idi, amma sinwsi yaman dolu idi. Swdwfin sifwti qarayan\z idi vw Allahverdi
indi g=zlwrini bu qarayan\z sifwtdwn [wkw bilmirdi, =z^nw ac\`\ tuturdu, istwmirdi bu sifwtw
baxs\n, amma bir ]ey [\xm\rd\ ki, [\xm\rd\, elw-belwcw bax\rd\.
U]aql\qda bir yerdw oynamalar\, dala]malar\, bir yerdw mwktwbw getmwlwri, ne[w illwr bir
yerdw oxumalar\ Allahverdinin yad\na d^]^rd^ vw Allahverdi indi he[ c^rw inana bilmirdi
ki, g=zlwrinin qaba`\ndak\ bu q\z hwmin Swdwfdir, ywni ona elw gwlirdi ki, istwdiyi vaxt
istwdiyi s=z^ deyw bildiyi, istwdiyi buyru`a buyurdu`u o q\z uzaqda qal\b, indi hwmin q\z
yoxdur, bu q\z isw tamam ba]qa Swdwfdir.
Sonra Allahverdinin ba]\ndan bir fikir ke[di ki, bu fikir onun b^t^n bwdwnini titrwtdi, lap
birtwhwr elwdi onu: birdwn-birw ona elw gwldi ki, evlwrindwki dolab\n a]a`\ g=z^ndwki
9
hwmin mwktubu Swdwf yazmay\b, bu mwktubu ona Swdwf vermwyib; bu mwktubu [wkinw[wkinw ona uzadan hwmin q\z Swdwf deyil. Tamam ba]qa bir adam idi. Ywni bu saat
Allahverdi inana bilmirdi ki, hwmin mwktubdak\ bir gilw g=z ya]\ ondan =rt^ d^]^b g=y
m^rwkkwblw yaz\lm\] hwrflwrin ^st^nw.
Bu fikir Allahverdinin b^t^n bwdwnini gizildwtdi vw o, g=zlwrini Swdwfdwn [wkib G^ls^m
m^wllimwnin ba]a sald\`\ teoremw qulaq asmaq istwdi, amma yenw bir ]ey [\xmad\ vw elwbelw Swdwfw baxd\ vw yaln\z indi ba]a d^]d^ ki, Swdwf dw ona bax\r vw ancaq bundan sonra
g=zlwrini q\z\n qarayan\z sifwtindwn [wkib d^sturlarla dolmu] qara l=vhwyw dikdi.
Allahverdi G^ls^m m^wllimwnin l=vhwdw yazd\`\ d^stulara tama]a edirdi, s=zlwrw qulaq
as\rd\ vw b^t^n varl\`\ ilw Swdwfin nwzwrini =z ^zwrindw hiss edirdi. Ax\rda tab gwtirmwyib
Swdwfw baxd\ vw bu dwfw Swdwf g=zlwrini yay\nd\r\b l=vhwyw baxd\.
Allahverdi hiss elwdi ki, sifwti od tutub yan\r.
Twnwff^s oldu vw twnwff^sdw yenw ham\ Swdwfin ba]\na topla]d\, Swdwf dw yenw b^lb^l kimi
dil-dil otd^. B^t^n =mr^ boyu he[ vaxt Swdwfw bu qwdwr g=z dikilmwmi]di, he[ kim bu
qwdwr swbirsizliklw onun a`z\ndan [\xan s=z^ g=zlwmwmi]di, he[ vaxt ona dikilmi]
g=zlwrdw bu c^r vwcd olmam\]d\. Swdwf lap ba]\n\ itirmi]di sevincdwn, [^nki Swdwf he[
vaxt =mr^ndw bu qwdwr sevincwk olmam\]d\.
Dwrslwr belwcw =td^ bir-bir, twnwff^slwr dw belwcw.
Yenw [iskin ba]lad\, sonra yenw kwsdi, sonra yenw ba]lad\ vw b^t^n g^n^ Allahverdinin
hal\ =z^ndw olmad\. Mwktwbdwn qay\dandan sonra b^t^n g^n^ Allahverdi otaqdan e]iyw
[\xmad\.
Qw]wm ki]inin rayon mwrkwzindw i]i vard\, g=ydwmir ^rgwni minib getmi]di.
Ayna arvad barda] qurub tabaq[ada kwllw qwnd do`ray\rd\. Allahverdi isw i[wridw,
pwncwrwnin qaba`\nda oturub boz pay\za bax\rd\. Yamac ba]dan-ba]a heyval\q idi vw hwr
heyva a`ac\nda da bir dwstw s\`\r[\n. S\`\r[\nlar\n civildw]mwsi bu pay\z\n m^]ayiwti idi vw
bir qwmginlik gwtirirdi.
Yamac\n aya`\nda g=r^nwn ev Salman ki]inin evi idi vw birdwn-birw Allahverdinin Salman
ki]iyw ac\`\ tutdu; ac\`\ tutdu ki, niyw bu g^n swhwr heylw g^l^mswyib wllwrini yellwdi.
Allahverdi nw kitab oxuya bilirdi, nw dwrs haz\rlaya bilirdi, nw dw kwndw [\xma`a hwvwsi
vard\. Elw bil =z^ =z^nw q\raqdan tama]a edirdi vw ona elw gwlirdi ki, daha wvvwlki
Allahverdi deyil. Niyw ona belw gwlir ki, niyw bu c^r fikirlw]irdi? – ba] a[a bilmirdi. Buras\
mwlum idi ki, onun ad\ yenw dw Allahverdi idi vw bu ba] da, bu wllwr dw, bu ayaqlar da
onun idi, intwhas\ mwlum deyildi ki, niyw bu ad\yla, ba]\yla, wllwri-ayaqlar\yla bwrabwr
daha wvvwlki Allahverdi deyil.
O, g=zlwrini boz pay\zdan [wkib taxta kwtilin ^st^ndwn aya`a qalxd\, balaca dolaba
yax\nla]\b a]a`\ g=z^ [wkdi vw Swdwfin mwktubunu ka`\z-ku`uzun alt\ndan g=t^rd^,
10
amma mwktubu twzwdwn a[\b oxumad\, [^nki birdwn-birw kw]f elwdi ki, burada
yaz\lanlar\n ham\s\n\ wzbwr bilir. +z^ndwn as\l\ olmayaraq Swdwfin c^mlwlwrini bir-bir
^rwyindw twkrar elwmwyw ba]lad\.
Allahverdinin he[ a`l\na gwlmwzdi ki, bu mwktubu bu c^r wzbwrlwyib.
Gecw yor`an-d=]wyinw girwndw Allahverdiyw elw gwldi ki, swhwrw kimi yata bilmwywcwk,
amma yatd\ Allahverdi, yatd\ vw b^t^n hwyat\nda ilk dwfw rwngli yuxu g=rd^:
O qwdwr rwng vard\ ki, Allahverdi =mr^ndw bu qwdwr rwng g=rmwmi]di – g^m^]^, nar\nc\,
mwxmwri…
Rwnglwr par-par par\lday\rd\.
Hwr twrwfw ]^a sa[\rd\ rwnglwr.
Allahverdi bu rwnglwrin i[indw idi.
Bu rwnglwr Allahverdinin b^t^n bwdwnindwn ax\b ke[irdi.
Allahverdi bilirdi ki, bu yuxudur vw onu da bilirdi ki, bu Swdwfin yuxusudur.
Swdwf =z^ yox idi, amma Allahverdi bilirdi ki, b^t^n bu rwnglwr Swdwfdwn =tr^d^r vw
wslindw b^t^n bu rwnglwr elw Swdwfin =z^d^r.
Amma yenw Qw]wm ki]inin swsi gwldi:
—W, Allahverdi, g^n g^nortan\ ke[di, dursana!
Allahverdi yuxuda da olsa bilirdi ki, indilwrdw bu swsi e]idwcwk vw qorxurdu, qorxurdu ki,
bu rwnglwr yox olub gedwcwk – G^m^]^, nar\nc\, mwxmwri..
—W, Allahverdi!
Allahverdi g=zlwrini a[d\ vw elw bil bir anl\q hwmin rwnglwr bu ota`a da doldu, sonra
yava]-yava] bu ota`\n divarlar\na, d=]wmwsinw, tavan\na hopdu; bir anl\q Allahverdiyw elw
gwldi ki, bu swhwr bahar bayram\na a[\l\r, bahar bayram\d\ bu g^n.
—W, noldun?
—Dururam!..
Allahverdi hwywtw d^]wndw Ayna arvad Q\z\l inwyi sa`\rd\. Q\z\l inwk yenw dw art\rman\n
alt\nda dayanm\]d\, [^nki yenw dw [iskinlwyirdi. Buzov da elw hey dart\n\rd\ ki, anas\n\
wmsin, ba]\n\ elw hey vururdu anas\n\n d=]^n^n alt\na.
{iskinlwyirdi, amma bu [iskin Allahverdinin ^rwyini he[ s\x\b-elwmirdi, ^]^m^rd^ dw
Allahverdi vw o, gwlib g=ydwmir ^rgwni t=vlwdwn [\xardanda Qw]wm ki]i twwcc^blw o`lana
baxd\ - hwmi]w g=zlwri yumula-yumula, deyinw-deyinw at\ suvarma`a aparan
Allahverdinin kefi indi a[\q-a]kar k=k idi.
Mwlikin kwhwr madyan\ yenw dw arx\n q\ra`\nda idi, alapa[a day[as\ da b=yr^ndw.
Allahverdini g=rwn kimi Mwlikin wsnwyw-wsnwyw verdiyi sual bu oldu:
—D^nwn niyw kinoya gwlmwmi]din?
Ancaq indi Allahverdinin yad\na d^]d^ ki, Cwfwr d^nwn ax]am kino g=stwrwcwkdi vw o,
kwnddw ya]ad\`\ b^t^n m^ddwt wrzindw ilk dwfw bunu yad\ndan [\xar\b, kluba getmwyib.
Allahverdi nw twwss^flwndi, nw dw heyfsilwndi, [^nki hwr twrwfi basm\] bu boz pay\zdan o
twrwfdw Allahverdinin =z alwmi vard\ daha vw bu alwm rwngli idi, [^rbwc^r rwnglwr –
G^m^]^, nar\nc\, mwxmwri…
11
Allahverdi g=ydwmir ^rgwni [ap\b hwywtlwrinw qay\danda Qw]wm ki]i yenw twwcc^blw
o`luna baxd\ vw bu dwfw lap diqqwt etdi ki, Allahverdinin bu hwywtdwn, bu evdwn, bu
twswrr^fatdan kwnardak\ hwyat\nda wmwlli-ba]l\ bir hadisw ba] verib; Qw]wm ki]i bunu da
hiss elwdi ki, hwmin hadisw cavanl\qla ba`l\d\r. Sonra o`lunun balaqlar\ topu`undan
yuxar\da qalm\] ]alvar\na diqqwt elwyib fikirlw]di ki, Allahverdiyw twzw ]alvar almaq
laz\md\r – gwdw yaman uzan\b.
Wlbwttw, Allahverdi dwdwsinin fikirlwrindwn xwbwrsiz idi vw ]wstlw gwlib Q\z\l inwyi qaba`\na
qatd\, nax\ra qo]maq ^[^n twzwdwn hwywtdwn [\xd\.
Allahverdi ^z^a]a`\ d^]wn kwndaras\ araba yoluyla add\mlay\rd\ vw birdwn f\]d\r\qla bir
oyun havas\ [alma`a ba]lad\ vw birdwn-birw dw ba]a d^]d^ ki, swhwrdwn bwri- yerindwn
qalxandan indiyw qwdwr – hwmin havan\ ^rwyundw [al\r; hwm dw ba]a d^]d^ ki, bu hava
onun g=rd^y^ yuxunun, hwmin rwngli yuxunun davam\d\r.
Arxada =sk^rd^lwr vw Allahverdi ba]\n\ d=ndwrib g=rd^ ki, Salman ki]idir, demisini
t^st^lwdw-t^st^lwdw cam\]\n\ gwtirir.
Salman ki]i elw bil Allahverdinin ona baxma`\na bwnd imi], ba]lad\ havan\n qaras\na
deyinmwyw:
—W, belw dw hava olar?! – Sonra Salman ki]i bir-iki ya`l\ s=z dedi havan\n qaras\na, sonra
da dedi; - Nadir dw [\x\d\ getdi.
Allahverdi ayaq saxlad\ vw a[\q-a]kar hiss elwdi ki, nwfwsi qaral\r. Sonra cavab\n\ =z^ lap
yax]\ca bildiyi bir sual verdi:
—Bws kino [wkmwywcwk?
—Nw kino w? Bu havada da kino [wkwrlwr? – Salman ki]i bilwn adamlar kimi wlini yellwdi
vw yenw havan\n qaras\na bir-iki ya`l\ s=z deyib wlavw etdi: - Enib aranda [wkwcwk.
Deyir il on iki ay bu da`\n kwllwsindw oturub g=zlwyw bilmwrwm ki, g=r^m havaxt g^n
[\xacaq… Duz deyir dw…
Allahverdi =z^n^ g^clw saxlad\ ki, soru]sun “Bws Swdwf?”
Allahverdi he[ nw soru]mad\, [^nki hwr ]ey mwlum idi: bu pay\z yax]\ ot da olacaqd\,
yax]\ [=rwk dw olacaqd\, amma Swdwf daha swhwngi [iyinw al\b bulaq ba]\nda kinoya
[wkilmwywcwkdi.
Allahverdi Swdwfi g=rdu, Swdwfin tutulmu] sifwtini g=rd^, d^nwnki sevincdwn sonra
Swdwfin pwrtliyini g=rd^ vw Swdwfin bu pwrtliyi onun da b^t^n i[indwn ke[ib c\zda`\n\
c\xartd\ vw o =z^n^ g^clw saxlad\ ki, geri [=n^b d^z elw Salman ki]inin ^z^nwcw
bih=rmwtlik elwmwsin, qona`\n\n abr\n\ wtwyinw b^kmwsin.
12
Allahverdi ba]a d^]d^ ki, Swdwfw nw isw demwk laz\md\r, Swdwfin k=nl^n^ almaq laz\md\r
vw bunu elw Allahverdinin =z^ elwmwlidir, amma oras\n\ da ba]a d^]d^ ki, bu [ox [wtin
olacaq. Cwtin olacaq ona g=rw ki, Allahverdi wmwlli-ba]l\ utan\rd\ Swdwfdwn.
Allahverdi fikirlw]di ki, bwlkw mwktub yazs\n Swdwfw vw ^rwyindwki b^t^n sozlwri k=[^rs^n
bu mwktuba, ywni bu mwktub da rwngli olsun – g^m^]^, nar\nc\, mwxmwri.. Amma hiss
elwdi ki, c^rwti [atmayacaq bu mwktubu Swdwfw vermwyw.
Sonra fikirlw]di ki, mwktubu Bak\dan yazar Swdwfw, Bak\ya gedib instituta girwndwn sonra,
amma ba]a d^]d^ ki, Bak\ya getmwyi dw [ox [wtin olacaq, [ox a`\r olacaq, [^nki ^rwyi
qalacaq burada, Swdwfin yan\nda.
_______
Mwtni y\`d\: Nwrgiz Abadi
Redaktw etdi vw veb ^[^n haz\rlad\: Aynurw H^seynvoa
AZERI.orga qoyuldu: Iyun 2003
13