docOcak - Cargill
download 
Şikayet Transkript
Ocak - Cargill
Cargill Türkiye CargillHaberler Ocak 2010 Gýda güvenliðinin kurum ve insan boyutu... • Öðretmenler Günü’nde anlamlý ödül • Hale Kýrmaz ile Tamek üzerine... • Samim Saner: “Ortak payda gýda güvenliði” • En iyi performans Cargill Dubai’nin... Cargill - Türkiye CargillHaberler Ocak 2010 14 Kapak konusu Tarladan sofraya gýda güvenliði 28 08 Münife Y. Þanlý: “2015’e giden yolda Cargill’de mali iþler yönetimi kritikleþen sorumluluklar yükleniyor.” 18 Sektörden Gýda Güvenliði Derneði Hale Kýrmaz: “Cargill Türkiye, güvenilir tedarikçi” 32 Odak Cargill Dubai Ofisi, MARS’ýn En Ýyi Performans Ödülü’nü aldý. bu sayýda 03 Cargill Türkiye’den Yeni yýl, yeni yaklaþýmlar... 04 Aktüel - Öðretmenler Günü’nde anlamlý ödül... - Kardeþ Fabrika Blair’den dil eðitimine destek. 06 Dünyadan - Cargill inovasyonuna bir öpücük... - Cargill, Tayland’ýn en iyi arkadaþý 08 Ýçimizden biri -Münife Y. Þanlý: “Mali iþler yönetimi, Cargill’in itibarýnýn birincil sorumlusudur.” 14 Kapak konusu -Tarladan sofraya gýda güvenliðinin kurum ve insan boyutu. 18 Sektörden -Samim Saner: “Ortak payda, gýda güvenliði...” 22 Cargill Çözümleri -Bursa adýný bu kez nanotekstil ile duyuracak. Cargill Türkiye Sosyal Sorumluluk Faaliyet Raporu Koordinasyon Kurumsal Ýletiþim Departmaný adýna Sera BAYSAL [email protected] Adres Baðlarbaþý, Kýsýklý Caddesi Sarkuysan Ak Ýþmerkezi No: 4-A Blok 8-9-10-11 34662 Üsküdar / Ýstanbul Tel: 0.216 554 18 00 Faks: 0.216 651 24 17 CargillHaberler, Cargill Türkiye’nin tanýtým broþürüdür. 26 Güncel -Kýrsal kalkýnma 28 Sohbet -Hale Kýrmaz’ýn gözünden Tamek... 32 Odak -Mükemmel iþbirliði, En Ýyi Performans Ödülü’nü getirdi. CargillHaberler - Ýçindekiler 1 “Cargill’de bir dünya dolusu bilgi” elimizin altýnda! Ancak bilgiye sahip olmak; “Eðer paylaþýlmýyorsa” ve “deðer yaratan anlayýþ ve eylemlere dönüþtürülmüyorsa” pek bir anlam ifade etmiyor. Cargill Haberler tam 2 yýldýr bilgiye anlam kazandýrmaya devam ediyor! CargillHaberler Yeni yýl, yeni yaklaþýmlar... eçtiðimiz yýlýn baþýnda “2009’un bir düzeltme yýlý” olacaðýný söylemiþ, bu nedenle her zamankinden daha fazla çalýþmamýz ve moralimizi yüksek tutmamýz gerektiðini belirtmiþtik. 2009’un Mayýs ayý geldiðinde yine bu sütunlara þu notu düþmüþtük: “Geldiðimiz noktadan ileriye baktýðýmýzda; Türkiye’nin dinamiklerinin, bugüne kadar örneði görülmemiþ bir küresel daralmadan bizleri çýkaracak güç ve enerjiye sahip olduðunu görüyoruz”. Bugünlerde Türkiye’nin tüm uluslararasý ekonomi otoritelerince “2010 yýlýnda küresel krizden en çabuk çýkacak ülkeler” arasýnda gösterilmesiyle birlikte, ülkemize duyduðumuz güvenle açýkladýðýmýz bu öngörümüzde haklý çýkmanýn keyfini yaþarken, hem yeni bir yýla girmenin hem de Cargill Haberler’in 3. yaþýna basmasýnýn sevincini bu keyifle katlamýþ bulunuyoruz. G Peki, bugünden 2010 yýlýna nasýl baktýðýmýzý sorarsanýz kýsaca þu deðerlendirmeyi yapmak isteriz: “2010 krizden çýkýþ yýlý olacak!”. Stratejisini krizlere ya da belirli bir ekonomik ortama göre deðil, faaliyetlerine dayalý planlayan bir þirket olarak bizim asýl düþüncemiz, bu öngörümüzü destekleyecek ne tür katkýlar yapabileceðimizdir. 2010 ile birlikte krizden çýkýþta gýda ve içecek sektörümüze ne gibi katkýlarda bulunabileceðimizin temelini Yenilikçilik çalýþmalarýmýz oluþturuyor. Geçmiþte yenilikçi yaklaþýmlarýmýzla maliyetlerimizi düþürme konusunda çok baþarýlý olduk. Yüksek Performanslý Yenilikçilik çalýþmalarýmýz sayesinde bilgi ve becerilerimizi, Cargill Türkiye’ye ayrýcalýklý deðer, rekabet avantajý ve karlý büyüme saðlayacak yeni süreç ve geliþimlere çevirdik. Ancak 2010 ile birlikte içinde bulunduðumuz ekonomik dönemi, Cargill Türkiye’nin iþ yapma biçimini yeniden ele almayý gerektirecek bir dönem olarak görüyoruz. Çünkü biliyoruz ki dünya durgunluktan çýktýðýnda, Türk gýda ve içecek sektörünü çok ciddi bir takým fýrsatlar bekliyor olacak ve bunu büyük ölçüde oyunu þu anki oynayýþ biçimimiz belirleyecek. Þimdi yeni yýlla birlikte krizden çýkma zamanýdýr. Bu nedenle müþterilerimizi de doðrudan etkileyecek daha yenilikçi bir yaklaþým sunmayý amaçlýyoruz. Bu yeni yaklaþýmýmýz, bilgi ve becerilerimizi, müþterilerimize ayrýcalýklý deðer ve kar yaratacak yeni ürün ve hizmetlere çevirmeyi amaçlýyor. Kýsacasý, büyüme stratejimizi müþterilerimizle birlikte büyüme iþine daha fazla odakladýk. Açýkçasý tüm bu çalýþmalarýmýzda bizi en çok heyecanlandýran þey; “yenilikçi yaklaþýmlarýmýzýn Cargill Türkiye’yi müþterilerimizin gözünde nasýl farklý kýlacaðý” hususu olacak… Ýyi bir yýl dileklerimizle! CargillHaberler - Cargill Türkiye’den 3 Cargill Türkiye’den birlikte çalýþ > üret > baþar CargillHaberler Büyüyünce ne olmak istiyorsun? Eðitim artýk daha güvenli Çocukluðunda bu soruyu büyüklerinden duymayan yoktur galiba… Verilen cevaplar da genellikle aynýdýr; doktor, mühendis, hemþire, pilot... Ama hemen her çocuk soruya hazýrlýksýz yakalandýðý için cevabý vermeden önce epey bir düþünür, kararsýz kalýr… Ýþte Özel Sektör Gönüllüleri Derneði’nin (ÖSGD) “Meslek Tanýtým Etkinliði” gelecekteki meslek seçimleri üzerine çocuklarýmýzýn farkýndalýklarýný arttýrmaya çalýþýyor. Etkinlik, çocuklarla olumlu rol modellerini buluþturarak, çocuklarýn kiþisel becerilerini fark etmelerini, kariyer ve meslek edinme konusunda farkýndalýk kazanmalarýný saðlamayý amaçlýyor. Geçtiðimiz eðitim yýlýnda da bu etkinliðe katkýda bulunan Cargill Türkiye gönüllüleri, bu yýlýn ilk meslek tanýtým çalýþmasýný Global Giriþimcilik Haftasý’nda Sarýyer Mehmet Akif Ersoy Ýlköðretim Okulu’nda gerçekleþtirdiler. Ýlköðretim 6. 7. ve 8. sýnýf öðrencilerine yönelik bu etkinlikte Cargill Türkiye çalýþanlarý Ece Bayramoðlu, Öðüt Köse ve Sibel Sancaklý, çocuklarýn meraklý bakýþlarla yönelttikleri sorularýna verdikleri cevaplarla onlarýn meslekler konusundaki ufuklarýný geniþlettiler; geleceklerine yön verecek kararlarý almalarýnda ve kendileri için doðru mesleklerin seçiminde çocuklara yardýmcý olmaya çalýþtýlar. Aþýlamaz gibi görülen daðlarý geride býraktýk Orhangazi Ticaret ve Sanayi Odasý (OTSO) tarafýndan 15 Aralýk 2009 tarihinde düzenlenen “Kriz Sonrasýnda Piyasalarda Beklentiler” adlý konferansta konuþan OTSO Baþkaný Ergün Efendioðlu, Türkiye ekonomisinde son 2 aydýr iyiye gidiþin olduðunu belirterek: “Hala önümüzde aþmamýz gereken tepeler olmasýna raðmen, aþýlamaz gibi görülen daðlarý da geride býraktýk” dedi. Orhangazi Kaymakamý Ertan Peynircioðlu ile Belediye Baþkaný Ýsmail Tartar’ýn da katýldýðý ve ekonomik geliþmelerin deðerlendirildiði konferansýn iki önemli konuðu daha vardý; Merkez Bankasý Eski 4 CargillHaberler - Aktüel Baþkaný Gazi Erçel ve Dünya Gazetesi Yazarý Ekonomist Rüþtü Bozkurt. Erçel ve Bozkurt Türkiye’de de etkili olan küresel krizi deðerlendirdikleri konuþmalarýnda, krizlerin ve ekonomideki risklerin her zaman olabileceðine dikkat çekerek, burada önemli olan noktanýn “krizlerin iyi yönetilmesi” olduðunu ifade ettiler. Konferans öncesinde Orhangazi’deki çeþitli sanayi tesislerini gezen Erçel ve Bozkurt, OTSO yönetimi ve üyeleri ile birlikte Cargill Orhangazi Fabrikasý’na da bir ziyaret gerçekleþtirdiler. Cargill Ýlköðretim Okulu yeni yýla daha güvenli bir ortamda girdi. Cargill Türkiye Orhangazi Fabrikasý Yöresel Ýliþkiler Komitesi (CRT Komitesi) tarafýndan yaptýrýlan kameralý izleme sistemi ile öðrenciler güvenli bir eðitim ortamýna kavuþtu. Bu yýlýn yeniliklerinden biri de okulun matematik sýnýfýnýn oluþturulmasý oldu. Ayrýca yeni yýla eksiksiz girmesi amacýyla okulun tüm kýrtasiye araç-gereçleri ile temizlik malzemeleri de Komite tarafýndan temin edildi. Ancak Cargill Türkiye, sadece Cargill ÝÖO’na deðil, geçmiþ dönemlerde olduðu gibi ilçedeki diðer okullara da ihtiyaçlarý doðrultusunda çeþitli yardýmlar yapýyor. Bu amaçla CRT Komitesi, yaklaþýk 2 ay önce fabrikayý ziyaret eden köy muhtarlarýnýn dile getirdiði Gürleler ÝÖO’nun acil ihtiyaçlarýný da karþýladý. Gürleler, 5 köyün (Karsak, Gemiç, Gürle, Yeni Gürle ve Akharem ) çocuklarýnýn ortak eðitim gördüðü bir okul ve CRT Komitesi okulun acil ihtiyacý olan bir adet fotokopi makinesi ve bir projektör cihazýný hemen temin ederek, okul yönetimine teslim etti. Yaklaþýk 3 yýl önce Cargill bünyesinde oluþturulan “Kardeþ Fabrikalar” projesinde Cargill Türkiye Orhangazi Fabrikasý ile kardeþ olan ABD’deki Blair Mýsýr Ýþleme Fabrikasý, geçmiþ yýllarda baþlayan iletiþim ve destek çalýþmalarýný aralýksýz devam ettiriyor. Geçtiðimiz aylarda Orhangazi Fabrikasý çalýþanlarýnýn giriþimiyle kardeþ Blair Fabrikasý çalýþan- larý aralarýnda bir kampanya düzenlediler. Kampanya sonucunda Orhangazili öðrencilerin dil eðitimine destek olmak üzere 22 koli ingilizce kitap toplayan Blair çalýþanlarý, bu kitaplarý Türkiye’ye gönderdiler. Bu kitaplar Orhangazi Fabrikasý yetkilileri tarafýndan Cargill Ýlköðretim Okulu kütüphanesine baðýþlandý. Kitaplarýn seviyelerine göre tasnifi sonrasýnda daha yüksek seviyedeki Ýngilizce kitaplar Orhangazi Anadolu Lisesi’ne verilecek. Böylece Orhangazi’deki iki okulumuzda bir eþine çok ender sayýda okulda rastlanabilecek Ýngilizce kütüphane oluþturulmuþ olacak. Kütüphane çalýþmasý haricinde dil eðitimine daha fazla katký saðlamak amacýyla Cargill Ýlköðretim Okulu öðrencileri ile Blair fabrika çalýþanlarý Aktüel Kardeþ Fabrika Blair’den dil eðitimine destek! ve çocuklarý arasýnda mektup arkadaþlýðý projesi baþlatýldý. Geçmiþ yýllarda Kardeþ Blair Fabrikasý katkýlarý ile Cargill Ýlköðretim Okulu’nun Fen Laboratuarý tefriþ edilmiþti. Kardeþ Fabrikalar projesi kapsamýnda önümüzdeki dönem benzer çalýþmalarýn ivme kazanmasý bekleniyor. Öðretmenler Günü’nde anlamlý ödül 24 Kasým Öðretmenler Günü’nde Cargill Türkiye’ye anlamlý ödül! Orhangazi Ýlçe Milli Eðitim Müdürlüðü tarafýndan düzenlenen Öðretmenler Günü programýnda “Orhangazi’de eðitime destek veren kiþi ve kuruluþlar” plaketle ödüllendirildi. Program kapsamýnda düzenlenen törende Cargill Türkiye’ye eðitime destek projeleri nedeniyle plaket takdim edildi. Cargill Türkiye adýna törene katýlan Orhangazi Fabrikasý Sorumlu Müdürü Cenan Celebci; Orhangazili öðretmenlerin Öðretmenler Günü’nü kutlayarak, verilen plaketin, bu yýl içerisinde aldýklarý en anlamlý ödül olduðunu ifade etti. Törende Cargill Türkiye’nin yaný sýra Orhangazi Kaymakamý Ertan Peynircioðlu, Belediye Baþkaný Ýsmail Tartar, CarrefourSA Orhangazi Þubesi, Sakallý Gýda ve Bektaþ Kuyumculuk da eðitime katkýlarý nedeniyle plaket aldýlar. Bir þükran plaketi de 13 Ocak’ta Gemlik ÝÖO yönetiminden geldi. Okulda düzenlenen plaket töreninde konuþan Gemlik Kaymakamý Mehmet Baygül: " Çok sayýda elemanýn çalýþtýðý Cargill fabrikasýný da- ha önce gezmiþtim. Ýnsana önem veriyor ve hijyenik üretim yapýyorlar. Türk ekonomisine yaptýklarý önemli katkýlarýn yaný sýra eðitim ve saðlýk alanýnda da bölgemize çok önemli yardýmlarda bulunuyorlar. Bu nedenle Cargill yönetimine teþekkürlerimi iletiyorum" dedi. CargillHaberler - Aktüel 5 Dünyadan Wilbur Chocolate, 125. yýlýný kutladý Cargill inovasyonuna bir öpücük Cargill, Tayland’ýn en iyi arkadaþý Bu yýl Wilbur Chocolate, çikolata endüstrisindeki 125. yý- General Mills Ekim ayýnda gerçekleþtirdiði Tedarikçi Cargill, Tayland þekerlerinin en büyük ihracatçýsý olarak lýný kutladý. Wilbur, Kuzey Amerika’da þekerleme, fýrýncýlýk Zirvesinde Ýnovasyon Ödülünü Cargill’e verdi. Ödül ‘Tayland’ýn En Ýyi Arkadaþý 2009’ ödülünü aldý. Sponsor- ve sütçülük sektörlerine ve diðer gýda üretim sektörlerine töreninde yapýlan kýsa video gösterisi Pillsbury luðunu Tayland Ticaret Bakanlýðý’nýn yaptýðý ödülü Tayland otantik Amerikan lezzetiyle birinci sýnýf çikolata ve kakao Doughboy’un Cargill logosundaki öpücüðüyle baþladý. Baþbakaný Abhisit Vejjajiva verdi. Cargill, General Mills’in 2000 global tedarikçisi arasýnda 2008 yýlýnda Brezilya’dan sonraki 2. büyük þeker ihracat- Wilbur’un hikayesi 1865’te H.O. Wilbur ve Samuel Croft ödül alan 7 firmadan biri oldu. Cargill, General Mills ile çýsý konumundaki Tayland, Cargill sayesinde ilk sýraya Philadelphia’da þekerleme iþine girerek Croft & Wilbur yeni tam tahýllý ürünler ve düþük kalorili çorba çýktý. Ülkenin ekonomisi büyük oranda GSYÝH’nýn üçte iki- adlý firmayý kurmalarýyla baþladý. Tren garýnda yolculara kategorisinde büyük baþarý yakalayan Progresso Light sini karþýlayan ihracata dayanýyor. satýlmasý için þeker üreterek iþe baþladýlar. 1884’te Croft markasýnýn geliþtirilmesinde birlikte çalýþtý. ürünleri sunuyor. ve Wilbur yollarýný ayýrdý ve Wilbur yalnýzca çikolata ve kakaoya iþi için H.O. Wilbur & Sons. adlý yeni bir þirket kurdu. Diðer þekerleme üreticileriyle yaþanan birkaç birleþme sonrasýnda Wilbur, 1992’de Cargill’in tamamýna sahip olduðu baðlý ortaðý durumuna geldi. rildi. Yabancý firmalarýn ancak Taylandlý bir partner tara- töreninde yaptýðý konuþmada, yeni ürün geliþtirme fýndan aday gösterilebildiði ödül programýnda Cargill, çalýþmalarýnda saðladýðý teknik uzmanlýk ve katkýlarýndan önemli bir þeker tedarikçisi olan Tayland Roong Ruang dolayý Cargill’e minnettar olduklarýný dile getirdi. Grup tarafýndan aday gösterildi. ABD Cargill Kakao ve Çikolata Pazarlama Müdürü Courtney LeDrew, “Dünyanýn en büyük kakao çekirdeði iþleyicisi Cargill, Wilbur® markasýnýn sahibidir. Firmamýzýn uzun soluklu iþ yaþamýnýn anahtarý, trendleri tahmin etmek ve inovasyona verdiðimiz önemdir. Müþterilerimizin ve onlarýn müþterilerinin ihtiyaçlarýný yakýndan takip ederek sektörde 125 yýllýk kaliteye sahip bir çikolata geleneði oluþturduk” diyor. Wilbur uzun yýllardýr kaliteli çikolata kapla- Ödül programýnda tüm ihracat kategorilerinde ödüller ve- General Mills’in Genel Direktörü Kevin Shriver ödül Bir þehir efsanesi Beslenme araþtýrmacýsý Barry Popkin, 2004’te American Journal of Clinical Nutrition dergisine gönderdiði bir mektupla yüksek früktozlu mýsýr þurubunun (HFCS) günümüz dünyasýnda obezitenin baþlýca nedeni olduðu konusundaki tartýþmayý yeniden alevlendirmiþti. malarý üretmeye devam ediyor. Mevcut üretim tesisleri ile Ancak Popkin, FoodNavigator-USA.com’a yaptýðý son yýlda milyonlarca kilo çikolata ürünleri ve çeþitli gýda bile- açýklamasýnda “yüksek früktozlu mýsýr þurubu ile obezite þenleri üretiyor. arasýnda baðlantý olduðu teorimizin yanlýþ olduðunu kabul Kuzey Amerika ediyoruz” diyerek bu iddianýn yanlýþ olduðunu itiraf etti. Amerikan Týp Derneði ve Amerikan Dietetik Derneði (ADA) Enerji tasarrufu bu iddiaya karþý çýkan kurumlar arasýnda yer almýþlardý. Cargill, Ottumwa, Iowa’daki et iþleme tesisinde yüzlerce þurubuyla obezite iliþkisinin “bir þehir efsanesi” olduðunu aydýnlatma aksesuarýný deðiþtirerek yýlda yaklaþýk 1 mil- belirtmiþti. Halk Saðlýðýný Koruma Merkezi yüksek früktozlu mýsýr yon 855 bin kilowatt enerji tasarrufu (185 evin enerji gideri ya da 244 arabanýn yakýtýna eþdeðer) saðladý. Bu merkezin Web sitesinde “Yüksek früktozlu mýsýr þurubu tüketimindeki artýþ obezitenin artmasýyla Ottumwa tesisinde yýlda üç milyondan fazla et iþleniyor. iliþkilendirilerek yüksek früktozlu mýsýr þurubu birkaç kiþi Cargill tesisteki 400 watt’lýk elektrik ampullerini 320 tarafýndan obeziteden sorumlu olmakla suçlanmýþtý, ama watt’lýk enerji tasarruflu ampullerle deðiþtirdi. Enerji ta- bu iddia þehir efsanesinden öte bir þey deðil. Yüksek sarruflu yeni ampullerle hem daha fazla ýþýk elde edilirken früktozlu mýsýr þurubunun þekerden daha zararlý ya da hem de uzun süreli kullanýmlarý sayesinde maliyetler dü- yararlý olduðuna iliþkin herhangi bir kanýt bulunmuyor.” þürüldü. Cargill Ottumwa, enerji tasarruflu aydýnlatmayý açýklamasý yapýldý. ADA da þeker ve yüksek früktozlu birincil öncelik olarak uygulayan yüzlerce Cargill tesisin- mýsýr þurubunun kalori miktarý açýsýndan eþit olduðunu den yalnýzca bir tanesi. bildirdi. ABD 6 CargillHaberler - Dünyadan ABD Tayland Kahire’deki sokak çocuklarý Cargill Liderlik Dönüþüm Programýnda çalýþanlar Kahire’deki sokak çocuklarý için bir merkeze sahip çýktýlar. Þubat ayýnda iki günlük bir yenilenme projesi olarak baþlayan süreçte programda yer alan Cargill çalýþanlarý, El Maawa adlý merkeze iki yýl boyunca yardým etmeyi taahhüt ettiler. Baþlangýçtaki iki günlük proje kapsamýnda Cargill çalýþanlarý, merkezin giriþini ve iki banyoyu seramikle kaplattýlar. Çocuklarýn odasýndaki pencerelere güvenlik için demir taktýrdýlar. Bunlar için 1100 dolar maddi yardým yaptýlar. Cargill Kahire Ofisi de mobilya ve dört bilgisayar aldý. Programdaki çalýþanlar yardým çalýþmalarýna devam ederken Cargill Mýsýr Ofisi de koordinasyonu üstlendi. Aðustos ayýnda Cargill’in 20 çalýþaný yiyecek, kitap, giysi ve DVD yardýmýnda bulundu. Ramazan ayýnda da Cargill bir iftar yemeði düzenledi. Mýsýr CargillHaberler - Dünyadan 7 CargillHaberler 8 CargillHaberler - Münife Y. Þanlý Cargill Türkiye & Dubai Ofisi Mali Ýþler Direktörü ve Cargill Türkiye Yönetim Kurulu Baþkan Vekili Münife Y. Þanlý “2015 yýlý hedefleri arasýnda iki katý büyümeyi öngören dünyanýn en büyük þirketlerinden biri olan Cargill’de mali iþler yönetimi gittikçe kritikleþen sorumluluklar yükleniyor.” C Münife Þanlý, Cargill Türkiye & Dubai Ofisi Mali Ýþler Direktörü ve Cargill Türkiye Yönetim Kurulu Baþkan Vekili olarak görev yapýyor. Yönetim Kurulu Baþkaný Murat Tarakçýoðlu’nun mevcut görevine Cargill Gýda Ortadoðu ve Kuzey Afrika Bölgesi Ýþ Geliþtirme Sorumluluðu’nun eklenmesinin ardýndan, 2009 yýlý baþýnda Dubai Mali Ýþler Yöneticiliði de kendisine verildi. Böylece Cargill Türkiye’nin mali yönetim kapsama alaný da Türkiye sýnýrlarýný aþmýþ oldu. maklý baklavayý da eklemiþ listeye; “isteyince herþey yapýlýyor, maksimum 30 kata kadar çýktým.” diyor. Bir dahaki sefere kendisinden baklava sözü alýyoruz ve röportajýmýza Cargill Türkiye ile tanýþma öyküsüyle baþlýyoruz… Cargill Türkiye ile tanýþmanýzla baþlayalým isterseniz… Nasýl gerçekleþti? “ Cargill’i Cargill yapan en önemli unsurlar denince akla hemen dünya çapýnda boyutu ile aile þirketi olmayý sürdürebilme ve bunu saðlayan çok ilkeli bir kurumsallýk anlayýþý gelir. Bu ilkeli kurumsallýðýn temelinde Aralýk 1991’de Cargill’e girdim. Selefim Anna Gözübüyükoðlu, beni o sýrada çalýþmakta olduðum Arthur Andersen Denetim firmasýndan tanýyordu. Ýlk görevim, Cargill’in o dönemde birçok ülkede faaliyetlerini baþlatýrken lokomotifi olan Tohumculuk Bölümünün mali iþler müdürlüðüydü. Ýstanbul’da bir önceki ofisimize taþýnana dek ilk dokuz ay Ýzmir’de çalýþtým. anayasamýz diye nitelediðimiz yönlendirici ilkelerimiz; kýsaca ahlak ve etik anlayýþýmýz yatýyor. Münife Y. Þanlý argill bir aile þirketi… Ama benzerlerinden onu farklýlaþtýran unsurlar var. Bunlarýn baþýnda dünya çapýnda 66 ülkede faaliyet gösteren bu boyutta büyük bir þirketin hala aile þirketi olabilmeyi sürdürebilmesi geliyor. Bu sürdürülebilirliði baþarýya götüren de ilkeli kurumsallýk anlayýþý… “Bu ilkeli kurumsallýðýn temelinde anayasamýz diye nitelediðimiz yönlendirici ilkelerimiz; kýsaca ahlak ve etik anlayýþýmýz yatýyor” diyor Münife Þanlý. “Tabii böyle olunca da mali iþler yönetimi, þirketin en deðerli varlýðý olan itibarýnýn birincil sorumlusu konumuna oturuyor”. Ýçimizden biri “Mali iþler yönetimi, Cargill’in itibarýnýn birincil sorumlusudur!” ” O, baþarýlý bir kadýn yönetici ama baþka rolleri de var. Bunlarýn baþýnda özellikle matematik, fizik derslerinde SBS hazýrlýðýndaki oðluna destek ya da Pazar yürüyüþlerinde kýzýna arkadaþ olan bir anne ve eþ geliyor. “Bir de tüylü oðlumuz Duman var” diyor Münife Haným. Ama o tüm bunlarýn yaný sýra oyuncak yelkenlisi “Isabelle”, kýþýn oðullarýna alýp ilgi görmeyince sahiplendiði elektrikli trenleri ve türlü meraklarý ile sade bir Münife ayný zamanda! Çocukluðundan gelen çok koyu “beþ çayý geleneði” nedeniyle tart, kek piþirmeyi seviyor. Son yýllarda kay- CargillHaberler - Münife Y. Þanlý 9 CargillHaberler O, baþarýlý bir kadýn yönetici ama baþka rolleri de var. Bunlarýn baþýnda özellikle matematik, fizik derslerinde SBS hazýrlýðýndaki oðluna destek ya da Pazar yürüyüþlerinde kýzýna arkadaþ olan bir anne ve eþ geliyor. O tüm bunlarýn yaný sýra oyuncak yelkenlisi “Isabelle”, kýþýn oðullarýna alýp ilgi görmeyince sahiplendiði elektrikli trenleri ve türlü meraklarý ile sade bir Münife ayný zamanda! “ Þöyle düþünün; uzun vadeli ve geniþ kapsamlý hedeflerin kolay yollarý tercih edebilme gibi bir lüksü riskleri çok iyi anlayan, deðerlendiren ve kabul edilebilir seviyeye indirgeyebilen bir mali yönetim anlayýþýný gerektirir. Münife Y. Þanlý yoktur. Bu da karþýlaþýlan ” O yýllardan bugüne þirkette nasýl bir geliþim gözlemliyorsunuz? Cargill dünyasýna destek veren uzmanlýk seviyelerine ulaþtýk. Geçen 18 yýlda Cargill Türkiye kurumsallaþma anlamýnda Cargill’in dünya çapýndaki geliþen yapýsýna ayak uydururken, faaliyet alanlarý anlamýnda da gerek Türkiye gerçeklerini gerekse yine Cargill’in deðiþen odak alanlarýný yansýtan bir süreç takip etti. Tohumculuk faaliyetlerinden çýktý. Kurumsal yapý içerisinde finansal faaliyetlerinde uzmanlaþtý. Merkezi hazine yönetimi buna paralel geliþti. Coðrafi yönetimden, iþ alanlarý odaklý platform yönetimlerine geçildi. Tarýmsal Ürünler Ticareti ve Gýda Platformlarý dünyada olduðu gibi Türkiye’de de en yoðun faaliyet alanlarýmýzý oluþturuyor. Bu arada ben de Aðustos 2004’de Cargill Türkiye’nin son yabancý ülke yöneticisinin gidiþi ardýndan görevi üstlenen Türkiye Yönetim Komitesinin içinde oldum. Bir süredir zaten ülke mali iþlerine ve finansal faaliyetlerin Türkiye’deki mali yönetim desteðine ilave Gýda Ýþ Ünitesinin mali iþlerinin de sorumluluðunu üstlenmiþtim... Cargill’in deðiþimi benim üstlendiðim görevlerde de yansýma buldu; finansal faaliyetlerin Türkiye’deki kuruluþunda mali yönetim ve altyapýsýnýn oluþturulmasýný çekirdek bir ekiple saðladýk. Bu sýrada gýda alanýnda bugünkü faaliyetlerimizin temelleri atýldý. Niþasta ve tatlandýrýcýlar üretimi yapan Vaniköy Fabrikamýz satýn alýndý. Bunu Orhangazi tesisimizin inþasý takip etti. Bu paralelde geliþen merkezi hazine ile beraber bu grubun mali iþler müdürlüðünü, Cargill Türkiye Mali Ýþler Direktörlüðünü üstlendiðim 2001’e dek sürdürdüm. Ayný dönemde Cargill de odaklandýðý gýda sektöründe dünya çapýnda satýn almalar yapmaya baþladý. Cerestar’ýn milyar dolarýn üzerinde boyutu ile satýn alýnmasý bu alanda önemli bir adým oldu. Ýlk yýllarda önce yeni olmanýn sonrasýnda da Cargill’in küresel uzmanlýk konularýnýn gereði Türkiye’de ciddi boyutta yabancý yönetici ve uzmanlar görev almaktaydý. Artýk bugün tamamen Türk yönetici ve ekibinin çalýþtýðý, alanlarýmýzda 10 CargillHaberler - Münife Y. Þanlý Finansýn baþýndaki yönetici olarak mali iþlerin Cargill’deki yeri ve hedefleri konusunda neler söylersiniz? Bir süre önce Cargill SI-2015’i duyurdu. 2015’e yaklaþýrken bir finans yöneticisi olarak sizin katký ve görevlerinizin ne olacaðýndan bahsedelim… Cargill’i Cargill yapan en önemli unsurlar denince akla hemen dünya çapýnda boyutu ile aile þirketi olmayý sürdürebilme ve bunu saðlayan çok ilkeli bir kurumsallýk anlayýþý gelir. Bu ilkeli kurumsallýðýn temelinde anayasamýz diye nitelediðimiz yönlendirici ilkelerimiz; kýsaca ahlak ve etik anlayýþýmýz yatýyor. Tabii böyle olunca mali iþler yönetimi þirketin en deðerli varlýðý olan itibarýnýn birincil sorumlusu konumuna oturuyor. 2015 yýlý hedeflerinde iki katýna büyümeyi hedefleyen Cargill’de bu, tabii ki daha da kritikleþen bir sorumluluk. Þöyle düþünün; uzun vadeli ve geniþ kapsamlý hedeflerin kolay yollarý tercih edebilme gibi bir lüksü yoktur. Bu da karþýlaþýlan riskleri çok iyi anlayan, deðerlendiren ve kabul edilebilir seviyeye indirgeyebilen bir mali yönetim anlayýþýný gerektirir. Tabii ki büyüme hedeflerine ulaþabilmek , bu çok dengeli, minimum kabul edilebilir risk standartlarýný tehlikeye atmaksýzýn büyüme odaklý iþ Yönetim Kurulu Baþkaný Murat Tarakçýoðlu’nun mevcut görevine Cargill Gýda Ortadoðu ve Kuzey Afrika Bölgesi Ýþ Geliþtirme Sorumluluðu da eklendi. Bu geliþme size nasýl yansýdý? Cargill Gýda Ýþ Ünitesi liderinin artan sorumluluðu ve kapsama alaný tabii mali yönetim ekibi olarak bizleri direkt etkiledi. Ancak daha resmi yansýma, 2009 yýlý baþýnda bana Dubai Mali Ýþler Yöneticiliðinin verilmesi ile gerçekleþti. Bu benimle birlikte Cargill Türkiye’nin bir anlamda mali yönetim kapsama alanýnýn bölgesel geniþlemesi demek oldu. Ýçimizden biri yönetim ortaðý olmayý da gerektirir. Gururla ifade edebilirim ki Türkiye’deki mali yönetim ekibimiz bu anlamda kendini dünya çapýnda Cargill ‘de ciddi bir baþarý örneði olarak kabul ettirmiþtir. Cargill içerisinde Cargill Türkiye’de yetiþen ve bugün yurtdýþýnda önemli görevler üstlenen Türk yöneticiler var. Buradaki rolünüzü nasýl deðerlendiriyorsunuz? Evet, þu an dünyanýn çeþitli ülkelerinde yöneticilik üstlenmiþ olan arkadaþlarýmýz, Cargill Türkiye Mali Yönetim ekibinin gurur kaynaklarýndan biri ve bir anlamda baþarý kriteri ve kanýtýdýr. Özellikle belirtmek isterim bu arkadaþlarýmýz geliþmiþ ülkelerde görev yapýyorlar... Bu baþarý, arkadaþlarýmýzýn kendi kapasite, azim, çalýþkanlýk ve yeteneklerinin bir sonucu. Doðru insanlara doðru fýrsatlarý yaratmada bizim de bir katkýmýz olduysa ne mutlu bize... Türkiye’de kalifiye eleman anlamýnda büyük bir kaynak ve ayný zamanda çok kapsamlý deneyim kazandýracak bir risk ortamý var. Cargill Türkiye olarak biz de sanýrým bu risk yönetiminde deneyim kazanýlacak doðru ortam yaratmada iyiyiz... CargillHaberler - Münife Y. Þanlý 11 CargillHaberler “ SI- 2015’de (Stratejik Amaçlar-2015) belirlenmiþ büyüme hedeflerine ulaþmada en önemli kriterlerden biri yetenek. Mali kaynaklar olsa da yönetecek yetenekler olmadan büyümeyi saðlamak, varsayalým ki saðladýnýz, sürdürmek mümkün deðil. Cargill yöneticileri olarak bunun bilincindeyiz ve kritik bir sorumluluk olarak görüyoruz. Evet, þu an dünyanýn çeþitli ülkelerinde yöneticilik üstlenmiþ olan arkadaþlarýmýz, SI-2015’in en önemli argümaný, TARTAN Projesi. Tam olarak nedir bu proje? Projedeki rolünüzü öðrenebilir miyiz? Cargill Türkiye Mali Yönetim ekibinin gurur kaynaklarýndan biri ve bir anlamda baþarý kriteri ve kanýtýdýr. isterim bu arkadaþlarýmýz geliþmiþ ülkelerde görev yapýyorlar... Münife Y. Þanlý Özellikle belirtmek ” Tartan Projesi Cargill’in SI - 2015 ve ötesi hedeflerindeki yapýyý oluþturmasýnýn reçetesinin adý... Bu proje üç ana baþlýktan oluþuyor: Süreçler; Teknoloji ve Veri & Ýþ Yönetimi Ýstihbaratý. Tartan Projesi Cargill’in SI 2015 ve ötesi hedeflerindeki yapýyý oluþturmasýnýn reçetesinin adý... En önemli argümaný demek bence biraz iddialý olur, ama önemli bir gereði desek daha doðru... Bu projeyi üç ana baþlýkta özetleyebiliriz: Süreçler; Teknoloji ve Veri & Ýþ Yönetimi Ýstihbaratý. Ben Cargill Türkiye lokasyonunda þu aþamada Cargill Gýda Ýþ Ünitesi Deðiþim Sorumlusu olarak direkt Tartan görevi almýþ tek kiþiyim. Birebir Tartan deðiþimleri yaþanana dek hazýrlýklarda yardýmcý oluyorum, sonrasýnda da deðiþimin kendisinin gerçekleþmesini destekleyeceðim. Süreçler baþlýðýnda, ana iþ süreçlerimizin iyileþtirilmesi amaçlanýyor. Ýþ yapýþ þekillerimize dünya çapýnda getirilecek disiplin ve standartlar ile lokasyonlar arasý gereksiz farklýlaþmalarýn önüne geçilmesi hedefleniyor. Bu þekilde müþteri odaklý deðer yaratmaya daha da fazla kaynak yaratýlabilecek. Anne ve eþ Münife ile devam edelim isterseniz… Ýþ ve ev dengesini nasýl kuruyorsunuz? Teknoloji baþlýðýnda, yazýlým uygulamalarýnýn basitleþtirilmesi ve destekleyen altyapý teknolojisinin yenilenmesi hedefleniyor. Çünkü büyümenin getireceði entegrasyon ihtiyacý ancak uygun altyapý ile verimli ve etkin olarak saðlanabilir. Saðladýðým dengeyi, toplumumuzdaki tipik çalýþan (eþ- anne) kadýna birebir örnek teþkil etmeyen bazý þanslara borçlu olduðumu düþünüyorum: -Hiç bir zaman ikinci planda olmamý beklemeyen bir anlayýþta beni yetiþtiren ve/ya destekleyen yaþamýmda etkin rolleri olan üç erkek: dedem, babam ve eþim -Sevgiyle yoðuran mükemmel bir anne Veri & Ýþ Yönetim Ýstihbaratý ise kritik veri ve iþ yönetim bilgilerinin saklanmasý ve korunmasýný amaçlýyor. Þanlý; “Özellikle tam anne olduðum dönemi takiben baþlayan bir yöneticinin sahip olabileceði en iyi ekip, gerek finansal piyasalar ve hazine, gerek ülke mali yönetimi, gerekse Cargill Gýda Türkiye sorumluluklarýmda çok saðlam bir desteðe sahip oldum” dediði ekibiyle görülüyor. 12 CargillHaberler - Münife Y. Þanlý Çaðýmýz bilgi çaðý... Çeþitli konularda dünyanýn “en büyüðü” unvanýna sahip (örneðin sadece Gýda Platformunu bir þirket olarak deðerlendirseniz, dünyanýn en büyük gýda þirketi ortaya çýkar) Cargill’in elindeki bilgi, daha etkin bir kullanýmla deðerinde kaldýraç gücü yaratabilecek bir kapasiteye sahip. Ýþte Tartan böyle büyük iþlere kalkýþýlmýþ bir deðiþim projesi; onlarca yýl ve milyonlarca dolar harcanmasý göze alýnmýþ durumda. Dolayýsý ile SI-2015 Tartansýz olmaz ama Tartan SI-2015’lerden sonralara sürecek, devam edecek, geleceðin Cargill’ini yaratacak bir deðiþim süreci. Biz birer yapý taþýyýz ama son noktasýna kadar soluðumuzun yeteceðini sanmýyorum. -Özellikle tam anne olduðum dönemi takiben baþlayan bir yöneticinin sahip olabileceði en iyi ekip, gerek finansal piyasalar ve hazine, gerek ülke mali yönetimi, gerekse Cargill Gýda Türkiye sorumluluklarýmda çok saðlam bir desteðe sahip oldum (sayfalarda resimlerde bana eþlik ediyorlar) yanýmýzda olmayanlar, resimlere sýðdýramadýklarýmýzdan affola... -Çok þükür evde de yaþamý kolaylaþtýran bir aile, destek ablamýz ve nöbetçi cankurtaran: annembabam -Nacizane bir-iki prensibim de yardýmcý oluyor sanýrým: ne yaparsan yap en iyisi olmasýný hedefle, yaptýðýna tüm samimiyetinle odaklan. Cargill’deki 18 yýlda “eve taþýdýðým” konular bir elin Ýçimizden biri parmaklarýný geçmez; ama iþteyken de hafta sonlarý ve tatiller hariç zaman sýnýrým yoktur. Ve hepsini severek yapýyorum; gerisi illa ki geliyor... Henüz çok taze bir araþtýrmanýn sonuçlarý, “ülkemizde kadýnlarýn büyük þirketlerde en üst düzey yönetim kademelerine yükselebilme bakýmýndan AB ülkeleri arasýnda ilk üç sýrada yer aldýðýný” ortaya koydu. Yurtdýþýnda 30 yýl süreyle FORTUNE 500 Listesine giren þirketler üzerinde yapýlan baþka bir araþtýrmada da kadýn yöneticisi fazla olan þirketlerin karlýlýðýnýn daha fazla olduðu sonucunu ortaya çýkarmýþtý. Siz bir kadýn yönetici olarak bu geliþmeleri nasýl deðerlendiriyorsunuz? Kadýn yöneticiler þirketlere hangi yönlerde olumlu katkýlar yapýyor? Büyük þirketlerimiz, geliþmiþ þehirlerimizde yerleþik, en azýndan yönetim kademeleri bu büyük þehirlerde. En fazlasý da tabii Ýstanbul’da. Ýstanbul kültür düzeyi ve dolayýsý ile kadýn- erkek, din, ýrk herhangi bir ayrýmcýlýk yapmama anlamýnda dünyanýn en geliþmiþ ortamlarýndan biridir. Türk toplumunun paganist dönemden gelen “ana erkil” yapýsý böyle bir ortamda bu olanaðý kesinlikle kilise egemen anglosakson kültürlü toplumlardan vs çok daha iyi saðlýyor. Baþarýya gelince, kadýn ve erkek tamamen birbirini tamamlayýcý özelliklere sahiptir, biri olmadan masa dengeli durmaz diye düþünürüm. Kadýn yönetici sayýsý fazla diye nitelenen þirketlerin durumu muhtemelen göreceli bir tespittir; çok az ya da hiç kadýn yönetici olmayanlara kýyasla dengeli daðýlýmlý þirketler daha baþarýlý olmalý... Erkek daha riskli adýmlar ve geliþmelere yatkýn iken kadýn daha idareci, düzeni koruyan, azim ve dayanýklýlýðýn, krizleri atlatmanýn güvencesidir bana göre... Ama beyler alýnmasýn, bir kadýn olarak yaþama baktýðýmýz pencere anlamýnda ayrýcalýklý olduðumuzu da düþünmüyor deðilim. Kadýnlar duygularýna en fazla gözyaþýna kadar kapýlýrlar, erkekler ise zaman zaman yaptýklarýna. Ki bu idareci mantýk, kadýnlarý iþ hayatýnda çok deðerli yapar. 2010’a dair beklentilerinizi de almak isteriz… Genel olarak Cargill’in tüm dünyada yaþanan kriz ortamýndan temkinli çýkýþýnýn devam edeceðini bekliyorum. Kriz ülkesine, faaliyet alanlarýna ve ürünlere göre o kadar farklý yaþandý ki çýkýþý da aynen öyle olacak. Keza Türkiye’de de sektörler krizi farklý yaþadýlar ve bazýlarý için süreç henüz tamamlanmadý. Türkiye, finansal yapý ve likidite olarak güçlü girdiði bu krizde esas olarak tüketici güven bunalýmý, dolayýsý ile düþen talep ve artan iþsizlik sorunlarýyla karþýlaþtý. Dolayýsý ile gerek global gerekse yerel taleplerin hareketlenmesi ile ekonominin canlanmasý beklenmeli. 2009’da - %5 düzeylerinde küçülen ekonominin 2010’da %4 gibi mütevazý oranlarda büyümeye baþlamasý beklenmekte; 2009’un son çeyreðinde hareketlenen ev tüketim verileri de bu yönde ilk sinyalleri veriyor. CargillHaberler - Münife Y. Þanlý 13 CargillHaberler Tarladan sofraya gýda güvenliðinin nýmsayacaðýnýz üzere geçtiðimiz yýlýn son sayýsýnda “Tarladan Sofraya Gýda Güvenliði ve önemi” konusuna deðinmiþtik. Sonuç olarak gýda ve içecek üretiminin ana kaynaðý olan çiftçilerden baþlamak kaydýyla tüm üretici kesiminin, gýda iþleyicilerinin, daðýtýcýlarýnýn hatta tüketicilerin gýdanýn güvenilir ve tüketime uygun olmasýndan sorumlu olduklarýný belirtmiþtik. Gýda güvenliðinin neden önemli olduðuna dair önemli unsurlara kýsaca göz atmýþ; geliþen gýda teknolojisi sayesinde daha önceden farkýnda olmadýðýmýz yeni risk unsurlarýnýn bulunduðuna dikkat çekmiþtik. A “Gýda Güvenliðinde baþarýlý olabilmek için kurum kültürünün ve gýda güvenliði konusunun insan boyutunu iyi anlamak ve analiz etmek gerekiyor.” yor. Bunlarýn baþýnda tarým, veteriner ilaç kalýntýlarý ile çevresel bulaþanlar olarak nitelediðimiz aðýr metaller geliyor. Bu riskleri sýrasýyla mikrobiyal ve fiziksel etkenler, bitki ve deniz toksinleri ile üretim sýrasýnda ortaya çýkan bulaþanlar takip ediyor. Tarýmdan baþlayarak gýda üretimine kadar geniþ bir yelpazede ortaya çýkan bu riskler, halk saðlýðý konusunda -geçen yazýmýzda bahsettiðimiz gibi- birincil üreticiler olan çiftçileri, gýda üreticilerini, daðýtým ve satýþ þirketlerini, kamu kuruluþlarýný ve tabii tüketicinin bizzat kendisini sorumlu hale getiriyor. Nelere dikkat etmeliyiz? Bu yazýmýzda, “birincil üretimden baþlayarak bu risk unsurlarý nelerdir ve ne gibi tedbirler almalýyýz, gýda güvenliðinin temelinde neler var ve gýda güvenliðinde insan faktörü” gibi konular üzerinde duracaðýz. Gýdalardaki riskler Günümüze kadar yapýlan araþtýrmalar, gýda güvenilirliði konusuna riayet edilmediði takdirde birincil üretimden (tarladan) baþlayarak yediðimiz gýdalarda bazý riskler olabileceðini ortaya koyu- Güvenilir gýda üretimi konusunda gýda zincirinde bulunan tüm oyuncularýn sorumluluðu bulunuyor. Ancak gýda ve içecek üretiminin hammadde kaynaðýnýn tarým olduðu gerçeðinden hareket edersek, öncelikle birincil üretime bakmamýz gerekiyor. Birincil üretimi 2 baþlýkta toplayabiliriz: Bitkisel ve hayvansal üretim. Bitkisel üretimde, ürün için tavsiye edilen ruhsatlý tarým ilaçlarýnýn, yeterli dozda, uygun aletle ve uygun zamanda kullanýlmasý gerekiyor. Ýlaçla- Tüketici açýsýndan, satýn alýndýktan sonra gýda ve içecek maddesinin evde muhafazasý ve kullaným þekli de büyük önem taþýyor. Ev ve mutfaklarýmýzda hijyene riayet etmediðimiz ve ürünlerin etiket bilgilerine göre gýdalarý tüketmediðimiz sürece, saydýðýmýz þartlar gerçekleþse bile risk olabileceðini unutmamak gerekiyor. 14 CargillHaberler - Gýda Güvenliðinin Kurum ve Ýnsan Boyutu Kapak Tüketicinin gýda güvenliði konusunda bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi; saðlýk faydalarýnýn yaný sýra ülke ekonomisine, temiz ve sürdürülebilir bir çevrenin tesis edilmesine, bu bilincin bir yansýmasý olarak hijyenik üretim ve satýþ yapan iþ yerlerinin artmasýna ve kayýt dýþýnýn azalmasýna katký saðlayacaktýr. CargillHaberler - Gýda Güvenliðinin Kurum ve Ýnsan Boyutu 15 CargillHaberler Gýda güvenliði açýsýndan tüketicinin dikkat etmesi gereken en önemli husus, ambalajlý gýda satýn almaktýr. Çünkü ambalajlý gýda, güvenilir gýda demektir. Gýda iþletmecisi; ithal ettiði, ürettiði, iþlediði, imal ettiði veya daðýtýmýný yaptýðý gýdanýn gýda güvenliði þartlarýna uymasýndan ve üretim, iþleme ve daðýtým ile ilgili tüm aþamalarda izlenebilirliðin tesis edilmesinden sorumlu bulunuyor. ma ve hasat arasýndaki süre de gýda güvenliði için çok önemli ve son ilaçlama ile hasat arasýnda geçmesi gereken süreye mutlaka uyulmalý. Ayrýca izlenebilirliðin saðlanmasý için kullanýlan ilaçlarýn, hasat aralýklarý vb. hususlarýn bitkisel üretim aþamasýnda kayýt altýna alýnmasý da oldukça önemli. Ýlaç konusu hayvan saðlýðý için de çok önemli ve Bakanlýkça izin verilen ilaçlarýn, önerilen dozda kullanýlmasý, veteriner ilaçlarýnýn, veteriner hekim reçetesi olmadan kullanýlmamasý gerekiyor. Hayvanlarýn aþýlarý düzenli ve zamanýnda yaptýrýlmalý; Hayvan hastalýklarý ve sebebi belli olmayan hayvan ölümleri derhal Ýl/Ýlçe Tarým Müdürlüklerine ya da köy muhtarýna bildirilmelidir. Hayvanlarýn nakil ve ithalat iþlemlerinde resmi veteriner hekim tarafýndan düzenlenmiþ Veteriner Saðlýk Raporu aranmalý. Bir diðer önemli husus hayvanlarýn ahýr ve aðýllarý ile taþýma araçlarýnýn uygun þartlarda olmasýna ve temizliðine özen gösterilmesi hususu. Ýzlenebilirlik konusu oldukça önemli, bu nedenle yem, veteriner ilaçlarý ve aþýlara iliþkin kayýtlar da tutulmalý. Gýda iþletmecisinin sorumluluklarý Avrupa Birliði düzenlemelerinde ve özellikle 178/2002/EC Gýda Kanununda olduðu gibi; ulusal mevzuat olan 5179 sayýlý Gýda Kanunu, gýda güvenliði ve izlenebilirliðin saðlanmasýnda sorumluluðu gýda iþletmecisine veriyor. 16 Ayrýca gýda iþletmecisi; Ýyi Üretim Uygulamalarý (GMP) ve Ýyi Hijyen Uygulamalarý (GHP) ve tehlike analizi ve kritik kontrol noktalarý olarak tanýmlanan HACCP prosedürlerini uygulamakla da yükümlü. Yine ilgili Mevzuat gereði, gýda ve gýda ile temas eden madde ve malzemeleri üreten iþyerleri; Belediye ve yetkili Ýl Özel Ýdarelerince düzenlenen Ýþyeri Açma ve Çalýþma Ruhsatý almak, teknik, saðlýk ve hijyenik þartlarýný gýda mevzuatýna uygun hale getirerek Bakanlýktan çalýþma izni, gýda sicili ve üretim izni belgesi almak zorunda. Satýþ yerleri ile toplu tüketim yerleri ise Belediye ve yetkili Ýl Özel Ýdarelerce düzenlenen Ýþyeri Açma ve Çalýþma Ruhsatý almak ve yine üretici iþ yerleri gibi teknik, saðlýk ve hijyenik þartlarýný gýda mevzuatýna uygun hale getirmek ile yükümlü. Gýda kontrolü ve hijyen denetimi Piyasaya arz edilecek gýda maddelerinin Türk Gýda Kodeksi, Yönetmelikler ve Tebliðler ile belirlenen þartlarý taþýmasý gerekiyor. Bu amaçla ve 5179 sayýlý Kanun kapsamýnda gýda iþyerleri gýda güvenilirliði açýsýndan taþýdýklarý risk durumuna göre düzenli kontrol ve denetime tabi tutuluyor. Mevzuata uygun üretim, daðýtým ya da satýþ yapmadýklarý tespit edilen iþyerleri hakkýnda 5179 sayýlý Kanunun 29 uncu maddesine göre yasal iþlem uygulanýyor. Bu yasal iþ- CargillHaberler - Gýda Güvenliðinin Kurum ve Ýnsan Boyutu lemler; üretim/faaliyetten men etmekten ürünün toplatýlmasýna, imhadan idari para cezasýna, insan saðlýðýný ilgilendiren durumlarda ise daha aðýr cezalara kadar bir dizi yaptýrýmý içeriyor. Gýda Güvenliðinin insan boyutu Tüm yaptýrýmlarýn ötesinde Gýda Güvenliðinde baþarýlý olabilmek, deðiþen dünya þartlarýnda artýk daha fazla çaba gerektiriyor. Bilinen klasik eðitim anlayýþýnýn, testlerin, incelemelerin ve risk yönetimi anlayýþýnýn ötesine geçmek gerekiyor. Bu nedenle þirket kültürünün ve gýda güvenilirliði konusunun insan boyutunu iyi anlamak ve analiz etmek gerekiyor. Binlerce kiþinin çalýþtýðý, üretim yapan veya gýda daðýtan bir þirketin gýda güvenliði performansýný arttýrmak için önce insanlarýn iþ yapýþ þekillerini incelemek ve sonra da deðiþtirmek gerekiyor. Davranýþlarýmýzý deðiþtirmekten bahsediyoruz, bu hiç de kolay deðil. Aslýnda gýda güvenilirliði dediðimiz kavramýn en temelinde davranýþlarýmýzýn olduðunu unutmayalým. Yani basitçe ifade edersek, gýda güvenilirliði baþarýsýzlýklarýnýn en büyük sebebinin davranýþlarýmýz olduðu söyleyebiliriz. Bu perspektiften baktýðýmýzda baþarýlý olabilmek için gýda bilimi ile davranýþ bilimini entegre edip, davranýþsal tabanlý gýda güvenliði risk yönetimi sistemine geçmemiz gerektiði çok aþikar. Cargill Türkiye’nin 2009-2010 yýlý gýda güvenliði hedeflerinden biri de Davranýþsal Gýda Güvenliði. Bu amaçla yeni yýlla birlikte gýda güvenliði kültür ölçüm anketleri gerçekleþtirilmesi planlanýyor. Bilimsel olarak biliyoruz ki direkt olarak kültürü deðiþtirmek pek olasý deðil. Fakat davranýþlar kültüre olumlu ya da olumsuz olarak etkide bulunabiliyor. Gýda güvenliðini davranýþlarýmýz ile olumlu olarak geliþtirebilirsek Toplam Gý- da Güvenliði kültüründe önemli mesafe alabileceðimizi biliyoruz. Zincirin önemli halkasý: Tüketici Gýda zincirinde yer alan tüm halkalar önemli; ancak sonuçta tüm üretimin tüketici için yapýldýðý düþünüldüðünde tüketiciyi ayrý bir yere koymak gerekiyor. Çünkü tüketiciye gelene kadar zincirin her halkasýnda denetim olmasýna raðmen, ekonomik ve ticari kaygýlar var. Bu nedenle merdivenaltý diye tabir ettiðimiz denetimsiz, kayýt dýþý ve saðlýksýz üretim biçimi de her türlü kontrolden kaçarak tüketiciye kadar ulaþabiliyor. Bu da doðal olarak sadece beslenmek ve saðlýklý olmak amacýyla hareket eden tüketiciye farklý sorumluluklar yüklüyor. Bu nedenle tüketici, özellikle gýda ve içecek maddesi satýn alýrken gýda güvenliði açýsýndan birçok hususa dikkat etmek zorunda. Tüketici bu hususlara dikkat ederek hem saðlýðýný koruyacaðý gibi hem de kayýt dýþý üretimle birey olarak mücadele ederek ulusal ekonomiye katký saðlayabilir. Gýda güvenliði açýsýndan tüketicinin dikkat etmesi gereken en önemli husus, ambalajlý gýda satýn almaktýr. Çünkü ambalajlý gýda, güvenilir gýda demektir. Bu nedenle tüketici bir gýda maddesi satýn alýrken önceliðini ambalajlý ve hijyenik gýdalara vermelidir. Taze meyve ve sebzeler ile teknik ve hijyenik koþullara uygun olarak satýlan dökme gýdalar hariç, açýkta satýlan ambalajsýz gýdalar satýn alýnmamalýdýr. Ancak bununla da bitmiyor: Etiket bilgileri ve Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý’nca verilen üre¬tim izin tarih ve numarasýnýn, eðer ürün ithal ise yine Bakanlýðýn ithalat izin ve numarasýnýn etikette yazýyor olmasýna dikkat edilmelidir. Ürünün ambalaj üzerindeki son tüketim tarihi ve raf ömrü dikkatle okunmalý, son tüketim tarihi geçmiþ olan ürünler alýnmamalý ve bu ürünler için satýcý uyarýlmalýdýr. Ayrýca bozulmuþ, bombaj yapmýþ, þiþmiþ, delinmiþ, sýzýntý yapmýþ ambalajlý gýdalar, risk taþýyabileceðinden satýn alýnmamalýdýr. Bir önemli hususu da burada hatýrlatmak gerekiyor: Satýn alýnan ürünün etiket üzerindeki uyarýlarýna dikkat edilmeli ve her ürünün kendine özgü muhafaza þartlarýnda (sýcaklýk, nem, ýþýk, vb…) satýþa sunulup sunulmadýðý kontrol edil- Kapak Binlerce kiþinin çalýþtýðý, üretim yapan veya gýda daðýtan bir þirketin gýda güvenliði performansýný arttýrmak için önce insanlarýn iþ yapýþ þekillerini incelemek ve sonra da deðiþtirmek gerekiyor. melidir. Kýsaca, depolama ve satýþ yerleri de gýda güvenliði açýsýndan büyük önem taþýmaktadýr. Tüketici açýsýndan, satýn alýndýktan sonra gýda ve içecek maddesinin evde muhafazasý ve kullaným þekli de büyük önem taþýyor. Ev ve mutfaklarýmýzda hijyene riayet etmediðimiz ve ürünlerin etiket bilgilerine göre gýdalarý tüketmediðimiz sürece, tüm yukarýda saydýðýmýz þartlar gerçekleþse bile risk olabileceðini unutmamak gerekiyor. Bu nedenle tüketicinin bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesinin; saðlýk faydalarýnýn yaný sýra ülke ekonomisine, temiz ve sürdürülebilir bir çevrenin tesis edilmesine, bu bilincin bir yansýmasý olarak hijyenik üretim ve satýþ yapan iþ yerlerinin artmasýna ve kayýt dýþýnýn azalmasýna katký saðlayacaðý unutulmamalýdýr. Konu o kadar önemli ve o kadar çok detayý var ki bakýn ikinci yazýmýzda da bitiremedik. Bu yazýmýzda anlattýklarýmýz ne kadar basit ve sade gibi görünse de Gýda Güvenliðini anlamamýz için bir o kadar önemli. Gýda güvenliði konusunda bizi izlemeye devam edin diyoruz… Çünkü gelecek yazýmýz, “Cargill Türkiye’de Gýda Güvenliði ile ilgili neler yapýlýyor” üzerine olacak… CargillHaberler - Gýda Güvenliðinin Kurum ve Ýnsan Boyutu 17 CargillHaberler Gýda Güvenliði Derneði Baþkaný Samim Saner: “Ortak payda gýda güvenliði!” “Tüketici saðlýðýnýn korunmasý ve gýda sektörünün geliþimi… Samim Saner bu iki önemli konunun ortak paydasýnýn gýda güvenliði olduðunu söylüyor.” irden fazla þapkasý var Samim Saner’in… “Size esas þapkalarýmdan bir kaçýný tanýtayým” diyor; “Kalite Sistem Laboratuarlarýnýn yöneticisiyim, Gýda Güvenliði Derneðinin Baþkanýyým ve Boðaziçi Üniversitesi Kimya bölümünde yarý zamanlý öðretim görevlisiyim”. “Zorlandýðýnýz zamanlar olmuyor mu?” sorumuzu: “Birden çok þapka taþýmanýn zorluklarý saymakla bitmez tabi. Ýþin en zor yaný ise zamansýzlýk. Ama bu aslýnda bir karakter meselesi; monotonluk ve hep ayný iþle uðraþmak bana göre deðil sanýrým” diye cevaplýyor. “Zorlanmama raðmen toplumsal bir yarar üretmekten son derece mutluyum. Neyse ki ailem bu konuda çok anlayýþlý...”. B “Güvenli gýda, saðlýklý Türkiye” sloganý ile çýktýklarý yolda dernek olarak 6 yýlý geride býraktýklarýný belirten Saner, bu oluþuma baþlarken en önemli duruþlarýnýn, tüketici saðlýðýnýn korunmasý ve gýda sektörünün geliþmesi olduðunu belirtiyor. Bu iki konunun birleþtiði ortak paydanýn gýda güvenliði olduðunu kaydediyor. Konu gýda güvenliði olunca gýda ve içecek ko- nusundaki “bilgi kirliliði”nden de bahsediyoruz. Çok önemli bir gözlemini bizimle paylaþýyor: “Yanlýþ bilgiler nedeniyle iþini doðru yapan üreticiler çok aðýr yaralar aldýðý gibi tüketicinin de güvenilir gýdalara eriþimi engelleniyor”. Bu gerçekten hareketle dernek bünyesinde bir Tüketici Hattý tesis ettiklerini söylüyor. Bununla da kalmayýp bir toplumsal proje olarak ilköðretim çocuklarýna yönelik “Gýda Dedektifleri” projesini hayata geçirmiþler. Aralýk ayý içerisinde 1. Gýda Güvenliði Kongresi’ni gerçekleþtiren dernek, bir yandan da Gýda Güvenliði Uzmaný Eðitim Programý’ný yürütüyor. Faaliyet çok olunca biz de Saner’den her þeyi baþtan anlatmasýný istiyoruz. Dernek fikri ilk nasýl oluþtu? Gýda Güvenliði Derneði (GGD), Türkiye Kalite Derneði’nin (KalDer) gýda sektöründeki üyelerinin 'Temiz Mutfak' projesi çalýþmalarý sýrasýnda þekillenmiþ; tüketiciler, iliþkili sektörler, devlet, akademisyenler ve gýda güvenliði çalýþanlarý ol- mak üzere tüm paydaþlarýn güvenliði konularý ile ilgili iletiþimini, uzlaþmasýný ve ilerlemesini saðlamak üzere 2004 yýlýnda ayrý bir dernek olarak hayata geçirilmiþtir. Bu oluþuma baþlarken en önemli duruþumuz tüketici saðlýðýnýn korunmasý ve gýda sektörünün geliþmesinin; aslýnda gýda güvenliði ortak paydasýnda birleþmeleri gerçeðidir. Gýda güvenliði aslýnda tüketici saðlýðýnýn korunmasý açýsýndan son derece önemli; bir nevi önleyici hekimlik uygulamasý. Gýdayý talebindeki geliþmenin, doðal olarak güvenilir gýda arzýný þekillendireceðinden hareketle tüketicinin bilgilendirilmesini çok önemsiyoruz ve bu konuda çok çeþitli faaliyetlerde bulunuyoruz, projeler hazýrlýyoruz. Mesela GGD web sitesi www.ggd.org.tr þu an tüketicilerin gýda güvenliði konusunda bilgilenmek üzere baþvurduklarý referans sitelerden biridir. Diðer taraftan tüketiciler gýda güvenliði ile ilgili olarak yoðun bir þekilde Tüketici Hattýmýzý aramaktalar (0 212 692 25 25). Bir diðer önemli toplumsal projemiz ise ilköðretim çocuklarýna yönelik hazýrladýðýmýz “Gýda Dedektifleri” projesi. GGD ayný zamanda gýda güvenliði konusunda çalýþan uzmanlarýn oluþturduðu dünyanýn en büyük organizasyonu Uluslararasý Gýda Koruma Bir- AB Gýda Güvenliði Eðitim Programý (F4ST) Gýda güvenliðinin bir bütün olarak saðlanmasý konusundaki bilgi birikimi düzeyini arttýrmayý amaçlayan ve Türkiye'de verilen eðitim programýna (F4ST - Tarladan Çatala Gýda Güvenliði) 2 pilot dönemde 52 ülkeden 858 tanesi AB ülkelerinden olmak üzere 2 bin 179 kiþi katýldý. F4ST - Tarladan Çatala Gýda Güvenliði Uzmaný Yetiþtirme Projesi’nin Koordinatörlüðü Kalite Sistem Laboratuvarlar Grubu tarafýndan yapýlýyor. Proje, AB tarafýndan Leonardo da Vinci Programý kanalýyla da destekleniyor. Proje Koordinatörü Samim Saner, projenin en önemli amacýnýn; gýda sektöründe çalýþan farklý meslek gruplarýna tarladan çatala gýda güvenliði bakýþ açýsýný kazandýrmak olduðunu ifade ediyor. Bu eðitimin; toplum saðlýðýnýn korunmasýnda çok önemli bir yeri olan gýda güvenliði konusunda bir “ilk” olduðunu ve bu nedenle hem AB hem de Türkiye’de ilgi uyandýrdýðýný kaydediyor. Saner, eðitim programýna baþvuranlar arasýnda AB ülkeleri ve Türkiye'den olmak üzere; gýda ve ziraat mühendisleri, veteriner hekimler, kimyagerler, kimya mühendisleri, biyologlar, su ürünleri mühendisleri, beslenme uzmanlarý, eczacýlar ve týp doktorlarýnýn bulunduðunu belirtiyor. 18 CargillHaberler - Ortak Payda Gýda Güvenliði Sektörden “ Ýnternetten yayýlan asparagas haberler nedeniyle “bilgi iþini doðru yapan üreticilerin çok aðýr yaralar aldýðýný ve tüketicinin güvenilir gýdalara eriþiminin engellendiðini gözlemliyorduk. liði’nin (IAFP-International Association for Food Protection) Türkiye Resmi Temsilcisidir. Kongreye geçmeden önce 2008’de öncülüðünüzde yapýlan Türkiye Gýda Güvenliði Bilgi Düzeyi Araþtýrmasý’ndan söz edelim isterseniz… Samim Saner kirliliðinin” had safhada olduðunu, ” Tüketicilere yönelik olarak nerede bir konuþma yapýyor olsak tüketicilerin kafalarýnýn çok karýþýk ve tedirgin olduðunu görüyorduk. Ama bu durumun ne derece Türkiye’nin genel durumunu temsil ettiðini bilmiyorduk. Ýnternetten yayýlan çeþitli asparagas haberler nedeniyle “bilgi kirliliðinin” had safhada olduðunu, yanlýþ bilgiler nedeniyle iþini doðru yapan üreticilerin de çok aðýr yaralar aldýðýný ve sonuçta tüketicinin kontrol altýndaki güvenilir gýdalara eriþiminin engellendiðini de gözlemliyorduk. Bu gözlemlerimiz bizleri tüketicilerin gýda güvenliði algýsýný ölçmek üzere “Türkiye Gýda Güvenliði Bilgi Düzeyi” araþtýrmasýný gerçekleþtirmemize yöneltti. AB’nin 25 ülkesinde resmi olarak yapýlmýþ bu araþtýrmanýn Türkiye’de de yapýlmasýnýn iznini aldýk. Bu çalýþmamýz sonucunda tüketicilerin yarýsýndan fazlasýnýn (yüzde 51); ‘Ýnternet’ten edindiðim bilgiler ürün tercihimde etkilidir’ ifadesi ve internette dolaþan her habere inanarak sürekli tükettiði bir gýda maddesinden hemen vazgeçebiliyor olmasý (yüzde 58) ne denli manipülasyona açýk olduðunu gösteriyor. Türk tüketicisinin yüzde 57’si internet’ten yayýlan her bilgiye inanýrken, internet’te dolaþan asparagas haberleri ‘gerçek dýþý’ bulanlarýn oraný yüzde 37. ‘Her zaman gerçek dýþýdýr’ diyenlerin oraný ise yüzde 21. Bu sonuçlar bize asparagas e-postalarýna karþý bilimsel ve ciddi bir duruþ sergilememiz gerektiðini gösterdi. CargillHaberler - Ortak Payda Gýda Güvenliði 19 CargillHaberler Bu araþtýrma sonucunda da Gýda Güvenliði Derneði olarak tüketicilere gýdalarý tanýtmak ve asparagas haberlere karþý doðru bilgi verme ve bilinç yaratma amacýyla bir Tüketici Hattý kurduk. Tüketici Hattýmýz aracýlýðýyla halký yanlýþ bilgilendiren / yönlendiren haberlerle mücadele ediyoruz. Tüketicilerimiz gýda güvenliði ile ilgili bilgi almak istedikleri takdirde Tüketici Hattý’mýza ulaþabilirler. Yürüttüðünüz çeþitli eðitim programlarý var. Gýda Güvenliði Uzmaný Eðitim Programý da bunlardan biri… Önemli bir konu… Bu nedenle biraz daha açalým istiyoruz bu konuyu? Koordinatörlüðü Kalite Sistem Laboratuarlar Grubu tarafýndan yapýlan ve AB tarafýndan Leonardo da Vinci Programý tarafýndan desteklenen “F4ST - Tarladan Çatala Gýda Güvenliði Uzmaný Eðitimi” projesinde derneðimiz denetçi partner göreviyle yer aldý. Gýda güvenliðinin bir bütün olarak saðlanmasý konusundaki bilgi birikimi düzeyini arttýrmayý ve gýda güvenliði denetim kalitesinin Avrupa Birliði çapýnda yükseltilmesini amaçlayan bu e-eðitim programý 2 pilot dönemde 52 ülkeden 858 tanesi AB ülkelerinden olmak üzere 2 bin 179 kiþiye eþsiz bir eðitim olanaðý sundu. Eðitim, toplum saðlýðýnýn korunmasýnda çok önemli bir yeri olan “Gýda Güvenliði” konusunda bir ilk olduðu için hem ülkemizde hem de AB ülkelerinde büyük ilgi gördü. Bu sayede Türkiye olarak AB’ye gýda güvenliðini öðretme onuruna eriþtik diyebilirim. Bir süre önce ilk kongrenizi gerçekleþtirdiniz. Basýnda da geniþ yer buldu. Devamý gelecek mi? Aslýnda Gýda Güvenliði Kongresi GGD’nin temel amaçlarýndan birisidir. 1.Gýda Güvenliði Kongresini, Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý’nýn 2009 yýlýna özel olarak baþlatmýþ olduðu “Güvenilir Gýda, Saðlýklý Yaþam” kampanyasý çerçevesinde derneðimizin koordinatörlüðünde Uluslararasý Gýda Koruma Birliði’nin (IAFP-International Association for Food Protection) desteðinde 4 Aralýk 2009 tarihinde gerçekleþtirdik. Ambalaj Sanayicileri Derneði (ASD), Beyaz Et Sanayicileri ve Damýzlýkçýlar Birliði (BESD-BÝR), Saðlýklý Tavuk Bilgi Platformu (STBP), Türkiye Süt, Et, Gýda Sanayicileri ve Üreticileri Birliði (SETBÝR), Tü- 20 CargillHaberler - Ortak Payda Gýda Güvenliði Tarladan çatala gýda güvenliði deyince; gýda güvenliðinin tarlada baþlayan ve çatalda biten bütünsel Sektörden bir disiplin olduðunu vurguluyoruz. Bunu güvenilir tedarik zinciri olarak da isimlendirebiliriz. Hepimizin bildiði gibi bir zincirin gücünü en zayýf halkasý belirler. keticiler Derneði (TÜDER), Türk Gýda Ýþverenleri Sendikasý (TÜGÝS) ve Yumurtacýlar Birliði (Yum-Bir) gibi sivil toplum kuruluþlarýyla da iþbirliði yaptýk. Kongre kapsamýnda iki ana oturum ve bir panelin yaný sýra 6 paralel oturum düzenlendi; yurt dýþýndan ve ülkemizden toplam 51 konuþmacý sunum yaptý ve 607 kiþi dinleyici olarak katýldý. Ülkemizde ilk defa yapýlan Gýda Güvenliði Kongresi için yerli ve yabancý birçok katýlýmcýdan son derece olumlu geri dönüþler aldýk. Tüketici saðlýðýnýn korunmasý, gýda sektörünün geliþimi ve kamuoyunda gýda güvenliðinin doðru algýlanmasýnda önemli bir referans noktasý olan kongremiz her yýl yapýlacak. Bu vesile ile tüm okurlarýnýzý 9-10 Aralýk 2010 tarihinde gerçekleþtireceðimiz 2. Gýda Güvenliði Kongresine þimdiden davet etmek istiyorum. Tüm sohbetimizin ana mesajý olarak þunu sormak istiyoruz. Tarladan çatala gýda güvenliði nedir? Asýl hedefimizin saðlýklý gelecek nesiller olduðundan hareketle, tüketici açýsýndan bu bilincin yerleþmesi için sizce tüm paydaþlar nezdinde neler yapýlmalýdýr? denle üniversitelerden, bakanlýða, üreticilere ve sivil toplum örgütlerine kadar tüm paydaþlarýn ana görevi tüketicinin güvenli gýdayý talep etmesinin saðlanmasý olmalýdýr. www.ggd.org.tr, kýsa sürede tüketicilerin gýda güvenliði konusunda bilgilenmek üzere baþvurduklarý referans sitelerden biri oldu. GGD, tüketicinin yoðun ilgisi üzerine bir de Tüketici Hattý (0 212 692 25 25) kurdu. Hepimizin tüketiciler olarak bu zinciri kopmadan çekebildiðimiz, daha saðlýklý yarýnlar diliyorum. Gýda Güvenliði konusuna yer verdiðiniz için de Cargill Haberler’e teþekkür ediyorum. Gýda Güvenliði Kongresi Sonuç Bildirgesi’nden Baþlýklar Gýda güvenliði konusu temelde üretimin her aþamasýnda alýnmasý gereken önleyici tedbirler disiplini olarak ele alýnmalýdýr. Tarladan çatala kadar; çevreye, insan, hayvan ve bitki saðlýðýna zarar vermeyen, üretimin her aþamasýnda gerekli kontrolleri yapýlmýþ, güvenilir ürünlerin yaygýnlaþmasýna ihtiyaç vardýr. Tüketici gýda güvenliðinde belirleyici bir role sahiptir; o nedenle tüketici bilincinin geliþtirilmesi ve bunun sonucunda tüketicilerin gýda alýþveriþlerinde menþei belirsiz, kayýt dýþý ve kontrol dýþý ürünleri almamalarý, kendilerinin ve çocuklarýnýn saðlýklarýný riske atmamak için Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðýndan izin almýþ ürünler dýþýndaki gýdalarý tüketmemelerinin saðlanmasý gerekmektedir. Gýda güvenliði açýsýndan tüketicilerin ambalajlý gýdalara yönlenmesi “hem tarladan çatala” izlenebilirliðin saðlanmasý, hem de ürünün korunmasý açýsýndan son derece önemlidir. Tüketiciler hem basýndan, hem internetten çok yoðun bir þekilde bilgi kirliliðine maruz kalmaktadýrlar. Konusunda yetkin olan uzman kiþi ve akademisyenlerin görüþlerine baþvurulmasý ve saðlýklý, doðru bilgilerle toplumun bilgilendirilmesi gerekmektedir. Tüketicilerin de bu baðlamda duyduklarý her þeye inanmamalarý, Tarladan çatala gýda güvenliði deyince; gýda güvenliðinin tarlada baþlayan ve çatalda biten bütünsel bir disiplin olduðunu vurguluyoruz. Bunu güvenilir tedarik zinciri olarak da isimlendirebiliriz. Hepimizin bildiði gibi bir zincirin gücünü en zayýf halkasý belirler. O nedenle bu zincirin tüm halkalarýnýn güçlendirilmesi þarttýr. Bu zincir tüketici tarafýndan çekilmektedir. Tüketicinin çekmediði bir zincirin hiç bir anlamý yoktur; o ne- kendi sorgularýný da yapmalarý gerekmektedir. Gýda güvenliðinin önündeki en önemli engellerden birisi merdivenaltý üretim sorunudur. Bu konu tüketici saðlýðýný olumsuz olarak etkilemekte ve Türk gýdasektörünün geliþimini engellemektedir. Bu konuda gereken önlemler biran önce alýnmalý, ilgili kamu otoriteleri arasýnda koordineli çalýþma saðlanmalýdýr. Gýda güvenliðinin saðlanmasýnýn yaný sýra, dengeli ve saðlýklý beslenme yaklaþýmý da son derece önemlidir. Gýda güvenliðinin yaný sýra etik çizgide saðlýklý ve beslenme deðeri yüksek gýdalarýn da toplumda yaygýnlaþtýrýlmasý gerekmektedir. CargillHaberler - Ortak Payda Gýda Güvenliði 21 CargillHaberler Bursa adýný dünyaya adýný yeniden tekstille, ancak bu kez Nanotekstil ile duyuracak Uludað Üniversitesi Mühendislik-Mimarlýk Fakültesi Tekstil Bölümü tarafýndan gerçekleþtirilen nanotekstil çalýþmalarý zor günler yaþayan tekstil sektörü için umut vaat ediyor. on yýllarda artan rekabet, küresel kriz gibi sebeplerle zor günler yaþayan tekstil sektörü için kurtuluþun ileri teknoloji içeren yenilikçi ürünler ve üretim yöntemlerinde olduðu yadsýnamaz bir gerçek olarak karþýmýzda duruyor. Bugünlerde, fikri temelleri 2007 yýlý ortalarýnda atýlan ve çalýþmalarý Uludað Üniversitesi (U.Ü.) Mühendislik-Mimarlýk Fakültesi Tekstil Bölümü tarafýndan gerçekleþtirilen bir proje, yenilikçi ürünler geliþtirme ve krizden çýkma konusunda Türk tekstilcisine umut vaat ediyor. Projenin adý: “Elektroüretim yöntemi ile nanolifli yüzeyler elde etme projesi”. S Nanoliflerden oluþan kumaþ yüzeyleri, klasik tekstil yüzeylerinden elde edilemeyecek çok önemli özellikler ve avantajlar sunuyorlar. Yapýlan literatür araþtýrmalarý, nanolifli yüzeylerin, geniþ yüzey alaný, iyi filtrasyon özelliði ve nefes alabilirliði gibi özellikleri ile biyomedikal alanda yara örtüsü olarak kullanýmýnýn mümkün ve avantajlý olduðunu ortaya koyuyor. Bu özellikleri ile nanolifli yüzeyler, yara üzerinde etkin kapama, iyi oksijen geçirgenliði ve bakteriyel ajanlara karþý bariyer özelliði sergileyebiliyorlar. Ve bu özellikleriyle saðlýktan filtrasyona, tarýmdan tekstile birçok sektörde PVA/sodyum alginat nanolifli yüzeylere ait taramalý elektron mikroskobu 22 CargillHaberler - Nanotekstil ve Alginatlar Nanoteknoloji ve tekstil Nanoteknolojinin tekstil sektöründeki uygulamalarý, nanotekstiller olarak biliniyor. Bir metrenin milyarda biri anlamýna gelen ‘nano’, tekstil lifleri söz konusu olduðunda liflerin çapýný ifade ediyor. Nanolifler, bir saç telinden yaklaþýk 1000 kat daha ince. Farklý nanolif üretim yöntemleri içerisinde en yeni ve en etkin olaný ise ‘Electrospinning’ (elektro çekim) dediðimiz yöntem. Bu yöntemde kullanýlan sývý polimer, hiçbir ara iþlem olmaksýzýn doðrudan kumaþ yüzeyine dönüþüyor. Üstelik bu yöntemle 1gr malzemeden yüzlerce metrekarelik bir alaný kaplayacak kadar ince yüzeyler üretilebiliyor. Nanoteknoloji uygulamalarýnýn tekstil sektörü için umut vaat ettiði düþünülerek gerçekleþtirilen bu çalýþmanýn fikir anlamýnda temelleri, 2007 yýlýnýn ilk yarýsýnda atýldý. Tekstil Mühendisi Gökçe Coþkun Üstündað’ýn U.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Tekstil Mühendisliði Anabilimdalý’nda yüksek lisans tezi kapsamýnda gerçekleþtirdiði bu çalýþmanýn ilk aþamasýnda, Uludað Ýhracatçý Birlikleri (UÝB)’nin maddi desteði ile Ocak 2008’de U.Ü. Tekstil Müh. Laboratuarýnda bir elektro çekim ünitesi kuruldu. Ardýndan bu çalýþma, bir TÜBÝTAK Hýzlý Destek Projesi ile de desteklendi. Bu çalýþmada yara örtüsü kullanýmýna yönelik üretilecek nanolifli yüzeyler için özellikle doðal bir hammadde arayýþýna girildi. Uzun süren lite- ratür ve piyasa araþtýrmasýnýn ardýndan bu arayýþ, alginat polimeri ile son buldu. Alginat lifleri, yüksek nem emme özelliði, iyon deðiþimi yeteneði, lif formundaki materyalin mükemmel biyouyumluluðu, kolay elde edilebilen doðal bir malzeme oluþu ve yara iyileþmesini kolaylaþtýran spesifik özellikleri sayesinde son 20 yýldýr yara bakým endüstrisinde önemli bir yer tutan ve olumlu etkileri bilinen bir malzeme. Özellikle yüksek absorbent yara örtülerinin üretiminde faydalý bir hammadde. Alginatlý yara örtülerinin gelecekteki yara bakým endüstrisinde oldukça etkili rol oynayacaðý öngörülüyor. Bu nedenle alginat materyalinin medikal kullanýmlarý üzerine yapýlan araþtýrma ve geliþtirme çalýþmalarý gün geçtikçe artýþ gösteriyor. “ Projede kullanýlan sodyum alginatýn Cargill Türkiye tarafýndan yurt içinden, bedelsiz ve hýzla temin edilebilmesi proje için önemli bir avantaj saðladý. Alginat polimerinin ve nanolifli yüzeylerin biyomedikal alandaki kullaným avantajlarý göz önüne alýndýðýnda alginat polimerinin elektro çekiminden elde edilecek nanoliflerin biyomedikal alanda önemli bir kullaným potansiyeline sahip olacaðý öngörülüyor. Gerçekleþtirilen literatür araþtýrmasýnda, alginat nanoliflerinin yara örtüsü olarak deðerlendirildiði herhangi bir çalýþmaya rastlanmamasýndan dolayý hemen çalýþmalara baþlandý. Gökçe Coþkun Üstündað Bu yönüyle ön plana çýkan “Elektroüretim yöntemi ile nanolifli yüzeyler elde etme projesi”ni, proje için hammadde arayýþýna girildiði dönemde yolu Cargill Türkiye ile kesiþen U.Ü. MühendislikMimarlýk Fakültesi Tekstil Bölümü Öðretim Üyesi Doç. Dr. Esra Karaca ile konuþtuk. Geçtiðimiz yýl tamamlanan projenin geliþtirileceðini, alginat nanolifli yüzeylere, ilaç, anribakteriyel ajan vs. ilavelerle farklý avantajlar kazandýrýlmasý amacýyla önümüzdeki günlerde çalýþmalar yapacaklarýný belirten Karaca, tüm detaylarýyla bu yenilikçi proje ile ilgili bilgileri bizimle paylaþtý. Cargill Çözümleri geniþ uygulama alaný buluyorlar. Üstelik sadece yara bakým endüstrisi bile tahmini 5,5 milyar dolarlýk bir pazar payý ile oldukça cazip bir uygulama alaný olarak karþýmýza çýkýyor. ” Cargill’e nasýl ulaþtýk? Uzun araþtýrmalar sonucunda literatürde alginat ile ilgili çalýþmalarda kullanýldýðý tespit edilen Cecalgum S1300 ticari markalý sodyum alginata ulaþmak için Cargill Türkiye ile irtibata geçildi. Çok geçmeden bu ürün Cargill Türkiye tarafýndan hiçbir ücret talep edilmeksizin tarafýmýza CargillHaberler - Nanotekstil ve Alginatlar 23 CargillHaberler Hem makroskobik hem histolojik deðerlendirmeler, nanolifli yüzeylerin yara örtüsü olarak kullaným potansiyeli olduðu öngörüsünü doðruluyor. ulaþtýrýldý. Malzemenin yurt içinden, hýzla temin edilebilmesi proje için önemli bir avantaj saðladý. Cecalgum S1300’den nanolifli yüzey nasýl elde edildi? Ýlk aþamada Cargill Türkiye’den temin edilen Cecalgum S1300 ticari markalý sodyum alginat polimeri ile çözeltiler hazýrlandý. Ancak sodyum alginatýn saf halde elektro çekimi gerçekleþtirilemediðinden, yine biyouyumlu ve sentetik bir polimer olan poli (vinil alkol) (PVA) ile belirli oranlarda karýþtýrýldý. PVA/sodyum alginat karýþýmý sulu çözeltilerin elektro çekiminden ortalama lif çapý yaklaþýk 90 nanometre olan düzgün nanolifli yüzeyler elde edildi. Nanolifli yara örtüleri tavþanlar üzerinde denendi Nanolifli yüzeylerin yara üzerinde bütünlüðünü koruyabilmesi için uygun bir çap- 24 CargillHaberler - Nanotekstil ve Alginatlar PVA/sodyum alginat karýþýmý nanolifli yüzeyler, Uludað Üniversitesi Týp Fakültesi Deney Hayvanlarý Yetiþtirme ve Araþtýrma Merkezinde etik kurul izniyle gerçekleþtirilen deneysel çalýþmalarda yara örtüsü olarak deðerlendirildi. Nanolifli yüzeylerin yara iyileþtirme performansýnýn deðerlendirildiði deneylerde, tavþanlarda oluþturulan yaralara ticari yara örtüleri (Pomad içeren gazlý bez, Bactigras, SuprasorbA) ile birlikte elektro çekim yöntemi ile elde edilen alginat nanolifli yüzey kapatýldý , belirlenen günlerde yara küçülmeleri hesaplanarak makroskobik deðerlendirmeler yapýldý. Tavþanlar üzerinde gerçekleþtirilen deneysel çalýþmalarda, U.Ü. Týp Fakültesi Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Anabilim Dalý Öðretim üyesi Doç. Dr. Serhat Özbek ve ekibi yer aldý. Ayrýca, yine belirlenen günlerde yara alanlarýndan alýnan doku örneklerine ait kesitler, histolojik deðerlendirmeye tabi tutuldu. Çalýþmanýn histolojik deðerlendirmesi, U.Ü. Týp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalý Baþkaný Prof. Dr. Ýlkin Çavuþoðlu ve ekibi tarafýndan gerçekleþtirildi. Makroskobik deðerlendirmeler, yara küçülmesi bakýmýndan nanolifli yüzeylerin pomad içeren gazlý bezden daha iyi sonuç verdiðini, klasik ticari yara örtüleri ile ise hiçbir ek iþlem görmediði halde çok yakýn sonuçlar verdiðini gösterdi. (Þekil 9). Dolayýsý ile sonuçlar, nanolifli yüzeylerin yara örtüsü olarak kullaným potansiyeli olduðu öngörüsünü doðruluyor. Gerçekleþtirilen histolo- jik deðerlendirmelerde ise göze çarpan en dikkat çekici bulgu, nanolifli yüzey ile kapatýlan yaralarda kanýn sývý kýsmýnýn örtü üzerine sýzarak kalýn bir tabaka oluþturup, hücresel kýsmýnýn örtü altýnda tabaka halinde birikmesi oldu. Diðer örtülerin hiç birinde rastlanmayan bu durum, elektro çekim yöntemi ile üretilen nanolifli yüzeyin kan hücrelerinin geçiþine izin vermeyecek kadar küçük gözenek boyutlarýna sahip olmasý ile açýklandý. Elde edilen bu bulgu, elektro çekim yöntemi ile üretilmiþ olan bu nanolifli yüzeylerin, klinik ve laboratuar pratiðinde hücre filtrasyonunda kullanýlabileceði izlenimini veriyor. Cargill Çözümleri raz baðlama iþlemi ile suya dayanýmý artýrýldý ve ardýndan sterilize edildi. Sonuç Hem makroskobik hem histolojik deðerlendirmeler, nanolifli yüzeylerin yara örtüsü olarak kullaným potansiyeli olduðu öngörüsünü doðruluyor.Gerçekleþtirilen kalýnlýk ve hava geçirgenliði testleri, alginat nanolifli yüzeyin doðal deriye çok yakýn özellikler sergilediðini gösteriyor. Bu anlamda, yüzey inceliði, iyi filtrasyon özelliði ve nefes alabilirliði, nanolifli yüzeylerin konvansiyonel yara örtülerine göre avantaj saðlayacaðýný düþündürüyor. Ayrýca gerçekleþtirilen maliyet Alginat Nedir? Alginat, kahverengi deniz yosunundan elde edilen doðal ve çok amaçlý olarak kullanýlan bir malzemedir. Gýda, tekstil, muhtelif saðlýk ve eczacýlýk uygulamalarýnda kullaným alaný bulur. Gýda sektöründe jel oluþturma ve kývam verme özelliðiyle unlu mamul dolgularýnda, þantilerde, kremalarda, meyveli soslarda ülkemizde de analizi de gösterdi ki; nanolifli yara örtülerinin diðer yara örtülerine göre çok daha düþük maliyet ile üretilebilmesi gelecekte rakipsiz olmasýný saðlayacak önemli bir avantajdýr. Yakýn gelecek Tamamlanan projenin geliþtirilmesi ve alginat nanolifli yüzeylere, ilaç, anribakteriyel ajan vs. ilavelerle farklý avantajlar kazandýrýlmasý amacýyla önümüzdeki günlerde çalýþmalar yapýlacak. Bunun dýþýnda; Elektro çekim ünitesinin geliþtirilip, seri imalata uygun hale getirilmesi planlanýyor. Farklý polimerler kullanýlarak, özellikle filtrasyon (hava, su, sývý gýda) ve biyomedikal endüstrisi için yeni ürünlerin tasarlanarak, üretilmesi ve ürünlerin ticari boyuta getirilmesi de planlar arasýnda yer alýyor. Projenin nihai hedefinde, tüm dünyada üzerine yoðun çalýþma ve yatýrýmlar yapýlan bu konuda, Türkiye ve Dünya’nýn ilklerinden olmak ve Bursa’nýn adýný dünyaya yeniden tekstille, ancak bu kez ‘nanotekstillerle’ duyurmak yer alýyor. yaygýn olarak kullanýlmaktadýr. Teknik uygulamalar ise tekstil, baský, kozmetikte yüz masklarý, kâðýtçýlýk sektörü, yara bandý ve dental diþ kalýp uygulamalarýna kadar uzanan bir çeþitlilik gösterir. Alginatlarýn keþfi 19. yüzyýlýn sonlarýna dayanmasýna raðmen son yýllarda bu malzeme, özellikle medikal alanda adeta yeniden keþfedilmekte ve alginatýn medikal kullanýmý artmaktadýr. CargillHaberler - Nanotekstil ve Alginatlar 25 CargillHaberler Ýyi yaparak en iyisini yap Kýrsal kalkýnma Cargill’de bir deyiþ vardýr: “Ýyi yaparak en iyisini yap”. Bazýlarý bunu kliþe bir söz olarak düþünebilir ama Cargill’in tüm dünyada çiftçilerin eðitimi için gösterdiði çaba, bu sözün ne kadar gerçek olduðunun bir göstergesidir. H er yýl Cargill yüz binlerce çiftçi ile doðrudan çalýþarak verimliliklerini arttýrmalarýna yardýmcý oluyor. Bunun sonucunda da çiftçi aileler daha fazla gelir elde ederek daha iyi yaþam standartlarýna kavuþuyorlar. Ayný zamanda da Cargill hem güvenilir ve kaliteli hammadde tedarikçileri hem de hayvan yemi ürünleri için uzun vadeli müþteriler kazanmýþ oluyor. sungo, “Yetiþtiricilerimizden biri, pamuk üretiminde elde ettiði verimlilik sayesinde üniversitede týp okuyan kýzýnýn masraflarýný ödeyebildi” diyor ve ekliyor: “Çiftçi eðitimi yetiþtiricilerin geçimlerini saðlamalarýný, yaþam tarzlarýný iyileþtirmelerini, çocuklarýna okul üniformasý satýn alabilmelerini, daha iyi çiftçilik uygulamalarýna sahip olabilmelerini saðlýyor.”. “Eðitim çiftçilerin baþarabilecekleriyle ilgili beklentilerini yükseltiyor” diyor Cargill Hayvan Yemleri Baþkan Yardýmcýsý ve Pazarlama Direktörü Chuck Warta. Cargill Hayvan Yemleri Ýþ Ünitesi faaliyet gösterdiði her yerde çiftçi eðitimini bir iþ modeli olarak uyguluyor. Eðitimin yarattýðý fark geliþmekte olan dünyada çok daha açýk bir þekilde görülüyor. Güney Afrika’da pamuk üretimi sözleþmeli tarým iþçileriyle yapýlýyor. Cargill, Zimbabwe, Zambia ve Malawi’de yaklaþýk 200.000 yetiþtiriciye her üretim sezonunda tohum, pestisit gibi girdiler saðlýyor. Karþýlýk olarak onlar da ürünlerinin bir kýsmýný veriyor ve ürünlerinin geri kalaný için de para alýyorlar. Zimbabwe’deki 60.000 yetiþtirici için Cargill’in çiftçi eðitimi programýný yöneten Decent Chit- 26 CargillHaberler - Kýrsal Kalkýnma Cargill’in eðitimli ürün geliþtirme uzmanlarý gruplar halinde eðitimler düzenliyor, bölge bölge dolaþarak tek tek çiftçilerin karþýlaþtýklarý sorun- Güncel larý ele alýyorlar. Tüm bu çabalarýn sonucunda ürün verimliliði elde ediliyor; çoðu durumda öncekinin üç misli kadar. Cargill’in Çin’deki çiftçi eðitim programý oldukça geniþ bir ölçekte sürdürülüyor. Çin’de her gün yaklaþýk iki düzine çiftçiye eðitim veriliyor. Pestisitlerin doðru kullanýmý konusundaki eðitimler çevrenin korunmasýna katkýda bulunurken çiftçiler için de maliyetleri düþürüyor. Decent Chitsungo “Hangi ürünlere hangi böceklerin saldýrdýðýný göstererek doðru ilacý kullanmalarýný ve yanlýþ ilaçlara para harcamamalarýný saðlýyoruz” diyor. Cargill de ürün verimliliðinden yararlanýyor, daha fazla ve daha kaliteli pamuk elde ediyor. Yetiþtiricileri yalnýzca doðru zamanda pamuklarý toplamalarý konusunda eðitmek bile %20 daha fazla pamuk elde edilmesini saðlýyor. Öte yandan eðitim programlarýnýn yarattýðý ölçülemeyen ama bir o kadar da önemli þey prestij. Yalnýzca hasatla ilgilenen firmalarýn aksine Cargill, tüm üretim mevsimi boyunca çiftçilerin yanýnda oluyor. “Yetiþtiricilerle çok saðlam iliþkiler kuruyoruz” diyor Decent Chitsungo. Kakao fideleri Cargill on yýlý aþkýn bir süredir Endonezya’dan kakao alýyor. Ancak son birkaç yýldýr yaþanan böcek istilalarý nedeniyle ürünlerin kalitesinde ve miktarýnda azalma oldu. “Durumu deðerlendirdiðimizde kakao yetiþtiricilerine yardým edebilecek ve kakao aldýðýmýz toplumlarda bir fark yaratabilecek bilgi ve deneyime sahip olduðumuzu gördük” diyor Cargill Endonezya Kakao Genel Müdürü Rudy Hady. Geçen yýl Cargill, Gowa, Güney Sulawesi’de yerel yöne- Çin’de son 17 yýlda, 2,1 milyon çiftçi Cargill’in ücretsiz seminerlerine katýldý. tim aracýlýðýyla çiftçilere 100.000 kakao fidesi daðýttý. Rudy Hady “Amacýmýz 1 milyon aðaç elde etmek; her sezon 100.000” diye ekliyor. Fideler, Cargill Kakao Eðitim Merkezinin fidanlýðýnda yetiþtiriliyor. Cargill bu fideleri daðýtmaya altý yýl önce küçük ölçekli çiftçileri eðitme çalýþmalarý sýrasýnda baþladý. Bu sayede daha kaliteli ve fazla ürün elde edilmesi saðlanýyor. 2.1 milyon çiftçi Cargill’in Çin’deki çiftçi eðitim programý oldukça geniþ bir ölçekte sürdürülüyor. Çin’de her gün yaklaþýk iki düzine çiftçiye eðitim veriliyor. Çin’de son 17 yýlda, 2,1 milyon çiftçi (çoðunluðu sütçülükle uðraþan) Cargill’in ücretsiz seminerlerine katýldý. Eðitim Cargill’e pahalý ürünlerden daha fazlasýný, yani istikrarlý kâr marjý ve büyüme saðlýyor. Ýþlerini daha baþarýlý yapan bilgili çiftçilerin Cargill’e getirileri çok daha fazla. “Hayvan yemleri iþinde Asya’daki en hýzlý büyüyen firmalardan biriyiz. Bunu çiftçi eðitim programlarýmýza borçluyuz. Satýþlarýmýz artarken müþterilerimiz de ürünlerimizi diðerlerinden ayýran katma deðerlerin farkýndalar” diyor Chuck Warta. Ýþte bu da “iyi yaparak en iyisini yapmaya” güzel bir örnek. Çin’de ölçek bu denli büyük olmasýna karþýn Cargill’in felsefesi yine ayný. “Çiftçi eðitimi geliþmiþ ya da geliþmekte olan ülkelerde Cargill’in iþ modelinin bir parçasý” diyor Chuck Warta. Eðitim, Cargill’in rekabette öne çýkmasýný saðlayan bir yol. Warta, “Çiftçi eðitimi zor bir iþtir. Baþka firmalarýn cesaret gösteremedikleri bir alan ne yazýk ki” diye ekliyor. CargillHaberler - Kýrsal Kalkýnma 27 CargillHaberler Tamek’li tarifleri, Elinizin altýnda bulundurun Bu yazýyý okumaya baþlamadan önce elinize bir kâðýt-kalem alýn ve not almaya hazýr olun. Çünkü size lezzetli bir tarif vereceðiz… Aldýnýz mý kaðýt-kalemi? Öyleyse baþlayýn malzemeleri yazmaya… 28 CargillHaberler - Tamek’li Tarifler bardak Tamek Viþne Nektarý, 4 bardak Tamek Kayýsý Nektarý, 4 bardak Tamek % 100 Elma Suyu, 3 paket vanilyalý puding ve 1 paket bisküvi… 1 paket bisküviyi un haline gelinceye kadar elinizde ufalayýn. Borcam tepsiye dökün, elinizle her tarafa eþit gelecek þekilde düzeltin. 4 bardak elma suyunu 1 paket vanilyalý pudingle piþirin. Bisküvilerin üzerine kaþýkla yavaþ yavaþ dökün. 1 paket vanilyalý pudingi, 4 bardak kayýsý suyu ile piþirerek elma suyu ile yaptýðýnýz pudingin üzerine dökün. Son olarak 4 bardak viþne suyunu 1 paket vanilyalý pudingle piþirerek en üste döküp, buzdolabýnda soðumaya býrakýn. ... Ýþte üç katlý meyveli tatlýnýz hazýr! Adý da Meyve Fýrtýnasý… Dilim dilim keserek, arzu ederseniz vanilyalý dondurmayla servis yapabilirsiniz. Afiyet olsun! te meyvenin meyve suyuna yolculuðunun gerçekleþtiði yere, Tamek Bursa Meyve Suyu Fabrikasý’na giderek, Hale Kýrmaz’ýn konuðu oluyoruz. Misafirlerinizin de hoþunuza gideceðinden eminiz… Þimdiden teþekkürlerinizi duyar gibiyiz. Þayet Tamek’li tariflerden daha çok edinmek istiyorsanýz, son yýllarýn gözde sosyal paylaþým sitesi Facebook’ta açýlmýþ olan Tamek Meyve Suyu sayfasýný ziyaret edebilirsiniz. Sayfayý ziyaret ettiðinizde þu mesajý göreceksiniz: “Bizi 1963 yýlýnda sizlere sunduðumuz o ünlü kahverengi þiþemiz ile tanýdýnýz. O günden bugüne sizlere kaliteli, güvenilir ve saðlýklý bir þekilde meyve suyu sunmanýn keyfini yaþýyoruz”. Þimdi giriþe bakýp bunun bir gurme yazýsý olduðunu düþünüyorsanýz yanýlýyorsunuz. Çünkü biz bu lezzetli tariften geriye doðru giderek meyve suyu üzerine bir keþif yolculuðuna çýkýyoruz. Bunun için sizlerle birlik- “Ýnanýn bu düzende gribal enfeksiyona bile yakalanmýyorsunuz”; “benden söylemesi…” diyor. 4 Hale Kýrmaz, 1989 yýlýnda üniversiteden mezun olur olmaz Üretim Vardiya Mühendisi -kendi deyiþiyle “acemi bir çaylak”- olarak baþladýðý fabrikada 2008 Mayýs’ýndan bu yana Fabrika Müdürü olarak görev yapýyor. Ýlk olarak; “Ýyi bir meyve suyu tüketicisi olup olmadýðýný” soruyoruz: “Ýyi bir meyve suyu tüketicisiyim. Sabah kahvaltýsýnda bir bardak % 100 Portakal suyu içerek güne baþlamak artýk bir gelenek haline geldi” diyor. Fabrikada öðle saatlerine doðru bir bardak domates suyu, akþamüstü ise kan þekeri düþmeye baþlayýnca bir bardak üzüm veya nar suyu içerek günlük enerji ve vitaminlerini depoluyor. Tamek ikinci okul “Ýlk baþladýðým yýllarda ustalarýn hakim olduðu bir sisteme bizler farklý bakýþ açýlarý getirdik” diyor Kýrmaz. On yýldan bu yana fabrikada sadece meyve suyu üretimi gerçekleþtiriliyor. Ancak öncesinde hemen hemen tüm ürün çeþitleri Bursa Fabrikasý’nda üretiliyormuþ; “Bu nedenle Tamek bizler için ikinci bir okul oldu” diyor. Þuan Tamek bünyesinde üretim yapan 4 fabrika var; Karacabey, Salihli, Kýzýksa ve Bursa fabrikalarý. Meyve suyundaki hýzlý büyüme nedeni ile Bursa fabrikanýn kapasitesi ve kapalý alaný yetmez hale gelince Meyve suyu hatlarý Karacabey fabrikasýna taþýnýyor. Mart 2010 itibariyle Tetra Pak meyve suyu hattýnýn Karacabey’de, cam þiþe hattýnýn Kýzýksa’ da yer alan fabrikalarda üretime devam edeceðini öðreniyoruz. Tamek’de kaliteye verilen önem nedeniyle meyve sularýnda hiçbir koruyucu katký madde kullanýlmýyor. Tamamen doðal yollarla elde edilen meyve konsantreleri, uygun ambalaj teknolojileri ve aseptik þartlarda dolum yapýlarak tazeliðini bir yýl koruyacak þekilde tüketiciye ulaþtýrýlýyor. Sohbet Bu 4 fabrikanýn ortak bir felsefesi var: “Tamek’te saðlýk ve kalite önce gelir”. Bu prensip üretimden satýþa kadar her kademede uygulanýyor. Kýrmaz; üretim tesislerinde su arýtmada kullandýklarý “reverse osmosis” teknolojisinin, Türkiye gýda ve meyve suyu üretiminde ayrýcalýklý yeri olan bir yatýrým olduðunu söylüyor: “Kaliteye verdiðimiz önem nedeniyle meyve sularýnda hiçbir koruyucu katký madde kullanmýyoruz. Tamamen doðal yollarla elde ettiðimiz meyve konsantrelerini, uygun ambalaj teknolojileri ve aseptik þartlarda dolum yaparak tazeliðini bir yýl koruyacak þekilde tüketiciye ulaþtýrýyoruz”. Tamek bünyesinde üretim 2 gruba ayrýlýyor: Gýda ve Meyve Suyu. Gýda grubunda domates ve biber salça, bezelye ve diðer sebze konserveleri, haþlanmýþ ürün, hazýr yemek, dolma, ketçap ve mayonez, reçel, marmelat, turþu, sos ve donmuþ ürünler var. Meyve suyu grubunda ise Tamek Klasik, Tamek Plus, Tamek % 100 serisi yer alýyor. Bu ürünler Tetra Pak ambalaj, cam þiþe ve 330 cc. teneke kutuda müþteriye sunuluyor. CargillHaberler - Tamek’li Tarifler 29 CargillHaberler Türkiye’de uzun yýllardýr meyve suyu tüketiminin neredeyse tümü Þeftali, Viþne, Kayýsý gibi klasik çeþitlerden gelmekte idi. Tamek tarafýndan 2003 yýlýnda gerçekleþtirilen Tamek Plus lansmanýnda ilk defa Havuç, Karýþýk, Mango, Ananas, Çilek ve Portakal Parçacýklý olmak üzere 6 yeni meyve suyu çeþidi Türk tüketicisinin beðenisine sunuldu. Büyümeni sýrrý inovasyon Meyve suyu kategorisindeki esas büyümeyi 2003'ten itibaren yakalayan Tamek, ana ambalajý olan 1 lt. karton kutulu meyve suyu daðýtýmýný üç katýna çýkararak toplam pazar payýný %100'ün üzerinde artýrdý. Ama Tamek’in son yýllardaki hýzlý büyümesinin sýrrý; Kýrmaz’ýn da vurguladýðý gibi 2002 yýlýndan bu yana marka yönetiminde baþarýyla uyguladýðý “inovasyon” ve “segmentasyon” stratejilerinden kaynaklanýyor. Bu strateji çerçevesindeki geliþmeleri Kýrmaz þöyle anlatýyor: “Türkiye’de uzun yýllardýr meyve suyu tüketiminin neredeyse tümü Þeftali, Viþne, Kayýsý gibi klasik çeþitlerden gelmekte idi. Bunun bir sebebi de deðiþik tüketici segmentlerinin beðenilerine hitap eden meyve suyu çeþitlerinin firmalar tarafýndan lanse edilmemesiydi. 2003 yýlýnda gerçekleþtirdiðimiz Tamek Plus lansmanýnda ilk defa Havuç, Karýþýk, Mango, Ananas, Çilek ve Portakal Parçacýklý olmak üzere 6 yeni meyve suyu çeþidini tüketicilerimizin beðenisine sunduk. Bu inovatif seride özellikle Türkiye’de bir ilk olarak tüketicilerin beðenisine sunduðumuz Tamek Plus Havuçlu Karýþýk çeþidimiz güçlü bir satýþ grafiði yakaladý. Diðer yandan, 200 ml. karton ambalajlý Tamek ürünlerimizi de çocuk segmentine yönelik olarak yeniden konumlandýrdýk. Katký ve kimyasal koruyucu madde içermeyen, 200 ml.’ lik viþne, kayýsý, portakal, þeftali nektarý, elma suyu ve A-C-E vitaminli havuçlu içeceklerimizi Türkiye’de ilk defa Looney Tunes çizgi kahramanlarýnýn yer aldýðý kutularda satýþa sunduk. Fiyat endiþesi olmayan ve üst segmentte yer alan tüketicilerimiz tarafýndan tercih edilen Tamek %100 ürünlerini de ayrý bir seri olarak klasik ürünlerimizden ayýrdýk ve tasarýmlarýný yeniledik. Klasik ürünlerimizin ambalaj tasarýmlarýný ise market raflarýnda öne çýkacak þekilde çok beðenilen yeni tasarýmlarýyla tüketicilerimizin beðenisine sunduk. Her sene yaptýðýmýz reklam kampanyalarýyla Tamek portföyündeki bu deðiþiklikleri baþarýyla tüketicilerimize duyurduk ve satýþ noktalarýnda uyguladýðýmýz ticari pazarlama etkinlikleriyle ürünlerimizin alýþveriþ sepetindeki yerini kuvvetlendirmeyi baþardýk. Sonuçta uzun yýllardýr yapýlan deðiþik tüketici araþtýrmalarýnda, Türkiye meyve suyu pazarýnda Tamek ilk akla gelen meyve suyu markasý olarak halen birinciliðini korumaya devam etmektedir.” Tedarik konusu oldukça önemli Tamek tarýma dayalý üretim yapan bir firma ve tarýmdaki sezonsal deðiþiklikler diðer firmalar gibi Tamek’i de direkt olarak etkiliyor. Ancak firmanýn tarým politikasý, çiftçi ile ortak hareket etme yönünde. Tamek, sözleþmeli tarým yaparak çiftçiye ayni ve nakdi yardýmda bulunuyor. Tedarik konusu da oldukça önemli. Kýrmaz; “Satýn alma sürecinde önce kalite prosedürleri- 30 CargillHaberler - Tamek’li Tarifler Cargill Türkiye: Güvenilir Tedarikçi Tamek’in Cargill Türkiye ile uzun yýllara dayanan bir tedarikçi iliþkisi var. Uzun süreli çalýþmalar her iki taraf içinde büyük avantajlar getiriyor. Çünkü iki taraf da birbirini tanýyor ve ne istediðini biliyor. “Bizim açýmýzdan tedarik edilen ürünlerin kalite standardizasyonu çok önemli!” diyor Kýrmaz; “Cargill Türkiye bu anlamda gözü kapalý güvenebileceðimiz tedarikçilerin baþýnda geliyor!”. Cargill Türkiye ile pek çok ilk denendi Bu arada kendisini sürekli geliþtiren ve yenileyen bir tedarikçi olduðu için Cargill Türkiye’nin kendilerini yeni ürünlere ve geliþmelere sürükleyebildiðini belirtiyor: “Karþýlýklý oluþturduðumuz iyi iletiþim bizim üretkenliðimizi de olumlu etkili- Hale Kýrmaz, 1989 yýlýnda üniversiteden mezun olur olmaz Üretim Vardiya Mühendisi -kendi deyiþiyle “acemi bir çaylak”- olarak baþladýðý fabrikada 2008 Mayýs’ýndan bu yana Fabrika Müdürü olarak görev yapýyor. “ Bizim açýmýzdan tedarik edilen ürünün kalite standardizasyonu çok önemli... Cargill Türkiye bu anlamda gözü kapalý güvenebileceðimiz tedarikçilerin baþýnda geliyor! yor. Tedarikçilerimiz bizim çözüm ortaklarýmýz, özellikle Cargill ile bugüne kadar ortak pek çok proje geliþtirdik, pek çok ilk denemeyi birlikte gerçekleþtirdik. 2002 yýlýnda baþlayan ortak çalýþma platformumuz daha sonra hep yükselen bir trend çizdi. Tamek olarak çalýþmalarýmýzda bugüne kadar Cargil’den oldukça büyük destek aldýk ve almaya devam ediyoruz. Tüketici eðilimi saðlýklý gýda tüketmekten yana, bu nedenle Ar-Ge birimimiz özellikle fonksiyonel ürün grubunda Hale Kýrmaz Bu nedenle yeni bir ürün çalýþmasý baþlatmadan önce Tamek tedarikçilerinden; raf beklentileri /müþteri ihtiyaçlarý ve üretim standartlarý gibi konularda, Ar-Ge ve Pazarlama departmanlarý ile birlikte yürütülen çalýþmalara daha aktif katkýda bulunmalarýný bekliyor. Hale Kýrmaz, var olan ürün maliyetlerini aþaðýya çekmek konusunda da tedarikçilerinin mutlaka önlem almalarý ve bunlarý da kendileriyle paylaþmalarý gerektiðini söylüyor. Sohbet mize göre hareket ediyoruz, kalite uygunluðu saðlamayan hiçbir tedarikçi ile çalýþmýyoruz” diyor. “Bu iþ bir ekip iþi, tedarikçisi, üreticisi ve satýcýsý iyi koordinasyon saðlayamazsa baþarýlý olmak mümkün deðil!” ” Cargill ve diðer tedarikçilerimiz ile bu yönde çalýþmalar yapmakta.Cargill ile aroma, konsantre ve sývý þeker konularýnda sürekli iletiþim halindeyiz. Tamek ve Cargill Türkiye bugüne kadar hep iyi niyet ve dostluk çerçevesinde güzel þeyler paylaþtý. Umut ediyorum ki bundan sonra da büyüyerek geliþen güvene dayalý pek çok iþte baþarýlý çalýþmalarýn altýna imza atacaklar. Bu vesile ile Cargill Türkiye’deki bütün dostlarýmýza teþekkür ederim.” CargillHaberler - Tamek’li Tarifler 31 CargillHaberler Mükemmel iþ birliði, En Ýyi Performans Ödülü’nü getirdi “Dünyanýn önde gelen gýda üreticisi MARS, Ortadoðu’daki güçlü tedarikçisi Cargill Dubai’yi ödüllendirdi.” ARS IMEA (Hindistan ve Ortadoðu) Bölge Ofisi, Ortadoðu’da birlikte çalýþtýðý tedarikçilerini ödüllendirdi. MARS’ýn Ortadoðu’daki güçlü tedarikçisi Cargill Dubai Ofisi, ‘MARS 2009 Yýlý En Ýyi Performans Ödülü’ne layýk görüldü. M Cargill Dubai Ofisi’nin kurucusu ve MEA (Ortadoðu ) Bölge Müdürü H.Arkýn Demir, ödül sürecinde Cargill’in standartlara uygun ürün ve zamanýnda teslimat gibi olumlu hizmetlerinin yaný sýra bu süreçte Cargill Türkiye ile yaptýklarý iþ birliðine deðinerek: “Mükemmel iþ birliðimiz, En Ýyi Performans Ödülü’nü getirdi” dedi. 29 Kasým 2009 tarihinde düzenlenen ödül töreni Dubai’nin önde gelen otellerinden Royal Meridien Oteli’nin Arap Körfezine bakan ana salonunda yapýldý. Törene Cargill’i temsilen Ortadoðu Satýþ Müdürü Ahmad Al Zaitawi ve MEA Bölge Müdürü H.Arkýn Demir katýldý. Karþýlýklý güven, fayda ve dürüstlük Soldan saða: Mars Satýnalma Müdürü Dutrenit, Mars IMEA Direktörü Bossi, Mars Fabrika Müdürü Sherif, Cargill Satýþ Müdürü Al Zaitawi, Cargill MEA Bölge Müdürü Demir, Mars Satýnalma Müdürü Kamalamma Sýnýrlý sayýda tedarikçi ile MARS yöneticilerinin katýldýðý ödül töreninde konuþan MARS IMEA Satýnalma Müdürü Isabelle Dutrenit ödülü vermeden önce þu yorumu yaptý: “Son 3 yýlda Cargill ile ilgili hiçbir kalite sorunuyla karþýlaþmadýk. Her zaman sunduklarý kaliteli hizmetten ve onlarla iþ yapmanýn kolaylýðýndan çok etkilendik. Bizim iliþkimiz “karþýlýklýlýk” prensibimiz açýsýndan iyi bir örnek teþkil ediyor; karþýlýklý güven, fayda ve dürüstlüðe dayalý bir iliþki.” MARS IMEA Direktörü Mr. Bossi de Cargill’in dünyanýn birçok ülkesinde MARS’ýn çözüm ortaðý olduðunu ve Dubai’de de birlikte çalýþmaktan memnuniyet duyduklarýný belirtti; “Bu ödül her iki firmanýn iþbirliðini ileri seviyelere götürmelerine destek olacak” dedi. Cargill EMEA MARS Finans Direktörü Jean Yves De Jardin ise ödülü þu sözlerle deðerlendirdi: “Zaman içinde Avrupa’daki müþteri kazanma baþarýmýzýn dünyanýn diðer bölgelerine de yayýldýðýný görmekten çok mutluyum. Bunun en temel nedenlerinden birinin Mars ve Cargill’in ayný deðerleri ve profesyonelliði paylaþmasý olduðuna inanýyorum. Her zaman verdiðimiz taahhütlere baðlý kalmak için elimizden geleni yapýyoruz.” Cargill Türkiye ile iþ birliði Uzun zamandan beri MARS IMEA Bölge Ofisi ile çalýþtýklarýný söyleyen Demir, kendilerine ödülü getiren proje ve süreçle ilgili þu bilgileri verdi: “Bu ödülü Flexitank projesi gibi yaratýcý çalýþmalarýmýz, fiyatlandýrma önerilerimiz, onaylar için diðer iþ birimlerimizle gerçekleþtirdiðimiz koordinasyon ve MARS IMEA’nýn bölgedeki büyüme stratejisi için saðladýðýmýz teknik çözüm ve destekler neticesinde almýþ bulunuyoruz. Bize bu süreçte pek çok meslektaþýmýz yardýmcý oldu. Cargill Türkiye’deki mühendis ekibi depolama ve taþýma için tasarýmlar yaptýlar, MARS teknik müdürlerine Orhangazi ve Vaniköy fabrikalarýnda glikozda kalite ve gýda güvenliði, depolama koþullarý, fiziksel özellikler konularýnda sunumlar gerçekleþtirdiler. Flexi tank dolum ile ilgili demo sunumu yapýldý. Cargill, üretime baþladýðý ilk yýllardan itibaren MARS IMEA’nin glikoz þuruplarýnda tek tedarikçisi olmaya devam ediyor. Þu an MARS GCC’nin tamamlanmakta olan yeni tesisleri ile glikoz ve beraberinde birçok hammaddenin kullanýmý oldukça önemli seviyelere yükselmiþ olacak. Bu yüksek miktarlardaki glikoz kullanýmýnýn 300 kg’lýk varillerde olmasý MARS için hem iþ güven- 32 CargillHaberler - Mükemmel Ýþbirliði Odak liði ve HACCP hem de gýda saðlýðý ve maliyet açýsýndan zorluklar çýkarýyordu. Bu problemi aþmak için Cargill ve Mars ekipleri bir araya gelerek alternatifleri araþtýrdýlar. Cargill uzmanlarý en mantýklý gözüken, flexitank adlý 22 Mt’luk konteynerde dökme olarak teslim þeklini tavsiye ettiler. Bu taþýma þeklinin; Cargill’in patentini aldýðý ve dünyada Filipinler’den Meksika’ya kadar kullandýðý ve tecrübe sahibi olduðu yaratýcý bir çözüm olduðu anlatýldý. MARS Dubai yetkilileri yapýlan prezantasyonlara raðmen hem bu sistemin iþleyiþini hem de depolama, gýda güvenliði, mühendislik, projelendirme vs gibi birçok konuya açýklýk getirmek istediler. Bu aþamada Cargill MEA ekibinin elindeki opsiyonlar ya Avrupa’da 3- 4 deðiþik ofis ve fabrikada toplantýlar düzenlemek ya da bütün sorulara tek bir yerde cevap alabilecekleri bir lokasyon tespit etmekti. Açýkçasý Cargill Gýda Türkiye bu aþamada Dubai’ye yakýnlýðý ile hemen herkesin görüþ birliði ile karar verdiði yer oldu. Genelde MARS Dubai’nin ürün sevkiyatlarý Cargill’in Hollanda fabrikalarýndan yapýlýyordu. Acaba Türkiye’deki ekip bu konuya ne kadar destek verebilirdi? Cargill Sweeteners Ortadoðu Satýþ Müdürü Ahmad Al Zaitawi, hemen Cargill Türkiye’deki iþ arkadaþý Ýlker Örüklü’yü aradý. Hemen Teknik Destek Müdürü Özgenur Telyak ile plan yapýldý. Ziyaret tarihleri, kalýnacak yerler, toplantýlara katýlacaklar, fabrika turlarý 2-3 gün gibi çok kýsa bir sürede hazýrlanýp MARS Dubai’ye iletildi. Bu kadar hýzlý hareket edilmesine raðmen detaylý bir programýn ortaya çýkmasý MARS yöneticilerinin çok hoþuna gitti. Türkiye’deki programda hem Vaniköy hem Orhangazi fabrikalarý Deniz Özkan, Arzu Ekinci, Ramazan Kaynak ve Atilla Gönüllü önderliðindeki teknik ekiple birlikte detaylý bir þekilde ziyaret edildi. Ardýndan flexitank ile yükleme prosesi canlý olarak gösterildi. Mühendislik ekipleri ile pompa, borulama ve stoklama tanklarýnýn dizaynlarý gibi birçok detaylý çözüm tartýþýldý. Arkasýndan konteynerlerin hangi sýklýklarda Dubai’ye yükleneceði, gemi taþýmasý ve limanlardaki beklemeden doðabilecek sorunlar, Müþteri Hizmetleri yöneticisi Gülay Çetinkaya ile netleþtirildi. Ürün kalitesinin yükleme. taþýma. boþaltma ve saklama aþamalarýnda zarar görmemesi için Özgenur Telyak çok titiz bir yönlendirme saðlayarak müþterinin güvenini almamýzý saðladý. Sonuç olarak Cargill MEA’nin teklif ettiði çözümü, Cargill Türkiye’nin saðladýðý güven ve ekspertiz ile MARS kabul etti. Bu sayede MARS ekibi dökme ürün kullanmaya 2010 Mayýs ayýndan itibaren baþlayacak ve Cargill buradaki tek tedarikçi rolünü devam ettirebilecek.” www.cargill.com.tr - www.cargill.com
Benzer belgeler
Mayis - Cargill
Cargill Gýda Bileþenleri Platformu ile Cargill Avrupa Strateji ve Ýþ Geliþtirme Departmaný’nýn
(SBD) Avrupa merkezi Belçika’da ve ayný binada. Bu nedenle SBD Proje Ekibi Lideri Mahir Görür’ün üzeri...
Mart - Cargill
sözler, Cargill News dergisinde Türkiye’nin tanýtýldýðý özel sayýya demeç veren Cargill Gýda Türkiye Halkla Ýliþkiler Müdürü Sera Baysal’a ait. Þu
cümleler ise Cargill News Editörü Paul Dienhart
ta...
Ocak - Cargill
“Cargill Türkiye’nin iþ güvenliði indeksi þu anda sýfýr. Eðer Mayýs
ayýnýn sonuna kadar bir kaza olmazsa bu yýlý sýfýrla bitireceðiz.
Hedefimiz ise sürekli 1’in altýnda kalmak.”
zun bir yolculuðun ...
