- Kosova Türkiye Ticaret Odası (KTTO)

Transkript

Oda Bülteni | Buletini i Odës
Yıl -Viti /Sayı –Numri:2014 /3
1
Yatırımlara Teşvik Öngörüsü
Propozohen lehtësira për investime
Ekonomik Bölgeler için Türkiye Örnek Olabilir
Për Zonat Ekonomike të merret shembull Turqia
T.C. Dışişleri Bakan Yardımcısı Naci Koru, KTTO üyeleriyle biraraya geldi
Zv. Ministri i Punëve të Jashtme i Republikës së Turqisë
Naci Koru takoi Antarët e OTKT-s
Kosova-da Enerji Sektörü
Sektori i Energjisë në Kosovë
KEDS ile Röportaj
Intervistë me KEDS
2
Içindekiler Përmbajtja
Başlarken / Parathënie
3
Ekonomi Haberleri / Lajme nga Ekonomia
4
Röportaj / Intervistë
7
Odadan Haberler / Lajme nga Oda
15
Şirketlerden Haberler / Lajme nga Konpanitë
21
Şirket Tanıtımı / Promovimi i Kompanisë
30
Oda Bülteni /Buletini i Odës
Kosova Türkiye Ticaret Odasının yayın organı. İki ayda bir yayınlanır.
Është botim i Odës Tregtare Kosovaro Turke. Publikohet një herë në dy muaj.
Kosova Türkiye Ticaret Odası adına imtiyaz sahibi Başkan Vekili / Në emër të Odës Tregtare Kosovaro Turke z.Kryetar: Ahmet Mithat Milli
Yayın Koordinatörü / Koordinator i Publikimit: Esin Muzbeg
Editör ve Tercüman / Editor dhe Përkthyes:Selda Pajazit – Ahmetaj
Bu bülten Kosova Türkiye Ticaret Odası İdaresi tarafından Yayın Kurulu koordinasyonunda hazırlanmaktadır.
Ky buletin me anë të koordinimit të Redaksisë përgaditet nga Administrata e Odës Tregtare Kosovaro Turke.
Yayın Kurulu KTTO-nun İcra Kurulu Üyelerinden oluşur:
Redaksia përbëhet nga Antarët e Këshillit Ekzekutiv të OTKT-së:
Ahmet Mithat Milli – Başkan Vekili /z. Kryetar
Ayhan Demirkıran – Başkan Yardımcısı/Nënkryetar
Abdurrahman Balkız – Üye/Antarë
Ayhan Albeyoğlu – Üye/Antarë
Gökhan Hacıibrahimoğlu – Üye/Antarë
Mustafa Erdem – Üye/Antarë
Ali Hocaoğlu – Üye/Antarë
Bültende aktarılan ekonomi haberleri, şirket haberleri ve yorumlar Odanın görüşünü temsil etmez . Kaynak gösterilerek alıntı yapılır.
Lajmet ekonomike, lajme nga kompanitë dhe komentet e vendosura në buletin nuk përfaqësojnë vlerësimet dhe pikëpamjet e Odës. Mund
të përdoren citime duke u deklaruar burimi prej nga është marrë.
Mizanpaj ve Yayın / Dizajni dhe Botimi:
ASHA Sh.p.k.
Adresa: Imzot Nike Prella No. 42 Ulpianë Prishtinë – KOSOVË
Tel: + 381 38 550 100
www.kt-to.org
[email protected]
Türkçe / Shqip
3
Baslarken... Parathënie
Kosova Türkiye Ticaret Odası, iki ülke arası ekonomik ilişkilerin
sivil kanadında bir destekleyici unsur olarak hizmetlerinin 5. Yılını
geride bıraktı. Kosova ile Türkiye arasında hem ticaret hem de
yatırım ilişkilerinin daha da geliştirilmesi ile Odamızın kurumsal
kapasitesinin, hizmetlerinin ve gücünün de gelişeceğini temenni
etmekteyiz.
Bu bülteni de Kosova’dan bir Merhaba deme vesilesi kılıyoruz.
Të nderuar anëtarë, të respektuar biznesmenë,
Değerli üyeler, Sevgili işadamları,
Kosova Türkiye Ticaret Odası (KTTO) Bülteninin yeni sayısını
değerlendirmelerinize takdim ediyoruz.
Bu sayımızda ağırlıklı olarak ele alacağımız konu Kosova’da
enerji sektörü olacak. Sektörün başat aktörü olan KEDS Kosova
Elektrik Dağıtımı ve Tedariki Şirketi ile geniş çaplı bir söyleşimizi
sizlerle paylaşacağız. Sektörle ilgili bir analizi, gene üyemiz ELEN
temsilcisi Lulzim Syla’dan aldık. Bu alanda faaliyet gösteren
diğer üyelerimiz Federal Elektrik ve FMT Group’un çalışmalarını
da gerçekleştirdiğimiz ziyaretler kapsamında aktarıyoruz. Bunun
haricinde bu döneme ilişkin önemli ekonomik gelişmeleri,
üyelerimizden haberleri ve KTTO’dan haberleri sizlerle
paylaşıyoruz.
Malumunuz olduğu üzere önümüzdeki dönemde Kosova’da
Parlamenter seçimleri var. Siyasi ajanda ön plana çıktığı zaman
ekonomik hayat durmasa da büyük projeler bir duraklamaya
geçiyor. Kosova’da fizibilite çalışmaları yapılmış ve hükümet
tarafından adım atılması beklenen Kosova e Re gibi enerji
projeleri, Priştine – Elez Han otoyolu gibi alt yapı projeleri,
Brezovica gibi geniş çaplı turizm projelerinin yanı sıra özel
sektörün yatırım yapabileceği alanlar da mevcut. Bu bağlamda
seçimlerin başarıyla sonuçlanıp taze bir kanla yeni hükümetin
ve parlamentonun görev başında olmasını ve kararlı adımlarla
Kosova’nın ekonomik kalkınması yönünde ilerlemeler
kaydetmesini bekliyoruz. Kosova’da faaliyet gösteren Türk ve
Kosovalı özel sektörün temsilcileri olarak iki ülke arası ekonomik
ilişkilerin geliştirilmesi ve özellikle Kosova’ya Türk yatırımlarının
çekilmesi konusunda samimiyetle çalışmaya devam ediyoruz.
Kosova’nın çevresiyle birlikte ekonomik potansiyeli, öne çıkan
sektörleri ve Kosova devletinin sunduğu imkanları derleyip
değerlendirerek Türk işadamlarının dikkatine sunuyoruz.
Ofrojmë në vlerësimin tuaj, numrin e ri të buletinit të Odës
Tregtare Kosovaro – Turke (OTKT).
Në këtë numër te buletinit do të fokusohemi në Sektorin e
Energjisë në Kosovë. Sai përket këtij sektori, do t- ju publikojmë
një intervistë të gjërë me akterin dominues në këtë fushë i cili
është “Kompania për Distibuimin dhe Furnizimin me Energji
Elektrike në Kosovë – KEDS”. Ndërkaq, analiza e këtij sektori
në Kosovë është përgaditur sërish nga njëri ndër antarët tanë
“Kompania ELEN – Lulzim Syla”. Gjatë vizitave që realizuam
me antarët tjerë, të cilët operojnë në këtë lëmi siç janë Federal
Elektrik dhe FMT Group na njohtuan lidhur me aktivitetet e
tyre në këtë drejtim. Përveç kësaj, do të njohtoheni lidhur me
zhvillimet ekonomike të vendit, me lajmet nga antarët, si dhe
lajme nga Oda të cilat ishin aktuale gjatë kësaj periudhe.
Siç e dini edhe ju gjatë periudhës në vijim në Kosovë do të
mbahen zgjedhjet Parlamentare. Kur agjenda politike është
në qendër të vëmendjes, edhe pse nuk ndalet jeta ekonomike
prap se prap ndikon në ngecje të dukshme. Përveç projekteve
të energjisë siç është “Kosova e Re”, projetet e infrastukturës siç
është autostrada Prishtinë – Hani Elezit, projektet e turizmit siç
është projekti i gjërë i Brezovicës të cilat kanë kaluar në fazën e
hulumtimit dhe punimit të fizibilitetit, dhe për të cilat tani pritet
që qeveria të ndërmerr hapa, ekzisojnë edhe investime të cilat
mund të realizohen nga ana e sektorit privat. Në këtë kontekst
ne shpresojmë dhe presim që, këto zgjedhje të kalojnë me sukses
dhe me një vullnet të ri, Qeveria dhe Parlamenti të udhëheqin
detyrat e tyre me qëllim që Kosova të përparojë në drejtim të
zhvillimit ekonomik.
Ne, bizneset Turke dhe Kosovare, duke realizuar ativitetet tona
si përfaqësues të sektorit privat në Kosovë, vazhdojmë punimet
tona në drejtim të kontribuimit për zhvillojmin e mardhënieve
ekonomike në mes të dy shteteve e veçanërisht të ndikojmë
në tërheqjen e investimeve Turke në Kosovë. Ne punojmë drejt
orientimit të Bizneseve Turke duke njohtuar ata, lidhur me
potencialet të cilat i posedon Kosova dhe rajoni, dhe mundësitë
të cilat i ofron Qeveria e Kosovës në këtë kontekst.
Me anë të këtij buletini të përgaditur pranoni përshendetjet
tona nga Kosova.
Saygılarımla, / Me respekt,
Ahmet Mithat MİLLİ
Başkan V. / Kryetar z.
Türkçe
Shqip
4
Ekonomi Haberleri Lajme nga Ekonomia
Zamm resmileşince, tepkiler uzmanlara
kaldı
Reagojnë ekpertët pas aprovimit të rritjes
së pagave
Hükümet, yaklaşık 82 bin kamu çalışanının maaşlarına
% 25 oranında zam yapılması kararı aldı. Hükümet ayrıca
Trepça madenlerinde çalışanların maaşlarına % 50,
emeklilik maaşlarına ise % 25 zam yapma kararı aldı. Zamlı
maaşlar Nisan ayından itibaren alınacak. Bunun üzerine
Kosova Ekonomi Odası (OEK) Başkanı Safet Gerxhaliu,
kosova’nın kamu sektöründe zam artışına değil, istihdama
ihtiyacı olduğunu söyledi. İstihdamın yaratılması ile
sosyo ekonomik kriz, fakirlik ve işsizliğin daha kolay
atlatılabileceğini söyleyen Gerxhaliu, 80 bin kamu
çalışanına zam yapmanın hem bütçeye ağırlık vereceğini
hem de IMF ve Dünya Bankası’yla ilişkileri zora sokacağını
belirtti. Ekonomi uzmanları, zamla birlikte enflasyonun da
artacağı uyarısında bulunuyor.
Ekonomi uzmanları kamu sektörü çalışanlarına yapılan
% 25’lik zammın fiyatların da artmasına neden olacağını
değerlendirdi. Uzmanlara göre zam kararı, enflasyonun
çok üstünde. Kosova İstatistik Kurumunun geçen yıl için
% 1,3 oranında bir enflasyon rakamı verdiği kaydedildi.
Ekonomi Profesörü Naim Gashi, son 6 yılın enflasyonunun
toplamının bile çift haneli rakama geçmediğini belirterek
%25’lik zammı yüksek buldu. Profesör Berim Ramosaj ise
maaşlara yapılan zammın, fiyatlara da yansıyacağını ve
enflasyonun artacağını öne sürdü.
Uluslararası Para Fonu – IMF ise , hükümetin kamu
sektörü için yaptığı son zam nedeniyle rahatsız olduğunu
açıklayarak, bu zammın harcamaları artıracağını, aşırı
olması nedeniyle hem mali düzenlemelere baskı yapacağını
hem de özel sektörde rekabeti bozacağını dile getirdi.
Zeri gazetesine bir röprotaj veren IMF’nin Kosova Misyon
Şefi Jacques Miniane, kamu sektörüne yapılan zamla
2011 yılındaki senaryonun tekrarlandığını belirterek, bu
süreç sonunda IMF ile programın iptal edildiğini hatırlattı.
Miniane, bu zam kararının bütçeye 130 Milyon €’luk ek
harcama getirdiğine dikkat çekerek, hükümetin finansal
problemlerle karşılaşmaması için, diğer harcamalardan bu
oranda tasarruf yapması gerektiğini söyledi.
Bütçe planlamasına göre 45 Milyon € maaş artışı ve kamu
sektöründe reformlar için ayrılmıştı. Bunun 27 Milyonu
zam 18 milyonunun da reformlar için öngörülmesine
rağmen tamamı zamma kullanılacak. Ancak IMF uzmanları
orta vadede bütçeye gelecek yükleri dikkate alarak
endişelerini dile getirdi. Önümüzdeki dönemde UÇK
savaşçıları, Sırp dönemindeki siyasi mahkumlar, sağlık
sigortası ve toplu sözleşmeye ilişkin yasal düzenlemeler ve
% 25’lik zam kararının bütçeye getireceği yük göz önünde
bulundurulunca yıllık 130 – 140 Milyon €’luk ek bir maliyeti
hesaplamasını gündeme getiriyor.
Qeveria morri vendim lidhur me rritjen e pagave me 25% të
82 mijë shërbyesëve civil në Kosovë. Qeveria po ashtu vendosi
edhe në rritjen e pagave të minatorëve të Trepqës me vlerë 50
%, e po ashtu edhe rritjen e pensioneve të tyre me 25 %. Pagat
me rritje do të merren që nga muaji Prill 2014. Në këtë kontekst
Kreu i Odës Ekonomike të Kosovës (OEK) Safet Gërxhaliu tha se
Kosova ka nevojë për vende të reja pune e jo për rritje pagash në
sektorin publik. Gërxhaliu i cili theksoi se me punësime të reja do
të kalohej më lehtë kriza socio-ekonomike, varfëria e papunësia,
Ai po ashtu tha se rritja e pagave në sektorin publik për rreth 80
mijë punonjës publik do të bëhet barrë për buxhetin e vendit dhe
do ti acarojë marrëdhëniet me Fondin Monetar Ndërkombëtar
dhe Bankën Botërore. Ekspetët ekonomik bëjnë të ditur se me
rritjen e pagave do të rritet edhe inflacioni në vend.
Megjithate ekspertët ekonomik thonë se me rritjen e pagave
me 25% dedikuar punonjësve publike do të shkaktojë rritjen e
çmimeve në vend. Sipas ekspertëve vendimi për rritje pagash
është shum më e lartë se inflaconi. Agjencia e Statistikave të
Kosovës raporton se vlera e inflacionit vitin që lam pas është 1.3
%. Profesori i ekonomisë, Naim Gashi, thotë se rritja e pagave
është dukshëm shumë herë më e madhe sesa inflacioni, për
arsye se inflacioni në Kosovë, bashkuar në gjashtë vitet e fundit,
nuk e kalon shifrën dyshifrore, derisa rritja e pagave vetëm gjatë
këtij viti është 25 për qind. Ndërsa sipas Profesorit Berim Ramosaj
kjo shkallë e rrijes së pagave përveç se do të shkaktojë rritjen e
çmimeve po ashtu do të ndikojë edhe në rritjen e inflacionit në
vend.
Ndërkaq, Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) është i shqetësuar
me masat e fundit të Qeverisë së Kosovës në rritjen e pagave
të cilat do të rrisin shpenzimet në mënyrë të konsiderueshme,
duke i vlerësuar si ngritje drastike në sektorin publik të cilat
shkaktojnë presion kundër rregullës fiskale dhe njëkohësisht
dëmtojnë edhe konkurrencën në sektorin privat. Shefi i misionit
të FMN-së për Kosovë, Jacques Miniane, në një intervistë për
gazetën “Zëri” thotë se mosmarrja parasysh e vërejtjeve të
FMN-së është ripërsëritje e skenarit të vitit 2011, kur u pezullua
programi me Kosovën. Miniane, rekomandon qeverinë që të
ketë parasysh se këto vendime do t’i rrisin për 130 milionë euro
në vit shpenzimet, kështu që duhet reduktuar shpenzimet tjera
për të mos u përballur me probleme financiare.
Sipas planifikimit të buxhetit 45 Milion € janë ndarë për rritjen
e pagave sa i përket punonjësve në sektoin publik. Edhe pse 27
Milion €, nga vlera 45 Milionëshe ishin të parapara për rritje
pagash ndërsa 18 Milion tjera planifikohen të shfrytëzohen për
reform, kjo vlerë totale do të shrytëzohet vetëm për rritje pagash
në sektorin publik. Por ekspertët e IMF –s duke marrë parasyshë
ngarkesën që do të shkaktohet në një periudhë të ardhshme
shprehin shqetësimet e tyre. Kur vlerësojmë barrën e cila do t’i
ngarkohet buxhetit, duke rikujtuar ushtarët e UÇK-s, të dënuarit
5
Öte yandan, Maliye Bakanı Besim Beqaj, IMF heyeti ile
Nisan ayında görüşmelerin başlayacağını açıklamıştı. Ancak
hükümetin kamu çalışanlarına % 25 oranında zam yapma
kararı IMF’nin de Kosova ziyaretini erkene almasına neden
oldu. (03.03.2014/ 10.03.2014/ 15.03.2014 /24.03.2014
/ 22.04.2014 tarihli haberler)
politik gjatë regjimit sërb, sigurimet shëndetësore, rregullimet
ligjore lidhur me kontratën kolektive si dhe rrita e pagave me
25%, mund të thuhet se buxheti i Kosovës do të goditet me
vlerë rreth 130 – 140 Milion €.
Ndërkaq, Ministri i Financave Besim Beqaj kishte bërë të ditur
se takimet me përfaqësuesit e IMF-s do t’i realizojnë gjatë
muajit Prill 2014. Por, vendimi i Qeverisë për rritjen e pagave
bëri që IMF të përshpejtojë vizitën në mënyrë të hershme.
(03/03/2014 – 10/03/2014 – 15/03/2014 – 24.03.2014 )
Türk şirketi çöplerin geri dönüşümü
projesine talip
Kompania Turke Oferton për Reciklimin e
Mbeturinave
12.03.2014 – Çevre Bakanı Dardan Gashi, Türkiye’den “Vefa
S” şirketinin temsilcilerini kabul etti. Gilan kökenli olan Türk
işadamının, Türkiye’de çöplerin geri dönüşümü teknolojileri ile ilgili olduğu bildirildi. Şirket Genel Müdürü Aliriza
Serter, 200 Milyon € civarında bir yatırım yapmayı planladıklarını öne sürdü.
12/03/2014 – Ministri i Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor
(MMPH), Dardan Gashi ka pritur përfaqësuesit e kompanisë
“Vefa S” nga Turqia. PërfaqKjo ësuesit e kompanisë të cilët
janë turq me prejardhje nga Gjilani, kanë bërë të ditur se
merren me riciklimin e mbeturinave dhe kanë përmendur
në mënyrë më të hollësishme procesin e grumbullimit dhe
riciklimit të mbeturinave; teknologjinë që përdorin, etj. Aliriza Serter, drejtori i përgjithshëm i kompanisë raportoi se
janë të interesuar të investojnë mbi 200 milionë euro lidhur
me këtë projekt.
Toplu Sözleşme Yapıldı
Nënshkruhet Kontrata e Përgjithshme
Kolektive
18.03.2014 – Toplu sözleşme Kosova Başbakanı Hashim
Thaçi ve çalışanlar adına, Kosova Bağımsız Sendikalar Birliği
(BSPK) Başkanı Haxhi Arifi ve Ekonomik –Sosyal Konseyi
Başkanı Alush Sejdiu ile işverenler adına Kosova Ekonomi
Odası Başkanı (OEK) Safet Gerxhaliu ve Kosova İş İttifakı
(AKB) Başkanı Agim Shahini tarafından imzalandı. Anlaşma işveren ile çalışan arasında, iş ilişkisinin düzenlenmesi,
çalışma saatleri ve izinler, maaş, diğer kişisel gelirler ve ödemeler, çalışanların bilgilendirilmesi konuları, iş sözleşmesinin sonlandırılması ve anlaşmazlıkların çözümü hususunda
tarafların hak ve yükümlülükleri konularını düzenliyor. Toplu Sözleşmesinin 1 Ocak 2015 itibariyle yürürlüğe girmesi
hedefleniyor.
18/03/2014 - Në emër të Qeverisë së Kosovës Kryeministri
Hashim Thaqi, në emër të punonjësve, Kryetari i Bashkësisë
së Pavarur të Sindikatave të Kosovës (BSPK) Haxhi Arifi dhe
Kryetari i Këshillit Ekonomiko – Social Alush Sejdiu; dhe në
emër të punëdhënësve Kreu i Odës Ekonomike të Kosovës
(OEK) Safet Gërxhaliu dhe Kryetari i Aleancës Kosovarë për
Biznes(AKB) Agim Shahini, nënshkruan Kontratën e Përgjithshme Kolektive të Kosovës. Kjo marrëveshje me rret
me rregullimin e qështjeve sa i përket të punësuarit dhe
punëdhënësit; (1) krijmi i mardhënieve të punës, orari i
punës dhe kohëzgjatja e pushimeve; paga, të ardhurat dhe
pagesat tjera personale; qështjet lidhur me informimin e
punonjësve; përfundimi i kontratës së punës; dhe të drejtat
dhe obligimet e palëve dhe mënyra e zgjedhjes së kontesteve. Kjo kontrat parashihet të hynë në fuqi që nga data 01
Janar 2015.
Türkçe
Shqip
6
Arnavutluk ile Kosova arasında uzlaşma
Yolları
Arritja e marrëveshjeve në mes të Kosovës
dhe Shqipërisë
Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Kosova için çifte vergilendirmenin kaldırıldığını duyurdu. Rama, bu kararın
iki ülkenin Prizren’de düzenlediği hükümetler arası toplantısının bir sonucu olduğunu belirtti. Hükümetler, iki
ülke arasında ekonomik işbirliğini ve kalkınmayı engelleyen bariyerlerin kaldırılması hususunda ortak bir karar
almıştı. Öte yandan, Gümrükler Genel Müdürü Lulzim Rafuna kısa zaman içinde Kosova ile Arnavutluk arasında gümrük formaliteleri kaldırılıp malların daha hızlı geçişlerinin
sağlanacağını bildirdi. Kosovalı firmalar Arnavutluğa ürün
ihracatı için prosedürlerin çok fazla olduğundan yakınıyor;
Arnavutluk Başbakanı Edi Rama da Sırbistanlı üreticilerin
Arnavutluğa, Kosovalı üreticilerden daha kolay ürün gönderebildiğini kabul etmişti. Öte yandan Arnavutluk Gümrük Müdürü Elisa Spiropali de prosedürlerin hafifleyeceğini
doğruladı.
Rama ayrıca ortak gümrük terminallerinin kurulması gerektiğine dikkat çekerek, böylece ticaretin kolaylaştırılması
ve malların dolaşımının serbestliğinin söz konusu olacağını
belirtti. (19.03.2014 / 22.04.2014/24/04/2014 tarihli
haberler)
Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama raportoi se hiqen taksat e
dyfishta në mes të Kosovës dhe Shqipërisë. Rama bëri të ditur
se ky vendim është marrë si rexzultat i takimit të dy shteteve në
Prizren. Qeveritë e këtyre dy vendeve kanë arritur të dakordohen
se duhet eliminuar barrierat e shfaqura në mes të dy shteteve
për të ngritur nivelin dhe vëllimin e bashkëpunimit dhe zhvillimit ekonomik në mes të dy shteteve. Ndërkaq, Drejtori i Përgjithshëm i Doganave Lulzim Rafuna, bëri të ditur se për një kohë
shumë të shkurtër do të largohen formalitetet doganore në mes
të Kosovës dhe Shqiprisë dhe se në këtë kontekst do të mundësohet që përmes kufinjëve të shteteve të përshpejtohet kalimi i
mallërave. Kompanitë Kosovare ankohen duke thënë se sa i
përket eksportit të mallërave në Shqipëri procedurat doganore
janë të shumta dhe zvarritëse; në këtë drejtim edhe Kryeministri
i Shqipërisë Edi Rama kishte pranuar se mallërat e eksportuara
drejtShqipërisë kalojnë më lehtë nga Sërbia se sa nga Kosova.
Ndër të tjera, Drejtoresha e Doganës së Shqipërisë Elisa Spiropali konfirmojë edhe një herë se procedurat në këtë drejtim do të
kalojnë në lehtësime të dukshme.
Rama , ndërkaq theksoi nevojën e krijimit të terminaleve të përbashkëta doganore mes dy vendeve për të lehtësuar sipërmarrjen, tregtinë dhe lëvizjen e prodhimit mes dy vendeve. (lajm.
Nga dt: 19/03/2014 ; 22/04/2014; 25/04/2014)
Ekonomik Bölgeler için Türkiye Örnek
Olabilir
Për Zonat Ekonomike të merret shembull
Turqia
4.03.2014 – Kosova Ekonomi Odası (OEK) Başkanı Safet
Gerxhaliu, Yakova ve Mitrovica şehirlerinde Serbest
Bölgelerin kurulmasına ilişkin hükümet kararının oldukça
isabetli olduğuna dikkat çekerek, ancak bu taleplerin iş
dünyası tarafından çoktan dile getirildiğinin unutulmaması
gerektiğini söyledi. Bu bölgelerin oluşturulması için hukuki
zemin ve kriterlerinin belirlenmesi hususunda tanıtıcı
bir halkla ilişkiler kampanyasının yürütülmesi gerektiğini
belirten Gerxhaliu, ancak o zaman pozitif bir etkisi olacağını
kaydetti. Gerxhaliu, bu bölgelerin tanıtımı için bir kampanya
ve agresif bir marketing uygulanırsa, sadece yerli iş dünyası
için değil, yabancı yatırımlar ve ortak projeler için de çekici
bir hal alacağına inandığını söyledi.
Hükümet tarafından alınan bu kararın sadece karar olarak
kalmaması için uygulama kriterleri ve şartlarının belirlenmesi
ve iş dünyasından bunları yerine getirmesinin beklenmesi
gerektiğini ifade eden Oda Başkanı Gerxhaliu, bu iki
belediyedeki serbest bölgenin başarıya ulaşması halinde de
bu örneklerin Kosova çapına yayılabileceğini dile getirdi.
24/03/2014 - Kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës (OEK), Safet
Gërxhaliu, ka deklaruar se krijimi i Zonës së Lirë Ekonomike në
dy komunat e Kosovës, Mitrovicë dhe Gjakovë, është një ndër
vendimet më të qëlluara të Qeverisë së Kosovës por, sipas tij,
krijimi i këtyre zonave ka qenë kërkesë e kahershme edhe e
komitetit të biznesit. Nëse përdoret një kampanjë promovuese
dhe një marketing agresiv për t’i promovuar këto zona atëherë
këto do të jenë atraktive jo vetëm për komunitetin e biznesit
vendor, por edhe për investimet e përbashkëta me partnerë të
huaj, theksoi Gërxhaliu.
Kryetari i Odës Ekonomike shtoi : Krijimi i Zonave të Lira
Ekonomike nuk duhet të mbetet vetëm vendim i Qeverisë . Krijimi
i këtyre zonave në Mitrovicë dhe Gjakovë është i një rëndësie të
veçantë, dhe se nuk duhet të mbetet vetëm vendim, por duhet të
përcaktohen kriteret dhe kushtet të cilat duhet të plotësohen për
bizneset, të cilat duhet të jenë pjesë e këtyre zonave, në mënyrë
që ato vërtet ta kenë atë efektivitetin e pritur në këto dy komuna.
Në qoftë se këto zona ekonomike në këto dy komuna do të kenë
suksese, atëherë do të krijohen edhe zona të tjera në qendrat e
Kosovës, ka thënë ai.
7
Gerxhaliu’ya göre Kosova’da serbest bölgelerin başarıya
ulaşması için Türkiye’deki Serbest Bölgeler model olarak
alınabilir. Bursa, İzmir ve sair belediyelerdeki serbest
bölgeler modellerinin aktarılması suretiyle Kosova’ya
faydalı olacağını söyleyen Gerxhaliu, temel amacın sosyal
refah ve ekonomik kalkınma olduğunu belirtti.
Öte yandan iş dünyasının hazır olmasına rağmen bir
handikaba dikkat çeken Gerxhaliu, maalesef bu yılın seçim
yılı olduğunu ve politik ajandanın her şeyin önüne geçip
ekonomiyi bir kenara ittiği yönünde serzenişte bulundu.
Sipas Gërxhaliut, Kosova duhet ta ndjekë shembullin e Turqisë
për Zonat e Lira Ekonomike. “Krijimi i zonave të lira ekonomike
në komunat e ndryshme të Turqisë, qoftë në Bursa, Izmir,
Aganam, Kajder, janë bartëse të zhvillimit ekonomik atje.
Mendoj se këto modele duhet të barten në Kosovë, sepse qëllimi
kryesor është të rriten mirëqenia dhe zhvillimi ekonomik”, ka
thënë ai.
Mirëpo sa i përket gatishmërisë së Kosovës për ambientin e
të bërit biznes, Gërxhaliu ka theksuar se për fat të keq, ky vit
kalendarik është vit i stërngarkuar me probleme politike dhe
agjendë politike dhe, sipas tij, në njëfarë forme ekonomia është
lënë anash, tha ai.
Yatırım Fonu Sağlam mı?
A është i Sigurt Fondi për Punësim dhe
Investim?
07.04.2014 –Emeklilik Fonu ve Özelleştirme Ajansı
kaynaklarının yeni kurulacak olan İstihdam ve Kalkınma
Fonuna aktarılması konusunda farklı düşünceler ileri
sürülüyor. Kimileri fonların iyi mekanizmalarla koruma
altına alındığını ileri sürerken, özellikle iktisatçılar fonların
iyi yönetilemediğini dile getiriyor. İstihdam ve Kalkınma
Fonunu son günlerde Başbakan Hashim Thaçi dillendirerek
gündeme taşıdı. Thaçi’ye göre söz konusu Fon, Kosova’nın
yurtdışındaki bankalarda duran kaynaklarının bir kısmı
ile desteklenecek. Kosova Özelleştirme Ajansı tarafından
özelleştirilen toplumsal şirketlerden toplanan gelir 600
Milyon €’ya, Emeklilik Fonu kaynakları ise 900 Milyon €’ya
ulaştı.
07/04/2014 – Flitet se mjetet e Agjencisë së Kosovës për
Privatizim dhe Fondit për Pension do të transferohen në
Fondin e Punsimit i cili pritet të formohet. Disa thonë se mjetet
në fjalë janë të siguruara me mekanizma të mira, por disa nga
ekpertët ekonomik mendojnë se fondet nuk menaxhohen në
mënyrë korrekte. Fondi për Punësim dhe Investim ka hyrë në
rend të ditës pasi që Kryeministri Hashim Thaqi përmendi
këtë projekt të paraparë disa here. Sipas Hashim Thaqit
ky fond do të mbështetet me një pjesë të mjeteve të cilat i
posedon Kosova jashtë vendit. Të ardhurat e Agjencioncisë së
Kosovës për Privatizim të cilat i mlodhi gjatë privatizimit të
kompanive publike kanë arritur vlerën 600 Milion €, ndërsa
Mjetet e Fondit për pension kanë arritur vlerën 900 Milion €.
Tarımcılık alanında sübvansiyonlar artıyor
Rritet numri i grandeve në sektorin e
bujqësisë
07.04.2014 – Tarım Bakanlığı bu yıl hayvancılık, süt
üretimi, arıcılık, bağcılık ve sebze yetiştiriciliğini de
doğrudan sübvansiyonlar kapsamına aldı. Açık alanlarda
sebze yetiştiren çifçiler hektar başına 300 €, 1 dönüm ile
100 hektar arası bağcılık yapanlar hektar başına 1000 €, 100
hektarın üzerinde bağcılık yapanlar ise hektar başına 300 €
ile desteklenecek. Süt üreticileri de kaliteli süt ürünlerine
göre desteklenmeye devam edilecek. Ekstra kaliteli süt için
litre başına 6 sent, birinci kalite için 4 sent, ikinci kalite için
ise 2 sent destek sağlanacak. Hayvancılıkta ise inek ve süt
ineği başına 50 €, koyun ve keçi başına 10 €, arıcılıkta da
kovan başına 10 € destekler sağlanacak.
07/04/2014 – Subvancionet e Ministrisë së Bujqësisë këtë
vit do të mbulojnë edhe blegtorinë, prodhimin e qumshtit
bletarinë, vreshtarinë, dhe kultivimin e perimeve në vend.
Fermerët të cilët kultivojnë perime në hapësira të hapura do
të mbështeten 300 € për hektar, vreshtarët të cilët punojnë
me tokë të hapësirës prej 10 ar deri në 1 hektar do të marrin
1000 € për hektar, ndërkaq vreshtarët të cilët punojnë tokën
me më shumë se 100 hektar do të përkrahen me 300 € në
këtë drejtim. Prodhuesit e qumshit do të përkrahen në bazë të
cilësisë së qumshtit. Për një litër të qumështit me cilësi të lartë
do të ofrohen 6 cent, për cilësi të klasit të parë 4 cent, dhe për
cilësi të klasit dytë 2 cent. Ndërsa sa i përket blegtorisë, për një
lopë do të ofrohen 50 €, për dele dhe kingja 10 €, si dhe për
bleari do të ofrohen 10 €.
Türkçe
Shqip
8
Devam Vazhdim
Faizler düşüyor
Normat e Interesit shënojnë rënie
7.04.2014 – Bankalar Derneği İcra Müdürü Petrit Balija,
faizlerin düşme trendinde olduğunu açıkladı. Geçen yılın
aynı dönemine göre (Şubat 2013 / Şubat 2014) mevduat
faizlerinin % 3,6’dan %2’ye gerilediğini bildiren Balija, kredi
faizlerinin de %13,5’ten %11,8’e gerilediğini dile getirdi.
Balija, işadamalarına iyi fizibilitesi yapılmış projelerle ve
düzgün finansal raporlamalarla müracaatlarını yapmalarını
salık vererek, böylece düşük bir risk faktörü değerlendirmesi
olup uygun faiz oranlarıyla kredi alınabileceklerini söyledi.
07.04.2014 - Balija Drejtor Ekzekutiv i Shoqatës së Bankave,
raporton se normat e interesit kanë hyrë në trend të rënjes.
Drejtori Ekzekutiv thotë se paraqitet një ulje në normat
mesatare të depozitave nga 3.6 për qind sa ishte ne shkurt të
vitit 2013 në 2.0 për qind, që do të thotë se kishte ulje për 1.6 për
qind për këtë periudhë një vjeçare. Ndërkaq norma mesatare
për kredi ishte 13.5 % dhe ka pësuar ulje në 11.8 .
Balija kërkon nga bizneset që të ofrojnë kërkesa fizibile për kredi
dhe pasqyra të rregullta financiare, në mënyrë që biznesi i tyre
dhe biznes plani konkret të vlerësohen me rrezik më të ulët, me
ç’rast do të kenë mundësi të marrin norma më të përshtatshme
të interesit për kredi.
Ülke küçük ama potansiyeller büyük
Kosova vend i vogël, por me potenciale të
mëdha
10.04.2014 – Ekonomik Kalkınma Bakanı Fadil İsmajli
Doğu Avrupa 2014 Berlin Forumuna (East Forum Berlin
2014) katıldı. İsmajli söz konusu forumda Kosova’nın diğer
bölgelere göre öncelikleri ve imkanlarını anlattı. İsmajli’ye
göre Kosova eğitimli ve yetenekli genç nüfus; madencilik,
mineraller ve kömür sektöründeki potansiyeller; organik
tarıma elverişli kayda değer büyüklükteki arazilerde
tarımcılık; doğa turizmi ve kayak başta olmak üzere turizm
alanlarında öncelikler ve yatırım imkanları bulunuyor.
10/04/2014 - Ministri i Zhvillimit Ekonomik (MZHE), Fadil
Ismajli, po merr pjesë në Forumin e Berlinit të vendeve të
Evropës Lindore “East Forum Berlin 2014”. Ismajlii prezantoi të
veçantat, dhe përparësitë e Kosovës krahas vendeve të rajonit.
Sipas Ismaili-t, Kosova ka përparësi të ndryshme siç janë:
popullata e re e arsimuar dhe aftësuar, sektori minerar, qoftë
ai i thëngjillit apo mineraleve, agrokultura me një përqindje
të konsiderueshme të tokës bujqësore që më tutje ofron edhe
mundësinë e prodhimit të ushqimit organik, dhe po ashtu duke
mos harruar edhe sektorin shumë premtues, atë të turizmit,
gjegjësisht atij malor dhe skijimit.
Enerji Projelerinde İkilemler
Dilema në Projektet e Energjetikës
13.04.2014 - Bağımsız milletvekili ve ekonomi profesörü
Muhamed Mustafa Kosova’nın en büyük enerji projesi olan
“Kosova C” (projenin revizyonundan sonraki adıyla “Kosova
e Re”) termik santral projesinin siyasilerin kararları nedeniyle
zora düştüğünü söyledi. Parlamento tarafından onaylandığı
üzere 1000 MW kapasiteli bir santral inşaatı olarak proje
devam etseydi başarılı bir süreçle sona erebileceğini ileri
süren Mustafa, hükümetin bunu 2000 MW kapasiteye
çıkarmasının sorun yarattığını belirtti.
13.04.2014 Deputeti i Pavarur në Kuvendin e Kosovës Prof.
Muhamed Mustafa thotë se ka konstatuar se Projekti më i
madh i energjisë së Kosovës termocentrali “Kosova C” (pas
rikonstruktimit të tij i cili quhet “Kosova e Re”), për shkak të
vendimeve politike ka hyrë në rrugë të dështimit. Mustafa i
cili tha se, sikur Qeveria të respektonte vendimin e Kuvendit
që termocentrali të ishte me kapacitet prej 1000 megavatësh
e jo 2000 siç proceduan, atëherë ky projekt do të realizohej.
Prof. Mustafa kosntatoi se meqenëse është vonuar krijimi i
një termocentrali të tillë i cili tani parashihet të krijohet me
kapacitete më të vogla, kjo gjendje po rrezikon që Kosova të
bëhet e varur nga importi i energjisë me çmime super të larta
dhe në këtë drejtim ndikon edhe në fatura shumë më të larta.
Türkçe
Shqip
9
Devam Vazhdim
Mustafa, bugün öngörülenden daha küçük kapasite ile
kurulması planlanan termik santralin gecikmeleri nedeniyle
Kosova’nın enerji açığını kapatmak için çok yüksek
fiyatlarla enerji ithaline maruz kalacağını bunun da fiyatlara
yansıyacağını dile getirdi. 2017’de Avrupa Komisyonunun
Kosova A termik santralini kapatmaya zorlaması Kosova’yı
zor duruma düşüreceğini kaydeden milletvekili Mustafa,
hükümetin net bir enerji stratejisinin olmamasını büyük
bir eksiklik olarak niteleyerek, teknik ve ticari kayıpların
önlenmesi için de KEDS’in taahhüt ettiği yatırımları bir an
önce hızlandırması gerektiği üzerine durdu.
Öte yandan Sürdürülebilir Kalkınma için Kosova Sivil
Toplum Konsorsiyumu – KOSID temsilcileri, Kosova e Re
termik santralının yaratacağı çevresel etkiler dikkate alınarak
projenin hayata geçirilmemesi gerektiğini ileri sürdü.
KOSID’e göre hükümetin enerji tasarrufuna ve alternatif
enerji kaynaklarına öncelik vermsi ile elektrik enerjisindeki
eksiklik giderilebilir.
Enerji uzmanları ise 2017 yılında Kosova A termik santralinin
kapatılma şartının söz konusu olduğuna dikkat çekerek
Kosova e Re projesinin bir an önce hayata geçirilmesi
gerektiğini dile getiriyor. Enerji uzmanı Paloke Berisha,
Kosova’nın en sağlam enerji kaynağının kömür olmasına
rağmen, diğer alternatif kaynakların da gözardı edilmemesini
istedi.
2100 MW kapasite ile tasarlanan “Kosova C” gözden
geçirilirek Kosova e Re adıyla 1000 MW’a düşürüldü. Üçüncü
değişiklikle de Kosova B ihale kapsamından çıkarılarak
Kosova e Re projesi 600 MW’a indirildi. Son değişiklikle ihale
paketinden kömür yatakları da çıkarıldı. Kosova e Re termik
santral projesi hala Kosova’nın en büyük projesi olarak lanse
ediliyor. Öngörülere göre projenin maliyeti 1,5 Milyar €.
Kosova e RE Projesinde değişiklikler kabul edildi.
- Ekonomik Kalkınma Bakanı Fadil İsmajli Başkanlığında
yürüten ve bakanlardan oluşan Komite, Kosova e Re
projesine ilişkin değişiklileri kabul etti. Revize edilen
Kosova e Re termik santrali 300 + 300 MW kapasiteli iki blok
şeklinde inşa edilecek. Kosova B termik santrali ve kömür
yatakları ise projeden çıkarıldı. Projenin yeni hali potansiyel
yatırımcılara tekliflerini sunmaları için iletilecek. Söz
konusu değişiklikelerin hem yerli hem de uluslararası ilgili
kurumlardan gelen görüş ve öneriler çerçevesinde yapıldığı
dile getirildi.
Halihazırda kısa listede olan ve proje ilgi gösteren potansiyel
yatırımcılar şunlar:
1. Adani Power / PT Adani Global consortium / Hindistan –
Endonezya
2. Park Holding / Türkiye
3. PPC / Contour Global LLP consortium Yunanistan ve
İngiltere-ABD
(13.04.2014 / 24.04.2014 haber kaynağı
Deputeti, duke e bazuar në vonesat për ndërtimin e kapaciteteve
të reja gjeneruese e në anën tjetër kërkesën e vazhdueshme të
Komisionit Evropian për mbylljen e termocentralit “Kosova A”
para fundit të vitit 2017, thotë se kjo gejndje do të ndikojë dhe
do të vështërsojë punët e Kosovës.Mustafa, ka folur edhe për
mungesën e një vizioni të qartë të Qeverisë për energjetikën,
për realizim të projekteve pa një studim paraprak të fizibilitetit,
por edhe për domosdoshmërinë e përshpejtimit të investimeve
të KEDS-it për t’i ulur humbjet teknike e ato komerciale.
Ndërsa, Shoqëria civile në Kosovës kërkon që të ndërpritet
procesi përgatitor për ndërtimin e Termocentralit “Kosova
e Re”. Përfaqësues të Konsorciumit Kosovar të Shoqërisë
për Energji, (KOSID) që janë marrë vazhdimisht me çështjet
energjetike, konsiderojnë se në Kosovë ekzistojnë alternativa
tjera energjetike që sigurojnë rrymë të mjaftueshme.
Në anën tjetër, ekspertë për çështje ekonomike konsiderojnë
se projekti i Termocentralit “Kosova e Re” duhet të fillojë së
ndërtuari sa më shpejt, në mënyrë që në fund të vitit 2017, të
mbyllet Termocentrali “Kosova A”, pasi konsiderohet ndotësi më
i madh në vend.
Eksperti për këtë çështje, Palokë Berisha, shprehet se Kosova të
vetmin burim të sigurt të energjisë ka thëngjillin, por duke mos
anashkaluar as burimet tjera alternative.
Ky projekt ka pësuar shumë ndryshime. Në radhë të parë
termocentrali kishte 2100 megavat, pastaj projekti riemërohet
nga Termocentrali “Kosova C” në “Kosova e Re”, ku prapë ulet
kapaciteti prodhues në 1000 megavat.Ndërsa, ndryshimi i tretë
bëhet kur shpallet tenderi për ndërtimin e termocentralit me
600 megavat, pastaj nga pakoja tenderuese hiqet ndërtimi i
Termocentralit “Kosova B”. Kurse, vitin e kaluar po nga pakoja
tenderuese hiqen minierat e qymyrit.
Ndërkaq, Termocentrali “Kosova e re” llogaritet të jetë një ndër
projektet më të mëdha në Kosovë, ndërsa kostoja për ndërtimin
e tij, vlerësohet të jetë 1.5 miliard €.
Ndër të tjerash, gjatë ditëve në vijim Komiteti Drejtues i
Projektit (KDP) Termocentralit “Kosova e Re”, i udhëhequr nga
Ministri i Zhvillimit Ekonomik, Fadil Ismajli, mbajti takimin e
radhës ku është aprovuar ristrukturimi i projektit “Kosova e
Re”. Termocentrali i ristrukturuar “Kosova e Re”do të ndërtohet
më mënyrë të dy bllokëve me kapacitet 300 + 300 MË. Ndërsa
Termocentrali Kosova B dhe rezervat e qymyrit janë vendosur
të largohen nga projekti. Projekti me të gjitha ndryshimet dhe
i ristrukturuar do t’i dërgohet të gjithë investitorëve potencial .
Ndërkaq gjatë komunikatës për media është raportuar se këto
ndryshime janë bërë si rezultat i komenteve dhe propozimeve
nga përfaqësuesit e intitucioneve vendore dhe ndërkombëtare.
Investitorët potencial të cilët kanë shprehë interesim dhe kanë
hyrë në listën e ngushtë janë:
1. Adani Power / PT Adani Global consortium / Indi – Indonezia
2. Park Holding / Turqi
3. PPC / Contour Global LLP consortium / Greqi – Angli - SHBA
(Lajme nga 13/04/2014 – 24/04/2014)
10
Devam Vazhdim
Yatırımlara Teşvik Öngörüsü
Propozohen lehtësira për investime
Maliye Bakanı Besim Beqaj, hükümetin kısa zaman içinde
Kosova’da yatırımların kolaylaştırılması için bir düzenleme
yapacağını açıkladı. Beqaj, hükümet ile özel sektör
arasında daha iyi bir işbirliği ve teşvik amacıyla yatırımlara
kolaylıkların geleceğini ileri sürdü. Kosova hükümetinin
yeni yatırımlar konusunda yatırım miktarı ve istihdam
gözönünde bulundurularak, yatırımcının bazı vergilerden
3 ila 7 yıl muaf tutulacağı bildirildi. Beqaj, özel sektör
temsilcileriyle 4 ana kategoride uzlaştıklarını dile getirdi:
Ministri i Financave (MF), Besim Beqaj paralajmëroi se
Qeveria e Kosovës shpejt do të aprovoj dokumentin e
lehtësirave për investime në Kosovë. Beqaj, bëri të ditur se në
kuadër të bashkëpunimit në mes të institucioneve shtetërore
dhe biznesit është vendosur që të aprovohen lehtësirat për
investime në vend. Ministri Beqaj raportoi se, duke u marrë
parasyshë vlera e investimeve dhe punësimet përmes tyre,
investiorët në fjalë do të gëzojnë disa lehtësira sa i përket
lirimit nga disa tatime nëmes 3 – 7 vite të aktiviteteve
biznesore. Në këtë drejtimështë arritur dakordimi edhe me
biznesin që të ketë së paku 4 kategori të lehtësirave.
- 10 Milyon €’nun üzerinde yatırım yapan ve 150’den fazla
istihdam sağlayan şirketlere 7 yıl vergi muafiyeti
- 10 Milyon €’ya kadar yatırım yapan ve 100’ün altında
istihdam sağlayan yatırımlar için 5 yıl vergi muafiyeti
- 2 ila 5 Milyon € arasında yatırım yapan ve 50 kişiden daha
az istihdam sağlayan yatırımlar için de 4 yıl vergi muafiyeti
- 2 Milyon €’ya kadar yatırım yapan; küçük çaplı yatırım
yapan; genç girişimci olan, kadın girişimci olan, yatırım
miktarı küçük ancak en az 30 istihdam yaratan işletmeler
için de 3 yıl vergi muafiyeti sağlanacak. (hbr. kaynağı
10.04.2014 /17.04.2014)
- Kategoria e parë është ajo e cila do të shkon për inv1estime
të reja mbi 10 milionë euro dhe krijim mbi 150 vende pune e
cila do të ketë pushim nga taksat për 7 vite.
- Për investimet që do të shkojnë deri në 10 milionë euro dhe
krijojnë së paku 100 vende pune do të aplikohet pushimi nga
taksat së paku për 5 vite
- Për investime të reja prej 2 deri në 5 milionë euro dhe së
paku 50 vende të reja të krijuara për punësim, pushimi nga
taksat do të jetë për 4 vite;
- Për investime deri në 2 milionë euro, që ka të bëjë me
investimet e vogla, që ka të bëjë me biznese të të rinjve, që ka
të bëjë me biznese të grave dhe biznese të tjera të cilat janë të
natyrës dhe investimit më të vogël, por që hapin së paku 30
vende pune, pushimi nga taksat do të jetë për 3 vite.
Başbakan Hashim Thaçi-nin vaatleri devam
ediyor
Kryeministri Hashim Thaqi Vazhdon me
Premtime
Başbakan Hashim Thaçi özel sektöre düzenlediği bir
dizi ziyarette vaatlere devam etti. Başbakan, ziyaretleri
sırasında, Vushtri bölgesinde tarımcılarla-da bir araya
geldi. Thaçi yaptığı açıklamada önümüzdeki 4 yıl içinde
tarım sektörüne 500 Milyon € kadar yatırımın yapılacağını
ve 50 bin işyerinin açılacağını ileri sürdü. Öte yandan Thaçi
Mayıs ayından itibaren çiftçinin çalıştığı toprakta hektar
başına 300 € teşvik alacağını belirtti.
Thaçi ziyaretlerini aksatmadan, Su Fabrikası DEA’da
da karşılandı, istihdam yartmak amacıyla iş dünyasına
sağlanacak olan 1.5 Milyar €’luk fon konusunu tekrar
gündeme taşıyarak, istihdam fonunun, şirketlerin gelişimi
ve yeni istihdam yerlerinin açılması için kullanılacağını
belirtti. Başbakan, hükümet olarak ellerinden gelen
desteği sunacaklarını ifade etti.
Kryeministri Hashim Thaqi gjatë vizitave që i realizojë në
sektorin privat vazhdojë premtimet e tij. Kryeminisri gjëtë
vizitave të radhës u takua edhe me fermerët në qytetin e
Vushtrrisë. Thaqi u zotua se gjatë katër viteve të ardhshme
do të investohet me vlerë rreth 500 milion €, dhe se në këtë
drejtim do të hapen rreth 50 mijë vende pune. Ndërkaq,
Kryeministri Tahqi ka bërë të ditur se që nga muaji Maj 2014
tokat bjqësore do të përkrahen me nga 300 € për një hektarë .
Kryeministri duke mos ndërprerë vizitat me radhë, ka vizituar
edhe fabrikën e pëpunimit të ujit “DEA”. Gjatë kësaj vizite,
Kryeministri sërish duke përmend fondin me vlerë 1.5 miliard
€, Ai tha se ky fond do të shfrytëzohet për punësime të reja dhe
zhvillimin e ndërmarrjeve. Kryeministri u zotua se Qeveria e
Kosovës do të punojë në këtë drejtim.
Türkçe
Shqip
11
Devam Vazhdim
Hashim Thaçi, öte yandan Brezovica Projesinin hayata
geçmesi ile 4000 kadar kişi için iş imkanı sağlanacağını
öne sürdü. Brezovica Projesi için ön yeterlilik alan uluslar
arası şirketler nezdinde bir konuşma yapan Thaçi, Sharr
Dağlarında olan bu projenin çekici ve benzersiz bir yatırım
imkanı tanıdığını söyledi. Bu projeye yatırım yapacak olan
yabancı yatırımcıların arkasında Kosova hükümetinin
olacağını belirten Thaçi, özel sektör eliyle yeni istihdamların
sağlanacağı ve sosyal refahın artacağına inandıklarını ve
bu inancın ekonomik politikaların temel taşı olduğunu
kaydetti. (hbr. Kaynağı 24.03.2014 /21.04.2014 )
Ndër të tjera, Kryeministri Thaqi, duke folur lidhur me Projektin
e Brezovicës, konsideroi se me realizimin e këtij projekti do
mundësohet punësimi i rreth 4000 personave. Thaçi gjatë
konferencës para-ofertuese për Projektin e Brezovicës, me
investitorët e huaj të parakualifikuar tha se malet e Sharrit,
konkretisht hapësira zhvillimore ku është projekti i Brezovicës
ofron mundësi unike për investime në këtë vend atraktiv në
Kosovë. Thaçi i cili zotohet se investitorët që do të investojnë
në këtë projekt do ta kenë mbështetjen e Qeverisë së Kosovës,
Ai, njëkohësisht shprehi besimin se privatizimi dhe fuqizimi i
sektorit privat është një faktor kyç në zhvillimin e një ekonomie
moderne të tregut,do të mundëson hapjen e vendeve të reja
të punës dhe krijimit të mirëqenies së gjithëmbarshme dhe se
ky besim është gurthemel i politikave tona, tha Kryeministri.
(lajme : 24/03/2014 – 21/04/2014)
Türkiye Başbakan Yardımcısı İşler’in Kosova
Temasları
Takimet e Zv. Kryeministrit Turk në Kosovë
23 – 24 Nisan 2014 - 23 Nisan Kosova Türklerinin Milli
Bayramı vesilesiyle Türkiye Başbakan Yardımcısı Emrullah
İşler başkanlığında üst düzey bir heyet Kosova’yı ziyaret
etti. Emrullah İşler, Kosova Meclis Başkanı Jakup Krasniçi,
Başbakan Hashim Thaçi, Kamu Yönetimi Bakanı Mahir
Yağcılar, Kosova Parlamentosundaki Türk milletvekili heyeti
ve İslam Birliği gibi çeşitli kurum ve kuruluş temsilcileriyle
temslarda bulundu. İşler görüşmeleri sırasında Türkiye’nin
Kosova’yı bölgede önemli bir partner olarak gördüğünü
belirtti. İşler, Türkiye ile Kosova arasındaki güçlü tarihi
ve insani bağların olduğuna vurgu yaparak Türkiye’nin
Kosova’ya olan desteğinin devam edeceğini söyledi. İşler,
Kosova’nın uluslararası kurumlara üyeliği konusunda
Türkiye’nin sağladığı lobi desteğini sürdüreceklerini
belirterek Kosova’nın geleceğini Avrupa Birliğinde ve
NATO üyeliğinde gördüklerini ifade etti.
Me rast të festës Kombëtare të Komunitetit Turk në Kosovë,
më 23 – 24 Prill 2014 një delegacion zyrtarë me Kryesi të Zv.
Kryeministrit të Republikës së Turqisë Emrullah İşler vizituan
Kosovën. Emrullah İşler gjatë kësaj vizite takoi përfaqësuesit
e Institucioneve të ndryshme të Kosovës: Kryetarin e Kuvendit
të Kosovës Jakup Kransniqi, Kryeministrin e Kosovës Hashim
Thaçi, Ministrin e Administratës Publike Mahir Yağcılar,
Deputetët Turk në Parlamenti e Kosovës, Bashkësinë Islame
etj. İşler, gjatë takimeve të ralizuara raportoi se Turqia
konsideron Kosovën si një partner shum të rëndësishëm
në rajon. Zv. Kyeministri Turk, duke rikujtuar se Turqia do të
vazhdojë ofrimin e mbështetjeve për Kosovën, njëkohësisht
rikujtoi edhe një herë lidhjet historike dhe njerëzore në mes
të Kosovës dhe Turqisë. İşler, duke bërë të ditur se Turqia do
të vazhdojë lobimin në drejtim të antarësimit të Kosovës në
Institucione Ndërkombëtare, Ai shprehi bindjen e fuqishme
që ardhmëria e Kosovës do të shkoi drejt Antarësimit në BE
dhe NATO.
Në këtë kontekst, ne si Republikë e Turqisë mbështesim
negociatat të cilat bëhen me anë të ndërmjetësimit të BE-së
në mes të Kosovës dhe Turqisë dhe mendojmë se si rezultat i
kësaj , Kosova do të njohet edhe nga antarët tjerë të BE-se të
cilët ende nuk e kanë njohur Kosovën si shtet.
Türkçe
Shqip
12
Devam Vazhdim
Bu çerçevede Kosova ile Sırbistan arasında Avrupa
Birliğinin aracılığı ile yürütülen müzakereleri Türkiye olarak
desteklediklerini ve bunun sonucunda AB’nin Kosova’yı
şu an tanımayan üyeler nezdinde de tanımayı getireceğini
belirtti.
Türkiye Başbakan Yardımcısı Emrullah İşler temasları
sırasında Kosova’daki Türk yatırımlarına da vurgu yaptı. İşler,
ekonomik işbirliğini olumlu olarak değerlendirdi ve yeni
yatırımcıların gelmesini teşvik edeceklerini kaydetti. Yeni
havalimanı, otoyol gibi altyapı projelerinden memnuniyet
duyduğunu sözlerine ekledi.
Zëvendës Kryministri i Republikës së Turqisë Emrullah İşler gjatë
takimeve të cilat realizojë, me theks të veçant përmendi edhe
investimet Turke të realizuara në Kosovë. İşler, bashkëpunimet
ekonomike vlerësoi si lidhje pozitive dhe ndërkohë bëri të ditur
se do të punojnë edhe më tutje në inkurajimin e investimeve
Turke të reja në Kosovë. Zv. Kryeministri po ashtu shprehi
kënaqsinë lidhur me realizimin e projekteve të infrastrukturës
siç janë aeroporti ndërkombëtar i Prishtinës, autostrada etj.
AB Kosova Yardımlarına Devam Ediyor
BE vazhdon të mbështesë Kosovën
23.04.2014 – Avrupa Birliği üyelik öncesi yeni bir destek
mekanizması geliştiriyor. 2014 – 2020 yıllarını kapsayacak
olan “IPA2” isimli program çerçevesinde AB’nin potansiyel
adaylarına uzun vadeli projelerin ve planlamaların yapılması
ve desteklenmesi hedefleniyor. Bu kapsamda Kosova’nın da
tarım, enerji, hukukun üstünlüğü, suç, yolsuzlukla mücadele,
uyuşturucu ticareti gibi konuların önlenmesi konusunda
destek alması öngörülüyor.
Avrupa Entegrasyonları
Bakanlığı IPA 2014 programının tanıtımı konusunda bir
toplantı düzenledi. Kosova AB’nin 2007 ile 2013 yılları
arasında sürdürülen IPA 1 Programına dahil olup, eğitim
alanında 7,5; hukukun üstünlüğünün sağlanması için 22;
tarımcılığın gelişmesi için ise 9,4 Milyon €’luk desteklerden
yararlandı.
Bashkimi Evropian ka planifikuar një instrument të ri, si
Instrument i Asistencës për Para-anëtarësim. Me anë të këtij
instrumenti i cili titullohet “IPA2”, për periudhën 2014-2020,
pritet të arrihet forcimin afatgjatë të planifikimit, qasjes
sektoriale, programimin shumëvjeçar dhe mundësinë e
përfitimit të fondeve shtesë, të lidhura me performancën e
një vendi apo sektori.Kosova pritet të përfitojë në sektorët e
bujqësisë, energjisë dhe sundimit të ligjit, dhe po ashtu ofrohet
mbështetje në zbatimin e rregullave dhe rregulloreve në luftën
kundër krimit, korrupsionit, trafikut të drogës dhe luftimin
dukurive të tjera negative.Me këtë rast, Ministria e Integrimeve
Evropiane, ka mbajtur konferencë promovuese mbi këtë
program. Kosova është pjesë e Asistencës së Para-anëtarësimit
që nga viti 2007 dhe IPA 1 ka përfunduar në vitin 2013.Gjatë
kësaj periudhe janë investuar 7,5 milionë euro në arsim, 22
milionë euro në fushën e sundimit të ligjit, dhe 9,4 milionë euro
në zhvillimin e bujqësisë dhe atë ekonomik.
13
Analiz Analizë
Kosova ve Enerji
Hazırlayan: Lulzim Syla / Giriş
ENERGJIA DHE KOSOVA
Përgatitur nga: Lulzim Syla / Parathënje
Bu çalışma savaştan sonra ülkenin ekonomik
kalkınmasının neredeyse başat faktörlerinden biri olan
Kosova Cumhuriyetindeki enerji meseleleri üzerine
odaklanmaktadır.
Ky dokument i përmbledhur i kushtohet në veqanti problemit
të energjisë në Republikën e Kosovës e cila që nga pas lufta
ka qenë pothuajse faktori kryesor në zhvillimin ekonomik të
vendit.
Bugün Avrupa, Enerji dediğimiz bir meydan okuma ile karşı
karşıyadır ve sanayi, ulaştırma, tarım, eğitim, sağlık gibi, bu
alanla yakın ilişikte olan bileşenlerle doğrudan bağlantılıdır.
Elektrik enerjisinin üretimi ve tedariki konusunun uzun
vadeli, güvenli ve istikrarlı bir hal alabilmesi için bir
mekanizmanın kurulmasının ön koşul olmasının yanı sıra
enerji, başlı başına tüm Avrupa’nın kapsamlı bir ekonomik
gelişmesinin temel faktörünü oluşturmaya devam
etmektedir. Eurostat verilerine göre 2013 yılında kürsel çapta
enerji tüketiminin %3 oranında artması öngörülmekteydi.
Aynı zamanda, gaz üretiminin de artmasının planlanmasına
rağmen, 2012 yılına oranla 2013 yılında %4 oranında bir
talep artışı da beklenmekteydi. Diğer bir değişiklik ise
akaryakıt fiyatlarının aşağıya çekilmesi yönünde idi çünkü
arz piyasa talebinin üzerinde seyretmekte.
Sot Evropa është para një sfide të madhe që quhet Energjia,
e që në vete ngërthen shumë komponente që ndërlidhen
ngushtë me të siq janë: industria, transporti, bujqësia, arsimi,
mjekësia, etj. Përveq krijimit të parakushteve për të ndërtuar
një mekanizëm që do të krijonte një siguri më të lartë dhe
qëndrueshmëri afatgjate të prodhimit dhe furnizimit me
energji elektrike, energjia në vete është edhe një nga faktorët
kryesorë të zhvillimit të gjithëmbarshëm ekonomik të vendeve
të Europës. Në bazë të dhënave të fundit nga Eurostat,
parashihet rritje e konsumit të energjisë globale me rreth 3% në
vitin 2013. Gjithashtu planifikohet të rriten edhe kapacitetet e
prodhimit të gazit dhe kërkesa për të parashihet të jetë për 4%
më e lartë se në vitin 2012. Ndërsa ndryshimi tjetër do të jetë
ulja e çmimit të naftës si rezultat i ofertës më të madhe në treg
sesa kërkesës për të.
Uluslararası Enerji Ajansının (IEA) “World Energy Outlook
2012” raporuna göre, 2013 ile 2035 yılları arasında, tüm
dünya çapında 11,8 Trilyon $’lık bir yatırımın, enerji
verimliliği alanlarına yapılması bekleniyor ve bunun
sonucunda akaryakıt tüketiminin 17,5 Trilyon $ azalması,
dünya çapında enerji talebinin %50 oranında azalması
ve enerji altyapısı inşaatı harcamalarının 1,3 Trilyon $
civarında azalması öngörülmektedir. Öte yandan EREC’in
son yayınlarından biri olan “Re – thinking 2050” raporuna
göre Avrupa Birliği bir vizyon olarak 2050 yılında enerji
tedarikinin %100’ünü yenilenebilir enerji kaynaklarından
sağlamayı hedefliyor.
Sipas raportit të vitit 2012 të “World Energy Outlook
2012” të publikuar nga Agjensia Ndërkombëtare për Energji
- IEA, nga viti 2013 deri në vitin 2035 në botë parashihen të
investohen rreth 11.8 trilion dollarë në nivel botëror vetëm në
fushën e efiçiencë së energjisë dhe që pritet të rezultojë në: 17.5
trilion në zvogëlim të fakturave për karburante, 50% zvogëlim
të ulje të kërkesës për energji në nivel botëror dhe rreth 1.3
trilion dollarë zvogëlim në ndërtim të infrastrukturës së re për
energji.
Ndërsa sipas publikimit të fundit nga EREC - “Re- thinking 2050”,
vizioni i Bashkimit Evropian është që në vitin 2050 furnizimi me
energji të bëhët 100% nga burime të energjisë së ripërtritshme.
Në të gjitha hulumtimet që janë bërë me biznese deri më tani
në Kosovë, del se energjia elektrike shihet si një prej faktorëve
kryesor qoftë në rritje të konkurrueshmërisë në treg kur çmimi
i energjisë është i lirë, apo si problem kryesor kur ka mungesë
të energjisë elektrike apo reduktime gjatë sezonit të dimrit.
Kosova sot ballafaqohet me nevojën për të përcaktuar qartë
objektivat zhvillimore me një strategji afatgjate gjë që do
të rezultonte edhe në kërkesën reale për energji e cila do të
plotësonte nevojat e domosdoshme të amvisërisë, industrisë
për një zhvillim të qëndrueshëm. Ky përcaktim do të kishte
efekte të mëdha edhe në gjenerim të punësimit dhe mbarë
zhvillimin ekonomik të vendit.
Elektrik enerjisi konusunda Kosova’da iş dünyası ile yapılan
tüm araştırmalar, enerjinin temel bir faktör olduğunu
ortaya koymaktadır. Elektrik enerjisi, gerek ucuzluğuyla
piyasada rekabetçi olabilmenin faktörü olarak, gerek enerji
eksikliğinde temel problemi oluşturması, gerekse özellikle
kış aylarında kesintilerin uygulanması dikkate alınarak
önemli bir faktör olduğunu göstermektedir. Kosova bugün,
hane halkının enerji taleplerini karşılayacak, güçlü bir
sanayinin gelişimini sağlayacak ve ülkede reel enerji talebini
yerine getirebilecek kalkınma hedefleri belli ve uzun vadeli
bir stratejinin oluşturulması ihtiyacı ile karşı karşıyadır.
14
Analiz Analizë
Enerji ve Kosova
Özet
Energjia dhe Kosova
Përmbledhje
Sayılara ilişkin detaylara girmeden kısaca ifade etmek
gerekirse, Kosova hükümetleri, yabancı bağışçılarla birlikte
1999 yılından bu yana 1 Milyar €’nun üzerinde bir harcamayı
Kosova A ve B termik santrallerine ait blokların onarımı
için gerçekleştirmiştir; yüzlerce milyon ise son tüketiciye
kadar dağıtım ağı ve sisteminin onarımına harcanmıştır;
vatandaşların ve şirketlerin satın aldığı jeneratörler ve akaryakıt
için 300 Milyon €’nun üzerinde bir kaynak harcanmıştır; enerji
kayıplarının giderilmesi için akaryakıta 500 Milyonluk bir
kaynak harcanmış ve son 14 yıl içinde enerji ithalatı için 500
Milyon € harcanmıştır.
Yukarıda bahsedilen problemlerin yanı sıra Sırbistanla olan
siyasi meseleler nedeniyle Kosova için enerji ithalatına ihtiyaç
duyulduğunda Sırbistan’ın dağıtım hatları kullanıldığı için her
daim kötüye kullanılıp Kosova’ya ciddi finanasal maliyetler
getirmiştir. Kötü bir dağıtım altyapısının devralınması
nedeniyle enerjide teknik kayıplar ve müşterilerden borçların
ödenmesi konusundaki düşük oran büyük finansal zararlar
vermiştir.
Bu durum, kararlı ve anlamlı bir enerji stratejisi eksikliğinin
sonuçları olarak yaklaşık 2 milyar €’luk bir kaybın negatif
bilançosudur. Mevcut zararlar ve Kosova e Re veya C gibi termik
santrallerin inşa edilme sürecinde meydana gelen gecikmeler,
yenilenebilir enerji kaynaklarının değerlendirilememesi,
Kosova’yı enerji ithalatına maruz bırakmanın yanı sıra
sanayiye, iş dünyasına ve genel olarak ülkenin ekonomisine de
ciddi zararlar vermektedir. Dünya Bankasının raporuna göre
Kosova’da elektrik enerjisi kesintilerinden dolayı şirketler aylık
yaklaşık 2500 €’luk bir zarara uğruyor.
Për të bërë një përmbledhje të shkurtë pa hyrë në detale të
numrave, Kosova përkatësisht qeveritë e saj që nga paslufta nga
viti 1999, kanë shpenzuar së bashku me donatorët e jashtëm
mbi 1 miliardë euro në riparim të blloqeve të Termocentralit
Kosova A & B dhe qindra miliona të tjerë në riparim të sistemit të
shpërndarjes së energjisë elektrike deri tek konsumatori i fundit,
mbi 300 milion janë shpenzimet për blerje të gjeneratorëve
dhe derivative përcjellëse nga ana e qytetarëve dhe bizneseve dhe
mbi 500 milion euro derivate të shpenzuara për të kompenzuar
humbjet e energjisë që ndodhin çdo dit në vendin tonë. Dhe krejt
në fund është importi i energjisë elektrike që na ka shkaktuar
humbje me mbi 500 milion euro për këto 14 vite.
Përveq problemeve të lartëpërmendura, problemet politike me
Serbinë vazhdimisht kanë shkatuar dëme financiare si rezultat
i keqpërdorimeve nga ana e rrjetit të shpërndarjes së energjisë
nga Serbia kur ka pasë nevojë për import të energjisë. Gjithashtu
humbjet teknike të energjisë si rezultat i trashëgimit të një
infrastrukture të dobët të shpërndarjes së energjisë brenda vendit
ka krijuar dëme të mëdha financiare duke ulur në masë të madhe
inkasimin e borxheve nga klientët.
Ky është bilanci negativ i mbi 2 miliardë humbjeve janë shkaktuar
nga mungesa e një strategjie të mirëfillt dhe të qëndrueshme për
energji. Dëmet e shkaktuara dhe vonesat e tilla në implementim
të ndërtimit të kapaciteteve të reja siq është Termocentrali Kosova
e re apo C dhe burime të energjisë së ripërtritshme, po na bëjnë
të varur nga importi dhe po rrezikojmë shumë në dëmtim serioz
të industrisë, biznesit dhe në përgjithësi ekonominë e vendit, ku
sipas Bankës Botërore mesatarja e dëmtimit të një biznesi nga
reduktimet e energjisë elektrike në Kosovë është rreth 2500 euro
në muaj.
Şimdi Nerdeyiz
Ku jemi tani
Avrupa Birliği’nin direktifleri ve Avrupa entegrasyonlarının
talepleri doğrultusunda Kosova Cumhuriyeti bunlarla
uyumlu olacak şekilde enerji stratejisini 2012 yılının Ekim
ayında yeniden düzenledi. Kosova Enerji Topluluğunun
üyesidir. Kosova Cumhuriyeti aynı zamanda enerji sektöründe
Avrupa Birliği’nin talep ettiği 20-20-20 hedeflerine ulaşmayı
amaçlayan bir ülkedir; ki bu hedefler CO2 emisyonlarının %20
oranında azalmasını, toplam enerji tüketiminde yenilenebilir
enerji kaynaklarının % 20 oranında artırılmasını ve enerji
verimliliğinin % 20 oranında artırılması veya iyileştirilmesini
öngörmektedir. Öte yandan BRE ve EE konusunda Kosova
için koyulan zaruri hedef 2020 yılı için %25’tir. Bu hedeflere
ulaşmak için başta Kosova hükümeti olmak üzere, iş dünyası
ve sivil topluma büyük görevler düşmektedir.
Në tetor të vitit 2012 Republika e Kosovës ka ridefinuar strategjinë
për energji në përputhje me kërkesat dhe direktivat të BE-së
dhe kërkesat për integrim europian. Kosova është anëtare e
Komunitetit të Energjisë. Gjithashtu Republika e Kosovës synon
arritjen e caqeve 20-20-20 që kërkon Bashkimi Evropian për
sektorin e energjisë, që nënkupton e para reduktim të emetimit të
C02-shit me 20%, e dyta të rritet me 20% përqindja e burimeve
të energjisë së ripërtritshme në konsumin final të energjisë, dhe
me 20 % të rritet apo përmirësohet efiçienca e energjisë. Ndërsa
caku obligativ i Kosovës për BRE dhe EE për vitin 2020 është 25%.
Për ti arritë këto synime duhet përkushtim i madh fillimisht
nga qeveria, biznesi, dhe nga shoqëria civile.
Türkçe
Shqip
15
Analiz Analizë
Enerji Mevzuatı
Legjislacioni për Energji
Kosova bugün geçmiş yıllara göre mevzuat açısından çok
daha iyi bir konumda olup, Avrupa Birliği çerçevesindeki özel
organlar tarafından talep edilen mevzuatı tamamlamaya
da çok daha yakındır. Kosova Cumhuriyeti, özel öneme
sahip birçok yasal düzenlemeyi çıkararak yeni enerji
kapasitelerinin inşa edilmesine önkoşul yaratan, yabancı
yatırımlara imkan sunan, hepsinden de önemlisi istikrarlı
bir ekonomik gelişmeye imkan yaratan bir mekanizmanın
kurulma yolunu açtı. Bugüne kadar sektörle ilgili şu yasalar
çıktı:
- Enerji Yasası
- Elektrik Enerjisi Yasası
- Enerji Düzenleme Yasası
- Enerji Verimliliği Yasası
- Doğal Gaz Yasası - Merkezi Isıtma Yasası ve
- Basınçlı Kaplar Yasası
Sot Kosova në aspektin legjislativ qëndron shumë më mirë se
në vitet e kaluara, dhe tani është shumë më afër përmbylljes
së legjislacionit që kërkohet edhe nga organizmat e veqanta
në kuadër të Bashkimit Evropian. Republika e Kosovës ka
miruatuar disa nga ligjet me rëndësi të veqant që hapin rrugën
për krijim të një mekanizmi i cili do të krijojë parakushtet për
ndërtim të kapaciteteve të reja të energjisë, ofron mundësi për
investime të huaja dhe mbi të gjitha krijojnë parakushtet për
një zhvillim të qëndrueshëm ekonomik. Deri më tani janë
miratuar:
Enerji Stratejisi ve yukarıda bahsedilen yasaların yanı sıra
Kosova, bioyakıtlar konusunda 2009/28/EC gibi Avrupa
direktifleri çerçevesinde yasal alt mevzuatları da hazırlamış
olup, 2020 yılında ulaşımda kullanılan yakıtların %10’unun
bioyakıttan oluşması konusunda taahhüt altına girmiştir.
Öte yandan Enerji Düzenleme Ofisi (ZRRE) Haziran 2004’te
kurulmuştur. Söz konusu ofisin görevi Kosova’da elektrik
enerjisi dahil, enerji sektöründeki aktiviteleri, merkezi ısıtma
sistemini ve gaz sistemini, Enerji Topluluğu Antlaşmasından
doğan yükümlülükler çerçevesinde düzenlemek olarak
tanımlanmıştır. Yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji
üretimi ve enerji verimliliği konularına gelince ise, Kosova
bu alanda da Enerji Topluluğu Anlaşmasından doğan ve BRE
ile EE konusundaki yabancı yatırımları gerektiren konularda
Avrupa Komisyonu direktifleri ile uyumlu gerekli mevzuatı
tamamlama konusunda önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
-
Ligji për Energji
Ligji për Energjinë Elektrike
Ligji për Rregullatorin e Energjisë
Ligji për Efiçiencën e Energjisë
Ligji për Gazin Natyror
Ligji për Ngrohje Qendrore, dhe
Ligji për Paisjet nën Presion
Përveq Strategjisë së Energjisë dhe ligjeve të lartëpërmendura,
Kosova ka përgaditur edhe rregulloret ligjore mbështetëse për
biokarburantët ku sipas direktivës 2009/28/EC edhe Kosova
obligohet që 10% të karburanteve në transport të jenë nga
biokarburantet në vitin 2020.
Gjithashtu Zyra e Rregullatorit për Energji (ZRRE) është
themeluar në qershor të vitit 2004, i cili ka për detyrë të
rregullojë aktivitetet në Sektorin e energjisë në Kosovë,
përfshirë energjinë elektrike, ngrohjen qendrore dhe gazin,
në pajtim me detyrimet që dalin nga Traktati i Komunitetit të
Energjisë. Edhe tek pjesa e gjenerimit të energjisë nga burime të
ripërtëritshme dhe efiqiencës së energjisë Kosova ka avancuar
dukshëm duke finalizuar legjislacionin e nevojshëm dhe në
përputhje me direktivat e KE-së duke ju hap rrugë mundësisë për
plotësim të direktivave që rrjedhin nga Traktati i Komunitetit të
Energjisë dhe investimeve të jashtme për BRE dhe EE.
Enerji Altyapısı
Infrastruktura Energjetike
Kosova hükümeti 35kV’ye kadar elektrik enerjisi dağıtım
ağını özelleştirmiştir. 2013 yılının Mayıs ayından itibaren
özelleştirmeyi alan şirket 10 yıl içinde 300 Milyon €’luk
bir yatırım taahhüdünde de bulunarak şirket varlıklarının
%100 sahibi olarak işletmeye başlamıştır. Enerji sisteminden
sorumlu olan ve yöneten KOSTT – Sistem, Nakil hattı ve Piyasa
Operatörü verilerine göre Kosova’da enerji altyapı verileri şu
şekildedir. (Tablo 1):
Qeveria e Kosovës me ka privatizuar rrjetin e shpërndarjes
së energjisë (KEK) deri në 35 kV dhe tani nga maji i këtij viti
menaxhohet nga blerësi i saj me 100% të aksioneve dhe plan të
investimit me 300 milion euro për 10 vitet e ardhshme. Bazuar
në të dhënat e Operatorit të Sistemit, Transmisionit dhe Tregut
(KOSTT), infrastruktura energjetike që ajo menaxhon dhe është
përgjegjëse është si vijon përmes Fig.1:
16
1.35
46.21
3
4
6
7
8
9
2
4
6
8
10
12
14
110
130
140
150
46.21
46.21
Analiz Analizë
70Devam
31.35
46.21
46.21
60
140
90
Vazhdim
46.21
46.21
2013
2014
2015
2016
2017
4
6
7
2
4
6
1.35
31.35
70
46.21
46.21
60
305
Fotovoltaik Enerji
Energjia fotovoltaike
264.21
3
298.21
142.56
636.21
Katı biokütle
Biomasa solide
Rüzgar
Era
Mevcut küçük
hidroelektrik santralları
Hidrocentrale të
vogla egzistuese
Yeni küçük hidroelektrik santralları
Hidrocentrale të vogla të reja
2018
2019
2020
8
9
10
8
10
12
14
90
110
130
140
150
46.21
46.21
46.21
46.21
46.21
46.21
140
150
160
180
200
220
305
305
305
305
636.21
679.21
712.21
765.21
305
305
712.21
679.21
Zhurr hidroelektrik santr
Hidrocentrali i Zhurit
TOPLAM
Gerilim (kV) TOTALI
Tensioni (kV)
400
Tablo 2 :
46.21
BRE'den
Elektrik enerjisi160
kapasiteleri (MW)
/ Kapaciteti i Energjisë
BRE (MW)
180
150
200 elektrike nga
220
BRE-EE (MW)
BRE-EE (MW)
47.56
10
Hat sayısı
Numri i linjave
47.56
6
220
13
110
45
Toplam:
Totali:
142.56
Gerilim (kV)
Tensioni (kV)
220
765.21
Tabela, Fig.2:
182
400
298.21
264.21
Toplam uzunluk (km)
Gjatësia e përgjithshme në (km)
305
Hat sayısı
232 Numri i linjave
728
1,142
110
Toplam uzunluk (km)
Gjatësia e përgjithshme në (km)
6
182
13
232
45
728
Toplam:
Totali:
1,142
Kosova Ekonomik Kalkınma Bakanlığının belirlediği
yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına ilişkin hedef
göstergelerinin yerine getirilmesi için gerekli görülen
kapasiteleri göstermektedir. (MW) Bunların haricinde
Kosova’nın elektrik enerjisi altyapısına bu yıl Kosova
Cumhuriyeti ile Arnavutluk Cumhuriyetinin ortak projesi olan
ve Alman Bankası KfW tarafından 75,5 Milyon €’luk bir projeyle
desteklenen 400 kV gerilim kapasiteli nakil hattı da inşa edilip
eklenecektir. Bu nakil hattı enerjinin bölgesel olarak dağılımı
konusunda büyük kolaylıklar sağlayacaktır.
Përveq kësaj, infrastrukturës elektro-energjetike të Kosovës do
ti shtohet këtë vit edhe ndërtimi i kapacitetit të tensionit 400 kV
projekt i përbashkët në mes të Republikës së Kosovë, Republikës
së Shqipërisë dhe me ndihmë financiare nga Banka Gjermane
KfW në vlerë PREJ 75.5 milion euro. Kjo linjë do të lehtësojë në
masë të madhe shkëmbimin e energjisë në nivel rajonal.
Yeni Enerji Kapasitelerinin
İnşaatı
Ndërtimi i kapaciteteve të reja
energjetike
Kosova hükümetinin kararı ve Dünya Bankasının desteği
ile 2015 yılında 600 MW kapasiteli yeni bir termik santralin
inşaatına başlanması planlanıyor. Söz konusu projenin
2018’de bitirilmesi öngörülüyor. Bu kapasitenin inşa
edilmesiyle hem sanayi hem de hanelerdeki enerji tedarikinde
ciddi bir iyileştirmenin olması bekleniyor.
Me vendim të Qeverisë së Kosovës dhe me mbështetje të BB-së në
vitin 2015 është planifikuar të fillojë ndërtimi i Termocetralit të ri
me kapacitet prej 600 MW. Dhe ndërtimi të përfundojë në vitin
2018. Ky kapacitet i ri do të stabilizojë dukshëm
furnizimin me energji elekrike për amvisëri dhe industri.
17
Analiz Analizë
Devam Vazhdim
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarında Mevcut
Durum ve Yatırım Potansiyelleri
Enerji Düzenleme Ofisi (ZRrE) yeni teknoloji ve yeni
ekipmanla kapasite gelişimlerine ilişkin olarak teşvik
edici tarifeler belirledi. Aynı zamanda yenilenebilir enerji
kaynaklarının başat olanlarını belirleyerek destek listesine
koydu.
Destek listesince kabul edilen yenilenebilir kaynaklardan
elektrik enerjisi üretimine ilişkin teşvik edici tarife (Feed-in)
tablo 3’te gösterilmektedir:
Tablo 3
Yenilenebilir enerjinin başat kaynağı
Burimi primar i energjisë së ripërtëritshme
Gjendja aktuale me burimet e
ripërtëritshme të energjisë dhe
potencialet për investime
Zyra e Rregullatorit të Enegjisë (ZRrE) ka caktuar tarifat nxitëse
për kapacitetet gjenruese me teknologji të re dhe me paisje të
reja. Gjithashtu ka përcaktuar burimet primare të energjisë së
ripërtëritshme që përdoren në prodhimin e energjisë elektrike
të pranuara në Skemën e mbështetjes dhe janë si në tabelat në
vijim.
Tabela nr.2. Paraqet kapacitetin e instaluar të nevojshëm për
përmbushjen e Caqeve Indikative për konsum nga burimet
e ripëtëritshme të energjisë, të përcaktuara nga Ministria e
Zhvillimit Ekonomik të Kosovës në (MW)
Ndërsa Tarifa Nxitëse (Feed-in) e aplikueshme për energjinë
elektrike të prodhuar nga burimet e ripërtëritshme dhe të
pranuar në Skemën e mbështetjes është si vijon në tabelën fig.3:
(€/MWh)
(€/MWh)
Hidroelektrik santralları (<10MW)
Hidrocentralet (<10MW)
63.3
Rüzgar
Era
85.0
Güneş Enerjisi
Energjia solare
Biogas ve biokütle
Biogazi dhe Biomasa
j/a
71.3
Önceliklerin Önceliği
Prioritet e prioriteteve
Kosova’da son yıllarda enerji üzerine çok fazla tartışmaların
yapılmasına ve gerek sivil toplum, gerek hükümet gerekse
dünya çapında çeşitli lobi kurumları arasında bir iyiniyet ve
uzlaşmanın olmamasına rağmen, önceliklerin önceliği olarak
vatandaşlara istikrarlı ve düzenli elektrik enerji tedarikinin
sağlanması olmalıydı, diğer bütün konular ikincil öneme
sahip olup çözümlenebilir niteliktedir.
Edhe pse në Kosovë viteve të fundit është diskutuar shumë për
energji duke mos arritë që të ketë një mirëkuptim cilësor mes
shoqërisë civile, qeverisë dhe lobimeve të ndryshme nga
mbarë bota, prioritet i të gjitha prioriteteve do të duhej të ishte
furnizimi rregullt dhe i qëndrueshëm i qytetarëve me energji
elektrike, ndërsa të gjitha
elementet e tjera janë sekondare dhe të zgjidhshme.
Tavsiyeler
Rekomandimet
Enerji stratejisinin uygulanabilmesi için bu stratejiden
ortaya çıkan projelerin uygulanması gerekir. Bu projelerin
hazırlanıp uygulanması için ise destekleyici özel bir finansal
fonu gerektirir. Kalkınmayı etkileyen ürünlerin ve hizmetlerin
tanıtımı ve bu alandaki projelerin hayata geçirilmesi için
Hükümet tarafından bir fonun oluşumu önem arz eder.
Bu fonun, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını
teşvik eden ve yenilikler getiren projelerin ve araştırmaların
desteklenmesi için kullanılması gerekir.
Për imlementim të strategjisë së energjisë, kërkohet zbërthim
i projekteve që dalin nga kjo strategji. Përpilimi i këtyre
projekteve dhe zbatimi i tyre kërkon një fond financiar të veqant
mbështetës. Krijimi i një fondi zhvillimor prej anës së qeverisë
për promovimin e produkteve dhe shërbimeve që ndikojnë në
zhvillimin dhe aplikim të projekteve në këtë segment. Ky fond
do të duhej të përdorej edhe për stimulim për hulumtim të
projekteve zhvillimore dhe nxitjen e inovacioneve në fushën e
energjisë së ripërtritshme.
Türkçe
Shqip
18
Analiz Analizë
Devam Vazhdim
Vergilerin kesilmesi , aile ve işletmelerin
yenilebilir ve tasarruflu enerji sübvansyonlarından
yararlanması
Heqja e taksave dhe subvencionimi i familjeve dhe
bizneseve për prodhim të energjisë së ripëtritshme
dhe efiçiencë
Vatandaşları ve işletmleri biraz olsun teşvik etmek, tasarruflu
enerjinın uygulanması için gereken tedbirleri almak ve
yenilebilir kaynaklardan enerji üretmek için, en azından
bir kaç yıl, bu önlemler hakkındaki eğitimi teşvik etmek
için ,gümrük ve KDV-nin kaldırılması gerekmektdir. Çünkü,
kendi ithalatı olmadığından, uygulanan fiyatlar çok yüksek
olup, şimdiye kadar devlet bütçesi bu segmenten çok az
kazamıştır. Doğrudan etki verecek ürünler şunardır: yükses
tasarruflu inşaat malzemeleri, fotovolt paneller, su ısınması
için termik paneller, pelet ile merkezi ısıtma,ekonomik
ampüller, endüstri enerjisi
Për të nxitë sadopak qytetarët dhe bizneset për të implementuar
masat e efiçiencës së energjisë dhe për të prodhuar energji nga
burime të ripërtitshme duhet të hiqet dogana dhe TVSH-ja të
paktën për disa vite për të për të nxitë përdorimin dhe edukimin
për këto masa, sepse edhe ashtu deri më tani buxheti i
shtetit ka përfituar shumë pak nga ky segment sepse nuk ka
pasë import të tyre, ku një nga arsyet ka qenë edhe çmimet e
larta. Produktet që do të jepnin efekt direkt janë: materialet e
ndërtimit me efiçiencë të lartë, panelet fotovoltaike, panelet
termike për ngrohje të ujit sanitar, ngrohjet qendrore me pelet,
poqat ekonomike (fluoroshente kompakte), kompenzatorët
e energjisë për industri, etj. Praktika e zhvillimit të këtyre
projekteve kryesisht bëhët në bashkëpunim me bashkëpunim
siq janë organizatat botërore që mbështesin programet për
energji dhe efiqiencë siq janë BERZH, Banka Botërore, IFC, apo
edhe segmnete tjera që mbështesin këto projekte që dalin si
projekte nga fondet e Komisionit Europian siq janë: “Intelligent
Energy Europe” etj.
Ağırlıklı olarak bu tür projeler kurumlarla yapılan işbirlikleri
kapsamında gerçekleşiryor. Enerji ve tasarruf projelerini
destekleyen sözkonusu kuruluşlar, arasında Dünya Bankası –
BERZH, Uluslar Arası Finans Kuruu (IFC), veya bu programları
destekleyen diğer segmentler örn. Avrupa Komisyonu
fonları “Intelligent Energy Europe”, v.s.
Enerji Sektöründe
Yetiştirilmesi
Yeni
Kadroların
Eğtilip
Kosova genç nüfusa sahip oldmasına rağmen, işgücü
piyasasında, insan kaynaklarının eğitim ve gelişimi bilnen
bir eksiktir. GIZ ve Evro Enerji firması tarafından 2013 yılında,
“Yenilerbilir Enerji Kosova-nın Ekonomik Kalkınması için bir
Şans” isimi altından hazırlanan son rapora göre, çok ilginç
veriler çıkmış olup, yenileyici istihdamın sağlanması için iyi
bir fırsat olmaktadır. Bu doğrultuda, yeni ve genç mühendis
ve teknisyenlerin yetiştirilmesinde hemen müdahale
edilirse, küresel enerji liderlerine, mekanik parça, elektrik,
elektronik, yardımcı hizmetler, tasarruflu enerji ve yenilebilir
enerji sanayisi imalatı sağlanabilir.
Kosova-da Enerji Sektörü ve Tasarruf Konsunda iş
Potansyellerin Kalkınması
Kosova-da, son yıllarda enerji üretimi hakkında özellikle
BRE enerjisi hakkında araştırmalar yapılmış olmasına
rağmen, yinede dış yatırımlarının çekilmesi için potensyal
oluşturabilecek rüzgar, güneş ve su haritalarının
oluşturulması gerekmektedir. Yenilebilir enerji potensyalleri
konusunda, Evro Enerji şirketi ile GIZ tarafından yapılan son
rapora göre BRE hakkında çıkan ilginç veriler, özellikle rüzgar
enerjisi ile ilgili , hatta İsviçre-li bir şirket tarafından yapılan
diğer bir araştırmaya göre Kosova’da rüzgar enerjisi üretim
kapasitesi yaklaşık 300 MGW7 olduğu saptanmaktadır. Bu
araştırmadan yola çıkarak, iş sektöründe rekabeti artırma
konusunda ulaşılan veriler doğrultusunda daha fazla
odaklanacağım.
Edukimi, përgaditja
sektorin e energjisë
e
kuadrove
të
reja
në
Kosova edhe pse vlersohet me popullsi në moshë të re, ajo
vuan nga mungesa e mirëfillt e edukimit dhe zhvillimit të
resurseve humane për treg të punës. Raporti i fundit “Energjia
e Ripërtëritshme si shans i Zhvillimit Ekonomik në Kosovë”
punuar nga GIZ dhe kompania Evro Energji në Prishtinë ne vitin
2013, dalin të dhëna shumë interesante dhe me mundësi
shfrytëzimi për gjenerim të punësimit nëse investojmë dhe
reagojmë shumë shpejtë në krijim të inxhinierëve dhe teknikëve
të rinj që do të ishin të gatshëm për aktvizim në industri të
prodhimit të pjesëve makinerike, elektrike, elektronike dhe
shërbimet përcjellëse për liderët botëror të energjisë, EE-së dhe
energjisë së ripërtritëshme.
Potenciali për zhvillim të biznesit nga sektori i
energjisë dhe efiçiencës në Kosovë
Edhe pse në Kosovë viteve të fundit janë bërë disa hulumtime
në fushën e prodhimit të energjisë e sidomos energjisë nga
BRE-të, prap nevoja për krijimin e atlaseve të erës, diellosjes, dhe
ujërave është e domosdoshme dhe do të krijonin një potencial
për thithje të investimeve të jashtme. Hulumtimi i fundit i bërë
nga Evro Energie në bashkëpunim me GIZ mbi potencialet e
energjisë së ripërtritshme nxjerrë të dhëna interesante për BREtë sidomos në fushën e energjisë nga era,
19
Analiz Analizë
Devam Vazhdim
Sanayi üretimi ki son bir kaç yıldır Kosova-da bu ekisklik
vurgulanmakta ve düşük ihracat değerleri Kosovada istihdam yaratılmasının temel önkoşuları olarak
ortamı etkiliyor. Rapor verilerine göre, rüzgar enerjisi
alanında yatırımların uygulanması durumunda sadece
bu sektörden yüzlerce yeni istihdam sağlanabilir, çeşitli
ekipman, elektrik, mekanik malzemeleri üreten, ayrıca
planlama, kurulum ve servis alanında yan hizmetler
sunan bir dizi şirket görevlendirilebilir. Ayrıca bu
rapor verilerine göre, 2030 yılında yeni rüzgar enerji
santrallerinin inşa edilip, 872 bin GWh cıvarında
rüzgar –dan enerji elektriğinin üretilmesi planlanıyor.
Bunun sonucunda, eğer Kosova yıllar sonra yaratığı
potensyallerinde yararlanmayı becerebilirse 794
bin istihdam sağlayıp, önümüzdeki yıllarda da tüm
dünyada binlerce istihdam sağlayabilir yukarıda
belirtilen şirketleri bünyesine katabilir.
Ayrıca, enerji tasarrufu alanında yapılan araştırmalar,
hane ve sanayi enerjisi tasarrufu konusunda
destekleyici programların tasarımında yararlı olacaktır.
Kosova-nın, yenilerbilir enerji, çevre korunması,
tasarrufun yükselmesi alanlarında faaliyet gösteren
dünya örgütlerinde Üyeliği de önemli bir hamledir.
Toplu taşıma alanında, projelerin uygulanmasıyla,
trafik ortamını kirleten eski araçların yenileriyle
değişitirilmesi de önemli unsurlardan biridir.
Lulzim Syla
Nisan 2014 Priştine
ku vetëm në Kosovë sipas një hulumtimi tjetër të bërë nga
një kompani Zvicrane del se se kapaciteti i prodhimit të
energjisë me erë në Kosovë është rreth 300 MGW7. Por nga
ky hulumtim ka disa të gjetura shumë të mira për nxitjen e
aftësisë konkurruese në sektorin e biznesit, ku në këtë pikë
do të fokusohem më shumë. Kosova vuan tash sa vite nga
mungesa e prodhimit industrial dhe si rezultat vlerës së vogël
të eksporteve që të dyjat janë si parakusht kryesor për një
gjenerim të lartë të punësimit në Kosovë. Nga raporti del se në
rast të implementimit të investimeve në fushë e energjisë së erës
mund të gjenerohen edhe qindra vende të reja të punës vetëm
nga ky sektorë duke ndërlidhur një numër të
konsiderueshëm të kompanive që kryejnë shërbimet përcjellëse
duke krijuar vlerë të shtuar siq janë: kompanitë për prodhimin e
paisjeve dhe komponentëve të ndryshme elektrike, mekanike,
elektronike etj, pastaj kompanitë e operimit, planifikimit,
instalimeve dhe servisimeve. Por gjithashtu nga ky raport del
se deri në vitin 2030 parashihen të ndërtohen mullinjë të ri të
erës dhe do të prodhohen edhe rreth 872 mijë GWh energji
elektrike nga era. Kjo do të gjenerojë rreth 794 mijë të punësuar
nëpërmjet energjisë së erës dhe për këtë arsye nëse Kosova
din ti shfrytëzojë potencialet që do të ndërtohen në vitet në
vazhdim në gjithë botën do të mund të krijoheshin me
mijëra vende tjera pune duke inkuadruar përsëri kompanitë e
sipërpërmendura.
Gjithashtu hulumtimet në fushën e efiçiencës së energjisë janë
shumë të dobishme për të nxjerrë vlerësime të mëtutjeshme
rreth dizajnimit të programeve mbështetëse në fushën e
efiçiencës së energjisë qoftë në amvisëri apo industri.
Rëndësi të veqant ka edhe anëtarësimi i Kosovës në organizmat
botërorë që merren me fushën e energjisë së ripërtritshme,
mbrojtjes së ambientit, rritjes së efiçiencës etj.
Përgatitja e projekteve për reduktim të përdorimit të
automjeteve në trafik që krijojnë ndotje të lartë duke
eliminuar automjetet e vjetra dhe zëvendësimi i tyre përmes
implementimit të projekteve në fushën e transportit publik.
Lulzim Syla
Prill, 2014 Prishtinë
Türkçe
Shqip
20
Odadan Haberler… Lajme nga Oda…
T.C. Dışişleri Bakan Yardımcısı Naci Koru,
KTTO üyeleriyle biraraya geldi
Zv. Ministri i Punëve të Jashtme i Republikës
së Turqisë Naci Koru takoi Antarët e OTKT-s
05.05.2014 - Priştine,
Türkiye Dışişleri Bakan Yardımcısı Naci Koru, Kosova
temasları sırasında (2 Mayıs Cuma akşamı) Kosova Türkiye
Ticaret Odası (KTTO) üyeleriyle biraraya geldi.
Naci Koru onuruna verilen akşam yemeğinde buluşan
işadamları, Kosova’da iş yapma ortamı, Türk işadamlarının
konumu, karşılaşılan sıkıntılar ve çözümler üzerine durdu.
KTTO Başkan Vekili Ayhan Demirkıran, Kosova Türkiye
Ticaret Odasının 50’ye yakın üyesinin bulunduğunu ancak
bünyesinde barındırdığı şirketlerin hem Türkiye’den
gelen yatırımcı şirketler olduğunu hem de Kosovalı büyük
şirketlerin yer aldığını söyledi.
Demirkıran, Kosova Türkiye Ticaret Odasının sadece
Türk üyelerinin yatırımlarının 250 Milyon €’nun üzerinde
olduğunu, 500 Milyon €’luk bir ciroya sahip olduğunu ve bu
şirketlerde 6000’inin üzerinde bir istihdamın sağlandığını
vurguladı. Demirkıran, Kosovalı üyelerle birlikte Kosova
ekonomisinin yaklaşık olarak % 20 – 25’inin temsil edildiğini
dile getirdi.
Öte yandan Türkiye Dışişleri Bakan Yardımcısı Naci Koru,
Türkiye’nin ekonomik olarak son 10 yılda hızlı bir ilerleme
kaydettiğini belirterek, bu ivmenin devam etmesiyle
Türkiye’nin daha güçlü bir ülke olacağını dile getirdi.
Yurtdışındaki Türk işadamlarının da önemine değinen Koru,
‘Burada diplomatik olarak bizim bir Büyükelçiliğimiz var ama
siz işadamları adeta birer elçi olarak görev yapıyorsunuz’
diye konuştu.
05.05.2014 - Prishtinë,
Zv. Ministri i Punëve të Jashtme të R.T. Naci Koru, gjatë vizitave
që realizojë në Kosovë, u takua (2 Maj 2014 – e Premte) edhe me
Antarët e Odës Tregtare Kosovaro – Turke (OTKT)
Në darkën e cila është organizuar për nderë të zt. Naci Koru ,
zv. Ministri i cili u takua me biznismenë diskutoi qështjet lidhur
me mjedisin e biznesit në Kosovë, pozita e biznismenëve Turk
në Kosovë, sfidat me të cilat ballafaqohen ata dhe alternativat
për zgjedhjen e problemeve.
Nënkryetari i OTKT-s Ayhan Demirkıran, bëri të ditur se Oda
Trgetare Kosovaro – Turke përmban në vete afro 50 antarë ndër
të cilët disa janë kompani investitore nga Turqia dhe disa të
tjera janë kompani të mëdhaja Kosovare.
Demirkıran, raportoi se sa i përket kompanive Turke të cilët janë
Antarë të OTKT-s, vlera e investimeve të tyre në Kosovë është
mbi 250 Milion €, të cilët posedojnë gjiro rreth 500 Milion €,
dhe të cilët kanë punësuar mbi 6000 persona. Demirkıran, po
ashtu theksoi se së bashku me Antarët Kosovarë, Oda Tregtare
Kosovaro Turke përfaqëson rreth 20 – 25% të ekonomisë
Kosovare. Ndërkaq, zv. Ministri i Punëve të Jashtme të R.T.
Naci Koru , duke rikujtuar se Turqia gjatë 10 viteve të fundit
ka shënuar rritje të madhe ekonomike, bëri të ditur se me
vazhdimin e këtij vëllimi të rritjes ekonomike, Turqia do të
shëndrrohet në një shtet edhe më të fuqishëm . Koru, i cili
theksoi rëndësinë e bizneseve Turke jashtë vendit, tha se : “Sa
i përket qështjeve diplomatike këtu kemi një Ambasadë, por Ju
biznismenë operoni pothuajse si ambasadorë në këtë drejtim”.
Türkçe
Shqip
21
Devam Vazhdim
Dışişleri Bakan Yardımcısı Naci Koru, Çifte Vergilendirmenin
Önlenme Anlaşması ve Serbest Ticaret Anlaşması konularına
değinerek bu anlaşmaların yürürlüğe girmesiyle her iki
ülkenin yararına olacağını söyledi.
Türk işadamları Kosova’ya bir Ticaret Müşavirinin atanmamış
olmasının eksikliğini dile getirdi. Dışişleri Bakan Yardımcısı
Naci Koru, bu konuların takipçisi olacağını belirtti.
Başkent Priştine’de düzenlenen akşam yemeğine Dışişleri
Bakan Yardımcısı Naci Koru, Bilişim Teknolojileri Daire
Başkanı Elçi Haldun Koç, T.C. Priştine Büyükelçisi Songül
Ozan, büyükelçilik personeli ve Kosova Türkiye Ticaret Odası
Yönetim Kurulu üyeleri katılıdı.
Naci Koru zv. Ministri Punëve të Jashtme, duke përmendur
marrëveshtjet e arritura, siç janë Marrëveshja për Ndalimin e
Tatimeve të Dyfishta dhe Marrëveshja për Tregti të Lirë, bëri të
ditur se me hyrjen në fuqi të këtyre marrëveshjeve që të dyja
shtetet do të arrijnë rezultate të dobishme.
Biznismenët Turk,
theksuan brengën lidhur me mos
përcaktimin e Këshilltarit të ri të Tregtisë në Kosovë . Zv. Ministri
Koru deklaroi se do të ndjekë rregullimin e këtyre qështjeve.
Në darkën e cila është organizuar në Kryeqytetin e Kosovës –
Prishtinë, të pranishëm ishin: Zv. Ministri i Punëve të Jashtme të
Republikës së Turqisë - Naci Koru, Kryetari i Zyrës për Teknologji
dhe Informacion – Elçi Haldun Koç , Ambasadorja e Republikës
së Turqisë në Prishtinë – Songül Ozan, Stafi i Ambasadës, dhe
Antarët e Bordit të Drejtorëve të Odës Tregtare Kosovaro Turke.
KTTO’dan üye ziyaretleri
Vizita e Antarëve të OTKT-s
Kosova Türkiye Ticaret Odası (KTTO) Başkanı Ahmet Mithat
Milli, üye ziyaretleri kapsamında (13.05.2014) Federal
Elektrik ve FMT Group şirketlerini ziyaret etti.
Federal Elektrik Şirketinin ortakları Mümin Şilek ve Basri
Petrovci tarafından kabul edilen KTTO Başkanı Mithat Milli,
şirketin çalışmaları ve piyasada durum hakkında bilgi aldı.
2006 yılından bu yana faaliyette olduklarını ifade eden Mümin
Şilek, kalitesine ve standardına güvendikleri Türk ürünlerinin
Kosova’ya getirilmesi için yoğun çaba sarf ettiklerini dile
getirdi. Piyasaya her çeşit ürünün sokulabileceğini ifade
eden Basri Petrovci ise “Biz Türkiye’den standardı olan kaliteli
ürünleri getirmeyi hedefledik, bu yöndeki çabamıza da
devam edeceğiz” diye konuştu.
Kryetari i Odës Tregtare Kosovaro Turke Kosova (OTKT)- Ahmet
Mithat Milli gjatë vizitave të radhës takoi Antarët Federal
Elektrik dhe FMT Group.
Ahmet Mithat Milli cili u mirëprit nga vet ortakët e Kompanisë
Federal Elektrik Mümin Şilek dhe Basri Petrovci, u njohtua lidhur
me punimet e kompanisë dhe pozitën e tyre në treg. Mümin
Şilek i cili bëri të ditur se që nga viti 2006 operojnë në këtë
drejtim, theksoi se me angazhim të vazhdueshëm përpiqen që
në Kosovë t’i sjellin produktet më cilësore me standarde më të
besueshme nga Turqia. “ Ne që nga fillimi jemi fokusuar që nga
Turqia të sjellim produkte me standarde dhe me cilësi të lartë,
edhe më tutje do të vazhdojmë punën dhe angazhimin tonë në
këtë drejtim” tha Basri Petrovci i cili konsideron se në treg mund
të futen produkte të ndryshme.
Öte yandan KTTO Başkanı Ahmet Mithat Milli, Kosova’da
2002 yılından bu yana bulunduğunu ve ilk yıllarda daha
standartsız ürünlerin girmesine rağmen, zamanla trendin
iyiye doğru gittiğini memnuniyetle gözlemlediğini belirtti.
Duke bërë të ditur se në Kosovë qëndron që nga viti 2002, Kreu
i OTKT-s Ahmet Mithat Milli duke u shprehur optimist tha se se
në krahasim me vitet e para kur produktet arrinin pa standarde
në vend, me kalimin e kohës ky trend ka hasur në ndryshime
dhe do të ketë ende përmirësime në këtë drejtim.
22
Devam Vazhdim
Federal Elektrik, başta elektrik sayaçları olmak üzere bu
sektörde Türkiye’den birçok firmanın temsilciliğini yapıp
ürünlerinin tedarikini yapıyor. Türkiye’den Kosova’ya getirilen
yeni dijital sayaçlar konusunda da çok çaba sarf ettikklerini
ifade eden firma temsilcileri, gerek bakanlık gerekse yetkili
tüm organlar tarafından yapılan testler sonucu söz konusu
sayaçların “Made in Turkey” ibaresiyle Kosova piyasasına
girmesine önayak olduklarını bildirdiler.
FMT Group: Sektörde Derinleşmeyi Hedefliyoruz
KTTO Başkanı Ahmet Mithat Milli, aynı sektörde fakat
başka bir alanda faaliyet gösteren diğer bir KTTO üyesi FMT
Group’u yeni mekanında ziyaret etti. FMT Group sahibi Tahir
Tatar tarafından kabul edilen Mithat Milli, şirketin çalışmaları
hakkında bilgi aldı.
Rekabet ortamının çok iyi olmadığını ve piyasada rayice
uygun olmayan tekliflerin sunulup işlerin bitirilmediğini
belirten Tatar, bu durumdan dolayı sektörün de zarar
gördüğünü kaydetti. Jeneratör tedariki ve servisi, LED lamba,
UPS, regülatör, solar panel gibi konularda faaliyet gösteren
FMT Group mevcut sektörde derinleşmeyi hedefliyor.
Şirket sahibi Tahir Tatar, mühendisliğini kendilerinin yaptığı
birçok ürünü piyasanın taleplerine göre sunduklarını ve
sektörde kaliteyle yer etmeyi amaçladıklarını söyledi. Kosova
kökenli olmalarına rağmen Türkiye’de yetiştiklerini ve
Türkiye sermayeli olarak bu bölgelere geldiklerini kaydeden
FMT Group Yöneticisi Tahir Tatar, Kosova’nın yanı sıra bölge
ülkeleri olan Arnavutluk, Karadağ ve Makedonya’da da
faaliyet gösterdiklerini belirtti.
Federal Elektrik, duke filluar nga njëhsorët elektrik, bënë
distribuimin e shumë kompanive Turke dhe furnizimin me
produkteve sa i përket këtij sektori. Përfaqësuesit e kompanisë
të cilët kanë bërë të ditur se më shumë janë angazhuar dhe f
të fokusuar në njësorët e rinj digjital, raportuan se si rezultat
i iniciativës dhe përkushtimit të tyre, pas të gjitha testimeve e
bëra lidhur me njësorët në fjalë si nga Ministria Përkatëse po
ashtu edhe nga organet tjera kompetente, këta njësorë më në
fund kanë arritur të hynë në tregun e Kosovës me frazën “Made
in Turkey”.
FMT Group: Synojmë të thellohemi në këtë sektor
Kreu i OTKT-s Ahmet Mithat Milli, vizitoi edhe një antarë tjetër
FMT Group i cili i takon po të njëjtit sektor por i cili operon në
një drejtim tjetër. Mithat Milli i cili u mirëprit nga Tahir Tatar
Pronar i FMT Group, u njohtua lidhur me punimet e kompanisë .
Mjedisi konkurrues në treg nuk është në gjendje shumë të mirë,
ofertat e paraqitura nuk janë të drejta dhe nuk përfundojnë
në mënyrë të premtuar, dhe si rezultat i kësaj situate sektori
hasë në dëmtime, tha Tatar. FMT Group synon të thellohet
në sektorin aktual të cilin drejton lidhur me furnizimin dhe
servisimin i gjeneratorëve , LED llampa, UPS, regullator, panele
solare, etj.
Meqenëse kompania zotëron inxhinierinë e vet shumë prej
produkteve prezantohen në bazë të kërkesave të tregut,
synojmë që në këtë sektor të zëm vend me cilësi të lartë, thotë
pronari i kompanisë Tahir Tatar. Tahir Tatar Drejtor i kompanisë
FMT Group i cili raportoi se, pavarësisht që me origjinë janë
Kosovarë, janë rritur në Turqi dhe se këtu kanë arritur me kapital
nga Turqia. Së fundmi Tatar, bëri të ditur se operojnë edhe në
shtet fqinje në: Shqipëri, Mal të Zi dhe Maqedoni.
Priştine’de Türk ve Kosovalı İşadamları İkili
İş Görüşmelerinde
Biznismeët Kosovarë u Takuan me
Biznismenët Turk në Prishtinë
17.04.2014, Priştine - Kosova Türkiye Ticaret Odası, TÜMSİAD
(Tüm sanayici ve İşadamları Derneği) üyelerinden oluşan ve
Trader Türk Derneği tarafından Kosova programı düzenlenen
işadamlarına ilişkin bir program düzenledi. 17 Nisan 2014
tarihinde Victory Otelde düzenlenen programa Türkiye’den
20’nin üzerinde Kosova’dan da 100’ün üzerinde firma katıldı.
Kosovalı ve Türk işadamları ikili iş görüşmeleri ile işbirliği
imkanlarını aradı.
17/04/2014, Prishtinë – Oda Tregtare Kosovaro – Turke
organizoi një aktivitet dedikuar Antarëve të TÜMSİAD (Shoqata
e të Gjithë Industrialistëve dhe Biznismenëve) agjendën e të
cilëve, në Kosovë e drejtoi Shoqata Turke Trader.më 17 Prill
2014 në aktivitetin e organizuar në Hotel Viktori morrën
pjesë më shumë se 20 afaristë Turk dhe rreth 100 biznismenë
Kosovarë. Biznismenët Turk dhe ata Kosovarë, gajtë takimeve
B2B diskutuan rreth mundësive për bashkëpunime në mes vete.
23
Sirketlerden Haberler Lajme nga Kompanitë
Atlantik Group Yeni Lojistik Merkezinde
Hizmete Başladı
Atlantik Group, yaklaşık 2 Milyon € yatırım yaptığı yeni
lojistik merkezinde hizmete başladı. Atlantik Group ev
sahipliğinde düzenlenen bir akşam yemeğinde KTTO’ya üye
Türkiye kökenli işadamlarıyla biraraya gelindi. Türkiye’nin
Priştine Büyükelçisi Sayın Songül Ozan Hanımefendinin ve
TİKA Kosova Koordinatörü Sayın Eyüp Yavuz Ümitli’nin de
katıldığı davet çerçevesinde Atlantik Group’un yeni lojistik
merkezi gezildi. Büyükelçi Ozan, Türk işadamlarının başarılı
performanslarından duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
KTTO Başkanı Ahmet Mithat Milli de bu güzel davet için
emeği geçen herkese teşekkür etti.
Öte yandan Group Başkanı Ayhan Demirkıran, ilgi gösteren
ve destekleyen herkese teşekkürlerini iletti. Bölge ülkeleri
Makedonya, Arnavutluk ve Bosna’da da yatırımları bulunan
grup şirketi, logistik merkezi yatırımları ile Kosova’da kalıcı
olmak istediklerini gösterdiklerini ve önümüzdeki yıllarda
üretime yönelik planlarının olduğunu , ülkede istihdama
katkı sağlamak istediklerini dile getirdiler.
Ayhan Demirkıran 1999’daki Kosova savaşından sonra
ülkeye gelen ilk Türk işadamlarından biri. Kosova’daki
yatırımları 3 Milyon €’nun üzerinde olan Group, 2014 yılında
ciro hedefinin 15 Milyon € olduğunu açıkladı. Atlantik
Group 94 merkezi personel, 45 alt distribötör kadrosu ile
toplamda 139 kişilik kadro ve 74 dağıtım aracı ile hizmet
vermeye devam ediyor. Türkiye’den Başta Ülker olmak üzere
Hayat Kimya,Erpiliç,Patos cips gibi 20’ye yakın firmanın tek
distribütörlüğünü, bunun yanında Almanya (Vileda), İspanya
(Gullon), İtalya, Bosna gibi Avrupa ve bölge ülkelerden de
bazı markaların tedariki ve dağıtımını gerçekleştiriyor.
Türkçe
Shqip
Atlantik Group Filloj të Shërbejë me
Qendër të Re Lojistike
Atlantik Group, me rreth 2 Milion € investim, hapi qendrën e re
logjistike. Në një darkë të organizuar ku nikoqirë ishte kompania
Atlantik Group, u takuan kompanitë Antare të OTKT-s me
origjinë Turke. Po ashtu edhe me praninë e Ambasadorës
së Republikës së Turqisë në Prishtinë Znj. Songül Ozan dhe
Koordinatorin e TİKA-s në Kosovë zt. Eyüp Yavuz Ümütlü është
shëtitur qendra logjistike e kompanisë Atlantik Group. Kryetari
i OTKT-s Ahmet Mithat Milli në fjalimin e tij përshendeti dhe
falenderoi organizatorët e darkës në fjalë.
Ndërkaq, Kreu i Atlantik Group Ayhan Demirkıran falenderoi të
gjithë ata të cilët shprehën interesimin dhe përkrahjen e tyre.
Group-i i cili posedon investime edhe në rajon si në Maqedoni,
Shqipëri dhe Bosne, me anë të investimit për qendër logjistike
në Kosovë ka dëshmuar dëshirën për qëndrueshmëri, planifikim
në prodhimtari gajtë viteve të ardhshme si dhe kontribuim për
punësimin e qytetarëve të këtij shteti .
Ayhan Demirkıran është njëri ndër biznismenët e parë Turk
i cili erdhi në Kosovë që nga viti 1999 pas periudhës së luftës.
Goup-i, i cili ka investuar mbi vlerën 3 Milion €, bëri të ditur se në
vitin 2014 synon të arrijë vlerën e xhirosë 15 Milion €. Atlantik
Group vazhdon të shërbejë me 74 vetura për shpërndarje të
mallërave, si dhe me 134 punëtorë prej të cilëve 94 janë punëtor
qëndror, ndërsa 45 nën distributor. Atlantik Group duke filluar
nga produktet e firmës së njohur Üller, ditribuon produketet
e afro 20 kompanive të shquara Turke siç janë Produktet e
Hayat Kimya, Erpiliç, çipsave Patos, etj. Atlantik Group përveç
produkteve nga Turqia, po ashtu bënë edhe furnizimin dhe
shpërndarjen e disa markave tjera të shquara siç janë : nga
Gjermania (Vileda), nga Spanja (Gullon), nga Italia, Bosna dhe
disa shtete tjera të Europës.
24
Devam Vazhdim
BKT – Bankası Yeni ürünü Tarım Kredileri
ile Kosova’da
BKT-Kosova fillon me produktin e ri Agro
kreditim
Ulusal Ticaret Bankası – BKT, tarımsal ürünler yetiştirciliği
ile ilgili firmaların karşılaştığı zorlukları ve kredilendirmeleri
kolaylaştırmaya yönelik yeniliklere devam ediyor. Bu sefer
tarım,alanında faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli
işletmeler için yeni kredi ürünleri pazara sunulmuştur.
Tarım sektorü Kosova-da gelişmekte olan bir alan olup,
Kosova ekonomisinin gelişiminde büyük bir öneme sahiptir.
Bu sektörün rolü GSYİH büyümesini yansıtmakla beraber
ülkede yeni iş yerlerinin oluşturulmasını da etkiler.
Tarımcılık, son yıllarda meyve, sebze, bağcılık, küçük ve
büyük baş hayvancılıkta olduğu gibi bir çok yönde gelişmiş
olan bir sektördür.
Kosova tarıma elverişli bir iklime sahip olup, 1.1 milyon arazisi
olan bir ülkedir. Arazinin %53 tarıma elverişli toplraklardan
oluşmkatadır.
Kosova-nın tarımsal kalkınma ile ilgili kapasitelerini
gözönünde bulundurarak, bizim bankamız 19 Mart 2014
tarihinde yürürlüğe giren, “Tarımsal Kredi” adı altında
adlandırılan çiftçileri kredilendirme projesini başlatılmıştır.
Bizim amacımız, müşterilerimize sağladığımız hizmetler
konusunda rekabetçi olmakla beraber , 30.000 € üzerindeki
mıktarlar için hipotek değil sadece menkul teminat talep
edilmektedir. Öte yandan yatırım kredileri için 84 ay-a kadar
vadelendirme olanağı da sunulmaktadır.
Geçtiğimiz günlerde, Ulusal Ticaret Bankası (BKT) ve
Güneydoğu Avrupa için Avrupa Fonu (EFSE) arasında bir
işbirlği anlaşması imzalandı. Sözkonusu anlaşmanın amacı,
çiftçilerin kredilendirilmesi için 5 Milyon avro tutarında bir
fonun hazırlanmasıdır.
EFSE’den BKT-ye tahsis edilen fonun, bazı yönleri ile
işletmeler için son derece avantajlı olması planlanıyor.
Banka Kombëtare Tregtare gjithmonë sjell risi sa I përket
kreditimit si dhe lehtësimit në përballimin e sfidave që hasin
bizneset, agro kultivuesit etj. Kësaj radhe ka nxjerrë në treg
produkte të reja kredie për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme
që operojnë në fushën e bujqësisë, Kredinë AGRO.
Sektori I Agro bisnesit në Kosovë është në zhvillim e sipër dhe
shumë I rëndësishëm në zhvillimin e ekonomisë Kosovare. Roli
I këtij sektori reflekton jo vetëm në rritjen e GDP por gjithashtu
krijon edhe vende të reja të punës. Në vitet e fundit Agrokultura
është zhvilluar në shumë drejtime si perim kultura , pemtaria,
vreshtaria , fermat e kafshëve të mëdha dhe të imëta, etj.
Kosova përbëhet nga 1.1 milion sipërfaqe toke nga e cila 53%
e saj është tokë punuese me klimë shumë të favorshme për
zhvillimin e Bujqësisë.Duke I parë të gjitha këto kapacitete të
zhvillimit të bujqësisë në Kosovë, banka jonë ka filluar projektin
për kreditimin e fermerëve dhe zyrtarisht produkti I agro
kreditimit ka hy në fuqi me datën 19 Mars 2014.
Objektivi ynë është që të jemi kompetitivë sa I përket kushteve
të cilat do ti ofrojmë për klientët tanë, që deri në shumën
30.000 euro nuk do të kërkohet hipotekë por vetëm kolaterall
I luajtshëm kurse maturiteti për kredi investive mund të jet deri
në 84 muaj. Kohët e fundit Banka Kombëtare Tregtare (BKT)
nënshkroi një marrëveshje me Fondin Europian për Europën
Juglindore (EFSE). Subjekt i kësaj marrëveshjeje është marrja e
një fondi në vlerë prej 5 milionë euro per kreditim te fermerëve.
Fondi i akorduar BKT-së nga EFSE, është planifikuar të jetë
shumë i favorshëm për bizneset në disa aspekte:
• Daha uzun vadeler
• Daha cazip faiz ranları
• Esnek Ödeme ornaları
• Grace dönemi
• Yatırım ve sermaye artışı için hedefler
Bu olumlu koşulların uygulanması, işletmelerin kapasitelerini
geliştirmek ve artırmak amacıyla desteklemektedir.
Banka, tarım sektörünün desteklenmesi ile, Kosova’da genel
ekonomik gelişimi üzerinde hızlı bir etkiye sahip olacağına
inanıyor.
• Maturim më i gjatë
• Norma atraktive të interesit
• Plani i pagesës fleksibil
• Grace periudha
• Destinacion për investime dhe rritje të kapitalit
Zbatimi i këtyre kushteve të favorshme do të bëhet me qëllim që
të mbështeten bizneset për zhvillimin dhe rritjen e kapaciteteve
të tyre .
Banka beson se mbështetja për sektorin e agrobiznesit, do të
ketë ndikim të shpejtë në zhvillimin e përgjithshëm ekonomik
në Kosovë.
25
Devam Vazhdim
“Elen” Almanya Piyasasında Ofis Açtı
Elen Hap Zyre edhe në Tregun e Gjermanisë
Elen firması, projelendirme elektro-enerji sistemlerinin
kurulumu, teknik danışmanlık ve enerji tasarrufu ile ilgili
çözümler doğrultusunda hizmet veren bir şirkettir.
Partnerlerimiz tarafından sunulan dhe kullanılan en son
teknolojik çözümlerle, Elen heryerde ve herzaman tasarruflu
bir şekilde kullanılabilecek olan enerji elektriği ile ilgili
transferleri zenginleştirip olanakları kolaylaştırıyor.
Kosova-da yıllarca tanınan bir lider olarak, artık hedefimiz
faaliyetlerimizi bölgesel olarak da genişletmek olacak.
Kompania Elen është kompani e specializuar në ofrimin e
shërbimeve të projektimit, instalimit të sistemeve elektroenergjetike, këshillimeve teknike dhe zgjidhjeve në efiçiencë të
energjisë.
Duke vlerësuar dhe përdorur zgjidhjet teknologjike më të fundit
të ofruara nga partnerët tanë, Elen po pasuron dhe thjeshtëson
format dhe mundësitë e bartjes së energjisë elektrike në mënyrë
që ajo të përdoret kudo dhe në çdo kohë në mënyrë sa më
efiçiente.
Si një lider i njohur prej vitesh në Kosovë, tashmë synojmë të
shtrijmë aktivitetin tonë edhe në rajon.
Me kënaqësi ju njoftojmë se si rezultat i sukseseve të deri
tanishme, të një përvoje të gjatë mbi 20 vjeçare, që nga Marsi i
këtij viti Elen ka hap zyret e saja edhe në qytetin e Nuremberg
të Gjermanisë.
Me ç`rast synojmë zgjerimin e tregut përmes produkteve
dhe shërbimeve që ofrojmë, në fokus të veçantë në fushën
e instalimeve elektrike, asemblimit elektrik, energjisë së
ripërtëritëshme etj. dhe do të jemi si oursourcing nga Kosova
për Gjermani. Me një fjalë të jemi aktiv me shërbimet dhe
produktet në gjithë tregun Gjerman si dhe atë Evropian.
Şimdiye kadar ulaştığımız başarılarımızın sonucu olarak,
20 yıla aşkın tecrübelerimizle, bu yıl Mart ayından itibaren,
Elen Almanya-nın Nuremberg şehrinde faaliyete başladığı
ofisiyle iftahar etmektedir.
Bu doğrultuda, sunduğumuz ürün ve hizetlerimizle piyasada
genişlemeyi, özellikle elektrik tesisatı, elektrik montajı,
yenilebilir enerji, ve bu gibi alanlarda ilgi odağı olup Kosovadan Almanya-ya dış kaynak olmayı hedefliyoruz.
Sonuç olarak, sunduğumuz hizmet ve ürünlerimizle,
amacımız Almanya ve Avupa piyasasında aktif olmaktır.
“Mehemt Akif” Kolejinde Kalpler Beraber
Çarpıyor
Gülistan Eğitim Merkezi tarafından, Arnavutça, Türkçe ve
Boşnak dillerinde, şarkı, dans, müzik ve şiirler eşliğinde,
“Kalpler Beraber Çarpıyor” slloganıyla “1. Kültür Festivali”
düzenldi
Festivalin açılışı, “Etno Klasik” grubu tarafından yorumlnan
“Baresha – Çoban” melodisiyle gerçekleştirildi. Bu etnilere
ait softa ve kıyafetlerin segilenmesiyle, Priştine Ulusal
Tiyatrsonun sofra koridoru adeta bir etnologji müzesini
canlandırdı. Geleneksel Arnavut sofra ve kıyafetleri “Dera e
Hapur (Açık Kapı)” Kadın Derneği tarafından hazırlandı. Öte
yandan Türk sofrası ise “Mehmet Akif Türk Koleji” çalışanları
tarafından hazırlanıp sergilendi.
Festivalimizde, Lipyan, Prizren, Yakova’da bulunan “Mehmet
Akif Türk Koleji” öğrencileri yanısıra, Prishtine’de bulunan
“Uluslararası Okul - ISP” öğrencileri, ve “Yllka” Anaokulu
öğrencilerimiz de katılarak her üç dilde şarkılar söylediler.
“Elen” Almanya Piyasasında O
E
el
k
ve
çö
ve
P
su
Institucioni Arsimor Gulistan me këngë e valle, poezi dhe
te
muzikë në shqip, turqisht e boshnjakisht e hapi edicionin e parë
të Festivalit Kuturor me moton “Zemrat rrahin së bashku”.
heryerde
ve herzaman tasarruflu bir şekild
Melodia e ”Bareshës“ interpretuar nga “Etno Klasik” ka hapur
festivalin. Korridori
i Teatrit
Kombëtar ka ngjasuar
me një muze
elektriği
ile ilgili
transferleri
zenginleştirip
ola
Zemrat Rrahin së Bashku në Kolegjet e
“Mehmet Akifit”
etnologjike ku janë ekspozuar veshje e sofra të këtyre tri etnive.
Për veshjen dhe sofren tradicionale shqiptare ishte kujdesur
shoqata e grave
“Dera e hapur”.
Ndërsa për
turkeolarak,
stafi
Kosova-da
yıllarca
tanınan
birsofren
lider
turk i Kolegjeve “Mehmet Akif”.
bölgesel
olarak
genişletmek
olacak.
Në Festivalin
tonë kanëda
marrë
pjesë nxënësit e Kolegjit
“Mehmet
Akif” në Lipjan, Prizren dhe Gjakovë, nxënësit e Shkollës
Internacionale të Prishtinës si dhe fëmijët e institucionit
parashkollor “Yllka” të cilët kanë kënduar në tri gjuhë. Nuk
mbeti pa u prezantuar
boshnjake kur me këngë e
Şimdiye
kadaras kulturaulaştığımız
valle të rinjët nga Prizreni luajtën vallen tradicionale.
başarılarımızın sonucu olarak,
20 yıla aşkın tecrübelerimizle,
bu yıl Mart ayından itibaren,
ar
26
Devam Vazhdim
Ayrıca, festivalde boşnak Kültürü de sergilenerek türküler
eşliğinde geleksel folklor oyunları gerçekleştirildi. ISP Korosu
beyaz gömlekleri ile sahneyi iki kez doldururken, Arnavutça
ve Türkçe şarkılar – türküler söylediler. ISP öğrencisi Anita
Syla, bu sene Türkiye Olipiyatları çerçevesinde düznelenecek
olan “12. Dil ve Kültür Festivalinde” Kosovayı temsil
edeceği şarkıyı seslendirdi. “Bayram Curri” Devlet okulu
öğrencilerinin tarafından geleneksel Arnavut Halk oyunları
misrafirlerin beğenisine sunuldu. Yakovalı kız öğrencileri ise,
Türk folklor müziği eşliğinde geleneksel Türk halk oyunlarını
sergilediler.
Festival sırasında, ülkedeki kültüre sağladıkları katkılarından
dolayı ünlü isimler onurlandı. Nexhmije Pagarusha, Melihate
Qena, Shkurte Fejza, Rona Nishliu ve Blerta Zeqiri-ye onursal
plaketler takdim edildi. Başbakan Yardımcısı Hajredin Kuqi ve
Prishtine Belediye Başkanı Shpend Ahmeti-nin de aralarında
bulunduğu seyirciler önünde, Nexhmije Pagarusha “Sizin
Sevginizle Yaşıyorum” dedi
Eğitim Kurumu “Gülistan” hedefi, bu festivalin toplumlar
arasındaki dostluk köprüsünü oluşturması ve insanlar
arasında kültürel değerlerinin tanınması ve aktarılmasıdır.
Kori i ISP-së me këmisha të bardha e ka mbushur dy here
skenën derisa kënduan këngë në gjuhën shqipe dhe turke.
Nxënësja e ISP-së Anita Syla mori pjesë me këngën e saj e cila
do ta përfaqësojë Kosovën në Olimpiadën e 12-të të Festivalit
Kulturor dhe Gjuhësor që do të mbahet këtë vit në Turqi. Asambli
folklorik “Bajram Curri” i formuar nga nxënësit e shkollave
publike prezantoi vallet tradicionale shiptare. Nxënëset nga
Gjakova nën ritmin e muzikës folklorike turke vallëzuan vallen
tradicionale turke.
Ky festival nuk e la pa nderuar edhe figura të shquara që
kanë kontribuar në zhvillimin e kultures në vend.Nexhmije
Pagarusha, Melihate Qena, Shkurte Fejza, Rona Nishliu e Blerta
Zeqiri u nderuan me nga një pllakat nderi. “Jetoj me dashurinë
e juaj” ka thënë Nexhmije Pagarusha para publikut në mesin e
të cilëve ka qenë edhe zëvendëskryeministri Hajredin Kuçi dhe
kryetari i Prishtinës Shpend Ahmeti.
Institucioni Arsimor Gulistan synon që ky Festival të jetë një urë
lidhëse e faktor i rëndësishëm në marrëdhëniet miqësore mes
popujve përmes njohjes dhe shkëmbimit të vlerave kulturore.
AMERIKA-da GELENEKSEL BAŞARI DEVAM
EDİYOR
Zemrat Rrahin së Bashku në Kolegjet e
“Mehmet Akifit”
HOUSTON, USA I-SWEEEP 2014 (International Sustainable
World Energy Engineering Environment Project Olympiad)
Amerika-da
gerçekleştirilen
SWEEEP
(International
Sustainable World Energy Engineering Environment Project
Olympiad) isimli Bilimsel Olimipat-ta, Amerika Birlerşik
Ülkelerinden ve daha bir çok ülkeden yarışan öğrenciler
arasında Arrita Beqa ve Deniza Peja, altın madalyalarla
ödüllendiler.
Mehmet Akif Kolejinden katılan sözkonusu öğrenciler, altın
madalyaları Amerika’da düzenlenen I-SWEEEP olimpiyatı
bünyesinde gerçekleştirdikleri Çevre alanındaki projeden
kazanmışlardır. Öğrencilerimiz, Arrita Beqa ve Deniza Peja
“Usage of fish manure as a fertilizer” projelesini sunmuşlardır.
HOUSTON, USA I-SWEEEP 2014 (International Sustainable
World Energy Engineering Environment Project Olympiad)
Nxënësit Arrita Beqa dhe Deniza Peja u nderuan me medalje
të artë në olimpiadën shkencore I-SWEEEP (International
Sustainable World Energy Engineering Environment Project
Olympiad) që është mbajtur në Amerikë e ku konkurronin
nxënësit e shumë shteteve të botës poashtu edhe nga Shtetet e
Bashkuara të Amerikës.
Në olimpiadën I-SWEEEP dy nxënësit e Kolegjit Mehmet Akif
e kanë fituar medaljen e artë përmes projektit në lëmin e
ambientit në olimpiadën e organizuar në Amerikë. Nxënësit
Arrita Beqa dhe Deniza Peja prezantuan projektin e tyre “Usage
of fish manure as a fertilizer” dhe janë shpërblyer me medaljen
e artë.
27
Devam Vazhdim
Öte yandan, I-SWEEEP olimpiyatında yer alan öğrencilerimiz,
Rrona Dushi ve Jehona Dushi isimli öğrencilerimizm“Removal
of toxic metals from water by using pumpkin seeds”
projeleriyle, Arbana Behluli ve Blerta Gjinolli “Adsorption of
Cu(II) and Pb(II) ions in Goshica clay in natural form” isimli
projeleriyle, bronz madalyalarla ayrıca ödüllendirildiler.
Nxënësit Rrona Dushi dhe Jehona Dushi me projektin
“Removal of toxic metals from water by using pumpkin seeds”
dhe Arbana Behluli e Blerta Gjinolli me projektin “Adsorption of
Cu(II) and Pb(II) ions in Goshica clay in natural form” poashtu
kanë marrë pjesë në olimpiadën I-SWEEEP dhe janë shpërblyer
me medalje të bronztë.
KENIA, AFRICA GCIEPO 2014 (Golden Climate International
Environmental Project Olympiad)
Öğrencilerimiz Bardha Azemi ve Zana Demiri ise, Kenya
(Afrika-da) düzenlenen “Climate International Environmental
Project Olympiad (GCIEPO)” Uluslararası olimpiatında
Kosova Cumhuriyetini temsil ettiler.
Bardha Azemi ve Zana Demiri “Adsorption Of Cr 6 Ions
From The Waste Of Leather Tanning Process Through The
Use Of Ferronickel Slag” isimi altındaki projeleriyle GCIEPO
olimpiatında gümüş madalyalarla ödüllendirildiler.
KENIA, AFRICA GCIEPO 2014 (Golden Climate International
Environmental Project Olympiad)
Ndërsa nxënësit Bardha Azemi dhe Zana Demiri përfaqësuan
Republikën e kosovës në Olimpiadën Ndërkombëtare Golden
Climate International Environmental Project Olympiad
(GCIEPO) e cila organizohet në Kenia (Afrikë).
Nxënësit tanë Bardha Azemi dhe Zana Demiri me projektin
“Adsorption Of Cr 6 Ions From The Waste Of Leather Tanning
Process Through The Use Of Ferronickel Slag” kanë marrë
pjesë në olimpiadën GCIEPO dhe jan; sh;pblzer me medalje të
argjentë.
TEB Bankası geleceğin basketbolcularını
destekliyor
Banka TEB përkrah basketbollistët e së
ardhmes
10 Nisan, 2014, Priştine – Bugün yapılan basın toplantısında,
TEB bankası ile Kosova Basketbol Federasyonu – FBK
(Federata e basketbollistëve të Kosovës) arasında bir işbirliği
anlaşması imzalanarak, TEB, Kosova Basketbol Federasyonu
– FBK tüm ligleri ve yeni kategorileri için resmi sponsoru
olmuştur.
FBK Başkanı Erolld Belegu , açıklamasında, Yönetim
Kurulunun, Federasyon Yönetimini ele aldığından bu yana,
son aylarda yapılan en başarılı olayın bunun olduğunu
vurguladı. Belegu, anlaşmanın önemine değinerek, “Bizim
programımızın kilit noktası, basketbol liglerine ait yeni
kategorinin gelişmesi” dedi. Başkan, ayrıca “TEB-in resmi
sponsorluğu bizlere ayrı bir gurur vermekle beraber,
sözkonusu destek ile önümüzdeki üç yıl içinde, tüm yeni
kategori , liglerin, kupaların ve ayrıca takım sayısı ve oyuncu
sayısının artmasında, ayrıca antrönerlerin daha profesyonel
çalışmalarında katkıda bulunacağı gerçeğini” vurguladı
TEB – Kosova Gn. Müdürü Ayhan Albeyoğlu, basketbol
programında yeni kategori liglerine destek vererek, aslında
TEB Bakası olarak, Kosova gençliğine yatırım tahaddütnü
yansıtmakla beraber, basketbolda yeni nesillerin
gelişmesine destek verdiklerini vurgulayarak, “Amacımız
genç oyuncuların saha, okul ve yaşamlarında lider olmaları
için yardımcı olmaktır, dedi.
10 prill, 2014, Prishtinë – Në konferencën për shtyp që u mbajt
sot, Banka TEB nënshkroi marrëveshjen e bashkëpunimit me
Federatën e Basketbollit të Kosovës duke u bërë në këtë mënyrë
sponzor zyrtar i FBK-së dhe i të gjitha ligave të kategorive të
reja.
Kryetari i Federatës së Basketbollit të Kosovës, Erolld Belegu,
theksoi se kjo është një prej
arritjeve më të mëdha të federates në muajt e fundit prej
momentit që bordi ka marrë menaxhimin e federates. “Pika
kyçe e programit tonë ka qenë zhvillimi i ligave të basketbollit
në kategoritë e reja dhe ndjehemi krenar që tashmë Banka
TEB do të jetë sponzor zyrtar i të gjitha ligave të reja si dhe i
kupave për këto grupmosha për tri vitet e ardhshme që do të
kontribuojë në rritjen e numrit të ekipeve e lojtarëve si dhe puna
me trajnerë do të jetë edhe më profesionale ” – theksoi Belegu.
Kryeshefi ekzekutiv i bankës TEB, Ayhan Albeyoglu theksoi
se përkrahja e ligave te gjeneratave të reja në basketboll
reflekton përkushtimin e bankës TEB për të investuar në rininë
e sotme në mënyrë që të mundësohet zhvillimi i programave
basketbollistike të gjeneratave të reja të Kosovës.
Türkçe
Shqip
28
Devam Vazhdim
Albeyoğlu, ayrıca “bizim isteğimiz, onlara takip edebilecekleri
modeler sunup, ekip çalışmasının, spor, eğitim ve ayrıca
saygınlığın önemini, vurgulayarak doğru yolu göstermektir”
dedi. Gn. Müdür Ayhan Albeyoğlu açıklamasında şunları
ekledi: “bu anlaşma bizim için sadece bir basketbol
sponsorluğu değil, sporun dışında hayatta karakter ve
kararlılığı yapılanmasını, ve başarıya ulaşımımanın da bir
göstergesi dir.
Öte yandan, TEB Genel Müdür Yardımcısı Arton Celina,
TEB Bankasının herzaman gençleri destekldiklerini ve
onların faaliyetlerini kolaylaştırmak amacıyla yardımcı
olmaya çalıştıklarını belirtti. Müdür Yardımcısı Celina, “Bu
işbirliği ile, Kosova Basketbol Federasyonu işin teknik ve
organizasyon kısmı ile , TEB Bakası ise finansal desteği ile
gençlerin faaliyetlerini endişesiz bir şekilde kolaylaştıracağı
düşüncesindeyiz” dedi.
TEB-in sosyal sorumluluğu, faaliyet gösterdiği yerlerde
toplum için katkıda bulunmaktır. Bu çerçevede, spor, sanat
ve kültür alanlarında TEB Bankası sponsorluk programı
aracılığıyla yatırım yapmaya devam etmektedir.
“Synimi ynë është që të ndihmojmë lojtarët e rinj të bëhen
liderë në fushë, shkollë dhe jetë. Ne dëshirojmë që t’ju japim
atyre modele për t’i ndjekur duke ua theksuar rëndësinë e punës
ekipore, korrektësinë sportive e gjithashtu edhe shkollimin dhe
të qenit të respektueshëm. Për neve, ky nuk është vetëm një
sponzorizim i basketbollit, por është ndërtim i karakterit dhe
vendosmërisë për të arritur sukses në jetë edhe jashtë fushës
së sportit” – tha kryeshefi ekzekutiv i bankës TEB, z Ayhan
Albeyoglu.
Ndërsa zëvendës drejtori i bankës TEB, Arton Celina, tha se
është me rëndësi të përmendet
se bankës TEB gjithmonë i ka interesuar t’i përkrah fëmijët dhe
gjeneratat e reja për t’ua lehtësuar aktivitetet e tyre. “Përmes
këtij bashkëpunimi, Federata e Basketbollit të Kosovës do të
përkujdeset në aspektin tekniko-organizativ të ndeshjeve
e banka TEB do të jap përkrahje financiare në mënyrë që të
fëmijët të ushtrojnë aktivitetin e tyre pa brenga” – tha zëvendës
drejtori menaxhues, Z. Celina.
Përgjegjësi sociale e TEB-it është që të kontribuojë në të
mirë të komunitetit ku vepron prandaj përmes programit të
sponzorizimit në fushat e sportit, artit e kulturës, banka TEB
vazhdimisht investon në sfera të
TEB Bankası Kosova-da ilk Tarım Kredi
Kartlarını Dağıttı
Banka TEB shpërndan Agro Kredit
Kartelat e para në Kosovë
Teb Bankası, Kosova’da tarım sektörünün gelişimine destek
olmak amacıyla, Kosovalı çiftçilerin ilk Tarım Kredi Kartlarını
dağıttı.
TEB Bankası, Tarım Kredi Kartları, Kosova genelinde bulunan
çiftilerin finansmana kolay erişim sunup sağlamakla birlikte,
tarımsal ekipmangirdilerin satın alımında %0 faiz ve 6 aylık
greys dönemi uygulaması ile çiftçi ve tarımsal ürünler
yetiştirciliği ile ilgili firmalara yardımcı olmaktadır.
Banka TEB ka shpërndarë Agro Kredit Kartelat e para për
fermerët kosovarë, duke ndihmuar kështu në përmirësimin e
sektorit të bujqësisë në Kosovë.
Agro Kartela ofron qasje të lehtë në financa për fermerët
në mbarë Kosovën si dhe u mundëson fermerëve dhe
agrobizneseve blerjen e inputeve dhe pajisjeve bujqësore me
këste, me 0% interes dhe me grejs periudhë deri në 6 muaj.
29
Devam Vazhdim
TEB Bankası Yeşil Kredi ve Yeşil Starkart-ını
Sundu
Banka TEB prezenton produktin e kredisë
së gjelbër dhe Starkartelën e gjelbër
3 Nisan, 2014, Priştine – Gerçekleştirilen basın toplantısında,
TEB Bankası, Avrupa Imar ve Kalkınma Bankası (BERZH),
Kosova İstikrarlı Enerji Projesi (KOSEP) ve Avrupa Birliği
ortaklığı ile ilk defa“”Yeşil Kredi Projesi”sunulurken, sözkonusu
kredi müşterilerine %20’ye kadar hibe sunuyor. Ayrıca, “Yeşil
Starkard” projesi ile TEB Bankası müşterilerine enerji tasarrufu
sağlayan ürünleri taksit ile ve faizsiz satın alamayı sağlayarak,
(KDV dahil değil) değerinin % 20 kazandırıyor.
03/04/2014
3 prill, 2014, Prishtinë – Në konferencën për shtyp që u mbajt
sot, Banka TEB në partneritet me Bankën Evropiane për
Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH), Projektin Kosovar për Energji
të Qëndrueshme (KOSEP) , dhe Bashkimin Evropian, për herë të
parë prezentuan projektin e kredisë së gjelbër që i mundëson
klientëve përfitim të granteve deri në 20%, si dhe u prezentua
produkti më i ri, Starkartela e gjelbër, përmes së cilës klientët e
bankës TEB do të mund të blejnë produkte që kursejnë energji,
me këste, pa kamatë dhe të përfitojnë gjithashtu deri në 20% të
vlerës së blerjeve (duke mos e përfshirë TVSH-në).
Anton Kobakov, kryesues i zyrës rezidente të Bankës Evropiane
për Rindërtim dhe Zhvillim në Prishtinë, theksoi se TEB është
banka e parë në Kosovë që promovon dhe që ka marrë
iniciativën për një produkt të tillë për kursimin e energjisë.
“Banka TEB shfaqi kapacitet të lartë për të futur inovacione
në sektorin bankar në Kosovë duke dhënë si grant deri në 20%
të vlerës së kredisë, që po dëshmohet si vlerë e shtuar ndaj
klientëve për të zëvendesuar pajisjet e vjetra me ato moderne”
theksoi Kobakov.
Kryeshefi ekzekutiv i bankës TEB, Ayhan Albeyoglu, duke
falenderuar për bashkëpunim drejtuesit e EBRD-së, KOSEP-it
dhe Bashkimit Evropian e quajti TEB-in si bankë dinamike dhe
inovative për produktet e lansuara në tregun bankar në Kosovë
duke u munduar që gjithmonë të ofrojë mundësi unike për
klientët.
“Kredia e gjelbër lansohet për herë të parë në Kosovë për t’i
financuar të gjithë klientët, si ata individualë, ashtu edhe
ata biznesorë në investimet e tyre për të kontribuar në
rritjen e efiçiencës së energjisë. Përmes këtij produkti do t’ju
mundësojmë klientëve tanë që të kenë fatura më të ulëta dhe
përfitime më të mdha duke paguar më pak, gjatë zëvendësimit
të pajisjeve të vjetra me ato më moderne duke dhënë në këtë
mënyrë kontribut multidimenzional në shoqëri për një zhvillim
të përgjithshëm ekonomik” tha kryeshefi ekzekutiv i bankës
TEB.
Ndërsa zëvendës drejtori i bankës TEB, Orcun Ozdemir, tha
se është me rëndësi të përmendet se prej momentit që ky
projekt është lansuar dhe deri më tani, TEB ka lëshuar kredi të
gjelbëra për konsumatorët në një vlerë totale prej 2.5 milion
EURO. Prandaj, vlera totale e granteve që do të ndahen për
konsumatorët e kredive të gjelbra dhe investimet në projektet
e efiçiencës së energjisë do të jetë 200,000 EUR për fazën e parë.
Avrupa Imar ve Kalkınma Bankası (BERZH) Priştine Ofisi
Başkanı Anton Kobakov, “TEB Bankasının Kosova-da ilk defa
böyle bir inisyatif alarak enerji tasrrufu için sözkonusu ürünü
sunduğunu” vurguladı. Komabkov, Ayrıca “ TEB Bankasının
yüksek bir kapasite gösterip, Kosovanın bankacılık sektöründe
yenilikler getirerek, müşterilerine eski donanımları yerine
yenilerini alma fırsatı sunup, kredilerinin %20-sini hibe olarak
katma değer nitelğinde değerlendirdiğini kanıtladı” dedi.
TEB Bankası Genel Müdürü Ayhan Albeyoğlu,sözkonusu
işbirliği için Avrupa Imar ve Kalkınma Bankası (BERZH),
Kosova İstikrarlı Enerji Projesi (KOSEP) ve Avrupa Birliği
temsilcilerine teşekkür ederek, TEB-in dinamik ve yenilikçi
bir yapıya sahip olduğunu, Kosova pazarında yeni ürünleri
lanse ettiğini ve herzaman müşterilerine benzersiz imkanlar
sunmaya çalıştığını söyledi.
Teb-in Genel Müdürü, Yeşil Kredinin Kosova-da ilk kez lanse
edildiğini bildirerek, tüm müşterilerine finans sağlamak
adına kurulan bir kredi olmakla birlikte, hem bireysel hem de
firma sahibi müşterilerinin yatırımlarında enerji tasarrufu için
katkıda bulunmaktadır, dedi. Albeyoğlu, bu ürün sayesinde,
müşterilerinin fatura değerlerinin düşmesi, daha düşük
fatura ödemeleri ile kazançlarının artması, eski donanımlarını
yeni ve modern olanaları ile değiştirmeleri, ve böylece
genel ekonomik kalkınma için topluma çok boyutlu katkı
sağlanağını, vurguladı.
Öte yandan, TEB Bankası Müdür Yardımcısı Orçun Özdemir,
projenin lanse edimesinin hemen ardından bugüne kadar
müşteriler tarafından 2.5 Milon € değerinde yeşil kredi
talep edildiğini önemle vurguladı. Müdür Yardımcısı, ayrıca
sözkonusu enerji tasarrufu ve yatırımları için yapılan yeşil
kredi projesine yönelik hibe değerinin ilk etapta 200.000 €
olduğunu söyledi.
“Sayın Özdemir, aynı zamanda Starkartın enerji tasarrufu
ürünlerine yönelik benzersiz özelliklerinden bahsederek,
müşterilerin çok kolay bir şekilde yeni donanımlara
sahp olabileceklerini ve bu şekilde enerji tasarrufundan
faydalanabileceklerini
söyledi.
Müdür
Yardımcısı,
müşterilerin bu şekilde ödemelerini faizsiz bir şekilde
taksitlendirebileceklerini ve satın alma fiyat değerinin %20
-sini kazanabilecekleri bilgilerini de aktardı.
“Z. Ozdemir, gjithashtu prezentoi veçoritë unike të Starkartelës
për produktet efiçiente të energjisë përmes së cilës konsumatorët
shumë lehtë mund të blejnë produktet që e kursejnë energjinë
ku ata kanë mundësi të paguajnë me këste dhe pa interes si dhe
do të mund të përfitojnë grante deri në 20% të vlerës së blerjes”.
Türkçe
Shqip
30
Devam Vazhdim
Ardından, Avrupa Birliği Kosova Ofisinde faaliyet gösteren
İşbirliği Sektörünün Müdür Yardımcısı Sn. Melvis Asin, enerji
tasarrufu ile ilgili olan bu projenin, Avrupa Birliği kriter
politikası için önemli bir adım oduğunu vurguladı.
Më pas, Melvis Asin, zëvendës drejtor i sektorit të
bashkëpunimit në zyrën Bashkimit Evropian në Kosovë,
theksoi rëndësinë e këtij projekti si hap të rëndësishëm
të përmbushjes së kritereve të energjisë efiçiente drejt
integrimit të politikave të Bashkimit Evropian.
Kosova İstikrarlı Enerji Projesi (KOSEP) - Menejeri Besim İslami,
proje hakkında detaylardan bahsederek, toplumun yaşam
standardını iyileştirmek amacılya geliştirlen bu ürünün
kullanımı ve avantajları konusuna değindi.
TEB Bankası, sürekli olarak vatandaşların refahına ve genel
olarak ülkenin ekonomik kalkınmasnda katkıda bulunarak ,
Kosova pazarında yenilikçi ürünlerini lanse etmeye devam
ediyor.
Më pas, Melvis Asin, zëvendës drejtor i sektorit të bashkëpunimit
në zyrën Bashkimit Evropian në Kosovë, theksoi rëndësinë e
këtij projekti si hap të rëndësishëm të përmbushjes së kritereve
të energjisë efiçiente drejt integrimit të politikave të Bashkimit
Evropian.
Fjalën përfundimtare e dha Besim Islami, menaxher i projektit të
KOSEP, i cili dha detajet e projektit dhe u fokusua në avantazhet
që sjell shfrytëzimi i këtij produkti për përmirësimin e standardit
të jetesës për të gjithë qytetarët.
Banka TEB vazhdon të lansojë produkte inovative në tregun
bankar në Kosovë duke kontribuar vazhdimisht në mirëqenien
e qytetarëve të vendit si dhe në zhvillimin ekonomik në
përgjithësi.
Türkçe
Shqip
31
Devam Vazhdim
“Qëllimi ynë është furnizimi i sigurtë, i
vazhdueshëm dhe cilësor me energji
elektrike”
1. Jeni duke e udhëhequr kompaninë më të madhe dhe më
komplekse në vend. Nga ana tjetër, jeni zotuar të bëni një
investim prej 300 milionë eurosh. A do të jeni në gjendje të
realizoni planin e investimeve dhe prioritetet e caktuara?
KEDS Genel Müdür Vekili George Karagutoff ile söyleşi....
Intervistë me George Karagutoff – U.D. i Drejtorit të Përgjithshëm në KEDS
“Amacımız Güvenli, Sürekli ve Kaliteli
Enerji”
1. Kosova’nın en büyük ve komplike şirketlerinden
birini yönetiyorsunuz. Diğer yandan, şirket olarak
vaat ettiğiniz yatırım 300 milyon € civarında. Yatırım
planlamanızı ve önceliklerinizi tanımlayabilir misiniz?
Devlet hisselerinin Kosova Çalık Limak Energy (KCLE)
şirketine satışı ve elektrik dağıtım şebekesi ve tedarik
operasyonlarının KEK’ten transfer edilmesiyle, Kosova
Elektrik Dağıtım ve Tedarik Şirketi (KEDS), özel bağımsız
kuruluş olarak 8 Mayıs 2013 tarihinde faaliyetlerine başladı.
KEDS, Avrupa Standartlarına uygun bir dağıtım şebekesi
kalitesini sağlamak için öncelikli olarak yatırıma önem
vermiştir. Bu hususta, güvenli ve sürekli enerji temini için
özelleştirme öncesinde planlamaya başlayarak , önümüzdeki
15 yılı kapsayacak şekilde 300 Milyon €’luk yatırım programı
yapmıştır.Yatırım planımızın başta gelen öncelikleri
arasında, daha önce değinildiği gibi Avrupa standarlarını
yakalayacak şekilde şebekenin modern ve güvenilir
şekilde değiştirilmesi, şebekenin güçlendirilmesi, teknik
ve ticari kayıpların azaltılması, tedarik, sağlık ve güvenlik
standartlarının kalitesinin sağlanması önceliklendirilmiştir.
Elektrik enerjisi sektöründe yapılan proje ve yatırımlar
uzun vadeli olduğu için etkilerinin hemen hissedilmemesi
normaldir. Değişim bir günde gerçekleşemez, gerçekleşmesi
için zaman gereklidir. Bu yüzden, tüm müşterilerimizden bu
konuda sabırlı olmalarını beklemekteyiz.
KEDS Şirketini devir aldığımız Mayıs 2013 tarihinden
itibaren, sekiz ay gibi kısa bir süre içinde, dağıtım ve tedarik
ağında 16,5 Milyon € değerinde bir proje gerçekleştirme
başarısına eriştik. KEDS olarak amacımız Kosova’daki tüm
müşterilerimiz ve yatırımcılar için güvenli, sürekli ve kaliteli
enerji tedarik etmek ve bunu sürdürülebilir hale getirmektir.
Me transferimin e aksioneve të shpërndarjes dhe furnizimit me
energji elektrike nga Qeveria e Kosovës, përkatësisht KEK-u te
Kosova Çalik Limak Energy (KCLE), që nga data 8 maj 2013 u
themelua kompania e pavarur me emrin KEDS.
Me qëllim të përshtatjes me standardet evropiane dhe për të
ofruar një rrjet të besueshëm të shpërndarjes, KEDS i ka dhënë
rëndësi të veçantë investimeve. Në vazhdën e kësaj, qysh para
privatizimit të kompanisë, është hartuar një plan investues në
vlerë prej 300 milionë eurosh në 15 vitet e ardhshme.
Duke folur për prioritetet e dala qysh në fillim të këtij procesi,
ashtu siç është vlerësuar edhe më herët, me qëllim të arritjes së
standardeve evropiane, është paraqitur nevoja për ndërrime
moderne dhe të sigurta, për përforcim të rrjetit, ulje të humbjeve
teknike dhe komerciale, si dhe për ofrimin e furnizimit të sigurt
dhe cilësor dhe në bazë të standardeve. Duke pasur parasysh që
investimet dhe projektet e planifikuara në sektorin e energjisë
janë afatgjata, konsiderohet normale nëse efekti i tyre nuk
shihet aty për aty. Ndryshimet nuk arrihen brenda ditës dhe
natyrisht duhet kohë për realizimin e tyre. Në këtë aspekt lusim
konsumatorët tanë për mirëkuptim.
Që nga marrja e KEDS-it në pronësi, nga maji i vitit 2013 deri
më tani, në një periudhë prej afro 8 muajsh, ne kemi arritur
të investojmë një shumë prej 16.5 milionë eurosh. Jemi të
përkushtuar që të sigurojmë furnizim të vazhdueshëm dhe
cilësor me energji elektrike për konsumatorët ,si dhe për
investitorët tjerë në Kosovë.
2. Në Kosovë kërkesa për energji elektrike është gjithnjë në
rritje e sipër. Për t’u përballur me këto kërkesa:
a) A ekzistojnë projekte të ngjashme sikur projekti i
termocentralit të ri në Kosovë dhe cilat janë pikëpamjet
tuaja lidhur me projektin e termocentralit të ri në Kosovë?
Kosova posedon rezerva të mëdha të linjitit, por me njësitë
gjeneruese ekzistuese të vjetëruara të prodhimit nuk mund
të plotësojnë kërkesat energjetike, prandaj ka nevojë për
modernizimin e tyre.
Për momentin 15% e energjisë së konsumuar në Kosovë KEDS
importon nga tregu i jashtëm. Ndërtimi i kapaciteteve të reja
të prodhimit vendor të energjisë do të siguronte një stabilitet
të lartë, si dhe do ta bënte KEDS -in të pavarur nga importi.
Energjia e blerë nga jashtë, duke qenë me kosto të lartë, paguhet
me çmim dyfish më të lartë se energjia e prodhuar në vend.
32
Devam Vazhdim
2. Kosova enerji sektörü açısından hızla gelişmektedir.
Bu gelişimi karşılamaya yönelik olarak:
a) Elektrik sektöründe bu ihtiyacı karşılamaya yönelik
olarak Yeni Kosova Üretim Santrali veya buna benzer
projeler var mıdır? Yeni Kosova Üretim Santrali projesine
ilişkin görüşleriniz nelerdir?
Kur shikohet me këtë sy, Termocentrali i Ri i Kosovës, si dhe
projektet e ngjashme, duhet të priten me kënaqësi dhe të
përkrahen. Projektet e tilla të mëdha dhe të ngjashme do të
siguronin zhvillim më të shpejtë të vendit si dhe do të ndikonin
në sektorin ekonomik dhe politik, duke e vendosur Kosovën në
pozitë më të favorshme.
Kosova büyük linyit rezervlerine sahip bir ülke olmakla
birlikte, enerji üretim tesislerinin verimsiz ve modernize
edilme ihtiyacı yüzünden enerji ihtiyacının tamamı
karşılanamamaktadır.
Şu an, Kosova’da tüketilen enerjinin %15’i KEDS tarafından
dışarıdan ithal edilmektedir. Yeni üretim tesisleri aracılığıyla
elektrik tedariki daha istikrarlı hale getirilebileceği gibi, dış
elektrik kaynaklarından bağımsız olmayı da sağlayacaktır.
Dış kaynaklardan enerji temini maliyet yönünden daha
yüksek olup, ithal edilen elektrik enerjisi yerli elektrik enerjisi
maliyetinden iki kat daha fazladır.
Bu açıdan bakılırsa, hiç şüphesiz, Yeni Kosova Üretim Santrali
ve benzeri projeler hoş karşılanmalı ve desteklenmelidir.
Bunun gibi büyük projeler ülkenin daha hızlı ilerlemesini
sağlayacak ve Kosova’nın ekonomik ve politik olarak
gelişmesini olumlu ve güçlü bir biçimde etkileyecektir.
b) Në Kosovë përveç linjitit si burim kryesor, a ka burime
të tjera alternative të energjisë?
b) Kosova’da, ana kaynağı linyit olan veya yerine
alabilecek alternatif enerji kaynakları potansiyeli var
mıdır?
Kosova, 14 milyar ton doğrulanmış linyit rezervine sahiptir.
Bu yüzden, kişi başına sahip olduğu linyit kapasitesine göre
dünyanın en zengin ülkesidir. Projenin tüm tarafları tarafından
ilgilenildiğine inandığım Yeni Kosova Üretim Santarlinin bazı
eksileri ve artıları bulunmaktadır. Bunların en başında gelen
en önemli konu maliyet ve doğal tabiatın etkilenmesidir.
Herhangi bir projeden önce, fizibilite süreciyle maliyetler
detaylıca değerlendirilmelidir. Kosova’nın linyit rezervine ve
sahip olduğu yüksek kalori değerlerine dayanarak konuşacak
olursak, linyit azımsanmayacak ve etkili bir şekilde kullanılması
gereken bir potansiyel oluşturuyor diyebiliriz.
Ayrıca Kosova gibi, Avrupa Birliği üyesi olmayı amaçlayan bir
ülke, her şeyden önce bu topluluk tarafından ortaya konulan
politikaları yerine getirmelidir. Hepimizin bildiği gibi, elektrik
enerjisi konusundaki şart, en az %20 elektrik enerjisinin hidro,
rüzgar ve güneş gibi temiz ve yenilenebilir kaynaklardan
üretilmesi yönündedir.
c) Alternatif enerji projeleri size ne şekilde yardımcı
olabilir ve Kosova’nın enerji ihtiyacı yönünden nasıl
değerlendiriyorsunuz?
Her türlü enerji kaynağı, alternatif kaynaklar dahil olmak
üzere, Kosova’nın ihtiyaçlarını karşılama konusunda katkıda
bulunup güvenli enerji tedariği sağlar. Kosova elektrik
enerjisinin %97’si linyit üretimine dayanır. Mevcut linyit
tesisleri yüksek kapasiteli olmayıp üretimde de yeterli
esnekliğe sahip değildir.
Kosova posedon diku rreth 14 miliardë tonë rezerva të linjitit,
duke qenë vendi më i pasur në botë me kapacitetet e linjitit
për kokë banori. Projekti i Termocentralit të Ri, si i tillë, besoj
është vlerësuar nga të gjitha palët e ndërlidhura, dhe mendoj
që mund të ketë disa gjëra që mund të shtohen apo të hiqen.
Ne këtë aspekt, çështjet parësore që dalin në sipërfaqe, janë
kostoja e projektit dhe ndikimi në ambient. Në çdo projekt,
studimi i fizibilitetit paraprakisht vlerëson detajet si dhe
koston e nevojshme. Duke besuar në rezervat e larta si dhe
kaloritë e linjitit në Kosovë, mund të themi se i njëjti paraqet
një potencial të konsiderueshëm, që duhet të përdoret në
mënyrë të duhur.
Kosova duke qenë një vend që synon të hyjë në Bashkimin
Evropian duhet të plotësojë politikat e përshtatshme për
anëtarësim. Siç e dimë të gjithë, njëri nga kushtet në fushën
e energjisë është prodhimi i së paku 20% të energjisë nga
burimet e pastra, si uji, era apo dielli.
c) Si mund t’ ju ndihmojnë projektet e tilla alternative dhe
si i vlerësoni ato duke pasur parasysh nevojat e Kosovës?
Çdo burim i energjisë, duke përfshirë energjinë alternative,
do të kontribuonte në përmbushjen e kërkesës për energji
elektrike në Kosovë dhe do të ndikonte në sigurinë e furnizimit
me energji elektrike. Dihet se 97% e prodhimit të energjisë
është e bazuar nga linjiti.
Termocentralet aktuale të linjitit kanë kapacitete të larta,
mirëpo nuk ofrojnë fleksibilitet në prodhim, sepse ndalimi dhe
startimi i tyre kërkon shumë kohë, nganjëherë më shumë se 6
orë, që shkaktojnë telashe të mëdha në furnizim me energji.
Ndërsa, burimet alternative do të mund të ndihmojnë në
përmbushjen e orëve kur ka luhatje të kërkesës për energji.
Kërkesa për energji në Kosovë e arrin kulmin gjatë orëve
të mbrëmjes dhe të mëngjesit, ndërsa bie përgjysmë pas
mesnate.
Për t’u përballur me një kërkesë të tillë, kapacitetet e reja
prodhuese shtesë do të mund të plotësonin këto kërkesa,
natyrisht së bashku me burimet aktuale të prodhimit.
Një hidrocentral, bie fjala, mund të ndalet dhe të startojë për
pak minuta, dhe kështu do të ulte kostot dhe do të ndikonte në
stabilitetin e furnizimit të vazhdueshëm me energji elektrike.
33
Devam Vazhdim
Termik üretim santrallerinin enerji ihtiyacı değişimlerine
yönelik durdurulması ve başlatılma gibi operasyonlar belirli
bir zaman gerektirdiğinden, kimi zaman 6 saatten uzun bir
süre enerji tedarikinde sorun yaşanabilmektedir. Alternatif
kaynaklar, bu noktada saatlik değişimleri karşılayabilir. Bu
noktada Kosova’da elektrik enerjisi talebi sabah ve akşam
saatlerinde en yüksek seviye ulaşırken, gece yarısından
sonra yarıya inmektedir. Bu ihtiyacı karşılamaya yönelik,
esnek üretim tesisleri ve yerli kaynaklarla birlikte bu talepleri
daha rahat karşılanabilecektir.
Örneğin hidro tesisler birkaç dakika içinde devre dışı
kaldığı gibi aynı süre içerisinde tekrar çalıştırılabilmektedir.
Bu şekilde masraflar azaltılabilir, enerji tedarik güvenliği
sağlanabilir ve daha sürekli bir elektrik hizmeti sunulabilir.
3. Enerji sektörünü nasıl değerlendiriyorsunuz? Enerji
sektörüne yatırım konusundaki görüşleriniz nelerdir?
Bugün, elektrik enerjisi Kosova’da ekonomik gelişmenin
temelini oluşturmaktadır. Kosova‘nın sahip olduğu elektrik
enerjisi bütün endüstri tesisleri ve konutlardaki ihtiyacını
karşılamaktadır. Elektrik enerjisinin yeterli miktarda
üretilmesi yeni yatırımların hızlanmasını sağlayarak ülkenin
gelişmesini hızlandıracaktır.
Ülkenin bu sektöre bağlı olması ve kullanabileceği doğal
gaz gibi diğer enerji kaynaklarının olmayışı, alternatif enerji
tedarikinin önemini daha da artırmaktadır.
4. Kosova iş gücü yeterliliği ve bürokratik anlamdaki
ilişkiler nasıldır?
Kosova yeni yapılanmakta olan bir ülke olarak ekonomik
olarak gelişmekte, yasalar ve kurumları Avrupa Birliğine
uygun olarak geliştirilmektedir. Bu yeniden yapılanma süreci,
uzun ve emek isteyen bir süreçtir, çünkü yeni uygulamaların
tecrübe edilmesi ve adaptasyonu gerekmektedir.
KEDS de bu süreç içerisinde Kosova Devleti ve ilgili
kurumlarla ortaklaşa ve koordinasyon halinde çalışarak
süreçlerini ve kendisini etkileyen yasa ve yönetmelikleri
yenilemeye devam etmektedir. Bu yoğun koordinasyon ve
ortak çalışmalar ile her geçen gün yeni bir adım atıllmakta
ve Kosova’nın ihtiyacı olan sürekli ve güvenli enerji tedariği
konusunda çalışmalar devam etmektedir.
Yeni ve modern gereklilikleri karşılayacak iş gücünün
oluşturulması KEDS açısısından büyük önem arz etmektedir.
Bu noktada mevcut personelin geliştirilmesine yönelik
şirket içi eğitimlere ağırlık verilmiş, yeni ve uygun personel
ihtiyacının karşılanmasına yönelik olarak KEDS Akademi
projesi başlatılmıştır.
3. Si e vlerësoni sektorin e energjisë? Cilat janë
pikëpamjet tuaja lidhur me investimet në këtë sektor?
Energjia elektrike aktualisht paraqet themelin e zhvillimit të
vendit dhe duhet të jetë e bollshme për t’i tërhequr investitorët
e huaj dhe për të përshpejtuar zhvillimin e vendit.
Duke mos pasur burime tjera alternative sikurse gazi natyror,
që lidhen me këtë sektor, atëherë rritet rëndësia e gjetjes
së energjisë alternative. Energjia që prodhohet aktualisht
në Kosovë përdoret për të gjitha kërkesat e industrisë si dhe
harxhimet e amvisërisë – ngrohjen, përgatitjen e ushqimit dhe
shpenzimet e tjera ditore. Në këtë situatë, prodhimi i energjisë
në sasi të mjaftueshme do të jetë gjenerator i zhvillimit të
vendit dhe do të krijonte lehtësira të mëdha për qytetarët e
vendit.
4. Çka mendoni lidhur me mjaftueshmërinë e fuqisë
punëtore dhe ndërlidhjet burokratike?
Kosova, si vend në tranzicion dhe në krijim e sipër, duhet të
zhvillohet sipas rregullave dhe standardeve të Bashkimit
Evropian. Ky proces merr kohë relativisht të gjatë, pasi
nevojitet përvojë dhe adaptim me praktikat e reja.
KEDS në këtë mes do të veprojë në partneritet dhe koordinim
me Qeverinë e Kosovës dhe organet tjera dhe do të jetë pjesë
e zhvillimeve të standardeve dhe rregullave të kërkuara.
Secilën ditë po shënohet një hap i ri në këtë proces të vështirë
partneriteti dhe punët po vazhdojnë për të siguruar furnizim
stabil me energji elektrike.
Për t’u ballafaquar me nevojat e reja moderne, KEDS i kushton
rëndësi të lartë themelimit të fuqisë punëtore. Për këtë janë
duke u zhvilluar trajnime për stafin e brendshëm ekzistues, dhe
për t’u përballur me kërkesat e reja për fuqi të freskët punëtore
KEDS ka filluar projektin e saj të quajtur KEDS Akademi.
5. A mund të jepni informata lidhur me projektin e KEDS
Akademisë dhe pse e ndërmorët këtë projekt?
Ne jemi në Kosovë që përpos përmbushjes së misionit tonë
primar, furnizimit me energji elektrike, të jemi edhe pjesë
aktive e shoqërisë. Kur erdhëm këtu, filluam menjëherë që
të punojmë në zhvillimin e programit me qëllim të qartë:
avancimin e mëtutjeshëm profesional të rinisë dhe punësimin
e studentëve më të mirë. Këtë iniciativë e quajtëm KEDS
Akademi.
Me lejoni t’ju informoj se KEDS Akademia ofron programe të
akredituara për studentë të institucioneve të arsimit të lartë
dhe programe tjera interaktive për nxënësit e shkollave të
mesme teknike në Kosovë, me qëllim të zvogëlimit të numrit
të papunësisë duke ofruar punësim në KEDS dhe njohuri për
punësim në ndërmarrje tjera të ngjashme.
34
Devam Vazhdim
5. KEDS Akademi projesi hakkında bilgi verir misiniz?
Beklentileriniz nedir?
Biz, öncelikli misyonumuz olan enerji tedarikinin yanı sıra
Kosova’da toplumun aktif bir parçası olmak üzere yola çıktık.
Buraya geldiğimizde hemen, programlı bir gelişim için, açık
ve net bir amaçla çalışmaya başladık. Amacımız, profesyonel
anlamda gençleri daha iyi yetiştirmek ve başarılı öğrencileri iş
sahibi yapmaktır. Söz konusu girişimi, KEDS Akademi olarak
adlandırdık.
Kosova’da işsizlik oranının azalması için, KEDS şirketinde
çalışma olanağının sağlanması ve bu bilgilerden benzer
şirketlerde çalışma konusunda da yararlanılması amacıyla,
KEDS Akademi, Kosova’da yüksek öğrenimde okuyan
öğrencilere akredite programlar sunarken, lise düzeyinde
teknik bölümünde okuyan öğrencilere de çeşitli programlar
uyguluyor. Hasan Priştine Üniversitesi, Elektrik Mühendisliği
Fakültesi Elektrik Bölümünde okuyan 20 son sınıf öğrencisi
ve Priştine ile Obiliç’te bulunan teknik liselerden toplam 30
öğrenci, şu an akademimizde eğitim görmektedir.
İki ana bölümden oluşan ve Yönetim ile Endüstriyel Teknik
olarak uygulanmakta olan programımızda, teori ve pratik
birbiriyle iç içe geçmiş durumdadır. Programımız, Şubat
ayından itibaren teori bölümüyle başlamıştır. Yerel ekibin yanı
sıra, Dünya Üniversiteler Sıralamasında en iyi 200 üniversite
arasında yer alan Türkiye’deki Boğaziçi Üniversitesi’nden
tanınmış hocalar da eğitim vermektedir.
KEDS olarak bu akademiyi sadece toplumsal bir yükümlülüğü
yerine getirmek için kurmadık. Projeyi önemli bir soruna
çözüm getirecek, uzun soluklu bir çalışma olarak görüyoruz.
Biz faydalı bir kapı açtıysak bir daha kapatmayız. Katılımcılar,
akademi bitiminde, Boğaziçi Üniversitesi tarafından verilecek
ve uluslararası olarak tanınan birer sertifikaya da sahip olacaklar.
Başarı ve bu süre zarfında yapılacak olan değerlendirme
kriterlerine göre 5’i üniversite 5’i de lise öğrencisi olmak üzere
10 öğrenciye, Türkiye’de bir eğitim programına tabi tutarak,
mesleki gelişim, tecrübe paylaşımı ve Çalık - Limak şirketlerinin
tesislerini ziyaret etme fırsatı sunacağız.
Ayrıca akademiye katılan herkesle altı aylık stajyerlik kontratı
yapılacak. Bu dönem sonrasında da kendini kanıtlamış olan
kişilere kapılarımız her daim açık olmaya devam edecek. Bizim
arzu ve amacımız, bu genç öğrencilerin Kosova ve diğer ülke
piyasalarında başarılı bir şekilde rekabet etme becerilerine
sahip olmalarıdır. Ancak o zaman, amacımıza ulaştığımızı
değerlendirebilir, mutlu bir şekilde yolumuza devam edebiliriz.
Öğrencilerin eğitimi dışında bir diğer amacımız da, Türkiye
ve Kosova arasında akademi eğitimi konusunda bilgi
paylaşımıdır. Şimdi, biz İstanbul Boğaziçi Üniversitesi ve Hasan
Priştine Üniversitesi arasında bir köprü vazifesi görmekteyiz,
çünkü söz konusu üniversiteler akademimizin paydaşlarıdır.
Tabii ki durmaya niyetli değiliz. Amacımız, yerel ekonomiye
katkıda bulunarak, bu akademiyi bir istihdam kaynağına
dönüştürmek olacak. Bu amacımıza ulaşmak için, doğru yolda
yürüdüğümüze olan inancım tamdır.
Aktualisht pjesë e akademisë janë 20 studentë të vitit të
fundit të degës së elektrikës në Fakultetin e Inxhinierisë
Elektrike të Universitetit të Prishtinës “Hasan Prishtina” dhe
30 nxënës nga dy shkollat e mesme teknike, asaj të Prishtinës
dhe Obiliqit.
Programi ka dy drejtime, atë të Udhëheqësisë dhe Teknik
Industrial, përderisa gjatë zhvillimit secili program ngërthen
në vete pjesën teorike dhe praktike. Fillimisht që nga muaji
shkurt është nisur me pjesën teorike. Ne kemi sjellë ligjërues të
mirënjohur me kredenciale ndërkombëtare nga Universiteti
Boğaziçi në Turqi, i ranguar nga Autoriteti Botëror i Rangimeve
Universitare në mesin e 200 universiteteve më të mira në botë.
Por, kemi përfshirë gjithashtu edhe stafin vendor.
Sidoqoftë, KEDS nuk ka nisur me Akademinë vetëm sa për të
përmbushur një obligim shoqëror. Nëse ne ia hapim dikujt
një derë, ne nuk e mbyllim atë. Menjëherë pas përfundimit të
akademisë, të gjithë pjesëmarrësit do të pajisen me certifikata
të njohura ndërkombëtarisht nga Universiteti Boğaziçi.
Në varësi nga suksesi i tyre dhe procesi i vlerësimit gjatë
kësaj periudhe kohore, 5 studentë dhe 5 nxënës do të bëjnë
një udhëtim arsimor në Turqi, ku do të përfitojnë zhvillim
profesional, do të shkëmbejnë përvoja dhe do të vizitojnë
shumicën e ambienteve të kompanive Çalik dhe Limak.
Të gjithë pjesëtarëve të akademisë do t’u ofrohet kontrata
e praktikës gjashtëmujore. Pas kësaj periudhe dera do
të vazhdojë të jetë e hapur, por duhet të dëshmohen
individualisht. Dëshirë dhe objektiv e jona është që këta
studentë të rinj të kenë aftësi që të konkurrojnë suksesshëm
në tregun e punës në Kosovë dhe jashtë saj. Vetëm atëherë,
ne do të vlerësojmë se qëllimi ynë është përmbushur dhe të
gëzuar do të vazhdojmë tutje.
Qëllimi ynë, pos aftësimit të studentëve dhe nxënësve, është
edhe shkëmbimi i njohurive akademike në mes të Turqisë dhe
Kosovës. Tashmë ne jemi urë lidhëse në mes të Universitetit
Boğaziçi të Stambollit dhe Universitetit “Hasan Prishtina” të
Prishtinës, sepse që të dy këto universitete janë partnerë të
akademisë sonë.
Sigurisht, nuk e kemi ndërmend të ndalemi. Ne synojmë që
këtë akademi ta shndërrojmë në gjenerator punësimi, duke
i dhënë një ndihmesë ekonomisë së vendit. Dhe besoj se jemi
në rrugë të mbarë në realizimin e këtij qëllimi.
35
Devam Vazhdim
6. 2014 ve sonrası için yapılan proje ve yatırımlar
nelerdir?
6. Cilat janë projektet dhe investimet e planifikuara gjatë
vitit 2014 dhe më tutje?
Yukarıda da söylediğim gibi, 2014 yılında yapılacak
olan yatırımların çoğu elektrik tedariğinin kalitesi ve
güvenliğinin sağlanması, şebekenin modern ve daha
gelişmiş bir şekilde yenilenmesi, trafo ve elektrik sayaçlarının
değiştirilmesi, teknik ve ticari kayıpların azaltması ve tabii
ki müşterilerimizin ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla
dağıtım şebekesinin genişlemesine yönelik olacaktır.
Siç thashë edhe më lartë, shumica e projekteve gjatë vitit
2014 kanë të bëjnë me sigurimin e furnizimit të vazhdueshëm
dhe cilësor me energji elektrike, me zëvendësimin e pajisje të
vjetra me më moderne dhe më të avancuara, me ndërrimin
e transformatorëve dhe njehsorëve elektrik, zvogëlimin e
humbjeve komerciale dhe teknike dhe natyrisht, prioritet
do të jetë zgjerimi dhe përforcimi i rrjetit për të përmbushur
kërkesat e konsumatorëve tonë.
Ayrıca, yeni çağrı merkezi, yeni faturalama prosedürleri, yeni
müşteri hizmetleri ofisleri, yeni ödeme kanalları gibi modern
uygulamalar getirerek müşteri hizmetlerini geliştirmek
KEDS’in en önemli önceliklerdir. Bu noktada geliştirdiğimiz
ve önem verdiğimiz her proje müşterilerimizin hizmeti daha
kolay, daha kaliteli ve sürekli alabilmesi yönündedir.
Müşterilerimizin bizim için önemi çok büyük olup, yaptığımız
faaliyetlerle ihtiyaçlarının en iyi şekilde karşılanmasını tek
odak noktamızdır.
Për më tepër, Qendra e re e Thirrjeve, procedura e re e faturimit,
zyrat e reja të shërbimeve për konsumatorë dhe mënyrat e reja
të pagesës, janë vetëm disa nga projektet e implementuara
prioritare, me qëllim të përmirësimit të shërbimeve tona ndaj
konsumatorëve. Në këtë pikë, secili projekt i implementuar
me prioritet është me qëllim që konsumatorët tanë të kenë
shërbime të rregullta dhe sa më cilësore.
Konsumatorët tonë janë të rëndësishëm për ne dhe aktivitetet
tona bëhen me qëllim të përmbushjes së kërkesave të tyre në
mënyrë sa më të mirë. Ky është fokusi ynë.
36
Sirket Tanitim Promovimi i Kompanisë
HAKKIMIZDA
RRETH NESH
Firması, projelendirme, elektro – enerji sistemlerinin
kurulumu, teknik danışmanlık ve enerji tasarrufu ile ilgili
çözümler doğrultusunda hizmet veren bir şirkettir.
Kosova-da yıllarca tanınan bir lider olarak, artık hedefimiz
faaliyetlerimizi bölgesel olarak da genişletmek olacak.
Partnerlerimiz tarafından sunulan dhe kullanılan en son
teknolojik çözümlerle, Elen heryerde ve herzaman tasarruflu
bir şekilde kullanılabilecek olan enerji elektriği ile ilgili
transferleri zenginleştirip olanakları kolaylaştırıyor.
Elen është një kompani e specializuar në ofrimin e shërbimeve
të projektimit, instalimit të sistemeve elektro-energjetike,
këshillimeve teknike dhe zgjidhje në efiçiencë të energjisë.
Si një lider i njohur prej vitesh në Kosovë, tashmë synojmë të
shtrijmë aktivitetin tonë edhe në rajon. Duke përdorur dhe
vlerësuar zgjidhjet teknologjike më të fundit të ofruara nga
partnerët tanë, Elen po pasuron dhe thjeshtëson format dhe
mundësitë e bartjes së energjisë elektrike në mënyrë që ajo të
përdoret kudo dhe në çdo kohë në mënyrë sa më efiçiente.
MISYONUMUZ
MISIONI YNË
VIZYONUMUZ
VIZIONI YNË
İş etiğinin en yüksek standartları altında çalışmak, ve
müşterilerimizin yatırımlarından dolayı memnun ve güvenli
hissetmelerini sağlamak adına değer yaratmak.
Gelişmek - Elektrik enerjisi ve yenilenebilir enerji alanında
ürün ve hizmetler sunan bir lider olmak.
Të punojmë në bazë të standardeve më të larta të etikës së
biznesit dhe të krijojmë vlera prej të cilave klientët tanë ndihen
të sigurt në investimet e tyre.
Të zhvillohemi - Të jemi ndërmarrja lider në ofrimin e produkteve
dhe shërbimeve në fushën e elektro energjetikës dhe energjisë
së ripërtëritëshme.
ÜRÜNLRİMİZ ve HİZMETLERİMİZ
PRODUKTET DHE SHËRBIMET TONA
Elektrik mühendisliği, elektronik & bilişim ve yenilenebilir
enerji alanında geniş ir yelpazeye sahip olup, özellikle şu
hizmetlerimizi sunmaktayız:
• Elektrik tesisatı • Güvenlik sistemleri • BMS & Smart Home, •
TV/LAN Ağ sistemleri • Aydınlatma çözümleri • Yenilebilir Enerji
Ne ofrojmë një gamë të gjerë produktesh dhe shërbimeve
të inxhinierisë elektrike, elektronike & TI dhe të energjisë së
rinovueshme ku më kryesoret po i veçojmë:
• Instalime Elektrike • Sistemet e Sigurisë • BMS & Smart
Home, • Sistemet e Rrjetave TV/LAN • Zgjidhje për Ndriçimin
• Energji të Ripërtëritëshme
PARTNERLERİMİZ
PARTNERËT
KLIENËT
KLIENTËT
GEREKÇELER: Elektrk Enerjisi alanında 22 yıllık deneyim 25
persona staf profesional, 20.000 memnun müşteri sayısı
Son yıllarda 150 gerçekleştirilen proje sayısı
FAKTE: 22 vite eksperience në fushën e elektro energjetikës
25 persona staf profesional , 20.000 klientë të kënaqur
150 projekte të realizuara gjatë këtyre viteve
N.T.SH. Elen Rr “Bedri Shala” p.n Kosovë – 10000 Prishtinë
Telefon/Fax: +381 (0) 220 563
Mobil: +377 (0) 44 169 156
Email: [email protected]
37
ÜYELERİMİZ
Kosova Türkiye Ticaret Odası iki ülke arası ekonomik bağları geliştirmek için
üyelerinden de güç alarak çalışmalarına devam ediyor…
KTTO ÜYELİK KATEGORİLERİ
·
·
·
·
·
Kurucu Üyelik Kategorisi
Asil Üyelik Kategorisi
KOBİ Üyelik Kategorisi
Mesleksel Üyelik Kategorisi
Bireysel Üyelik Kategorisi
ANËTARËT
Oda Tregtare Kosovaro Turke për të zhvilluar marrëdhënjet ekonomike në mes të Kosovës
dhe Turqisë dhe duke marrë fuqinë dhe mbështetjen nga anëtarët e Odës vazhdon punën
e saj në këtë drejtim…
KATEGORITË E ANËTARËSIMIT NË OTKT
·
·
·
·
·
Kategoria e Anëtarësisë Themeluese
Kategoria e Anëtarësisë Permanente
Kategoria e Anëtarësisë NVM’ve
Kategoria Anëtarësisë Profesionale
Kategoria e Anëtarësisë Individuale
Türkçe
Shqip
38
ÜYELERİMİZ/ ANËTARËT
ATLANTIK
g r o u p
BNP PARIBAS JOINT VENTURE
engineering decor
CONSTRUCTION
NDËRRMARRJA TREGTARE SHËRBYESE
Specialized Customs And Legal Representatives
Shoqëria e Avokatëve - Law Firm
PRISHTINË KOSOVË
Uge
Group VISION
www.kt-to.org
39
ODA BÜLTENI
BULETINI I ODËS

- Kosova Türkiye Ticaret Odası (KTTO)

Transkript

Benzer belgeler

- Kosova Türkiye Ticaret Odası (KTTO)

oda bülteni buletini i odës

pasqyra Shqiptare

dítě desiny

Cocugunuz nasıl ogreniyor.indd

2 - Balkan Günlüğü Gazetesi

Newsletter

Kosova - Prizrenliler Kültür ve Yardımlaşma Derneği

Perşembe, 30 Ağustos 2007 - Prizrenliler Kültür ve Yardımlaşma

Perşembe, 16 Ağustos 2007 - Prizrenliler Kültür ve Yardımlaşma

Kosova - Prizrenliler Kültür ve Yardımlaşma Derneği

pazarı Balkanlar

Topluluk Haklarını Değerlendirme Raporu Üçüncü Baskı

Udek Bildiri Kitabı

İSTANBUL PARAMETRELERDE ÖNE ÇIKANLAR

ECDC ve EMCDDA rehberi - European Monitoring Centre for Drugs