1. Sunum

BLG2109 – BİLGİSAYAR DONANIMI
Öğr. Grv. Aybike ŞİMŞEK
Dersin Amacı








Donanım Kavramı,
PC Bileşenleri,
PC Bileşenlerinin Çalışma Mantıkları,
Arıza Arama-Bulma,
Sistem Kurulumu,
Donanım Toplama,
Formatlama
Teknik Servis Yazılımları
Konuları hakkında bilgi sahibi olmak
Notlandırma


Vize %40
Final %60
Ders Kaynakları




Ders Slaytları
Dersin web sayfası
Bilgisayar Donanımı, Zeydin Pala, Türkmen Kitabevi
Bilgisayar Donanımı, Mehmet Özgüler, Murathan Yayınevi
Ders İle İlgili Sorular İçin İletişim

[email protected]
0380 711 31 23

Ofis Saati: Pazartesi 13.00-14.00

Tarih

Mekanik Makineler (1930’lardan önce)




17.yy Fransız matematikçi ve filozof Blaise Pascal Pascaline’ı icat
etti
17. yy Alman matematikçi Gottfried Leibnitz, Leibnitz’ Wheel’i
icat etti
1823 yılında Charles Babbage Diferansiyel Makine’yi, daha sonra
modern bilgisayarlar ile paralel fikirde olan Analitik Makine’yi
icat etti.
1890 yılında Herman Hollerith, delikli kartlar üzerindeki veriyi
otomatik olarak okuyabilen, sayabilen ve sıralayabilen bir
programlama makinesini tasarlardı ve üretti.
Tarih (dvm)

Elektronik Bilgisayarların Doğuşu (1930-1950)

İlk elektronik bilgisayarlar

Bu dönemdeki ilk bilgisayarlar programı hafızada tutmadı, tamamen
haricen programlandı.






ABC
Z1
Mark I.
Colossus
ENIAC
Von Neumann modeline dayanan bilgisayarlar


von Neumann’ın fikrine dayanan ilk bilgisayar 1950 yılında Pensilvanya
Üniversitesi’nde EDVAC ismi ile üretilmiştir.
Aynı zamanlarda İngiltere’deki Cambridge üniversitesinde Maurice
Wilkes EDSAC isminde benzer bir makine üretmiştir.
Tarih (dvm)

Bilgisayar Kuşakları (1950-günümüze…)

Birinci Nesil


İkinci Nesil






1965-1975
Entegre devrelerin icadı bilgisayarların maliyetini ve boyutunu büyük ölçüde düşürdü.
Marketlerde mini bilgisayarlar
Yazılım paketleri denilen sıkıştırılmış programlar
Dördüncü Nesil




1959-1965 Vakum tüpleri yerine transistörler kullanılmıştır.
İki yüksek seviyeli dil FORTRAN ve COBOL icat edildi ve programlama kolaylaştı.
Üçüncü Nesil


1950-1959 Ticari bilgisayarların aciliyeti
1975-1985 Mikrobilgisayarlar üretildi
Altair 8800’da ilk masaüstü hesap makinesi 1975 yılında kullanılabilir oldu.
Bu dönemde bilgisayar ağlarının aciliyeti ve gerekliliğinin farkına varıldı.
Beşinci Nesil




1985-…
Dizüstü ve avuç içi bilgisayarlar üretildi
CD-ROM, DVD vs. gibi ikincil depolama ortamları geliştirildi
Çoklu ortamlar ve sanal gerçeklik fenomeni
Bilgisayar Tipleri




Süper bilgisayarlar (supercomputers)… Çok büyük çaplı bilgileri işlemek
için kullanılırlar, çok hızlıdır. Hava olaylarını modelleme, uydu ve navigasyon
görüntüleri, askeri savaş senaryoları bilgileri gibi…
Ana bilgisayarlar (mainframes)…Aynı anda yüzlerce ve hatta binlerce
kullanıcı için eş zamanlı veri işleyebilir. Pahalıdır. Büyük miktardaki veriyi
güvenli bir şekilde depolar, yönetir ve işler.
Mini bilgisayarlar (mini computers)… Minibilgisayarlar boyut ve bilgi işleme
gücü açısından orta sınıf bilgisayarları oluştururlar. Daha önceleri endüstriyel
ve askeri ortamlarda kullanılmakla birlikte bugün bunlar da yerlerini yerel
ağlarla birbirlerine bağlanmış kişisel bilgisayarlara bırakmaktadır.
Mikro bilgisayarlar (micro computers)… Mikrobilgisayarlar en küçük ve en
ucuz bilgisayarlar olmakla birlikte günümüzde en yaygın biçimde
kullanılmakta ve hemen hemen her türlü işlevi yerine getirebilmektedirler.
Bu tür bilgisayarlar kişisel bilgisayarlar olarak da adlandırılır (Personel
Computer veya kısaca PC). Halen kullanılmakta olan iş istasyonları yerlerini
yavaş yavaş kişisel bilgisayarlara bırakmaktadır.
Bilgisayar



Hesaplamalar yapar ve mantıksal kararlar verir
Hesaplamalarda insandan milyonlar hatta milyarlarca daha
hızlıdır
Yazılım + Donanım + Veri


Donanım


Von Neumann modeli bir bilgisayarı veriyi giriş olarak alan, onu
işleyen ve çıkış üreten bir veri işleme makinesi olarak tanımlar.
Bilgisayar sisteminin fiziksel, somut aygıtlarıdır
Yazılım


Bilgisayarlar üzerinde çalışan programlardır
Programlar aslında komutlar serisidir
Bilgisayar Ne Yapar?




Girişi alır : Dış dünyadan gelen veriyi alır
Veriyi işler : Veri üzerinde aritmetik veya mantıksal
işlemleri gerçekleştirir.
Çıkışı üretir : Dış dünyaya bilgiyi sunar
Bilgi- veri depolar : Hafızaya bilgi ve veriyi taşır ve depolar.
Bilgisayarın Bileşenleri

Giriş Birimleri


Çıkış Birimleri


Girişi ve işlenen bilgiyi saklar
Merkezi İşlem Birimi (CPU)


Monitör, yazıcı, hoparlör …
Hafıza Birimi (RAM) – Birincil Depolama Birimi


Fare, klavye
Diğer cihazların işleyişlerini denetler
İkincil Depolama Birimleri

Sabit diskler, CD-DVD, Blu-ray diskler, Flash bellekler, Minimicro SD kartlar..
CPU ve Ana Hafıza Birimi (RAM)
Program komutlarını
çalıştıran yonga
CPU
Aktif kullanımda olan
veri ve programlar için
birincil depolama alanı
Ana Hafıza
Intel Core i7,
Sun ultraSPARC III
İşlemci vs.
İkincil Depolama Aygıtları
İkincil hafıza aygıtları
uzun süreli depolama
sağlarlar.
CPU
Gerekli olduğunda
bilgi ana hafızadan
ikincil hafızaya taşınır.
Sabit Disk
RAM
DVD, CD...
Giriş/Çıkış (I/O) Cihazları
Monitör
CPU
I/O cihazları kullanıcı
etkileşimini kolaylaştırır.
Klavye
Monitör
Klavye
Fare
Joystick
Barkod okuyucu
Tarayıcı
Dokunmatik ekran…
Sabit Disk
RAM
DVD,CD…
Sayısal Bilgi

Bilgisayarlar bütün verileri sayısal formatta tutarlar






Sayılar
Metin
Grafikler ve resimler
Video
Ses
Program komutları
Metni Sayısal Formatta Göstermek


Bütün karakterler - boşluklar, noktalama işaretleri,
rakamlar- sayısal olarak depolanır.
Aynı harfin büyük ve küçük hali farklı sayılarla ifade edilir.
Hi, Heather.
72 105 44 32 72 101 97 116 104 101 114 46
ASCII Kod
ASCII Kod (dvm)

7 Bit’lik ASCII Kodlama metodu ile 128 değişik karakter
ifade edilebilir.

Bilgisayarda 1 Byte 8 Bit olduğu için 1 byte ile 256 değişik
karakter ifade edilebilir.

Dolayısı ile ASCII’ye benzeyen ancak 8 Bitlik bir kodlama
metodu olan ANSI, Windows’da kullanılmaktadır.

Bu İngilizce, Türkçe gibi diller için yeterlidir ancak, Japonca
ve Çince gibi karakter yapılı dillerde yeterli değildir.

Bu diller için başka kodlama metodları geliştirilmiştir.
Örneğin Çince’de 13000 karakter vardır ve bu dil için
UNICODE isimli bir kodlama metodu kullanılmaktadır.
Bilgisayarda Kodlama


Bilgisayar klavyesinde ‘B’ harfi basıladığı zaman bu
bilgisayar tarafından ASCII 1000010’a dönüştürülür.
Daha sonra bu bilgi ekranda ‘B’ harfi olarak
görünmeden önce yine bilgisayar tarafından
1000010’dan B harfine dönüştürülür ve ekranda
belirir.
Onluk Sayı Sistemi
İkili Sayı Sistemi
İkili Sayılar

Her türlü veri ve bilgi bilgisayarda ikili sayı sistemi
kullanarak depolanır.
Bir ikili digit (binary digit, 0 veya 1) bit olarak isimlendirilir.
Bilgiyi taşıyan ve saklayan cihazlar sadece iki durumu
gösterdiklerinde daha ucuz ve güvenilir olurlar.
Tek bir bitin alabileceği sadece iki değer vardır, 1 veya 0.
Değerleri depolamak için bit dizilimleri kullanılır.
Bit, en küçük bilgi birimidir.

1 byte = 8 bit





Bit


Nümerik klavyeden alınan her veri 0 ve 1’lerden oluşan
bir diziye dönüştürülür.
Onluk sistemdeki 19 sayısı ikili sistemde:
00010011 olarak gösterilir.
Bit desenlerine bir örnek
Sesin Bitlerle İfade Edilmesi
Onaltılık Sayı Sistemi
Not:
4-bitlik bir desen onaltılık bir digitte
gösterilebilir. Bunun tersi de
doğrudur.
Onaltılık Sayı Sistemi (dvm)
Bit Deseni
-----------0000
0001
0010
0011
0100
0101
0110
0111
Hex Digit
-----------0
1
2
3
4
5
6
7
Bit Deseni
-----------1000
1001
1010
1011
1100
1101
1110
1111
Hex Digit
-----------8
9
A
B
C
D
E
F
Örnek 1

İkili sayı sistemindeki 1100 1110 0010 bit diziliminin
onaltılık sayı sistemindeki karşılığını bulunuz.
Çözüm
0CE2
Örnek 2

On altılık sayı sistemindeki 024C bit deseninin ikili
sayı sistemindeki karşılığı nedir?
Çözüm
001001001100
Oktal (sekizli) Sayı Sistemi
3-bitlik bir desen bir oktal digit ile
gösterilebilir, tersi de doğrudur.
Bit Deseni
-----------000
001
010
011
Oct Digit
-----------0
1
2
3
Bit Deseni
-----------100
101
110
111
Oct Digit
-----------4
5
6
7
Örnek 3

İkili 101110010 sayısının sekizli karşılığı nedir?
Çözüm
Her 3 bitlik grup bir oktal digit olarak ifade
edileceğinden eşdeğeri 0562 dir.
Verilerin İletimi


Paralel İletim
Seri İletim
Paralel İletim



Paralel iletimde, her bit ayrı bir telden aynı zamanda iletilir.
Bu yüzden paralel iletim daha hızlıdır.
Bilgisayarın merkezi işlem birimi ile belleği arasında veri
iletimi paralel yollardan olur.
Seri İletim

Seri iletimde veriler bit bit tek bir tel üzerinden sırayla
iletilir.

Seri iletim, kendi içinde asenkron, senkron ve isenkron
iletim olarak ayrılır.